|
Vae qui cogitatis inutile, et operamini malum in cubilibus vestris. In
luce matutina faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. Et
concupierunt agros, et violenter tulerunt, domosque rapuerunt, et
calumniabantur virum et domum ejus, virum et haereditatem ejus. Idcirco
haec dicit Dominus: Ecce ego cogito super familiam istam malum, unde non
auferetis colla vestra, et non ambulabitis superbi, quoniam tempus
pessimum est. Hactenus dixerat quod, propter scelus Jacob et propter
peccata domus Israel tradenda esset Samaria, malumque descensurum a
Domino in portam Hierusalem, et omnes populos terramque et plenitudinem
ejus scire optaverat justitiam Domini, sic in populum quondam suum
vindicantis, sed non dixerit modum sceleris sive peccatorum, id est
utrum taliter peccassent, ut iram tantam merito sustinere deberent. Ut
ergo amplius justitia Dei manifestetur, et ipsi inexcusabiles
cognoscantur: Vae, inquit, qui cogitatis inutile, et operamini malum in
cubilibus vestris; statimque ad auditores conversus, in luce, ait,
matutina faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum, etc.
Modum peccati illorum in eo maxime exprimit, quod ait: In luce matutina
faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. Quid enim est in
luce matutina, nisi ac si dicat, non in ignorantia? Et quid est, quoniam
contra Dominum manus eorum, nisi ac si dicat, non ex infirmitate, sed ex
superbia (vel sicut Psalmista dicit) quasi ex adipe prodiit iniquitas
eorum (Psal. LXXII). Hic namque modus peccati est deterrimus, cum quis
non per ignorantiam, non per infirmitatem, sed scienter per superbiam
peccare cognoscitur. Denique si per ignorantiam quis peccat, si per
infirmitatem delinquit, adhuc venia proxima est illi. Unde Psalmista
firmiter tenens anchoram spei: Delicta, inquit, juventutis meae, et
ignorantias meas ne memineris (Psal. XXIV). Juventutem pro infirmitate
posuit, quia videlicet juventus ipsa magna carnis infirmitas est. Porro,
peccator superbus Dominum exacerbat, et Dominus, sicut ait idem,
secundum multitudinem irae suae non quaeret (Psal. X), id est pereuntem
non requiret, veniam illi non offert, quia multum iratus est. Vae igitur
tibi, o Hieroboam, de cujus peccatis nunc maxime agitur, ubi praemissum
est, in scelere Jacob omne istud et in peccatis domus Israel (Mich. I).
Tu enim peccare fecisti Israel (III Reg. XXI), et idcirco tu solus
sufficis ut, exempli gratia, venias ad medium pro omnibus, quibus vae
minatur, quia cogitant inutile, et operantur malum in cubilibus suis, in
luce matutina, id est scienter vel cum consilio et quasi sapienter
faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. De te namque sic
manifeste Scriptura testatur: Dixitque Hieroboam in corde suo: Nunc
revertetur regnum ad domum David; si ascenderit populus iste, ut faciat
sacrificia in domo Domini-in Hierusalem, et convertetur cor populi hujus
ad Dominum suum Roboam regem Juda, interficientque me, et revertentur ad
eum. Et excogitato consilio fecit duos vitulos aureos, et dixit eis:
Nolite ultra ascendere in Hierusalem. Ecce dii tui, Israel, qui
eduxerunt te de terra Aegypti (III Reg. XII). Hoc inutile cogitasti.
Inutile, inquam, quia non profuit tibi, imo pernoxium, quia plurimum
nocuit tibi. Nisi enim istud cogitasses, melius et diutius regnare
potuisses; quia sic per prophetam dixerat Dominus ad te: Si igitur
audieris omnia quae praecepero tibi, et ambulaveris in viis meis, et ero
tecum, et aedificabo tibi domum fidelem, quam aedificavi David, et
tradam tibi Israel (III Reg. XI). Quia vero cogitasti hoc, non solum
cogitando et faciendo, non confirmasti regnum tibi, verum etiam nimis
infeliciter te et thronum tuum deturbasti, secundum verba ejusdem Domini
per eumdem prophetam dicentis: Quia sic fecisti, ego inducam mala super
domum Hieroboam, et percutiam de Hieroboam mingentem ad parietem, et
clausum, et novissimum in Israel; et mundabo reliquias domus Hieroboam,
sicut mundari solet fimus usque ad purum. Qui mortui fuerint de
Hieroboam in civitate, comedent eos canes; qui autem mortui fuerint in
agro vorabunt eos aves coeli, quia Dominus locutus est (III Reg. XIV).
Ergo nimis inutile fuit quod cogitasti, et idcirco omnium illorum
exemplum merito fieri debuisti, qui similiter inutile cogitant, et
operantur malum in cubilibus suis. Quinam sunt illi? Nimirum omnes qui
ejusmodi sunt, ut non ab aliquo inducantur, sed proprio de corde malum
confingunt et adinveniunt de semetipsis, utpote malitiosi, quod te
fecisse Scriptura manifeste redarguit, dum dicit: Dixitque Hieroboam in
corde suo (III Reg. XII), etc. Unde et alius propheta cum de vitulo tuo
loqueretur: Ex Israel, inquit, ipse est; artifex fecit illum (Ose.
VIII). Tu es ille artifex notissimus inter omnes artifices, qui malum
operantur vel operati sunt in cubilibus suis id est adinvenerunt de
cordibus suis, qui in luce matutina, id est cum deliberatione, non
ignoranter, sed scienter, ut jam dictum est, faciunt illud, quod ex eo
maxime probatur, quoniam contra Dominum est manus eorum, id est quoniam
peccatum suum, dum redarguuntur, fortiter defendunt: quod fecisti tu,
qui redargutus per prophetam, extendisti manum tuam contra Dominum,
sicut scriptum est: Cumque audisset rex sermonem hominis Dei, quem
inclamaverat contra altare Bethel, extendit manum suam de altari,
dicens: Apprehendite eum, et exaruit manus ejus quam extenderat contra
eum, nec valuit retrahere eam ad se (III Reg. XIII). Hujusmodi ut contra
Dominum, ita contra fratres et proximos quibus praevalent impie fortes,
et fortiter impii sunt. Unde et protinus subjungit: Et concupierunt
agros, et violenter tulerunt, domosque rapuerunt, et calumniabantur
virum et domum ejus, virum et haereditatem ejus. Talium quoque quod vae
illis sit, unus pro exemplo satis est, videlicet Achab rex Israel, qui
concupivit vineam Naboth, et quia noluit eam dare, calumniatus est cum
uxore sua virum eumdem et haereditatem ejus. Calumnia fuit ejusmodi:
Sumite, inquit, duos viros filios Belial contra eum, et falsum
testimonium dicant: Benedixit Naboth Deum et regem, et ducite eum, et
lapidate, sicque moriatur (III Reg. XXI), et ita factum est. Talia
fuerunt scelera Jacob, et talia peccata domus Israel, cujus inter reges
isti duo Hieroboam et Achab, cum uxore sua Jezabel notissimi in
sceleribus sunt, quorum a peccatis neque reges neque populares
recesserunt, imo usque adeo tandem in pejus progressi sunt ut contra
ipsum Dominum Christum cogitarent inutile et operarentur malum, ita ut
virum ejusmodi calumniarentur et haereditatem ejus dicentes cum
vidissent eum: Hic est haeres, occidamus eum, et nostra erit haereditas
(Marc. XII). Vae igitur illis. Nam idcirco haec dicit Dominus: Ecce
cogito super familiam istam malum, unde non auferetis colla vestra, et
non ambulabitis superbi, quorum tempus pessimum est. Videmus ita factum,
quia videlicet decem tribus jugum Assyriae potestatis subierunt, de quo
auferre colla sua, nec potuerunt nec possunt; tribus autem Juda in
Babylonem ducta, rursus quidem de illa captivitate collum suum abstulit,
sed rursum captivantibus Romanis collum suum jam erigere, vel superbi
ambulare non possunt; sunt enim contemptibiles coram omnibus hominibus,
tempusque passionum est illis, maxime pro civitate qua sunt excaecati.
Sequitur: In die illa sumetur super vos parabola, et cantabitur canticum
cum suavitate dicentium: Depopulatione vastati sumus; pars populi mei
commutata est. Quomodo recedit a me, cum revertatur, qui regiones
nostras dividat? Propter hoc non erit tibi mittens funiculum fortis in
coetu Domini. Sensum Scripturarum sensum verum quaerere et indagare
cupientes, silvaticarum venationum recordamur, quarum in usu quinam
canes veraciter venatici sint, comprobantur. Nam qui ejus naturae vel
sagacitatis non sunt, ut venationis infatigabili dilectione trahantur,
mox ut spinetis, aut paludibus, aut scopulis vel rupibus offensi
fuerint, fugientem capream aut hinnulum cervorum segnes obliviscuntur,
et ad domestica cubicula vacui revertuntur. Qui autem canes ingenui vel
naturaliter sunt venatici, nullius difficultatis offensione superantur;
sed eunt perniciter per aspera, per invia, quo semel aspectae venationis
delectabili odore trahantur, quasi morituri nisi capiant, miserabiliter
gemebundi nisi apprehendant. Si canes Domini sumus, sensus veritatis in
sanctarum Scripturarum silva densissima venatio nobis est. Currimus ut
comprehendamus; et tunc laeti sumus, tunc coram illo laetari gestimus,
si inter omnes litterae difficultates perseveranter intenti, sensum
bonum et utilem, qui lectorem aedificet et velut convivam oblectet,
reportamus. Capitulum praesens secundum saltuum jam dictam similitudinem
difficile est adeo ut propter difficultatem ejus dicat B. Hieronymus, et
studiosus sensuum tractator, et fidelis litterae interpres : Si quis
autem in lege Domini die ac nocte meditatus, majus habuit studium, majus
ingenium, otium gratiamque et potest de praesenti capitulo probabilius
aliquid dicere, non sperno, non invideo, quin potius cupio ab eo discere
quod ignoro, et libenter me discipulum profitebor dummodo doceat, et non
detrahat. Nihil enim tam facile quam otiosum et dormientem de aliorum
labore et vigiliis disputare. Haec ille pro difficultate dixit
praesentis capituli, quo sic per hunc prophetam dictum est: In die illa
sumetur super vos parabola, et cantabitur canticum cum suavitate
dicentium: Depopulatione vastati sumus, etc., ut supra. Reddiderat autem
hunc sensum: Sicut enim mala operati sunt contra Dominum, sic mala
captivitatis perpetua sustinebunt, et in tantam venient angustiam, ut
omnia eorum cantica et psalmi vertantur in luctum, nihilque aliud
noverit loqui populus, nisi hoc, depopulatione vastati sumus sive
miseria miseri facti sumus. Terram quippe repromissionis, quae prius
duabus et semis tribubus forte divisa fuerat trans Jordanem Mosen
mittente funiculum (Num. XXXII), et postea ab Jesu Nave tribubus
reliquis dispertita (Josue XIII). Haec gentibus Romano mensore divisa
est. Et nemo fuit qui prohiberet, quin potius cum universas obtineant
nationes, nullus est in Judaeis qui antiquum pristina libertate
possideat statum. Haec ergo cum dicit, et cum plura similia diversis in
locis, hiantem atque latrantem canem auditorem reddit, ut sicut in
plerisque sic et in praesenti loco seipsum adhuc subesse sentiens
quantumvis fugientem velut capream aut cervorum hinnulum non cesset
insequi. Dicimus itaque, quia dies illa sive tempus pessimum, in quo
parabolam super illos sumendam, canticumque cum suavitate cantandum
praedixit, tempus praesens est. Nunc enim super illo parabolam
sumpsimus, videlicet ex quo Apostolus sic praescripsit, ut diceret: Haec
autem omnia in figura contingebant illis(I Cor. X). Nimirum quod et
corpora illorum in deserto prostrata sunt, qui Rubrum mare transierant,
et in Mose baptizati fuerant in nube et in mari, et illud quod decem
tribus a domo David scissae sunt, et in Assyrios captivitate abierunt,
et illud quod Hierusalem civitas sancta Chaldaico igne conflagrata est,
et Juda in Babylonem transmigravit, parabola magna, parabola super omnes
illos sumpta nobis est. Denique secundum horum similitudinem damna
Ecclesiae, quae de multitudine credentium sive nomine tenus
Christianorum frequenter acciderunt mater Ecclesia considerat, et ad
correctionem sive ad consolationem filiorum parabolas ejusmodi saepius
recitat, sive cum falsi fratres qui eamdem profiteri fidem videntur,
propter malos mores aeternae promissionis terra digni aestimantur, quasi
in deserto prosternuntur, sive cum manifeste Haeretici fidei veritatem
abdicantes, veraciter sese scindunt a domo David et impiorum dogmatum
vitulos fabricantur, quasi aureo fulgore nitidi sermonis, ad simplices
decipiendos semper intenti. Quid de Babylonica captivitate dicam?
Nunquid solummodo parabola nobis est, et non etiam suave canticum?
Denique quoties cantamus: Super flumina Babylonis illic sedimus et
flevimus, dum recordaremur tui, Sion (Psal. CXXXVI), etc. canticum
cantatur, super illos sumptum et nobis congruum, qui revelatos in
Christo habentes oculos in illa captivitate, quae tunc-per
Nabuchodonosor uni populo accidit, universalem intelligimus captivitatem
humani generis, quae per diabolum evenit in transgressione primi
hominis. Et taliter cantare, est dicere, depopulatione vastati sumus;
quod verum est, ita ut etiam veraciter dicamus, morte mortui sumus. Nam
in Adam omnes moriuntur (I Cor. XV). Quod autem subjungitur, pars populi
mei commutata est, proprius ad quempiam de gente illa electum et
sanctum, verbi gratia ad Apostolum pertinet, cujus populus secundum
carnem Judaicus populus est. Nam illius populi sui quae pars fuerit
exprimit his verbis: Quorum adoptio est filiorum, et gloria et
testamentum, et legislatio, et obsequium, et promissa, quorum patres et
ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus
in saecula. Amen (Rom. IX). Dicat ergo sive idem apostolus, sive
quilibet alius ex illo populo sanctus et verus, pars populi mei
commutata, id est tota dignitas Judaeis ablata et gentibus data est.
Quod dum dicitur, et fit, sumitur super eos etiam in illa parabola, de
duobus fratribus, Jacob et Esau (Gen. XXV), quia videlicet secundum rem
illorum corporaliter gestam, fit hoc spirituale mysterium, dum
spiritualia primogenita Judaeorum commutata, id est supplantatori populo
gentium data sunt. Nimirum talis assumptio parabolae vel cantici, digna
est praesenti praeconio spiritus prophetici, quia magna est, et ad illam
pertinet assumptionem, de qua cum loqueretur Apostolus: Quae, inquit,
assumptio, nisi vita ex mortuis? (Rom. XI.) Dicitur autem hujusmodi
parabola cum suavitate dicentium. Vere namque suave est hujusmodi
canticum, eis duntaxat qui dicunt, et dicere sciunt. Nam econtra illis
super quos dicitur, secundum ejusmodi parabolam, nimis amarum est
tormentum. Ubi autem dicitur, commutata est pars populi mei, ut sequens
versiculus cohaereat, subaudiendum est ejulantis atque dicentis: Quomodo
recedet a me, cum revertatur qui regiones nostras dividat? Sicut enim
praedictus Esau, magno clamore irrugiens et ejulatu magno flens: Juste,
inquit, vocatum est nomen ejus Jacob, supplantavit enim me in altera
vice; primogenita mea ante tulit, et nunc secundo subripuit
benedictionem meam (Gen. XXVII). Sic populus Judaicus credentem ex
gentibus populum jam altera vice contra se reversum esse, et non
desistere videns dolet et torquetur, dicitque: Quomodo recedet a me cum
revertatur, qui regiones nostras dividat? Regiones namque Judaeorum in
eo revertentes dividimus, quod gustata dulcedine primogenitorum quae
ante tulimus, id est praedicatione Evangelii quam suscepimus, iterum
succingimur, et omnes Scripturas eorum, legem et prophetas et psalmos
invadimus, Christo regiones istas metiente ac dividente, id est sensum
nobis aperiente ut intelligamus, optaret nos Judaeus recedere saltem
contentos primogenitis, id est verbo Evangelii, quod oportebat illum
primum loqui, sed non desistimus nisi omnes, ut jam dictum est,
Scripturas rapientes, spoliatos illos et ab omni veritate nudos esse
ostendamus. Cum igitur secundum ejusmodi parabolam populus iste sit
Esau, qui ante primogenita, et secundo universas aeternae benedictionis
regiones perdidit, recte mox dicitur illi: Propter hoc non erit tibi
mittens funiculum sortis in coetu Domini. Et est sensus: Quoniam tu, o
popule carnalis, qui te semen Jacob existimas, talis effectus es ut
recte de te talis parabola sumpta sit, et canticum quo decantaris, quod
sis Esau, quod sis multitudo incredula, quae quamvis mare transierit,
prostrata est in deserto, nec terram promissionis intravit; quod sis
illa turba quae scidit se a domo David, et vitulos aureos fecit; propter
hoc, nullus de tuo coetu computabitur inter eos, qui vocati sunt a
Domini ut promissionem accipiant aeternae haereditatis. Sequitur: Ne
loquamini loquentes, non stillabit super istos, non comprehendet eos
confusio, dicit Dominus domus Jacob. Nunquid abbreviatus est spiritus
Domini, aut tales sunt cogitationes ejus?
|
|