CAPUT 3

Quod si quaeritur cur nomen Tyri potius quam Chananaeorum vocabulum hic scribere placuit, scire debemus quia solas gentes illas propheticus spiritus in hoc ordine condemnare proposuit, quae nihil ab Israel laesae sunt, et gratuitas contra illum inimicitias susceperunt, cum ille non quaereret terras eorum. Porro terram Chanaan obtinere quaerebat, et ad possidendam illam ex Aegypto ascenderat, et idcirco Chananaeus universus non ita gratuitas contra Israel inimicitias exercebat. Tyrum et Sidonem, quamvis et ipsae, ut jam dictum est, de Chananaeis essent, Israel, ut possideret, intendisse, vel contra eas pugnasse non legitur. Itaque, suppresso universali nomine Chananaei, nomen ponitur Tyri, eo quod Israelem gratis oderit sicut Syria et Philistiim, et Edom, et filii Ammon, et Moab, quorum terras Dominus neque promiserat, neque dare volebat illi. Nunc demum videamus utriusque loci nonnullam in eodem scelere distantiam. Dixerat de Gaza

“eo quod transtulerit captivitatem perfectam, ut concluderet eam in Idumaea,”

de Chananaeo, id est de Tyro, nunc dicit,

“eo quod concluserit captivitatem perfectam in Idumaea.”

Deniquo transtulisse intentione concludendi minus est quam conclusisse. Sic in memoratis rebus evenisse manifestum est. Illic enim Philistiim perfectam captivitatem illam de Aegypto ascendentem in Idumaea non conclusit, sed tantummodo concludere parata fuit, quamobrem et Dominus Israelem circumduxit per viam deserti, unde et imputatur Philistiim quod captivitatem transtulerit, et deinde Idumaea illi armata occurrit. Porro, de Chananaeo pro quo intelligimus hic positum nomen Tyri, scriptum est quia conclusum inter se et Idumaeam Israel oppugnavit. Tunc namque venerat in monte Hor, qui est in finibus terrae Edom. Praemissoque quamobrem divertit ab eo Israel,

“cumque castra movissent de Cades, venerunt in montem Hor, qui est in finibus terrae Edom,”

ita subsequitur:

“Quod cum audisset Chananaeus rex Arad, qui habitabat ad meridiem, venisse scilicet Israel per exploratorum viam pugnavit contra illum (Num. XXI).”

Hoc nimirum conclusisse fuit. Illud autem tantummodo in voluntate fuit Philistiim, et idcirco de Gaza dictum est, quia transtulit, ut concluderet. Hic autem de Tyro dicitur quia conclusit. Notandum quoque quam congrue tali in loco, tali in tempore, vel re mentionem faciat captivitatis. Denique hoc verbo crudelitatem viscerum illorum valde percutit, qui captivitatem perfectam, vel consummatam, longo tempore protractam invidebant solvi, nihil laesi a captivis illis quorum captivitas talis fuerat, ut omnes homines deberent saltem pro communi humanitate commisceri, et diceret tale quid ut ille Jethro de Madian, cognatus, id est, socer Moysi:

“Benedictus Dominus, qui liberavit vos de manu Aegyptiorum, et de manu Pharaonis. Nunc cognovi quia magnus Dominus super omnes Deos, eo quod superbe egerit contra illos (Exod. XVIII).”