3. QUI SINT MODI BONI

Bonum, quia transcendentale, sicut ens, proprie et analogice, secundum proportionalitatem de pluribus praedicatur.

Relatio inter perfectivum et appetitum alia est si termini relationis diversi adhibentur. Ita, aliter est aliquid bonum sibi, aliter est bonum alteri; et in utroque casu applicationes sunt analogice diversae. Divisiones boni sequentes notare juvat, quae proportionalem applicationem in omni ordine patefaciant.

1. Bonum seu appetibile.

A. Si consideratur bonum sibi (bonum absolutum):

1. bonum simpliciter (seu absolutum): est bonum infinitum Dei de se et essentialiter perfectum;

2. bonum secundum quid (seu relativum): est bonum finitum creaturae; est ens bonum de se adhuc perficiendum, i. e. actibus tendens ad finem obtinendum.

Quare in omni ente finito rursus distinguamus oportet:

a) bonum simpliciter (seu absolutum): est totum bonum huic enti debitum; v. g. ultimus finis hominis;

b) bonum secundum quid (seu relativum): est id quod partialiter tantum est bonum huic enti debitum; v. gr. substantia hominis, homo in via.

B. Si consideratur bonum alteri (bonum relativum) [78]:

1. Deo, in seipso summe perfecto, "omnia" quae sunt, bona sunt, nam omnia creata "libere" vult, quin tamen eis ullo modo in seipso perficiatur.

2. Intellectuali creaturae "omnia" bona sunt appetibilia, et talis creatura "quaedam" illorum "libere" prosequitur, ut, mediantibus finitis, suam "personalem" perfectionem in infinito bono inveniat.

3. Subjecto materiali qua tali "quaedam" sunt bona et appetibilia, quae illud subjectum "cum necessitate" prosequitur ad obtinendum totius "universi" materialis ultimam perfectionem.

NOTA 1. Celeberrima est divisio boni humani in honestum, delectabile et utile [79].

1. Bonum honestum convenit alicui quatenus per se naturam perficit.

2. Bonum delectabile convenit alicui propter delectationem quam ei affert [80].

3. Bonum utile (seu bonum per aliud) convenit alicui ut medium ad finem obtinendum; convenit ergo ratione alterius boni cui consequendo inservit.

Quoad hanc divisionem notetur illa bona distingui per oppositas boni rationes, et non per oppositas res; quare eadem res esse potest simul bonum honestum et delectabile; imo simul honestum et utile, scil. finis subordinatus.

NOTA 2. Bonum humanum adhuc dividitur in:

1. bonum "quod dicitur verum quatenus naturam ipsam ordinate perficit".

2. bonum quod dicitur falsum et apparens "quatenus perficit unam vel plures facultates singillatim et per se spectatas, non autem ut naturae subordinatas" [81].

II. Bonum seu activum.

1. Ens bonum infinitum est suum agere seu per naturam agit [82].

2. Ens bonum finitum non est suum agere, sed agit per accidentia [83]. Finitum spirituale activitate praeditum est pura. Finitum materiale activitatem habet passivitate mixtam [84].