EXPLICATUR. 1. PONITUR QUAESTIO

Ostendimus nullo pacto nos infitiari posse quod ens detur finitum: cujus prima et manifesta probatio invenitur in modorum entis multiplicitate, quam speciali modo motus revelat [29].

Alia ex parte notio entis absolutum implicat.

Requirendum est quomodo ens cum finito concilietur et, prae primis, quomodo ens finitum in se sit concipiendum, utrum sit simplex necne.

Quando modum quo ens concipiatur inspeximus, coacti sumus ut characterem entis transcendentalem, et proinde characterem ejus (ut notionis imperfecte abstractae) analogicum agnosceremus. Analogia autem structuram significat logicam. Cum ens et verum convertantur, inquirendum est quid realitatis huic subsit: potestne conceptus entis analogicus, logice scil. constructus, realitati quae perfecte sit simplex congruere? Quomodo ens in se constituitur? Et cum modi entis exstent plures et finiti, quomodo in seipso habetur ens finitum? Simplex an compositum?

Ens nuncupatur id cui competit esse. Omne quod vocatur ens vel de facto vel possibile est. Quare ens in omni casu habitudinem ad esse, ad existere includit.

Quidnam est "existentia", "existere"? Definiri nequit, quia prima notio est. Quomodo circumscribitur? Jam statim animadvertimus omnia valere et vigere in quantum existunt: vel de facto sunt, vel ad existentiam actualem vocari possunt et tali possibilitate quodam valore fruuntur; e contra, si de facto non surrt et omnis existentiae possibilitas prorsus arcetur, inintelligibilia sunt et omnino vacua [30]. Omnis perfectio in existentia radicatur, quae unicus est fons cunctae realitatis [31]. Ipsa existentia qua talis nullum habet perfectionis principium ulterius, cum sit prima omnium et vires suas aliunde haurire nequeat, quia praeter ens nil habetur [32].

Esse, existere, est ergo perfectio et omnium prima. Atqui constat ens dari finitum, in quo perfectio existentiae ipsa est limitata. Quod si proinde ens finitum ut ens consideremus, in quantum scil. ei competit esse, problema omnium altissimum exoritur: quomodo ens est finitum in se, ut quoad esse modo finito existere possit? Estne ens, quoad esse finitum, simplex an compositum [33]?