|
Ut quaestionem enodemus, in thesi proposuimus compositionem realem
essentiae ex actu et potentia: enti finito materiali, in ordine
essentiae, realis inest distinctio metaphysica inter formam
substantialem et materiam primam.
Major argumenti jam probata est [61].
In ordine essentiae immediate applicatur, quia entia habentur quoad
perfectionem essentialem limitata. Proinde si species et individuum
non coalescunt sed ut perfectio et limitatio opponuntur, oportet
realiter sint principium speciei et principium individuationis, ratio
perfectionis essentialis et ratio limitationis hujus perfectionis,
ratio identitatis specificae et ratio differentiae individualis nulla
enim perfectio realiter rationem propriae limitationis includit. Quae
proinde essentia ex actu et potentia componitur [62].
Quae omnia sequenti adhuc modo enuntiari possunt.
Actus, in eadem linea, simul esse nequit reale principium tum
determinationis, tum non-determinationis seu limitationis. Atqui
principium perfectionis essentialis seu specificae vocatur "forma".
Ergo formae, de se, non nisi diversos gradus perfectionis possunt
inducere, non autem, de se, afferre differentias quae non sunt
differentiae formalis, i. e. essentialis determinationis. Recte
S. Thomas animadvertit: "differentia quae ex forma procedit inducit
diversitatem speciei" [63]. Ergo essentia, si est forma pura,
ab essentia quae eadem esset forma pura nullatenus distingueretur: "si
ergo Socrates per id esset homo, per quod est hic homo, sicut non
possunt esse plures Socrates, ita non possent esse plures homines"
[64].
Semper in hac argumentatione praesuppositum est multiplicationem entium
in eorum quidditate fundari [65]; quod ex anteriore thesi de
essentia et esse elucet. Individua ut plura sint, distinguantur
oportet. Quoad esse vero non distinguuntur, nisi quatenus secundum
modum diversum existunt; scil. quatenus eorum esse non est ens, sed
est principium, quod non ratione sui, sed ratione suae referentiae ad
essentiam diversificatur. In quidditate ergo est intrinseca ratio
ultima multiplicationis entium.
Sententia de hylemorphica compositione jam nostro cognitionis modo
sensibili innuitur. Res, quantumvis similes, earum extensione et
spatiali positione sensibus distinguimus. Nobis ergo earum
individualitatem quantitas externa signat. Quantitas vero est
passivitatis principium; quare in quodam essentiali principio
potentiali radicatur. Exinde tamen hoc esse requisitum ad omnem
multiplicationem in eadem specie perperam quis concluderet, nisi
principium limitationis actus, in argumento statutum, jam admissum
supposuerit [66].
NOTA. - Principio limitationis actus per potentiam subjectivam
statuto, compositionem realem in ordine esse et in ordine essentiae
applicationem hujus principii admisimus. Tamen ipse Doctor
Angelicus, secundum quosdam, huic principio exceptionem statuisset,
nam in spiritibus actum essentialem limitatum, et tamen in nulla
potentia receptum, admisit. Jam Duns Scotus, hoc observato,
exinde contra thesim thomisticam arguit [67].
Respondetur. Essentia, ut modus essendi limitans, est principium
potentiale et eo ipso limitatum. Quisnam limitationis principium
internum conciperet illimitatum [68]? Quod si quaedam essentia
dicitur modus essendi illimitatus (ita essentia divina), non est
"principium" potentiale, sed cum actu coincidit. Actus tunc
simpliciter habetur, non autem secundum quid, scil. non secundum
modum limitatum.
Essentia vero est "quidditas", realitas "determinata"; atque si
haec determinatio in potentia non recipitur, ex toto habetur, nec
multiplicari valet, estque in sua linea infinita et unica. Ita
quisque angelus "est" sua species. Ergo essentia entium finitorum
vel est actus irreceptus vel est compositum ex actu et potentia. Simul
tamen in ordine essendi est potentia et qua talis est principium
limitatum.
|
|