2. SOLVITUR QUAESTIO

N. 1. Relationes reales dari probatur

In universo viget ordo, cujus realitas ab omni nostra consideratione prorsus est independens.

Atqui ordo, qua talis, complexu relationum inter entia vigentium formaliter constat.

Ergo et ipsae relationes sunt reales [180].

Audiatur S. Thomas: "perfectio et bonum quae sunt in rebus extra animam, non solum attenditur secundum aliquid absolute inhaerens rebus, sed etiam secundum ordinem unius rei ad aliam, sicut etiam in ordine partium bonum exercitus consistit; huic enim ordini comparat Philosophus ordinem universi. Oportet ergo in ipsis rebus ordinem quemdam esse; hic autem ordo relatio quaedam est. Unde oportet in rebus ipsis relationes quasdam esse, secundum quas unam ad alteram ordinatur... Sic ergo oportet quod res habentes ordinem ad aliquid, realiter referantur ad ipsum, et quod in eis aliqua res sit relatio" [181].

N. 2. Reales relationes praedicamentales, a termino et a fundamento realiter distinctas, dari probatur

A. Quaestio pressius determinatur.

Ad relationem habendam haec tria praerequiruntur: subjectum, terminus et fundamentum.

Etenim cum relatio ex propria sui ratione sit ordo ad aliquid, subjectum, quod refertur, et terminus, ad quem refertur illud subjectum, requiruntur.

Sed insuper ratio talis referentiae in subjecto adsit oportet, scil. fundamentum ex quo procedat relatio, seu ratio ob quam subjectum ad aliquid ordinetur. Relativum enim absoluto semper nititur. Hic adhuc auctores fundamentum remotum a proximo distinguunt. Proximum fundamentum est, quo posito (et etiam posito termino) relatio in subjecto immediate oritur. V. gr. ex actuali generatione relatio paternitatis in homine statim exsurgit. Remotum fundamentum est, ex quo fundamentum proximum in subjecto oritur. V. gr. facultas qua homo prolem generare potuerit [182].

Paucis ergo sic dicendum: relatio est ordo quem subjectum propter fundamentum ad terminum habet. Quodsi malis habeatur relatio, tria haec requisita esse realia oportet.

QUAERITUR vero utrum illa omnia ab invicem distinguantur, scil. relatio a subjecto et a fundamento, relatio a termino, subjectum a termino.

B. Solvitur quaestio.

I. Inter subjectum et terminum relationis, imo inter fundamentum relationis et terminum est realis distinctio.

"Manifestum enim est, ait Doctor Angelicus, quod idem ad seipsum non refertur aliqua relatione reali" [183], sed tantum relatione rationis, ut quando subjectum dicitur sibimetipsi identicum [184].

Jamvero quod sic de subjecto affirmatur, de fundamento aeque valet, cum fundamentum sit id secundum quod illud subjectum ad terminum referatur.

II. Inter ipsam relationem et ejus terminum est realis distinctio.

Quidam [185] contendunt ad relationem praedicamentalem requiri terminum tamquam partem intrinsece constitutivam relationis.

Quae sententia rejicienda est, si relatio admittitur malis. Est enim haec relatio accidens subjecto entitative inhaerens, ideoque a termino entitative distinctum.

Cum Suarez tamen teneri potest terminum omnino realem exigi, sed ut "connotatum", ut tantum extrinsece requisitum (sicut ad visionem coloratum extrinsece requiritur), nequaquam vero ut partem qua relationis essentia formaliter et intrinsece constitueretur (sicut homo ex anima et materia) [186].

III. Inter ipsam relationem et ejus fundamentum est realis distinctio.

Fundamentum relationis praedicamentalis est absolutum. Haec enim relatio habetur quatenus subjectum ad aliud refertur. Quare subjectum in seipso constitutum praesupponit atque ex hujus constitutivis principiis, sive substantialibus sive accidentalibus, immediate exsurgit [187].

Absolutum autem et relativum opponuntur sicut "ad se" et "ad aliud".

Jamvero negando realem inter absolutum et relativum distinctionem, vel affirmatur absolutum esse formaliter relativum, vel affirmatur absolutum et relativum, formaliter distincta, tamen in re identificari posse.

Nunc autem formalis identitas inter "ad se" et "ad aliud" est aperta contradictio, et distinctio formalis simul ac identitas realis, (seu distinctio rationis cum fundamento in re), pariter rejicienda videtur ob sequentes rationes.

"Ad se" neque in sua linea perficitur formalitate "ad aliud", neque hanc in ejus linea perficit (sicut vivens et animal sunt in eadem linea determinabile et determinans, ita ut vivens ab animale omnino praesupponatur illudque quodammodo designet: animal enim est vivens animal).

Re quidem vera quaestiones "quid est subjectum absolute consideratum?" et "quid est relate ad aliud?" sunt adaequate distinctae: responsio priori quaestioni facta, etiam perfecte enucleata, nullatenus responsionem alteri quaestioni tradendam continet; et vice versa.

Quare principium quo subjectum est quid absolutum, ad se, et principium quo est relatum ad aliud realiter distinguuntur.

Talem esse Doctoris Angelici mentem vel ex ejus dictis de relatione creationis sufficienter apparet: creatura tota et totaliter, quoad omnia elementa, ex causa prima continuo pendet; attamen creatio passiva in creatura, secundum S. Thomam, est reale accidens relativum a suo absoluto fundamento substantiali realiter distinctum. A fortiori idem de ceteris relationibus est dicendum, cum alia fundamenta non ita perpetuo sunt relationis rationes seu fundamenta, sed quandoque sint "ad se" quin ex eis relatio "ad aliquid" oriatur [188].