CAPUT XI. De clamore filiorum Israel ad Dominum, et quod non vivente, sed Pharaone mortuo, vociferati sunt.

“Post multum vero temporis, mortuus est rex Aegypti, et ingemiscentes filii Israel, propter opera vociferati sunt ad Dominum. Ascenditque clamor eorum pro operibus, et audivit gemitum eorum,”

etc. Quare dum viveret Pharao non ingemuerunt, non vociferati sunt filii Israel ad Dominum? Videlicet, quia nimietas oppressionis ingemiscere non sinebat, vociferari prohibebat. Hoc namque habet violenta tyrannorum vis, ut eis quos opprimunt liberationem optare pro crimine audaciae vel contumaciae sit. Et quidem gemebant prius afflicti Aegyptiis illudentibus atque ad amaritudinem vitam illorum perducentibus; sed differt utrum quis clanculo gemat tacitoque gemitu dolorem sub pectore consumat, an publico conventu in auditu quorumlibet clamosam in altum depromat querelam. Unde cuidam victo sub victoris potentia dictum est favendo:

O miseri, quorum gemitus edere dolorem!

Qui te non pleno pariter planxere theatro.

(LUCAN. Phars. VII, 43.)

Ergo et ante filii Israel gemebant quidem, sed non audebant gemere palam. Nunc autem quia mortuus est Pharao rex Aegypti, publicis conventibus gemuerunt, gemitumque in coelum sustulerunt, ut ascenderet clamor eorum ad Dominum, qui et audivit gemitum eorum, et recordatus est, id est non oblitum se ostendit esse foederis quod pepigit cum Abraham, et Isaac, et Jacob. Porro, juxta anagogen, morale est quod praesenti loco Scriptura intendit. Quandiu vivit Pharao, id est, quandiu regnat peccatum, regnat in mortali corpore, et non ingemiscit animus, neque ad Dominum vociferatur, sed libens et servitutis pessimae laborem, vel contraria onera sentiens subigitur operibus duris luti ac lateris, omnique famulatui quo in terrae operibus premitur. Gemit quidem utcunque et suspirat, interdum etiam plorat. Sed differt utrum quis gemendo et plorando lutum lavet, an luti operibus abjectis melius propositum arripiat, et pro auxilio Dei fortiter in coelum clamet, et si moriatur impius rex Aegypti, si juxta prophetam,

“computrescat jugum a facie olei (Isa. X),”

cessetque amor peccandi vera confessione Spiritus sancti, tunc ingemiscet Israel, et libere vociferatur, ascenditque ad Dominum clamor ejus, et audit Liberator gemitum ejus.