TOTIUS SECTIONIS BREVIS CONSPECTUS

Praemissa definitione metaphysicae, ad objectum ejus formale, scil. ens, mentem attendimus ut naturam metaphysicae ejusque respectum reperiamus.

Quaenam est notionis entis significatio?

Ens intelligitur in sensu latissimo, ut nomen, significans omne subjectum cui competit esse. Quo in sensu notio entis est transcendentalis et notionem absoluti appellat. Exinde patet metaphysicam esse formaliter philosophiam absoluti (objectum formale) et ad omnia sine exceptione extendi (objectum materiale).

Alia ex parte permulti dantur entis modi et proinde reperiuntur entia finita, relativa.

Quae omnia producunt problema metaphysicum de uno et multiplici, de absoluto et relativo.

Notio entis, quae talem prae se fert significationem, quomodo constituitur?

Cum sit transcendentalis, non perfecte abstrahitur, uti genus, et proinde non est generica. Ergo imperfecte abstrahitur, scil. notio entis sua inferiora actu implicite sed indeterminate continet atque non nisi ab intrinseco, i. e. per additiones improprie dictas, per modum expressioris conceptus, determinari valet.

Cui abstractionis modo, qui a genere discrepat, respondeat modus attributionis, a genere diversus, oportet. Ita notio entis non est univoca sed analoga. Cum non perfecte a differentiis praescindat, applicari nequit nisi ratione habita harum differentiarum et proinde notio entis, cui differentiae non manent extraneae sed inhaerent, modis intrinsece diversis, licet sensu proprio applicatur: quae applicationes sunt proportionales. Analogia entis est analogia proportionalitatis proprie dicta.

Omnis conceptus proprie analogicus problema movet. Conceptus entis, quia transcendentalis, problema ordinis universalis agitat. Quod si quaestioni de uno et multiplici responsionem aptamus, notionis entis analogia nitescit [89].