CAP. III


CAPUT SINGULUM

Et ostendit mihi Jesum sacerdotem magnum, stantem coram angelo Domini, et Satan stabat a dextris ejus, ut adversaretur ei. Et dixit Dominus ad Satan: Increpet Dominus in te Satan, et increpet Dominus in te, qui elegit Hierusalem. Nunquid non iste torris est erutus de igne? Et Jesus erat indutus vestibus sordidis, et stabat ante faciem angeli. Qui respondit, et ait ad eos qui stabant coram se, dicens: Auferte vestimenta sordida ab eo, et dixit ad eum: Ecce abstuli a te iniquitatem tuam, et indui te mutatoriis, et dixit: Ponite cidarim mundam super caput ejus. Et posuerunt cidarim mundam super caput ejus, et induerunt eum vestibus. Et angelus Domini stabat, et contestabatur angelus Domini Jesum, dicens: Haec dicit Dominus exercituum: Si in viis meis ambulaveris et custodiam meam custodieris, tu quoque judicabis domum meam, et custodies atria mea, et dabo tibi de his ambulantes, qui nunc hic assistunt, audi, Jesu, sacerdos magne, tu et amici tui, qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt. Ecce enim ego adduco servum meum orientem, quia ecce lapis quem dedi coram Jesu, super lapidem unum septem oculi sunt. Ecce ego celabo sculpturam ejus, ait Dominus exercituum, et auferam iniquitatem terrae illius in die una. In die illa, dicit Dominus exercituum, vocabit vir amicum suum, subter vineam et subter ficum. In praecedentibus dicendo, post gloriam misit me ad gentes, et ecce venio, et habitabo in medio tui, etc. Dominicae Incarnationis significatur mysterium; in praesentibus tentationum, et passionis ejus subrutilat sacramentum; in sequentibus vero resurrectionis ejus triumphale gaudium, ubi post haec propheta mox dicturus est: Vidi, et ecce candelabrum aureum totum (Zach. IV), etc. Et ostendit mihi, inquit, Jesum sacerdotem magnum. Hebraei, inquit B. Hieronymus, Jesum sacerdotem magnum filium Josedech intelligi volunt, qui cum Zorobabel populo praefuit, cujus adversarius a dextris stabat et non a sinistris; quia vera erat accusatio, eo quod ipse cum caeteris alienigenam accepisset uxorem, quod in Esdra et Malachia, qui hunc prophetam sequitur, plenissime scriptum est. Nostri autem, ait, ita disserunt sacerdotem esse magnum (I Esdr. X; Malach. II), ad quem dicitur: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX), qui quoniam per se videri non potest, a Domino prophetae ostenditur, stans coram angelo Domini, quem volunt magni consilii esse angelum (Isai. IX), non quod alter et alter sit, ut duas personas recipiamus in Filio, sed quod unus atque idem et quasi homo sordidatus ostenditur, et quasi angelus mediator Dei et hominum apparere dicatur. Juxta hunc sensum, hoc, ait, videtur esse difficile, quod Jesu ab angelo dicitur, si ambulaverit in viis Domini, et ejus praecepta servaverit, ipse quoque judicet domum ejus et custodiat atria illius, et det ei Dominus ambulantes de his qui assistant ei. Nos vero postremi non abs re miramur, si inter doctores scrupulosa unquam fuit concertatio pro re hujusmodi, cum visio sit noctis, quia sic incoepit: Vidi per noctem (Zach. I), etc. In visionibus namque non ipsa persona sive substantia cujuscunque, sed similitudo sive imago personae, vel substantiae solet apparere, sive hominis, sive alterius cujuslibet rei, praeter spirituales substantias, ut sunt angeli. Itaque sicut in hac ipsa visione quatuor cornua, et sicut in visione Danielis quatuor bestiae, non ipsa quatuor regna, sed quatuor regnorum quaedam imagines fuere (Dan. VII); ita hic Jesus, neque substantia Domini nostri Jesu Christi, qui secundum hominem nondum existebat, neque ille Jesus filius Josedech illius temporis pontifex erat, qui, cum homo esset et corpus, quomodo in visu noctis apparere poterat? Imago erat hominis, quae videbatur, quaedam similitudo duntaxat sufficiens ministerio prophetico, ad significanda illa, quae de Domino nostro Jesu Christo jam 321 tunc significari tempus vel ratio postulabat. Quod si quaerat quis, cur in ea similitudine potius quam in alia significari placuerit? Scire debet quia cunctos fere sanctos et probos antiquorum temporum viros, qui venturo regno Dei proprio labore aliquid contulerunt, Spiritus sanctus ejusdem regni Dei mysteriis sic honoravit, ut aliquem qualemcunque singuli proferrent similitudinem regis, regni Dei Domini nostri Jesu Christi. Hinc est quod in illis hominibus sanctis, tanta conquisita et inventa sunt a sanctis doctoribus gesta vel dicta in typum ejusdem Domini, qualium de praecipuis fuere Isaac, Joseph, et David, et Salomon, quandiu in sapientia vigilavit. Isti duo Zorobabel filius Zalathiel, et Jesu filius Josedech, multum in hac parte omni mundo profuerunt, sive contulerunt, quia videlicet in reversione de Babylonia principes exstiterunt, templumque fundaverunt et perfecerunt, loco vel genti recuperandae studentes unde salus veniret, quia salus ex Judaeis est (Joan. IV). Honoravit igitur eos Spiritus sanctus, ut in nominibus vel figuris eorum, venturi Christi mysteria significarentur, pro eo quod ejus adventu, vel regno labor et opus eorum famulabatur. His autem praemissis, nunc praesentia visionis dicta vel acta ordine persequamur. Et ostendisti mihi Jesum sacerdotem magnum stantem coram angelo Domini, et Satan stabat a dextris ejus, ut adversaretur ei. Quid illud significaverit, in eadem visione innuitur his verbis: Audi, Jesu sacerdos magne, tu et amici qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt. Ecce enim ego adduco servum meum orientem, etc. Itaque Jesus ille, quem vel citius speciem sive imaginem videbat in nocte, stantem coram angelo Domini, portentum fuit servi Dei, servi, inquam, illius nomine orientis qui, cum in forma Dei esset, propter nos semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, unde et recte dicitur servus Domini, quia propter nos servivit, et obediens fuit usque ad mortem, mortem autem crucis. In illa forma servi stare habebat sacerdos magnus coram angelo Domini: Minuisti enim, ait, eum paulo minus ab angelis (Psal. VIII). Minoritatem illam haec dictio pulchre innuit, stantem coram angelo Domini, pulchrius autem et venerabilius illud in Evangelio, quod cum factus in agonia prolixius oraret et sudaret sudorem sanguineum, apparuit illi angelus de coelo confortans eum (Luc. XXII), major utique minorem, utpote nunquam moriturus, continuo moriturum. Quod in illo visu Satan stabat a dextris Jesu ut adversaretur ei, hoc est, quod talis iste servus de semetipso dixit: Venit enim princeps mundi hujus (Joan. XIV), subauditur, quaerens in me suum aliquid. Stabat ut adversaretur, nec tamen dictum est, quod adversatus sit ei, vel adversari potuerit, quia videlicet sic futurum erat ut ad ipsum quidem veniret princeps mundi, sed in me, inquit, non habet quidquam (ibid.). Stabat, non a sinistris, sed a dextris, quia videlicet sic futurum erat ut in isto nihil sinistrum, sed totum dextrum, id est, nihil malum, sed totum esse bonum. Itaque stabat a dextris, quia nulla erant sinistra, videlicet hoc intendens, ut de dextris feceret sinistra, ut perverteret quae dixerat, quae faceret bona, sicut narrat evangelica veritatis ejus Scriptura (Matth. XII, XXVII). Accusabatur enim tanquam malefactor, cum esset benefactor. Sic olim idem Satan stabat a dextris Job, ut perverteret ejus bona, cum, diceret: Nunquid frustra Job timet Deum (Job I), etc. Et dixit Dominus ad Satan, increpet Dominus in te Satan, et increpet Dominus in te qui elegit Hierusalem. Cur non dixit, vade, Satan, sive desine adversari, Satan? Videlicet, quia multum profuturus erat, sic adversando Satan, non solum ut exemplum patientiae esset nobis, ad quod informamur, dicente Jacobo apostolo: Patientiam Job audistis, et finem Domini vidistis (Jac. V), verum etiam ut mundum redimeret illa patientia Salvatoris, illa passio Redemptoris. Igitur increpet, ait Dominus, in te Satan, id est, assistat quidem, sed non usque ad plenam voluntatem tuam. Nimirum et illud erat increpare, quod dixit pro beato Job: Ecce in manu tua est, verumtamen animam illi serva (Job II). Similiter pro isto dictum sit ab omni potentia, caro in manu adversariorum sit, quos tu inflammas, verumtamen animam illius in inferno non detineas, caro in sepulcro corruptionem non videat, hoc dixit Dominus, increpet Dominus, et increpet Dominus, sicque ab una persona, duae personae Domini ad increpandum invitantur, quia videlicet victoriam Dominicae passionis, quae magna est increpatio diaboli, Trinitas operata est unus Deus. Pater namque calicem illum Filio dedit, et Filius per Spiritum sanctum, ait Apostolus, semetipsum obtulit (Hebr. IX). Nunquid non iste est torris erutus de igne? Et Jesus erat indutus vestibus sordidis. Et secundum hanc illius visionis similitudinem Dominus Jesus torris erutus de igne fuit, sive quia in mundo hoc, magno utique camino et grandi officina peccati peccatum evasit, peccatum non fecit, neque ex conceptione contraxit, sive quia cum descendisset ad infernum, impossibile fuit illum ab eo teneri, et indutus erat quidem vestimentis sordidis, verumtamen non suis, sed alienis. Nam Dominus posuit in eo iniquitatem omnium nostrum, et Isaias transfigurans in se, inquam, aestimationem impiorum, et nos, inquit, reputavimus eum quasi leprosum et percussum a Deo, et humiliatum (Isa. LIII). Itaque fuerit quidem Jesus ille homo temporis illius sordidatus peccatis suis, quoniam uxorem alienam, vel sicut Malachias ait, filiam duxerat dei alieni (Malach. II), Christus autem Jesus, qui in illa nocte per imaginem significabatur illius Jesus, non suis, sed alienis peccatis, indutus erat vestibus sordidis. Et stabat ante faciem angeli, qui respondit, et ait ad eos qui stabant coram se, dicens: Auferte vestimenta sordida ab eo. Hoc dixit angelus Domini, auctoritate vel imperio loquentis in se Domini, licet non interposuerit, quod postmodum interposuit idem angelus Domini, haec dicit Dominus exercituum, si in viis meis ambulaveritis, etc. Qui porro erant, qui stabant ante faciem angeli, imo ante faciem Domini, in angelo sive per angelum loquentis? Non enim qualescunque erant, vel sunt revera magni, quorum officii est auferre vestimenta sordida, auferre iniquitates et peccata. Inferius in hac visione, duae olivae, inquit, super candelabrum, una a dextris lampadis, et una a sinistris ejus, et dixi: Quid sunt duae olivae istae? (Zach. IV.) Et rursus: Quid sunt duae spicae olivarum, quae sunt juxta duo rostra aurea? (Ibid.) Ita secundo interrogatus angelus, isti sunt, ait, duo filii olei, qui assistunt Dominatori universae terrae (ibid.). Eosdem duos filios olei intelligimus hic stare coram angelo loquente vel agente in persona Domini, et de istis, quinam sint, opportunius in illo loco pro posse dicendum est, hoc tantum in praesenti dixerim, quod vestimenta sordida, quae nostrae iniquitates erant, ablatae sunt a Domino Jesu in passione sua per Spiritum sanctum, qui est remissio peccatorum, et diversarum distributor gratiarum. Unde et protinus dixit ad eum: Ecce abstuli a te iniquitatem tuam, et indui te mutatoriis. Iniquitatem tuam cum dixit, simul attendere convenit quod postmodum velut exponemus, quid ista significent, cum dixisset: Ecce ego adducam servum meum 322 orientem, etc. Ita conclusit et auferam iniquitatem terrae illius in die una. Ergo abstuli a te iniquitatem tuam, id est iniquitatem terrae tuae, iniquitatem Ecclesiae tuae, peccata omnium credentium in te, et indui te, id est, eosdem tuos mutatoriis, quia videlicet ab iniquitate tibi emundati, diversis ornabuntur charismatum donis, et quod multum ad Dei gloriam spectat, ubi abundavit iniquitas, superabundavit gratia (Rom. V). Et dixit: Ponite cidarim mundam super caput ejus, et posuerunt cidarim mundam super caput ejus, et induerunt eum vestibus. Hoc est, quod nunc videmus, ut ait Apostolus, Dominum Jesum Christum propter passionem mortis gloria et honore coronatum (Hebr. II). Cidaris, id est, pileus sive mitra pontificalis, cui superponebatur lamina in fronte pontificis, habens scriptum tetragrammaton ineffabile nomen Domini, coronam significat gloriae et honoris in capite Domini nostri Jesu Christi, qui factus est obediens usque ad mortem crucis, propter quod et Deus illum exaltavit, et donavit illi nomen, quod est super omne nomen (Philip. II). Et vestes de quibus, ait, et induerunt eum vestibus, dona illa sunt de quibus jam dictum est, quae dantur Ecclesiae ejus, quae est corpus ejus. Unde, sicut juxta aliam translationem legimus, ascendens in altum captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus (Ephes. IV), ita nihilominus veraciter psallimus, accepisti dona in hominibus (Psal. LXVII), quia videlicet propter unitatem personae capitis et corporis, ipsius et Ecclesiae, ipse accepit in nobis dona quaecunque accipimus, cum ipse det, ut vere Deus. Quae hactenus in visione ostensa sunt, propter quid ostensa sint sequentibus verbis ipse angelus aliquantisper declarabit his ad ipsum Jesum praemissis. Haec dicit Dominus exercituum: Si in viis meis ambulaveris, et custodiam meam custodieris, tu quoque judicabis domum meam, et custodies atria mea, et dabo tibi de his ambulantes qui nunc hic assistunt. Haec enim ad illum hominem Jesum esse dicta, recte intelligimus absque ulla significationis vel mysterii clausura, quod ex eo vel maxime constat, quod praemisso, si in viis meis ambulaveris, ita personam vel causam illius hominis determinat, tu quoque judicabis domum meam, et custodies atria mea. Cum enim dicit tu quoque, satis innuit ea quae praemissa sunt, et quae sequentur de alio dicta, propter alium esse facta vel ostensa. Et recte tali homini sub conditione sive conditionali modo locutionis, dicendo, si in viis meis ambulaveris, promittitur judicare domum Domini (hic aliquid deesse videtur), sicut jam dictum est, ducendo alienigenam contra praeceptum legis Domini, sacerdos (I Esdr. X), cujus labiorum est custodire scientiam, cujus ex ore legem requirunt (Malac. II), eo quod sit angelus Domini exercituum. Et cum dicit: Tu quoque judicabis domum meam, subintelligendum est aliter et felicius, sive meliori fine quam Eli, qui de sella cecidit, et cadendo dignitatem judiciarii perdidit honoris (I Reg. IV). Et illius quidem principatus temporalis et custodia transitoria designatur, dicendo: Et dabo tibi de his ambulantes, qui nunc hic assistunt. Illius autem de quo vel propter quem praecedentia dicta, et sequentia dicenda sunt. Principatus aeternus, et custodia sempiterna est, principatus et custodia praeteritorum, et praesentium, atque futurorum, quem et designat, ita subjungens: Audi, Jesu, sacerdos magne, tu et amici tui, qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt. Ecce enim ego adducam servum meum orientem. Ac si dicat: Cum acceperis narrationem visionis ejus, propheta narrante, Jesu, sacerdos magne, tu et amici tui, qui habitant coram te, quorum imagines videt in nocte, et audit quae dicuntur in te, audi et cognosce quia viri portendentes sunt, id est, quia visio quam videt circa te et amicos tuos, portentum est futurorum, quae sine dubio magna erunt. Ecce enim ego adducam servum meum orientem, et illius adductionem portendis tu in hac visione ostensus, et amici tui tecum. Sicut amici tui in hac visione coram te habitantes, visi sunt, ita coram illo quem adducam oriente servo meo, multi facti ex inimicis amici habitabunt, quibus ipse dicturus est, in ipso articulo, quo Satan stabat a dextris ejus, sicut hic portenditur: Jam non dicam vos servos, sed amicos meos, et majorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis; vos amici mei estis (Joan. XV). Hic inde oriens dicitur, quia lux vera est, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. I), et inde servus, quia semetipsum exinanivit, formam servi accipiens (Philip. II). Cum haec diceret, videbatur quoque lapis coram Jesu. Super lapidem unum septem oculi sunt. Ecce ego dabo sculpturam ejus, dicit Dominus exercituum, et auferam iniquitatem terrae illius in die una. Lapidem esse Dominum Jesum Christum, lapidem summum angularem electum in fundamento fundatum, et per septem oculos, qui super hunc unum lapidem sunt, septem esse Spiritus Dei, qui super eum requieverunt, fere nulli est aut esse debet incognitum. Non enim huic ad mensuram dedit Deus Spiritum, et in ipso habitat omnis plenitudo Divinitatis corporaliter (Col. II). Hic lapis ab hominibus reprobatus est, a Deo autem electus et honorificatus est (Marc. XII). Quomodo ab hominibus reprobatus est? Electus extra portam in ligno suspensus est (Act. V), ut maledictum legis existeret, quia lex dicit, maledictus a Deo est, qui pendet in ligno (Galat. III). Haec erat aedificantium reprobatio. Sed ecce ego, inquit, celabo sculpturam ejus, et auferam iniquitatem terrae illius in die una. Et est sensus: Istum lapidem clavis crucis, et lancea militis faciam vulnerari, et in illius passione auferam iniquitatem terrae in die una, de qua scriptum: Haec est dies quam fecit Dominus, exsultemus et laetemur in ea (Psal. CXVII).