CAPUT X. Septimo loco per id quod faciebat figulus opus super rotam, et dissipatum est vas quod faciebat e luto manibus suis, conversusque fecit vas alterum sicut placuit in oculis ejus ut faceret, dissipationem significare rebellium Judaeorum, collectionem gentium: et in omnibus irreprehensibile esse judicium Dei.

(CAP. XVIII.) Judicia Dei sunt justa, incomprehensibilia et viae investigabiles super quibus hominem Deo non respondere, sed humiliter os suum continere oportet. Proinde loco jam septimo quod sequitur verbum Domini hoc est:

“Surge, et descende in domum figuli, et ibi audies verba mea. Et descendi in domum figuli, et ecce ipse faciebat opus super rotam. Et dissipatum est vas, quod ipse faciebat e luto manibus suis. Conversusque fecit illud vas alterum, sicut placuerat in oculis ejus ut faceret. Et factum est verbum Domini ad me dicens; Nunquid sicut figulus iste, non potero facere vobis, domus Israel, ait Dominus? Ecce sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea domus Israel.”

Magnum reverentiae documentum, magnum et congruum taciturnitatis et continentis linguae instrumentum. Deus plastes noster est, nos autem lutum. Nos, inquam, omnes, tam Judaei quam gentes, una massa, unum sumus lutum. Non ergo Dei judicia nos audacter discutiamus, non figuli nostri digitos reprehendamus. Monet hoc vehementi increpatione Apostolus vas electionis, placitumque aeterni figuli opus monet, inquam, nos et mittit huc, ut cum propheta isto praesens divinae potestatis exemplar videamus. Cum enim abjectionem fratrum suorum Israelitarum congemuisset:

“Quid ergo, inquit, dicemus? Nunquid iniquitas apud Deum? absit! Moysi enim dicit. Miserebor cui misereor, et misericordiam praestabo cui miserebor (Rom. IX.)”

Et subinde:

“Quid ergo adhuc quaeritur? Voluntati enim ejus quis resistit? O homo, tu quis es, qui respondeas Deo? Nunquid potest figmentum dicere ei, qui se finxit: Quare me fecisti sic? An non habet potestatem figulus luti, ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero in contumeliam?”

(Ibid.) Nimirum ut haec diceret ipse quoque mente humili in isto propheta descenderat in domum figuli, et viderat quod domus Israel lutum esset, aeque ut omne coenum gentium, et quia non pro debito, sed pro sola gratia Deus figulus omnium, sumpsit Abraham cum esset lutum Chaldaicum, et ex illo, et ex seminis ejus massa lutea, fecit quae voluit vasa misericordiae, vasa honoris et gratiae. Quid amplius illi debebat, quam universo luto generis Adae? Hoc ille sapiens et humilis, et ideo vere sapiens, quia humilis viderat et humiliter sentiebat, quia non propter figuli inertiam, sed propter incomprehensibilem justitiam, rebelle lutum in manu ejus dissipatum fuerat. Idcirco pio quidem affectu gemebat:

“Veritatem, inquiens, dico, non mentior, testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto, quoniam tristitia mihi est magna et continuus dolor cordi meo. Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis (Rom. IX),”

etc. Sed eamdem tristitiam suam discreta et prudenti spe consolabatur, dicens post aliqua:

“Isaias autem clamat pro Israel. Si fuerit numerus filiorum Israel tanquam arena maris, reliquiae salvae fient (ibid.).”

Item:

“Quia caecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium subintraret, et sic omnis Israel salvus fieret (Rom. XI).”

Nempe et hoc viderat in isto propheta, quia

“conversus figulus fecit illud vas alternum, sicut placuerat in oculis ejus ut faceret, dixitque: Nunquid sicut figulus iste non potero facere vobis, domus Israel?”

Caeterum et nos qui sumus ex gentibus, credentes in Christum, vas alterum ex eodem luto sumus. Cum enim dixisset idem Apostolus:

“Quod si volens Deus notam facere potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae apta in interitum, ut ostenderet divitias bonitatis suae in vasa misericordiae, quae praeparavit in gloriam (Rom. IX),”

continuo subjunxit:

“Quos et vocavit non solum ex Judaeis, sed etiam ex gentibus, sicut in Oseae dicit: Vocabo non plebem meam, plebem meam, et non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam, et erit in loco ubi dicetur eis: Non populus meus vos, dicetur eis: Filii Dei viventis (ibid.).”

Porro ut ad spectandam similitudinem figuli revertatur, dicamus nunc: Quando figulus ille cognovit figmentum nostrum suscipiendo pulverem nostrum, tunc

“ipse faciebat opus e luto manibus suis super rotam adhibitis”

digitis suis, id est, donis Spiritus sancti, ut perfecta jam in plenitudine temporis, vasa thesauros susciperent misericordiae et honoris. Sed ausum est infelix lutum blasphemare figuli sui digitos, dicendo:

“Daemonium habet (Joan. VIII).”

Dicendo:

“In Beelzebub principe daemoniorum ejicit daemonia (Luc. XII).”

Quid igitur? nimirum justissime figulo digitos suos foris contrahente, et cum tota manu feriente,

“dissipatum est vas, dissipatione valida, templo quoque perditi populi diruto, et civitate eversa.”

Quam videlicet dissipationem concedendo propheta dicit post aliqua:

“Propterea da filios eorum infames, et educ eos in manus gladii. Fiant uxores eorum absque liberis, et viduae, et viri earum interficiantur morte. Juvenes eorum confodiantur gladio in praelio, audiatur clamor de domibus eorum. Adduces enim super eos repente latronem, quia foderunt foveam ut caperent me, et laqueos absconderunt pedibus meis. Tu autem, Domine, scis omne consilium eorum, adversum me in mortem ne propitieris iniquitati eorum, et peccatum eorum a facie tua non deleatur. Fiant corruentes in conspectu tuo, in tempore furoris tui abutere eis.”