CAPUT VI. Qualiter Salomon eadem via, fidem et spem commendat et charitatem, in Parabolis fidem, in Ecclesiaste spem, in Canticis charitatem.

Eamdem fidei, spei et charitatis intelligentiam, quam in David secuti sumus, ecce et in Salomone ostio patente satis evidenter conspicimus. Tres enim ille libros scripsit, Parabolas, Ecclesiasten, Cantica canticorum. Primus, id est Parabolarum, liber vocat ad fidem. Secundus, id est Ecclesiastes, invitat ad spem. Tertius, id est Cantica canticorum, sine dubio allicit ad charitatem. Nequaquam istud profundum perambulare aggredimur, sed ad alia festinantes quasi ex latere perstringemus. Ad fidem nos vocat in parabolis, dum in persona sapientiae, quae est Christus, dicit:

“Dominus possedit me initio viarum suarum, antequam quidquam faceret a principio, ab aeterno ordinata sum, et ex antiquis antequam terra fieret. Nondum erant abyssi, et ego jam concepta eram, necdum fontes aquarum eruperant, necdum montes gravi mole constiterant, ante colles ego parturiebat (Prov. VIII).”

Ac deinceps:

“Sapientia aedificavit sibi domum, excidit columnas septem. Immolavit victimas suas, vinum miscuit, et proposuit mensam suam (ibid.)”

Nempe quod hic ait Sapientia:

“Dominus possedit me in initio viarum suarum,”

etc., hoc evangelista confirmans:

“In principio, inquit, erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, hoc erat in principio apud Deum (Joan. I).”

Et quod hic ait:

“Quando praeparabat coelos aderam, quando certa lege vallabat abyssos;”

etc.,

“cum eo eram cuncta componens,”

hoc est, quod idem exprimens,

“Omnia, inquit, per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil (ibid.).”

Item quod hic ait:

“Et delectabar per singulos dies ludens coram eo omni tempore, ludens in orbe terrarum, et deliciae meae esse cum filiis hominum (Prov. VIII),”

hoc est quod ait idem qui supra:

“Quod factum est in ipso vita erat (Joan. I).”

Deinde quod ait hic:

“Sapientia aedificavit sibi domum,”

hoc est quod idem evangelista dicit:

“Et verbum caro factum est, et habitavit in nobis (ibid.).”

Quod itidem ait:

“Excidit columnas septem, misit ancillas suas, ut vocarent ad arcem, et ad moenia civitatis,”

hoc est, Spiritus sancti dona distribuit, et infirma mundi elegit, ut fortia vinceret (I Cor. I), et vocaret ad fidem Evangelii. Nam revera quasi de petra septem columnas excidit, cum de plenitudine divinitatis corporaliter habitante in se, dona septiformis Spiritus sancti credentibus in se dividere non desinit. Item dicit:

“Bibe aquam de cisterna tua et fluenta putei tui. Deriventur fontes tui foras, et in plateis aquas tuas divide (Prov. V).”

Quid hoc est dicere, nisi credendo in Christum, gratiam sancti Spiritus accipere, ut possis aliis salutarem doctrinam propinare. Sic enim ipsa incarnata Sapientia intelligi voluit, cum dixit:

“Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae (Joan. VII).”

Ergo et quod postmodum ait:

“Ut custodiat te a muliere mala, et a blanda lingua extraneae. Non concupiscat pulchritudinem ejus cor tuum, ne capiaris nutibus illius (Prov. VI),”

de vitanda doctrina haeretica, dictum recte intelligitur. Cum haec ita se habeant, quid est quod initio Parabolarum de vitanda sanguinis effusione exhortatur, nisi passionem Christi respicit, quae salutis nostrae summa est, de qua maxime pendet nostra fides? Nam quia salvationis humanae summa est, recte ab illa sermones parabolicos exorsus est.

“Fili mi, inquit, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis. Si dixerint: Veni nobiscum, insidiemur sanguini, abscondamus tendiculas contra insontem frustra, et deglutiamus eum, sicut infernus viventem (Prov. I),”

etc., nempe sic dixerunt peccatores Pharisaei et pontifices, et sic dicendo lactaverunt miserum populum, et acquievit eis. Sapientia vero nihilominus foris praedicavit, in plateis vocem suam dedit, in capite turbarum clamitavit. Tandemque non exaudita, dixit:

“Ego quoque in interitu vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis quod timebatis advenerit (ibid.).”

Quod timebatis, ait, subauditur, dicentes:

“Ne forte veniant Romani et tollant nostrum locum et gentem (Joan. XI).”

In Ecclesiaste cui dubium est quoniam ad futurorum spem nos instruat, dicendo:

“Vanitas vanitatum, et omnia vanitas?”

(Eccle. I.) Quare omnia vanitas, nisi quia omnia transitoria? Et quare haec dicit, quare universa quae sub coelo sunt vanitatis arguit, nisi ut spe futurorum quae seria, spe invisibilium, quae aeterna sunt, haec praesentia, haec visibilia doceat deberi contemni? Currit per omnia, judicat omnia, omne quod in mundo est, omnem concupiscentiam carnis, omnem concupiscentiam oculorum, et cuncta vanitatis arguit. Et quaedam quidem in primis approbat, verbi gratia, cum dicit:

“Laetare, juvenis, in adolescentia tua (Eccle. IX).”

Verum postmodum resumpto judicio rationis:

“Adolescentia, inquit, et voluptas vana sunt.”

Proinde et Ecclesiastes dicitur, quod interpretatur concionator, quia videlicet, prius infirmam de singulis sententiam ipse proponit, et ipse continuo velut concinando firmis rationibus in conspectu omnium destruit. Denique in calce libri quo tendat, evidenter ostendit.

“Finem, inquit, loquendi omnes pariter audiamus: Deum time et mandata ejus observa (Eccle. XI). Hoc enim est omnis homo. Et cuncta quae fiunt, adducet Deus in judicium pro omni erratu, sive bonum sive malum sit (ibid.).”

In Canticis Ecclesia universalis, vel etiam singulariter quaelibet anima fidelis, quae jam usque ad amorem Dei profecit, hanc primam vocem emittit:

“Osculetur me osculo oris sui (Cant. I).”

Plane osculum oris Ecclesia tunc adepta est, quando Dei Filius incarnatus est, quando in thalamo uteri virginalis divina natura naturae humanae in unam personam conjuncta est. Item quaelibet anima quae Deum diligit, osculum adipiscitur, quando dulcedinem divinitatis occulta inspiratione gustare meretur, qui tamen contactus tam velociter transit, ut sibilo aurae levis recte comparetur. Amplius autem et osculum et omnimodam conjunctionem tunc adipiscetur, quando corpore deposito, ad ipsam amatoris sui faciem videndam perducetur. Nihil immorandum est, nec enim necesse habemus docere aut doceri, quod charitas significetur totis libris hujus vocibus, idcirco jam ad alia transeamus.