|
|
Ens et unum convertuntur.
|
Quodvis ens est unum (seipsum, non aliud quid), semper concretum
(hoc aut illud, individuum). Generale, cum sit fructus
abstractionis intellectualis, qua tale in realitate dari nequit. Ens
finitum est unum metaphysice exstructum: complexio principiorum -
multiplicitas -, quae simul totum quoddam substantiale effingunt
unitas -. Unitas autem est fundamentalis, cum principia constitutiva
non nisi in complexione et per ipsam existunt. Quod si unumquodque ens
est individuum et principia constitutiva ratione complexionis ab ipsis
efformatae existunt, etiam principia sunt individualia; ad individuum
pertinent et ratione totius complexionis ab omni alio individuo
discernuntur.
Consideratio synthetica entis finiti debet proinde characterem
individualem hujus entis illustrare.
Individuum, in quantum unum ens, est quoddam totum. Expletione et
plenitudine fruitur, eo sensu quod non est elementum entis
constitutivum, sed ens tam complete constitutum ut aliis entibus
opponatur et in se existat. Exinde individuum, cum omne ens
activitate sit praeditum et secundum naturam agat, gremium est et fons
operationis individualis.
Sane persaepe entia individualia haud facile discernuntur; imo
aliquando difficile dictu est, utrum adsit ens compositum an compositio
entium diversorum. Nihilominus verum est et manet non nisi entia
individualia dari et existere.
Ens unum vocatur SUPPOSITUM, INDIVIDUUM
[222], SUBSISTENS (DISTINCTUM), scil.
unum individuale, in se completum et incommunicabile.
Conceptus unius quandoque etiam principiis entis constitutivis
applicatur. Quod tamen fit sensu derivato.
Etenim ens et unum convertuntur. Jamvero principia entis constitutiva
proprie non sunt, sed "eis aliquid est". Quare nonnisi improprie
dicitur "principium esse". De unitate autem sicut de ente loquendum
est, siquidem convertuntur. Et quidem principium entis a principio
distinguitur, non sicut ens ab ente, sed sicut "id quo" et "id
quo" distinguuntur. Quare "una" principia, seu una "singularia"
quae dicuntur [223], non sunt proprie una, sed sunt "ea
quibus" quoddam proprie unum est.
Quo sensu constitutiva elementa cujusdam subjecti recte dicuntur "non
incommunicabilia". Ita pars est quod est, et a ceteris partibus
distinguitur; imperfecte tamen, eo quod, ut pars, est in toto seu
toti "communicatur": pars non est ens in se completum, in se
sufficiens; non est incommunicabilis. Similiter dicendum de omni
principio entis constitutivo, siquidem principium est "ad" aliud
principium. In specie, similiter est dicendum de principio
accidentali, cujus esse est inesse.
Alios adhuc communicabilitatis modos christiana fides indicat:
- Dei natura tribus divinis personis "communicatur", quatenus,
numerice eadem, et Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus (tres
personae re distinctae) realiter est;
- Christi humana natura a persona Verbi praeexistente assumitur; est
aliquid ejus eique "communicatur".
Ens unum, seu suppositum, vocatur PERSONA seu
HYPOSTASIS, si est suppositum intellectuale.
Tali sensu definitio Boethii (+ 524/526) accipienda est:
"persona est rationalis naturae individua substantia "[224];
scil. vox "substantia" in sensu omnino stricto, imo peculiari,
sumatur ad indicandum ens distincte subsistens et plane
incommunicabile.
Eodem sensu sed meliore modo S. Thomas personam definivit:
"distinctum subsistens in aliqua natura intellectuali" [225].
Supposita intellectualia ergo speciali nomine "personae" [226]
vel "hypostasis" [227] designantur, et quidem recte, quia in
eis incommunicabilitas seu distinctio atque in essendo independentia,
activitate eorum clarius manifestatur; "nam solae substantiae
rationales habent dominium sui actus, ita quod in eis est agere et non
agere; aliae vero substantiae magis aguntur quam agant" [228].
NOTA.
Quandoque identitas personalis in propriorum actuum conscientia
reponitur. Jam Cartesius et Locke personam ita definierunt. Etiam
Christian Wolff: "persona dicitur ens, quod memoriam sui
conservat, hoc est, meminit se esse idem illud ens quod ante in hoc
vel isto fuit statu" [229]. Kant, Günther, Zuckriegel ita
etiam censuerunt [230]. Eodem sensu psychologia moderna
experimentalis de "personalitate", v. gr. de "morbis
personalitatis", loquitur [231].
Ita tamen notiones diversae miscentur, scil. persona ut quoddam reale
"suppositum" et persona "conscia qua talis" scil. "unitas
psychologice individualis".
Jamvero a priori nihil prohibet quin unitas haec psychologica pereat et
simul suppositi unitas servetur, scil. quin plures personae sensu
psychologico verbi, et unica tantum persona sensu vocis metaphysico
simul habeantur [232].
Ceteroquin in omni ente finito actus conscientiae sunt accidentales,
atque in hac accidentali (et proinde subjecto "communicata")
conscientia suppositum incommunicabile nequit consistere.
Ergo sensum psychologicum et sensum metaphysicum vocis distinguentes,
hunc ultimum modo retineamus.
|
|