CAPUT XII. Cum et Pater sit Spiritus, et Filius Spiritus, quam ob causam hoc ipsum substantiale nomen, scilicet Spiritus, huic uni personae saepius in Scripturis sanctis assignetur.

Quamvis hic solam hanc personam Spiritum nuncupaverit Scriptura, dicendo:

“Et Spiritus Dei ferebatur super aquas,”

nihilominus tamen et ipse Deus, cujus hic Spiritus praedicatur, et ipsum principium, id est Filius, in quo

“Deus creavit coelum et terram,”

Spiritus est, et non tres spiritus sed unus, sicut non tres dii sed unus Deus. Unde in Evangelio, cum dixisset Dei Filius:

“Veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate, nam et Pater tales quaerit qui adorent eum,”

protinus subjunxit:

“Spiritus est Deus, et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare (Joan. IV).”

Quibus in verbis non illud intenditur, ut spiritus subjectum, et Deus praedicatum sit, et iste sensus sit, Spiritus sanctus est Deus, licet et hoc suis in locis recte praedicetur, sed hoc nimirum ut Deus subjectum, et Spiritus sit praedicatum, sitque sensus, Deus est Spiritus. Quia videlicet sancta Trinitas, quae hic, ut jam dictum est, intelligitur:

“In principio creavit Deus coelum et terram, et Spiritus Dei ferebatur super aquas,”

sicut unus Deus, ita veraciter unus praedicatur et intelligitur Spiritus. Quam igitur ob causam hoc ipsum substantiale nomen, scilicet Spiritus, saepius in Scripturis sanctis huic uni personae assignatur? Nunquid eo quod subtilior sit natura, cum sit una summae Trinitatis natura vel substantia? Non utique subtilior est, neque enim ulla est substantiae dissimilitudo, sed est hujus personae propria quaedam valde subtilis operatio. Sic enim spiritus iste intelligitur in Deo, quomodo in anima conscientia sua sive intentio. Denique et Apostolus cum dixisset:

“Quis enim scit hominum quae sunt hominis, nisi spiritus hominis, qui in ipso est.”

Continuo subjunxit:

“Ita et quae Dei sunt nemo cognovit, nisi Spiritus Dei (I Cor. II).”

Virtus Altissimi est hic Spiritus Patris, et Filii, utramque enim et personam hic recte intelligimus in nomine unius Dei, cum dicitur spiritus Dei, et in isto capite libri et in toto libro, id est Scriptura sacra, ubi passim praedicatur Spiritus Dei, vel Spiritus Domini. Quod si distinctio personarum in hac ipsa relatione desideratur, exemplum in promptu est, cum in Evangelio Dominus dicit:

“Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis (Matth. X).”

Et Apostolus ad Galatas:

“Quoniam, inquit, estis filii Dei, misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra (Gal. IV),”

et alibi loquitur:

“Si quis autem Spiritum Christi non habet, hic non est ejus (Rom. VIII).”

Virtus, inquam, Altissimi est, sicut et Filius fortitudo vel brachium Domini, hoc in sua operatione proprium habens, quod per brachium quidem Domini, id est per Filium, facta omnis natura, vel formata est omnis creatura sive substantia, per hunc autem vivificata est, et vivit Deo omnis electa rationalis creatura, tam angelica quam humana.