CAPUT XXXIII. Item de congregatione aquarum, et de arida, et de eo quod dictum est in Psal.:

“Qui fundasti terram super stabilitatem suam.”

Hoc mirabiliter dixit mirabilis Deus, hoc imperium protulit aeterni Verbi genitor. Hoc dixit antiqua et secreta atque incomprehensibili dictione, et ita factum est. Et hoc admirans inclytus psaltes David, organista Dei: Qui fundasti, inquit, terram super stabilitatem suam; non inclinabitur in saeculum saeculi. Abyssus, sicut vestimentum, amictus ejus: super montes stabunt aquae. Ab increpatione tua fugient, a voce tonitrui tui formidabunt. Ascendunt montes, et descendunt campi in locum quem fundasti eis. Terminum posuisti, quem non transgredientur, neque convertentur operire terram (Psal. CIII). Quid mirabilius dici potuit eo quod ait: qui fundasti terram super stabilitatem suam? Sed et huic simile est quod in alio psalmo, dum confessionis huic divinae bonitati decantat, dicens: Qui fecit coelos in intellectu, statim subjunxit, qui firmavit terram super aquas (Psal. CXXXV). Quid enim mirabilius dictum est, qui fundasti terram super stabilitatem suam, an qui firmavit terram super aquas? Imo cum vocibus haec diversa sint, sensibus aequipollentia sunt: quis enim nesciat, non terram aquis, sed aquas terra sustineri? Undique aquis orbis terrae cinctus est, undique circumfuso aere vallatus est. Quod si antipodes nostri sub terra obversi pedibus essent, ut gentilium philosophi opinati sunt, non magis illis timendum foret ne caderent deorsum, quam nobis pavendum est ne ruamus in coelum. Omnia namque pondera in terram nisu feruntur, et undique a terra aquae supportantur. Quid ergo dictum est: Qui firmavit terram super aquas, nisi ac si diceretur: Qui firmavit terram, nullum habentem fulcimentum, nisi ipsas quas potius ipsa portat aquas? Ergo firmavit terram super semetipsam, ergo fundavit terram super stabilitatem suam. Verum scioli hujus mundi philosophi hoc ipsum scientes, scilicet terram quasi centrum super inane pendere in medio mundi, olim irridebant sacram Scripturam quasi de imperitia et sensu puerili, quod terram super aquas firmatam esse dixerit, cum potius admirari vera sapientia et philosophia sit, quod super nihili nisi super humidum aerem gravem terram Creatoris imperium firmiter atque immobiliter stabilierit. Jam vero cum de congregatione aquarum dicit: Abyssus, sicut vestimentum, amictus ejus: super montes stabunt aquae, ab increpatione tua fugient, a voce tonitrui tui formidabunt, fortitudinem verbi, majestatem imperii, per quod illud factum est, quantum potuit homo convenienter cum figura, quae metaphora dicitur, expressit. Nunquid enim aquae animatae sunt, aut sensibiles, ut diceret: Ab increpatione tua fugient, a voce tonitrui tui formidabunt? Simulque notandum quod, dum rem amplificare vel exornare nititur, sapiens quidem, sed pro rei quantitate infantulus, soloecismo quoque usus est, pro tempore praeterito ponens futurum, fugient et formidabunt, pro eo ut diceret, fugerunt et 14 formidarunt. Quod tandem ait: Terminum posuisti, quem non transgredientur, neque convertentur operire terram, hoc ita verum est, ut nec in diluvio terminum suum mare transgressum fuerit, quo terram operiret. Sed rupti sunt, inquit Scriptura, omnes fontes abyssi magnae, et cataractae coeli apertae sunt, factaque est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus (Gen. VII). Quanto magis terminum suum maria jam non transgredientur, postquam per semetipsum juravit Dominus, dicens: Non adjiciam ultra aquas diluvii super terras, ponam arcum meum in nubibus coeli, recordabor foederis mei, ut non perdam aquis diluvii omnem carnem? (Gen. IX.) Igitur mirabiles quidem elationes maris, sed mirabilis in altis Dominus, qui circumdedit illud terminis suis, posuitque vectem et ostia, et dixit: Hucusque venies et hic confringes tumentes fluctus tuos (Job XXXVIII). Commoveatur mare, et plenitudo ejus (Psal. XCV), quoniam ita expedit, aliter enim non valerent putentes aquae ejus, nec aptae essent alendis piscibus, praesidem suum hominem pascentibus. Commoveatur, inquam, nunc ventorum impulsu, nunc naturali accessu vel recessu, sic aquae vegetentur, quae in otio vel quiete morerentur. Tutam quippe reddidit Deus aridam, quod positum sibi terminum non transgredientur, neque convertentur operire terram.