2. QUAESTIO SOLVITUR

1. Suppositalitas, ut dictum est, "positivam" perfectionem complectitur (scil. suppositum est ens "determinatum"), quam notione incommunicabilitatis negative concipimus. Quae ergo incommunicabilitas, a nobis negative concepta, nequaquam in mera negatione fundatur [233], ejusque privatio nonnisi cujusdam "realitatis" privatione explicanda est.

Quare in quo reali principio ipsius subjecti fundetur, legitime quaeritur.

2. Suppositum nulla perfectione accidentali formaliter constituitur, siquidem quodcumque accidens de se subjecto "communicatur", idemque praesupponit, nec ideo incommunicabilitatis ejus fundamentum esse potest.

Quare in ordine substantiali principium suppositale quaerendum est [234].

3. Suppositum nullo potentiali principio, etiam ordinis substantialis, formaliter constituitur. Etenim res quatenus in potentia, est imperfecta, adhuc perficienda, atque alteri communicationem de se non excludit. Et quidem, ratione principii potentialis subjectum est determinabile; ergo ratione principii potentialis non est suppositum seu ens in se completum.

Quare nec natura seu essentia substantialis, nec ullum principium vel modus ordinis essentiae, formale suppositi constitutivum est; hoc autem quidam actus esse debet.

4. Substantia autem est entis principium potentiale ad quoddam esse de se transcendentaliter relata. Hoc autem esse, ad quod substantia creata ordinem habet et quod vicissim refertur transcendentaliter ad substantiam illam, vocatur "esse proprium substantiale".

Jamvero sic ratiocinemur: constitutivum formale suppositi est principium ordinis substantialis, et quidem actus quo ens fit ultimo completum atque incommunicabile.

Atqui esse proprium substantiale est ultimus actus, quo scilicet plene actuatur substantia, ita ut subjectum, in hoc ordine jam ad nihilum in potentia, sit plane incommunicabile.

Ergo esse proprium substantiale est formale constitutivum suppositi [235].

NOTA.

Auctores vocabula subsistere, subsistentiam, in sensu multiplici adhibent.

S. Thomas substantiam et subsistentiam opponit quatenus substantia est subjectum accidentium, subsistentia vero est idem subjectum quatenus est in se [236]. Nunc autem quaedam aequivocatio in sensu illorum verborum latere potest.

SUBSISTENS est quod est in se, non in alio. Jamvero a esse in alio n saltem duplicem habet sensum: 1º esse in alio ut accidens in substantia; 2º esse in alio sicut in alio supposito. Substantia autem est semper subsistens in priore sensu, sed non semper in altero sensu; a. v., est semper "subsistens", sed non ideo subsistens "distinctum": subsistit enim vel esse proprio, vel esse alieno.

SUBSISTENTIA vel 1º significat substantiam quatenus ei competit proprium esse in se; vel 2º significat existentiam qua substantia subsistit; vel 3° adhuc sumitur in sensu abstracto et idem est ac suppositalitas, personalitas, hypostatica perfectio.

COROLLARIA.

I. Cum persona sit substantia distincte subsistens, ex ea, in ente finito, resultant principia accidentalia. Nunc autem cum propria subsistentia (proprium esse in se), nullatenus vero inexistentia (inesse accidentale), sit formale constitutivum suppositi, nihil prohibet quominus esse accidentalia in eodem supposito multiplicentur. In uno ergo supposito finito unicum est esse proprium substantiale, sed multa surrt ESSE ACCIDENTALIA [237].

Quoad modum loquendi haec vero notentur. Si "naturam semper significamus per modum formae, et cum praecisione eorum quae de constitutivo ejus non sunt", non ita de supposito loquimur; hoc enim "significamus per modum perfecti subsistentis, nihil praescindendo ex eis quae ei insunt quocumque modo, sive sint principia ipsius constitutiva, sive non"[238]. Cum ergo accidentia ad suppositum pertineant sicut esse secundum quid pertinet ad esse simpliciter, etiam accidentia dicuntur in persona: "est ergo ratio personae quod sit subsistens distinctum, et omnia comprehendens quae in re sunt" [239].

II. ACTIONES SUNT SUPPOSITORUM. - Agere enim sequitur esse quare distinctum subsistens proprie agit sicut et proprie est [240]. Quare actiones ab omnibus supposito recte tribuuntur. Agit autem suppositum secundum essentiam seu naturam suam.

III. ANIMAM HUMANAM non esse personam, auctores dicunt [241], quia est substantia incompleta: qua substantia incompleta, forma substantialis semper materiae primae uniri potest.

Notetur tamen animam etiam separatam, cum proprio esse subsistat, esse ens a ceteris entibus perfecte distinctum et ceteris incommunicabile: alio ente assumi nequit. Quare ejus actiones ei, sicut subjecto, proprie tribuuntur: actiones enim sunt suppositorum.

Sane cuidam principio substantiali unibilis est, sed tantummodo purae potentiae, materiae primae, quae nullam mutationem substantialem proprie afferre valet. Etenim anima a materia prima non assumitur, neque in seipsa determinatur, sed eam assumit atque determinat (quod perfectionem denotat): materia trahitur ad esse animae; etenim "materia esse in actu habet per formam, quae facit esse simpliciter" [242].

IV. CHRISTUS UT HOMO, secundum christianum dogma, non est persona humana. Duae enim sunt in Christo naturae, divina scil. et humana, sed unica persona, scil. Verbi divini. Quare humana haec natura, a Dei Verbo assumpta, ei hypostatice, seu secundum personalitatem, unitur [243].

Quod, secundum expositam sententiam, sequenti modo enuntiatur. Natura humana Christi est completa substantia, quae de se ad esse proprium transcendentalitur ordinem dicit. Atvero, cum esse personale Verbi vices creatae existentiae suppleat, illa humana substantia non proprio esse subsistit sed esse Verbi, et eo ipso ad divinam Verbi hypostasim trahitur. In Christo ergo substantia humana proprio suo esse, et ideo sua personalitate, privatur; atque unicum est esse in eo, proindeque unica persona, scil. esse et persona Dei Verbi.

Cum actiones sint suppositorum, supposita autem agant secundum eorum naturas, Christus tum divinas cum humanas ponit actiones, quae omnes tamen unicae personae Verbi tribuuntur. Quare humanae Christi actiones, ut pari, orare, etc., theandricae dicuntur, eo sensu quod a persona Verbi divina ponuntur secundum assumptam naturam humanam [244].

V. NATURA DIVINA, testante Trinitatis dogmate, proprie non est persona.

Divina natura dicitur "esse subsistens"; quod autem tantummodo significat "purum esse", "natura seu substantia quae est suum esse". Natura vero divina non est proprie "subsistens distinctum", siquidem tribus - (Patri, Filio, Spiritui Sancto) - communicatur.

In Deo autem simplici formale constitutivum personalitatis est quid relativum: persona divina est "relativus - (Pater, vel Filius, vel Spiritus Sanctus), - in divina natura distincte subsistens"; est esse naturae divinae quatenus distincto quodam et incommunicabili modo habitum in subsistente relatione.

Quo sensu S. Thomas nomen personae formaliter sumptae, (scil. significans "distinctum subsistens in aliqua natura"), distinguit ab eodem nomine personae materialiter sumptae, (scil. indicante illud in quo talis ratio salvatur) [245]. Formaliter semper eadem est ratio personae atque in eodem constitutivo fundatur. Sed haec omnia analogice eadem sunt in Deo et in creaturis. Quare materialiter dicuntur alia in Deo et alia in entibus finitis, quatenus persona in Deo per subsistentem relationem, in entibus finitis per principium entis intrinsecum constituitur: proprium (seu distinctum) esse est relatio subsistens in divinis, est principiurn essendi (relatio transcendentalis) in creatis.