CAPUT XIV. Cur ante Incarnationem Domini fides sanctae Trinitatis a vulgo non debuerit, aut potuerit exigi.

Idcirco praeteritis generationibus ante adventum Christi tacitum fuit vulgo mysterium tanti hujus divini nominis Patris, et Filii et Spiritus sancti, quia necdum illud capere poterat infantia, seu juventus mundi nimium carnalis, quippe qui ne nunc quidem jam grandaevus, postquam incanuit, Christo adveniente sine magno praedicantium labore intelligere potuit, simul quia necdum illam, quam in hac fide confitemur, suam beata Trinitas fecerat misericordiam. Necdum, inquam, nobiscum illam pro qua nunc jure colitur, fecerat misericordiam, qua sibi circa salutem nostram beata Trinitas divisit operationem trinam, ut hominem quem Pater creaverat, Filius redimeret, Spiritus sanctus igniret, non quia Pater absque Filio sanctoque Spiritu quidquam creaverit, aut Filius sine Patre sanctoque Spiritu redemerit, aut Spiritus sanctus absque Patre Filioque illustraverit, et peccatorum remissione mundaverit; sed quia sic est communis quidem, et ubique inseparabilis summae et unius divinitatis operatio, ut tamen, in proprietate vel ordine operis, manifesta nullique fidelium ignoranda personarum sit discretio. Nam illa vox:

“Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram (Gen. I),”

Patris vox est ad Filium et Spiritum sanctum, et illa caro quae de Virgine sumpta, mortua ac sepulta est, et resurrexit, Filii caro est, et illa columba, quae super Dominum descendit (Matth. III), et ille ignis, qui super apostolos ejus apparuit (Act. II), non quidem substantiam, sed praesentem sancti Spiritus potentiam visibiliter exhibuit. Praeteritis ergo saeculis jure a vulgo non exigebatur fides sanctae Trinitatis, quia, sicut dictum est, infanti adhuc et sub paedagogo (Gal. III) servienti populo Dei declarata non fuerat haec eadem Trinitas adorandi exhibitione, vel distinctione operis.