CAPUT XXV. Quod fratres Joseph mittentes tunicam haedi sanguine tinctam nuntiaverunt patri mortem ejus. Et de luctupatris.

Tulerunt autem tunicam ejus, et in sanguine haedi quem occiderant, tinxerunt mittentes qui ferrent ad patrem, et dicerent: Hanc invenimus: vide utrum tunica filii tui sit, an non. Hoc deliberaverunt, et non ipsi dicere voluerunt hanc invenimus, sed submiserunt qui ferrent, seque invenisse dicerent, videlicet sic tutius innoxii parerent, sic dissimulandi sibi laborem minuerent, sic animum patris, a suspicione sui sceleris longius repellerent. Sed nunquid vel sic tam diligentem fallere potuerunt? Et si huic sancto viro praeter humanam nihil adfuit conjecturam, nunquid totum ejus spiritum suae fallaciae tenebris obvolvere valuerunt? Dicit nempe quodam loco sic: Vos scitis quod duos filios genuerit mihi uxor mea. Egressus est unus, et dixistis: Bestia devoravit eum (Gen. XLIV). Quidnam dixistis, nisi et eos qui dicerent submisistis? Ergo illa fera pessima, illa bestia saevissima, quae, quantum in se fuit, devoraverat, qualis esset, non omnino patrem latere poterat. Sed quid ageret? Qualiter feram illam constringeret? Quomodo de ventre bestiae illius quem devoratum putabat filium extrahi posse putaret? Tacendi potius et dissimulandi quod conjicere poterat, tempus illi erat, ne si notam sibi illam feram, id est, filiorum invidiam audacem atque violentam querelis manifestis exagitaret, majorem in rabiem dentes ejus acueret. Itaque in acerbissimo dolore vim sibi faciens, et verba sua moderans: Tunica, inquit, filii mei est, fera pessima comedit eum, bestia devoravit Joseph. Nec hoc dicens falsus aut mentitus est. Talis namque saevitia cum leone et urso ferae, aut bestiae vocabulo, rectissime aequivocari potest. Scissisque vestibus, indutus est cilicio, lugens filium suum multo tempore. Qualem ergo invidiae suae requiem quale zeli sui refrigerium abactores Joseph adepti sunt? Nempe si gravis illis erat ad videndum frater, quia diligebatur, gravior multo esse poterat pater, quia cum languore vel tristitia universa domus coram oculis eorum perpetuo dolore cruciabatur, nimioque labore consumebatur. Congregatis autem cunctis liberis ejus, ut lenirent dolorem patris, noluit consolationem recipere, et ait: Descendam ad filium meum lugens in infernum. Quia mortuum esse putabat filium suum; omnes autem mortui, quanquam justi ante Christi adventum descendebant in infernum, idcirco dixit: Descendam in infernum ad filium meum, pro eo ut diceret: Cum vita mea finiam praesentem luctum, non nisi moriendo cessabo lugere filium meum. Sed quonam instrumento liberi ejus congregati aderant ad leniendum patris dolorem? Quis enim dolorem ejus mitigare poterat, nisi quem medullitus dolor ipse mordebat? Haec namque veri doloris natura est. Si enim, inquit Apostolus, ego contristo vos, et quis est qui me laetificet, nisi qui contristatur ex me (II Cor. II) ? At illi non in veritate plorare, vel fideliter contristari poterant, quippe qui pro medio tristitiae suae, pro lenimento torquentis invidiae fratrem abegerant. Qua ergo fronte congregrati aderant? Ait enim quidam saecularium:

Heu! quam difficile est crimen non prodere vultu! (OVID, Met. II, 447.)

Patris lacrymae, quia vulneratam cordis venam invenerunt, freno laxato currebant quantum volebant, nec retineri adjunctis habenis poterant, quia forti impetu sese excusserant. Verum lacrymae fratrum conclusae erant, nec leviter quamvis calcaribus urgerentur, erumpere volebant. Ergo cum lenire vellent verum patris dolorem, noluit consolationem recipere, noluit eos audire, noluit eos saltem ad luctum invitare, non curavit saltem (quae extrema consolatio est) eorum voces secum in fletum excitare. Solent namque et hoc facere qui omni gaudio destituti, solis pascuntur lacrymis suis, solis feriuntur gemnibus, quomodo, verbi gratia, Jeremias propheta loquitur: O vos omnes qui transitis per viam, attendite et videte, si est dolor sicut dolor meus (Thren. I).