|
Quid agimus,
|
“anima, quare tristis es, et quare conturbas me? (Psal. XLI).”
|
|
Ecce in medio nuptiarum sumus, nuptiarum hominis regis, quas fecit filio
suo; quem de virgine incarnari voluit. Et dicis mihi illud terrificum,
illud valde pavendum.
|
“Intravit autem rex, ut videret discumbentes, et vidit ibi hominem non
vestitum veste nuptiali, et ait illi: Amice, quomodo huc intrasti, non
habens vestem nuptialem? At ille obmutuit. Tunc dixit rex ministris:
Ligatis manibus ejus et pedibus, mittite eum in tenebras exteriores
(Matth. XXII).”
|
|
Quorsum tendis? Cur mihi haec ingeris? Timesne quod vestem non habeas
nuptialem? Et quidem si de charitate agitur, quod ipsa sit vestis
nuptialis, tu ad istas nuptias, ad istarum nuptiarum laudes decantandas
sine charitate non intrasti. Ipsa mater nuptiarum, conscia sibi sit et
testis quod sine hujusmodi veste non accesseris, cui quondam tecum, ut
videbatur, colloquenti, dum sermonem cum illa conferens de sacris
mysteriis, de gloria sanctae et individuae Trinitatis, et dicenti,
Quomodo tu audes loqui de hujusmodi? erat autem haec ejus percunctatio
facie serena et vultu hilari, ita respondisti: Ego beatam Trinitatem
diligo, et inde certissime scio, quod de illa loquens nunquam extra
veritatem aberrabo. Ne igitur tristeris, anima mea, neque conturbes me,
|
“sed spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi (Psal. XLI),”
|
|
non aberrando, quod esset pene in tenebras exteriores mitti, et
sequentem vocem sponsi cum gaudio audi:
|
“Hortus conclusus, soror mea, sponsa, es,”
|
|
Dei Genitrix
|
“hortus conclusus, fons signatus. Emissiones tuae paradisus malorum
Punicorum cum pomorum fructibus. Cyprus cum nardo, nardus et crocus,
fistula et cinnamomum, cum universis lignis Libani, myrrha et aloe cum
omnibus unguentis. Fons hortorum, puteus aquarum viventium, quae fluunt
impetu de Libano.”
|
|
Ecce novus paradisus, novae plantationes, quas plantavit unus idemque
antiqui paradisi plantator Dominus Deus.
|
“Plantaverat autem Dominus Deus, ait Scriptura, paradisum voluptatis a
principio, in quo posuit hominem quem formaverat. Produxitque Dominus
Deus de humo omne lignum pulchrum visu, et ad vescendum suave; lignum
etiam vitae in medio paradisi, lignumque scientiae boni et mali. Et
fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui
inde dividitur in quatuor capita (Gen. II).”
|
|
Ille est paradisus antiquus, paradisus terrenus; iste est paradisus
novus, paradisus coelestis. Utriusque plantator est unus idemque Dominus
Deus. In illo
|
“posuit hominem quem formaverat;”
|
|
in isto formavit hominem, qui apud ipsum in principio erat.
ista
|
“humo produxit omne lignum pulchrum visu, et ad vescendum suave. Lignum
etiam vitae in medio paradisi.”
|
|
Istam humum, istam terram suam benedixit, et ex ea cunctarum germina
gratiarum, et cunctarum exemplaria virtutum produxit. Ipsum quoque
lignum vitae Christum, Deum et hominem Dominum paradisi coelestis.
illo
|
“voluptatis loco egrediebatur fluvius ad irrigandum paradisum, qui inde
dividitur in quatuor capita.”
|
|
De isto paradiso ille fluvius, sive illud flumen egressum est, de quo
Psalmista dicit:
|
“Fluminis impetus laetificat civitatem Dei (Psal. XLV),”
|
|
qui inde dividitur in quatuor Evangelia. Nec paradisus ille hominem
custodire potuit, nec paradisum illum homo custodire voluit. Quoniam
ergo non profuit illis parentibus primis, nec nobis in illis introductio
illa in illum talem paradisum, terrenum paradisum, non observata
praecepto quod acceperunt; iterum plantatur alius paradisus, quem
ingredientes lignum vitae aeternae comedamus et non moriamur, et istae
sunt emissiones dilectae, super quibus praesenti loco gratulatur
dilectus, et ita loquitur:
|
“Hortus conclusus, soror mea, sponsa, es,”
|
|
Dei Genitrix,
|
“hortus conclusus, fons signatus. Emissiones tuae, paradisus malorum
Punicorum, cum pomorum fructibus.”
|
|
Dicturus,
|
“emissiones tuae paradisus,”
|
|
praemisit,
|
“hortus conclusus, soror mea, sponsa;”
|
|
et iterum,
ac deinde
Porro emissionum horti hujus illud fuit principium, quod sicut illi
nuntiavit angelus, concepit et peperit filium (Luc. I). Quid igitur
verbis istis, nisi et concipientis virginitas et parientis praedicatur
integritas? Proinde dicamus et nos feliciter cum dilecto, dicamus omnes
corde credulo et ore consono:
es, o Dei Genitrix,
|
“hortus conclusus, fons signatus.”
|
|
Unde
Nam inde nominatur hortus, quod semper ibi aliquid oriatur; quia cum
terra semel in anno aliquid creet, hortus nunquam sine fructu est. Unde
ergo hortus es tu, o dilecta dilecti, nisi quia ante te natum est
aliquid, quod nunquam desinit, et fructus tuus nunquam marcescit, aut
deficit. Maxime autem hoc mirum est, imo verum atque jucundum, quia de
horto praedicatur quod sit conclusus. Quomodo enim hortus, si conclusus?
Nunquam simile huic auditum est de omni nostrorum multitudine hortorum,
nec potuit dici vel esse hortus non habens aditum per quem saltem unus
intraret vel exiret hortulanus. Hic hortus unus vel solus est et clausus
vel conclusus; hic uterus unus est fecundus et incorruptus. O igitur
soror et sponsa mea, quomodo gaudent amici, quia talis es hortus, talis
fons? Corpore
mente vel anima
Et quare bis diceris
Videlicet propter conceptum et propter partum, quia in utroque mirabile
est, et fidelium mentibus amabile miraculum, quod neque corrupta est
conceptu, neque violata partu in utroque, et amici et omnes
adolescentulae nostrae gratulantur, et utrumque libenter confitentur.
Unde autem
Et quo vel quali signaculo signatus? Nimirum ex eo, quod Spiritus
sanctus supervenit in te, et virtus Altissimi obumbravit tibi (Luc. I).
Ipse Spiritus sanctus signaculum est hujus fontis nostri, signaculum
pectoris tui. Et hoc geminum nostrae custodiae munimentum, geminum
nostrorum amicorum gaudium, quia et uterus tuus nulli viro, nulli
carnali commercio accessibilis, et mens tua nulli vitio, nulli
spirituali nequitiae fuit unquam penetrabilis. Mirum, quod cum ita sis
ita
nihilominus, imo et eo amplius, emittis omnia bona quibus mundus
impleatur, et
|
“emissiones tuae paradisus malorum Punicorum cum pomorum fructibus,”
|
|
paradisus Scripturarum vel doctrinae cum bonis et sanctis operibus.
Emissiones tuae vel paradisus tuus,
|
“cyprus cum nardo, nardus et crocus, fistula et cinnamomum cum universis
lignis Libani, myrrha et aloe cum omnibus primis unguentis.”
|
|
Herbarum aromaticarum iste numerus, scilicet numerus septenarius, amicis
nostris bene est cognitus, quod universitatem significet, maximeque ex
Spiritu sancto sit sacratus, Spiritu septiformi qui hoc ipsum operatur,
requiescendo super me florem primitivum horti hujus. Operatur, inquam,
hoc ipsum, quod hortus conclusus es, quod emissiones tuae paradisus
talis et tam pulcher, sicut ex istis aromatum septem speciebus
animadverti potest, inter quas principalis est nardus, unde et bis
praedicari vel numerari meretur, cum dico,
|
“cyprus cum nardo, nardus et crocus.”
|
|
Nam ipsa est humilitas tua, quae valde oblectavit Altissimum, oblectavit
me regem dilectum tuum, sicut ipsa dicis, quia
|
“dum esset rex in accubitu suo, nardus mea dedit odorem suum (Cant. I).”
|
|
Quidquid gratiarum, quidquid virtutum, quidquid operationum coelestium
mundus accepit, emissiones tuae sunt, ut ubi erant prius spina et
vepres, vepres et carduus, lappa et tribulus, urtica et paliurus
universitas nequitiarum, ibi sit
|
“cyprus cum nardo, nardus et crocus, fistula et cinnamomum, myrrha, et
aloe,”
|
|
universitas gratiarum, juxta numeri hujus, numeri septenarii
sacramentum,
|
“cum universis lignis Libani, cum omnibus primis unguentis.”
|
|
Quid ibi universa ligna Libani? Et prima unguenta quid sunt vel faciunt
illic? Nimirum ligna Libani sunt quidam amici nostri, amici illi, qui
sunt nuptiarum nostrarum filii sive domestici, nihilominus sunt potentia
saeculi grandes et excelsi, atque facultatibus dilatati, ita ut ex
eleemosynis eorum sustententur parvuli nostri, parvuli spiritualis
propositi, quemadmodum in ramis lignorum Libani nidificant passeres
exigui. Unde est illud in psalmo praescriptum:
|
“Saturabuntur ligna campi, et cedri Libani, quas plantavit, illic
passeres nidificabunt (Psal. CIII).”
|
|
Tales niduli passerum nostrorum et cunctae eleemosynae, quas faciunt vel
facturi sunt potentes ac divites amici vel filii nuptiarum nostrarum,
prima unguenta sunt, unguenta miri odoris, sicut significatur ex me
dilecto tuo, ubi mulier peccatrix pretiosum unguentum emit, et effudit
super caput vel pedes meos recumbentis,
|
“et domus repletur ex odore unguenti (Joan. II).”
|
|
Pulchra valde varietas sive diversitas harum emissionum tuarum, hujus
paradisi nostri, ubi et altitudo lignorum Libani et humilitas omnis
aromatici germinis, qualecunque decet intelligi, per jam dicta virgulta
numeri septenarii spectaculum commune praebebit, spirantibus in medio
primis unguentis, id est cunctis operibus pietatis, maximeque
eleemosynis, quibus suppleri poterit, quidquid minus spiritualis vitae
habuerint tales, ut jam dictum est, nuptiarum nostrarum domestici,
quamvis saeculi curis impliciti, nostri tamen per fidem amici. Sic
quondam in tabernaculo Domini saga cilicina byssum et purpuram amica
extensione tegebant (Exod. XXVI); sic semper, qui spiritualibus minus
abundant, carnalia sua spiritualibus communicant, ut jure spiritualium
illorum participes fiant. Hae sunt
|
“emissiones tuae, soror mea sponsa, emissiones horti conclusi,
emissiones fontis signati, ”
|
|
paradisus Dei Patris. Haereditas mea dilecti tui, filii Dei, filii tui,
opus Spiritus sancti, Ecclesia una de multis emissionibus tuis, quam per
orbem terrarum diffusa, semper in te respiciet, et ad nos clamabit de
nobisipsis, vocem extollens mulier de turba fidelis, dicens mihi:
|
“Beatus venter, qui te portavit, et ubera quae suxisti (Luc. XI).”
|
|
Tu
|
“fons hortorum, puteus aquarum viventium;”
|
|
fons, inquam, hortorum, id est mater Ecclesiarum; puteus aquarum
viventium, id est secretarium omnium Scripturarum sanctarum. Quae,
videlicet aquae viventes, fluunt impetu de Libano, id est sanctae omnes
Scripturae, quae solae dicuntur et sunt canonicae, manaverunt de populo
antiquo, populo Judaico. Nobilitas quippe illius populi, per Libanum
solet mystice designari, de quo populo ego et tu, soror mea sponsa,
secundum carnem sumus progeniti, cujus terrae terminus ex uno latere est
mons hujus nominis. Cunctae viventes aquae de isto Libano fluunt, cuncta
eloquia Dei, huic populo nostro non quomodocunque, sed cum impetu
concurrerunt. Oportebat enim hujusmodi aquas cum impetu fluere,
oportebat eloquia Domini fortiter currere, quia multi nimis erant qui
conabantur obsistere, multi nimis adhuc sunt qui obnituntur et audent
contradicere. Idcirco amici nostri, per quos administrata sunt eloquia
Dei, oportuit ut essent non solum auctoritate divina praediti, verum
etiam potestate mundana praecelsi. Qui fere primus vocibus manifestis
cantaturus erat mysteria regni nostri, et virtutes saeculi venturi,
oportuit eum regem fieri, regem David potentem et secundum nomen suum
bellatorem manu fortem, ut pueros sive pueriles populi animos, qui
nescirent sponte curam habere de futuris et invisibilibus, nimis
inhiando praesentibus istis visibilibus auctoritate frangeret regiae
potestatis, admisto terroribus blandimento, scilicet suavitate musici
modulaminis. Similiter caeteri amicorum nostrorum per quos eloquia Dei
manaverunt, fere omnes fortitudine et terrore armati fuerunt, et omnes
gladiis usi sunt; gladiis, inquam, materialibus necessario armatae
hujusmodi aquae viventes, revera cum impetu per eos cucurrerunt. Primus
vel mitissimus eorum Moses, cum de nostra plenitudine accipiens,
viventes aquas fundere, id est legem sanctam et mysticam scribere
inciperet, gladium arripuit atque arripi jussit, et uno die viginti tria
millia hominum fabricatorum mendacii (Exod. XXXII), impeta primo aquae
viventis, id est acceptae legis, interfecit. Et illi quidem postquam
temporaliter administraverunt suo quiquie tempore decesserunt; sed
perseverat impetus aquarum viventium in ore et manibus etiam illorum qui
non scripserunt, quorum notissimus Helias exstitit, qui uno die
quadragintos viros magno impetu interfecit (III Reg. XVIII).
igitur
id est sanctarum Scripturarum sacrarium,
tu es, et hinc est quod dico, quia
|
“emissiones tuae paradisus malorum Punicorum cum pomorum fructibus.”
|
|
Sicut enim in initio fons ascendebat e terra, irrigans universam
superficiem terrae, sicut, inquam,
|
“fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui
inde dividitur in quatuor capita (Gen. II);”
|
|
sic ex te, o amica, o terra benedicta, fons ille ascendit, qui apud Deum
erat, et vera lux erat, sicut scriptum est:
|
“Quoniam apud te est fons vitae, et in lumine tuo videbimus lumen (Psal.
LV).”
|
|
Fons, inquam, ille ascendit ex te, non principium sive initium habens ex
te, sed de corde Patris per occultas vias cum omnibus aquis viventibus,
id est cum omnibus Scripturis veritatis veniens in te, et aeternum
sapientiae fontem sive puteum faciens in te, atque hoc modo ascendit ex
te. Ad quid ascendit? Utique ad irrigandam superficiem terrae, ad
instruendam sive excolendam Ecclesiam per universum orbem terrae. Ad hoc
egreditur fluvius de loco voluptatis, scilicet
|
“ad irrigandum paradisum,”
|
|
ad hoc, inquam, ex te, o voluptas, sive locus voluptatis Dei, initium
accipiet sanctum Evangelium ut per universum mundum spiritualem irriget
paradisum, et dividetur
id est in quatuor necessariae salutis sacramenta, quae videlicet sunt
haec, incarnatio, passio, resurrectio atque ascensio mea. Haec enim
necessario praedicabuntur, et necessario scientur, quia sine istorum
confessione non fit noster paradisus, sine istorum fide non salvatur
mundus. Dividentur, inquam, viventes aquae in ista quatuor capita, id
est principalia sacramenta, quia videlicet omnes Scripturae in ista
quatuor subtiliter intendunt, appellando haec, faciem hominis, faciem
vituli, faciem leonis et faciem aquilae volantis. Tunc cognoscent amici,
quid etiam ante Scripturas voluerit Scriptura legis, dicendo:
|
“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti (Gen. XLIX);”
|
|
quid voluerit, ordinando talem ritum vituli sacrificandi (Levit. IV);
quid voluerit, dicendo Mosi:
|
“Prophetam suscitabo eis de fratribus suis similem tui (Deut. XVIII);”
|
|
quid voluerit, canendo.
|
“Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans,
expandit alas suas, et assumpsit eos atque portavit in humeris suis
(Deut. XXXII).”
|
|
Et de duabus quidem faciebus, de facie hominis et facie vituli omnes in
me consentiunt, scilicet quod humanatus sim, et mortalis mortem
sustinuerim; sed de facie leonis, et de facie aquilae volantis non omnes
similiter consentiunt, videlicet quod et resurrexim, et in coelum
ascenderim. Sic et de duobus capitibus fluvii, de loco voluptatis
egredientis, et in quatuor capita divisi, scilicet de fluvio Gyon, qui
apud Aegyptios Nilus vocatur, et de fluvio Physon, qui et Ganges
dicitur, negari non potest quin exeant de illo paradiso terrestri; de
duobus vero caeteris scriptores mundani Scripturam nostram redarguere
conantur, dicendo quod non ita sit, ut ipsa dicit, eo quod illi,
scilicet Tigris et Euphrates in Armenia manare videantur, uno fonte
exorti, non intelligentes neque animadvertentes quia Scriptura non
dixit, quod fluvius ille paradisi in ipso paradiso incipiat in quatuor
capita dividi,
inquit,
|
“egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde
dividitur in quatuor capita,”
|
|
id est in omnes fluviales atque dulces et potabiles aquas, quarum capita
sunt ista flumina principalia. Aquae etenim suapte natura falsae erant
et amarae, ascendendo autem per illam quasi terrae mammam, scilicet
paradisiacam terram, versae sunt in dulcedinem, ut irrigarent universam
terrae superficiem, ipsaeque dulces atque potabiles captivo, quod
futurum erat, generi humano, terram extra paradisum facerent
habitabilem, scilicet herbarum, lignorum, seminumque feracem, et inter
aquas caeteras, quae ex illa mamma dulciorem acceperunt, illa flumina,
Gyon et Physon, Tygris et Euphrates, praecipua sunt. Similiter aquae
Scripturarum ex te, soror mea sponsa, dulcescunt ex utero tuo, sive per
uterum tuum viventes factae sunt. Alias autem valde amarae, imo et
mortuae et mortificantes sunt.
|
“Littera enim occidit (II Cor. III),”
|
|
ait quidam amicorum nostrorum. Etenim quid aliud est, quidquid Moses
loquitur, quidquid de prophetis legitur apud filios matris nostrae qui
pugnant contra te, nisi littera sine spiritu, sine anima corpus? Idcirco
bibentes aquas mortuas moriuntur; legentes et sequentes solam occidentem
litteram occiduntur. Quomodo tandem fiet istud. quomodo plantabitur,
sive dilatabitur talis emissionum tuarum paradisus?
|
“Surge, aquilo; et veni, auster; perfla hortum meum, et fluent aromata
illius.”
|
|
Surgente aquilone et flante austro, fiet istud. Quis ille est aquilo?
Ille nimirum, qui dixit:
|
“Sedebo in monte testamenti, in lateribus aquilonis (Isai. XIV)”
|
|
; ille, de quo dictum est per prophetam:
|
“Ab aquilone pandetur malum super omnem terram (Jer. I),”
|
|
ipse est
|
“serpens antiquus, qui vocatur diabolus et Satanas (Apoc. XII).”
|
|
Unde iste talis aquilo surget? Quomodo surget de occultis insidiis, ubi
jacebat olim et serpebat lubricus anguis, quando primam mulierem
decepit, quemadmodum illa dixit:
|
“Serpens decepit me, et comedi (Gen. III).”
|
|
Non ibi surrexit ut impugnaret, sed serpendo sibilavit ut deciperet.
Vires quippe non habebat prius quam consensum voluntarium praeberet ei
mulier, quam Deus innocentem fecerat. Inter te et illum, soror mea
sponsa, Deus inimicitias posuit; et idcirco de te omnino desperavit, imo
de fraude sua, de dolo sive artibus suis adversum te nihil habet spei ut
decipere possit. Dico ergo illi:
|
“Surge, aquilo (Apoc. XII).”
|
|
Quid jaces in terra? Quid insidiaris calcaneo nostro? Nihil proficis
insidiando. Potius surge, viribus utere, et toto malignitatis impetu
debacchare. Egisti olim ut serpens, age nunc ut draco magnus, draco
rufus habens capita septem. Non quasi imperans dico, sed permittentis
animo loquor. Tu enim jamdudum surgere coepisti, nec aliud est nisi ac
si dicam: Age quod agis, surge qui surgis, debacchare qui debaccharis.
Quando enim surgere coepisti? Nimirum antequam fieret haec altera
mulier, contra quam decipiendo nihil poteris. Ubi verbum promissionis
quae nunc impletur, audisti, quod ad Abraham dictum est:
|
“In semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII),”
|
|
statim surrexisti, quia praedictas inter te et mulierem, inter semen
tuum et semen illius, inimicitias adesse persensisti. Surrexisti, caput
erexisti, caput primum regnorum Aegyptiorum. Dixisti enim loquens in
Pharaone:
|
“Quidquid masculini sexus natum fuerit, occidite et in flumen projicite:
quidquid feminei, reservate (Exod. I),”
|
|
et caetera his similia, usque dum diceres, persequens abeuntes:
|
“Evaginabo gladium meum, interficiet eos manus mea (Exod. XV).”
|
|
Ita qui serpens deceptor fueras, draco persecutor factus es, draco
magnus, draco rufus, id est sanguineus. Post illud primum caput tuum,
secundum caput erexisti occidendo per manus Jezabel et stirpis ejus,
praecones mysterii hujus, praenuntios hujus sacramenti, prophetas Domini
(III Reg. XVIII). Deinde tertium caput in Nabuchodonosor rege Babylonis
(IV Reg. XXV); deinde quartum in regno Persarum et Medorum per Aman, qui
genus nostrum delere voluit, ne esset unde possem ego nasci (Esther
III). Deinde quintum in regno Graecorum per Antiochum Epiphanem caput
erexisti, et ita jam quinque vicibus, o aquilo, surrexisti (I Mach. I).
Sextum caput nunc est, scilicet regnum Romanorum. Septimum nondum venit,
videlicet regnum Antichristi.
igitur,
id est, age quod agis: non enim praecipio ut agas malum, quod nunquam
egeris, sed permitto surgere, quia vis. Excute hoc sextum caput tuum,
effice ut tradatur hoc semen mulieris in manus Romanorum. Ita
|
“surge, aquilo; et veni, auster;”
|
|
veni, sancte Spiritus, cui diabolus aquilo contrarius est,
|
“perfla hortum meum et fluent aromata illius,”
|
|
fietque quod ante dixi,
|
“emissiones tuae paradisus,”
|
|
quod nunquam ita factum est. Nunquam enim, o auster, ita contra
aquilonem venisti, ut perflando hortum meum, novum faceres fluere
paradisum, id est novam propagari Ecclesiam de multitudine gentium.
|
|