|
Visio Abdiae. Quae visio dicitur Abdiae, visio est Dei, id est quam Deus
Abdiae ostendit. Unde et Ezechiel, Aperti sunt, inquit, coeli, et vidi
visiones (Ezech. I). Propterea qui nunc prophetae dicuntur olim
dicebantur videntes, eo quod viderent Dei visiones Nam in libro Regum
ita legimus: Olim in Israel sic loquebatur unusquisque vadens consulere
Deum: Venite et eamus ad videntem. Qui enim propheta dicitur hodie,
vocabatur olim videns (I Reg. IX). Visiones autem haec differunt, quod
alibi, monstrante Deo, significativae videntur imagines, quales maxime
viderunt jam dictus Ezechiel et Daniel, alibi sine imaginibus divinae
suo modo videntur et percipiuntur locutiones, quemadmodum hic de
semetipso dicit: Visio Abdiae, et tamen nullam se similitudinem sive
imaginem narrat vidisse. Et de ista quidem visionis qualitate non dubium
est sanctos prophetas certum habuisse visum sive intellectum, Spiritu
sancto in ipsis loquente. De illa vero qualitate videndi qua
praemonstrabantur imagines illud sciendum, quia non statim intellectus
sequebatur visum, sicut de semetipso testatur Daniel. Cum enim vidisset
quatuor bestias grandes de mari ascendentes, Accessi, inquit, ad unum de
assistentibus et veritatem quaerebam ab eo de omnibus his (Dan. VII).
Item, cum vidisset arietem cornibus ventilantem contra occidentem, et
contra aquilonem, et contra meridiem, et adversus currentem hircum, qui
habebat cornu insigne inter oculos suos, postmodum subjunxit: Cum
viderem ego Daniel visionem et quaererem intelligentiam, ecce stetit in
conspectu meo quasi species viri, et audivi vocem viri inter Ulai et
clamavit, et ait: Gabriel, fac intelligere istam visionem (Dan. VIII).
Haec dicit Dominus Deus ad Edom: Auditum audivimus a Domino, et legatum
ad gentes misit: Surgite et consurgamus adversus eum in praelium. Edom
ipse est Esau, qui et alio nomine dicitur Seyr. Cur autem vocatus sit
Edom historia prodit dicens: Coxit autem Jacob pulmentum. Ad quem cum
venisset Esau de agro lassus, ait: Da mihi de coctione hac rufa, quam ob
causam vocatum est nomen ejus Edom (Gen. XXV). Edom quippe interpretatur
rufus, et est nomen hoc gulae ejus monimentum, eo quod pro coctione rufa
vendiderit primogenita sua. Attamen idem colore quoque rufus erat, sicut
scriptum est: Qui primus egressus est, rufus erat, et totus in morem
pellis hispidus (ibid.). Unde notandum quod non naturae accidens color
reprehensibilis judicatus est, ut propter hoc tali vocabulo denotaretur,
et diceretur Edom, praesertim cum et sanctus David rufus fuerit (I Reg.
XVI), sed animi vitium et immoderatus rufae coctionis appetitus meruit,
ut nominis ejusmodi haereditatem sortiretur. Quid autem genus illius
Edom tunc temporis agebat, vel in quo merebatur, ut contra illum visio
tam dura prophetae, sive sermo Domini demonstraretur? Valde namque dura
est, sicut ex tota serie lectionis hujus manifestum est. Si temporum
illorum gesta revolvimus, constat quia foederatus erat Israeli Edom, in
tantum ut cum Joram filio Achab, sub quo iste Abdias paverat prophetas
Domini, pergeret ad praelium contra Moab (III Reg. XXII). Quid igitur
super hoc animadvertendum, nisi quia verba visionis hujus, cum non
hominis, sed Spiritus sancti verba sint, spiritualiter pensanda sunt?
Edom quippe, quod interpretatur rufus, sive sanguinolentus, non solus
iste homo fuit Isaac et Rebeccae filius, sed omnis quicunque vitium ejus
imitatur, sectando gulam, et fraternum gerendo odium, sicut ille fecisse
non ignoratur. Si hoc ita non esset, Apostolus nequaquam diceret his qui
utique secundum carnem, qui ex Esau, qui ex Edom, sed ex Jacob geniti
fuerant: Contemplantes, ne quis desit gratiae Dei, ne qua radix
amaritudinis rursum germinans impediat et per illam inquinentur multi,
ne quis fornicator, aut profanus ut Esau, qui propter unam escam
vendidit primogenita sua (Hebr. XII). Itaque si verba visionis rite
perpendas, quae nulla testatur historia digne, et sicut propheticam
condecet tubam, completa esse in illo Edom, itemque recolas qualis
fuerit rerum status in Israel, quo tempore prophetavit hic Abdias,
dubitare non debes quin sub nomine Edom visio sit contra carnalem
Israel. Tunc enim regnante Achabet impia Jezabel coeperunt occidi
prophetae Domini, ita ut diceret Elias: Domine, dereliquerunt pactum
tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos
occiderunt gladio, et relictus sum ego solus, et quaerunt animam meam
(III Reg. XIX). Nimirum qui occidebantur, et ipse Elias qui fugiebat,
caeterique de quibus ait Dominus: Reliqui mihi septem millia virorum,
quorum genua non sunt curvata ante Baal (ibid.), ipsi sunt Jacob et
Israelitae, qui autem occidebant eos, ipsi erant Edom, utpote opere
perpetrantes odium quod mente conceperat ille, cujus propter imitationem
filii sunt, dicens in corde suo: Venient dies luctus patris mei, ut
occidam Jacob fratrem meum (Gen. XXVII). Alioquin quomodo stabit illud
quod in hoc propheta, cum praemissum esset: Ut intereat vir de monte
Esau, subjectum est: Propter interfectionem, et propter iniquitatem in
fratrem tuum Jacob? Nam ille Esau sive Edom, quem Rebecca peperit,
oderat quidem semper Jacob pro benedictione qua benedixerat ei Pater,
sed non interfecit eum. Hi autem qui ex Jacob secundum carnem geniti
odium imitati sunt Esau, fratres suos interfecerunt, nec destiterunt
interficiendo, donec ipsum interficerent Christum. Quod si quaeras, quae
fuerit necessitas ut significarentur nomine Edom cum possent manifestius
exprimi nominibus aliis, quae propria viderentur Judaicae sive
Israeliticae gentis, nos ad haec dicimus quia nimis incauti et
indiscreti fuisset hominis nudo sermone propriisque vocabulis declamare
perditionem gentis, apud quam solam oportebat interim propheticas
visiones et omnes sanctas Scripturas conservari, donec glorificato Jesu,
et dato Spiritu, per totum mundum diffunderentur per linguas omnium
gentium, et clarescerent aperto credentium sensu ad intelligendum. Nunc
jam textum visionis hujus ingrediamur. Praemisso, Haec dicit Dominus ad
Edom, statim subjungit: Auditum audivimus a Domino, et legatum ad gentes
misit. Haec ex sua caeterorumque prophetarum persona interloquitur,
priusquam narrare incipiat quaenam sint ea quae dicit Dominus ad Edom.
Sic Lucas, in Actibus apostolorum, praemissu, Exsurgens Petrus in medio
fratrum dixit (Act. I), priusquam ea narrare incipiat quae Petrus dixit,
ipse ex sua persona interposuit. Erat autem turba hominum simul fere
centum viginti, itaque quasi quaereret, quis tu, quomodo vel unde scis
qui dicat Dominus ad Edom? A Domino, inquit, audivimus auditum nos
prophetae, qui fere omnes loquimur contra Edom. Et ipse misit, id est
certissime missurus est legatum ad gentes, qui dicat: Surgite, et
consurgamus adversus eum in praelium. Legatus iste Christus est, missus
ad gentes et desideratus gentibus, sicut in Aggaeo scriptum est: Movebo
omnes gentes et veniet desideratus cunctis gentibus (Agg. II). Legatus
iste non sic ad gentes missus dicitur, ut per suam ipse personam ad
gentes venerit, aut venire debuerit, quippe quia in Judaea consummatus
est, et peragendum ad gentes suae legationis officium suis apostolis
imposuit, sicut unus ex eis Paulus dicit: Pro Christo ergo legatione
fungimur, tanquam Deo exhortante per nos. Obsecramus pro Christo,
reconciliamini Deo (II Cor. V). Legati hujus verba sunt haec: O vos
gentes, surgite et consurgamus adversus Edom in praelium. Nimirum hoc et
corporaliter factum est, quando ex Romano imperio consurrexerunt gentes
ad excidium Judaeorum, ex nunc usque fit, dum credentes ex gentibus
contra illos verbo veritatis dimicant, tela sumentes ex armario
Scripturarum sanctarum. Hunc auditum nos a Domino audivimus, qui legatum
illum exspectamus et recipimus. Edom autem, qui illum non recipit, imo
qui illum occidit, sicut ante et post illum prophetas et sapientes et
scribas interfecit, quos ille misit, audiat alia quae Dominus ad eum
dicit: Quae sunt illa? Ecce parvulum dedi te in gentibus, contemptibilis
tu es valde. Quale mitium eorum qui dicunt ad istum Edom: Parvulum,
inquit, dedi te in gentibus. Potest quidem parvulus in bono interdum
accipi, sed non hic. Sequitur enim: Contemptibilis tu es valde. Ergo
parvulum dedi te, id est invidum esse ostendi te, de quo recte dixerit
alia Scriptura, parvulum occidit invidia (Job V). Invides enim gentibus,
quia videlicet comparatione tui magnae effectae sunt gentes Christum
suscipientes, et ob hoc in fide patris Abrahae recte gloriantes. Hinc
est illud: Ego ad aemulationem vos adducam in non gentem, in gentem
insipientem, in iram vos mittam (Rom. X). Aemularis enim et invides
gentibus, videns impletum esse in eis illud propheticum: Inventus sum a
non quaerentibus me, palam apparui his qui me non interrogabant (ibid.).
Cum ita sis parvulus, consequenter et recte contemptibilis tu es valde,
subauditur, propter interfectionem et propter iniquitatem et fratrem
tuum Jacob, quam postmodum dicturus sum quia videlicet invidisti ut
parvulus, occidisti ut invidus. Idcirco namque ita contemptibilis es, ut
sis veluti Cain vagus et profugus super terram (Gen. IV), ejectus a
facie Domini, quia sicut ille fratrem suum Abel, sic et tu Christum et
prophetas ejus per invidiam occidisti. Idcirco, inquam, tu
contemptibilis es valde, non solum Deo, verum etiam hominibus, inter
quos captivus, et dispersus teneris, notam habens tui sceleris ipsam
captivitatem ac dispersionem, quae tuam iniquitatem latere non sinit.
Nimirum ut ita contemptibilis fieres, praecedens culpa superbiae causa
exstitit. Dico ergo: Superbia cordis tui extulit te, habitantem in
scissuris petrae, exaltantem solium tuum, qui dicis in corde tuo, quis
detrahet me in terram. Si exaltatus fueris ut aquila, et si inter sidera
posueris nidum tuum, inde te detraham, dicit Dominus. Et quidem ille
alter Edom, cujus odium tu imitaris, qui secundum carnem diceris Jacob,
ita ut littera sonat, in petris habitat. Nam omnis australis regio
Idumaeorum de Eleutheropoli usque ad petram et Zailam, haec est enim
possessio Esau, in specubus habitat, sed tu qui omnia quae de Esau
dicuntur, in pejus imitaris, in illa petra gloriaris, in alterius petrae
habitas scissuris. Quae est illa petra? Tuus secundum carnem pater
Abraham. Hinc namque Isaias: Attendite, inquit, ad petram unde excisi
estis, et ad cavernam laci de qua praecisi estis (Isa. LI), Abraham et
Saram volens intelligi. Subjungit enim protinus et dicit: Attendite ad
Abraham patrem vestrum, et ad Saram, quae peperit vos (ibid.) In
scissuris illius petrae tu habitas, et inde superbia te extulit. Verbi
gratia dum dicis, Semen Abrahae sumus, pater noster Abraham est (Joan.
VIII). Haec et hujusmodi, superbia te extollente, dicis, scilicet
superbiendo contra petram illam, quae in fundamento posita et Abraham et
caeteros omnes sanctos, qui petrae sive lapides vivi propter fidem dici
merentur, portat. Nec vero dixi, aut dico, te in petra, sed in scissuris
petrae habitantem extolli. Scidisti namque petram illam, id est carnem
Abrahae scissuris irreparabilibus, et tunc quando decem tribus scindente
Hieroboam, scissae sunt a domo David, qui possidebat haereditatem
benedictionis, quo post Abraham et Isaac simplex Jacob benedici meruit,
ut de semine ejus Christus nasceretur (Gen. XXV), et hinc quando negasti
filium David Filium Dei dicens: Non habemus regem nisi Caesarem (Joan.
XIX). Sic habitans in scissuris petrae exaltasti solium tuum, magis
eligens nominari super te regnum Romanum, sive nomen Caesareum, quam
regnum sive nomen pauperis Christi, cujus regnum non de hoc mundo, sed
de coelo est. Nimirum frustra decipieris, dicens in corde tuo, quis
detrahet me in terram. Denique, si exaltatus fueris ut aquila, et si
inter sidera posueris nidum tuum, inde te detraham dicit Dominus.
Exaltare nunc ut aquila, et inter sidera pone nidum tuum. Verbi gratia,
dicendo: Nos ex fornicatione non sumus nati; unum Patrem habemus Deum
(Joan. VIII), qui volatus animi superbientis nimis est altus; ego vero
inde detraham, falsum comprobando et convincendo, quod non Deus pater
tuus sit, sed ex patre diabolo tu sis, cujus desideria facere voluisti.
Sequitur: Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo
conticuisses? Nonne furati essent sufficientia sibi? Si vindemiatores
introissent ad te nunquid non saltem racemos reliquissent tibi? Quomodo
scrutati sunt Esau, investigaverunt abscondita ejus? Gravissima irrisio,
dicere illi, cujus omnia fures scrutati sunt, et abscondita quoque
investigaverunt, si fures introissent ad te, quomodo conticuisses?
Quisnam ita debet irrideri nisi is qui valde est contemptibilis, ita
vanus, ut cum a furibus dormiens omnino spoliatus sit, hoc ipsum adhuc
nesciens quia dormivit, jactitet quod providus sit, et furis adventum
toto prius mense olfacere possit? Ut manifestior sit hujusce irrisionis
modus, exemplum undecunque sumamus. Ethicus in fabula Terentiana, dum
contra fratrem stomachatur eo quod filium perdat, sinendo illum amoribus
vacare, taliter a servo irridetur (Adelph., act. III, sc. IV, 31):
Tu quantus quantus, nihil nisi sapientia es:
Ille futilis omnium: sineres vero illum tu tuum
Facere haec?
Ille respondens ait:
. . . . . Sinerem illum? An non sex totis mensibus
Prius olfecissem quum ille quidquam inciperet?.
Et servus pertinaciter deludens inquit:
Vigilantiam tuam tu mihi narras?
Tanquam diceret: Non opus est ut mihi narres: novi enim quia filius a te
vigilanter custoditus est hactenus ne amaret. At ille videlicet filius,
quem pater vanus tantopere se custodisse jactitabat, amori cujusdam
psaltriae totus deditus erat, sed amoris famam alius in se transtulerat.
Sed omissis jam nugacibus exemplis, veniamus ad rem ac demonstremus qui
fures quive latrones ad istum Edom introierunt. In psalmo gentes omnes
jussae prandere manibus, et jubilare Deo in voce exsultationis, elegit
nobis, aiunt, haereditatem suam, speciem Jacob quem dilexit (Psal.
LXVI). Haec dicendo Spiritus sanctus ad historiam mittit nos. Sicut enim
Esau sive Edom, qui prior natus erat, a Deo reprobatus est et Jacob
dilectus, sic Israeliticus populus, qui prius quadam familiaritate Deo
acceptus erat, postmodum rejectus est; gentes vero quae nullam ejus
cognitionem prius habuerant ejus benedictionem receperunt. Nimirum illic
Jacob, et hic gentes recte fures dicuntur, non pro suo vitio, sed pro
illius sive illorum improperio, quibus in mortifera negligentia
dormientibus primitiva sublata sunt. Quis enim, ut interim secundum
historiam dicamus: Rebeccam et Jacob fures in illo facto dicere dubitet,
praesertim cum dicat ipse Isaac pater: Venit germanus tuus fraudulenter,
et accepit benedictionem tuam (Gen. XXVII)? Eadem ratione Jacob dicatur
fur, qua dicitur fraudulentus. Amplius dicimus, quia Dominus ipse furi
sese assimilat, dicendo: Si ergo non vigilaveris, veniam ad te cito
tanquam fur, et nescies qua hora veniam ad te (Apoc. III). Notum utique
est, quia sic dicitur, non in reprehensionem venientis, sed in
subsannationem dormientis. Itaque et quando, sicut jam dictum est, venit
germanus fraudulenter, et accepit benedictionem, conscia et cooperante
matre Rebecca, tunc fures introierunt ad Edom, et quando contingente in
Israel caecitate, subintrans plenitudo gentium (Rom. XI) tulit neglectam
a Judaeis benedictionem, id est Christum, nihilominus, imo per amplius
introierunt, imo introire non desinunt ad Edom. Diximus de furibus; de
latronibus quid dicemus? Siquidem utrumque dixit, si fures introissent,
ad te, et si latrones per noctem. Nomen latronis nusquam in Scripturis
recolimus similitudinem gerere alicujus boni. Nam furi quidem, ut jam
dictum est, Dominus sese assimilavit, latroni autem nunquam vel ipse vel
pius aliquis assimilari debuit, cum sit nomen crudelitatis. Ergo gentes
in Christum credentes, et credendo incredulum et crudelem Edom, scilicet
Judaicum populum supplantantes, fures fuerunt, sicut Jacob qui, ut
benedictionem acciperet, fraudulenter venit; latrones autem Scribae et
Pharisaei, qui latrocinando suam exercentes avaritiam, animas
trucidaverunt ejusdem populi. Nam revera si latrones non fuissent,
nequaquam Dominus praemisso, quia scriptum est: Domus mea, domus
orationis vocabitur, diceret in eos, vos autem fecistis eam speluncam
latronum (Matth. XII). Nonne illic pro latrocinando in templo et agendo
praedam de populo, ad hoc pervenerunt ut animas illorum trucidarent,
suadendo ut Christum interficerent? Nonne hoc suadendo, introierunt
latrones per noctem? Obduxerunt enim miseris nimiam deceptionis
caliginem, ita ut cum essent latrones, viderentur esse consultores.
Dixerunt etenim: Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum; et venient
Romani, et tollent nostrum locum et gentem. Ad haec unus es ipsis
Caiphas, pontifex illius anni: Vos, inquit, nescitis quidquam, nec
cogitatis, quia expedit vobis ut unus moriatur homo, et non tota gens
pereat (Joan. XI). O suavissimum consultorem, crudelissimum latronem! Ad
haec conticuit ille Edom, id est acquievit sequens crudele consilium.
Nam ab illo die cogitaverunt ut interficerent Dominum Jesum (ibid.).
Recte igitur cum irrisione et joco amarissimo dicetur in eum: Si fures
introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Hoc
enim amarius dicitur et acerbius sonat, quam si diceretur admirando, dum
fures introirent ad te, dum latrones per noctem, quomodo conticuisti?
Item quod sequitur, nonne furati essent sufficientia sibi, multo
vehementius eumdem Edom percutit, quam si ita diceretur furati sunt
sufficientia sibi. Hoc de gentibus supradictis Judaeos supplantantibus
secundum typum, qui in Jacob praecessit. Recte dicat spiritus
propheticus, quia furati sunt sufficientia sibi, id est ea tantum
tulerunt Judaeis quae ad salutem sufficiant sibi. Neque enim
holocaustomata arietum, et adipem pinguium, et sanguinem vitulorum et
agnorum et hircorum (Hebr. IX), neque neomeniam et Sabbatum, et
festivitates alias, et Kalendas, caeterasque carnales caeremonias fures
isti furari dignati sunt, imo respuerunt et arbitrati sunt ut stercora,
sufficere sibi credentes fidem et justitiam, secundum quod sancti
apostoli scripserunt eis: Visum est enim Spiritui sancto et nobis nihil
ultra imponere vobis oneris, quam haec necessaria, ut ab immolatis
simulacrorum, et sanguine, et suffocato, et fornicatione, et ea quae
vobis fieri non vultis, alii ne feceritis. A quibus custodientes vos
bene agetis (Act. XV). Nimirum tale hoc est, quale est vineam introire,
et racemos diligenter colligendo, sola folia relinquere. Idcirco
convenienter adhuc proloquens, si vindemiatores, inquit, introissent ad
te, nunquid non saltem racemum reliquissent tibi? Denique vineam Domini
fuisse Israeliticam gentem. Passim Scriptura concinit exempli gratia
illud in Esaia: Cantabo dilecto meo canticum patruelis mei vineae suae.
Vinea facta est dilecto in cornu, filio olei, et sepivit eam, et lapides
elegit ex ea, et plantavit eam electam, et caetera usque, vinea enim
Domini exercituum domus Israel est (Isa. V). Nunquam sic a
vindemiatoribus demessa fuit alicujus hominis vinea insensibilis quomodo
ista Domini vinea vivens et sensibilis despoliata est a furibus istis.
Vindemiatores quippe, quamvis diligentes sint, nonnunquam saltem racemum
inter folia latentem relinquunt. At vero fures isti saepedicti, scilicet
gentiles ad fidem vocati, et vineam legis et prophetarum ingressi, totum
rapuerunt, nihilque praeter folia litterae occidentis requirunt illi
tacenti et dormienti Edom. Nullum omnino jam habent reliquum
vivificantis Spiritus racemum. Inde admirando percuncians, et
percunctando admirans dicit: Quomodo perscrutati sunt Esau,
investigaverunt ascondita ejus, subauditur, fures isti, qui ad eum
introierunt? Quae autem erant abscondita illius, videlicet Judaici
populi, qui, ut saepe jam dictum est, nomine et operibus praefiguratus
est Edom sive Esau? Quae, inquam, erant illius abscondita, nisi
spiritualia legis et prophetarum sacramenta, qualia congrue significari
potuerunt vestibus Esau valde bonis, quas apud se Rebecca domi habebat?
Multum scrutati sunt, miro modo abscondita Esau fures isti
investigaverunt, quando legem et prophetas spiritualiter intelligentes,
pelliculis quoque haedorum manus et colli nuda protexerunt, id est
priorum operum veterisque superbiae manifestam confessionem facientes,
poenitentiam egerunt. Ista sunt abscondita Esau, ista sunt valde bona
vestimenta ejus quae Apostolus commemorans, quorum, inquit, adoptio est
filiorum, et gloria, et testamentum, et legislatio, et obsequium, et
promissa, quorum patres ex quibus Christus secundum carnem, qui est
super omnia Deus benedictus in saecula (Rom. IX). Haec omnia scrutati
sunt, et investigaverunt, et ad semetipsos transtulerunt. Sequitur:
Usque ad terminum emiserunt te omnes viri foederis tui, illuserunt tibi;
invaluerunt adversum te viri pacis tuae; qui comedunt tecum, ponent
insidias super te. Grandis reatus exstitit huic Edom, quod multos
foederatos habuit, grandis offensio carnali Israeli, quod toties cum
profanis gentibus foedus pepigit, prohibente Domino in lege, ac dicente:
Non inibis foedus cum eis (Exod. XXIII), neque sociabis cum eis conjugia
(Deut. VII), quia seducent filium tuum ne sequatur me, et ut magis
serviat diis alienis, irasceturque furor meus, et delebit te cito (Exod.
XXXII), ita factum est. Commisti sunt inter gentes, et didicerunt opera
eorum, et servierunt sculptilibus eorum, et factum est illis in
scandalum (Psal. CV). Hoc faciendo et perseverando, ad hoc usque
pervenerunt, ut Romanae gentis imperio nimis ultronei se ingerentes
atque dicentes: Non habemus regem, nisi Caesarem (Joan. XIX), Christum
Dei Filium regem suum crucifigerent. Multi per diversa temporum
curricula taliter foederati fuerunt hujus Edom, quibus dum similis esse
contendit, prophetas et ipsum Dominum prophetarum occidit. Porro
illusores veraciter, falso autem viri pacis, de quibus nunc ait,
illuserunt tibi, invaluerunt adversum te viri pacis tuae; qui comedunt
tecum ponent insidias super te, sacerdotes fuerunt, maximeque Annas et
Caiphas, qui multo perniciosius illi populo illuserunt, suadendo ut
poterent dimitti sibi Barabbam, et crucifigi Christum, quam olim
illuserant Hieroboam et sacerdotes ejus, faciendo vitulos aureos ut
illos colerent, et regem suum David derelinquerent, ostendentes
vitulorum pulchras effigies, ac dicentes: Isti sunt dii tui, Israel (III
Reg. XII). Comedebant enim cum illo infelici Edom, et suam de illo
explebant avaritiam, et ut liceret eis comedere praedamque de populo
facere, idcirco sic illuserunt, idcirco insidias super eum posuerunt.
Illusorum maximus jam dictus exstitit illusor Caiphas, expedit,
inquiens, vobis ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens
pereat (Joan. XI). Notanda interim diligenter dictionis hujusce
qualitas, quia non dixit, insidias ponent sub te vel contra te, sed
insidias, inquit, ponent super te. Nimirum satis edici non potest, quam
nequissima sit illusio, quam pertinaces in illudendo insidiae, quando is
qui suadet ut decipiatur, cum calliditate suasionis magnitudinem quoque
habet potestatis, sicut habuit idem Caiphas et principes alii qui
suaserunt turbis. Superbia etenim plebe superiores, scelerato populo
erant sceleratiores, ad suadendum callidi, et ad provocandum factiosi.
Idcirco contra illos spiritus propheticus per Isaiam dicit: Propter hoc
audite verbum Domini, viri illusores, qui dominamini super populum meum,
qui est Hierusalem. Dixistis enim: Percussimus foedus cum morte, et cum
inferno fecimus pactum (Isa. XXVIII), etc. Hujusmodi foederati sive viri
pacis usque ad terminum emiserunt te. Cujus usque ad rei terminum illum
emiserunt? Nimirum usque ad terminum benedictionis, extra terminos
promissionis, quae ad Abraham facta est secundum haec verba: In semine
tuo benedicentur omnes gentes, et in Isaac vocabitur tibi semen (Gen.
XXVIII). Extra terminos illius tantae haereditatis viri foederati, viri
illusores illum emiserunt, quia videlicet iniqua confoederatio illorum
causa exstitit, ut emitteretur extra tantum videlicet bonum, nec
reputaretur in semine, quia non erat ex fide. Nonne illum priorem Edom,
sive Esau tali causa emisit usque ad terminum, ut non sequeretur
benedictionem, ut non remaneret intra terminos haereditas, quam illi
tanquam primogenito pater Isaac praescribere deliberat? Nam, quia
foederatos habere voluit homines saeculi, idcirco exterminatus est extra
fines supernae benedictionis. Sic enim scriptum est: Esau vero
quadragenarius duxit uxores, Judith filiam Beheri Aethei, et Besamath
filiam Edom ejusdem loci: quae ambae offenderant animum Rebeccae (Gen.
XXVI). Nonne offensus animus Rebeccae indignum judicavit filium
benedictione, qui sicut prius primogenita sua propter escam vendiderat,
sic et postmodum uxores ducens alienigenas concupiscentiae servivit,
quia benedictionem seminis Abrahae contempsit? Nominatus quippe esse et
in terra roborari appetens, peccatorum se affinitatibus immersit, super
quibus praecavens Abraham, servum fidelem astrinxerat juramento ut non
accipias, inquiens, uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum (Gen.
XXVIII), inter quos habito. Sed nec illud praetereundum quod videns idem
Esau, quod pater suus benedixisset Jacob, probans quoque quod non
libenter aspiceret filias Chanaan pater suus, fugit ad Ismaelem et duxit
uxorem absque his quas prius habebat Malalehel filiam Ismael filii
Abraham sororem Nabioth (ibid.). Nimirum hoc erat illi magis ac magis
usque ad terminum emitti et foras ejici, quod erecto Ismaeli taliter se
consociavit. Sic enim Sara locuta fuerat: Ejice ancillam et filium ejus.
Non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac (Gen. XXI), et
sic factum fuerat. Secundum hanc similitudinem, ut jam diximus, propter
foederatos suos accidisse carnali Israeli Apostolus testis est, qui ad
Galatas scribens: Sed quomodo, inquit, tunc is, qui secundum carnem
natus fuerat, persequebatur eum qui secundum spiritum, ita et nunc. Sed
quid dicit Scriptura? Ejice ancillam et filium ejus: non enim erit
haeres filius ancillae cum filio liberae (Galat. IV). Nimirum et Ismael
et Esau qui, secundum carnem nati, persecuti sunt Isaac et Jacob qui
nati sunt secundum spiritum, typum praetulerunt carnalium Judaeorum, qui
spiritualem Ismaelem persequi et occidere non destiterunt, donec ipsi
emitterentur, ut jam dictum est, usque ad terminum. Sequitur: Non est
prudentia in eo. Nunquid non in die illa, dicit Dominus, perdam
sapientes ex Idumaea et prudentiam de monte Esau? Et timebunt fortes tui
a meridie, ut intereat vir de monte Esau propter interfectionem, et
propter iniquitatem in fratrem tuum Jacob operiet te confusio, et
peribis in aeternum. Cum ad ipsum Edom fieret sermo propheticus usque ad
hunc locum, qui comedunt tecum, ponent insidias super te, auditorem
quoque attentum esse et in admirationem excitari volens super his quae
dicebantur, repente conversus dicit de eodem Edom: Non est prudentia in
eo. Vere non est in eo prudentia qui jam dictas super se positas non
cavit insidias; sed favit insidiantibus sicut imprudens, sicut
improvidus, bona ergo non est in eo prudentia. Caeterum jam dicti
insidiatores ejus male prudentes fuerunt, sicut in eosdem per alium
prophetam dictum est: Vae qui sapientes estis in oculis vestris, et
coram vobismetipsis prudentes (Isai. V). Item: Sapientes ut faciant
mala, bene autem facere nesciunt (Jer. VI). Cum igitur dixisset, non est
prudentia in eo, quoniam est prudentia sive sapientia quaedam non bona,
quae rectius dicitur malitia, continuo subjunxit: Nunquid non in die
illa, dicit Dominas, perdam sapientes ex Idumaea de monte Esau? Denique
sapientia sive prudentia, quae merito perdenda judicatur, malitia sive
stultitia est. Scriptum est enim: Perdam sapientiam sapientium, et
prudentiam prudentium reprobabo (Isai. XXIX). Hoc apud beatum Job
scriptum est, cujus scripturae cum meminisset Apostolus, continuo dixit:
Nonne stultam fecit Deus sapientiam hujus mundi (I Cor. I)? Et in alio
loco dicit: Nam prudentia carnis mors (Rom. VIII). Item: Quoniam
sapientia carnis inimica est Deo (ibid.). Haec idcirco dicta sint,
quoniam alia prudentia est quam conqueritur non esse in illo Edom,
scilicet bona, et alia quam se proditurum esse dicit de monte, id est de
superbia ejus, scilicet mala, quae vero nomine dicitur malitia. Simul
notandum quod cum dicit, nunquid non in illa die perdam sapientes ex
Idumaea, de futuro tempore sese vaticinari satis indicat, quamvis
hactenus verbis praeteriti temporis usus fuerit. Ecce videmus, ecce
mirantes legimus, legentes miramur in historiis plus quam tragicis, quam
terribiliter semetipsos judicio Domini perdiderunt sapientes et
prudentes illi, id est malitiosi, qui secundum exemplum Esau fratrem
suum simplicem Jacob odientes illos, qui vere sapientes erant et
prophetae, persecuti sunt et occiderunt, tandemque ipsum Dominum fratrem
suum secundum carnem effectum, diu tentantes, ut eum caperent in sermone
(Matth. XXII), ad ultimum tale consilium sapientiae suae repererunt, ut
eum suspenderent in ligno, maledictum illum esse volentes propter hoc.
Sciebant enim prave sapientes, et perverse prudentes, scriptum esse in
lege, quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno (Galat. III).
Verumtamen ubi scriptum hoc est, si vere saperent, si vere prudentes
essent, illud quoque sapuissent, quia maledictum non fecit poena, sed
culpa. Proinde ipsam legis sententiam ponere non pigeat: Quando
peccaverit homo, quod morte plectendum est, et adjudicatus morti
appensus fuerit in patibulo, non permanebit cadaver ejus in ligno, sed
in eadem die sepelietur, quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno,
et nequaquam contaminabis terram, quam Dominus Deus tuus dederit tibi in
possessionem (Deut. XXI). Non tantum dixit, quando appensus fuerit homo
in patibulo, quod poena est; sed etiam praemisit culpam, quando
peccaverit homo quod morte plectendum est. Hoc illi sapientes et
prudentes non viderunt aut videre voluerunt, quia nimirum non erat
illorum sapientia quae illuminat, sed malitia quae excaecat, sicut
scriptum est: Haec cogitaverunt et erraverunt: excaecavit enim illos
malitia eorum, et nescierunt sacramenta Dei (Sap. II). Perdam igitur,
inquit, in illa die sapientes et prudentiam de monte Esau, id est
Judaeos terrena sapientes, et secundum similitudinem Esau superbientes
condemnabo sicut Esau, ut comprobentur insipientes, non utcunque, sed
ita ut ferre non possint lumen sapientiae. Nam hoc est, quod rursus ad
ipsum conversus sermo propheticus et timebunt fortes tui a meridie ut
intereat vir de monte Esau. Meridies hoc tempus gratiae est, ex quo sol
justitiae Christus in altum ascendit, suaeque divinitatis radios, id est
Spiritus sancti dona diffundens mundum illuminavit et calefecit. Unde
Psalmista: In sole, inquit, posuit tabernaculum suum, et ipse tanquam
sponsus procedens de thalamo suo. Exsultavit ut gigas ad currendam viam,
a summo coelo egressio ejus. Et occursus ejus usque ad summum ejus, nec
est qui se abscondat a calore ejus (Psal. XVIII). Ab isto meridie sic
timet fortes hujus Esau, ut praefiguratum est, quando splendida facta
facie Moysi ex consortio sermonis Dei, videntes Aaron et filii ejus,
timuerunt prope accedere (Exod. XXXIV). Sic, inquam, timent isti fortes,
id est luminis rebelles, de qualibus in psalmo scriptum est: Et
irruerunt in me fortes (Psal. LVIII). Timor eorum malignus est, utpote
qui ex invidentia procedit. Invident enim claritati solis hujus aeterni,
et quidquid de gloria ejus audivit, contra se putant dictum, qui talem
exstinguere voluerunt. Inde fit ut intereat vir de monte hujus Esau, qui
dum lumen refugiunt, eunt in interitum viri in suis viribus confidentes,
in monte superbiae caput attollentes; nec jam dici merentur viri, sed
potius mulieres, juxta quod in Esaia dicit idem Dominus, populum meum
exactores sui spoliaverunt, et mulieres dominatae sunt ejus (Isa. III).
Peccatum hujus Esau manifestius sermo propheticus exprimit, cum protinus
dicit, propter interfectionem et iniquitatem in fratrem suum Jacob, et
peribis in aeternum. Si ad illas tantummodo duas respicimus personas,
quae propriis nominibus istis priores nuncupatae sunt Jacob et Esau,
littera non stabit, quia videlicet Esau fratrem suum Jacob odio quidem
habuit, sed non etiam interfecit. At vero de carnalibus filiis Israel
sive Judaeis notum nimis est, quia fratres suos prophetas Domini, et
ipsum Dominum secundum carnem fratrem suum interfecerunt, et propter hoc
confusio operuit eos, et peremit in aeternum. Non tantum quia
interfecerunt, sed quia insurgentem credere noluerunt. Valde quippe
notandum est quod non dixit hoc solum propter interfectionem, sed
addidit, et propter iniquitatem in fratrem tuum. Nulli denique nocuisset
scelus interfectionis, si non perseverasset et iniquitas incredulitatis.
Igitur, ut saepe dictum est, hoc nomen Esau sive Edom cunctos significat
imitatores illius primi, et nomen Jacob cunctos illius sequaces, quem
ille odio habuit. Cuncta quae in istum crudelem Edom haec prophetia
declamat ventura, concedit Psalmista ut fiant, qua justum est dum voce
imprecantis dicit: Memor esto, Domine, filiorum Edom in die Hierusalem,
qui dicunt: Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea (Psal.
CXXXVI). id est qui semetipsos invicem cohortantes atque inflammantes in
odium eorum, quia coelestia sapiunt, dicunt: Evacuate et auferte illa
quae sunt nobis vel moribus nostris contraria, et hoc usque ad
fundamentum, id est usque ad finem, ut omnes cedant in morem nostrum.
Hoc est quod illi improperat sermo praesens, cum protinus subditur: In
die cum stares adversum eum, quando capiebant alieni exercitum ejus, et
extranei ingrediebantur portas ejus, et super Hierusalem mittebant
sortem, tu quoque eras quasi unus ex eis. Regnantibus Achab in Samaria
et Josaphat in Hierusalem, quo tempore hic Abdias absconditus prophetas
Domini paverat, tale quid fecisse legimus hunc Edom. Congregati namque
sunt filii Edom cum filiis Moab, et filiis Ammon, ut pugnarent contra
Josaphat. Verumtamen tunc neque ceperunt exercitum ejus ut voluerunt,
neque ingressi sunt portas Hierusalem. Namque orante Josaphat ac
dicente: Nunc igitur, Domine, ecce filii Ammon et Moab, et mons Seyr
nituntur ejicere nos de possessione, quam tradidisti nobis (II Par. XX),
factoque sermone Domini super Ihazihel filium Zachariae levitam
dicentem: O Juda et Hierusalem, nolite timere, cras egrediemini, et
Dominus erit vobiscum (ibid.), filii Ammon et Moab consurrexerunt
adversum habitatores montis Seyr ut interficerent et delerent eos.
Cumque hoc opere perpetrassent etiam in semetipsos versi, mutuis
concidere vulneribus. Itaque veraciter quidem, quando capiebant alieni
exercitum Hierusalem sive capere volebant, alieni, inquam, et extranei,
scilicet filii Moab et Ammon. Edom qui et Seyr erat, quasi unus ex eis,
sed, sicut jam dictum est, neque ceperunt, neque ingressi sunt portas
Hierusalem.
|
|