|
Mendaces ostendit qui maculaverunt illum (Sap. X.)
PROLOQUIUM.
Scriptorum sors illa est censurae legentium subjici, quorum quamplurimi
ex affectu judicantes vim auctoribus inferunt, ut illorum verba in suos
sensus pertrahant; plures legunt ut dente invido proscindant; alii
nequidem intelligere sufficientes quae perlegunt, non tamen sine censura
dimittunt auctorem.
Sors illa sane dura est; sed durior haec quae doctorem catholicum
saepius traducit, ut qui nihil nisi catholicum sapit, haereticus audiat;
et qui veritati semper studuit, erroris doctor habeatur.
Durissima haec sors qua quis vel invitus ad partes haereticorum
distrahitur, ut haereticis favisse credatur, aut in eorum iisse
sententias; et quasi a suis defecisset, transiissetque ad alienos, a
suis deseritur, ut nec apud fratres patronum inveniat aut vindicem.
Haec sors durissima Ruperti est, qui nec dum viveret invidiam fugere
potuit; quae quod laudem habet, acrius insequitur; multas ipse in
epistola ad Cunonem abbatem S. Michaelis Syngebergensis conqueritur, sui
esse nominis invidos qui non solum dictis, ut ait, sed et factis in eis
fremuissent; nisi omni alio praesidio deficiente, Christus ipsi
adfuisset, et per Berengarium abbatem Sancti Laurentii in publico monte
Leodii ipsum Cunonis abbatis commisisset fidei, tanquam pupillum tutori.
Plerique enim, ut ipse ad eumdem jam episcopum in prologo ad librum De
gloria Filii hominis scribit, ipsius opera sic legebant, ut ei
insidiarentur.
Quae tandem Ruperto et a doctoribus et ab indoctis exprobrata fuerint,
nosse vis? ex ipso disce, qui ut se suaque scripta ab istorum vindicaret
calumniis, eorum mendacia et haereses redarguens scripsit Apologeticum,
qui liber primus est ex quatuor quos in aliquot Regulae S. Benedicti
capita composuit. Isto enim in libro qui fuerint adversarii, et quas ei
struxerunt insidias, sic exponit:
|
“Floriani, a Florino nominati, dixerunt Deum creasse mala, et ipsa quae
virtuti sunt contraria. Magistri autem magni ac praeceptores nominati,
praeclara totius Franciae lumina, quorum ad auditum ex cunctis fere
provinciis examina discipulorum festinabant, sententiam illam de
voluntate Dei emisisse, atque constanter defendere ferebantur; et
idcirco quidquid dixerim ego, non solum non audiebatur, verum etiam
tanquam stultum contemnebatur. Ita erant adversarii vel esse videbantur
sibi auctoritate illorum freti, ut putabant, irrefragabili, ac si
angelus de coelo locutus fuisset eis. Et quidem sapientiores utcunque
tolerabiles in dicendo fuerint, sed de indocto scholarum popello favente
adversariis veluti clericis contra monachum, veluti magistris contra
indoctum, quid dicam? in eorum canticum versus sum, et factus sum eis in
proverbium. Ego autem omne canticum eorum omnemque despectum dura fronte
contemnens, fui in Francia solus vili asello residens, uno tantum puero
comitatus, ad conflictum contra tales quibus adesse os et ingenium, et
magnam tam officii quam magisterii dignitatem noveram, nec defuturum,
quod et factum est, ut magistrorum pariter et discipulorum coetus non
parvus conveniret exercitus ad me audiendum, ad me convincendum. Iliud
autem mirum videtur, quod me ingrediente civitatem, jam dictorum alter
et praecipuus magistrorum ultimum trahens spiritum, statim post
ingressum meum vitam finivit; alter, quocum acerbum habui conflictum,
nescio an integrum annum supervixerit. Ex tunc cessavit illius
disceptationis virus; sed illi, contra quos primum certamen habui, diu
pristinum quod in me conceperant, tenuerunt odium, ut veraciter dicere
possim, oderant eum, nec poterant ei quidquam pacifice loqui,”
|
|
etc.
Ista Ruperti satis sint, ut quos in prioribus studiis sustinuerit
adversarios noverint singuli. Quam mala autem fide, quanta vel invidia,
vel inscitia, Ruperti adhuc viventis scripta evolventes in sensus
alienos detorserint, et non intellecta damnaverint, ex tribus accipe,
quae in Ruperti doctrina arguere multa sui sensus temeritate ausi sunt.
Primum Rupertus in suo Apologetico sic profert:
|
“Unus vir bonae conscientiae, sed novae conversionis, magni nominis, sed
dubiae opinionis; jam praelatus et praedicator, sed fere nunquam
subditus, sive auditor, familiariter a me, quasi pro studio legendi,
praestari sibi rogavit aliquid de meis opusculis, et praestiti illi
opusculum (De divinis officiis). Accepit, abiit, legit quantum et
quandiu voluit, et post multos dies librum remisit, nihil dicens aut
rogans boni sive mali. Cum ecce post dies complures audio, et a multis
mihi nuntiatur, et ab exteris quoque civitatibus fratres eruditi
mittuntur ad me interrogandum, utrum verum esset, an non, quod de me
fama longe lateque disperserat, scilicet me dixisse, me scripsisse
Spiritum sanctum de Maria Virgine esse incarnatum. Exhorrui, fateor,
tantumque conscientiae munitus clypeo, quaerebam diligenter quisnam
hujusce rumoris existeret auctor. Quid multa? diu quaesitum, tandemque
per quosdam consortes nostros mihi compertum est auctorem criminis, imo
falsae criminationis hujus illum esse quem dixi, et ex lectione libri
quem commodaveram illi, male occupatum fuisse istud de verbis hujusmodi
in officio quartae Dominicae adventus Domini: ”
|
|
|
“Investigare enim quis potest quomodo corporatur Verbum, quomodo summus,
et vivificator Spiritus intra uterum Matris animatur, quomodo is qui
initium non habet, et exstitit, et concipitur? Sed quid a facie Verbi
hujus ille parturivit? Quomodo pauperem ostendisse credidit? quomodo
subvertere voluit? Librum proclamavit haereticum, flammis exurendum; et
hoc in medio imperitorum, qui sequebantur et audiebant illum; et ut
solent hujusmodi homines, in divinis ac profanis rebus, majorem pene
quam litterati ostendere animum, libro nimium infensi, eum et rapere
festinabant ad comburendum.”
|
|
Ad haec quis non exclamaverit, O caeca invidia, o invida caecitas, quae
non Rupertum, sed in Ruperto Gregorium Magnum proclamat haereticum, quae
verba haec reputans ipsius, cum tamen Gregorii sint, ut haeretica
damnat! Qui Verbum Spiritum summum et vivificatorem animari scribit, et
stupet, quid quaeso, haereticum aut scribit aut docet? Qui Verbum adorat
tanquam Spiritum summum, quid sentit nisi catholicum? Sed vero qui
legens Verbum Spiritum summum et vivificatorem animari, et dicit
scriptum se legisse tertiam summae Trinitatis personam incarnari, quid
nisi calumniam dixit, et suam vel inscitiam prodidit vel invidiam?
Alterum, quo tanquam haeretica labe Rupertum inficere voluerunt, illud
est, quod dixerit de tenebris creatos esse angelos; quod tamen Rupertus
ut canonicis Scripturis, et sancti Augustini libro secundo (De civitate)
consonum intrepidus defendit. Tertio Rupertum carpere audaciori
praesumpserunt animo, quod novo, ut ipsis videbatur, sensu scripserit
Christum in Coena corpus suum non porrexisse Judae, qui ante hujusce
sacramenti consecrationem exierat. Et quidem Christum Judae proditori
corpus suum dedisse, eis ex beati Augustini auctoritate in promptu erat
asserere.
Cujus argumenti necessitas Rupertum adegit ut diceret non esse per omnia
Augustino confitendum sicut libris canonicis, ita ut, ubi sancti
doctores, qui utique in fide concordes sunt, in aliqua sententia
discrepant, non liceat illi tanquam magistro aurem praebere
consentientem, cujus cognoverit sententiam magis Scripturae canonicae
testimonio roboratam. Atque illi, ut habet circa finem Apologetici sui,
ipsum ex hoc diffamare coeperunt tanquam haereticum. At quem sancti
Augustini judicium compressisse videbatur, erexit sancti Hilarii
auctoritas, cujus est illa Ruperti sententia; quamvis dum ista
scriberet, se cum sancto Hilario in his sentire nesciret.
Ex tribus his satis superque, ut arbitror, habes demonstratum quanta
invidia infensi Ruperto quidquid ipsis non saperet, in scriptis ipsius
temere damnarunt, adeo ut sensum illius, vel etiam apertum, et aperte
catholicum traducere, et haereticum judicare non dubitarint.
Haec Rupertus sustinuit, nec tamen his cessit. Duriora vero post mortem
patitur, dum ab haereticis Sacramentariis in eorum partes violenter
distractus, non solum a suis non vindicatur, sed quasi haereticas partes
tenuisset, damnatur iniquius.
At ego infimus licet omnium, ubi doctrina magistrum, professione Patrem,
durissima haec injuste ferentem et inultum sensi, quidquid in me virium
est, in ipsius defensionem omnium justissimam exerere firmus statui
Nec Deus huic causae deerit, ad quam suscipiendam dat stimulos charitas,
ad quam defendendam arma dat veritas, et justitia spondet praesidium.
Deo ergo dante animos, qui charitas est; favente Christo, qui est
veritas; et ipso praeside qui justitia est, Rupertum multae doctrinae,
altae humilitatis summaeque pietatis magistrum, Germaniae decus, ordinis
Benedictini gloriam, et prae caeteris veritatis eucharisticae patronum
ab iis erroribus, quos adversus eucharistiam Wiclefistis, Lutheranis et
Calvinistis praecinisse a nonnullis dicitur, pro viribus conabor
asserere.
Equidem scio quamplurimos, qui errores defendi putant dum eos quibus
imponuntur audiunt vindicari, genus hoc dissertationis iniquiori animo
ferre, quasi non tam in scriptoris quam in erroris cedat patrocinium.
Verum quam injusta sit ista expostulatio judicet quisquis non sero
sapiens mature novit catholici alicujus scriptoris ab errore vindicias
summam esse erroris exsecrationem; et proinde errorem non asseri, sed
maxime damnari, dum scriptor catholicus ab errore vindicandus
suscipitur.
Sed et qui prudens intelligit eum de calumnia teneri, qui dum audit
crimen inferri gloriae fratris, quem novit insontem, ignavus silet, is
iniquam prorsus reputabit istam, zelum forte, sed non scientiam
habentis, expostulationem: et qui humanioris esse officii didicit
injuriam ab altero propulsare, inofficiosam omnino hujusmodi ducet
obmurmurantium querelam. Ipsam non solum aequitatem laedit, et offendit
officium, sed et veritatem premit, suos ei patronos proripiens; vel
saltem fidei scindit unitatem, catholicos Patres ab Ecclesiae sensu et
proinde sinu divelli non prohibens.
Nonne purior Christianorum innocentia sorduisset, infidelium labefactata
dicteriis, ni Justini, Minutii, Tertulliani et aliorum Apologeticis
vindicata fuisset? Nonne Dionysius Alexandrinus pro fide catholica
adversus Sabellianorum haereses pugnans in partes Arii trahebatur, nisi
Athanasius sedem ipsius et fidem tenens ipsum a fide catholica nusquam
devium strenuus defendisset? Nonne et Gregorius Thaumaturgus Arianae
perfidiae famam habuisset, ni Basilius suis pro eo vindiciis falsum
istud nomen delevisset? Nonne et Cyrilli Alexandrini fides cum
Eutychianis dogmatibus damnata fuisset, nisi ipsum asseruissent qui
Nestorii commenta damnarunt? Nonne et ipse Augustinus praedestinatianam
haeresim condere, et Christi gratiam statuendo hominum avertere
libertatem, a viris alioquin piis et eruditis ferebatur, ni Prosper huic
sancto doctori a Semipelagianis objecta dissolvisset, ipse sui magistri
patronus? Adeo veritas, non secus ac virtus, sicut sine adversario aut
latet aut marcescit, sic sine patrono deficit, qui saepius et ipse
alterius indiget patrocinio, ut qui pro veritate stetit, non contra
veritatem pugnasse credatur.
Spreta igitur ista minus vero studentium expostulatione, eo veritatis
studio, ea officii ratione, et ea aequitatis lege, qua Prosper
Augustinum, plurimi Cyrillum, Basilius Gregorium, Athanasius Dionysium,
Tertullianus, Minutius et Justinus mores fidelium vindicarunt, ego
Ruperti Tuitiensis abbatis fidem de corpore et sanguine Christi in
altaris sacramento, cujus acerrimus propugnator exstitit, defensurus
accedo. Et ne temere et sine ordine procedam, in prima parte proferam
opera quae a Ruperto composita sunt, quo spiritu Rupertus ea
conscripsit, et quo Scripturam sacram interpretatus est. In altera parte
exponam quatuor qui ipsi ascribuntur errores; figurativae scilicet
duntaxat praesentiae corporis et sanguinis Christi in sacramento, quam
Wiclefistae docuerunt: manducationis per fidem, quam in aliquo sensu
docent Calvinistae; impanationis, quam tenent Lutherani, et unionis
hypostaticae panis et vini cum Verbo, cui vix ullus suffragatus est.
Dehinc Rupertum a primo ex illis erroribus vindicabo, tum a secundo
errore asseram; postea a tertio defendam; postremo a quarto Rupertum
prorsus alienum demonstrabo.
Si cui autem historicae quam dogmaticae concertationes minus placent, et
ei gravis aut minus opportuna videtur inducta Ruperti Operum crisis,
quam tamen ex celebri inter ipsos theologos contentione de auctore
librorum De divinis officiis, quorum maxime testimonio causa Ruperti
agitur, hic duximus praemittendam, eam facilis dimittat.
Lectorem hic etiam monitum velim me non mea, sed ordinis totius vel
magis Ecclesiae voce Rupertum titulo sanctitatis insignitum nonnunquam
eo in opere pronuntiare, quippe quem sanctitatis merito miraculorumque
virtute fulgentem in sanctorum catalogis auctores probati scribunt .
Itaque absit a nomine invidia.
|
|