IN GENESIM LIBER TERTIUS. (Gen. cap. III, vers. 1-24)


CAPUT PRIMUM. De calliditate serpentis, et quod homo prius per superbiam tumuit intus quam foris per serpentem tentaretur.

Humani generis vox illa est in David: Priusquam humiliarer ego deliqui (Psal. CXVIII). Hoc vere dixit, non quod juxta quosdam haereticos anima cujusque nostrum, priusquam in corpore humiliaretur, sublimis fuerit in altitudine coeli, et ibi deliquerit, et propter delictum suum humiliata, id est, proprii corporis carcere conclusa sit. Perversus hic sensus est. Sed priusquam humiliarer ego deliqui, subauditur secundum Adam, id est, priusquam compararer jumentis, et similis fierem illis, ego in honore positus non intellexi (Psal. XLVIII), non auctorem honoris mei Deum glorificavi, aut gratias egi, quin et praeceptum ejus transgressus sum, et in hoc deliqui. De quo delicto diligenter notandum qualiter Scriptura narrationem incoeperit (CAP. III); ait: Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae quae fecerat Dominus Deus; gloriam sive honorem et securitatem hominis praemiserat dicens: Erat autem uterque nudus, Adam scilicet et uxor ejus, et non erubescant. Et continuo subjungit: Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae. Quidnam hoc sibi vult, quod non solummodo dixit, sed serpens erat callidior, sed conjunctiunculam interposuit et, dicendo, sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae? Hoc utique intendit, et ad hoc auditorem trahit, ut non putet initium peccati sive tentationis Adae vel uxoris ejus coepisse ab exteriori persuasione serpentis. Prius namque intus ad cor hominis per semetipsum locutus est spiritus diaboli, ut superbiret, Deumque praeceptorem ferre, vel mandatum ejus portare despectui haberet. Nisi enim intus per superbiam prius tumuisset, foris tentatus tam facile non cederet. Ut ergo duplicis substantiae creatura, scilicet homo, qui ex corpore constat et anima, duplicem corporis et animae pertraheretur ad mortem, prius in anima spirituali corruptus est superbiae vitio, deinde et corporeo contra Dei mandatum infectus est cibo. Quod et ipse nostrae reparator substantiae Dominus noster Jesus Christus pulchre parabolica insinuatione testatur cum dicit: Homo quidam ascendebat ab Jerusalem in Jericho, et incidit in latrones (Luc. XVIII). Non dixit solummodo: homo quidam incidit latrones, sed descendebat, inquit, ab Jerusalem in Jericho, et tunc demum incidit in latrones. Nisi enim descenderet, non incidisset, quia videlicet nisi mente superbiret, dati praecepti praevaricationem non incurrisset. Descendebat, quia mente tumebat; tumore namque ascendere, veraciter descendere est, quia videlicet ubi mens elevatur, ipsa elevatione dejicitur. Unde Psalmista: Dejecisti, inquit, eos dum allevarentur (Psal. XXVII). Igitur cum dictum est: Erat autem uterque nudus, et non erubescebant, illico subaudiendum fuit, quia tantis ingrati beneficiis, Deo subesse despiciebant, et conscii quantae generationis forent patres et principes, jam sicut dii, id est, revera dii haberi volebant. Sicut enim non semper pro similitudine, sed aliquando ponitur pro veritatis ostensione, ut illic: In convertendo Dominus captivitatem Sion facti sumus sicut consolati (Psal. CXXV). Sicut consolati, inquit, id est, vere consolati. Hoc, inquam, subaudiendum est et continuo subjungendum: Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae. Et est sensus: Per semetipsum intus corrupit hominem diabolus, et non solum per semetipsum intus, sed et per serpentem circumvenit exterius.