CAPUT XII. Quid sit atrium exterius, de quo ait:

“Et eduxit me ad atrium exterius,”

etc. quid per triginta gazophylacia, quid per portas, sive longitudinem intelligamus centum cubitorum.

“Et eduxit me ad atrium exterius, et ecce gazophylacia et pavimentum stratum lapide in atrio per circuitum. Triginta gazophylacia in circuitu pavimenti. Et pavimentum in fronte portarum secundum longitudinem portarum erat inferius. Et mensus est latitudinem a facie portae inferioris, usque ad frontem atrii interioris extrinsecus centum cubitos, ad orientem et ad aquilonem.”

Post aedificii prioris, et thalamorum dimensionem propheta ad atrium exterius educitur, quia videlicet sanctam ingressi Scripturam, post explicitam mundi fabricam, et postquam Deum ab operibus suis requievisse legimus, in subsequentem rerum historiam proficiscimur, quae extra requiei illius secretum gestae sunt vel geruntur. Incipit autem sic:

“Tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit in paradiso voluptatis (Gen. II),”

etc. Omnis haec historia quasi atrium exterius est usque ad Abraham, ab Abraham autem, ad quem primum repromissus est Christus, de semine ejus nasciturus (Gen. XII), atrium est interius usque ad templi veri positionem, quod haec prophetia post illud atrium permetitur, id est usque ad ejusdem Christi incarnationem, quo in templo suo Deus homo humano generi est repropitiatus. Igitur

“eduxit me, inquit, ad atrium exterius, et ecce gazophylacia, et pavimentum stratum lapide in atrio per circuitum,”

id est postquam fecit me intelligere quomodo peracto opere suo die septimo requievit Deus, aperuit mihi sensum ut intelligerem ea quae subsequenter leguntur, et ecce apparuit littera ditissima et valde operosa, quia spiritalis intelligentiae gaza, et quasi lapidis marmorei varietas in ea continetur.

“Gazophylacia, inquit, triginta in circuitu pavimenti.”

Tricenus gazophylaciorum numerus, conjugii castitatem significat, quam in primis hominibus construxit, et dedicavit Deus. Quanticunque post illam conjunctionem casti, et Deo digni conjuges in illa Scriptura leguntur, gazophylacia fuerunt vel sunt, sensuum spiritualium gazam plurimumque servantia sacramentorum Christi aurum, verbi gratia:

“Immisit Dominus Deus soporem in Adam. Cumque obdormisset, tulit unam de costis ejus, et replevit carnem pro ea. Et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulierem, et adduxit eam ad Adam (Gen. II),”

etc. Hoc vere magnum gazophylacium verissimae gazae servatorium. Nam

“sacramentum magnum hoc est,”

quod servat haec littera:

“Ego autem, inquit, Apostolus, dico in Christo et in Ecclesia (Ephes. III).”

Et quomodo super terram varium et pulchrum sternitur ex marmore pavimentum, sic et in isto et in caeteris super vilem litteraturam spiritualis intelligentiae conspicit ornamentum quisquis oculos habet ad videndum.

“Et pavimentum, inquit, in fronte portarum secundum longitudinem portarum erat inferius.”

Revera

“secundum longitudinem portarum,”

nam prout temporibus suis a supradicto Dei templo, id est ab incarnatione Christi longe aberant sancti Patres, qui verbi Dei vel venturi Christi portae nobis exstiterunt, mystica illorum conjugia sive facta, interpretatione veneranda sunt.

“Et mensus est latitudinem a facie portae inferioris usque ad frontem atrii interioris, intrinsecus centum cubitos ad orientem et ad aquilonem.”

Mensura centum cubitorum, remuneratio est bonorum aeternorum, cujus plenitudinem in Evangelio quoque Dominus significans:

“Centuplum, inquit, accipiet et vitam aeternam possidebit,”

id est pro temporalibus aeterna recipiet, quae remuneratio tam lucrosa, ac si parvo numero centenarius numerus comparetur. Tantam latitudinem a facie mensus est portae inferioris, id est a primo Adam, qui secundum tempus a saepe dicto templo Dei longissime abfuit. Primo enim huic praeceptum positum est hujusmodi:

“Ex omni ligno paradisi comede, de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas (Gen. II).”

Quod profecto praeceptum si custodisset, centum retributionis quasi cubitos recepisset, nam pro ligno uno sibi interdicto lignum vitae quandoque comederet, et tam corpore quam anima immortalis esset, quandoque absque morte corporis ad beatam immortalitatem, et immortalem angelorum beatitudinem transiret.

“Et mensus est, inquit, ad orientem et ad aquilonem,”

id est remunerationem promisit omnibus bene merentibus sive in prosperitate pacis, sive inter adversitatem tentationis.