CAPUT XV. Quod in Scripturis antiquis nomina haec, fidei, spei et charitatis fere ita raro inveniantur, cum res ipsarum ubique praedicentur, sicut relativa nomina, Patris, et Filii, et Spiritus sancti, aut tacentur, aut rarissime, et cum cautela pronuntiantur.

Praeclara hodie in evangelicis et apostolicis litteris, et in ore totius Ecclesiae praedicato est horum trium, fidei, spei et charitatis. Olim non ita. Quotus enim est locus in Scripturis veteris instrumenti, ubi manifestatio luceat propriis nominibus facierum istarum, fidei, spei et charitatis? Notum quidem et certum est omnem Scripturam divinitus inspiratam, res ipsas sive virtutes intendere, quae significantur nominibus istis, sed cum ita sit, nihilominus absoluta eadem nomina fere ubique praedicet, quod jam ex parte monstravimus. Relativa haec nomina, quae sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus, aut tacuit, aut rarissime, et cum cautela, et nusquam simul juncta pronuntiavit.

Exempli gratia: Cum sicut superius demonstratum est, fere cuncta, quae dixit Salomon in Parabolis, pertineant ad gloriam fidei, ubi hoc ipsum nomen quod est fides, palam annuntiavit? Item in Ecclesiaste, cum fere cuncta quae illic per multa dicuntur argumenta, hominem provocant ad coronam spei, ubi spem ipsam nominavit? In Canticis canticorum cum fere cuncta pertineant ad sacramentum charitatis, ipsam charitatem non multis vicibus nomine proprio nominavit, dicendo:

“Media charitate constravit (Cant. III),”

et alibi:

“Aquae multae non poterunt exstinguere charitatem (Cant. VIII).”

Itemque alibi:

“Ordinavit in me charitatem (Cant. II).”

Verum hoc nomine charitatis liberius poterat annuntiari sive declamari, etiam pueris illis, hominibus carnalibus illis, qui nescirent, nec scire curarent quid fides, quid spes, quid spiritualis dilectio sit, et forte charitatem sufficientem reputarent viri et mulieris, sive mariti et uxoris, parentum, filiorum, caeterorumque cognationum, sive affinitatum dilectionem carnalem. In divinis sermonibus de illa charitate agitur, cujus est ecclesiastica diffinitio haec: Diligere Deum propter ipsum, et proximum non qualemcunque, sed inimicum hominem diligere propter Deum (Matth. V). Nunquid si hujusce dilectionis capaces essent homines, dixisset eis lex:

“Diliges amicum tuum et odio habebis inimicum tuum (Deut. XV).”

Similiter de fide sentiendum. Si enim fidei capaces tunc essent homines, per quam Abraham justificatus est (Gen. XV; Rom. IV), nunquid posita fuisset lex. Et ut per similitudinem sermo iste magis placeat, nunquid ancillam duxisset Abraham, nisi sterilis fuisset libera? (Gen. XVI; Galat. IV). Verum nos de his latius alio in opere tractavimus.