CAP. V


CAPUT 1

Nunc vastaberis filia latronis. Obsidionem posuerunt super nos, in virga percutient maxillam judicis Israel. Cujus vel quanti judicis? Nimirum ejus qui et magnus Deus est, et humilis apparuit, quod multum caute sicut eo tempore opus erat sequentibus verbis praedicatur: Et tu, Bethlehem Ephrata, parvulus es in millibus Juda; ex te mihi egredietur, qui sit Dominator in Israel, et egressus ejus ab initio a diebus aeternitatis. Propter hoc dabit eos usque ad tempus in quo parturiens pariet, reliquiae fratrum ejus convertentur ad filios Israel. Sicut jam dictum est ad illam, et de illa Hierusalem quae prophetas occidit, sermo est: Nunc, inquit, vastaberis, o tu, non vere filia Sion, sed vere filia latronis, videlicet quae virum homicidam et latronem Barabbam tibi dimitti petisti, auctorem vero vitae interfecisti (Matth. XXVIII). Nunc, inquam, vastaberis, nunc circumdabunt te inimici tui vallo, et circumdabunt te et coangustabunt te undique, et ad terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt (Luc. XIX). Quam ob causam sic vastaberis, et cur prosternentur filii tui? Obsidionem, inquit, posuerunt super nos, in virga percutient maxillam judicis Israel: Super nos prophetas et sapientes et scribas obsidionem posuerunt, id est ex nobis occiderunt et crucifixerunt, et ex nobis flagellaverunt in synagogis suis et de civitate in civitatem persecuti sunt (Matth. XXIII). Nam hoc totum fuit obsidionem ponere super nos, quia sic voluerunt claudere ora nostra, ne doceremus in nomine judicis Israel, cujus maxillam in virga percusserunt, in virga, inquam, id est in arundine qua percutiebant eum spinis coronatum, sibi potestate concessa, quemadmodum ait, sed haec est hora vestra et potestas tenebrarum (Luc. XXIII). Per partem totam, id est per maxillae percussionem, totam ejus significabat passionem. Pulchre nimirum, quia passionis ejus hoc fuit initium, quod unus assistens ministrorum, dedit illi alapam dicens: Sic respondes pontifici? (Joan. XVIII.) Proterva crudelitas, crudelis protervia lictoris, et scurrae qui dum adulatur Domino suo pontifici et ei placere vult, assiliens coram percutit in maxillam judicem Israel, nec solius Israel, sed et omnium hominum, quia ipse est qui constitutus est a Deo judex vivorum et mortuorum (Act. X). Et ut amplius perhorrescas temeritatem nebulonis, qui percussit, ille judex non tantum homo, sed et Deus est. Hoc enim verbis sequentibus testatur: Et tu, Bethleem Ephrata, parvulus es in millibus Juda, ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israel, et egressus ejus ab initio a diebus aeternitatis. Quid enim est quod et egredietur ex te, o Bethleem, et nihilominus egressus ejus ab initio a diebus aeternitatis, nisi quia duae sunt ejus egressiones, id est nativitates: altera secundum carnem, qua egredietur ex te, o Bethleem, ex semine David; altera secundum divinitatem, qua non egredietur, sed egressus ejus, inquit, jamdudum exactus est, non ex mundo, sed ab initio, non in diebus temporalitatis, sed a diebus aeternitatis. Nam, in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, hoc erat in principio apud Deum (Joan. I). Igitur et Deum et hominem testatur hic esse illum judicem Israel, sed hoc taliter edici, ut vulgo intelligeretur, tunc temporis non expediebat. Quomodo enim audire paterentur, quod qui Deus Israel erat homo futurus, et in maxilla percutiendus esset? Caute ergo et prudenter propheticus sermo dispensatur, dum a facie filiae latronis, cui loquebatur dicens, nunc vastaberis filia latronis, etc., sese repente avertit, et ad aliam, id est Bethleem sese convertit, et eidem sic loquitur, ut et veritatem utriusque naturae, scilicet divinae et humanae in Christo testificetur, et eamdem testificationem talibus verbis enuntiet, ut non ab illis qui surdi sunt vel erant, et aures audiendi non habebant, tunc temporis facile perciperetur. Quod autem Bethleem et Ephrata unius ejusdemque civitatis David, sive castelli ubi erat David, vocabula sint, habemus ex Scriptura dicente: Mortua est ergo Rachel; et sepulta in via, quae ducit Ephratam, haec est Bethleem (Gen. XXXV). Porro cum dicit: Et tu, Bethleem Ephrata, parvula es in millibus Juda, subaudiendum est apud homines, quorum in oculis vix parvus viculus es, qui non coelestem sed terrenam quantitatem attendunt, sed profecto apud Deum non minima es. Alioquin nisi cum eadem affirmatione qua dicit parvula es, et ex opposito ista negatio in prophetae sensu intelligatur, sed non apud Deum minima es, tanquam si dicat: Parvula sive minima videris, sed non minima es, dissonanter testimonium hic in Evangelio sumptum videbitur, ubi principes sacerdotum et Scribae sciscitanti Herodi sic respondisse narratur: Et tu Bethleem, terra Juda, nequaquam minima es in principibus Juda (Matth. II). Cum enim hic dicat: parvula es, et illic scriptum sit, nequaquam minima es, perspicue lyra dissonat, sed in sensu clara consenantia est, ut cum propheta dicit, parvula es, subaudias in oculis omnium hominum, et cum Evangelium dicit, nequaquam minima es, subintelligas apud Deum. Quod deinde subjungitur, propter hoc dabit eos usque ad tempus in quo parturiens pariet, et reliquiae fratrum ejus convertentur ad filios Israel, manifeste completum atque adhuc complendum est. Nam quia tanti judicis Israel maxillam percusserunt, qui secundum carnem de Bethleem ex semine David egressus est, et cujus egressus secundum divinitatem a diebus aeternitatis est, idcirco dedit eos idem judex, subauditur in manus gladii, et in captivitatem in omnes gentes, et in partes vulpium (Psal. LXII), id est malignorum spirituum. Usquequo sic dabit eos? Usque ad tempus, inquit, in quo parturiens pariet. Parturiens dicitur, non ista filia latronis, id est terrena Hierusalem, quae Deo sterilis est, sed illa spiritualis Hierusalem sive Sion, cui supra dixerat: Dole et satage, filia Sion quasi parturiens. Illa namque mater pariet, subauditur Judaeorum, sive Israelis reliquias, juxta illud: Si fuerit numerus filiorum Israel quasi arena maris, reliquiae convertentur ex eis (Isa. X). Nam hoc est, quod hic protinus subjungit: Reliquiae fratrum ejus convertentur ad filios Israel. Cujus ejus? Nimirum ipsius judicis Israel, quia fratres ejus secundum carnem ipsi Judaei sunt, qui maxillam ejus percusserunt. Tempus quo istud fiat tunc erit, cum plenitudo gentium intraverit. Sequitur: Et stabit et pascet in fortitudine Domini, in sublimitate nominis Domini Dei sui, et convertentur, quia nunc magnificabitur usque ad terminos orbis terrae. Judex Israel, sicut jam dictum est, propter hoc dabit eos, quia percusserunt maxillam ejus, et ipse surgens a mortuis stabit, subauditur a dextris Dei fortis et sublimis, juxta quod in Actibus apostolorum scriptum est: Cum autem esset Stephanus plenus Spiritu sancto intendens in coelum, vidit gloriam Dei, et Jesum stantem a dextris Dei, et ait: Ecce video coelos apertos, et filium hominis stantem a dextris virtutis Dei (Act. VII). Stabit ergo, id est pro suis morientibus pugnabit ipse victor mortis, et pascet, subauditur populum suum, utpote dives et praepotens rex in fortitudine Domini, in sublimitate nominis Domini Dei sui, id est, sicut fortis Deus habens nomen sublime, quod est super omne nomen (Philip. II), videlicet quale nomen habet Pater, qui propter assumptam humanitatem dicitur et est Dominus Deus ejus. Nam et ipse loquitur: Ascendo ad Patrem meum, et Patrem vestrum, Deum meum, et Deum vestrum (Joan. XXIX). Et convertentur, ait, quia nunc magnificabitur usque ad terminos terrae. Hoc ipsum quod hic dicit, et pascet, et convertentur, et caetera, manifestius in psalmo expressum habemus. Ait enim: Edent pauperes et saturabuntur, et laudabunt Dominum, qui requirunt eum, vivent corda eorum in saeculum saeculi. Reminiscentur et convertentur ad Dominum universi fines terrae (Psal. XXI). Pascet ergo scilicet terminos terrae, quoadusque magnificabitur, non qualicunque edulio, sed corporis et sanguinis sui sacramento, quod edentes et bibentes pauperes saturabuntur: nam corda eorum, id est animae, vivent in saeculum saeculi, quemadmodum ipse dicit: Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in aeternum, et panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita (Joan. VI). Sequitur: