CAPUT V. De haeresi Novati presbyteri, qui in persecutione lapsis negavit posse ab Ecclesia remissionem dari, quomodo vel quam apostoli sententiam male intellexit.

Porro Novatus isto spiritu pietatis nudatus, Romanae Ecclesiae presbyter, elatione quadam tumidus, spem penitus salutis eis adimebat, etiam si digne poenituissent, qui in persecutione lapsi a fide cecidissent. Ab illo exorta est Novatianorum haeresis dicentium non negari quidem poenitentiam lapsis ejusmodi, sed remissionem ad Ecclesiam dari non posse, tantumque Dei judicio reservari. Contra hanc crudelitatem atque atrocitatem non minus synodalibus episcoporum decretis memorabile exstitit bonae memoriae Constantini imperatoris dictum, qui Novatianorum episcopum Acesium percunctatus cum haec ab illo, quae praedicta sunt audisset: O Acesi, inquit, pone scalam et solus ascende in coelum, si potes. Verum sectae illorum suffragari videbatur illud Apostoli dictum: Impossibile est enim eos qui semel sunt illuminati, gustaverunt etiam donum coeleste, et participes facti sunt Spiritus sancti, gustaverunt etiam bonum Dei verbum, virtutesque saeculi venturi, et prolapsi sunt, renovari rursus ad poenitentiam, rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei, et ostentui habentes (Hebr. VI). At ille nequaquam poenitentiam aut remissionem peccatorum hoc dicto impugnavit, spemque veniae praeclusit, sed reiterationem baptismi fieri posse negavit. Hac sine dubio intentione, illud eum dixisse ipse litterae textus ostendit. Praemiserat enim: Quapropter intermittentes inchoationis Christi sermonem ad perfectionem feramur, non rursum jacientes fundamenta poenitentiae ab operibus mortuis et fidei ad Deum, baptismatum doctrinae, impositionis quoque manuum ac resurrectionis mortuorum et judicii aeterni. Et hoc quidem faciemus, si permiserit Deus (ibid.). Quid enim est, non rursum jacientes fundamentum poenitentiae ab operibus mortuis et fidei ad Deum baptismatum doctrinae, nisi non iterum redeuntes ad initium Christianae regulae quod est rursus catechizare, et rursus baptizare? Caeterum de poenitentia suscipienda et remissione danda, testificans penes Ecclesiam jus esse Christo auctore dicit ad Corinthios: Cui autem aliquid donastis, et ego: Nam et ego quod donavi, si quid donavi, propter vos in persona Christi (II Cor. II). Et ne putes eum de solo dixisse peccato fornicationis, non ait, cui donastis quod uxorem patris habuit, sed cui aliquid donastis, inquit, eamdem volens esse remissionis constantiam, in quacunque re peccati, juxta illam evangelicam sponsionem Domini: Amen dico vobis, quaecunque alligaveritis super terram, erunt ligata et in coelo, et quaecunque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo (Matth. XVIII).