|
Unde notandum quod propriis partibus cuique exprobratur sexui. Femineo
videlicet, dum dicitur, aquam hauri tibi, virili, dum dicitur, intra in
lutum. Nam quod aquam haurire, hoc sit mulieri, intemperanter virum
subire, de illa Sapientis sententia constat, quam dicit: Sicut viator
sitiens ad fontem os suum aperiet, et ab omni aqua proxima bibet (Eccli.
XXVI). Itaque hoc modo exstruere munitiones, scilicet muliere hauriente
aquam, viro intrante in lutum, hoc est propter causam supra memoratam,
certatim morituras supplere legiones. Taceo de illa parte extrema
turpitudinis, quam Apostolus merito horrescens terribiliter percutit,
quia feminae eorum immutaverunt naturalem usum, in eum usum qui est
contra naturam; similiter et masculi, relicto naturali usu feminae,
exarserunt in desideriis suis invicem, masculi in masculos turpitudinem
operantes (Rom. I). Sufficit, ad praesentis Scripturae intentionem,
exprobrare illud quod aliquam habere videbatur rationem, scilicet quod
multos facerent filios propter obsidionem, propter vindicandam terrae
habitationem, sive quamlibet civitatem. Non, inquam, pertinet ad eos
irrisio haec, dicentis, intra in lutum, et caetera, neque ibi, sive
propter illud comedet eos ignis, aut peribunt gladio, aut devorabit eos
bruchus; verumtamen hoc tempore beatiores sunt, qui permanent secundum
Apostoli consilium, ut videlicet, qui solutus est ab uxore, nolit
quaerere uxorem, et qui habent uxores, tanquam non habentes sint (I Cor.
VII), illud quoque inter caeteras tribulationes carnis reputantes, ne
forte quod generant, veniat ad numerum stellarum coeli, quoniam hic ita
dictum est: Plures fecisti negotiationes quam stellae sunt coeli.
Denique et patribus et patriarchis, quorum primo Abrahae dixerat Deus:
Suspice coelum, et numera stellas, si potes (Gen. XV); ac deinceps: Sic,
inquit, erit semen tuum (ibid.): ipsis, inquam, patribus contigit plures
facere negotiationes quam stellae sunt coeli, id est ut non omnes quos
ipsi generaverunt pertinerent ad numerum stellarum ejusmodi. Nonne
frater Esau erat Jacob, ait Dominus, et dilexi Jacob, Esau autem odio
habui? (Malach. I.) Sequitur: Bruchus expansus est et avolavit. Custodes
tui quasi locustae, et parvuli tui quasi locustae locustarum, quae
confidunt in sepibus in die frigoris. Sol ortus est, et avola verunt, et
non est cognitus locus earum, ubi fuerint. Quia dixerat, congregare ut
bruchus, multiplicare ut locusta, immoderatam atque superfluam volens
intelligi generationum atque conceptuum infelicium abundantiam, quae
veluti pennati vermiculi de carne hujus mundi quotidie nascendo
scaturiunt, permanens in metaphora, grande vanitatis eorum ridiculum
pandit, sic incipiens: Bruchus expansus est, et avolavit. Quanti enim
aestimat exaltationem sive dilatationem filiorum hujus saeculi,
comparando illos brucho expanso et avolanti? Collaudato in omnibus
sancto Spiritui, quia congruam illis similitudinem invenit. Exempli
gratia: Alexander Magnus cujus regnum apud prophetam Johel per bruchum
intelligimus (Joel. I), quando fere usque ad fines terrae sese
magnificavit, natus, ut fertur, de incestu ex Olympiade uxore Philippi
Macedonis, nonne bruchus vermis expansus fuit? At ille expansus
avolavit, id est velociter decessit, scilicet aetatis suae anno
tricesimo primo, regni autem duodecimo. Quid si quis alius aliquot
mensibus vel annis sese expandendo diutius duravit, num diuturna
expansio cujusquam debet aestimari, quantorumlibet annorum fuerit?
Nimirum qui pluribus annis vivens in hoc saeculo sese dilatavit, brevi
expansione sese expandit, et cito decessit. Illum decesisse, bruchum
avolasse est, et pulchre non dictum est, expansus est et volavit, sed
expansus est et avolavit, id est, non rediturus recessit. Quam leve est
hujus vitae momentum, quod adhuc ipse qui habitat in coelis, irridens
(Psal. II): Custodes, inquit, tui quasi locustae, et parvuli tui quasi
locustae locustarum. Quinam sunt tui, o Ninive, custodes, nisi saeculi
principes, non in Deo sed in saeculo potentes? Isti igitur videntur esse
gigantes, sed ecce quasi locustae sunt. Subsiliant in curribus, volitent
in equis, et in tibiis suis glorientur juvenculi: nam interim spectans
eos desuper sapientia, ridet et dicit: Florebit amygdalus, impinguabitur
locusta (Eccle. XII. Quidnam est impinguabitur locusta, nisi intumescent
et tumore suo gravabuntur, si ad citam senectam pervenerint, quae nunc
saliunt crura juvenilia? Infelix floritio, misera impinguatio, cum prae
ariditate senectutis canities florescit; et econtra prae humore inutili,
crus aut tibia pinguescit. Qui porro sunt parvuli, de quibus dicit: Et
parvuli tui sicut locustae locustarum, nisi vulgus exile sive populares
aut plebei, quorum aestimatione dum adulantur potentioribus, ipsi
potentes quasi gigantes sunt? Utique quantumlibet adulando non
efficiunt, ut ipsi potentes quasi elephanti, et qui sub eis quasi boves
sint, aut quasi bubuli, sed quasi locustae locustarum, id est minimi,
portantes imperia parvorum. Quam vero decenter subjungit: Quae confidunt
in sepibus in die frigoris, sol ortus est, et avolaverunt, et non est
cognitus locus earum ubi fuerunt, videlicet secundum naturam locustarum,
quae ejusmodi est, ut in frigore torpentes per calorem volitent. Quid
per diem frigoris nisi tempus intelligimus adversitatis, quando, causis
exigentibus, justum est gentem quamlibet aut regnum tribulari? Tunc
effusae multitudines exercituum tanquam locustae in urbibus, aut circa
urbes considunt, et tam in vicis quam in agris cuncta consumunt. Exempli
gratia, ut Assyrii tunc temporis ascenderunt ad universas civitates Juda
munitas et ceperunt eas, et obsederunt Hierusalem. Dies frigoris erat,
id est, afflictionem propter sua merebantur peccata. Sed ortus est sol,
et locustae avolaverunt, quia propitius factus est Dominus, et una nocte
deleta sunt castra Assyriorum centum octoginta quinque millia hominum
(IV Reg. XVIII). Nonne velociter avolaverunt locustae ejusmodi, et non
est cognitus locus earum ubi fuerint? Sic omnis multiplicitas sive
congregatio, quam dixerat, congregare ut bruchus, multiplicare ut
locusta, velociter transit et pertransibit, permanebunt autem stellae
coeli fixae in altitudine firmamenti, de quibus dixit: Plures fecisti
negotiationes tuas quam stellae sunt coeli, quia multi reprobi, pauci
sunt electi (Matth. XX). Sequitur: Dormitaverunt pastores tui, rex
Assur, sepelientur principes tui. Dispersus est populus tuus super
montes, non est qui congreget, non est obscura contritio tua, pessima
est plaga tua. Omnes qui audierunt auditionem tuam, compresserunt manum
super te. Quia super quem non transivit malitia tua semper? Ecce in
verbis istis judicium illud audimus, de quo mundum arguit Spiritus
sanctus, quia princeps mundi hujus judicatus est (Joan. XVI). Nam rex
Assur ipse est princeps mundi hujus. Hactenus sermo erat contra Niniven,
id est contra hunc mundum, et sub nomine Ninive arguebatur mundus de
peccato, et de justitia (ibid), sicut in initio diximus, nunc sub nomine
regis Assur, et ipse princeps mundi hujus judicatus esse ostenditur, ita
ut ex hoc loco manifestum fieri possit, quod de judicio ejus recte
arguat mundum Spiritus Paracletus, qui in isto propheta loquitur,
secundum nomen ipsius, quia Naum ex Hebraeo consolator interpretatur.
Dormitaverunt, ait, pastores tui, rex Assur. Pastores regis Assur hi
sunt qui, ut supra dictum est, intrando in lutum, calcando et subigendo
atque tenendo laterem, id est opus generationis nimis intemperanter
exercendo, congregati sunt ut bruchus, multiplicati sunt ut locustae. In
quo sunt vel fuerunt illi pastores regis Assur? In eo videlicet quod
paverunt vel pascunt oves regis Assur, oves occisionis, id est hominum
multitudinem superfluam, qui, ut canimus in psalmo, sicut oves in
inferno positi sunt, mors depascet eos (Isa. XLVIII). O pastores
infelices, qui generaverunt quos paverunt, paverunt quos generaverunt
regi Assur, de quibus infernus impleatur, quos depascendo mors
saturaretur! Pastores ejusmodi dormitaverunt, ait. Quid est
dormitaverunt? Mortui sunt, et inde laus Deo, quia sic dormitando
pascere vel generari regi Assur cessaverunt. Quid enim est nisi sic
dormitassent et generare desiissent? Cum adeo congregatus sit bruchus et
intantum multiplicata locusta, in ista pastorum hujusmodi vita, cum
hodieque moribundae carnis tanta superbia, tanta sit luxuria ut
multitudines nascentium persaepe pestilentia, fame, bestiis et gladio
succidi oportuerit, et praeterea quotidie passim demetat eos mors
naturalis, et adhuc mundus plenus sit, quid putas fieri potuisset si non
dormitassent aut dormitarent isti pastores, id est si non morerentur
homines, ex quo facti sunt transgressores regi Assur obtemperantes? Laus
igitur Deo quia dixi: Nunc ergo ne forte mittat manum suam, et sumat
etiam de ligo vitae, et vivat in aeternum (Gen. III), quia videlicet si
usque ad diem judicii viverent homines, ut vivunt daemones, et
generarent, quod non faciunt daemones, quam male fuisset, cogitet qui
potest. Misericorditer Deus homini mortuo morte animae mortem carnis
imposuit, nec utcunque mortalem, sed brevissimae vitae voluit esse
hominem. Nam dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta anni. Si autem
in potentatibus, id est in valentioribus, qui diutius durant, octoginta
anni, amplius eorum labor et dolor (Psal. LXXXIX). Non ita ante
diluvium, sed vivebant alii nongentenis, alii octogentenis, vel
septingentenis annis. Quia vero propter illam vitae quantulamcunque
diuturnitatem tam superbi, tamque luxuriosi fuerunt homines, ut
Scriptura innuit, dicens: Gigantes autem erant super terram in diebus
illis, et videntes filii Dei filias hominum, quod essent pulchrae (Gen.
VI), etc., recte et opportune pro ipsis experimentum voluit Deus notum
esse, quod utiliter hominem anima mortuum carne voluerit esse mortalem,
confirmando sententiam quam posuerat, dicens: Ne sumat de ligno vitae et
vivat in aeternum, confirmando, inquam, et dicendo: Non permanebit
Spiritus meus in homine in aeternum (ibid.). Porro haec dormitatio, id
est carnis per mortem dissolutio, non solis pastoribus regis Assur,
verum etiam supradictis stellis coeli, id est his qui secundum
propositum vocati sunt sancti communiter imposita est. Sed vide quod
sequitur: Sepelientur principes tui. Ubi sepelientur nisi in inferno?
Mortuus est dives, ait Dominus, et sepultus est in inferno (Luc. XVI).
Et apud Ezechielem ipse loquitur: Ibi Assur et omnis multitudo ejus, in
circuitu illius sepulcra ejus, omnes interfecti, qui ceciderunt gladio,
quorum data sunt sepulcra in novissimis laci (Ezech. XXXII). Hoc plus
habent pastores vel principes tui, rex Assur, quod omnes quidem homines
tam boni quam mali dormitaverunt dormitione corporeae mortis, soli autem
mali sepelientur in inferno, propter hoc, quia sunt pastores vel
principes tui. Et nunquid aliquando inde huc revocandi erunt? Dispersus
est, ait, populus tuus super montes, non est qui congreget. Quod dicit,
dispersus est populus tuus, hoc est quod supra dixerat, bruchus expansus
est et avolavit, sol ortus est, et locustae locustarum avolaverunt. Et
quod dicit, non est qui congreget, hoc est quod dixerat, et non est
cognitus locus earum ubi fuerint. Causa tantae perditionis et
irrevocabilis judicii superbia est; idcirco cum dixisset: Dispersus est
populus tuus, addidit, super montes. Nam per montes altitudo illa
intelligenda est quae eidem regi Assur apud Isaiam his verbis
exprobratur: Et erit cum compleverit Dominus cuncta opera sua in monte
Sion et in Jerusalem, visitabo super fructum magnifici cordis regis
Assur, et super gloriam altitudinis oculorum ejus (Isa. X). Igitur super
montes, id est, propter superbiam populus tuus dispersus, quia populus
tuus filii sunt superbiae, quorum tu es, rex Assur, sicut ad beatum Job
dictum est de te: Omne sublime videt, et ipse est rex super omnes filios
superbiae (Job XLI): non ita dispersus est populus tuus, non ita
dispersi sunt pastores vel principes tui, quomodo dispergitur populus
dum fugit: sed ita ut fugere non possint, et ut sua quidem invicem
sepulcra sulphure et igne ardentia videre queant, sed alter alteri
prodesse vel adesse non valeant. Sane in dispersione populi hujus regis
Assur, latere nos non debet dispersio populi Judaici neque oblivisci aut
ignorare debemus quod ipse sit populus regis, imo ille populus maxime
est populus regis Assur, et interpretatione quoque nominis hujus maxime
Judaei denotantur: Assyrii namque dirigentes interpretantur. Et qui sunt
dirigentes nisi hi qui semetipsos dirigunt? Qui autem homines magis
semetipsos dirigunt quam Judaei, qui suam quaerentes statuere justitiam,
justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. X). Igitur inter pastores et
principes tuos, o rex Assur, in medio populi tui qui super montes, id
est propter altitudinem superbiae, dispersus est, o princeps mundi
hujus. Maxime isti considerandi sunt quorum dispersionem ipse cum
antiquo consilio, quia jamdudum antiquus spiritus ejus loquebatur: Deus
ostendit mihi super inimicos meos, ne occidas eos, nequando
obliviscantur populi mei. Disperge illos in virtute tua (Psal. LXXXV).
Factum est secundum illius antiquae ostensionis consilium, quia
videlicet primum, illi pastores vel principes tui, quos ita denotavit ut
diceret, quia ecce ceperunt animam meam, irruerunt in me fortes (ibid.),
dormitaverunt et sepulti sunt, circumdati a Romanis mortui sunt, et in
inferno sepulti sunt; et qui superfuit infelix populus dispersus, et in
omnes gentes ductus est captivus, et non est qui congreget, quia qui
solus congregat, et congregata restaurat Christus illis ablatus, et
abiit ad gentes, et stabile fecit esse quod sibi ostensum est. Nec
occidas eos, disperge illos in virtute tua (ibid.), id est ne penitus
eos evellas a terra, sed ubique terrarum disperge illos in virtute tua,
in potentia tua. Cur hodie? Nequando obliviscantur populi mei (ibid.).
Unde notandum Judaeorum dispersionem ideo factam esse, ut non tantum in
uno loco, sed in omni terra fidem gentium confirmarent, dum eum a
parentibus suis crucifixum fuisse assererent, et Scripturas in quibus
nobis praedictus est se habere non denegarent, atque ita dum vivere
permitterentur, eorum etiam testimonio fides gentium certior haberetur.
Tandem adversum te, o rex Assur, causam dicit Paracletus, cur vel quo de
judicio mundum arguere debuerit, quia tu judicatus es. Non est, ait,
obscura contritio tua; pessima est plaga tua. Contritio qua contritus
es, illa est qua contrivit mulier caput tuum, juxta Domini judicis
edictum quod eduxit super te in initio, dicens ad serpentem: Inimicitias
ponam inter te et mulierem, et semen tuum et semen illius, ipsa conteret
caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus. (Gen. III). Insidiaberis
calcaneo beatae mulieris, beatae Mariae virginis, imo et calcaneo
seminis ejus, quod est Christus. Quod ipse non ignorans dicebat: Venit
enim princeps mundi hujus, et non habet in me quidquam (Joan. XIII).
Propterea hoc ipsum quod tu in illo quidquam non habuisti, et tamen ad
eum venisti, quaerens quasi debitum peccati, id est exigens poenam
mortis, contritus es calcaneo ejus, victus es fine, id est passione vel
morte ejus. Quis istam contritionem tuam non audivit? In omnem terram
exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum (Psal. XVIII),
scilicet coelorum qui istam gloriam filii Dei enarraverunt vel
annuntiaverunt, quod ipse moriendo contrivisset caput tuum. Non igitur
est obscura contritio tua, quia videlicet clare in omnem terram est
enarrata, clare in fines orbis terrae est annuntiata. Proinde Paracletus
recte arguit mundum de judicio, quia excusare se non potest, quin
audierit judicium quo judicatus es, sive contritionem qua contritus es.
Quis itidem non audivit, quia pessima est plaga tua? Eodem namque
Evangelio quo enarratur vel enuntiatur, jam dicta contritio tua, pariter
enarratur pessima plaga tua, quae in coelo plagatus es, ita ut caderes
vidente Domino te, o Satan, sicut fulgur de coelo cadentem (Luc. X).
Plaga illa, plaga est gladii, plaga pessima, sed non pessime, imo optime
illata. Plaga pessima est, quia insanabilis est; sed optime illata est,
quia tu justissime damnatus sive percussus es. Justissime, inquam, quia
tu non utcunque, sed superbe peccasti, homicida ab initio, qui in
veritate non stetisti, in quo veritas non est, qui cum loqueris
mendacium, ex propriis loqueris, quia mendax es et pater mendacii (Joan.
VIII). Ita maligne peccasti, et ob hoc pessimam, id est insanabilem
excepisti plagam gladii, et mirum, quod cum plaga tua tam pessima sit,
tu adhuc vivis. Non quidem vere vivis, sed vivere te mentiris, et quasi
te viventem defendis. Hinc est illa admiratio in Apocalypsi, de bestia
quae habet plagam gladii, et vixit, vel cujus plaga mortis sanata est:
Juxta mendacium tuum plaga mortis tuae sanata est (Apoc. XIII), et tu
habens plagam gladii vivis; sed, juxta veritatem Dei, tam pessima est
plaga tua ut in aeternum insatiabilis sit, et tu ita mortuus es, ut
nunquam ullo modo ad vitam respirare possis. Super hoc judicio mundus
arguitur, mundus tibi confoederatus, teque in templis vel simulacris, ut
Deum et quasi vivum veneratus, quia postquam judicium tuum in Evangelio
Christi revelatum est justius arguitur quisquis a te non est separatus.
Omnes qui audierunt auditionem tuam, compresserunt manum super te.
Auditionem audire plus est quam simpliciter quidpiam audire, sicut aures
audiendi habere (Matth. XI), plus est quam simpliciter aures habere. Ubi
namque hujusmodi verba sive vocabula geminantur, duplex auditus,
scilicet corporis et cordis exigitur sive intelligitur. Ergo omnes qui
audierunt auditionem tuam, id est audientes crediderunt contritionem
tuam, sive pessimam plagam tuam, compresserunt, ait, manum supra te, id
est quam devotas egerunt gratias ei qui contrivit te, qui plaga pessima
plagavit. Solent enim fideles et devoti homines, cum primum audierint
bonum nuntium de operibus sive beneficiis Dei, citato pietatis affectu
oculos manusque compressas sublevare, et cum istis fidei signis sedentem
super thronum Domini altissimum laudare, et glorificare. Itaque hoc
dicto compresserunt manum super te, magna significatur abundantia
gratulationis et laetitiae, juxta considerationem justi judicii, justae
vindictae. Quia super quem non transivit malitia tua semper?
Interrogando super quem non transivit malitia tua semper, vehementius
affirmat quod super omnes transierit malitia ejus semper, ex quo enim
per serpentem malignus et malitiosus mentitus est dicens: Nequaquam
morte moriemini; comedite, et eritis sicut dii (Gen. III), semper et
incessanter, ex uno et per unum in omnes homines malitia ejus
pertransiit, quemadmodum Apostolus: Quia per unum hominem in hunc mundum
peccatum intravit, et per peccatum mors, et ita in omnes homines mors
pertransiit, in quo omnes peccaverunt (Rom. V). Super quem ergo malitia
ejus non pertransiit? Quis non in iniquitatibus conceptus est, et quem
non in peccatis concepit mater sua? (Psal. I.) Igitur causa haec, causa
magna est cur super te manum compresserint, omnes qui audierunt
auditionem tuam; quia te quidem cujus malitia super omnes per unum
pertransivit, unus homo qui solus sine peccato exivit, damnavit atque
contrivit; ipsos autem de malitia liberavit atque justificavit, qui
audientes gavisi sunt, et gaudentes atque credentes super te manum
compresserunt.
|
|