CAPUT XII. Non Dei providentiam culpandam, sed creaturae levitatem accusandam, cum consideratur, tam angelum quam hominem non potuisse sustinere magnitudinem divinae beneficentiae, ne superbiret.

Disceptant nunc usque homines curiosi et inquieti secretorum Dei scrutatores nimii, scrutatores suspiciosi. Quare, inquiunt, Deus omnipotens, et Deus omnia sciens, non praevenit, non praecavit ne illa contingerent? Si voluit angelum in coelo, et hominem permanere in paradiso, cur non praevidit, cur non prius effecit ne vel angelus in coelo, vel homo peccaret in paradiso? O homo quisquis es, qui versas quaestiones hujusmodi! desine sic pulsare altitudinem majestatis creatricis, magisque pulsa et accusa levitatem utriusque creaturae rationalis, scilicet tam angeli quam hominis, quia neuter ingentia Dei beneficia sustinet, uterque grandia Dei dona in materiam vertit superbiendi (Rom. IX). Quid enim nisi bonum Creatoris donum in superbiam extulit, tam hominem quam angelum? Illum in apice celsitudinis angelicae constituit, istum patrem multitudinis hominum, multitudinis sanctorum et Dei filiorum esse volens, in paradiso collocavit. Nimirum magna utriusque celsitudo, illius in principatu angelico, istius in propagando genere humano. Neuter pondus tanti honoris humiliter ferre potuit, utpote uterque creatura levis. Unde autem levitas utriusque creaturae, nisi ex propria conditione? Et ut manifestius dictum sit, unde uterque levis, nisi quia de nihilo vel de non existentibus creata est? Creatus quidem est homo de aliqua materia, scilicet de terra, sed ipsa terra de nihilo creata. Similiter angelus de qualicunque materia creatus sit, ipsa ejus materia de nihilo creata est, quia ergo tam angelus quam homo de nihilo creatus creatura levis est, et nisi ipsum, per quod creata est, Verbum Domini, Verbum increatum per amorem suscipiat nullius ponderis est, nullum Dei donum sive beneficium ferre potest humiliter. Quid ergo homo Deum accusas, si cuncta dona sua creaturae subtrahit, nihilque confert, ne habeat occasionem superbiendi ipsa creatura, sive angelica sive humana quid erit? Si autem omnia uni, quae cuilibet creaturae conferat, non supportat creatura per elationem subversa. Ecce comprobatum est ex duobus, scilicet ex summo angelo et ex homine, qui prior conditus et Pater omnium fuit constitutus, quia principatum omnium nullus humiliter ferre potest, nisi Deus increatus.