|
Solutio in thesi propugnata, est compositio realis ex actu essendi et
potentia subjectiva: in ente finito realis habetur distinctio
metaphysica inter essentiam et esse.
Major argumenti, quae jam probata est [34], immediate
applicatur ordini essendi, primae perfectioni, quoniam dantur entia
quoad esse limitata. Ratio perfectionis qua talis non includit suae
ipsius limitationem et proinde perfectio limitata compositione ex actu
et potentia necessario et realiter innititur. Quare et limitatum ens
talem supponit compositionem et quidem in ordine essendi.
Quod ratiocinium etiam sequenti modo potest evolvi:
In ente, quod simplex est et complete per verbum "est" exprimitur,
haberi nequit principium reale limitationis. Quod si dicitur "est",
nihil aliud ac pura existentia intelligitur: est simplex, merum esse,
nihil aliud ac existentia plena, infinita.
Quod si realitas complete exprimi non potest, quin juxta
affirmationem: "est", aliam assertionem ponamus, nempe: "est tale
quid", "tali limitatione definitur", praeter meram existentiam
aliud quid obtinetur. scil. limitatio existentiae, quae cum
existentia coalescere nequit, cum ei radicaliter opponatur [35].
Eo quod "sumus" non jam "tale quid" sumus. Si existentiae de se
competit "tale quid" esse, non exstat possibilitas ut detur "aliud
quid". Tali autem in suppositione, praeter "tale quid" nihil
existeret, scil. "tale quid" esset esse absolutum et illimitatum,
et limitatio et illimitatio coalescerent. Aliis verbis, si ratio
malis qua ens sit Petrus in mera Petri existentia jaceret, enti de se
competeret esse Petrum et omnia praeter Petrum entia excluderentur.
Petrus, quia esset Petrus i. e. limitatus, esset ens unicum,
absolutum, illimitatum.
Ratio quae prohibet quominus eodem modo de genere ratiocinemur, jam
antea est explanata [36]: quo in casu enim processus mere logicus
adfuit, transitus a cognitione essentialiter indeterminata ad magis
determinatam, in eadem linea determinationis; nunc e contra in
contentione veniunt determinatio ejusque limitatio, quae opponuntur
sicut affirmatio et negatio.
Entia finita proinde ex actu et potentia, e ratione essendi et ratione
limitationis, multiplicationis ideoque individuationis componuntur.
Quae entis principia esse, seu existentia, et essentia, quidditas
seu modus essendi nuncupantur.
NOTAE.
1. Sequenti modo argumentum saepe proponitur, quo distinctio inter
essentiam et esse realis probetur:
"Quid sit" et "an sit" sunt (in casu entis limitati) quaestiones
adaequate distinguendae, quae ad responsa perducunt quorum unum ne
partim quidem alteri quaestioni respondet. Roganti : "quid sit haec
arbor", nemo respondet: "existit"; roganti: "an haec arbor
existat", perperam responsum datur: "est arbor talis, etc.".
Responsa semper irreductibilia manere vel ex hoc patet, quod prius
judicium propositione tribus vocabulis constante enuntiatur, scil.
"hoc est tale quid" (est = copula), dum alterum duobus tantum
vocabulis exprimitur: "hoc est" (est = verbum substantivum).
Statim ergo apparet oppositionem inter esse et essentiam non
inadaequatam, sicut inter gradus metaphysicos, dicendam esse, sed
plene adaequatam semper manere.
Quae omnia vera sunt, sed recte intelligenda. Etenim agitur de
distinctione reali inter potentiam "subjectivam" et actum probanda;
scil. ostendendum est, rationem "tou" esse et rationem limitis
adaequate distingui. Quamobrem "quid sit" et "an sit" NE
SIGNIFICENT "CUJUSNAM SPECIEI SIT" ET
"AN DE FACTO SIT": etenim agitur de individuali et
concreta realitate et nullatenus de abstracta specie, atque parum
refert utrum subjectum de facto existat an non de facto existat.
Quaerimus ergo:
|
1º "an sit", scil. an perfectio "tou" esse ei competat, a.
v., "an ut ens cogitari valeat" (sive de facto sit, sive mere
possibile, parum refert) ;
2º "quid sit", scil. "secundum quemnam realem, ergo individualem
modum sit", a. v. "an ipsum esse constituat subjectum, ita ut ipso
esse totaliter definiatur, an e contra subjectum existat secundum
aliquem realem modum finitum, ita ut in ejus adaequata, scil.
individuali definitione ille modus finitus (non autem ipsum esse)
indicandus sit: etenim duo entia, duo individua finita differunt,
quia secundum individuales modos distinctos participant esse; et
proinde eorum adaequatae seu individuales definitiones, si indicari
possent, differrent, quatenus illi modi distincti his definitionibus
referrentur.
|
|
II. Argumentum quo distinctio realis inter essentiam et esse directe
probatur duplici forma proponitur:
|
1° Immediate distinctio inter essentiam et esse ostenditur ex
adaequata conceptuum oppositione. Ita jam S. Thomas: "Quidquid
non est de intellectu essentiae vel quidditatis, hoc est adveniens
extra et faciens compositionem cum essentia; quia nulla essentia sine
his, quae sunt partes essentiae, intelligi potest. Omnis autem
essentia vel quidditas (creata) intelligi potest sine hoc aliquid
intelligatur de esse suo facto; possum enim intelligere quid est homo
vel phoenix, et tamen ignorare an esse habeant in rerum natura: ergo
patet quod esse est aliud ab essentia vel quidditate[37].
2° Distinctio inter esse et essentiam applicatio ostenditur
distinctionis inter actum et potentiam: "omnis creatura habet esse
finitum. Sed esse non receptum in aliquo non est finitum, imo
absolutum. Ergo omnis creatura habet esse receptum in aliquo; et ita
oportet quod habeat duo ad minus, scilicet esse et id quod esse
recipit" [38].
|
|
Duo illa argumenta in eodem principio ultimatim radicantur, scil.
secundum quod distinctioni logicae aclaequatae distinctio quaedam realis
necessario respondet.
III. Alio modo adhuc idem proponitur: scil. distinctio malis
inter essentiam et esse in entibus finitis indirecte ostenditur,
directe probando simplicitatem entis implicare ejus unicitatem,
infinitatem et necessitatem absolutam[39].
Et quidem esse simplex est unicum, quia, cum sit ipsum esse, non
habet quo ab aliis simplicibus distingueretur. Est infinitum, quia
est esse, plenum esse. Est absolute necessarium, quia ejus essentia
cum eo totaliter identificatur [40]; etenim ejus definitio est
simplex esse, ita ut sine contradictione ne cogitari possit ut
nonexistens, ut "mere" possibile; a. v., si purum esse est
possibile, "purum esse non esse" est contradictio, sicut "homo non
rationalis" est contradictio, cum rationalitas sit de essentia
hominis. Ergo, cum ens et verum convertantur, cum inintelligibile
intellectui sit impossibile in re, purum esse, si est possibile, non
potest non esse, estque unicum, necessarium et immutabile. Ex quibus
ergo liquet ens finitum non esse simplex, cum sit finitum, contingens
et mutabile.
Rursus hoc argumentum eodem principio, scil. principio limitationis
actus per potentiam subjectivam, nititur: actus limitatus est actus
receptus, et vicissim; atque, proinde, actus irreceptus est actus
illimitatus. Quamobrem supra, ad probandam thesim, haec argumenti
forma simul cum argumento directo proposita atque declarata est.
|
|