|
Non de entibus sed de principiis entis [97], scil. de
relationibus transcendentalibus agitur. Potentia ad actum dicit
relationem, in qua consistit omnis ejus realitas. Actus, qui ut
determinatio potentiae respondet, absque illa relatione nec sensum
habet nec realitatem.
Ens, si sub respectu determinationis seu actus mutatur, potentiam non
relinquit intactam, cum potentia tantummodo sit in quantum relatio est
ad actum. Ergo et potentia mutatur: totum enim ens fit aliter. Quod
autem ens manet "in potentia" ad aliud, semper fit "ratione
potentiae", quae realiter ab actu correspondente distinguitur.
Nulla proinde quaestio de potentia immobili, quae esset fundamentum
immotum in subjecto quod fit aut mutatur; ens enim, si mutatur, totum
mutatur et etiam potentia in hoc ente mutatur. Subjectum non eodem
modo est "in potentia" in initio ac in evolutione ulteriori suae
mutationis: non semper quolibet actu determinari potest, quia
determinabilitas ejus non semper est eadem. Quae determinabilitas
differt secundum determinationem, "ratione scil. actus". Realitas
proinde essentialiter relativa actus et potentiae praetermitti nequit,
ut fieri seu mutatio rite explicetur.
Conclusio: ens solum mutatur. In linea autem mutationis componi
debet ex actu et potentia. Utraque elementa sunt correlativa. Ens
taliter determinatur "ratione actus" et rursus aliter determinatur
novi actus acquisitione; semper est determinabile "ratione potentiae"
realis; quae determinabilitas sese simul cum toto ente evolvit et
semper est diversa, quia in quantum est relatio ad determinationem,
necessario differt secundum actus correlativos qui potentiae
respondent.
|
|