CAPUT XXXVIII. De anno septimo terrae sabbato, et de jubilaeo, id est remissionis anno, et cur Deus populo illi nihil aliud, sed tantum bona temporalia, si obtemperent, polliceatur; mala temporalia, si non obtemperent, comminetur.

(CAP. XXV.)

“Locutus est Dominus ad Moysen, dicens: Loquere filiis Israel, et dices ad eos: Quando ingressi fueritis terram, quam ego dabo vobis, sabbatizet sabbatum Domini. Sex annis seres agrum tuum, et sex annis potabis vineam tuam, colligesque fructus ejus. Septimo autem anno, sabbatum erit terrae requietionis Domini. Agrum non seres, et vineam non potabis. Quae sponte gignit humus, non metes, et uvas primitiarum tuarum non colliges quasi vindemiam.”

Ac deinceps:

“Numerabis quoque tibi septem hebdomadas annorum, id est septies septem, quae simul faciunt annos quadraginta novem. Et clanges buccina mense septimo, decima die mensis.”

Antequam terram dividat populo suo Dominus

“in funiculo distributionis (Psal. LXXVII),”

legem ejusdem terrae praescribit, conditiones proponit, sub quibus filios Israel non terrae dominos, sed Domini terrae, id est Dei sui, colonos degere velit.

“Sanctificabis, ait, annum quinquagesimum, et vocabis remissionem cunctis habitatoribus terrae tuae. Ipse est enim jubilaeus.”

Idcirco, inquit, vocabis remissionem, quia ipse est jubilaeus. Jubilaeus namque dimittens vel remittens interpretatur. Quare vocabis remissionem, et quare annus ipse est jubilaeus? Ait:

“Revertetur homo ad possessionem suam, et unusquisque rediet ad familiam pristinam, quia jubilaeus est, et quinquagesimus annus. Non seretis, neque metetis sponte in agro nascentia, et primitias vindemiae non colligetis.”

“Revertetur, inquit, homo ad possessionem suam,”

subauditur, si necessitate compulsus vendiderit eam. Quo jure? Ait paulo inferius:

“Terra non vendetur in perpetuum, quia mea est, et vos advenae, et coloni mei estis. Unde cuncta regio possessionis vestrae sub redemptionis conditione vendetur.”

Revertetur itaque homo ad possessionem.

“Et unusquisque, ait, rediet ad familiam pristinam,”

subauditur, qui paupertate compulsus vendidit se. Hoc enim inferius dicit:

“Si paupertate compulsus vendiderit se tibi frater tuus, usque ad annum jubilaeum operabitur apud te, et postea egredietur cum liberis suis, et revertetur ad cognationem et ad possessionem patrum suorum.”

Quo jure? Ait:

“Mei enim servi sunt, et ego eduxi eos de terra Aegypti:”

Et iterum:

“Mei enim sunt servi filii Israel quos eduxi de terra Aegypti.”

Pulchre jus suum agnoscit Deus, ut lege clementiae licito utatur. Sed quid magnum Domino Deo excelso, possessori coeli et terrae, maris et omnium quae in eis sunt, quid, inquam, magnum aut quam gloriosum praedicere, aut praescribere sibi jus terrae modicae quam constat terrae Syriacae sinum esse non valde magnum. Videlicet, quia hi quibus loquitur pueri sunt, parvuli sunt (Gal. III), amatores parvorum, cupidi rerum exsilium, avidi bonorum terrestrium, utpote, necdum cognitores bonorum coelestium. Ergo quantulumcunque sit hoc bonum ante magni Dei conspectum, pro re et pro tempore, non dedignatur ejus magnificare commodum, neque curat quale, vel quantum sit id quod dat Pater sapiens, dummodo pro illo munere sibimet attentum, sibimet obnoxium faciat puerum. Et haec lex, magnus et sapiens paedagogus, sed parvum quidem est praemium, quod pollicetur, ut bonum provocet pueri ingenium, et parva est virga qua minatur, ut ejusdem deterreat lasciviam. Quid enim pollicetur, quod comminatur?

“Si, inquit, in praeceptis meis ambulaveritis, dabo vobis pluvias temporibus suis, et terra gignet germen suum, et pomis arbores replebuntur (Lev. XXVI).”

Ac deinceps:

“Comedetis vetustissima veterum, et vetera novis supervenientibus projicietis (ibid.).”

Haec et his similia pollicetur, et de regno coelorum nusquam palam loquitur, quia videlicet populus ille puer erat, necdum quae invisibilia sive coelestia sperare, sive amare noverat. Deinde dicit:

“Quod si non audieritis me, nec feceritis omnia mandata mea, visitabo vos velociter in egestate et ardore, qui conficiat oculos vestros, et consumat animas vestras. Frustra seretis sementem, quae ab hostibus devorabitur (ibid.).”

Item:

“Emittam in vos bestias agri, quae consumant vos et pecora vestra, et ad paucitatem cuncta redigant, desertae fiant viae vestrae (ibid.).”

Ac deinceps:

“Cumque confugeritis in urbes, mittam pestilentiam in medium vestri, et trademini hostium manibus postquam confregero baculum panis vestri, ita ut decem mulieres in uno clibano coquant panes, et reddant eos ad pondus, et comedetis, et non saturabimini (ibid.).”

Haec et his similia comminatur, et de gehenna ignis inexstinguibilis, ubi

“erit fletus et stridor dentium (Matth. VIII),”

nusquam palam loquitur, quia videlicet sicut jam dictum est populus ille puer erat, et mala invisibilia timere non noverat. Itaque Deus non pro sua magnitudine, sed pro servili sensu, rem parvam quasi grandi versat molimine, daturus tamen et cum illis bonis exiguis, magna et aeterna obedientibus praemia, et cum illis malis transitoriis, sempiterna inobedientibus supplicia.