|
Quam recte cum tres personae sint Deitatis, ad solam Filii personam
carnem suscipere, hominemque redimere pertinuerit.
Divina dispositio, qua Filii personam potius quam Patris aut Spiritus
sancti incarnari complacuit, idcirco maxime miranda est, quia peccatum
primi hominis maxime contra eumdem Filium admissum est, ob cujus
expiationem Filius ipse homo fieri dignatus est. Sed et diaboli
peccatoris antiqui superbia, maxime propter Filium adversus Creatorem
intumuit. Quod ex verbis ejus advertere promptum est. Ait enim:
|
“Ascendam super altitudinem nubium, similis ero Altissimo (Isa. XIV).”
|
|
Utique cum haec diceret, invido adversus Filium livore servilis
contumacia torquebatur, eo quod uni et soli nato, non facto, tota
coelorum curia aeque ut Patri, pro tanta differentia jure famularetur.
Grandi quippe differentia sese ab uno qui erat in sinu Patris, distare
indignabatur, cum se inter caetera ab artifice Deo factum, illum ex
Patre Deo solum videret super omnia natum. Tunc servilis tumor adversus
eumdem unigenitum grassatus est, longe nequius quam Ismael ex ancilla
procreatus, dominum suum Isaac de libera genitum persequebatur, ut
testatur Apostolus; nequius, inquam, utpote ubi et longe subtilior
malitia, et multo longinquior conditionis erat differentia, quae
superbientis odium concitabat. Propter quod odium jam erat homicida,
testante eodem Dei Filio in Evangelio suo, ac dicente:
|
“Ille homicida erat ab initio (Joan. VIII).”
|
|
Sed homicidium illud tunc actu perficere non poterat, cum nondum in illo
Dei Filio esset humana, quae posset occidi, natura. Perfecit autem, cum
illum ad terras descendisse, hominemque mortalem factum esse agnoscens
(exibant enim, inquit evangelista, daemonia a multis clamantia et
dicentia: Scimus quia Filius Dei es [Luc. IV];) agnoscens, inquam, illum
advenisse in carne, peccator antiquus insurrexit, eumque per suos
satellites patibulo crucis affixit. Nam sapientiam ejus, videlicet
dispositionem, qua per mortem suam redempturus erat humanum genus,
|
“nemo principum hujus saeculi cognovit, inquit Apostolus. Si enim
cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent (I Cor. II).”
|
|
Virtus autem ipsa, per quam se vicisse putabat, mortis infirmitate,
persistit in ejusdem Dei Filii odio implacabili, per Judaeorum ora
negantium, per haereticorum blasphemias creaturam illum esse
asserentium. Sed ut ad primi hominis peccatum redeam, sciendum quia,
priusquam per serpentem diabolus de vetito ligno comedere mulierem
persuaderet, uterque, scilicet vir et mulier, occulta ejusdem hostis
inspiratione appetiverant esse sicut dii. Alioquin frustra ad
perpetrandum id quod persuadebat, hac promissione usus fuisset, dicens:
|
“Et eritis sicut dii (Gen. III).”
|
|
Nemo enim nisi id quod sentit appetit, pro fructu repromittit alicujus
operis. Quam autem contra Trinitatis personam magis hic hominis quoque
tumor sese intenderit, apparet per hoc quod addidit:
|
“Scientes bonum et malum (ibid.).”
|
|
Utique Filium, qui sapientia Patris est, superbe aemulati sunt, id est
pares illi sese fore arbitrati sunt, habendo scientiam omnium. Unde
lignum praevaricationis, ironice nomen accepit, ut diceretur lignum
scientiae boni et mali, licet a scriptore historiae sic vocetur, etiam
ante peccatum hominis. Quod per anticipationem constat fieri. Eadem
ironia dicit ipsa, quae unus est Deus, Trinitas:
|
“Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et malum
(ibid.).”
|
|
Quasi unus ex nobis, id est quasi Filius, qui sapientia Patris est,
cujus aequalitatem appetivit, id est scientiam boni et mali. Nam
scientia boni et mali solius Dei est, qui omnia scit, et malo quoque
bene novit uti. Unde cum dictum esset:
|
“Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est,”
|
|
statim ironice additum est, in quo, videlicet in eo quod est
Similiter ironice diabolus quoque appellatur cherub in Ezechiele, quod
interpretatur plenitudo scientiae (Ezech. XXVIII). Igitur magis contra
propriam personam Filii Dei diabolus, et ipse intumuit, et hominem
erexit, dum uterque aequalitatem sapientiae Dei, quae Filius est,
appetivit 139 eique subesse contempsit. Unde miranda, ut superius jam
dictum est, divinitatis dispensatio, mira dignatio, ut ille, contra quem
potissimum peccatum admissum fuerat, scilicet Filius, intercessor apud
Patrem accederet, homo factus, et pro inimicis suis morti spontanea
charitate addictus, tanquam si Isaac idcirco se patiatur immolari (Gen.
XXII), ut Ismael in gratiam patris ac matris veniat, suusque cohaeres
fiat, qui ideo fuerat ejectus, quia sese, non ipsum patrem persequebatur
(Gen. XXI). Sed neque Isaac, neque alium quempiam sacra refert historia
pro inimicis suis intercedendo, spontaneam excepisse mortem. Vix enim
pro amico suo, vel, ut ait Paulus,
|
“vix pro justo quis moritur (Rom. V).”
|
|
Commendat ergo charitatem suam in nobis Dei Filius, quoniam, cum in
ipsum peccando, Patrem offendissemus, ipse naturam, in qua pro nobis
moreretur, assumere dignatus est (ibid.). In hac dilectione, quisquis
illum imitatur, potest ad illam Dei similitudinem quam per superbiam
diabolus vel ipse homo appetivit, ascendere. Cum enim dixisset ipse:
|
“Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos (Matth. V),”
|
|
statim adjecit:
|
“Ut sitis filii Patris vestri qui in coelis est (ibid.).”
|
|
Ac si diceret:
|
“Non magnificentia scientiae de qua praesumens Satanas, dixit in corde
suo: Similis ero Altissimo (Isa. XIV),”
|
|
vel quam vestris parentibus promittens dixit:
|
“Eritis sicut dii, scientes bonum et malum (Gen. III).”
|
|
Non inquam, scientia, sed supereminens scientiae charitas (Ephes. III),
causa est efficiens ut Altissimo similes sitis: Nec ego vobis filiorum
Dei dignitatem invideo; non enim rapinam arbitratus sum me esse aequalem
Deo (Philip. II), sed ascensum superbiae aversor, per quam, cum
ascenderet Satan, videbam eum sicut fulgur de coelo cadentem (Luc. X).
|
“Discite ergo a me, quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI).”
|
|
Hoc miraculum divinae dispensationis Propheta intuens, ait:
|
“Deus, judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (Psal.
LXXI).”
|
|
Magnum est hoc et mirabile quod Filius, cum aeque ut Pater Deus sit
creaturae suae, rex quoque ejus dignatus est dici et esse, et hoc
secundum judicium legemque justitiae. Quod hoc modo promptum est
advertere. Dignum erat ut is ipse, scilicet Filius, per quem omnia
condita sunt, dominus et rex esset omnium, neque per quemlibet alium
regerentur, qui utique cum esset creatus, non erat Creator eorum. Regis
autem debitum ac legitimum est officium, ut subditis danda vel data
praecepta, prior ipse actibus impleat, ne, dum militibus laboriosam
mandat militiam, ipse in deliciis sua potestate abutendo, causam
praebeat eorum murmurio, procul dubio dicentium, deliciosum esse ducem,
qui subditis ea praecipiat quae facere fugiat aut non possit. Igitur et
hoc dignum fuit, ut ea quae praeceperat, vel praecepturus erat, ut Deus,
ipse praecipue opere impleret, ut rex, videlicet omnimodae humilitatis
opus, quale est illud: Quanto magnus es, humilia te in omnibus (Eccli.
XIII). Magnum hoc, ut supra dictum, est et mirabile est, quod cum
dominari posset creaturae suae, sola excellentia potentiae, maluit
aequaliter cum ea judicium legemque subire justitiae: Quapropter
antequam in forma sui militiam vitae subisset humanae, minora dedit
hominibus praecepta; cum autem homo factus esset, imposuit altiora ad
modum regis probi ac strenui: qui dum in prima acie commiserit cum
hoste, acri certamine fessus, cruentisque insignis vulneribus, cum
discrimine universos eripuit, tum demum dat praecepta fortitudinis,
fiducialius, justius, constantius, utpote factis dicta juvantibus;
militibusque murmurare de labore, vel delicias quaerere, viso ducis
sanguine, non audentibus. Ita priusquam circumdatus esset infirmitate
Dominus virtutum, dictum est antiquis: Non occides (Exod. XX). Quando
autem idem rex gloriae tentatus est per omnia pro similitudine absque
peccato, et didicit obediens esse, non seipsum defendens:
|
“Ego autem dico vobis, inquit, quia omnis qui irascitur fratri suo
(Matth. V),”
|
|
etc. Bene ergo Propheta, ut supra dictum est,
|
“Deus, inquit, judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis:”
|
|
quia videlicet immensitate potentiae nullatenus minor est divinae tanta
magnitudo justitiae. Quam justitiam nos quoque qui sub paterna
praevaricatione rei detinebamur, in eo suscipimus, sicut mox in eodem
Psalmo additum est:
|
“Suscipiant montes pacem populo, et colles justitiam (Psal. LXXI);”
|
|
in eo, inquam, suscipimus, quia quem primi parentes nostri contempserunt
Deum in gloria sua fulgentem, nos adoramus in carne nostra nascentem, in
cruce sua morientem. Hinc enim justificamur, quia super antiquum
servitutis pensum, quod est adorare Deum, quod debebat etiam, si nunquam
peccasset genus humanum, hoc adjicitur, ut hominem crucifixum adoremus.
Hac, inquam, satisfactione efficitur ut, salva justitia sua, nos in
antiquum statum restituat justus Deus.
|
|