CAPUT 4

Quomodo illi de paupere isto loquente dixerunt: Quis est hic? Quomodo admirati sunt? Quomodo zelati sunt? Nimirum sicut scriptum est. Licet enim interdum propter aliquam similitudinem maximis conferre minima. Sed exasperaverunt eum, et jurgati sunt, invideruntque illi habentes jacula. Sed item de illo et de quolibet alio simili ejus scriptum est: In tribulatione invocasti me, et liberavi te, exaudivi te, in abscondito tempestatis (Psal. LXXX). Absconditum tempestatis me viderit exauditor omnium Deus, qui scit me idcirco maledicta illorum sustinuisse, et in faciem eis restitisse, ne rursus inducerent haeresim Florini, dicendo et pertinaciter affirmando quod Deus velit malum fieri, quodque malum illud, peccatum illud, per quod mors in hunc mundum introivit invidia diaboli (Sap. II), per voluntatem Dei acciderit. Scis enim, ut arbitror, haereses fuisse duas sibi contrarias, Colitianam atque Florianam. Nam Colitiani a quodam Colito nominati, dixerunt Deum nullum omnino facere malum, contra illud quod scriptum est: Ego Dominus faciens pacem, et creans malum (Isa. XLV); ubi subintelligendum est, non malum quod est virtuti contrarium, sed malum afflictionis, quod oportet fieri interdum propter castigationem malorum, id est peccatorum, verbi gratia, famem, gladium pestilentiam et malas bestias, quae ipse Dominus apud Ezechielem quatuor judicia sua pessima nuncupat (Ezech. XIV). Floriani a Floriano nominati econtrario dixerunt Deum creasse mala, et ipsa quae virtuti sunt contraria, nimirum contra id quod scriptum est: Et vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona (Gen. I). Haec erat illa haeresis, quam beatus Hieronymus anathematizans , cum illud in Isaia sano intellectu exposuisset: Faciens pacem, et creans malum, id est bellum (Isa. XLV), quomodo enim luci contrariae sunt tenebrae, ita paci contrarium est bellum; protinus ait: Unde et confundatur haeresis, quae malorum arbitratur conditorem Deum, cum hic malum non contrarium bono, sed pro afflictione ponatur, et bello, secundum illud quod in Evangelio scriptum est: Sufficit diei malitia sua (Matth. VI). Magistri magni ac praeceptores nominati, praeclara totius Franciae lumina, quorum ad auditum de cunctis fere provinciis examina discipulorum festinabant, sententiam illam de voluntate Dei emisisse atque constanter defendere ferebantur, et idcirco quidquid dicerem ego, non solum non audiebatur, verum etiam tanquam stultum contemnebatur. Ita erant adversarii, vel esse videbantur sibi, auctoritate illorum freti, ut putabant, irrefragabili, ac si angelus de coelo locutus fuisset eis, qui tamen non esset audiendus in hujusmodi, vel si alio quolibet modo contradiceret Scripturis veritatis. Et quidem sapientiores utcunque mihi tolerabiles in contradicendo fuerint, sed de indocto scholarum popello favente adversariis, veluti clericis contra monachum, veluti magistris contra indoctum quid dicam tibi? Qualis in me talium exprobratio fuit? Revera experimento didici, ut sentirem in memetipso magis illud quod per os beati Job sancta Ecclesia dicit: Nunc autem derident me juniores, quorum non dignabar patres ponere cum canibus gregis mei, et quorum virtus manuum erat mihi pronihilo, et vita ipsa putabantur indigni, egestate et fame steriles, qui rodebant in solitudine, squalentes calamitate et miseria et mandebant herbas et arborum cortices, et radix juniperorum erat cibus eorum, qui de convallibus ista rapientes, cum singula reperissent, ad ea cum clamore currebant. Nunc in eorum canticum versus sum, et factus sum eis in proverbium. Abominantur me, et longe fugiunt a me, et faciem meam conspuere non verentur (Job XXX). Ego autem omne canticum eorum, omnemque despectum. dura fronte contemnens, ita ut nunc ego rei vel temporis illius memor admirari possim, et gaudere quod mihi quoque illud propheticum acciderit: Ecce dedi faciem tuam valentiorem faciebus eorum, et frontem tuam duriorem frontibus eorum, ut adamantem et ut silicem dedi faciem tuam (Ezech. III). Ivi in Franciam, ut potissimum contra magistros illos praelium disputationis committerem, quorum tanta super me et contra me auctoritas erat, ut quoties illius temporis recordor, simul et recordari debeam dicti illius verissimi, quod Sapientia dixit: Dives locutus est et omnes tacuerunt, et verbum illius usque ad nubes perducent pauper locutus est, et dicunt: Quis est hic? (Eccli. XIII.) Nam alter eorum magister simul et episcopus alter, quovis episcopo famosior, quamvis ipse non esset episcopus. Mirum mihimet nunc est illud recordationis meae spectaculum, quomodo solus ego vili asello residens, juvenculus, uno tantum puero comitatus, ad exteras tam longe civitates ad conflictum contra tales profectus sum, quibus adesse et os et ingenium, et magnam tam officii quam magisterii dignitatem noveram, nec defuturum quod et factum est, ut magistrorum pariter ac discipulorum coetus quasi non parvus conveniret exercitus ad me audiendum, ad me convincendum. Illud autem magis mirum videtur quod me ingrediente civitatem, jam dictorum alter et praecipuus magistrorum ultimum trahens spiritum, statim post ingressum meum vitam finivit, alter cum quo acerbum habui conflictum, nescio an integrum annum supervixerit. Ex tunc quoniam multi religiosi pariter et docti sententiam illam improbabant, sed et adhuc viventibus illis, quamvis nimium taciti, improbaverant, cessavit illius disceptationis ventus, sed illi contra quos primum certamen habui diu pristinum quod in me conceperant tenuerunt odium, ut veraciter dicere possint; Oderant eum, nec poterant ei quidquam pacifice loqui (Gen. XXXVII). Qualiter vindictam quaesierint, quali ultione semetipsos in me consolari desideraverint, postmodum dicam. Nunc primum videtur demonstrare, quibus ex capitulis Scripturarum comprobare voluerint suum illum sensum de voluntate Dei, simulque ostendere quod eadem capitula non perfecte intellexerint. Quatuor capitula sunt: Primum, illud Apostoli: Tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, in immunditiam. Tradidit illos Deus, id est in passione ignominiae, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt (Rom. I). Secundum, illud de Apocalypsi: Qui nocet noceat adhuc, et qui in sordibus est sordescat adhuc (Apoc. XXII). Tertium, illud dictum Moysi: Ego indurabo cor Pharaonis (Exod. XIII). Quartum: Excaeca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude, ne forte videat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde suo intelligat, et convertatur et sanem eum (Isa. VI).