4. SOLVUNTUR DIFFICULTATES

Difficultates, contra theoriam individuationis per materiam allatae, similes sunt illis, quae theoriae distinctionis malis inter essentiam et existentiam opponuntur.

Quaenam objectiones theoriae distinctionis realis inter essentiam et existentiam adversantur? Possitne "essentia" realiter coarctare esse, si ipsa non jam sit realis? Quidnam est "esse", illud infinitum, antequam limitatur? Pari modo theoria individuationis per materiam impugnatur: quomodo potest "materia" (mera potentia de se indeterminata) principium esse individuationis, limitationis scil. formae, si ipsa non jam determinatur ad individualitatem? Qualisnam est "forma" illa infinita et in sua linea unica, antequam individuatur?

Ex utraque parte similis affertur responsio, quae jam in punctis expositis jacet. Quam rursus breviter recolimus:

Forma substantialis in seipsa est individualis (sicut esse entis finiti in seipso est finitum). Materia prima in seipsa est determinata (uti essentia in se est realis). Nil reale est quin sit concretum.

Quanam autem ratione compositum in unoquoque elemento "specifice" determinatur? Quanam ratione in unoquoque elemento "individuatur", scil. cur perfectionem substantialem secundum talem modum sibi proprium cohibet? Quoad primam quaestionem thomismus respondet: ratione formae; alteri vero respondet: ratione materiae.

Responsiones ambae principia entis, relationes transcendentales (et non entia absoluta) exprimunt. Materia nihil est sine forma, dum forma nihil est absque relatione ad materiam. Materia ergo in seipsa est determinata, sed ratione formae; materia ratione sui est mera potentia. Forma est individuata, scil. finita, mensurata, in seipsa, sed ratione materiae; forma ratione sui est pura perfectio.

Proinde non datur materia communis, homogena. In quovis autem corpore determinatur ope et ratione formae ad quam refertur. Pariter non existit forma communis, homogena, unica, in qua materia partem suam individualem concideret. Unaquaeque forma in seipsa individuatur ratione materiae quam determinat.

Dicit aliquando S. Thomas principium individuationis corporum esse materiam primam "quantitate signatam". Exinde aliqui tenent quod aggregatum ex rnateria et quantitate sit intrinsecum principium, materia dante incommunicabilitatem, sive indistinctionem in se, quantitate dante distinctionem ab aliis, et tale aggregatum dicunt esse materiam signatam.

In hoc tamen errant. Materia signata nihil aliud est quam materia "haec", i. e. "capax hujus quantitatis" [83]. Ceteroquin quantitas, ad mentem Divi Thomae, est accidens, nec in accidentali principio ratio individuationis substantiae inveniri potest.

Quantitas vero rerum nobis, sensu cognoscentibus, signum est earum distinctionis: similia sensibus distinguuntur in spatio. Quantitas etiam est principium divisibilitatis; divisione vero res materiales individualiter multiplicantur. His omnibus "ex parte quantitatis" esse principium individuationis statim apparet. Quatenus ergo quantitate res a nobis sensibiliter discernuntur quantitas dicitur proximum principium divisibilitatis, seu principium divisibilitatis in ordine accidentali, non tamen simpliciter; ultimum enim individuationis principium est ipsius quantitatis radix, principium materiale substantiale [84].

NOTA. Alia argumenta ad hylemorphismum probandum.

Compositio hylemorphica etiam aliis argumentis probatur. Argumentum ex mutatione substantiali desumptum talem compositionem in quibusdam saltem corporibus haberi ostendit; argumentum ex proprietatibus corporum desumptum illam compositionem in omnibus corporibus adesse probat.

I. Argumentum primum.

Omnis mutatio compositionem ex potentia et actu supponit.

Atqui mutationes dantur substantiales entis materialis.

Ergo compositio ex potentia et actu etiam in ordine substantiae datur [85].

Major in sequenti capite probanda est.

Minor factum experientiae enuntiat: nutrimentum non-vivens per assimilationem fit corpus vivens; jamvero vita ei non tantum accidentaliter adjicitur (vita accidens substantiae non-viventis, ergo minoris perfectionis, esse non posset), sed illud vere et intrinsece informat.

Conclusio haec est: compositio hylemorphica seu essentiae in quibusdam corporibus, scil. in viventibus eorumque alimentis, probatur.

2. Argumentum alterum.

Sumitur ex oppositione proprietatum in corpore.

Corpus turn in ordine statico, cum in ordine dynamico, proprietatibus afficitur, quae directe ut indeterminatio et determinatio opponuntur; a. v. ad intelligendum quid sit corpus in quocumque ordine, duo aspectus adaequate distincti considerari debent.

Ergo in ipsa corporali essentia est quoddam indeterminationis et aliud determinationis principium: vocantur materia prima et forma substantialis [86].

Explicatur argumentum.

In ordine statico, corpus in spatio extenditur; qua tale est simul indivisum et in partes distinctas divisibile, i. e. totum corpus est unum in actu et totum est in potentia multiplex. Haec autem multiplicitas potentialis unitatern simplicitatis excludit - (nam simplex omnem compositionem et multiplicitatem tum ex entis principiis, tum ex partibus respuit). Extensum ergo est compositum, nempe principio multiplicitatis et principio unitatis: ex amborum unione extensum unum efformatur [87].

In ordine dynamico, corpus simul totum activum et totum passivum est. Jamvero agens qua tale est determinatum, patiens vero qua tale determinabile est. Adest ergo principium activitatis et principium passivitatis in corpore.