CAPUT 3

Itaque claudicantem quamvis ex maxima parte claudicando offenderit, in reliquias ponam, ait; illam autem quae laboraverat non utcunque refocillabo, sed ponam in gentem robustam, id est collectam de gentibus Ecclesiam, sic spiritu fortitudinis induam ut sicut multitudine fecunda, sic et victoriis sit gloriosa, fiat res admiratione digna, ut dicatur de illa: Quae est ista, quae ascendit sicut aurora consurgens, pulchra ut luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? (Cant. VI.) Vere robusta, vere ut castrorum acies ordinata. Nam, ut de caeteris taceam, quorum tota spiritualis est pugna contra hostes invisibiles, et contra carnis vitia. Quis milites ejus, eos duntaxat, quos martyres suos vel Christi nuncupat, dinumerare queat? Novimus reliquias illas, scimus istam gentem robustam, totum quod sunt, esse gratiae non debiti, unde et gratias agentes dicunt in Apocalypsi: Quoniam occisus es, et redemisti nos Deo in sanguine tuo ex omni tribu, et lingua, et populo, et natione; et fecisti nos Deo nostro regnum et sacerdotes, et regnabunt super terram (Apoc. V). Ergo Dominus, de quo hic tandem dicitur, et regnabit Dominus super eos in monte Sion, ex hoc nunc et usque in aeternum. Veraciter nominatur Rex regum et Dominus dominantium; quia quorum est rex. ipsi omnes reges et sacerdotes sunt, et in aeternum regnabunt. Quod autem hic Dominus regnans super eos in monte Sion, propria sit filii persona, ipse in psalmo testis est, dicens: Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus, praedicans praeceptum ejus. Dominus dixit ad me: Filius meus es tu (Psal. II). Mons autem Sion non dubium, quin sit coelestis Ecclesia, juxta dicta Apostoli: Et accessistis, inquit, ad Sion montem et civitatem Dei viventis, Hierusalem coelestem, et multorum millium angelorum frequentiam, et Ecclesiam primitivorum qui inscripti sunt in coelis (Hebr. XII). Nec vero repetere opus est quam utiliter nunc Christus, nunc Christi Ecclesia coelestis montis Sion, sive montis domus Domini appellatione in praesenti prophetia significetur, videlicet propter illud quod praemisum fuerat, Sion causa vestri, quasi ager arabitur, et mons templi erit in excelsa silvarum (Mich. III), ut offensio vel odium, quod contra prophetas his auditis magis effervescere poterat, sapienter mitigetur, dum de rebus aliis sub eisdem nominibus gloriosa dicuntur. Si tanta et tam gloriosa merito dicuntur de gentibus ad istum montem Domini confluentibus, et de reliquiis claudicantis, id est Judaici populi, quae in idipsum congregandae praevidebantur, quid de primitiis ejusdem populi, id est de primitiva Ecclesia vel ad primitivam Ecclesiam patriarcharum et prophetarum et omnium electorum dici debuit, qui Christi adventum praecesserunt et exspectaverunt, et non acceptis promissionibus omnes defuncti sunt, ex quibus ipse Christus secundum carnem? Nam de illa parte sive ad illam partem tam bonam, nihil proprie conveniens praesentis prophetiae textus hactenus est elocutus, sed nimirum ad illam dicuntur ea quae continuo sequuntur: Et tu turris gregis nebulosa filia Sion, usque ad te veniet, et veniet potestas prima regum filiae Hierusalem. Nunc quare maerore contraheris? Nunquid rex non est tibi, aut consiliarius tuus periit, quia comprehendit te dolor sicut parturientem? Filia namque Sion, sive filia Hierusalem praesenti loco ipsa est primitiva Ecclesia patriarcharum et prophetarum caeterorumque sanctorum, quae moerore contrahebatur, dum ab ea Christus exspectaretur, quasi regem non habens aut consiliarium, cum in promissione et spe teneret eum. Dicitur autem nunc idcirco filia Sion sive filia Hierusalem, quia videlicet dum in hoc saeculo peregrinaretur, mente pendebat ad illam Sion, civitatem Dei viventis Hierusalem coelestem, et multorum millium, angelorum frequentiam (Hebr. XII), ut Apostolus ait, quorum ministerio fruens, supernis visionibus et crebris promissionibus, quasi materno lacte filia dulcis lactabatur, nutriebatur et beata spe consolata confortabatur. Tali filiae tunc dicitur: Et tu turris gregis nebulosa, subauditur consolare et habeto claritatem laetitiae, quia veniet potestas prima usque ad te. Turris idcirco nunc vocatur, quia et visibiliter et invisibiliter tanquam forte praesidium firmaverat illam Deus; visibiliter templo et altari, de quo Esaias: Et aedificavit, inquit, turrim in medio ejus (Isai. V); invisibiliter autem angelorum agminibus. Sed et in Cantico canticorum ad eam dicitur: Sicut turris David collum tuum, quae aedificata est cum propugnaculis. Mille clypei pendent ex ea omnis armatura fortium (Cant. IV). Hoc enim, si rite perpendimus, tam pulchre quam vere ad illam dicitur de qua omnem armaturam, id est omnem canonicam Scripturam accepimus, qua armati sumus, sine qua inermes essemus nos omnes quicunque de gentibus ad Christi militiam vocati quidpiam fortiter loquimur aut agimus. Totum quippe Vetus, totum Novum Testamentum ex illa est. Recte ergo dicitur turris, et turris gregis; quia videlicet nos, qui grex Domini sumus, nos populus ejus, et oves pascuae ejus (Psal. XCIX), in illa protegimur et defendimur. Et haec quidem turris nebulosa dicitur, nimirum propter crebras adversitates et propter moerorem quo contrahebatur, eo quod nondum venisset suus qui federat in eadem turri rex, et propter despectionem qua saepe ab inimicis insultantibus despecta est; sed nihilominus lucida erat et est. Nam alibi: Cum sedero, inquit, in tenebris, Dominus lux mea est. Iram Domini portabo, quoniam peccavi ei, donec judicet causam meam, et faciat judicium. Educet me in lucem, videbo justitias ejus (Mich. VII). Sive etiam idcirco nebulosa, quia incredulorum multitudo semper inventa est in illa, sicut praefiguratum est et in templo, quod a Salomone aedificatum est (III Reg. VIII), et in monte Sina, quando lex data est (Exod. XX). Nam et illic montem nubes densissima operuit, et illic nebula implevit domum Domini, et non poterant sacerdotes stare et ministrare propter nebulam. Quid tibi dicam, o talis filia Sion? Usque ad te veniet, et veniet potestas prima, regnum filiae Hierusalem. Quia parum videbatur esse quod dixerat, usque ad te veniet, subauditur ipse qui regnabit Dominus, melioravit bonum nuntium repetendo ac dicendo: Et veniet potestas prima, veniet regnum tibi primum filiae Hierusalem. Sic namque futurum erat, et sic factum est. Venit enim potestas in adventu regis et Domini, videlicet illa magna et miranda potestas, quam tam brevibus verbis evangelista pulchre exprimit dicendo: Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. I). Et illud regnum, de quo ait: Poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum (Matth. IV). Hoc regnum tibi, filia Hierusalem; haec potestas, o filia Sion usque ad te veniet prima, id est primum tibi danda. Nam licet Apostolus dicat, distinctionem non esse Judaei et Graeci, et non esse personarum acceptionem apud Deum, tamen idem dicit, primum Judaeo et deinde Graeco (Rom. II). Item: Quid ergo, inquit, amplius est Judaeo, aut quae utilitas circumcisionis? Multum per omnem modum. Primum quidem, quia credita sunt illis eloquia Dei. Quid enim si quidam illorum non crediderunt? Nunquid incredulitas illorum fidem Dei evacuavit? Absit. Est autem Deus verax (Rom. III), etc. Igitur tibi potestas prima venit, o filia Sion, et primum regnum, quia videlicet vos sancti patriarchae et prophetae, vos sancti apostoli et caeteri de illo populo sancti, recte primum in regno et potestate filiorum Dei possidetis locum. Cum ita sit, o filia Sion sive filia Hierusalem, nunc quare moerore contraheris? Nunquid rex non est tibi, aut consiliarius tuus periit, quia comprehendit te dolor, sicut parturientem? Denique tunc temporis, et ex eo quo ad Abraham seminis, quod est Christus, repromissio facta est, ita Sion sive Hierusalem, id est multorum animae sanctorum patriarcharum et prophetarum, regum et omnium justorum moerore contrahebantur, cupientes videre promissionis effectum, et comprehendit eos dolor velut parturientium, sicut mirabili signo significatur in Apocalypsi cum dicit: Et signum magnum apparuit in coelo, mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim, et in utero habens, et clamabat parturiens et cruciabatur ut pariat (Apoc. XII). Illa Sion, haec ipsa Hierusalem erat; illa mulier amicta sole, et luna sub pedibus, id est Christum habens in promissione, et abundans atque praeeminens bonis temporalibus, et in capite ejus corona stellarum duodecim, id est in initio gentis filii Jacob, patres tribuum duodecim, et in utero habens, scilicet promissionis fidem et spem in corde retinens clamabat parturiens et cruciabatur ut pareret, quia videlicet magno desiderio videre desiderabat rem, cujus habebat spem, sicut mulier desiderat videre natum quem portat conceptum. Hunc dolorem miro modo Spiritus sanctus sanctorum omnium consolator et arguit et excitat. Arguit enim dicendo, nunc quare moerore contraheris? Nunquid rex non est tibi, aut consiliarius tuus periit, quia comprehendit te dolor sicut parturientem. Excitat subjungendo confestim: Dole et satage, filia Sion, quasi parturiens. Sciendum ergo, quia dolentium in partu magna distantia est. Alicujus enim anima in partu prae dolore egreditur, et si dicatur ei: Ne timeas quia filium peperisti (I Reg. IV), sive ut alibi legimus: Noli timere quia et hunc habebis filium (Gen. XXXV), non respondet neque animadvertet. Secundum hujusmodi similitudinem, Spiritus sanctus Ecclesiam venturi Christi matrem dolere noluit. Quamvis enim prius morerentur sancti, quam viderent illum Christum Domini, tamen habere debebant et habebant fidem resurrectionis et futuri saeculi, quod videlicet quamvis exspectantes morerentur, nihilominus tamen illum et extra carnem, et in carne sua postmodum visuri essent. Igitur cum dicit: Nunquid rex non est tibi, aut consiliarius tuus periit, quia comprehendit dolor sicut parturientem, ab eodem hortatur sanctos omnes ut non contristentur sicut et caeteri qui spem non habent (I Thess. IV). Cum autem protinus subjungit, dole et satage quasi parturiens. Ad hoc hortatur, ut contristentur secundum Deum, id est ut in tristitia sive dolore non amittant spei fiduciam, et fidei rationem. Unde notandum, quod non dicit hic tantummodo quasi parturiens, sed dole, inquit, et satage, id est in dolore spem firmam tene, additque quasi parturiens; quia videlicet sicut parturiens tandem doloris sui videt fructum, et jam non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo in mundum (Joan. XVI); ita tu videbis liberantem et redimentem te Dominum, et dolor tuus convertetur in gaudium. Hoc intelligendum est per id quod sequitur. Quia nunc egredieris de civitate, et habitabis in regione, et venies usque ad Babylonem, et ibi liberaberis, ibi redimet te Dominus de manu inimicorum tuorum. Quantum ad exteriorem litterae textum, istam intelligimus Judaeorum captivitatem notissimam qua in Babylonem ducendi, et de qua post annos septuaginta erant reducendi. At vero spiritualiter aliam novimus Babylonem, sicut Sion istam scimus sive Hierusalem, de qua nunc loquitur, viventis Dei civitatem, id est universalem sanctorum et electorum omnium societatem, cujus rex et consiliarius Christus est, qui in praesenti loco per prophetam praenuntiatur. Universalem ergo hujus Sion captivitatem, quae in Adam accidit, prae oculis habentes, dignius ac locupletius verba haec intelligimus, dum praemisso: Dole ac satage, filia Sion, quasi parturiens, subjungit: Qui nunc egredieris de civitate, et habitabis in regione, et venies usque ad Babylonem; ibi liberaberis, ibi redimet te Dominus de manu inimicorum tuorum. Nunc, inquit, id est ante illud novissimum dierum, in quo fiunt illa quae praedixi, manifestato monte domus Domini, qui Christus est, interim dum moram facit et nondum venit qui venturus est, tu egredieris de civitate, et habitabis in regione, et venies usque ad Babylonem, id est praejudicata in Adam, nasceris extra paradisum, unde ille expulsus est, et tu pariter cum illo, cujus in lumbis eras, et manebis in praesentis saeculi captivitate, et post habitationem hujusce regionis venies usque in Babylonem, scilicet moriendo, et per mortem descendendo ad tenebrarum infernalium confusionem, quo et sancti descenderunt patres tui, sicut unus ex maximis illorum dicit: Descendam ad filium meum lugens in infernum (Gen. XXXVII). Ibi liberaberis, ibi redimet te Dominus de manu inimicorum tuorum. Descendet enim illuc Deus et Dominus Dei Filius, liberator et Redemptor tuus propter te homo factus, et passus, crucifixus, mortuus et sepultus, et deinde suscitatus a mortuis solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile erat teneri illum ab eo (Act. II). Hoc modo redimet te de manu inimicorum tuorum, scilicet malignorum spirituum, pretium dando pro te sanguinem suum ut nihil juris habeant in te propter originale peccatum. Hoc de illa spirituali Babylone, et de invisibilibus inimicis tuis Dominus dixit. Nunc demum de visibilibus inimicis tuis audi quid idem ipse dicat: Et nunc congregatae sunt gentes multae, quae dicunt: Lapidetur, et aspiciat in Sion oculus noster. Ipsi vero non cognoverunt cogitationes Domini, et non intellexerunt consilium ejus, quia congregavit eos quasi fenum areae. Surge et tritura filia Sion, quia cornu tuum ponam ferreum, et ungulas tuas ponam aereas, et comminues populos multos, et interficies Domino rapinas eorum et fortitudinem eorum Domino universae terrae. Quis hoc nesciat, quod super istam Sion gentes multae congregatae sunt ab initio saeculi, ex quo Cain funestus primum civem civitatis hujus fratrem suum Abel interfecit? (Gen. IV.) Pleni sunt sacri libri lacrymabilibus historiis, et passim per omnem fere paginam divinam gemitus hujus Sion audiuntur, dum veniunt gentes et ponant morticina servorum tuorum Deus escas volatilibus coeli, carnes sanctorum tuorum bestiis terrae, dum effundunt sanguinem ipsorum tanquam aquam in circuitu Hierusalem, et non est qui sepeliat (Psal. LXXVIII). At illi nulla miseratione gementi Sion compatiuntur, sed pertinaci crudelitate semetipsos cohortantur dicentes: Lapidetur ista Sion, id est nullus ei parcat. Et optando dicunt: Aspiciat in Sion oculus noster. Quo dicto vehemens innuitur odium et invidia, quae non leviter exsaturari possit, nisi multarum aspectu miseriarum. Quo cum potiti fuerint, maligno risu solvuntur et crudeli plausu tripudiant dilatantes os suum, sicut scriptum est atque dicentes: Euge, euge, viderunt oculi nostri (Psal. XXXIV), subauditur mala hujus quae desideravimus, et hoc bene contigit nobis. Ipsi autem, inquit, non cognoverunt cogitationes Domini, et non intellexerunt consilium ejus, quia congregavit eos quasi fenum areae. Et est sensus: Congregatae sunt gentes super te, et in sua gloriantes multitudine, praesentia tantum et manifesta potuerunt videre, scilicet et tuam calamitatem, et suam in hoc mundo prosperitatem; sed hoc non cognoverunt neque intellexerunt quid in futurum Dominus cogitaverit, et quale super te et super illos consilium inierit. Sed ecce consilium et cogitationes ejus dico tibi, quia congregavit eos quasi fenum areae, subauditur, ut congregatis illis dicat tibi: Surge et tritura filia Sion, quia cornu tuum ponam ferreum, et ungulas tuas ponam aereas, et comminues populos multos, et interficies Domino rapinas eorum, et fortitudinem Domino Deo, universae terrae. Et est sensus: Quamvis fortes et robustos esse arbitrentur, nimirum cum sint caro, sic sunt quasi fenum, quia omnis caro ut fenum, et omnis gloria ejus tanquam flos agri (Isai. XL). Et vere fenum est populus. Itaque sicut fenum in agro ad tempus viret, et in tempore suo aridum deportatur ad aream, ibique serris dentatis sive plaustris ferreis trituratur; at tritico recondito, stipula et paleae projectae igni traduntur. Sic tu, o Sion, omnes gentes quae congregatae sunt, super te superbientes atque luxuriantes, velut viride fenum in judicium Domini triturabis atque comminues, ita duntaxat, ut quicunque ex illis sese in humilitate deposuerint, eos tanquam triticum Domino universae terrae consecres, interficiendo quidquid in eis vitiosum erat; quicunque autem pertinaci superbiae vento sese sublevaverint, eos velut stipulam et paleam perpetuo igni trades. Neque enim resistere tibi poterunt cornu ferreum et aereas ungulas habenti, quod videlicet cornu tuum insuperabilis rex et magnificus triumphator Christus est, quae ungulae tuae apostoli de tua carne geniti sunt, fide solidi, verbo tinnuli velut aes, quod metallum valde sonorum est. Nam in omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum, et non sunt loquelae neque sermones, quorum non audiantur voces eorum (Psal. XVIII). Hactenus ad illam quae vera est Sion et vera Hierusalem sermo est sic incipiens, et tu turris gregis nebulosa, filia Sion. Nam de illa Hierusalem terrena quae occidit prophetas, et lapidavit eos qui ad se missi fuerunt (Matth. XXIII), audi quid dicatur: