CAP. XVI.

M. Si igitur haec vita ejus testimonio est vere apostolica, in qua ante ejus tempora fuerunt apostolorum instituta, cur sanctus Augustinus instituit regulam canonicorum, dando omnino alia instituta, quam scivit ante sua tempora ab apostolis vel ab ejus sequacibus huic vitae tradita esse? vel si eamdem voluit esse regulam canonicorum, quae est monachorum, cur non est contentus, sicut apostolica vita, ita et apostolica regula, et monachorum disciplinis pariter et institutis?

D. Hic me video deficere, quare te decet nodum exsolvere.

M. Aut igitur sanctus Augustinus reginam canonicorum eamdem aeque apostolicam voluit esse cum illa quae est monachorum, aut superiorem et sanctiorem, aut inferiorem et minus sanctiorem.

D. Ut videtur, eamdem.

M. Si eamdem voluit esse, non tantum superfluus invenitur, sed etiam contrarius fuisse judicabitur: erat enim superfluus ut intelligeret eamdem, et insuper componeret aliam; contrarius ut intelligeret ejusdem regulae eadem instituta, et tamen daret multo remissiora et ob hoc diversa. Carnes enim comedere in septimana tribus diebus absque festivis, uti lineis mollibus et candidissimis, et multo brevius agere divinum servitium et levius, quis non videat esse diversum et multo remissius ab his qui abstinent a carnibus, asperis vestiuntur laneis, et omnibus vestibus huic mundo abjectissimis, et qui magis occupantur in psalmis et divinis disciplinis? Insuper judicabitur ipsis apostolis et apostolicis viris praejudicium fecisse, quorum regulam in id quod est remissius probatur immutasse. Illos etiam videtur magno praemio privare, quos constaret in regula monachorum majora instituta observando, majus praemium exspectare.

D. Omnia videntur falsa et sancto Augustino contraria.

M. Non ergo intellexit Augustinus canonicorum eamdem regulam esse et monachorum.

D. Age, intellexerit canonicorum multo altiorem et sanctiorem regula monachorum.

M. Si igitur eam voluit esse multo superiorem et sanctiorem, contrarius sibi erat dando multo leviorem et remissiorem. Unde sequitur quod levior et remissior regula canonicorum multo altius habeatur quam altior et sanctior regula apostolorum et monachorum. Unde res mira colligitur et contraria, ut quanto quis remissius conversetur, tanto altior et sanctior esse probetur. Unde etiam regula canonicorum non est jam apostolica, sed super apostolos et apostolicos viros composita.

D. Ergo omnibus apostolis contraria.

M. Noluit ergo Augustinus eam superiorem esse, nec sanctiorem.

D. Ut videtur, necessitate constringimur dicere regulam canonicorum inferiorem esse et minus sanctiorem regula monachorum. Unde merito quaeritur quae causa sanctum Augustinum hanc non adeo perfectam compulisset componere, cum ante sua tempora perfectiorem, utpote apostolicam monachorum regulam sciret existere.

M. Si Adam datam sibi a Conditore naturalem legem cum sua posteritate vellet custodisse, nullo modo videretur necesse legem cum prophetis postea Deum tradidisse. Unde si legem et prophetas vellent spiritaliter observasse, ut scriberetur Evangelium non esset necesse. Hoc est enim esse rotam in rota, Evangelium in propheta. Unde consequens fuit: Si Evangelia ab omnibus diligenter observarentur, nec canones nec quaelibet regulae superponerentur. Nam quicunque justus et perfectus vellet per omnia, ut praecipit Evangelium, vivere, huic non esset necesse, sicut nec ipsis apostolis alia sub lege vel regula vivere. Quapropter sicut Filius Dei voluit, quaerens hominem ad ipsum se deprimere, ita oportuit omnem sanctam Scripturam, ut hominem retraheret, ad ipsum condescendere, ut qui naturalis legis transgressor haberetur, scripta lege et prophetis admoneretur. Porro haec si transgrederetur, scripto Evangelio retraheretur; et rursum si Evangelio minus cautus intenderet, vel canonibus, vel quibuslibet regulis se subderet. Unde indubitanter colligitur, si vellent clerici in tempore Augustini recte sub Evangelio vivere, vel aliis perfectioribus regulis se subdere, superfluum esset et etiam periculosum aliam his regulam scribere. Et sicut omnem Scripturam ab initio monstratum est cum homine condescendisse, ita oportuit Augustinum suam regulam his qui tunc erant condescendendo composuisse, scilicet ut quos vidit nec districte sub Evangelio ut ipsos apostolos vivere, nec se ut eorum sequaces districtiori regulae alicui sanctorum subdere, his deberet condescendendo talem regulam facere, ut qui non possent altius ascendere, in hac communi possent vivere.

D. Recte te constat hoc discrevisse, unde jam constat me sagaciter perpendisse etiam beatum Benedictum in aliquo monachis condescendisse, cum his vini licentiam probatur indulsisse. Dicit enim se legisse monachorum omnino vinum non esse. Unde quia suis temporibus id monachis non potuit, ut ipse testatur, persuaderi, hunc illis in vino condescendisse a quolibet potest videri. Quare, simili modo si posset beatus Augustinus clericis omnibus persuadere ut ab his quae his indulsit vellent abstinere, quis non videat hoc illum libenter voluisse facere?

M. Ideo semper clerici infirmiores esse his probantur, quibus non adeo condescendisse ab illa evangelica perfectione beatus Benedictus, ut caeteri magistri districtioris regulae judicantur. Verumtamen fateamur est necesse sanctum Augustinum summae discretionis in hac regula exstitisse.

D. Nullus hoc poterit ignorare, qui cupit et qui potest libros suos perlucido oculo perlustrare. Unde quia dicis regulam monachorum de regula quasi de fonte derivasse apostolorum, summopere necesse est te demonstrare monasticam cum regula apostolica per omnia concordare.

M. Imminens S. Nicolai festivitas compellit nos sibi insistere. Unde compellimur quartum librum distinguere, cujus ad hoc possumus prece juvari.