IN JEREMIAM PROPHETAM COMMENTARIORUM LIBER UNUS



Index

CAPUT PRIMUM. Quintae aetatis initium computari Hieremiae vaticinium, et in hac aetate sacerdotium Christi figuratum factis, significatumque esse dictis propheticis.

CAPUT II. Quomodo haec quinta aetas similis sit cum quinta die creationis mundi, et cur tunc temporis templum pretiosissimum permissum est Babylonico igne conflagrari.

CAPUT III. Quod Hieremias ejusdem Domini, cujus propheta est, typum gesserit nomine proprio sanctificatione ex utero, praedicationis officio septies ad Hierusalem facto, cujus ruinae superstitit ante obsidionem verbum Domini ad se factum esse referendo, eamque ad poenitentiam provocando numero vel ordine determinuto.

CAPUT IV. Quod dicitur primo ad eum: “Priusquam te formarem in utero novi te,” etc. Quomodo unctionem Sancti sanctorum et obedientiam atque glorificationem ejus personet.

CAPUT V. De eo quod secunda visione hic ait, primo: “Virgam vigilantem ego video;” secundo autem: “Ollam succensam ego video,” et quomodo juxta horum similitudinem primus adventus Christi virga correctionis sit poenitentibus: secundus autem impoenitentibus judicium sit aeternae damnationis.

CAPUT VI. Quod tertio Hierusalem peccata sua, ut ad poenitentiam excitaret, commemorans tandem dicit: “Filia populi mei, accingere cilicio, luctum unigeniti fac tibi,” simile esse ei quod Dominus postquam Hierusalem ad poenitentiam multis deflectere non potuit, tandem “flevit super illam” mala ei ventura denuntians.

CAPUT VII. Quod quarto loco stans in porta domus Domini dicit inter caetera: “Ecce spelunca latronum facta est domus ista,” quod eo respicit quia Dominus ingressus in templum, coepit ejicere, dicens eis illud de Isaia: “Domus mea domus orationis vocabitur,” subjungens de isto propheta: “Vos autem fecistis illam speluncam latronum.”

CAPUT VIII. Quod quinto loco docens in verbo Domini: “Audite verba pacti hujus,” etc., prosequens convicit eos quod irritum fecerint pactum Domini, ut sciamus quam rationabile sit quod quidquid sacrificant Judaei, contemnit Ecclesia Christi.

CAPUT IX. Quod loco sexto sequitur verbum Domini de sermonibus siccitatis, eo respectu factum recte intelligi quod neque gratia prophetalis, neque ulla visitatio illis sit Spiritus sancti, ut cum veniant ad hauriendas Scripturarum aquas, reportent vasa vacua.

CAPUT X. Septimo loco per id quod faciebat figulus opus super rotam, et dissipatum est vas quod faciebat e luto manibus suis, conversusque fecit vas alterum sicut placuit in oculis ejus ut faceret, dissipationem significare rebellium Judaeorum, collectionem gentium: et in omnibus irreprehensibile esse judicium Dei.

CAPUT XI. Quomodo inter mala quae obsessa civitate regi consulenti responsa sunt, confirmetur prophetia, non irritum fore juramentum Domini dicentis in David, “Semen ejus in aeternum manebit,” dum interea dicit: “Ecce dies venient, dicit Dominus, et suscitabo David germen justum.”

CAPUT XII. De lamentationibus, cur singulae sententiae singulis alphabeti litteris praenotantur, et quod ipse ordo alphabeti quadruplex sit idcirco quia prophetae causa lamentandi erat.

CAPUT XIII. Quo sensu una illa electorum civitas recte dicatur plena populo, domina gentium et princeps provinciarum, et cur vel quomodo sola sederit, vel sub tributo facta sit.

CAPUT XIV. In qua nocte plorans ploraverit, et in quibus maxillis ejus lacrymae ejus.

CAPUT XV. Quod electorum universitas Juda sit, et quo migrans afflictionem vel servitutem inciderit.

CAPUT XVI. Quae viae lugent, eo quod non sint qui non veniant ad solemnitatem, et quae sit illa solemnitas, quae destructio portarum, unde gemitus sacerdotum, et squalor virginum.

CAPUT XVII Quomodo hostes in capite facti et inimici locupletati sunt, et parvuli ejus in captivitatem ducti.

CAPUT XVIII. De praelatis, et quomodo vel quando arietes absque pascuis abeant “sine fortitudine ante faciem subsequentis.”

CAPUT XIX. Illud vere lamentabile esse, quod incolatus vel peregrinationis nostrae non recordamur, nisi malis prementibus.

CAPUT XX. Quod peccato superbiae praecedente, anima instabilis sit, et de vitio in vitium cadat, et qui sensus horum quatuor elementorum: HE, VAU, ZAI, HETH.

CAPUT XXI. Quod vere lamentabile sit, sordes in pedibus habere.

CAPUT XXII. Qui sensus sub interpretatione horum elementorum contineatur, THETH, JOD, et quod confessio bonum sit justitiae principium.

CAPUT XXIII. Quomodo priores sancti dederint pretiosa quaeque pro cibo ad refocillandam animam, id est, nondum rem, sed spem obtinuerint promissionis, quam audierant.

CAPUT XXIV. Quod ait: “Videte si est dolor,” etc., et omnem dolorem vanum esse, qui accidit pro qualibet alia re caduca, et haec duo elementa juncta, CAPH, LAMECH, quem sensum habeant.

CAPUT XXV. Quod propter humiliandam animam, mortalem fecerit Deus conditionem corporis, et ipsam animam multis permittat passionibus affici.

CAPUT XXVI. Quod homo faciendo malum servus sit peccati, et non nisi per gratiam Dei poterit liberari.

CAPUT XXVII. Quod in nullo patrum vel patriarcharum salus esse potuerit, et quod ipsi quoque mortales fuerint; et quid haec tria elementa, MEM, NUN, SAMECH, juncta significent.

CAPUT XXVIII. Quod verae antiquae Ecclesiae idcirco fuerit plorandum, quia consolator longe factus est.

CAPUT XXIX Quod non potuerit Sion expandendo manus suas consolari.

CAPUT XXX. Quod os Domini ad iracundiam provocavimus, videlicet culpam defendendo in Adam, et quid simul istae tres litterae significent, AIN, PHE, ZADI.

CAPUT XXXI. Quoties Ecclesia sacerdotes sibi constituit, toties deceperunt eam, de his intelligi, qui semetipsos pascunt, et quae sua sunt quaerunt.

CAPUT XXXII Quomodo in illo in quo omnes peccavimus venter noster conturbatus sit, et cor nostrum subversum, id est corpus mortale factum est, et quid duo haec elementa, COPH, RES, juncta significent.

CAPUT XXXIII Quomodo inimici, id est maligni spiritus, in malo generis humani laetati sint, et quomodo eregione laetabitur super illos Ecclesia in die judicii.

CAPUT XXXIV Quomodo vindemiandi sint illa vindemia irrecuperabili, damnatione irrevocabili, habente Ecclesia diem consolationis, et quid duo elementa novissima, SIN, THAU, juncta significent.

CAPUT XXXV. Quod sequenti alphabeto illius temporis lamentatio subtexitur. quando Nabuzardan Hierusalem igni succendit, simulque cum ea domum Domini combussit.

CAPUT XXXVI. Quo respectu Hierusalem vocaverit scabellum pedum Domini, et quomodo illam Dominus de coelo in terram projecerit.

CAPUT XXXVII. Superbiae culpam fuisse, pro qua Hierusalem vel templum praecipitari debuerit.

CAPUT XXXVIII. Quod ruinae illius causa fuerit, quia cornu Israel Deus confregit.

CAPUT XXXIX. Quod Deus superbientibus inimicus sit, et idcirco sic dixit: “Tetendit arcum suum.”

CAPUT XL. Quod non dixerit, “factus est Dominus” inimicus, sed “velut inimicus,” quod nec res nec vocabulum inimici in Deum cadat.

CAPUT XLI. Quomodo civitatem illam vel templum tentorium Domini vocaverit.

CAPUT XLII. Quid sit, “vocem dederunt in domo Domini sicut in die solemni.”

CAPUT XLIII. Quomodo tetenderit super illam Sion funiculum tempus captivitatis septuaginta annorum.

CAPUT XLIV. Quae portae ejus, et qui vectes quos Dominus contrivit, ut prophetae ejus non invenirent visionem a Domino.

CAPUT XLV. Quomodo sederint in terra, et conticuerint senes, et cinere capita sua consperserunt virgines.

CAPUT XLVI. Cur nunc dicit: “Defecerunt prae lacrymis oculi mei,” qui antea dixerat: “Propterea da filios eorum in famem, etc.”

CAPUT XLVII. Quomodo infantes ad ubera pendentes fame cruciati, animas exhalabant.

CAPUT XLVIII. Quomodo Hierusalem impoenitentia sua nulli potuerit assimilari, et idcirco dicat: “Quis medebitur tui?”

CAPUT XLIX. Qualiter prophetas mendaces et ipsam, quod eos audierit, increpet.

CAPUT L. Illud quoque ad cumulum miseriarum accessisse, quod transeuntes insultando plauserunt super eam.

CAPUT LI. Quam vere insultaverint, cum et post septuaginta annos, soluta servitute, ne reaedificaretur civitas vehementer obstiterint.

CAPUT LII. Quomodo illud non tam per Nabuzardan quam Domini judicio factum sit, qui et per Moysen talia praedixit.

CAPUT LIII. Quid clamaverit cor prophetarum qui haec praedixerunt, et auditi non sunt clamantes super muros filiae Sion.

CAPUT LIV. Quid sit quod clamaverunt: “Consurge, lauda in nocte, in principio vigiliarum.”

CAPUT LV. Quid clamet, atcendo: “Vide, Domine, quem vindemiaveris.”

CAPUT LVI. Quod ad misericordiam divina multo magis quam humana trahatur natura.

CAPUT LVII. Quomodo id quod accidit quasi Deo imputat.

CAPUT LVIII. Quod tertio alphabeto propriam causam propheta lamentetur; et cur hic jam singula elementa triplicentur, cum in caeteris simpla sint.

CAPUT LIX. Quae sit illa paupertas, quae tenebrae, et quae sint illae manus, de quibus dicit.

CAPUT LX. Quomodo se in Adam mortalem factum, in exustione Hierusalem felle cibatum, in propriis culpis deploret obtenebratum.

CAPUT LXI. Quod in Adam inimicitias Dei ruens, in praesentibus malis civitatis desolatus, et in propriis passionibus, quasi sagittis percussus sit.

CAPUT LXII. Quomodo homini praevaricatori Deus factus est ursus insidians, quomodo idcirco semitas ejus subvertit pronas in malum.

CAPUT LXIII. Quomodo in Adam sagittis libidinum convuleratus, in prophetando imminentem captivitatem a populo suo derisus, carceribus, et inedia amaricatus sit.

CAPUT LXIV. Quomodo in morsu primi hominis dentes suos perdiderit, in obsidione civitatis, dum loqueretur pro illa in conspectu Domini, anima ejus repulsa sit, in propria conscientia de meritis suis timuerit.

CAPUT LXV. Quomodo Deum rogat recordari primae transgressionis, et quid poenarum inde provenerit, et quod ex eo speret sibi futura bona, quia praesentia mala recipit.

CAPUT LXVI. Quod gratuletur non aeque hominem, ut diabolum, propter peccatum suum derelictum, et quod post noctem Babylonicae captivitatis, mane libertatis futurum sit.

CAPUT LXVII. Quomodo qui severitatem exercendo in Adam justus sit et bonus sperantibus in eum, et quomodo captivis Babyloniae bonum sit non murmurare, sed exspectare salutare Domini cum silentio.

CAPUT LXVIII. Quomodo diversus sit a primo homine is qui sedet solitarius et levat se super se, et quomodo in illa captivitate sit tacendum, si forte sit spes ut reducatur quae in Babylonem ducta est.

CAPUT LXIX. Quomodo qui Adam de paradiso emisit non repellet in sempiternum, sed iterum miserebitur et reducet de Babylonica captivitate, et qui quemque humiliat, non ex toto abjecit, sed contra, quem corripit diligit, et quem flagellat recipit.

CAPUT LXX Quomodo justum cum impio conterere, judicium viri declinare, hominem in judicio pervertere Dominus ignoret.

CAPUT LXXI. Quam reprehensibile sit, si dicat quis fieri aliquid, Domino non jubente: si dicat ex ore Altissimi nec bona, nec mala egredi, murmurans pro peccatis imputando fatali necessitati.

CAPUT LXXII. Quod potius redeundum sit ad cordis discretum, et cum bonis operibus facienda confessio peccatorum.

CAPUT LXXIII. Quomodo in primo homine Deus humanum genus percusserit, et in manum inimicorum traditos non exauderit.

CAPUT LXXIV. Quod electis nunquam ab initio inimici defuerint, et quod prophetis ipsa prophetia tribulationis causa fuerit.

CAPUT LXXV. Quod universalem generis humani ruinam, in quam per Adam incidit, et praesentem gentis suae captivitatem, et propriam fleverit fragilitatem.

CAPUT LXXVI. Quod primum hominem diabolus quasi avem venatione ceperit, et quod praeterea intus in mente multos tentationum fluctus pertulerit.

CAPUT LXXVII. Quomodo non desperans invocaverit, et quomodo orare non desinat pro his qui ducti erant captivi, et qualem consolationem divino responso accepit.

CAPUT LXXVIII. Quomodo judicium postulet, qui mala quae pertulit se commeruisse conscius non est.

CAPUT LXXIX Adversus eos qui malis student, et hostes sunt innocentiae.

CAPUT LXXX. Quod non imprecando, sed concedendo dicit: “Redde eis vicem.”

CAPUT LXXXI. Quomodo omnium illorum qui prophetas et justos persecuti sunt crudelissimi ac perditissimi fuerint Judaei, qui Christum occiderunt, et quomodo propter hoc obscurati et dispersi sunt.

CAPUT LXXXII. Quomodo Judaei primo inclyti, et quo auro fuerint amicti, et quomodo nunc vasa testea sunt.

CAPUT LXXXIII. De crudelitate lamiae, id est gentis illius in comparatione lamiae, quia filios suos occidit, dicendo: “Sanguis ejus super nos, et super,” etc.

CAPUT LXXXIV. Quomodo major effecta est iniquitas populi illius peccato Sodomorum, et quomodo dictum sit: “Et non ceperunt in ea manus.”

CAPUT LXXXV. Quomodo Nazaraei gentis illius candidiores nive, nitidiores lacte, etc., fuerint, et quorum facies modo denigrata sit.

CAPUT LXXXVI. De horrenda Judaicae obsidionis fame, ubi “menus, inquit, mulierum misericordium coxerunt filios suos.”

CAPUT LXXXVII. Quomodo non crediderint praedicenti quod haec mala ventura essent eis, et apostolis ejus clamaverunt, “Recedite, recedite, abite,” et illi ad gentes conversi sunt.

CAPUT LXXXVIII. Quomodo facies Domini diviserit eos in ipsa obsidione prae intestina discordia, quia Barabbam seditionis auctorem elegerant sibi Christum crucifigentes, quem tandem reliquiae Israel cognoscentes, dicent: “Lubricaverunt vestigia nostra, Spiritus oris nostri Christus Dominus captus est in peccatis nostris.”

CAPUT LXXXIX. Quomodo lamentationes omnes consolationis bona spe concludat, dicendo cum ironia: “Gaude et laetare, filia Edom, completa est, etc.,” per Edom omnes terrenos qui persecutionem inferunt, per Sion omnes electos qui persecutionem sustinent, significans.