CAPUT XXXIV. De uxore ejus Aethiopissa, et qualiter Moyses, pro eo quod vir mitissimus esset, defensorem sibi Deum magis tacendo constituerit, et de eo quod ait:

“At non talis servus meus Moyses.”

Verum hoc, quia de Scripturis non habet auctoritatem, facile contemnitur. Sed et quid opus est quaerere, extra presentem Scripturam, cur obloquentes dixerint uxorem ejus Aethiopissam. Nam cum Moyses uxorem duxerit filiam Jethro sacerdotis Madian (Exod. II), terra autem Madian vicina sit terrae Aethiopum, recte intelligitur quod pro eo quod dicerent uxorem Madianitidem, dixerint uxorem Aethiopissam, sicut se habet amaritudo rixantium, ut semper e vicino rapiat quod valeat ad augendum contemptum. Paulo ante Jethro reduxerat illam (Exod. XVIII), et indignari coeperunt de fratre suo, duce suo, quod haberat uxorem alienigenam. Poterat calumnia confutari vel sola auctoritate Moysi quod videlicet reprebendi non deberet a subditis praelatus praesertim is per quem Deus tanta tamque manifesta loqueretur. Invaluit econtra pertinaciter superbia carnalis, et superbiam spiritualem proficiendo impetus generavit. Dixerunt enim:

“Nunquid per solum Moysen locutus est Dominus? Nonne et nobis similiter est locutus?”

Videlicet quia paulo ante creverat turba prophetantium, septuaginta namque seniores propheticum acceperant de ipso Moyse spiritum, dicente Domino Moysi:

“Auferam de spiritu tuo, tradamque eis (Num. XI).”

Idcirco quasi pro multitudiue prophetantium, unus prophetarum maximus decrescebat, et vilescebat in eorum oculis. Hoc frequenter accidit et in Ecclesia Christi ut magistrum succrescentes discipuli, praelatum illustrem subditi, patrem contentiose audeant obscurare illustres filii. Tale quid, et Paulo apostolo contigerat, cum diceret ipse Corinthiis:

“Jam saturati estis. Jam divites facti estis. Sine nobis regnatis, et utinam regnetis ut et nos vobiscum regnemus (I Cor. IV).”

Ac deinceps:

“Non ut confundam vos haec scribo, sed ut filios meos charissimos moneo. Nam si decem millia paedagogorum habeatis in Christo, sed non multos Patres. Nam in Christo Jesu per Evangelium ego vos genui (Ibid.).”

Igitur quia sic primo contigit Moysi, sanciendum fuit exemplum in primis, quod deinceps timerent secuturi.

“Quod cum audisset Dominus,”

ratus est. Quare?

“erat enim, inquit, Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra,”

dulcis quidem laus, et vehementer magna laus, egregiae virtutis, quam possidens omnis praelatus recte dicere possit:

“Imitatores mei estete, sicut et ego Christi (I Cor. II),”

ostendens quod juste Deus iratus sit, vel irasci debuerit, quia videlicet Moyses non utcunque mitis, sed et mitissimus erat super omnes homines qui habitabant in terra. Nullo modo seipsum defendebat, et hoc pacto quasi legitima causa defensorem sui Deum magis tacendo constituebat. Nam

“mihi vindictam et ego retribuam, dicit Dominus (Deut. XXXII).”

Verumtamen parum dictum est, quia mitissimus erat, sed pro merito Moysi laus ista longe inferior. Supplevit ergo Dominus de Moyse quod Moyses de seipso minus dixerat. Ait enim:

“Audite sermones meos. Si quis fuerit inter prophetas Domini, in visione apparebo ei, vel per somnium loquar ad eum. At non talis servus meus Moyses, qui in omni domo mea fidelissimus est. Ore enim ad os loquor ad eum, et palam. et non per aenigmata Dominum videt. Quare igitur non timuistis detrahere servo meo Moysi?”

Magna commendatio, fortissima defensio. Attentos auditores esse voluit enuntiatio judicantis.

“Audite, inquiens, sermones meos”

gravitate usa competenti. Deinde locutionis suae modos dividit dicendo:

“Si quis fuerit inter vos propheta Domini,”

etc. Videlicet quia dixerant:

“Nunquid per solum Moysen locutus est Dominus? Nonne et nobis similiter est locutus?”

Mensuram suam cognoscere habebant, ut minoris et majoris habendo distantiam, non se super se extollerent, cum observandum sit, et inter aequales quod dictum est,

“honore invicem praevenientes (Rom. XII).”

In visione, inquit, apparebo ei, vel per somnium loquar ad illum. Somnia futurarum praeferunt imagines rerum, et si prudentem habuerint conjectorem, quaedam prophetiae sunt. Prius rerum futurarum imagines vel figurae conspiciuntur, et deinde conjiciendo res ipsae ex parte praevidentur: Sic Joseph in Aegypto somnia Pharaonis (Gen. XLI). Sic Daniel in Babylonia somnia Nabuchodonosor prius audivit, et ipse sua vidit, ac deinde revelante spiritu de conjiciendo non in incertum de rebus futuris prophetavit.

“At non, inquit, talis servus meus Moyses, qui in omni domo mea fidelissimus est.”

Non hic prius figuras per somnium conspicit, et deinde de futuris rebus conjicit, seu potius econtra prius res ipsas de longinquo futuras prospicit et deinde figuris et aenigmatibus pro tempore operit atque involvit. Nam hic saepe dictum est.

“Inspice et fac secundum exemplar quod tibi in monte monstratum est (Exod. XXV).”

Ait ergo:

“Ore enim ad os loquor ei, et palam non per aenigmata Dominum videt.”

Ac si dicat: Prius claro intuitu rerum futurarum ordinem videt, et quanquam aenigmata conscribat, et figuras, rerum tamen veritatem intrinsecus ipse tenet.

“Quare igitur non timuisitis detrahere servo meo Moysi?”

Percunctatio haec reos concludens, irati animi est, quam et protinus poenali sententia evestigio secuta est.