|
54. Huc accedit alia forma tentationis multiplicius periculosa.
Praeter eam enim concupiscentiam carnis, quae inest in delectatione
omnium sensuum et voluptatum, cui servientes depereunt qui longe se
faciunt a te, inest animae per eosdem sensus corporis quaedam non se
oblectandi in carne, sed experiendi per carnem vana et curiosa
cupiditas, nomine cognitionis et scientiae palliata. Quae quoniam in
appetitu noscendi est, oculi autem sunt ad cognoscendum in sensibus
principes, concupiscentia oculorum eloquio divino appellata est (I
Joan. II, 16). Ad oculos enim proprie videre pertinet.
Utimur autem hoc verbo etiam in caeteris sensibus, cum eos ad
cognoscendum intendimus. Neque enim dicimus, Audi quid rutilet;
aut, Olfac quam niteat; aut, Gusta quam splendeat; aut, Palpa
quam fulgeat: videri enim dicuntur haec omnia. Dicimus autem non
solum, Vide quid luceat, quod soli oculi sentire possunt; sed
etiam, Vide quid sonet; vide quid oleat; vide quid sapiat; vide
quam durum sit. Ideoque generalis experientia sensuum concupiscentia,
sicut dictum est, oculorum vocatur; quia videndi officium in quo
primatum oculi tenent, etiam caeteri sensus sibi de similitudine
usurpant, cum aliquid cognitionis explorant.
55. Ex hoc autem evidentius discernitur quid voluptatis, quid
curiositatis agatur per sensus: quod voluptas pulchra, canora,
suavia, sapida, lenia sectatur; curiositas autem etiam his contraria
tentandi causa, non ad subeundam molestiam, sed experiendi noscendique
libidine. Quid enim voluptatis habet videre in laniato cadavere quod
exhorreas; et tamen sicubi jaceat, concurrunt ut contristentur, ut
palleant. Timent etiam ne in somnis hoc videant; quasi quisquam eos
vigilantes videre coegerit, aut pulchritudinis ulla fama persuaserit.
Ita et in caeteris sensibus, quae persequi longum est. Ex hoc morbo
cupiditatis, in spectaculis exhibentur quaeque miracula. Hinc ad
perscrutanda naturae (quae praeter nos est) operta proceditur , quae
scire nihil prodest, et nihil aliud quam scire homines cupiunt. Hinc
etiam, si quid eodem perversae scientiae fine per artes magicas
quaeritur. Hinc etiam in ipsa religione Deus tentatur, cum signa et
prodigia flagitantur, non ad aliquam salutem, sed ad solam
experientiam desiderata.
56. In hac tam immensa silva plena insidiarum et periculorum, ecce
multa praeciderim et a meo corde dispulerim, sicuti donasti me facere,
Deus salutis meae; attamen quando audeo dicere, cum circumquaque
quotidianam vitam nostram tam multa hujus generis rerum circumstrepant;
quando audeo dicere nulla re tali me intentum fieri ad spectandum, et
vana cura capiendum? Sane me jam theatra non rapiunt, nec curo nosse
transitus siderum, nec anima mea unquam responsa quaesivit umbrarum;
omnia sacrilega sacramenta detestor. A te, Domine Deus meus, cui
humilem famulatum ac simplicem debeo, quantis mecum suggestionum
machinationibus agit inimicus ut signum aliquod petam? Sed obsecro te
per Regem nostrum, et patriam Jerusalem simplicem, castam, ut
quemadmodum a me longe est ista consensio, ita sit semper longe atque
longius. Pro salute autem cujusquam cum te rogo, alius multum
differens finis est intentionis meae; et te facientem quod vis, das
mihi, et dabis libenter sequi.
57. Verumtamen in quam multis minutissimis et contemptibilibus rebus
curiositas quotidie nostra tentatur , et quam saepe labamur, quis
enumerat? Quoties narrantes inania, primo quasi toleramus ne
offendamus infirmos, deinde paulatim libenter advertimus? Canem
currentem post leporem jam non specto, cum in circo fit: at vero in
agro, si casu transeam, avertit me fortassis et ab aliqua magna
cogitatione, atque ad se convertit illa venatio; non deviare cogens
corpore jumenti, sed cordis inclinatione. Et nisi jam mihi
demonstrata infirmitate mea, cito admoneas, aut ex ipsa visione per
aliquam considerationem in te assurgere, aut totum contemnere atque
transire, vanus hebesco. Quid cum me domi sedentem stellio muscas
captans, vel aranea retibus suis irruentes implicans, saepe intentum
facit? Num quia parva sunt animalia, ideo non res eadem geritur?
Pergo inde ad laudandum te, creatorem mirificum atque ordinatorem
rerum omnium, sed non inde intentus esse incipio. Aliud est cito
surgere, aliud est non cadere. Et talibus vita mea plena est, et una
spes mea magna valde misericordia tua. Cum enim hujuscemodi rerum
conceptaculum fit cor nostrum, et portat copiosae vanitatis catervas,
hinc et orationes nostrae saepe interrumpuntur atque turbantur, et ante
conspectum tuum dum ad aures tuas vocem cordis intendimus, nescio unde
irruentibus nugatoriis cogitationibus res tanta praeciditur.
|
|