2. SOLVITUR QUAESTIO

In ipso ordine, in quo fit mutatio, fieri includit "oppositionem" radicalem et diversitatem: subjectum ante et post, alio ac alio modo se habet: non potest esse simul et sub eodem respectu sic et non, hic et illic, album et nigrum, ignarum et doctum. Ratio realis qua taliter sit, differt a ratione qua sit aliter: ignorantia non potest esse reale fundamentum scientiae.

Sed non modo habetur oppositio qua ens sit taliter et aliter, sed verum etiam in ente "identitas" servatur: cuncta mutatio ad idem subjectum pertinet.

Quod si in realitate non reperiretur nisi ratio qua ens esset taliter et aliter, non haberetur nisi mera oppositio: non daretur transitus ab uno ad aliud nec mutatio, sed destructio unius et creatio alterius. Si autem realiter non esset nisi ratio qua reale subjectum idem maneret, non loqueremur de mutatione, de aliter esse. Ens simplex proinde mutari nequit. Quod fit aut mutatur, necessario est ens compositum: ratio qua ens idem manet non eadem est ac qua aliter est [95].

Principia, quae "fieri" efficiunt, inter se opponuntur sicut potentia et actus: subjectum primo est determinate tale quid, est in actu; simul ad alium actum est in potentia, est capax aliter essendi. Subjectum, quatenus in potentia est, mutatur [96]: esse in potentia identitatem efficit durante mutatione. Quae proinde potentia realis revera discernitur tum ab acta priore, tum a nova determinatione acquisita.