VERS. 2.

Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes, vanitas vanitatum, et omnia vanitas. Non est transcurrendo legendum, sive parvipendendum, quod ait: Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes, quis enim vana videre potuit magis quam Ecclesiastes? Jure qui rempublicam gubernat scire et intelligere solus potest quaenam sit vanitas, quae vanitas vanitatum, quod omnia vanitas. Haec enim tria evidentissima pronuntiavit. Quicunque tam vane vivit ut non intelligat se esse vanitatem, nisi Verbo Dei confirmetur, iste non potest intelligere quid sit vanitas vanitatum. Ideo qui talis est, qui vecors est, vanitas vanitatum est, eique jure fabula dicit quod dicit bos ad culicem, referentem illi grates quod algoris tempore hiemasset in aure ipsius: Neque sensi, inquit, venientem, neque redeuntem. De talibus ergo Ecclesiastes dicit: Vanitas vanitatum. Sed, unde putamus cor Ecclesiastis nunc emersit? naufragium quippe videtur incurrisse. Viderat animalia pusilla cum magnis, coeli altitudinem conscenderat, profundum abyssi penetraverat, viderat cete magnum in hoc mari magno et spatiose sine misericordia saevientem. Tradunt physici, cum aliquis absorbetur aquis, tertio mergitur, et tertio ab undis relevatur, sed vice tertia vel liberatur vel necatur. Sic in naufragio mundi, periculi sentina crescente, tanta videns, et tanta timens mergitur et revocatur Ecclesiastes, et exclamat: Vanitas vanitatum; iterum mergitus et revocatur cum clamore valido: Vanitas vanitatum; tertio mersus et liberatus, jam stans in portu quasi naufragus vociferans prosequitur: Omnia vanitas. Cur autem hominem computamus intra numerum vanitatum, cum ipse factus sit ad imaginem Dei, et praesit cunctis quae sub sole sunt, per quem adoratur Deus et colitur? Certe, quia et David pater Ecclesiastis dicit: Verumtamen universa vanitas, omnis homo vivens (Psal. XXXVIII). Quid enim fumo plus evanescit? Quid umbra vanius? Sicut umbra mutat vias, sic homo mutatur in horas. Tanquam fumus deficit (Psal. LXVII): ita homo stultus perdit tempus suum. Ergo vanitas vanitatum est homo, si terrena tantum sapere voluerit, et non coelestia; si quae sunt carnis sapit, non quae sunt spiritus. Si ergo vivens homo vanitas est, quid mortuus erit? Vanitas vanitatum est, cujus vix jam superest vel imago. Esse et non esse, mori et non posse mori, nonne vanitas est vanitatum? Si mortem mors finire non potest, quid unquam vanius? Propterea omnis creatura ingemiscit, et parturit usque adhuc, quoadusque liberetur in spe gratiae filiorum Dei (Rom. VIII). Sed, cum scriptum sit: Vidit Dominus cuncta quae fecerat, et erant valde bona (Gen. I): cur non solum vanitas, verum etiam vanitas vanitatum opus ejus dicitur? Legimus in Exodo, glorificatum vultum Moysi in tantum ut filii Israel eum aspicere non possent (Exod. XXXIV). Quam gloriam Paulus apostolus ad comparationem evangelicae gloriae dicit non esse gloriam. Nam nec glorificatum est, inquit, quod glorificatum fuit in hac parte, propter excellentem gloriam (II Cor. III). Possumus ergo et nos in hunc modum, coelum, et terram, mare, et omnia quae in eis sunt, bona quidem per se dicere, sed ad Deum comparata pro nihilo computare. Quomodo si igniculum lucernae videns contentus essem ejus lumine. et postea orto sole non cernerem quod lucebat. Stellarum quoque lumen jubare viderem solis abscondi: ita videns elementa, et rerum multiplicem varietatem, admiror quidem operum magnitudinem, recogitans autem omnia pertransire et mundum suo fine senescere, solumque Deum id semper esse quod fuerit, compellor dicere: Vanitas vanitatum, etc.