CAPUT XVI. De eisdem triumphatoribus innumerabilibus, juxta illud:

“Post haec vidi turbam magnam quam dinumerare nemo poterat.”

Quis horum triumphatorum multitudinem dinumerare potest? Scriptum est enim: Post haec vidi turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat ex omnibus gentibus et tribubus, et populis, et linguis, stantes ante thronum, et in conspectu Agni, amicti stolis albis, et palmae in manibus eorum. Et clamabant voce magna, dicentes: Salus Deo nostro, qui sedet super thronum, et Agno (Apoc. VII). Denique victores isti tam fortes, tam inclyti palmas habentes in manibus et amicti stolis albis, et si omnes electi recte intelliguntur per baptismum stolis amicti, et per crucis triumphum palmis adornati, maxime tamen hi sunt de quibus loco supra memorato jam dictum est: Et ipsi vicerunt eum propter sanguinem Agni, et propter verbum testimonii sui, et non dilexerunt animas suas usque ad mortem (Apoc. XII). Itemque alio loco: Ili sunt qui venerunt de tribulatione magna, laverunt stolas tuas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni (Apoc. VII). Arbitramur enim praeter illam stolam primam, quam omnes in baptismo accipimus, quae universalis et omnium regeneratorum una est, esse et proprias singulorum stolas, juxta hujus quoque Scripturae locum alium, byssinas: Byssinum enim, inquit, justificationes sanctorum sunt (Apoc. XIX). Hujusmodi stolas praeliatores isti de tribulatione magna venientes laverunt in sanguine Agni, quicunque post justificationum byssinum, post pulchrum bonorum operum ornatum, meruerunt sanguinem suum fundere pro testimonio ejusdem Agni Christi Filii Dei. Fuerunt tamen quamplurimi, qui nondum ejusmodi stolis adornati cucurrerunt ad confessionem sancti nominis, et adhuc recenti baptismo nitentes, nullis operum praeculti ornatibus, induerunt gloriam martyrii. De talium fide quidam ita cecinit:

Prima petit campum dubia sub sorte duelli.

Pugnatura fides, agresti turbida cultu,

Nuda humeros, intonsa comas exerta lacertos.

Namque repentinus laudis calor ad nova fervens

Praelia, nec telis meminit, nec tegmine cingi.

Pectore sed fidens valido, membrisque retectis,

Provocat insani frangenda pericula belli.

(PRUD., Psychom. v. 21-27.)

Igitur omnes quidem victores sunt, et palmae in manibus eorum, qui ad regnum Dei perveniunt, quia non nisi hostem ejusdem regni vincendo perveniunt, sed longe caeteris praeeminent hi, qui dupliciter vicerunt, et resistendo peccatis, sive suggestionibus serpentis antiqui, quae omnium electorum communis victoria est, et non diligendo animas suas usque ad mortem, qui specialis beatorum martyrum triumphus est. Etenim superest istis illud, hodieque canticum in coelo, id est in Ecclesia, voce magna dicentium. Nunc facta est salus, et virtus, et regnum Dei nostri, et potestas Christi ejus, quia projectus est accusator fratrum nostrorum, qui accusabat illos ante conspectum Dei nostri die ac nocte (Apoc. XII). Sequitur enim: Et ipsi vicerunt illum propter sanguinem Agni, et propter verbum testimonii sui, et non dilexerunt animas suas usque ad mortem (ibid.).