CAPUT X. De fide, quae est unum et praecipuum donorum Spiritus sancti; quod ipsa in sanctis antiquis Patribus primis tanti sacramenti tantae salutis praeparatio fuerit.

Ad tam mirum tamque ineffabile sacramentum nimirum grandi praeparatione opus erat. Qua vel cujusmodi praeparatione, nisi fide? denique per culpam perfidiae et ambitionis nimiae, sese indignum Deo fecerat Adam, credendo serpenti magis quam Deo, et ambiendo celsitudinem illam, quam primus ambivit ille, dicens in corde suo:

“Ero similis Altissimo (Isa. XIV).”

Quid enim aliud mendax ille promisit, dicendo:

“Eritis sicut dii?”

Econtra, praeparatione opus erat fidei et humilitatis, ut salvo ordine justitiae, dignos se redderent filii hominum illa gratia quam proposuerat sapientia, quam intelligimus et simus ipsum esse Dei Filium dicens, ut superius memoratum est,

“et deliciae meae esse cum filiis hominum (Prov. VIII).”

Unde haec praeparatio, scilicet fides, nisi ex dono tuo venit, o Spiritus Domini? Haec enim de divisionibus gratiarum, quas tu operaris, una et optima est, dicente Apostolo:

“Alii quidem per Spiritum datur sermo sapientiae, alii autem sermo scientiae secundum eumdem Spiritum, alteri fides in eodem Spiritu (I Cor. XII),”

et caetera quarum videlicet gratiarum numerum novenarium pulchre, ut arbitror, superius assimilari diximus novem nominibus ordinum angelorum. Cum igitur dicit idem Apostolus:

“Fide plurimam hostiam Abel quam Cain obtulit Deo, per quam testimonium consecutus est justus, testimonium perhibente Deo muneribus ejus et per illam defunctus adhuc loquitur; fide Henoch translatus est, ne videret mortem, et non inveniebatur, quia transtulit illum Deus; ante translationem enim testimonium habebat placuisse Deo: sine fide autem impossibile est placere Deo (Hebr. XI).”

Cum, inquam, haec et caetera dixit: Admirationem nobis adauget, ut dicamus magis ac magis, sicut supra memoratus propheta dicit:

“Quis adjuvit Spiritum Domini?”

(Isa. XL.) Imo ubi erant illi adjutores tui, o Spiritus Domini. Quorum vel qualium unus loquitur Apostolus:

“Dei enim sumus adjutores,”

subjungens:

“Dei agricultura estis, Dei aedificatio estis secundum gratiam, quae data est mihi, ut sapiens architectus fundamentum posui, alius autem superaedificat (I Cor. III).”

Ubi, inquam, erant, quando ponebas illa fundamenta terrae, illos primo secundum fidem Patres Ecclesiae? Nam hodie ubicunque fundamentum hoc ponitur, ubicunque fides fundatur, multi ejusmodi adjutores sunt, multae voces praedicatorum, multi libri prophetarum et apostolorum, multa signa frequentia ad confirmationem dictorum. At vero tunc

“quis te adjuvit, o Spiritus Domini?”

quid habuisti hujusce adjutorii? Tu solus absque libris, absque signis vel portentis scripsisti, ut es digitus Dei in cordibus eorum Scripturam hanc, id est fidei scientiam, per quam, vel

“in qua testimonium consecuti sunt senes (Hebr. XI),”

ait idem Apostolus, scilicet Abel, et caeteri antiqui Patres usque ad Moysen, quorum in cordibus absque libris caeterisque adjumentis fundamentum hoc, te ponente, fundatum est.