CAPUT 2

Praeterea jam hic sciendum, quia quando plagae jam dictae fieri coeperint, ad fidem sive confirmationem futuri judicii Dei, simul quoque misericordiae praeparatio non defuit, quae judicium illud fugientibus semper praesto est, et omnibus occurrit. Pulchre ergo ubi dictum est,

“et vidi septem angelos, et datae sunt illis septem tubae,”

antequam aliquis illorum tuba caneret;

“ecce, inquit, alius angelus venit, et stetit ante altare habens thuribulum aureum,”

etc. Iste namque angelus, sive angeli istius actus vel habitus, misericordis atque fidelis pontificis Christi sacerdotium designat, quod ibi jam figurari coeptum est, ubi angeli tuba, et plagae fieri coeperunt, quod sermonis nostri sequentia pro posse declarabunt. Itaque sicut in praecedentibus septem libri sigillis absolutis, spiritum intellectus, sic in istis septem angelorum tubis, et in illo alio angelo thuribulum habente, spiritum consilii operatum esse sive operari agnoscimus. Unde post cantum tubae sexti angeli, levat manum suam in coelum fortis angelus, jurans per viventem in saecula saeculorum, quia in diebus vocis septimi angeli, cum coeperit tuba canere, consummabitur mysterium Dei. Mysterium namque hoc loco idem est quod secretum consilium. Et hoc vere magnum fuit consilium magni Dei, quod ultimum judicium per ignem futurum non ita repente aut ex improviso voluit evenire, sicut illud anterius judicium per aquam factum, sed multa praemisit ad idem judicium pertinentia, per quae non dubitaretur esse futurum, socia ubique misericordia pro illis, quos poenitentiam agere vel acturos esse praevidit ante ipsum judicium. Habentes ergo in hac recapitulatione magnam misericordiae atque judicii materiam, unde grandis sermo jure nobis sit, nisi quia imbecilles sumus ad dicendum, primum de misericordiae instrumento loquamur, secundum talem hujusce angeli actum vel habitum. Res ipsa jam postulare videtur, ut primo inquiramus, quis esse secundum suam personam aestimetur iste angelus; deinde cujus figuram gestet, sive quem significet, dicemus, juxta sensum, quem publicus sanctae Ecclesiae jamdudum commendavit usus. Omnium quidem angelorum pium atque benignum esse studium circa genus humanum, multa commendant sanctarum testimonia Scripturarum, ut exempli gratia illud evangelicum:

“Dico vobis, gaudium erit coram angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente (Luc. XV).”

Illi congaudentes redemptioni nostrae, nato Domino magna multitudine solemnizantes atque persultantes

“gloriam in altissimis Deo, et in terra pacem hominibus bonae voluntatis (Luc. II; Matth. II),”

decantando annuntiant et annuntiando decantant: ipsi resurgente Domino, eodemque ascendente in coelo (Act. I), in albis vestibus apparentes, salutis nostrae festivitatem concelebrant, et celebrandam fidei nostrae intimare festinant. Verumtamen prae omnibus Michael atque Gabriel coram Domino pro nobis sunt, propter nos satagunt, et in nostrum eunt atque veniunt adjutorium, sicut testatur utrumque, Vetus scilicet et Novum Testamentum. Nam in Veteri Daniel audivit vocem dicentis sibi:

“Gabriel, fac intelligere istam visionem (Dan. VIII).”

Virum istum, qui Gabrieli loqui praecepit, ut Danielem faciat intelligere visionem, Judaei Michael autumant. Consequenter autem, quia visio de praeliis erat regumque certaminibus, imo regnorum successionibus, Gabriel, qui praepositus est praeliis huic officio mancipatur. Gabriel enim in nostra lingua vertitur fortitudo vel robustus Dei. Unde et eo tempore, quo erat Dominus nasciturus, et indicturus bellum daemonibus, et triumphaturus de mundo, Gabriel venit ad Zachariam et ad Mariam (Luc. I), et postea in psalmis de Domino legimus triumphante:

“Quis est iste rex gloriae? Dominus fortis et potens, Dominus fortis ipse est rex gloriae (Psal. XXIII).”

De hoc in alia visione idem propheta:

“Adhuc, inquit, me loquente in oratione, ecce vir Gabriel quem videram in visione a principio, cito volans tetigit me in tempore sacrificii vespertini et docuit me (Dan. IX).”

Porro ubi populo prospera promittuntur, et propitiatio vel expiatio necessaria est, Michael dirigitur, qui interpretatur, quis sicut Deus? Hinc est illud.

“Princeps autem regni Persarum restitit mihi viginti et uno diebus, et ecce Michael unus de principibus primis venit in adjutorium meum (Dan. X).”

Itemque post pauca:

“Verumtamen annuntiabo tibi quod expressum est in scriptura veritatis, et nemo est adjutor meus in omnibus his nisi Michael princeps vester est (ibid.).”

Denique cum dicit: Nisi Michael particeps vester est adjutor meus, subaudiendum est, ad rogandum Deum pro vobis, ad offerendas Deo orationes vestras. In Novo autem Testamento, et Gabriel annuntiandae Dominicae incarnationis fungitur officio (Luc. I), et Michael princeps in praelio contra diabolum secundum hanc ipsam Apocalypsin declaratur. Nam

“factum est, inquit, praelium magnum in coelo, Michael et angeli ejus praeliabantur cum dracone (Apoc. XII),”

etc. Cum igitur omnium, ut jam dictum est, angelorum circa nos homines pium sit benevolentia pervigili studium, multo maxime de istis hoc sentiendum est, quos utriusque, Veteris scilicet, et Novi Testamenti tam celebre per nomina sua tantis negotiis designat praeconium. Sed et istorum tam excellentium maximus nobis est Michael, quippe qui et illius alterius testimonio princeps noster et dicitur et est, princeps in praelio, princeps in orationis suffragio, usque ad finem saeculi princeps iste principatur populo Dei, testante eodem angelo, qui et supra cum diceret Danieli:

“In tempore illo consurget Michael princeps magnus, qui stat pro filiis populi tui, et veniet tempus, quale non fuit ex eo ex quo gentes esse coeperunt, usque ad tempus illud (Dan. XII).”

Pro filiis populi tui cum dicitur Danieli, nos ipsos recte intelligimus, quia nimirum et nos, quicunque ex fide Abrahae sumus, cum Daniele et cum omnibus non tantum carnis, sed et fide Abrahae filii unus populus auctoritate Scripturarum et dicimur et sumus (Rom. IV). His itaque testimoniis astipulantibus, veraciter agnoscimus et dicimus, hunc angelum, qui tali schemate stetit juxta aram templi, Michaelem esse archangelum principem nostrum, et istum cunctis retro saeculis antequam nasceretur nobis de Virgine puer, qui dicitur et est magni consilii Angelus; ante, inquam, scilicet ex quo gentes coeperunt, ex quo credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam (Gen. XV), istum stetisse pro filiis populi illius, eorumque fuisse adjutorem non dubitamus. Ex quo credidit Abraham Deo, ut jam dictum est, et reputatum est ei ad justitiam,

“iste angelus stetit juxta aram templi habens thuribulum aureum in manu sua.”

Nondum significationem stantis attigimus, de qua postmodum dicturi sumus, sed adjutorii ejus quo populum priorem in propria persona adjuvit princeps, actus commemorare intendimus. Quam ergo juxta aram templi, vel cujus templi juxta aram illum stetisse intelligimus? Nimirum templum Dei sanctum, sancta universalis Ecclesia est, et hujus templi ara sive altare Christus est. Quomodo in templo manufacto visibile altare omnimoda dignitate religionis praeeminet, sic in Ecclesia sua Deus et homo Christus, divina simul et regia majestate praepollet. Quomodo juxta aram hujusmodi iste angelus stetit? Ubi primum ara ipsa in templo suo fundata est; ubi Christus per fidem in cordibus patrum repositus est credentium huic verbo:

“Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII),”

quod utique semen Christus est, extunc angelus iste gentis illius princeps factus est, et idcirco recte juxta aram stetisse dicitur: quia propter hujusmodi fidem tutor et adjutor illi populo datus est.

“Stetit ergo, inquit, habens thuribulum aureum in manu sua.”

Thuribulum aureum fides illorum erat sancta, fides pura, fides aurea, videlicet multis tribulationibus eorumdem super terram peregrinantium, velut aurum in camino ignis probata. Hanc illorum fidem tanquam thuribulum habebat in manu sua, scilicet ipsam habens pro illis justitiae causam, ad impetranda Dei beneficia. Unde et sequitur: