CAPUT 15

Quamvis de hoc sacramento a majoribus nostris multa sufficienter dicta sint, et fastidium legentis vitandum sit, unum tamen adhuc, quod mens suggerit, libet eloqui. Jam enim forte quis animadverterit quod hic maxima tentatio sit. Et revera non fallitur quisquis hoc animadvertit: est enim hic tentatio Dei, tentatio quaerens fidem: cui contraria est tentatio diaboli, tentatio quaerens perfidiam. Cujus videlicet tentationis Dei, ut de simili causa proferamus testimonium, ecce in Exodo dicit Dominus ad Moysen:

“Ecce ego pluam vobis panes de coelo. Egrediatur populus et colligat qui sufficiant per singulos dies ut tentem eum, utrum ambulet in lege mea, an non (Exod. XVI).”

De simili causa ideo dixi, quia profecto quod tunc Dominus manna de coelo pluit, in figura sacramenti hujus contigit illis (I Cor. X), ut itidem tentationis diaboli de causa contraria proferamus exemplum, serpens, imo in serpente diabolus, dixit ad mulierem:

“Nequaquam morte moriemini. Scit enim Deus quod in quacunque die comederitis ex eo, aperientur oculi vestri et eritis sicut dii, scientes bonum et malum. Comedit muilier, deditque viro suo, et comedit (Gen. III).”

Ita tentati a diabolo, tentaverunt Deum, et aperti sunt oculi amborum, non ut scirent bonum et malum, sed ut a bono caderent in malum, non ita ut se esse deos, sed ita ut cognoscerent se esse nudos. Non autem putandum quod tunc primum tentaverint Deum, quando vetitum comedendo experiri ausi sunt uter verior existeret, Deusne qui dixerat:

“In quocunque die comederitis ex eo, morte moriemini (ibid.),”

an serpens qui dicebat:

“Nequaquam morte moriemini, sed eritis sicut dii.”

Jam ante tentare Deum incoeperant, jam antequam foris audissent malum serpentis consilium, intus in corde suo tentabant Deum, versantes divinitatis appetitum. Non, sicut ante nos dictum est, nisi prius intus intumuissent, foris tentati tam facile non cecidissent. Alioqui quomodo aequum fuisset, ut Deus tentaret eos, ponendo praeceptum quod non ignorabat eos fore praevaricaturos? Deus enim intentator malorum est (Jac. I). Quod ut apertius dictum sit, Deus non nisi male tentatus ab aliquo, non tentat aliquem tentatione, in qua comprehendatur praevaricator. Exempli gratia: In tentatione supra memorata, qua tentavit populum, dicens:

“Egrediatur populus, et colligant quae sufficiant per singulos dies, ut tentem eum, utrum ambulet in lege mea, an non: die autem sexta parent quod inferant, et sit duplum quam colligere solebant, quia in die septimo non invenietur (Exod. XVI):”

praevaricatores inveniendi erant. Venit enim dies septima, et egressi de populo ut colligerent, non invenerunt. Dixit autem Dominus ad Moysen:

“Usquequo non vultis custodire mandata mea, et legem meam?”

(ibid.) Nunquid intentatus Deus eos illa tentatione tentavit, quos praevaricaturos non ignoravit? Non utique intentatus, murmuravit enim omnis congregatio filiorum Israel, murmurando tentans, tentando murmurans, sicut habemus in Psalmo:

“Et tentaverunt Deum in cordibus suis ut peterent escas animabus suis, et male locuti sunt de Deo; dixerunt: Nunquid poterit Deus parare mensam in deserto? Nunquid et panem poterit dare, aut parare mensam populo suo?”

(Psal. LXXVII.)