|
Probatur thesis.
Nihil movetur nisi secundum quod est in potentia ad illud ad quod
movetur. Movet autem aliquid secundum quod est actu. Movere enim
nihil aliud est quam educere aliquid de potentia in actum. De potentia
autem non potest aliquid reduci in actum, nisi per aliquod ens in
actu.
Atqui, non est possibile ut idem sit simul in actu et potentia
secundum idem, sed solum secundum diversa.
Ergo, impossibile est quod, secundum idem et eodem modo, aliquid sit
movens et motum, vel quod moveat seipsum. Omne ergo quod movetur,
oportet ab alio moveri [11].
EXPLICATUR
Imprimis animo attendimus ad mundum materialem ejusque mutationes
perpetuas. Uti jam monstravimus, individua materialia, inter se
cohaerentia, mutua activitate opera conferunt. Hoc autem non est
factum accidentale, sed est processus ipsa rerum natura efflagitatus.
Essentialis potentia materiae primae, in ordine accidentium potentiam
quantitativam et passivam inducit: quae potentia est passiva, cum
absolute prohibeat quominus subjectum propriis viribus ad actum
transeat; revera est potentia, cum subjectum, quia determinabile, ad
actum possit transire; qui transitus, haud propriis viribus factus,
efficitur mediantibus aliis entibus, quae perfectionem requisitam
adducunt ut subjectum passivum ad actum moveatur.
Tali modo veritas inconcussa illustratur principii Aristotelis:
quidquid movetur, ab alio movetur [12]. Quare ab alio? Cum
potentialitas entium materialium radicali materiae primae
indeterminatione innitatur. Materia prima remanente, tanta
indeterminatio essentialis habetur in modo essendi et proinde etiam
agendi, ut perfectio passive acquirenda nullo modo, ne virtualiter
quidem, in subjecto (vel in ordine accidentali vel substantiali)
inveniri possit. Si ponimus tale subjectum seipsum ad actum movere,
insimul affirmamus potentiam qua talem esse actum, determinabilitatem
(ergo indeterminationem) esse determinationem, cum actus e potentia
proflueret et in ea rationem sufficientem inveniret [13]. Satis
esset quod perfectio abesset, ut praecise ex deficientia nasceretur!
Quod evidenter et formaliter repugnat. Idem enim esset ac dicere
motum omni carere essendi ratione, rationem "tou" fieri esse
nihilum, scil. moveri idem esse ac non-moveri.
Dari motum materialem est luce clarius, et hunc motum effici per
causam extrinsecam inconcusse est verum. Quibus in assertionibus viget
polletque sensus communis.
Quae conclusio quoad motum materialem valet etiam quoad motum in
genere, ut mox ostendendurn est (in sequenti thesi), ita ut cum S.
Thoma dicendum: "non potest aliquid reduci de potentia in actum nisi
per aliquod ens actu" [14], "omne quod fit, habet causam"
[15].
|
|