|
Causa finalis est id cujus gratia aliquid fit [38].
"Finis varie sumitur; quidquid enim terminat aliquid, finis dicitur
quia finit rem ipsam. Hic exclusive sumitur pro objecto quod allicit
causam efficientem ad sui consecutionem, ita ut, objecto illo
consecuto, causa efficiens finiat, respectu ejusdem objecti, actionem
suam, et in ejus possessione quiescat" [39].
Exinde jam statim apparet, ex uns parte, finem esse terminum ultimum
in ordine executionis, sed, ex altera parte, esse omnium principium
in ordine intentionis, cum et ipsam causam efficientem ad agendum
determinet [40]. In ordine efficientiae, finis est
"effectus", scil. causae efficientis; in ordine intentionis
[41] seu finalitatis, idem finis est "causa", quae operationem
regit [42].
Quo ultimo sensu ab Aristotele et a S. Thoma finis vocatur causa
causarum [43].
Causalitas finis in actu exercito, seu formaliter, est ipsum
"appeti" aut "desiderari" ab agente. Etenim agit finis quatenus
agentem ad operandum sua bonitate allicit [44].
Sed omnis appetitio bonitatem objecti supponit. Quare causalitas
finis fundamentaliter est ipsa "bonitas" objecti secundum suum esse
reale [45]. Hoc sensu, uti dictum est [46], finis et
bonum formaliter convertuntur.
NOTA. Adagium "bonum est diffusivum sui" in duplici sensu
adhibetur:
1º in sensu efficientiae: ens, qua bonum, activum est et ad suarn
bonitatem etiam aliis communicandam naturaliter urgetur [47].
Ita, cum Pseudo-Dionysio, auctores creationem explicant ut
manifestationem caritatis divinae erga creaturas.
2° in sensu finalitatis [48]: a) bonum, ut finis, entia ad
illum tendentia movet ut ejus bonitati participent: bonitas objecti est
finalitatis fundamentum.
b) bonum in quantum finis suam appetibilitatem mediis communicat,
quatenus media, qua talia, unice ad finem obtinendum appetuntur.
Quae formula, a Neoplatonicis inventa et tempore S. Thomae
praesertim causalitatem efficientem significans, a Sancto Doctore
fere exclusive adhibetur ut finalitatem exprimat [49].
|
|