CAPUT XXIX. Quod passionem ejus admiratione dignam aestimari velit propheta, dicendo:

“Quis est iste qui venit de Edom?”

(CAP. LXIII.) Quis iste est qui venit de Edom tinctis vestibus de Bosra? Iste formosus in stola sua, gradiens in multitudine fortitudinis suae. Victoriosae passionis praeconia deinceps non repetiturus, nunc excellentius sub admiratione enuntiat, adjuncto videlicet gaudio pro triumphali resurrectionis et ascensionis ejus gloria. Quis, inquit, iste est qui venit de Edom? Quis iste est qui venit tinctis vestibus de Bosra. Quis est ille formosus in stola sua gradiens in multitudine fortitudinis suae? Edom terrenus, atque cruentus. Bosra, quod est nomen civitatis in Moab, interpretatur firma atque munita. Porro terrenus atque cruentus populus Judaicus erat, firma atque munita Hierusalem fuerat, fortissimis muris ante circumdata, sive infernus, in quo clausae mortuorum animae fortissimis custodiis tenebantur. Inde venit iste vere formosus, et juxta psalmum quadragesimum quartum: Speciosus forma prae filiis hominum, formosus, inquam, in stola sua, sive tinctis vestibus, id est candidus et rubicundus, candidus mundissima carnis virginitate, et rubicundus sacrosancta passione, et talis gradiens usque ad summum coeli, in multitudine fortitudinis suae. Interrogant igitur occurrentes angeli, et dicunt: Quis est iste, quis est iste, rei novitate perterriti. Mysterium enim passionis et resurrectionis Christi, cunctis retro generationibus fuerat ignoratum. Respondet ille interrogantibus: Ego qui loquor justitiam, et propugnator sum ad salvandum. Ego, inquit, sum qui peccatum non feci, nec inventus est dolus in ore meo (I Petr. II), sive qui malis mala, et bonis retribuam bona. Ego sum qui propugnare veni adversus adversarias potestates, et vinctos de carcere liberare, ut et adversarii poenas, et captivi sentiant libertatem. Rursus angeli sciscitantur, et dicunt: Quare ergo rubrum est indumentum tuum, et vestimenta tua sicut calcantium in torculari? Si, inquiunt, tu es qui loqueris justitiam, et nullum admisisti peccatum, nonne indumentum tuum, indumentum, inquam, corporis tui sicut de utero virginali sumptum est candidum, ita permanere debuit? Quare ergo nunc sanguine est rubrum? Quare vestimenta tua sunt sicut calcantium in torculari? Nam ambae manus tuae, ambo pedes tui sic sunt, quasi clavis confixi fuerint, et unum latus tuum sic est, quasi lancea vulneratum est. Haec omnia signa sunt mortis, quasi tu quoque torcular mortis calcaveris, imo in torculari mortis calcatus sis. Nam in torculari quidem, unde huc similitudo sumpta est, aliud quod calcatur, aliud ipse est qui calcat. In passione autem mortis, unde hic sermo est, ipse qui calcat et ipse qui calcatur, idem est. Calcavit enim ipse qui semetipsum tradidit pro nobis, calcatus est tanquam botrus qui sub pressura crucis de acino corporis, vinum, id est spiritum suum emisit. Item torcular calcavit, quia sicut in torculari vinum expressum assumitur relictis acinis, sic in eadem passione sua bonos redimendo assumpsit, malos judicando reliquit. Respondet ergo percunctantibus: Torcular calcavi solus, et de gentibus non est vir mecum. Calcavi eos in furore meo, et conculcavi eos in ira mea. Et aspersus est sanguis eorum super vestimenta mea, et omnia indumenta mea inquinavi. Idcirco, inquit, rubrum est vestimentum meum, et sic vestimenta mea sunt, quasi calcantium in torculari, quia revera torcular calcavi. Calcavi autem solus, nullum quippe habui adjutorem; neque enim angelus, aut archangelus, thronus, dominationes, aut ullus omnium coelestium spirituum pro hominibus passus est, sed neque hominum quempiam habui adjutorem, in tantum ut etiam confidentissimus Petrus timore perterritus fugeret, imo et me negaret. Ita torcular calcavi solus, subauditur in salutem supradictae filiae Sion, in salutem omnium credentium. Quid de illis qui non credunt? Calcavi eos, inquit, in furore meo, et conculcavi eos in ira mea. Duplici contritione contrivi eos, praesenti furore meo, et futura ira mea condemnavi eos. Praesenti videlicet furore, ut Romanis tollentibus suum et locum et gentem perdant (Joan. XI). Futura ira, ut usque ad inferni novissima descendant. Et aspersus est sanguis eorum super vestimenta mea, et omnia indumenta mea inquinavi. Denique sanguis meus, haereditarius sanguis eorum effectus est, quia dixerunt: Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matth. XXVII). Illic sanguis eorum aspersus est super vestimenta mea, et omnia indumenta mea inquinavi, quidquid enim ad cultum vel religionem mihi facere consueverant, holocausta eorum, neomenias et sabbata eorum, et omnes alias festivitates eorum, extunc odivi, et omnia sanguine polluta judicans, oculos meos averti (Isa. I). Dies enim ultionis in corde meo, annus retributionis meae venit. Quis dies ultionis, quis dies vel annus retributionis? Ille nimirum quem jam praevidens propter reatum vituli, quem fecerant, dixit ad Moysen: Ego autem in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum (Exod. XXXII). Ille dies vel annus retributionis meae in corde meo erat, et nunc venit, et quaecunque deinceps fecerunt patres eorum, imo et omnis sanguis qui effusus est super terram a sanguine Abel justi, ecce super generationem istam venit (Matth. XXIII). Quid tandem pro me egi? Circumspexi, et non erat auxiliator, quaesivi, et non fuit qui adjuvaret. Et salvavit mihi brachium meum, et indignatio mea ipsa auxiliata est mihi. Parum dictum erat, non erat auxiliator, et non fuit qui adjuvaret. Notum quippe ex Evangelio est, quia non solum non erat auxiliator, et non solum non fuit qui adjuvaret, cum ipse altus, id est in crucem elevatus circumspiceret, sed econtra omnes videntes deriserunt me, locuti sunt labiis, et moverunt caput (Psal. XXI), dicendo: Vah, qui destruis templum Dei, et in tribus diebus reaedificas illud! Salvum fac temetipsum (Matth. XXVII). Dicitur autem hic locutionis modus tapinosis, id est humilitas rei magnae, non id agente sententia quod ostenditur. Igitur circumspexi, inquit, et non erat auxiliator, quaesivi, et non fuit qui adjuvaret, sive, juxta alium prophetam: Et sustinui qui simul contristaretur, et non fuit, et qui consolaretur, et non inveni (Psal. LXVIII). Et salvavit mihi brachium meum, et indignatio mea ipsa auxiliata est mihi. In quo salvavit mihi brachium meum, in quo indignatio mea ipsa auxiliata est mihi? In eo videlicet quod, cum factus essem homo sine adjutorio inter mortuos liber (Psal. LXXXVII), solvi dolores inferni, ne etiam ab illo me teneri possibile esset (Act. II). Et quomodo leoni fortissimo rugitus suus auxiliatur ad conterendas bestiolas minores, sic indignatio mea mihi auxiliata est ad consternendos universos inferni principes. Unde satis eleganter in spiritu Jacob patriarcha dicit: Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti. Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena. Quis suscitabit eum? (Gen. XLIX). Exinde poenas exegi de inimicis meis, de homicidis et derisoribus meis Judaeis, ut caderent in ore gladii, et captivi ducerentur in omnes gentes, et civitas eorum pariterque templum detraheretur in terra. Hoc est quod sequitur: Et conculcavi populos in furore meo, et inebriavi eos indignatione mea, et detraxi in terram verticem eorum.