|
Vae provocatrix, et redempta civitas. Columba non audivit vocem, et non
suscepit disciplinam, in Domino non est confisa. Ad Dominum Deum suum
non appropinquavit. Principes ejus in medio ejus, quasi leones
rugientes. Judices ejus quasi lupi vespere, non relinquebant in mane.
Prophetae ejus vesani, viri infideles. Sacerdotes ejus polluerunt
Sanctum, injuste egerunt contra legem. Super quam coepit intentio
judicii dicendo: Et extendam manum meam super Judam, et super omnes
habitatores Hierusalem (Soph. I), super eamdem civitatem et consummatur
dicendo: Vae provocatrix, et redempta civitas. Quae enim alia civitas a
Deo provocatrix, quam passim et fere ubique sancta Scriptura Dominum
provocasse arguit? Ipsa provocatrix, ipsa redempta, et tanto damnabilior
provocatrix, quanto pluribus redempta beneficiis. Provocationes ejus
magna cum admiratione hic denarrantur, cum in primis columba ipsa
nominatur, et deinde leonum saevitiam, luporum ferocitatem vel habuisse
vel habere declamatur. Columba, inquit, non audivit vocem, et non
suscepit disciplinam, hoc dicere est, mansueta quondam civitas vel gens
rebellis facta est, incorrigibilis perseverat. Quid enim mansuetius
Abraham, Isaac et Jacob, caeterisque patribus, Mose et David,
caeterisque sanctis et prophetis vel justis hominibus? Si illos et
universam illius gentis vel civitatis electionem consideres, recte
nimirum civitas columba dicta est. Econtra si illos attendas qui
prophetas et justos homines occiderunt, qui Dominum dereliquerunt, et
Baal, caeteraque portenta coluerunt, et alia sacrilegia commiserunt,
veraciter dicas, quia non audivit vocem, et non suscepit disciplinam, in
Domino non est confisa, et ad Dominum Deum suum non appropinquavit:
etenim si attendas qualiter in ipsum Dominum eadem civitas egerit,
quomodo generatio mala et adultera illum occidendo mensuram patrum
suorum impleverit, recte dictum animadvertis: Principes ejus in medio
ejus, quasi leones rugientes; judices ejus lupi vespere, non
relinquebant in mane; prophetae ejus vesani, viri infideles, sacerdotes
ejus polluerunt Sanctum, injuste egerunt contra legem. Quis non miretur
haec de ea quae fuit vel esse debuit columba? Quomodo leones columba
genuit? Quomodo lupos enutrivit? Quomodo vesanos fovit? Quomodo
infideles educavit? Quomodo de pullis suis tales sacerdotes edidit, qui
polluerent Sanctum, qui quasi secundum legem maledictum facerent Sanctum
sanctorum? Dixerunt enim: Ecce lex dicit, quia maledictus a Deo est
omnis qui pendet in ligno (Deut. XXI). Hic autem dicitur quod sit
Sanctus, quod sit ipse benedictus, de quo Psalmus dicit: Benedictus qui
venit in nomine Domini (Psal. CXVII). Appendamus ergo eum in patibulo,
et erit non benedictus, sed maledictus; erit non sanctus, sed pollutus
tanquam leprosus. Hoc modo polluerunt Sanctum, et ita polluentes
Sanctum, nimirum injuste contra legem egerunt. Lex enim ita dixit, ita
praemisit: Quando peccaverit homo, quod morte plectendum est (Deut.
XXI), demum ita subjunxit, et adjudicatus morti suspensus fuerit in
patibulo (ibid.). At ille homo non peccaverat, quod morte plectendum
esset, imo sanctus erat, et sanctus est. Ergo polluendo Sanctum, suo
judicio constituendo maledictum, quem constat esse benedictum, injuste
egerunt contra legem dum volunt impietatis suae patronam facere legem.
Dominus justus in medio ejus, non faciet iniquitatem. Mane mane judicium
suum dabit in luce, et non abscondetur. Illi nimis injuste egerunt, illo
modo polluentes Sanctum, et eum qui benedictus est volentes constanter
esse maledictum, sed Dominus justus in medio ejus non faciet
iniquitatem; neque enim injustus est aut esse potest, vel injustam dare
aut scribere legem. Nonne esset iniquitas, si maledictum esse concederet
hominem ex sui patibuli poena, non praecedente patibuli causa? Non
faciet, nec fecit hoc; non sequetur tale sacerdotum judicium, neque
dedit sacerdotibus tale legis decretum. Praemisit causam, quando
peccaverit homo, quod morte plectendum est, et deinde subjunxit, et
adjudicatus morti suspensus fuerit in patibulo, quod a justitia vel
aequitate non discrepat, et deinde quod miserationis est: Non, inquit,
permanebit cadaver ejus in ligno, sed in eadem die sepelietur (Ibid.),
semper quippe morituris sepeliri vel sepultura non carere optabile fuit,
miramque causam hujus censurae subdidit, quia maledictus a Deo est omnis
qui pendet in ligno, et nequaquam contaminabis terram tuam, quam Dominus
Deus tuus dederit tibi in possessionem (ibid.). Miro modo, o sacerdotes,
dum Sanctum polluere tentatis, lex contra quam injuste egistis, vos in
astutia sua comprehendit, ita ut et illum facere maledictum non
possetis, nec insepultum relinquendo contaminare terram corporis Sancti,
imo et omni mundo, vobis nescientibus, per vos provisum fuit, sepeliendo
resurrecturum principem et auctorem resurrectionis. Non igitur faciet
iniquitatem Dominus justus, non consentiet vobis lex Domini justi, non
erit vestri similis, sicut vos existimastis iniqui. Sed quid? Mane mane
judicium suum dabit in luce, et non abscondetur. Vos judicium vestrum
dedistis in nocte super Sanctum, clamando quod esset reus mortis (Matth.
XXVI), pro eo quod non negavit se esse Sanctum Dei, quod vobis
interrogantibus confessus est se esse Christum Filium Dei benedicti;
Dominus autem mane dabit, mane manifestum faciet judicium suum, de illo
Sancto quale sit, et hoc in luce, ita ut non abscondatur. Dicet enim
illi: Exsurge gloria mea, exsurge psalterium et cithara (Psal. CVII);
atque ille respondebit: Exsurgam diluculo (Ibid.), et ita fiet. Ita
judicium suum dabit mane, et dabit in luce, et non abscondetur, imo in
omnem terram exivit sonus, et in fines orbis terrae (Psal. XVIII),
audietur, quod longe aliter et dissimiliter a vobis injustis, de illo
Sancto suo judicet Dominus justus, in medio vestrum vobis videntibus et
audientibus, et pro injusto judicio poenas exsolventibus. Nescivit autem
iniquus confusionem. Et hoc admirative dictum est, et revera miranda est
impudentia non erubescere vel confundi, manifesto in tam clara luce
judicio Dei de causa illius Sancti, juxta quod cecinit Psalmista: Judica
me, Deus, et discerne causam de gente non sancta (Psal. XLII). Eodem
modo hic dictum est, nescivit iniquus confusionem, cui apud Hieremiam
Dominus ait: Frons mulieris meretricis facta est tibi, erubescere
noluisti (Jer. III). Jam ac si quaeras quomodo vel quid agendo Deus
dedisti in luce judicium tuum, ita subjungit: Disperdidi gentes, et
dissipati sunt angeli eorum. Desertas feci vias ejus, eo quod non sit
qui transeat. Desolatae sunt civitates eorum, non remanente viro nec
ullo habitatore. Hoc, inquit, est judicium meum propter Sanctum quem
polluerunt, et ita manifestum, ut jam nemo sit qui interroget,
scientibus et videntibus cunctis quia disperdidi illos qui tam injuste
egerunt; et non paucos, sed tanta multitudine, ut recte dixerim gentes,
quia primum civitates omnes et subjectos pagos, tribus omnes, diversa
confinia, tandemque ipsam metropolim Hierusalem disperdidi. Hoc est quod
ait, disperdidi gentes, et dissipati sunt anguli, id est principes
eorum, imo leones earum, lupi earum, sicut jam dictum est. Olim
celeberrima civitas et templum, quo nihil erat in toto mundo augustius,
quomodo frequentabantur, quomodo viae ejus confluentibus turbis
populorum stipabantur? At nunc desertas fecit illas, eo quod non sit qui
transeat, et sicut in vero judicio dixi: Ecce relinquetur vobis domus
vestra deserta (Matth. XXIII), ita in vero judicio feci quod desolatae
sunt civitates, non remanente viro nec ullo habitatore. Nunquid autem
hoc nimis properanter egi, et patientiam nullam exhibui? Imo tacui, diu
silui, patiens fui (Isai. XLII). Dixi: Attamen timebis me, suscipies
disciplinam, et non peribit habitaculum ejus propter omnia in quibus
visitavi eam. Verumtamen diluculo surgentes, corruperunt omnes
cogitationes suas. Sensus hic est: Misi prophetas meos consurgens
diluculo, et ad poenitentiam provocans, dixique: Feci quidem tibi haec
omnia, Hierusalem; sed feci ut timeres me, et susciperes disciplinam, et
non periret habitaculum tuum, hoc est, templum, propter omnia scelera
quae gesseras. At econtrario habitatores Hierusalem, me eos ad
poenitentiam provocante, quasi de industria et ex contentione diluculo
surrexerunt, ut festinatione qua ad me redire debuerant, complerent
omnes cogitationes suas et opere demonstrarent quod mente conceperant.
Itaque quod ait, dixi: Attamen timebis me, suscipies disciplinam,
quoniam non est factum quod dixit, cum significatione dubitantis
intelligendum est, ac si diceret: Dixi: Forsitan timebis me, forsitan
suscipies disciplinam, mandavi prophetis meis, dicens: Loquimini ad eum
verba mea, forsitan audiet et timebit vel quiescet et non peribit
habitaculum ejus, quod futurum est nisi timuerit me, nisi susceperit
disciplinam. Solet enim Deus interdum loqui cum significatione
dubitantis, cum apud eum nihil dubium sit. Fili hominis, ait ipse ad
Ezechielem, dices ad filios Israel: Haec dicit Dominus Deus: Si forte
vel ipsi audiant, vel si forte quiescant, quoniam domus exasperans est
(Ezech. II); item: Loqueris ergo verba mea ad eos, si forte audiant et
timeant vel quiescant, quoniam irritatores sunt (Ibid.). Quod autem ita,
quasi dubius loquitur, condescensio est ad vel propter eos qui dubii
sunt vel esse possunt nisi experiantur, nec judicia Dei justa venerantur
nisi experimento didicerint, incorrigibiles eos fuisse quos sprevit aut
judicavit Deus. Sequitur: Quapropter exspecta me, dicit Dominus, in die
tribulationis meae in futurum, quia judicium meum, ut congregem gentes,
et colligam regna. Et effundam super eos indignationem meam, et omnem
iram furoris mei. In igne enim zeli mei devorabitur omnis terra, quia
tunc reddam populis labium electum ut invocent omnes nomen Domini et
serviant ei humero uno. Postquam super impios et peccatores et illam
quae provocatrix merebatur dici Hierusalem severitatem justi judicii
declamavit; nunc tandem ad eam convertitur quae habet aurem fidei, et ea
quae sunt gratiae, quae sunt misericordiae, familiariter insinuat illi,
quam vocat et filiam Sion, nuncupat Israel, nominat filiam Hierusalem,
lauda, inquiens, filia Sion, jubila Israel, laetare et exsulta in omni
corde, filia Hierusalem, et caetera usque in finem, quae ita concludit,
dabo enim vos in laudem, et in nomen omnibus populis terrae, cum
convertero captivitatem vestram coram oculis vestris, dicit Dominus.
Quapropter, inquit, quoniam sicut in initio dixi, congregans congregabo
omnia a facie terrae, id est omnia traham ad meipsum (Joan. XII),
scilicet in die resurrectionis meae, postquam fuero exaltatus a terra
(Ibid.), et haec omnia quae dicta sunt faciam super eos qui me non
exspectant, qui in me non credunt; tu exspecta me, tu crede et spera in
me, in die resurrectionis meae in futurum, id est ex qua die resurgam a
mortuis usque in diem novissimum, quia tunc faciam judicium, et hoc erit
judicium meum, ut congregem gentes, et colligam regna. Tunc enim sedebit
Filius hominis in sede majestatis suae, et venient omnes angeli cum eo,
et congregabuntur ante eum omnes gentes (Matth. XXV). Exspecta me in die
resurrectionis meae, illuminatos habens oculos clara et certa fide
resurrectionis meae, quam qui non credit, non est in die, sed in nocte.
Exspecta me, memor illius dicti angelorum testium meorum, sic veniet,
quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I). Cum dicit, ut
congregem gentes, et colligam regna, subauditur, a sinistris. Sequitur
enim: Et effundam super eos indignationem meam, et omnem iram furoris
mei, videlicet dum dicam eis: Discedite a me, maledicti, in ignem
aeternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus (Matth. XXV). In igne
enim zeli mei devorabitur omnis terra, id est omnes impii qui coelum non
respicientes, cuncta terrena gesserunt opera, tam qui sine lege quam qui
in lege peccavarunt. Quicunque enim sine lege peccaverunt, sine lege
peribunt, et quicunque in lege peccaverunt, per legem judicabuntur (Rom.
II). Tu autem a dextris eris, cum hoc auditu: Venite, benedicti Patris
mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi (Matth. XXV),
et tu eris tunc illa regina de qua dicebatur mihi: Astitit regina a
dextris tuis (Psal. XLIV). Quia tunc reddam populis labium electum, tunc
retribuam populis fructum labiorum nomini meo confitentium, quia
videlicet nomini meo confiteri, hoc est, habere labium electum, labium
mundum vitae aeternae et cantici sempiterni, retributione dignum. In quo
reddam illis? In eo ut invocent omnes nomen Domini, et serviant ei
humero uno. Num parva est ista redditio? Aut nunquid parum est, illic
invocare nomen Domini et servire Domino? Imo magnum atque magnificum et
omne exsuperans desiderium, illic est invocationis et servitii bonum.
Hoc Psalmista sciens cum dixisset: Illuc enim ascenderunt tribus, tribus
Domini, testimonium Israel (Psal. CXXI), hoc subjunxit, ad confitendum
nomini Domini (Ibid.), et magnificentius dicere non potuit et in
Apocalypsi unus de senioribus dicit Joanni: Hi sunt qui venerunt de
tribulatione magna, et laverunt stolas suas, et dealbaverunt eas in
sanguine Agni; ideo sunt ante thronum Dei, et serviunt ei die ac nocte
in templo ejus (Apoc. VII). Igitur non ut ibidem littera sonat, regnum
illud vel civitatem Dei viventis Hierusalem coelestem Christianus vel
spiritualis homo existimet aut existimare debet auro stratam gemmisque
aut margaritis prostratam, quia videlicet non in auro aut lapidibus
pretiosis, sed in confessione nominis Domini et in servitio ejus est
regnum Dei. Servitur autem illic servitio perfecto, quod mira brevitate
propheta hic innuit, cum dicit, humero uno. Quidnam est humero uno, nisi
corde indiviso? Non ita hic in isto exsilio, ubi dispositi sumus ad
serviendum eidem Domino. Multae namque sunt hujus mundi varietates, et
animus mortalium, quamvis justorum atque perfectorum, vix una hora secum
totus est. Non ergo aut esse potest hic, quod promittitur illic.
Sciendum est autem et manifestius dicendum quae causa faciat, ut possit
illic serviri humero uno, humero indiviso. Quaenam illa est? Videlicet,
quia civitatis illius, regni illius, rex et Dominus, unus et solus est,
unus Deus Pater et Filius et Spiritus sanctus est indivisus et
inseparabilis imperii rex, et hic idem ipse est, idem permanet
incommutabilis substantiae, et invariabilis animi est, et una semper
trium personarum unius Dei voluntas est. Hinc indivisum imperium habet,
quia indivisus et invariabilis ipse est, juxta illud ab ipso dictum: Ego
sum qui sum (Exod. III). Proinde quod hic dicit, ut invocent omnes nomen
Domini, et servient ei humero uno, nihil aliud esse arbitror quam quod
fuerat in psalmo dictum, commutato duntaxat ordine sententiarum: Cujus
participatio ejus in idipsum. Illuc enim ascenderunt tribus, tribus
Domini testimonium Israel, ad confitendum nomini Domini (Psal. CXXI).
Nam invocare nomen Domini, quid aliud est nisi confiteri nomini Domini.
Et huic Domino humero uno servire, quid aliud est nisi participatio ejus
in idipsum? Sequitur: Ultra flumina Aethiopiae inde supplices mei filii
dispersorum meorum deferent munus mihi. Si ita dixisset: Quia tunc
reddam populo meo labium electum, ut invocet nomen Domini, putaret ut
contenderet Judaeus de se tantummodo esse dictum, ut contendere solet,
quasi Judaeorum sit Deus tantum, et non etiam gentium. Nunc autem cum
dicit, reddam populis, negare non potest quin et de aliis cura Deo sit,
quod etiam aliunde jamdudum providerit sibi Deus confessores nominis
sui, et ita est: nam ultra, inquit, flumina Aethiopiae, id est in fines
orbis terrae, subauditur, exibit sonus praedicationis evangelicae (Psal.
XVIII), et inde, o filia, cui loquor, cui dico exspecta me, et cui
protinus dicturus sum: Lauda, filia Sion; laetare et exsulta in omni
corde, filia Hierusalem; deinde, inquam, de finibus terrae supplices
mei, scilicet apostoli, deferent mihi munus dispersorum meorum, id est
dispersos meos congregabunt in unum, quod mihi utique erit munus magnum.
Hoc sciens evangelista, cum esset, inquit, Caiphas pontifex anni illius
prophetavit, quia Jesus moriturus erat pro gente, et non tantum pro
gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum (Joan.
XI). Hoc tibi, o filia, pro magna consolatione dictum est: Quia si ex te
exierunt, qui tui esse debuerunt, filii scelerati, semen nequam (Isai.
I), nihilominus multiplicaberis, et in filiis laetaberis, qui profecto
venient de longe, quod magnifice significatur, dicendo: Ultra flumina
Aethiopiae, non quod de sola debeant Aethiopia venire, cum per alium
prophetam dixerim: Ecce isti de longe venient, et ecce illi ab aquilone
et mari, et isti de terra australi (Isai. XLIX), sed quod universitas
gentium propter tenebras, in quibus erant, ignorantiae, et propter
persecutionem principum vel tyrannorum recte significetur, per impetus
fluminum, et per nigredinem Aethiopiae. Simul et plurimum laudis dat
supplicibus suis quod transmeare debeant flumina Aethiopiae, et deinde
sibi dispersorum suorum munus deferre, id est omnium persequentium
tyrannorum saevitiam exsuperare, et Ecclesiam sibi de gentibus adducere,
secundum typum qui in eo praecessit, quod regina Saba venit a fluibus
terrae, audire sapientiam Salomonis (III Reg. X). Nunquid autem, o
filia, semper nigri erunt illi Aethiopes supplices mei, aut tu semper
Aethiopissa eris, ut sit semper unde erubescere possis? Imo audi quod
sequitur: In die illa non confunderis super cunctis adinventionibus
tuis, quibus praevaricata es in me, quia nunc auferam de medio tui
magniloquos superbiae tuae, et non adjicies exaltari amplius in monte
sancto meo. Magna promissio, magna consolatio. Nunc interim antequam
veniat dies ille, dies resurrectionis meae, confunderis et non absque
re, cum dicis et confiteris veraci confessione quidpiam tale, ut est
illud Isaiae: Sicut pannus menstruatae omnes justitiae nostrae (Isai
LXIV). At vero in illa die ita non erit, praesertim ut fiet, quod nunc
promitto tibi in prophetis et in Psalmis, quia erit fons patens domui
David, et habitantibus Hierusalem in ablutionem peccatoris et
menstruatae (Zach. XIII). Unde et David bona spe exsultans Spiritu
sancto: Asperges me, inquit, hyssopo, et mundabor; lavabis me, et super
nivem dealbabor (Psal. L). Equidem, quamvis et alibi dicat: Accedite ad
eum, et illuminamini, et facies vestrae non confundentur (Psal.
XXXVIII), tamen in praesenti vita, quamvis utitur mortali conditione, et
nondum plenus est in te dies ille resurrectionis meae, erubescis modo
quodam, juxta illud: Quem ergo fructum habuistis tunc, in quibus
erubescitis nunc (Rom. VI); sed ista confusio gloriam adducit, et ipsa
omnino succedente gloria pertransibit. Cum enim venerit plenitudo illius
diei, plenitudo meae resurrectionis; cum resurrexerint membra, sicut
caput resurrexit, nunquid recordatio praeteritae nigredinis quidquam
afferet confusionis. Imo locupletissima erit materia cantationis ipsa
miseriarum recordatio, juxta illud: Misericordias Domini in aeternum
cantabo (Psal. LXXXIII). Nunquid vel alius quis improbrare poterit tibi,
quod tu Aethiopissa fueris. vel mihi quod Aethiopissam uxorem duxerim?
Jam Mariam operuit candens lepra tanquam nix, et extra castra manet
septem diebus, pro eo quod murmuravit contra Mosen, propter uxorem ejus
Aethiopissam (Num. XII). Et, ut manifestius dicam, jam Synagogam
immunditia suae iniquitatis omni saeculo notam fecit, projectam non
solum secundum animam de regno Dei, verum etiam secundum corpus de
civitate et templo quondam Dei, et foris manet, mente et corpore
dispersa secundum illud: Disperge illos in virtute tua (Psal. LVIII), et
donec pertranseant septem dies, id est donec plenitudo gentium
subintroeat, non revocabitur in castra haec, pro eo quod improperat tibi
vel supplicibus tuis, quod Aethiopes fuerint, et mihi de talibus ego
Ecclesiam conjunxerim. Quanto magis in plenitudine illius diei, in
resurrectione universali, omne os obstructum erit? Praedico tibi, quia
tunc auferam de medio tui magniloquos superbiae tuae, scilicet istos qui
se dicunt Judaeos esse, et non sunt, sed sunt in Synagoga Satanae vere
magniloqui et superbi, in eo maxime, quod suam quaerentes statuere
justitiam, justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. X), quae videlicet
superbia, sic tua superbia dicitur esse, quomodo illi dicuntur esse
filii tui vel filii Abrahae, et se unum patrem Deum dicunt habere (Joan.
VIII). Hoc facto, non adjicies altari amplius in monte sancto meo, sed
stabis in magno et aeterno sanctae humilitatis firmamento, sciens et
perfecte cognoscens quod nunc ex parte cognoscis, (I Cor. XIII), et
veraciter confiteris, quia de suis operibus nullus unquam potuit vel
poterit in conspectu Dei justificari (Psal. CXLII). Imo omnes
peccaverunt, et egent gloria Dei (Rom. III), et quod tunc probatione non
indigebit, quia res manifesta erit. Auferentur magniloqui, et qui
relinquentur ibi? Ait: Et derelinquam in medio tui populum pauperem et
egenum, et sperabunt in nomine Domini reliquiae Israel. Sic magniloqui
veraciter dicuntur et sunt, qui in semetipsis tanquam justi confidunt,
et de operibus legis praesumunt, ita pauperes et egeni recte dicuntur et
sunt, qui se peccatores esse cognoscunt, et nonnisi per fidem Jesu
Christi justificari se sentiunt. Talem populum ita pauperem, ita egenum,
pauperem spiritu, scientem se egere vel eguisse gloria Dei, quae est
justificari gratis per fidem Jesu Christi (Ibid.), derelinquam, ait, in
medio tui, ut venientes ab oriente et occidente recumbant in sinu
Abrahae, magniloquis illis filiis regni in tenebras exteriores ejectis
(Matth. VIII). Fiet tamen quandoque ut sperent in nomine Domini
reliquiae Israel, scilicet cum plenitudo gentium subintroierit (Rom.
XI). Quid erit illis sperare in nomine Domini, nisi deponere
pertinaciam, qua se justificari arbitrantur ex operibus suis, et omnem
justificationem credere in solo nomine Domini, in fide Jesu Christi?
Sequitur: Non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non
invenietur in ore ejus lingua dolosa, quoniam ipsi pascentur, et
accubabunt et non erit qui exterreat. Felix ille dies resurrectionis, in
cujus plenitudine nec verbo nec opere quisquam peccabit. Magna et beata
remuneratio omni animae vel omni homini, qui nunc et si iniquitatem
fecit, et mendacium locutus est, jam ulterius iniquitatem facere et
mendacium loqui non vult. Magna, inquam, et beata remuneratio, quia nunc
accipiet stabilitatem hanc, ut iniquitatem facere, ut mendacium loqui
jam non possit; quippe ubi jam malam voluntatem habere non poterit beata
anima Deo Creatori suo sociata vel conjuncta inseparabiliter per
spiritum amoris aeterni. Lauda, filia Sion; jubila, Israel; laetare et
exsulta in omni corde filia Hierusalem, subauditur, hanc promissionem
habens. Lauda Deum Patrem, et jubila Deo Filio, laetare et exsulta in
Deo Spiritu sancto, quae sancta Trinitas unus Deus est, unde accepisti
quod es filia Sion, quod es Israel, quod es filia Hierusalem. Filia Sion
per fidem, Israel per spem, filia Hierusalem per charitatem. Abstulit
Dominus judicium tuum, avertit inimicos tuos rex Israel Dominus in medio
tui, non timebis malum ultra. Vere pulchra, sed admodum occulta
praedicatio sanctae et individuae Trinitatis. Dominus Deus Pater
judicium tuum abstulit; rex Israel Dei Filius inimicos tuos avertit;
Dominus Spiritus sanctus in medio tui est, et idcirco non timebis malum
ultra, quia quem nunc vides per speculum in aenigmate, tunc videbis
facie ad faciem (I Cor. XIII), et mors ultra non erit (Apoc. XXI), quae
fuit judicium tuum super omne genus humanum Adam peccante prolatum.
Neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra quae prima abierunt
(Ibid.). In illa die dicetur Hierusalem. Noli timere, Sion; non
dissolvantur manus tuae; Dominus Deus tuus in medio tui fortis, ipse
salvabit. Gaudebit super te in laetitia, silebit in dilectione tua,
exsultabit super te in laude. Quam laetus Trinitatis amator animus hoc
attendit, quod hic Spiritus sanctus per os prophetae indubitabili
veritate loquens, quasi tinnulam fidei tripudiat cantilenam, et
jucunditatis suos modulos triplicat ut excitata audientis anima, jam per
haec verba meditando gustare, ut speculari incipiat, quod Deus suus
sancta sit Trinitas, quam videlicet Trinitatem, quia tunc mundus nomen
ejus, quod est Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, portare non
poterat: idcirco quaerendum non est hic cur non ita propheta distinxit,
sicut ipse in Evangelio suo Dominus deprompsit, dicendo: In nomine
Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matth. XXVIII). Ecce quatuor modis
opus decantavit, quod circa nos agit, vel actura est indivisa unitas
Trinitatis. Primo modo ita sonat, vox exsultationis, et revera sonus
epulantis. Lauda, filia Sion; jubila, Israel; laetare et exsulta in omni
corde, filia Hierusalem. Secundo autem sic: Abstulit Dominus judicium
tuum, avertit inimicos tuos rex Israel, Dominus in medio tui. Tertio
vero ita: In die illa dicetur Hierusalem: Noli timere, Sion; non
dissolvantur manus tuae, Dominus Deus in medio tui fortis ipse salvabit.
Quarto autem sic: Gaudebit super te in laetitia, silebit in dilectione
tua, exsultabit super te in laude. Quam pulchre quatuor his modis
variatur vox unius ejusdem laudis, trinis per singulos modos distincta
clausulis. Quam pulchre, inquam, si consideres quia quatuor sunt, quae
in uno Christo pro maximo propter nos operata est unitas Trinitatis,
quae nescire non licet ulli animae, quae et Sion, et Israel, et
Hierusalem sit digna nuncupari. Quae sunt illa? Incarnatio, passio,
resurrectio et ascensio. Incarnatio Trinitatis opus est, quia ut
incarnaretur Filius, Pater illum misit. Ipse virginis uterum ingressus
est, Spiritus sanctus illi verum corpus, veram carnem de carne virginis
condidit, et cum anima rationabili carnem nostram verum hominem ut
indueret, ipse effecit. Passio Trinitatis opus est, quia calicem illum,
quem Pater dedit, Filius bibit, et per Spiritum sanctum, ait Apostolus,
sese hostiam obtulit, ut emundaret conscientiam nostram ab operibus
mortuis (Hebr. IX). Resurrectio Trinitatis opus est, quia Pater,
exsurge, gloria mea, dixit; Filius Exsurgam diluculo (Psal. LVI)
respondit; Spiritus sanctus, eadem die ex ore ejus in remissionem
peccatorum processit insufflantis et dicentis: Accipite Spiritum
sanctum; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis (Joan. XX).
Ascensio Trinitatis opus est, quia dixit Pater: Sede a dextris meis
(Psal. CIX), Filius ascendit et sedit, Spiritus sanctus de illo consessu
super discipulos veniens, divisiones gratiarum illis distribuit (I Cor.
XII). Itaque pro eo, quia Deus homo factus est. Lauda, Sion, jubila,
Israel, laetare et exsulta in omni corde, filia Hierusalem, quia inde
tu, filia Sion, quod sicut Deus patribus promisit, ita Filium suum
misit; inde tu, Israel, quia natura tua cum Dei Filio, Dei Verbo in unam
personam assumpta, revera cum Deo directa est secundum nomen Israel;
inde tu, filia Hierusalem, quia per eamdem divinae et humanae naturae
conjunctionem, tu quae de terra eras, coelestibus in pace sociata es, et
jam quidem per hoc ipsum, quod propter te passus est, judicium tuum,
judicium mortis abstulit, inimicos tuos avertit, scilicet malignos
spiritus et ipsum principem mundi, quem foras misit, et illo foras
misso, Dominus in medio est tui, et malum illud praevaricationis
antiquae, transgressionis paternae, non timebis. Verumtamen est adhuc
aliquid quod times, dum in corpore vivis, scilicet mors carnis et
passiones corporis. Sed certum tibi est et esse debet, quia in illa die
resurrectionis universalis dicetur tibi: Noli timere, videlicet, quia
mors ultra non erit (Apoc. XXI), non dissolvantur manus tuae, quia
immutata et impassibilis facta eris. Porro gaudium quo gaudebit super te
in laetitia, silentium quo silebit in dilectione tua, exsultatio qua
exsultabit super te (Isa. LXI) in laude Trinitatis sancta, oculus non
vidit, auris non audivit, et in cor hominis non ascendit (I Cor. II).
Sequitur: Nugas qui a lege recesserant, congrego, quia ex te erant, ut
non ultra habeas super eos opprobrium. Nugas dixit nugaces homines,
videlicet, qui Dominum ipsum, de quo hic sermo est, sicut Sapientia
testatur, calumniantur, dicentes: Quoniam dissimilis est aliis vita
illius, et immutatae sunt viae illius (Sap. II). Tanquam nugaces
aestimati sumus ab illo, et abstinet se a viis nostris tanquam ab
immunditiis. Ejusmodi nugas, inquit, illos nugaces, qui a lege
recesserant, dicentes adversus Dominum, et adversus Christum ejus:
Dirumpamus vincula eorum, et projiciamus a nobis jugum ipsorum (Psal.
II). Congregabo, quia ex te erant, id est in fasciculos ad comburendum
alligabo (Matth. XIII), et manus judicium portabunt propter hoc ipsum,
quia ex te erant, quia legem acceperant, quia semen Abrahae erant, quia
Israelitae erant, quia ministri Christi erant, unde et opprobrio tibi
fuerunt, et propter eos blasphematum est nomen meum. Congregabo eos, ut
non ultra habeas super eis opprobrium, ut non ultra in comparatione tui
justificet se Sodoma (Ezech. XVI) sive Gomorrha, neque dicat mare, ut
Sidon erubescat (Isa. XXIII), quod nimirum dicit, quoties manifesta
gentilitas tibi propter aliquos, qui in te gentiliter vivunt, insultant.
Ecce ego interficiam omnes qui afflixerunt te in tempore illo. Non eos
tantum qui ex te erant et ex te exierunt, imo ex te non erant, sicut
quidam tuorum dicit: Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis (I Joan.
II). Non, inquam, illos tantum, sed et omnes qui te afflixerunt, sive in
lege, sive sine lege peccantes, interficiam in tempore illo, eos qui in
lege peccaverunt (Rom. II), per legem judicando, et eos qui sine lege
peccaverunt (ibid.), sine lege perditione dando. Et salvabo
claudicantem, et eam quae ejecta erat, congregabo, et ponam eos in
laudem et in nomen, in omni terra confusionis eorum in tempore illo quo
adducam vos, et in tempore quo congregabo vos. Magna dignatio, quam
omnes novimus, excelsi Domini, qui juxta illud Psalmistae: Quoniam
excelsus Dominus et humilia respicit, et alta a longe cognoscit, et
fecit, et facit (Psal. CXXXVII). Nam videte, inquit, vocationem vestram,
fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes;
sed quae stulta sunt mundi, elegit Deus, ut confundat sapientes, et
infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia, et ignobilia mundi et
contemptibilia elegit Deus, et quae non sunt, ut ea quae sunt destrueret
(I Cor. I). Quia aliud hic placet, dum dicit: Et salvabo claudicantem,
et eam quae ejecta erat congregabo? Nam per claudicantem et ejectam
cuncta infirma sive impotentia, cuncta stulta, et ignobilia, et
contemptibilia, recte propheticus sermo designat. Salvabo, inquit, et
congregabo hujusmodi, et ponam eos in laudem, et in nomen, et in omni
terra confusionis eorum, id est faciam eos laudabiles atque nominatos
illic, ubi erant sine nomine, ut videbantur illaudabiles, videlicet
confundendo per ipsos, et destruendo sapientes, fortes atque potentes
illos, quorum in oculis habebantur ignobiles, et videbantur
contemptibiles. Hoc, inquam, faciam in tempore illo, quo adducam vos, et
in tempore quo congregabo vos, id est non solum in futuro, verum etiam
in praesenti saeculo faciam nominatos, et inclytos illos de humilitate
vocatos principes vestros, ita ut sicut ad Moysen dixit: Ecce constitui
te deum Pharaonis, ita et isti dii terrae dicantur (Exod. VII), et sint,
juxta illud Davidicum: Principes populorum congregati sunt cum Deo
Abraham, quoniam dii fortes terrae vehementer elevati sunt (Psal. XLVI).
Dabo enim vos in nomen, et in laudem omnibus populis terrae, cum
convertero captivitatem vestram coram oculis vestris, dicit Dominus.
Omnes populos terrae hic intelligimus electos de omnibus populis terrae,
qui dicunt in Apocalypsi, et redemisti nos Deo, et omni tribu, et
lingua, et populo, et natione (Apoc. V). Quos istos vel quod ob meritum,
daturum se promittit eos in nomen et in laudem, cum converterit
captivitatem ipsorum coram oculis eorum? Nimirum illos, quos jam diximus
principes populorum, quorum labore et industria, cooperante eis Dei
gratia, factum est et fit hoc ipsum quod convertitur et convertetur
captivitas eorum coram oculis eorum, quae videlicet conversio
captivitatis nunc inchoata, tunc perfecta erit, quando resurgent mortui,
et constituentur a dextris, mox percepturi regnum quod paratum est eis
ab origine mundi (Matth. XXV). Magnum conversae captivitatis spectaculum
ipsorum quondam captivorum et magna praesentis admiratio felicitatis
apud ipsos, recolentes magnitudinem transactae miseriae praeteritae
captivitatis. Proinde cum dixisset, cum convertero captivitatem vestram,
magnifice addit, coram oculis vestris. Tunc isti principes, vel patres,
sive apostoli, et quicunque convertendae hujus captivitatis adjutores
fuerunt vel sunt, in nomen et in laudem, id est nominati et laudabiles
eisdem erunt quos audierunt, ut converteretur captivitas eorum, et valde
justo ordine principes vel patres, imo et salvatores post Deum illos se
habere gaudebunt. Haec omnia dicit Dominus, subauditur, qui non
mentitur, et cujus omnia dicta necessario implebuntur. Coelum enim,
inquit, et terra transibunt, verba autem mea non transibunt (Matth.
XXIV).
|
|