|
Spiritus sanctus, sicut alia persona est quam Filius, sic proprietate
consolationis suae qua consolatur nos, alius est Paracletus, propter
quod Dei Filius multa de seipso locutus, ait in hodierna lectione sancti
Evangelii: Et ego rogabo Patrem et alium Paracletum dabit vobis (Joan.
XIV), quod ut tandem commodius patefiat, discretione diligenti opus est,
ad cognoscendum quid proprie per Filium, quid proprie Pater in creaturis
operetur per Spiritum sanctum.
Omnium substantia creaturarum per Filium condita est, sicut evangelista
testatur, dicens:
|
“Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil (Joan. I).”
|
|
Sed omnibus exceptis quae ad praesens negotium non pertinent, de
angelica et humana tantum substantia dicendum est.
Omnis humana, vel angelica creatura omnesque substantiales qualitates,
sine quibus nusquam ulla potest vel cogitari substantia, videlicet esse,
vivere, sentire et discernere, quae naturaliter insunt, et idcirco eidem
adesse substantiae non possunt, per Filium simul cum ipsa substantia
conditae sunt. At vero bene esse, sancte vivere, recte sentire,
prudenter discernere, vel sapienter intelligere, accidentales qualitates
per Spiritum sanctum appositae sunt. Quas ex eo constat accidentales
esse, quia videlicet adsunt bono, et absunt malo homini vel angelo,
natura vel substantia parmanente. Et ne quis calumniae locus patere
videatur, sic dictum est has qualitates accidentales esse, cum ipse
Spiritus sanctus, cujus haec dona sunt, substantia sit, sicut mulieri
procul dubio accidens est, fetam esse, cum semen, quo impregnata est,
vel illud de quo et per quod semen in ea transfusum est, substantia sit.
Sed ut ad proposita redeam, nimiam patiuntur penuriam, qui, solius
creatricis potentiae beneficium assecuti, solis naturae bonis utentes,
quae per Verbum creata sunt, necdum meruerunt superioribus ornari, quae
a Patre et Filio dantur per Spiritum sanctum. Amplius vero miseri sunt,
qui illa nunquam accipere merentur, qualibus dicit Dominus:
|
“Vae vobis quia habetis consolationem vestram!”
|
|
(Luc. VI.) Apostoli autem non ejusmodi erant, qui nunquam accipere
merentur: nondum tamen divinae dispensationis ordo poscebat ut jam
acciperent, jamque perficerentur. Et quod inter eos Filius Dei erat,
quod nondum Spiritu dato cum illis loquebatur, et inter eos ambulabat,
praeparatio temporis erat, quo mentibus eorum per eumdem spiritum
infunderetur, per quem in utero Virginis, humanae naturae fuerat unitus.
Quodque dicebat eis: Rogabo Patrem meum, et alium Paracletum dabit
vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, tale est ac si sponsae amanti,
quae dixerat:
|
“Osculetur me osculo oris sui (Cant. I),”
|
|
dicat inter oscula os amici post parietem stantis, per fenestram
respicientis (Cant. II): Diruam parietem hunc, qui oscula nostra vix per
fenestras admittit, dividens inter te ventremque meum eburneum,
distinctum sapphiris, et mox erimus duo in carne una, fietque per
infusorium seminis, ut ultra sterilis non sis. Cum enim haec ante
passionem suam loqueretur Dominus, adhuc stabat paries inimicitiarum
(Ephes. II), id est originale peccatum inter homines et Deum. Corporalis
autem praesentia Christi, tanquam os erat dilecti, qui tot osculis
amicam alliciebat, quot doctrinis vel miraculis Ecclesiam in paucis
discipulis adhuc parvulam ad fidem invitabat. Sed sicut solo nunquam
amica concipit osculo, sic animae illorum impregnari non poterant
virtute Verbi, quod est semen Dei Patris, nisi per ingressum Spiritus
sancti copula Dei nostrarumque animarum perficeretur, et per illum usque
ad interiora ventris earum semen, quod est Verbum Dei, perferretur. Quo
facto, statim renuit consolari anima eorum in temporalibus seu
naturalibus humanae creaturae bonis, et idcirco omnem rerum saecularium
consolationem respuerunt, quia memores fuerunt Dei (Psal. LXXVI), id est
intellexerunt Deum esse incomparabiliter dignius et altius bonum, et hoc
intelligentes delectati sunt (ibid.). De hac Patris et sui cognitione,
paulo superius dixerat Dominus:
|
“Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis (Joan. XIV).”
|
|
Nam de qua cognitione dixit, nisi de experimento amoris? Siquidem pro
experimento copulae naturalis, in sacra Scriptura, tam honeste quam
proprie dici consuevit, virum uxorem, vel uxorem cognovisse virum. Qua
similitudine, quia cognoscendus erat Deus ab Ecclesia, per passionom
Filii, qui haec loquebatur acquisita, statim addidit:
|
“Et amodo cognoscetis eum (ibid.).”
|
|
Et quia sic cognovisse vidisse est, continuo subjecit:
|
“Et vidistis eum (ibid.),”
|
|
praeteritum ponens pro futuro, quod certissime futurum est, eo loquendi
more quo et paulo post dicturus est:
|
“Et jam non sum in mundo (Joan. XVII). ”
|
|
Quod si cui non placet, ostendat quomodo aliter quam per amorem suum
Deus veraciter vel utiliter cognosci potest, aut quomodo jam viderunt
Patrem, cum ipse Filius nunc dicat:
|
“Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis.”
|
|
In qua propositione praecedens atque consequens, discipuli non cohaerere
arbitrantur. Unde ait Philippus:
|
“Domine, ostende nobis Patrem et sufficit nobis (ibid.),”
|
|
ac si dicat: Te quidem ostendisti, et videmus te tantummodo, Patrem
nobis ostende. At ipse hunc illorum non approbans sensum, quia nihil
superesse putabant de Filio quod non vidissent, cum et ipse sit Deus,
qui aeque ut Pater corde videtur, sicut alibi dixit:
|
“Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V),”
|
|
ait:
|
“Tanto tempore vobiscum sum, et non cognovistis me?”
|
|
(Joan. XIV.) Non enim me cognovistis, qui viso me secundum hominem,
totum vidisse putatis.
|
“Qui videt me, videt et Patrem (ibid.).”
|
|
Sed Patrem non vidistis, sicut ipsi fatemini, ergo nec me vidistis,
|
“quia ego in Patre et Pater in me est (ibid.).”
|
|
Quod non localiter accipiendum est, nec sic esse potest, sed hoc est
quod ait: Cognitio 120 Patris in cognitione Filii, cognitio Filii in
cognitione Patris est. Quae utriusque cognitio per Spiritum sanctum fit,
et haec sola est consolatio sanctorum in hoc saeculo peregrinantium,
quia sublevati ferunt patienter, imo gratanter, quod eos mundus odit,
exprobrat, ejicit, persequitur, flagellat, occidit, et tam in prosperis
quam in adversis, orante pro illis hoc Spiritu gemitibus inenarrabilibus
pro refectione habent flere (Rom. VIII), sicut scriptum est:
|
“Fuerunt mihi lacrymae meae panes die et nocte (Psal. XLI),”
|
|
etc.
Igitur quia propria Spiritus sancti operatio haec est, recte alius
Paracletus dictus est. Sequiturque haec offerenda: Emitte spiritum tuum
(Psal. CIII), etc. Hoc enim alio loco Paracleto dato, hoc Spiritu
emisso, creantur homines novi, et sic renovatur facies terrae nostrae,
quae maledicta est in peccato Adae et damnata spinas et tribulos,
pullulante carnis luxuria, germinat (Gen. III), renovatur, inquam, et
novam profert creaturam cujus
|
“exspectatio, sicut ait Apostolus, revelationem filiorum Dei exspectat,
quae ingemiscit et parturit (Rom. VIII),”
|
|
usque dum in illa revelatione filiorum Dei, revelet semen Dei, quod per
hunc Spiritum primum a baptismi gratia concepit.
Inde in sequenti versu hortatur seipsam praegnans anima, benedicere
Dominum propter suam vehementem magnificentiam. Quae benedictio vel
gratiarum actio, si tantum labiis fiat, adulatio est apud Deum; si autem
corde diligente illam, quam laudat magnificentiam, benevolentia praemio
digna judicatur apud eum. Unde recte magis internum animae spiraculum,
quam linguae plectrum hortatur ad benedicendum Dominum. Talisque
confessio decora est, quam induit Dominus, et ea tanquam luminoso
amicitur vestimento. Causa benedicendi Dominum magis in hoc versu
expressa, haec est: Extendens coelum sicut pellem (Psal. CIII). Nam per
hunc, de quo loquimur, Spiritum sanctum extenditur coelum, id est
Scriptura prophetarum. Extenditur, inquam, sicut pellis, in qua nihil
latet cum extensa fuerit. Qui tegis, inquit, in aquis superiora ejus, id
est excellentem illis viam charitatis in donis Spiritus sancti
superfundis. Communionem: Ultimo festivitatis die, manifestum est, ad
donum Spiritus sancti pertinere, de quo ait: Qui in me credit, flumina
de ventre ejus fluent aquae vivae, hoc enim dixit de Spiritu, quem
accepturi erant credentes in eum (Joan. VII).
|
|