|
Unica aperitur via qua difficultatem subterfugiamus: ponendum est non
nisi entia existere, et elementa constitutiva entis compositi nulla,
nisi relate ad ens, frui significatione aut realitate. De se
principia constitutiva non sunt entia; realia sunt, sed in ente et per
ipsum. Ens e contra est, sed unitatem repraesentat exstructam,
connexionem principiorum constitutivorum.
Ponamus ens compositum. Elementa ejus constitutiva non possunt esse
entia. Per se nihil sunt. Realitas eorum oritur de relatione ad ens
quod participant; secus nulla eis contingit realitas. Sed habitudine
referri ad ens cui insunt, prorsus idem est ac relatione ad alia
principia constitutiva ordinari. Realitas omnium principiorum
constitutivorum, et proinde realitas totius entis, exclusive
relationibus mutuis principiorum constat; quae relationes mutuae nullo
modo principiis "praeexistentibus" "adjiciuntur", sed principia
illa his relationibus omnino consistunt. Constructio entis compositi
proinde est complexio relationum mutuarum. "Totum" est quod per se
subsistit; elementa autem constitutiva omnia prorsus sunt relativa et
ad invicem ordinata (scholastice "relationes transcendentales"
vocantur) [24]: correlalio est earum realitas.
lta constat minus quam ens non posse intelligi neque existere, etsi ens
componi potest. Etenim unumquodque elementum constitutivum si relatio
est, definitione sua terminum hujus relationis (in casu, relationem
correspondentem) includit; quae autem ultima relatio, necessario
priorem relationem ad quam ordinatur in sua definitione involvit.
Nullum proinde elementum constitutivum cogitari potest absque
connexione cum toto, quin proinde totum cogitetur, dum totum intelligi
nequit nisi ut connexio omnium elementorum constitutivorum. Semper
ergo cogitatur totum ens, etiamsi ipsum sit complexio composita.
Ergo consequitur distinctionem realem inter principia constitutiva
entis admittendam, non esse distinctionem "physicam" (quae scil.
inter ens et ens habetur), sed aliam et diversam, metaphysicam
nempe, quia in ipso ente individuali invenitur et prorsus omni
experientiae est impervia; est distinctio realis quae invenitur inter
co-relationes transcendantales, scil. inter potentiam et actum.
Relationes ergo transcendentales non possunt cum entibus absolutis
aequiparari. Qui imaginationi partes concedit, absurda jactabit.
Quod recte a S. Thoma observatur: "Multis error accidit circa
formas ex hoc quod de eis judicant sicut de subatantiis judicatur"
[25].
|
|