|
1. Suppositalitas, ut dictum est, "positivam" perfectionem
complectitur (scil. suppositum est ens "determinatum"), quam
notione incommunicabilitatis negative concipimus. Quae ergo
incommunicabilitas, a nobis negative concepta, nequaquam in mera
negatione fundatur [233], ejusque privatio nonnisi cujusdam
"realitatis" privatione explicanda est.
Quare in quo reali principio ipsius subjecti fundetur, legitime
quaeritur.
2. Suppositum nulla perfectione accidentali formaliter constituitur,
siquidem quodcumque accidens de se subjecto "communicatur", idemque
praesupponit, nec ideo incommunicabilitatis ejus fundamentum esse
potest.
Quare in ordine substantiali principium suppositale quaerendum est
[234].
3. Suppositum nullo potentiali principio, etiam ordinis
substantialis, formaliter constituitur. Etenim res quatenus in
potentia, est imperfecta, adhuc perficienda, atque alteri
communicationem de se non excludit. Et quidem, ratione principii
potentialis subjectum est determinabile; ergo ratione principii
potentialis non est suppositum seu ens in se completum.
Quare nec natura seu essentia substantialis, nec ullum principium vel
modus ordinis essentiae, formale suppositi constitutivum est; hoc
autem quidam actus esse debet.
4. Substantia autem est entis principium potentiale ad quoddam esse
de se transcendentaliter relata. Hoc autem esse, ad quod substantia
creata ordinem habet et quod vicissim refertur transcendentaliter ad
substantiam illam, vocatur "esse proprium substantiale".
Jamvero sic ratiocinemur: constitutivum formale suppositi est
principium ordinis substantialis, et quidem actus quo ens fit ultimo
completum atque incommunicabile.
Atqui esse proprium substantiale est ultimus actus, quo scilicet plene
actuatur substantia, ita ut subjectum, in hoc ordine jam ad nihilum in
potentia, sit plane incommunicabile.
Ergo esse proprium substantiale est formale constitutivum suppositi
[235].
NOTA.
Auctores vocabula subsistere, subsistentiam, in sensu multiplici
adhibent.
S. Thomas substantiam et subsistentiam opponit quatenus substantia
est subjectum accidentium, subsistentia vero est idem subjectum
quatenus est in se [236]. Nunc autem quaedam aequivocatio in
sensu illorum verborum latere potest.
SUBSISTENS est quod est in se, non in alio. Jamvero a esse
in alio n saltem duplicem habet sensum: 1º esse in alio ut accidens
in substantia; 2º esse in alio sicut in alio supposito. Substantia
autem est semper subsistens in priore sensu, sed non semper in altero
sensu; a. v., est semper "subsistens", sed non ideo subsistens
"distinctum": subsistit enim vel esse proprio, vel esse alieno.
SUBSISTENTIA vel 1º significat substantiam quatenus ei
competit proprium esse in se; vel 2º significat existentiam qua
substantia subsistit; vel 3° adhuc sumitur in sensu abstracto et idem
est ac suppositalitas, personalitas, hypostatica perfectio.
COROLLARIA.
I. Cum persona sit substantia distincte subsistens, ex ea, in ente
finito, resultant principia accidentalia. Nunc autem cum propria
subsistentia (proprium esse in se), nullatenus vero inexistentia
(inesse accidentale), sit formale constitutivum suppositi, nihil
prohibet quominus esse accidentalia in eodem supposito multiplicentur.
In uno ergo supposito finito unicum est esse proprium substantiale,
sed multa surrt ESSE ACCIDENTALIA [237].
Quoad modum loquendi haec vero notentur. Si "naturam semper
significamus per modum formae, et cum praecisione eorum quae de
constitutivo ejus non sunt", non ita de supposito loquimur; hoc enim
"significamus per modum perfecti subsistentis, nihil praescindendo ex
eis quae ei insunt quocumque modo, sive sint principia ipsius
constitutiva, sive non"[238]. Cum ergo accidentia ad
suppositum pertineant sicut esse secundum quid pertinet ad esse
simpliciter, etiam accidentia dicuntur in persona: "est ergo ratio
personae quod sit subsistens distinctum, et omnia comprehendens quae in
re sunt" [239].
II. ACTIONES SUNT SUPPOSITORUM. - Agere
enim sequitur esse quare distinctum subsistens proprie agit sicut et
proprie est [240]. Quare actiones ab omnibus supposito recte
tribuuntur. Agit autem suppositum secundum essentiam seu naturam
suam.
III. ANIMAM HUMANAM non esse personam, auctores dicunt
[241], quia est substantia incompleta: qua substantia
incompleta, forma substantialis semper materiae primae uniri potest.
Notetur tamen animam etiam separatam, cum proprio esse subsistat,
esse ens a ceteris entibus perfecte distinctum et ceteris
incommunicabile: alio ente assumi nequit. Quare ejus actiones ei,
sicut subjecto, proprie tribuuntur: actiones enim sunt suppositorum.
Sane cuidam principio substantiali unibilis est, sed tantummodo purae
potentiae, materiae primae, quae nullam mutationem substantialem
proprie afferre valet. Etenim anima a materia prima non assumitur,
neque in seipsa determinatur, sed eam assumit atque determinat (quod
perfectionem denotat): materia trahitur ad esse animae; etenim
"materia esse in actu habet per formam, quae facit esse simpliciter"
[242].
IV. CHRISTUS UT HOMO, secundum christianum dogma, non
est persona humana. Duae enim sunt in Christo naturae, divina scil.
et humana, sed unica persona, scil. Verbi divini. Quare humana
haec natura, a Dei Verbo assumpta, ei hypostatice, seu secundum
personalitatem, unitur [243].
Quod, secundum expositam sententiam, sequenti modo enuntiatur.
Natura humana Christi est completa substantia, quae de se ad esse
proprium transcendentalitur ordinem dicit. Atvero, cum esse personale
Verbi vices creatae existentiae suppleat, illa humana substantia non
proprio esse subsistit sed esse Verbi, et eo ipso ad divinam Verbi
hypostasim trahitur. In Christo ergo substantia humana proprio suo
esse, et ideo sua personalitate, privatur; atque unicum est esse in
eo, proindeque unica persona, scil. esse et persona Dei Verbi.
Cum actiones sint suppositorum, supposita autem agant secundum eorum
naturas, Christus tum divinas cum humanas ponit actiones, quae omnes
tamen unicae personae Verbi tribuuntur. Quare humanae Christi
actiones, ut pari, orare, etc., theandricae dicuntur, eo sensu
quod a persona Verbi divina ponuntur secundum assumptam naturam humanam
[244].
V. NATURA DIVINA, testante Trinitatis dogmate, proprie
non est persona.
Divina natura dicitur "esse subsistens"; quod autem tantummodo
significat "purum esse", "natura seu substantia quae est suum
esse". Natura vero divina non est proprie "subsistens distinctum",
siquidem tribus - (Patri, Filio, Spiritui Sancto) -
communicatur.
In Deo autem simplici formale constitutivum personalitatis est quid
relativum: persona divina est "relativus - (Pater, vel Filius,
vel Spiritus Sanctus), - in divina natura distincte subsistens";
est esse naturae divinae quatenus distincto quodam et incommunicabili
modo habitum in subsistente relatione.
Quo sensu S. Thomas nomen personae formaliter sumptae, (scil.
significans "distinctum subsistens in aliqua natura"), distinguit ab
eodem nomine personae materialiter sumptae, (scil. indicante illud in
quo talis ratio salvatur) [245]. Formaliter semper eadem est
ratio personae atque in eodem constitutivo fundatur. Sed haec omnia
analogice eadem sunt in Deo et in creaturis. Quare materialiter
dicuntur alia in Deo et alia in entibus finitis, quatenus persona in
Deo per subsistentem relationem, in entibus finitis per principium
entis intrinsecum constituitur: proprium (seu distinctum) esse est
relatio subsistens in divinis, est principiurn essendi (relatio
transcendentalis) in creatis.
|
|