|
12. Nesciebam enim aliud vere quod est; et quasi acutule movebar ut
suffragarer stultis deceptoribus, cum a me quaererent unde malum; et
utrum forma corporea Deus finiretur et haberet capillos et ungues; et
utrum justi existimandi essent qui haberent uxores multas simul, et
occiderent homines, et sacrificarent de animalibus. Quibus rerum
ignarus perturbabar; et recedens a veritate, ire in eam mihi videbar;
quia non noveram malum non esse nisi privationem boni, usque ad quod
omnino non est. Quod unde viderem, cujus videre usque ad corpus erat
oculis, et animo usque ad phantasma? Et non noveram Deum esse
spiritum, non cui membra essent per longum et latum, nec cui esse
moles esset: quia moles in parte minor est quam in toto suo; et si
infinita sit, minor est in aliqua parte certo spatio definita, quam
per infinitum; et non est tota ubique, sicut spiritus, sicut Deus.
Et quid in nobis esset, secundum quod essemus similes Deo et recte in
Scriptura diceremur ad imaginem Dei (Gen. I, 27), prorsus
ignorabam.
13. Et non noveram justitiam veram interiorem, non ex consuetudine
judicantem, sed ex lege rectissima Dei omnipotentis, qua formarentur
mores regionum et dierum pro regionibus et diebus; cum ipsa ubique ac
semper esset, non alibi alia, nec alias aliter; secundum quam justi
essent Abraham, et Isaac, et Jacob, et Moyses, et David, et
illi omnes laudati ore Dei: sed eos ab imperitis judicari iniquos,
judicantibus ex humano die, et universos mores humani generis ex parte
moris sui metientibus, tanquam si quis nescius in armamentis quid cui
membro accommodatum sit, ocrea velit caput contegi, et galea
calceari; et murmuret quod non apte conveniat: aut in uno die indicto
a pomeridianis horis justitio, quisquam stomachetur non sibi concedi
quid venale proponere, quia mane concessum est: aut in una domo videat
aliquid tractari manibus a quoquam servo, quod facere non sinatur qui
pocula ministrat: aut aliquid post praesepia fieri, quod ante mensam
prohibeatur; et indignetur, cum sit unum habitaculum et una familia,
non ubique atque omnibus idem tribui. Sic sunt isti qui indignantur,
cum audierint illo saeculo licuisse justis aliquid, quod isto non licet
justis; et quia illis aliud praecepit Deus, istis aliud pro
temporalibus causis, cum eidem justitiae utrique servierint: cum in
uno homine, et in uno die, et in unis aedibus videant aliud alii
membro congruere, et aliud jamdudum licuisse, post horam non licere;
quiddam in illo angulo permitti aut juberi, quod in isto juste vetetur
et vindicetur. Numquid justitia varia est et mutabilis? Sed tempora
quibus praesidet, non pariter eunt; tempora enim sunt. Homines autem
quorum vita super terram brevis est, quia sensu non valent causas
contexere saeculorum priorum, aliarumque gentium quas experti non
sunt, cum his quas experti sunt; in uno autem corpore, vel die, vel
domo, facile possunt videre quid cui membro, quibus momentis, quibus
partibus personisve congruat: in illis offenduntur, his serviunt.
14. Haec ego tunc nesciebam, et non advertebam; et feriebant
undique ista oculos meos, et non videbam. Et cantabam carmina, et
non mihi licebat ponere pedem quemlibet ubilibet, sed in alio atque
alio metro aliter atque aliter; et in uno aliquo versu, non omnibus
locis eumdem pedem. Et ars ipsa qua canebam, non habebat aliud
alibi, sed omnia simul. Et non intuebar justitiam cui servirent boni
et sancti homines, longe excellentius atque sublimius habere simul
omnia quae praecepit , et nulla ex parte variari, et tamen variis
temporibus non omnia simul, sed propria distribuentem ac
praecipientem. Et reprehendebam caecus pios patres; non solum sicut
Deus juberet atque inspiraret utentes praesentibus, verum quoque sicut
Deus revelaret futura praenuntiantes.
|
|