CAPUT XLVI.Quare postremo dictum sit

“et illuminent terram.”

Quare autem post haec omnia continuo subjunxit, et illuminent terram? Videlicet ne putes ante haec luminaria terram aliqua luce corporea fuisse illuminatam. Nam forte diceres: Jam et antea terra illuminata fuerat, sed non in signa et tempora, non in dies et annos distincta vicissitudine lux illa observabilis erat. Ut ergo superadjicerentur ista, idcirco facta sunt ista luminaria. Hunc omnino sensum litterae textus excludit, dum hoc etiam adjicit, et illuminent terram. Nam ex hoc quoque palam datur intelligi quia super hanc terram nulla prius erat lux visibilis. Verumtamen, de illa terra paradisi, illud sciendum est quia mox, ut dixit Deus, congregentur aquae quae sunt sub firmamento in locum unum, et appareat arida, sic apparuit, ut postea nunquam disparuerit, sicut nihilominus mox, ut dixit Deus, germinet terra herbam virentem, etc., sic germinavit, sic floruit, et fronduit, fructumque attulit, ut jam ultra deflorescere non possit. Nam, ut taceam de luce angelicarum specierum, quae nunquam ibi desunt, si in hoc exsilio quaedam terrae hujus particulae, scilicet pretiosi lapides, quales maxime carbunculi sunt, sic apparent ut in nocte pro lucernis esse possint, quam splendide putas terram illam apparuisse, ubi neque hujusmodi lapidum, neque alicujus boni quod visum delectet quidquam potest abesse? Hunc ergo mundum tantummodo luminaria haec illuminant. De quibus nec illud praetereundum est quod maxime horum causa firmamentum volubile esse oportuit, videlicet ut sol, qui tanti est fervoris ut, sicut superius dictum est, fons ignis aetherei appellatus sit, ad hoc factus, ut non solum illuminatio, sed et temperatio mundi frequens esset, et cunctis partibus adesset, et stellarum ordo notabilis toties regyrans notior existeret. Siquidem multo melius nunc est, cum sol fervidus breviter quidem, sed frequenter adest, quam si spatio sex mensium desuper terras exurens, itidem sex mensium spatio sub terra delitesceret, tanquam longam noctem cum eadem prolixitate, frigoris nobis relinqueret. Duodenis namque mensibus zodiacum circuit, quo circuitu solo circumferretur, cessante motu firmamenti, et proinde quod nunc annus est, hoc tunc unus cum nocte sua dies existeret.