|
8. Jam etiam mathematicorum fallaces divinationes, et impia
deliramenta rejeceram. Confiteantur etiam hinc tibi de intimis
visceribus animae meae miserationes tuae, Deus meus. Tu enim, tu
omnino: nam quis alius a morte omnis erroris revocat nos, nisi vita
quae mori nescit, et sapientia mentes indigentes illuminans, nullo
indigens lumine, qua mundus administratur usque ad arborum volatica
folia? tu procurasti pervicaciae meae, qua obluctatus sum Vindiciano
acuto seni, et Nebridio adolescenti mirabilis animae: illi vehementer
affirmanti, huic cum dubitatione quidem aliqua, sed tamen crebro
dicenti, non esse ullam artem futura praevidendi; conjecturas autem
hominum habere saepe vim sortis, et multa dicendo dici pleraque
ventura, nescientibus eis qui dicerent, sed in ea non tacendo
incurrentibus: procurasti ergo tu hominem amicum, non quidem segnem
consultorem mathematicorum, nec eas litteras bene callentem; sed, ut
dixi, consultorem curiosum, et tamen scientem aliquid quod a patre suo
se audisse dicebat, quod quantum valeret ad illius artis opinionem
evertendam ignorabat. Is ergo vir nomine Firminus, liberaliter
institutus et excultus eloquio, cum me tanquam charissimum, de
quibusdam suis rebus, in quas saecularis spes ejus intumuerat,
consuleret quid mihi secundum suas, quas constellationes appellant,
videretur; ego autem, qui jam de hac re in Nebridii sententiam flecti
coeperam, non quidem abnuerem conjicere ac dicere quod nutanti
occurrebat; sed tamen subjicerem, prope jam esse mihi persuasum
ridicula esse illa et inania: tum ille mihi narravit patrem suum fuisse
librorum talium curiosissimum, et habuisse amicum aeque illa simulque
sectantem; qui pari studio et collatione flatabant in eas nugas ignem
cordis sui , ita ut mutorum quoque animalium, si quae domi parerent,
observarent momenta nascentium, atque ad ea positionem coeli notarent,
unde illius quasi artis experimenta colligerent. Itaque dicebat
audisse se a patre suo, quod cum eumdem Firminum praegnans mater
esset, etiam illius paterni amici famula quaedam pariter utero
grandescebat; quod latere non potuit dominum, qui etiam canum suarum
partus examinatissima diligentia nosse curabat: atque ita factum esse
ut cum iste conjugis, ille autem ancillae dies et horas, minutioresque
horarum articulos cautissima observatione numerarent, enixae essent
ambae simul; ita ut easdem constellationes usque ad easdem minutias
utrique nascenti facere cogerentur, iste filio, ille servulo. Nam
cum mulieres parturire coepissent, indicaverunt sibi ambo quid in sua
cujusque domo ageretur, et paraverunt quos ad se invicem mitterent,
simul ut natum quod parturiebatur esset cuique nuntiatum; quod tamen ut
continuo nuntiaretur, tanquam in regno suo facile effecerant. Atque
ita, qui ab alterutro missi sunt, tam ex paribus domorum intervallis
sibi obviam factos esse dicebat, ut aliam positionem siderum, aliasque
particulas momentorum, neuter eorum notare sineretur: et tamen
Firminus amplo apud suos loco natus, dealbatiores vias saeculi
cursitabat, augebatur divitiis, sublimabatur honoribus; servus autem
ille, conditionis jugo nullatenus relaxato, dominis serviebat, ipso
indicante qui noverat eum.
9. His itaque auditis et creditis, talis quippe narraverat, omnis
illa reluctatio mea resoluta concidit: et primo Firminum ipsum conatus
sum ab illa curiositate revocare, cum dicerem, constellationibus ejus
inspectis, ut vera pronuntiarem , debuisse me utique videre ibi
parentes inter suos esse primarios, nobilem familiam propriae
civitatis, natales ingenuos, honestam educationem, liberalesque
doctrinas. At si me ille servus ex eisdem constellationibus, quia et
illius ipsae essent, consuluisset, ut eidem quoque vera proferrem,
debuisse me rursum ibi videre abjectissimam familiam, conditionem
servilem, et caetera longe a prioribus aliena, longeque distantia.
Unde autem fieret ut eadem inspiciens diversa dicerem, si vera
dicerem; si autem eadem dicerem, falsa dicerem: inde certissime
colligi , ea quae vera, consideratis constellationibus dicerentur,
non arte dici, sed sorte; quae autem falsi, non artis imperitia, sed
sortis mendacio.
10. Hinc autem accepto aditu , ipse mecum talia ruminando, ne quis
eorumdem delirorum qui talem quaestum sequerentur, quos jam jamque
invadere, atque irrisos refellere cupiebam, mihi ita resisteret,
quasi aut Firminus mihi, aut illi pater falsa narraverit; intendi
considerationem in eos qui gemini nascuntur: quorum plerique ita post
invicem funduntur ex utero, ut parvum ipsum temporis intervallum,
quantamlibet vim in rerum natura habere contendant, colligi tamen
humana observatione non possit, litterisque signari omnino non valeat,
quas mathematicus inspecturus est, ut vera pronuntiet. Et non erunt
vera, quia easdem litteras inspiciens, eadem debuit dicere de Esau et
Jacob; sed non eadem utrique acciderunt. Falsa ergo diceret: aut si
vera diceret, non eadem diceret, etiamsi eadem inspiceret. Non ergo
arte, sed sorte vera diceret. Tu enim, Domine, justissime
moderator universitatis, consulentibus consultisque nescientibus
occulto instinctu agis, ut dum quisque consulit, hoc audiat quod eum
oportet audire occultis meritis animarum, ex abysso justi judicii tui,
cui non dicat homo: Quid est hoc? utquid hoc? Non dicat, non
dicat; homo est enim.
|
|