CAP. VI


CAPUT SINGULUM

Audite quae Dominus loquitur: Surge, contende judicio adversum montes, et audiant colles vocem tuam. Audiant montes judicium Domini, et fortia fundamenta terrae, quia judicium Domini cum populo suo, et cum Israel dijudicabitur. Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi? Responde mihi. Quia eduxi te de terra Aegypti, et de domo servitutis liberari te, et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et Mariam. Popule meus, memento, quaeso, quid cogitaverit Balach rex Moab, et quid responderit ei Balaam filius Beor de Sethin usque ad Galgala, ut cognosceret justitias Domini. Hujusmodi verbis judicium Domini de magnis rebus agi incipit, et sicut jam dictum est, ambae partes, scilicet Samaria et Hierusalem, pariter conveniunt et quodammodo assistunt, tanquam duo rei, diversas secundum merita judicii atque misericordiae sententias excepturi. Sunt enim isti dissimiles sibi veluti alter etiam sub judicio rebellans, alter coram judice prostratus et veniam postulans: etenim Samaria, quae se in perpetuo schismate detinuit a domo David et templo Domini, cujus ex regibus nullus recessit a peccatis Jeroboam, id est, a colendis vitulis, quos ille fecit, nec saltem comminante Deo judice captivitatem instantem, poenitentiam egit, reus ille est qui etiam in judicio per contumaciam magis ac magis provocat iram judicis: Hierusalem vero, quae tunc temporis nonnunquam poenitentiam egit, cujus reges aliqui ad poenitentiam conversi sunt, ut Manasses (II Par. XXXIII), aliqui justi fuerunt et sancti, ut David et Ezechias et Josias: nam praeter istos, omnes in idolis peccaverunt; reus ille est qui, coram judice prostratus, fatetur culpam, poscit et meretur veniam. Neque enim de decem tribubus translatis in Assyrios aliquem poenitentem, et Deo satisfacientem legimus, sed de filiis Juda ductis in Babyloniam multum est quod miremur et compatiamur: dum et Daniel in lacu leonum, et socii ejus in fornace Babylonica prostrati, misericordem judicem Deum deprecantur (Dan. VI). Igitur dum proposito judicio ex persona Domini, dicentis: Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi? Responde mihi, et caetera repente sese persona offert, dicens: Quid dignum offeram Domino? curvabo Deo genua excelso? hanc arbitremur esse Hierusalem, quae, ut jam dictum est, illo tempore poenitentiam erat actura. Caetera vero quae repetito clamore subsequuntur, inter quae judex proloquens, et custodisti, inquit, praecepta Amri, et omne opus Achab, contra Samariam dicta esse non dubitemus, quae veluti reus rebellis veniam a judice nec postulat, nec meretur. Nunc per ordinem dicta sequamur: Audite, inquit, quae Dominus loquitur. Hoc in persona sua propheta clamat, videlicet tanquam praeco judici sedenti obsequens, ut paret silentium, et ad audiendum attentam faciat multitudinem. Hoc ergo praemisso, sequuntur ea quae Dominus loquitur: Surge, contende judicio adversum montes, et audient colles vocem tuam. De montibus et collibus istis, adversum quos judicio contendere jubetur, diversi expositores diversa senserunt. Nam alii angelos intelligunt, quibus rerum humanarum commissa est procuratio, quique, ut Apostolus ait, administratorii sunt spiritus, missi in ministerium propter eos qui haereditatem capiunt (Hebr. I), et inde adversus eos judicio contendi volunt, si non egerint cuncta quae ad suum pertinebant officium. Alii vero Abraham, Isaac et Jacob, et patriarchas reliquos interpretantur, quibus quasi auditoribus et ad judicium convocatis, populi Israel negotium ventilandum est. Verum neutra sententia liberum habet cursum, aut manifestis Scripturae vocibus comprobatur, praesertim cum Abraham, Isaac et Jacob sancti atque amici Dei sunt, et sancti angeli praeterito jam judicio divisi a malis angelis de salute sua securi, et in beatitudine sint firmati. Quomodo ergo vel adversus istos, vel adversus illos montes et colles libere affirmarim, quod fiat contentio judicii divini? Ut igitur expeditior sit sensus, illud sequamur quo manifeste nos praesens littera ducit, dum in initio cantentionis statim dicitur: Popule meus, quid feci tibi? Denique populus Israel cujus ambas partes, videlicet Samariam et Hierusalem, paulo ante diximus ad judicium convocari, sub nominibus montium et collium corripitur in his verbis. Nec vero incongrue per montes figuratur, quia pars utraque in montibus regnabat et superbiebat, decem tribus in monte Samariae, et duae reliquae Juda et Benjamin in monte Sion. Unde et per alium prophetam idem Dominus: Vae igitur qui opulenti estis in Sion, et confiditis in monte Samariae (Amos, VI). Igitur adversus montes, id est adversus Samariam et Hierusalem in montibus habitantibus, et in montibus confidentes, Surge, inquit, et contende judicio, et colles, id est urbes minores illarum subappendices audiant vocem tuam. Ad hoc edictum Domini judicium proponentis, idem praeco, id est propheta qui praelocutus fuerat, dicens: Audite quae Dominus loquitur, rursus pro officio suo magis ac magis attentam volens esse plebis multitudinem sive montium, id est principum altitudinem, clamat, et dicit: Audiant montes judicium, et fortia fundamenta terrae, quia judicium Domini cum populo suo, et cum Israel dijudicabitur. Montes, ut jam dictum est, Samaria et Hierusalem dicuntur, quae utraque metropolis in monte sita est. Porro fortia fundamenta terrae, non incongrue partis utriusque reges intelligimus. Regia namque potestas quodammodo terrae, id est populi fundamentum est. Unde et Graeco sermone rex basileis, id est basis populi dicitur, eo quod regibus suis populi vel caeterae dignitates innitantur, veluti columnae basibus. Igitur et fortia fundamenta terrae tumidae, terrae montuosae, id est reges male fortes, reges in vestris viribus et opibus confidentes, qui subvehitis Samariam et Hierusalem quae in montibus sitae sunt, et quod pejus est, in montibus confidunt, audite, inquit, judicium Domini, quia quod valde timendum est, judicium Domini cum populo suo, et cum Israel dijudicabitur. Vere enim sensato homini hoc valde timendum est ne cum illo Deus dijudicetur: scit enim quia non poterit illi respondere unum pro mille, ideoque prostratus postulat dicens: Non intres in judicium cum servo tuo, Domine, quia non justificabitur in conspectu tuo omnis vivens (Psal. CXLII). Haec interlocuto propheta, protinus non ipse propheta cui dictum esse videbatur, surge et contende judicio, sed ipse Dominus in sua persona, hoc modo judicio contendere incipit. Popule meus, quid teci tibi, aut quid molestus fui? Responde mihi. Quia eluxi te de terra Aegypti, de demo servientium liberavi te, et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et Mariam. Quis his loquitur judicio contendens, nisi Dominus? Quis autem dixerat, surge et judicio contende, nisi Dominus? Ergone et jubet et obedit una eademque persona, ut unus idemque est, et ille qui dicit, et ille cui dicitur? Haec idcirco subtiliter percunctamur et quaerimus quia valde nobis optabile est, ut etiam hic appareat, qui persaepe in Scripturis Deus Deo, Dominus Domino, Pater Filio loquitur, et multa sunt quae inter has personas dicta invenimus, quorum dulcissimum atque clarissimum est illud, quod David in spiritu audivit, nobisque retulit dicens: Dixit Dominus Domino meo, sede a dextris meis (Psal. CIX). Sit igitur persona Patris quae dicit: Surge, contende judicio; sit persona Filii quae, dicto obaudiens, judicio contendit et dicit: Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi? Responde mihi. Quid enim? Numquid quia de Virgine Maria nondum natus erat, idcirco de judicio contendere nesciebat? Imo et praedari et spolia detrahere jam poterat. Hinc est enim quod de illo ad alium prophetam dicitur: Voca nomen ejus, accelera spolia detrahere, festina praedari (Isa. VIII). Quam ob causam? Quia antequam, inquit, sciat puer vocare patrem suum et matrem suam, auferetur fortitudo Damasci, et spolia Samariae (ibid.) quae videlicet Damascus et Samaria tunc cunctis viribus Judam oppugnabant. Quod est dicere: Idcirco voca nomen pueri, quem supra vocandum esse praedixit Emmanuel (Isa. VII), accelera spolia detrahere, festina praedari, qui priusquam nascatur in mundo patremque habeat et matrem patrem quidem optativum, videlicet Joseph, matrem, autem naturalem, scilicet Mariam, liberat et hactenus liberavit ab hostibus suis Judam et Hierusalem. Mira acceleratio et inaudita festinatio. Nunquam fuit aliquis ita festinus, ut quidpiam faceret antequam nasceretur vel conciperetur, praeter istum solum qui prius erat Deus, de Deo Patre genitus, quam fieret homo ipse de muliere natus. Igitur sicut vocari jussus est, accelera spolia detrahere, festina praedari, ita et secundum praesentem causam vocari poterat, accelera judicio, contendere festina cum Israel dijudicari; quia videlicet in quo et toties judicatus est ut traderet hostibus, et toties liberatus est ab hostibus Israel, unum idemque est Verbum Domini, unus idemque Filius Dei, verus Deus judicans juste, antequam fieret homo judicandus injuste. Nunc itaque judicio contendentis, quaestiones et rationes audiamus. Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui? Responde mihi. Hac percunctatione praemissa, ne vacet populo molestias referre quas passus est in eo quod toties tradidit eum in manus gentium, et dominati sunt ejus, qui oderunt eum: causam quoque suam istam proponit per quam ostendat sese priorem fuisse in beneficiis, et maia recepisse pro bonis, dum dicit: Quia eduxi te de terra Aegypti, et de domo servientium liberavi te; et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et Mariam (Num. II). Nec vero illos tantum qui erant fratres tui, verum etiam alienigenam, videlicet Balam filium Beor, qui non erat de gente tua, misi ante faciem tuam ad benedicendum tibi. Hoc est quod continuo subjungit: Popule meus, memento, quaeso, quid cogitaverit Balach rex Moab, et quid responderit ei Balaam filius Beor de Sethim usque ad Galgalam, ut cognosceres justitias Domini. Et est sensus: Num in eo molestus fui tibi, quod haec beneficia praestiti tibi? Quod dicit, de Sethim usque ad Galgalam, sic intelligitur ac si dicat, de loco ad locum pergens, mutansque loca ut totum exercitum Israel lustrarent oculis, quasi ego non possem cum pergente pergere, et cum transeunte transire. Et hoc feci, ut misericordiae meae et justitiae notae essent tibi. Cum itaque praemisso quid feci tibi, aut quid molestus fui, statim subjungit, quia eduxi te de terra Aegypti per Mosen et Aaron, et deinde meminisse rogat, quomodo Balaam filium Beor a maledicendo cohibuerit, quae utraque populo non molesta, sed valde fuere jucunda? simul meminisse oportet, qualia populus econtra fecerit, ut causis comparatis appareat in judicio opposito, quam justus Deus, et quam injustus Israel sit. Quid enim Deo populus fecit? Nonne ipse potius molestus fuit? Ubi illum Deus de Aegypto eduxit, ille vitulum conflatilem fecit, eique hostias immolavit, Mosen et Aaron ante faciem populi Deus misit, populus eosdem acerbe affligens, pene lapidavit (Exod. XXXII). Ubi Balaam Deus cohibuit ne malediceret populo (Num. XXII), populus continuo fornicatus est cum filiabus Madian, et initiatus est Beelphegor (Num. XXV). Caetera percurramus, quamvis in praesenti judicio non commemoraverit Dominus, pauca commemorasse contentus, et in omnibus, inquam, ex populo vicissitudinem reperiemus. Ubi Deus populum in terram quam promiserat, introduxit, populus terrae eisdem gentibus pejora fecit, inter quas commistus, deos eorum coluit (Judic. II). Dedit Deus populo David regem secundum cor suum, populus a domo David sese rescindens, et a templo Dei, vitulos aureos coluit; (III Reg. XII). Tandem quod maximum est, Deus homo factus de semine Abrahae promissiones quas promiserat illi, implevit, et populo se praesentavit, populus illum negans crucem ei paravit, et lancea latus ejus perforavit (Joan. XIX). Non vane ergo judicium Domini cum populo suo et cum Israel vult dijudicari, quia magna sunt et multa quae veniunt in quaestionem ex iniqua parte populi, quorum quaedam propheticam hanc praecesserant, quaedam secutura erant. Nec vero quisquam nostrum ab ejusmodi dijudicatione liberum se putet, quia nos quoque sumus Israel, quos Dominus eduxit de Aegypto hujus saeculi, id est de ignorantiae tenebris, et misit ante faciem nostram Mosen et Aaron et Mariam, faciendo nos revelata facie contemplari quae per illos facta sunt, quia in figura contigerunt, et qualem vicissitudinem quisque nostrum Deo reddiderit, conscientia cujusque novit. Cum igitur audirimus Deum dicentem homini, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi, non sit in nobis cor durum et indomabile, et ferrea cervix, quia ad hoc se taliter apponit, et taliter loquitur altissimus Deus misero homini, ut saltem propter humilitatem Dei compunctus, dicat homo: Peccavi Domino (I Reg. VII), secundum exemplum David, cum quo Deus taliter dignatus est dijudicari, cum ille peccasset in Bethsabee. Ego, inquit, unxi te in regem super Israel, et ego erui te de manu Saul et dedi tibi domum Israel et Juda, et si parva sunt ista, adjiciam tibi multa majora (III Reg. XII). Taliter praeloquendo mollire studuit, et per pietatem efficere tenerum cor, ut melius et profundius vulnerare posset protinus inferendo: Quare ergo contempsisti verbum Domini, ut faceres malum in conspectu meo? etc. (Ibid.) Quisquis ille similiter compunctus et in judicio salubriter vinctus loquitur ea quae protinus hic in propheta sequuntur: Quid dignum offeram Domino? Curvem genua Deo excelso? Nunquid offeram ei holocautomata et vitulos anniculos? Nunquid placari potest Dominus in millibus arietum aut in multis milibus hircorum pinguium? Nunquid dabo primogenitum meum pro scelere meo, fructum ventris mei pro peccato animae meae? Ad singula horum praeter illud quod ait, curvem genua Deo excelso, subaudiendum est, non, quia videlicet Deus holocautomatibus, vitulis anniculis, arietibus et hircis pinguibus non delectatur et, etiamsi talibus delectaretur, non esset condignum pretium vel aequa redemptio ut pro peccato rationalis animae brutum pecus tanto judici offeretur. Multo magis offerre primogenitum vel fructum ventris sui pro scelere suo longe a ratione dissentit, praesertim cum hoc ipsum facere scelus sit crudelissimae gentilitatis, licet Jephte vir fortis immolatione filiae temerarium votum solverit (Judic. XI). In singulis quidem et eorum qui ante nos ad poenitentiam compuncti fuerunt, unus idemque Spiritus talia tractat, quid dignum offeram Domino, et caetera juxta quod Apostolus loquitur: Nam quid oremus sicut oportet, nescimus; sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus (Rom. VIII). Verumtamen ut certum ordinem retineamus, et a superioribus non deviemus, ubi Samariam et Hierusalem tanquam duos diserevimus reos, quorum alter etiam sub judicio perseverat in culpa, alter satagit pro venia. Nimirum persona haec audito judicio dicit: Quid dignum offeram Domino? et caetera, Hierusalem est. In illa namque taliter peccata sua confitendo emeruit, ut captivitas sua post annos septuaginta solveretur, detentis in perpetua captivitate decem tribubus, judice Deo per alium quoque prophetam sic praelocuto: Quia non addam ultra misereri domui Israel, sed oblivione obliviscar eorum, et domui Juda miserebor, salvabo eos in Domino Deo suo (Ose. I). Ubi captivum Judam sive vapulantem Hierusalem piam de suo scelere habuisse legimus sollicitudinem, secundum verba haec: Nunquid placari potest Dominus in millibus arietum, aut in multis millibus hircorum pinguium? Nimirum in illa oratione apud Danielem: Peccavimus, Domine, inique fecimus, impie egimus, et recessimus, et declinavimus a mandatis tuis et judiciis (Dan. VI). Et alibi: Et non est in tempore hoc princeps et propheta, et dux, neque holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incensum, neque locus primitiarum coram te, ut possimus invenire misericordiam, sed in anima contrita et spiritu humilitatis suscipiamur sicut in holocaustum arietum, et taurorum, et sicut in millibus agnorum pinguium (Dan. III) Quid tandem dicit huic divinum responsum? Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus quaerat a te: Utique facere judicium, diligere misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo. Ne ergo sis anxius de holocautomatibus et vitulis anniculis, de millibus agnorum et hircorum pinguium, neque de ullis omnino rebus quaecunque extra te sunt, quia non quaerit tua Deus, sed te ipsum, non rem tuam sed spiritum tuum; non arietem vel hircum tuum, sed cor tuum. Illud offer, nam hoc est bonum; offer, inquam, judicium faciendo, misericordiam diligendo, et ambulando sollicite cum Deo tuo. Quid est judicium facere, nisi judicium Dei praevenire? Praevenis autem judicium Dei, si temetipsum prior judicas in conspectu Dei, ne a Deo judiceris. Nam si nos ipsos judicaremus, ait Apostolus, non utique judicaremur (I Cor. XI). Jam quidem hoc interest inter duos reos istos, quorum alter Samaria, alter dicitur Hierusalem, quod Samaria judicio resistit, nunquam recedendo a vitulis suis, et idcirco Non addam illi, ait Dominus, ultra misereri, Hierusalem autem judicio concedit, veniamque poscit, et idcirco, sed domui, inquit, Juda miserebor, et salvabo eos in Domino Deo suo (Ose. I). Bonum ergo quidem est sequi judicium, optimum autem facere judicium, scilicet priusquam judicando semetipsum. Et deinde deligere, id est diligenter quaerere misericordiam, quod est esse misericordem, ut ipse misericordiam consequatur. Exempli gratia, sicut eo tempore fuerunt maxime Daniel et Neemias, quorum alter, videlicet Daniel, completis annis septuaginta desolationis Hierusalem, multum compatiens desolatae suae genti, et posui, inquit, faciem meam ad Dominum Deum meum, rogare et deprecari, in jejuniis, et sacco, et cinere (Dan. IX): alter, videlicet Neemias, cumque audisset, ait, verba dicentis, et murus Hierusalem dissipatus est, et portae ejus combustae sunt igni, sedi et flevi, et luxi dies multos, et jejunabam, et orabam ante faciem Dei coeli (II Esdr. I), etc. Quod deinde dicitur hic in propheta, et sollicitum ambulare cum Deo tuo, idem est ac si dicat, et deinceps cavere a peccato. Ejusmodi sollicitudo tanta Danieli et sociis ejus in eadem captivitate exstitit ut ne quidem de mensa regis, et de vino potus ejus pollui paterentur. His dictis ad personam quae percunctata fuerat, dicendo: Quid dignum offeram Domino? et caetera, confestim quasi quaereret, cum igitur fecero haec ut indicasti mihi, quid consequetur, subjunxit atque ait: Vox Domini ad civitatem clamat, erit salus timentibus nomen meum. Personam expressit manifestius, quam supra diximus esse Hierusalem, veluti reum sub judicio confitentem atque poenitentem, altero in malis perseverante, scilicet Samariae, id est decem tribus, contra quas protinus nequaquam remisso clamore taliter invehitur. Audite, tribus. Et quis approbabit illud? Adhuc ignis in domo impii, thesauri iniquitatis, et mensura minor irae plena. Num justificabo stateram impiam, et saccelli pondera dolosa, in quibus divites ejus repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea loquebantur mendacium, et lingua eorum fraudulenta in ore ipsorum? Et ego ergo coepi percutere te perditione super peccatis tuis. Tu comedes et non saturaberis, et humiliatio tua in medio tui. Apprehendes, et non salvabis; et quos salvaveris, in gladium dabo. Tu seminabis, et non metes; tu calcabis olivam, et non ungeris oleo, et mustum et non bibes vinum. Et custodisti praecepta Amri, et omne opus domus Achab, et ambulasti in voluntatibus eorum, ut darem te in perditionem, et habitantes in ea in sibilum, et opprobrium populi portabitis. Manifeste divisus est clamor Domini, verba consolatoria denuntians civitati, scilicet Hierusalem, quod sit salus timentibus nomen Domini, filiis ejus de captivitate reversuris. Decem vero tribubus qualia merentur? Audite, inquit, tribus, subauditur opus vestrum, quod nunc in judicio Domini arguitur. Et quis approbabit illud? Videlicet nemo probus, nemo nisi improbus, cujus et si cupiditas approbat, ratio tamen improbat. Verumtamen in judicio, dum res ostenditur nuda, mirum est si vel improbus approbare audeat pertinaci impudentia. Quid est illud? Adhuc ignis in domo impii, thesauri iniquitatis, mensura minor irae plena. Quasi unum crimen decem tribuum in judicium adducit, sed per illud unum, caetera quoque simul omnia comprehendit. Et recte, nam radix omnium malorum avaritia (I Tim. VI). Ipsam avaritiam convenienter nomine ignis denotat. Sunt enim haec similia. Denique ignis nunquam dicit: Sufficit, ait Sapientia (Prov. XXX), et avarus non implebitur pecunia (Eccl. V), igitur adhuc ignis in domo impii, id est adhuc avaritia, quae est simulacrorum servitus (Coloss. III), adeo regnat in Samaria ut aurum colat tanquam Deum, colit enim aurea simulacra vitulorum. Quod dicit, adhuc, longiturnitatem, perseverantiam peccati significat; quia videlicet ex quo Jeroboam illos fecit vitulos, per tot annos vel tempora, tot succedentibus vel demutatis regibus, tot signis et prodigiis per Eliseum et Eliam exhibitis cultus eorumdem vitulorum perseverat, et nullus omnino regum a peccatis Jeroboam recesserat, usque ad ultimum Osee filium Hela, qui regnare coepit in Samaria anno duodecimo regis Juda Achaz (IV Reg. XV), sub quo ipse prophetabat. Igitur adhuc ignis in domo impii, nimis diu perseveravit satiabilis avaritia in vobis, o decem tribus, quae estis domus impii, scilicet Jeroboam qui vos peccare fecit, cui vos tanquam Domino domus ad malum deseruistis, cum deberetis esse domus Domini Dei. Quod nomine ignis, ut jam dictum est, avaritia debeat intelligi, sequens littera satis innuit. Cum enim dixisset, adhuc ignis in domo impii, statim subjunxit, thesauri iniquitatis, et mensura minor irae plena. Num justificabo stateram impiam et saccelli pondera dolosa, in quibus divites ejus repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea loquebantur mendacium, et lingua eorum fraudulenta in ore ipsorum? Mensura minor, quam lex Domini interdicit, et dolosa, id est non aequa pondera, dum in alio pondere venduntur, in alio emuntur. Mercimonia profecto avaritiae instrumenta sunt. Et hic est vere ignis, qui et cuncta bona destruit, et nunquam dicit: Sufficit (Prov. XXX). Num, inquit, haec ego justificabo? Non utique, sed condemnabo. Minor mensura, minorem capiens venalem substantiam, majorem capit iram in sinum vestrum refundendum. Siquidem pauperes hoc facerent, poterat inopia scelus necessitate defendere, nunc vero divites, ait, in eis repleti sunt iniquitate, id est divitiis iniquis, quae congregantur ex iniquitate, et habitantes in ea, subauditur domo impii, loquuntur, ait, mendacium, et lingua eorum fraudulenta in ore eorum, quia videlicet congregationem divitiarum sequitur mendacium, et manu assueta thesauros condere fraudulentam linguam possidet. Veritas paupertatem parit. Et ego ergo, inquit, coepi percutere te perditione super peccatis tuis, subauditur, et percutere non desinam usque ad consummatam perditionem, quoniam perseveras in peccatis. Ac si dicat: Propterea jam saepe misi contra regem Assyriorum, et quia tu in peccatis perseveras, mittam illum iterum. Nam, quia iste in diebus Joathan, Achaz et Ezechiae prophetavit, opportune nunc historiae series ad memoriam redit, pro eo quod ait: Et ego ergo coepi percutere te perditione super peccatis tuis. Denique anno duodecimo Achaz regnavit Ozee in Samaria super Israel, ascenditque contra eum Salmanasar rex Assyriorum, et factus est ei Ozee servus, reddebatque tributa (IV Reg. XVII). Haec fuit incoeptio percussionis, de qua nunc dicit: Et ego ergo coepi percutere te perditione. Sequitur autem: Cum autem deprehendisset rex Assyriorum Ozee, quod rebellare nitens misisset nuntios ad Sua regem Aegypti, ne praestaret tributa regi Assyriorum, sicut singulis annis solitus erat, obsedit eum, et vinctum eum misit in carcerem, pervagatusque est omnem terram. Et ascendens Samariam, obsedit eam tribus annis. Anno autem nono Ozee, coepit rex Assyriorum Samariam, et transtulit in Assyrios, posuitque eos in Ayla, et in Abor, juxta fluvium Gozam in civitatibus Medorum (ibid.). Hic annus erat sextus Ezechiae, nonus autem ejusdem Ozee, qui regnare coeperat anno duodecimo Achaz. Nam ut illic infra rursus scriptum est, post annos tres anno sexto Ezechiae, id est nono anno Osee regis Israel, capta est Samaria, et transtulit rex Assyriorum Israel in Assyrios. Igitur cum dicit: Et ego ergo coepi percutere te perditione super peccatis tuis, statimque subjungit: Tu comedes et non saturaberis, et humiliatio tua in medio tui; apprehendes et non salvabis, et quos salvaveris in gladium dabo; tu seminabis et non metes, tu calcabis olivam, et non ungeris oleo, et mustum et non bibes vinum. Cum, inquam, et illa de praeterito, et ista de futuro tempore dicit, hoc datur intelligi, quod inter utrumque ascensum Assyriorum iste prophetaverit hunc sermonem, qui sic incipit: Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi, et de primo quidem illorum ascensu dixerit Dominus, et ego coepi percutere te, scilicet in eo quod hostibus tributarius es factus; de secundo autem, tu comedes et non saturaberis, et humiliatio tua in medio tui, et caetera, videlicet quia et tu, Israel, captivus migrabis, et rex tuus Ozee vinctus mittetur in carcerem. Quod dicit, et humiliatio tua in medio tui, quae videlicet humiliatio tam carcer Ozee regis quam captivitas totius populi valet intelligi, talis dictio est, qualis et illa, sanguis tuus super caput tuum erit (III Reg. II), id est perditio tua de temetipso erit, nec imputabitur alii rectius quam tibi, dum recipis quod mereris, nec ignorare potes quin justum sit. Quod deinde subjungit, apprehendes et non salvabis, et quod salvaveris, in gladium dabo, hoc improperare videtur Ozee regi, quod non potius ad Deum conversus est, sed misit nuntios, ut jam supra dictum est, ad regem Aegypti (IV Reg. XVII), ut apprehenderet eum, quasi paxillum sive baculum cui posset inniti. Hoc facto utique nec suos, nec semetipsum salvabit, subauditur, a tributis regis Assyriorum solvendis, imo quos ita salvare putavit, eos Dominus in gladium dedit, quia maxime propter hoc rex Assyriorum iratus ascendit, et cepit eos non sine voluntate et judicio Domini. Dum tandem dicit, tu seminabis, et non metes, tu calcabis olivam, et non ungeris oleo; et mustum et non bibes vinum, per singula dicta magnum illi facit tormentum, quorum cor omnino rebus ejusmodi erat deditum. Tanta cupiditate vel avaritia, quanta praecedentia verba denotaverunt. Nam quanto quisque majore laborat morbo avaritiae, tanto magis cruciatur audiendo vel videndo quod ipse seminavit, ungi oleo, et bibere vinum, quod ipse usque ad calcatorium elaboravit, et in apothecam recondidit. Quod vero per conjunctionem apponit, dicendo: Et custodisti praecepta Amri, illi priori versiculo copulatur: Adhuc ignis in domo impii thesauri iniquitatis, et mensura minor irae plena. Fuit autem Amri pater Achab, et hic Samariam aedificavit sicut scriptum est: Et regnavit Amri super Israel duodecim annis. In Chersa regnavit sex annis, emitque montem Samariae a Somer quobus talentis argenti et aedificavit eam, et vocavit nomen civitatis quam exstruxerat ex nomine Somer domini montis Samariae. Fecit autem Amri malum in conspectu Domini et operatus est nequiter super omnes qui fuerunt ante cum (III Reg. XVI). In hoc denotantur praecepta ejusdem Amri, quae custodisti, inquit, quia videlicet praecepta Hieroboam, quae dederat formatis vitulis, dicens: Nolite ultra descendere in Hierusalem. Ecce dii tui, Israel, qui te eduxerunt de terra Aegypti (III Reg. XII), iste confirmavit aedificando aliam metropolim, scilicet Samariam, adversus antiquam et legitimam metropolim Hierusalem civitatem David. Et iste quidem praecepta Jeroboam taliter confirmando, sua praecepta esse fecit, Achab autem filius ejus ampliavit. Idirco cum dixisset et custodisti praecepta Amri, addidit, et omne opus domus Achab. Quod enim fuit opus domus Achab? Regnavit in Samaria viginti et duobus annis; et fecit malum in conspectu Domini, super omnes qui fuerunt ante eum. Nec suffecit ei ut ambularet in peccatis Jeroboam, insuper duxit uxorem Jezabel filiam Ethbaal regis Sydoniorum, et abiit, et servivit Baa. in templo, quod aedificaverat in Samaria, et plantavit lucum (III Reg. XVI). Deinde hoc domus ejus, id est ipsius et uxoris ejus Jezabel opus fuit quod occidederunt prophetas Domini, in tantum ut diceret Helias, putans solum se esse relictum: Domine, altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio; derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam (III Reg. XIX). Illorum talia praecepta et opera tu custodisti. Nunquam enim a peccatis eorum recessisti tu, Israel, sive tu, Ozee, rex Israel, cujus in diebus tecum punitur Israel, et ambulasti in vanitatibus eorum, provocans me in tantum, ut darem te in perditionem, quod justum est, et habitantes in ea, subauditur domo Achab, quae est Samaria, in sibilum, id est in derisum, et opprobrium populi portabitis, videlicet vos reges impii, quia vestrum scelus, vestrumque deliramentum est quidquid patitur Israel. Sive ut e converso dictum sit, totum patitur Israel quidquid vos delirastis. Sequitur: