|
Igitur in opere mundanae fabricae cunctorumque creatione, omnipotens
omnia sciens omnibus commendatur benigna Trinitas. Amplius autem in eo
quem universis praeponere decernebat, id est, in homine seipsam
exprimere dignata est, dicendo:
|
“Faciamus hominem (Gen. I).”
|
|
Nam in verbo, faciamus, manifeste personarum pluralitas innuitur, in quo
per consilium quod sic praemittitur, eadem diligentia de qua jam dictum
est, magnificentius commendatur. Et in hoc opere plasmatio, propria
Patris operatio est. Duo vero, quae in hoc plasmate, ultra caetera
animalia, quae jam creata fuerant, addita sunt, videlicet ut fieret ad
Dei imaginem, et similitudinem caeterarum personarum, id est Filii et
Spiritus sancti, insignia sunt. Ad imaginem quippe Dei, quae Filius est,
sicut Apostolus ait, de illo loquens:
|
“Qui est imago Dei invisibilis (Coloss. I),”
|
|
et alibi:
|
“Qui cum sit splendor gloriae, et figura substantiae ejus (Hebr. I);”
|
|
ad imaginem, inquam, Dei, sive figuram substantiae ejus homo conditus
est, in eo quod rationalis est; ad similitudinem vero, in eo quod
divinae bonitatis imitator conditus est, quod proprie sancti Spiritus
opus est. Bonitas quippe vel charitas Dei, Spiritus sanctus est. Qui
cum, ut supra dictum est, Patrem, ut omnia per Verbum operaretur,
excitaverit, tum vero in plasmatione hominis, ita studiosum reddidit, ut
nihil eorum subtraheret, quae conferre potuit. Quid enim taliter condito
homini praeter naturalem divinitatem defuit? At vero id, quod per
naturam Deus sit, generare utique Deus potuit; Deus enim est Verbum,
quod genuit: creare autem vel plasmare tale quid, cum sit omnipotens,
nullo modo potuit. Nec in hoc quidquam derogatur omnipotentiae, cum
aequale sibi, qui est ultra omnia, extra omnia, praeter omnia dicitur
Deus creare non potuisse. Igitur in plasmatione hominis, ut dictum est,
benevolentia Dei, quae est Spiritus sanctus, maxime operam suam
adhibuit, cum ei, qui utpote creatus, naturaliter non poterat esse Deus,
gratia sui similitudinem Dei contulit. Quae Dei similitudo, ut sedem vel
receptaculum haberet, imago sive figura substantiae Dei, quae est
Filius, animae hominis impressa est, ut a suo Spiritu sancto praedictam
similitudinem reciperet, quomodo pretioso lapidi foramen aperitur, per
quod gracilem auri virgulam, qua constringatur et teneatur, recipiat.
Quod et de angelica sentiendum est creatura. Unde et arguitur in
Ezechiel et, ut superius dictum est, angelus ille:
|
“Et foramina tua, inquit, in die, qua creatus es, praeparata sunt
(Ezech. XXVIII).”
|
|
Quia rationalis conditus, quia per foramen ejusdem rationis aurum, id
est sanctum dilectionis spiritum admittere noluit. Ideo sequitur:
|
“Repleta sunt interiora tua iniquitate (ibid.).”
|
|
Sed ut ad hominem redeam, maxime in plasmatione hominis, magnum et
profundum Trinitatis consilium significari debuit, videlicet quia non
solum conditus est, sed et unica materia est, per quam innotescit
principatibus, et potestatibus et coelestibus, sicut ait Apostolus,
multiformis sapientia Dei (Ephes. V). Nam praeter hoc, quod haec verba
sonant:
|
“Faciamus 138 hominem ad imaginem et similitudinem nostram,”
|
|
hoc quoque in eodem consilio praefinitum est, qualiter perditum eumdem
hominem propria singularum operatione personarum, eadem quae plasmabat
Trinitas recuperaret. Quod manifesta ejusdem operationis distinctione
perspicuum est. Nam post plasmationem, imo post lapsum hominis, eadem
quae condidit Trinitas, hoc ordine sese in recuperando erexit. Primum
Pater est, qui quaestionem hanc depromens:
|
“Ecce Adam, quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et malum (Gen.
III),”
|
|
protinus adnectit:
|
“Nunc ergo videte, ne forte mittat manum suam, et sumat de ligno vitae,
et vivat in aeternum, ejecit illum (ibid.),”
|
|
etc. Viam enim hic fecit Pater misericordiarum, viam, inquam, fecit
misericordiae suae, in eo quod hominem post peccatum noluit vivere in
aeternum. Nam cum sit hominis post peccatum misera vita (Job. VII), si
esset aeterna, quid esset nisi aeterna miseria? Haec autem daemonum est,
scilicet aeterna miseria, vel misera aeternitas, ex opposito Dei, cujus
est aeterna beatitudo, vel beata aeternitas. Igitur primum et magnum
opus misericordiae, quod, sicut commemorat Augustinus, Plotinum quoque
gentilium quemdam philosophum recte dixisse:
|
“Pater misericors mortalia nobis condidit corpora.”
|
|
Hoc enim modo custos hominum, non solum sibi contrarium hominem posuit,
sed et a daemonibus longe differre fecit, ut esset ejus temporalis
miseria, vel misera temporalitas. Est ergo proprium personae Patris
opus, mortalitatis illatio; proprium personae Filii, animarum redemptio,
pariterque corporum resurrectio; proprium sancti Spiritus, animarum
resuscitatio, pariterque corporum immutatio illa, de qua dicit
Apostolus:
|
“Mortui resurgent incorrupti, et nos immutabimur (I Cor. XIII),”
|
|
id est impassibiles erimus. Solum namque hi, qui Spiritum sanctum
acceperunt, post resurrectionem impassibiles erunt. Itaque tam in
creatione quam in recreatione hominis, ut praedictum est, Trinitas
distincte operata esse comprobatur, totumque opus hoc provisum esse ab
eo, cujus providentia in sui dispositione non fallitur, testatur illa
consilii divini reverenda expressio, qua dictum est:
|
“Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram.”
|
|
Igitur, ut superius dictum est, recte in Isaia per duo seraphim duo
intelliguntur Testamenta, quae consona voce ad alterutrum clamant:
|
“Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth (Isa. VI),”
|
|
dum ejusdem Trinitatis gloriam, quae in Novo Testamento revelatur, Vetus
quoque concorditer attestatur, sicut in ipsis antiquae Scripturae
foribus apparere jam breviter diximus. Caeterum, si introgressi, undique
ejusdem Trinitatis testimonia scrutari velimus, prolixitas modum
excedet, nimiumque, praesertim cum aliud propositum sit, fastidium
pariet. Quapropter ad propositum festinantes, illud solum considerare
libet qua ratione ad propitiationem Dei Patris humano generi
impetrandum, soli vel maxime Filio carnem assumere convenerit.
|
|