VERS. 16.

“Tunc aperit aures virorum,”

subaudi quas praeceptis suis obstruxerunt,

“et erudiens eos instruit disciplina,”

quia videlicet, sicut scriptum est:

“Sola vexatio intellectum auditui dat (Isai. XXVIII).”

Hic sensus est pro parte illorum, quibus Eliu beatum Job similem esse credebat. Sed quia dixit universaliter et indiffinite,

“semel loquitur Deus,”

Deus autem et bonis loquitur et malis, hoc idem secundum bonam quoque partem exponendum est.

“Semel, inquit, loquitur Deus,”

id est sanctam Scripturam, per quam voluntatem suam nobis indicat, semel per Spiritum sanctum condidit Deus;

“Semel,”

inquam, quia non mutatur. Hoc est quod addidit,

“ac secundo ipsum non repetit,”

quia videlicet in singulorum cordibus privatis vocibus non respondet, sed tale eloquium construit, per quod cunctorum quaestionibus satisfacit. Vel ita:

“Semel loquitur Deus,”

id est Verbum aliud praeter unigenitum non habet;

“et secundo ipsum non repetit,”

quia videlicet hoc ipsum Verbum, id est Filium, nonnisi unicum genuit: et quando hanc Scripturam, quae permaneat,

“loquitur Deus,”

id est inspirat dignis mentibus, vel ipsum Verbum suum quod unicum habet, de quo

“omnis Scriptura divinitus inspirata (II Tim. III)”

pendet?

“per somnium in visione nocturna,”

id est quando veraciter dicere potest fidelis anima:

“Ego dormio, et cor meum vigilat (Cant. V),”

scilicet quando tranquilla mente ab hujus saeculi actione quiescit: quomodo et Moyses in deserto fugiens quasi ab inquietis terrenorum desideriorum tumultibus, obdormivit, atque idcirco divinam vocem percipere meruit (Exod. III).

“In visione, inquam, nocturna,”

quia videlicet quidquid in hac vita de Deo cognoscimus, ad comparationem futurae lucis, in qua

“videbimus eum sicuti est (I Joan. III),”

quasi visio nocturna est.

“Quando irruit, inquit, sopor super homines,”

quia videlicet ab exteriori actione cessare dormire est,

“et dormiunt in lectulo,”

id est suaviter quiescunt in bonae conscientiae testimonio,

“tunc aperit aures virorum,”

scilicet ut a tumultibus saecularum negotiorum quieti, ut dictum est, interni examinis causas audiant, et viri sint, id est viriliter agant:

“et erudiens eos,”

id est fletibus afficiens,

“construit disciplina,”

id est per poenitentiam et compunctionem mentem lacerat, quia videlicet lamenta compunctionis quasi quaedam sunt plagae percussionis. Et sicut percussio exterior plagas diluit, sicut Salomon ait:

“Livor vulneris absterget mala (Prov. XX);”

sic et extensam mentem compunctio poenitentiae ultione transverberat, sicut idem Salomon protinus adjungit:

“Et plagae in secretioribus ventris (ibid.),”

id est compunctionis vis in abdito mentis. Cujus videlicet compunctionis, quatuor qualitalibus anima vehementer afficitur, cum, aut considerans ubi fuit humiliat se; sicut ille qui ait:

“Non sum dignus vocari apostolus, quia persecutus sum Ecclesiam Dei (I Cor. 15);”

aut quaerens secum et cogitans ubi erit timet et dicit:

“Ne forte reprobus efficiar (I Cor. IX);”

aut moerens considerat ubi est, et dicit:

“Dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino (II Cor. V);”

aut lugens conspicit ubi non est, et dicit:

“Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem (I Cor. XIII).”

“Instruit ergo,”

ait

“eos”

, Deus, ut dictum est, videlicet aut livore vulneris percutiens ut resipiscant, et sicut nunc, o Job, percussit te, aut plagis compunctionis lacerans in secretioribus ventris, id est mentis, ut et si boni sunt in melius proficiant.