|
21. Affectiones quoque animi mei eadem memoria continet: non illo
modo quo eas habet ipse animus cum patitur eas; sed alio multum
diverso, sicut sese habet vis memoriae. Nam et laetatum me fuisse
reminiscor non laetus, et tristitiam meam praeteritam recordor non
tristis, et me aliquando timuisse recolo sine timore, et pristinae
cupiditatis sine cupiditate sum memor; aliquando e contrario tristitiam
meam transactam laetus reminiscor, et tristis laetitiam. Quod
mirandum non est de corpore: aliud enim animus, aliud corpus. Itaque
si praeteritum dolorem corporis gaudens memini, non ita mirum est.
Hic vero cum animus sit etiam ipsa memoria: nam et cum mandamus
aliquid ut memoriter habeatur, dicimus, Vide ut illud in animo
habeas; et cum obliviscimur, dicimus, Non fuit in animo; et,
Elapsum est animo; ipsam memoriam vocantes animum: cum ergo ita sit,
quid est hoc quod cum tristitiam meam praeteritam laetus memini, animus
habet laetitiam, et memoria tristitiam; laetusque est animus ex eo
quod inest ei laetitia, memoria vero ex eo quod inest ei tristitia
tristis non est? Num forte non pertinet ad animum? Quis hoc
dixerit? Nimirum ergo memoria quasi venter est animi, laetitia vero
atque tristitia quasi cibus dulcis et amarus: cum memoriae commendantur
quasi trajecta in ventrem recondi illic possunt, sapere non possunt.
Ridiculum est haec illis similia putare, nec tamen sunt omnimodo
dissimilia.
22. Sed ecce de memoria profero, cum dico quatuor esse
perturbationes animi; cupiditatem, laetitiam, metum, tristitiam: et
quidquid de his disputare potuero, dividendo singula per species sui
cujusque generis et definiendo; ibi invenio quid dicam, atque inde
profero: nec tamen ulla earum perturbatione perturbor, cum eas
reminiscendo commemoro; et antequam recolerentur a me et
retractarentur, ibi erant; propterea inde per recordationem potuere
depromi. Forte ergo, sicut de ventre cibus ruminando, sic ista de
memoria recordando proferuntur. Cur igitur in ore cogitationis non
sentitur a disputante, hoc est a reminiscente, laetitiae dulcedo vel
amaritudo moestitiae? An in hoc dissimile est, quod non undique
simile est? Quis enim talia volens loqueretur, si quoties tristitiam
metumve nominamus, toties moerere vel timere cogeremur? Et tamen non
ea loqueremur, nisi in memoria nostra non tantum sonos nominum secundum
imagines impressas sensibus corporis ; sed etiam rerum ipsarum notiones
inveniremus, quas nulla janua carnis accepimus, sed eas ipse animus
per experientiam passionum suarum sentiens memoriae commendavit, aut
ipsa sibi haec etiam non commendata retinuit.
|
|