|
Difficultates, contra theoriam individuationis per materiam allatae,
similes sunt illis, quae theoriae distinctionis malis inter essentiam
et existentiam opponuntur.
Quaenam objectiones theoriae distinctionis realis inter essentiam et
existentiam adversantur? Possitne "essentia" realiter coarctare
esse, si ipsa non jam sit realis? Quidnam est "esse", illud
infinitum, antequam limitatur? Pari modo theoria individuationis per
materiam impugnatur: quomodo potest "materia" (mera potentia de se
indeterminata) principium esse individuationis, limitationis scil.
formae, si ipsa non jam determinatur ad individualitatem? Qualisnam
est "forma" illa infinita et in sua linea unica, antequam
individuatur?
Ex utraque parte similis affertur responsio, quae jam in punctis
expositis jacet. Quam rursus breviter recolimus:
Forma substantialis in seipsa est individualis (sicut esse entis
finiti in seipso est finitum). Materia prima in seipsa est
determinata (uti essentia in se est realis). Nil reale est quin sit
concretum.
Quanam autem ratione compositum in unoquoque elemento "specifice"
determinatur? Quanam ratione in unoquoque elemento "individuatur",
scil. cur perfectionem substantialem secundum talem modum sibi proprium
cohibet? Quoad primam quaestionem thomismus respondet: ratione
formae; alteri vero respondet: ratione materiae.
Responsiones ambae principia entis, relationes transcendentales (et
non entia absoluta) exprimunt. Materia nihil est sine forma, dum
forma nihil est absque relatione ad materiam. Materia ergo in seipsa
est determinata, sed ratione formae; materia ratione sui est mera
potentia. Forma est individuata, scil. finita, mensurata, in
seipsa, sed ratione materiae; forma ratione sui est pura perfectio.
Proinde non datur materia communis, homogena. In quovis autem
corpore determinatur ope et ratione formae ad quam refertur. Pariter
non existit forma communis, homogena, unica, in qua materia partem
suam individualem concideret. Unaquaeque forma in seipsa individuatur
ratione materiae quam determinat.
Dicit aliquando S. Thomas principium individuationis corporum esse
materiam primam "quantitate signatam". Exinde aliqui tenent quod
aggregatum ex rnateria et quantitate sit intrinsecum principium,
materia dante incommunicabilitatem, sive indistinctionem in se,
quantitate dante distinctionem ab aliis, et tale aggregatum dicunt esse
materiam signatam.
In hoc tamen errant. Materia signata nihil aliud est quam materia
"haec", i. e. "capax hujus quantitatis" [83]. Ceteroquin
quantitas, ad mentem Divi Thomae, est accidens, nec in accidentali
principio ratio individuationis substantiae inveniri potest.
Quantitas vero rerum nobis, sensu cognoscentibus, signum est earum
distinctionis: similia sensibus distinguuntur in spatio. Quantitas
etiam est principium divisibilitatis; divisione vero res materiales
individualiter multiplicantur. His omnibus "ex parte quantitatis"
esse principium individuationis statim apparet. Quatenus ergo
quantitate res a nobis sensibiliter discernuntur quantitas dicitur
proximum principium divisibilitatis, seu principium divisibilitatis in
ordine accidentali, non tamen simpliciter; ultimum enim
individuationis principium est ipsius quantitatis radix, principium
materiale substantiale [84].
NOTA. Alia argumenta ad hylemorphismum probandum.
Compositio hylemorphica etiam aliis argumentis probatur. Argumentum
ex mutatione substantiali desumptum talem compositionem in quibusdam
saltem corporibus haberi ostendit; argumentum ex proprietatibus
corporum desumptum illam compositionem in omnibus corporibus adesse
probat.
I. Argumentum primum.
Omnis mutatio compositionem ex potentia et actu supponit.
Atqui mutationes dantur substantiales entis materialis.
Ergo compositio ex potentia et actu etiam in ordine substantiae datur
[85].
Major in sequenti capite probanda est.
Minor factum experientiae enuntiat: nutrimentum non-vivens per
assimilationem fit corpus vivens; jamvero vita ei non tantum
accidentaliter adjicitur (vita accidens substantiae non-viventis,
ergo minoris perfectionis, esse non posset), sed illud vere et
intrinsece informat.
Conclusio haec est: compositio hylemorphica seu essentiae in quibusdam
corporibus, scil. in viventibus eorumque alimentis, probatur.
2. Argumentum alterum.
Sumitur ex oppositione proprietatum in corpore.
Corpus turn in ordine statico, cum in ordine dynamico, proprietatibus
afficitur, quae directe ut indeterminatio et determinatio opponuntur;
a. v. ad intelligendum quid sit corpus in quocumque ordine, duo
aspectus adaequate distincti considerari debent.
Ergo in ipsa corporali essentia est quoddam indeterminationis et aliud
determinationis principium: vocantur materia prima et forma
substantialis [86].
Explicatur argumentum.
In ordine statico, corpus in spatio extenditur; qua tale est simul
indivisum et in partes distinctas divisibile, i. e. totum corpus est
unum in actu et totum est in potentia multiplex. Haec autem
multiplicitas potentialis unitatern simplicitatis excludit - (nam
simplex omnem compositionem et multiplicitatem tum ex entis principiis,
tum ex partibus respuit). Extensum ergo est compositum, nempe
principio multiplicitatis et principio unitatis: ex amborum unione
extensum unum efformatur [87].
In ordine dynamico, corpus simul totum activum et totum passivum est.
Jamvero agens qua tale est determinatum, patiens vero qua tale
determinabile est. Adest ergo principium activitatis et principium
passivitatis in corpore.
|
|