VERS. 5, 6.

Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur: ibique renascens, gyrat per meridiem et flectitur ad aquilonem. Brevibus verbis multa comprehendit, proponens nobis rerum historiam et allegoriam. Primo ergo gustemus quam dulcis sit allegoriae nucleus. Dum enim nos rebus, et res nobis comparat, in cunctis, quae dicit, causas notat vanitatis. Et, ut aiunt qui de physica ratione tractant, quaecunque patitur mundus, qui Graece [k][oac][s][m][o][sf] vocatur, patitur et homo, qui Graece [m][iac][k][r][o][k][oac][s][m][o][sf] id est parvus mundus, appellatur. Quod mundus in se generaliter habet, hoc et homo specialiter habere dicitur. Igitur, sicut sol nunc oritur, nunc occidit, iterumque recurrit ad ortum, ita homo modo oritur, dum nascitur; modo occidit, dum moritur; et in matrem suam terram, unde assumptus est, revertitur. Quid hoc est, nisi vanitas vanitatum? Praeterea sicut sol exorimur, quotiescunque fidei ignem suscipimus. Iterum veluti sol occidimus, quando ignem fidei perdimus. Hoc enim significant partes aquilonis, ubi perpetuum frigus est. De hujus vanitatis nebula nos liberavit Christus, qui est Sol justitiae, et repellens peccatorum tenebras, atque in pectoribus nostris nascens calet aspirando, relucetque per nos operando. Quando ergo occidimus migrantes nocte peccati, occidit et recedit a nobis Sol verus Jesus Christus. Dum ergo flectimur propter peccatum ad aquilonem, et ipse pietatis auctor nobiscum flectitur, ut nos liberet de tenebris in regnum claritatis suae. Gyrat per meridiem ad austrum, dum nos recalescere facit amoris sui igne. Nobiscum renascitur, quoties relicto peccato in filiorum ejus numero computamur. Nunc autem, ut ad historiam redeamus, sol ipse, qui in lucem datus est mortalibus, interitum mundi ortu suo indica ex occasu. Qui postquam ardentem rotam Oceano inserit, per incognitas nobis vias, ad locum unde exierat regreditur, expletoque noctis circulo, rursus de thalamo suo festinus erumpit. Hoc propterea facit, ut doceat mutationibus temporum et ortu occasuque siderum, humanam aetatem labi, et interire dum nesciat.

Lustrans universa in circuitu pergit spiritus: et in circulos suos revertitur. Quisnam est iste spiritus? Hoc enim nomen homonymum est, et multa significat. Sunt enim, qui hunc spiritum solem esse dicant, putantes quod animal sit, et spiret, et vigeat, et annuos orbes suo cursu expleat: sicut et poeta dicit:

Interea magnum sol circumvolvitur annum.

VIRG., Aeneid. l. III, 284.

Et in alio loco:

Atque in se sua per vestigia volvitur annus.

ID., Georg.l. II, 402

Sive quod, ut idem poeta:

Lucentemque globum lunae, Titaniaque astra,
Spiritus intus alit, totamque infixa per artus
Mens agitat molem, et magno se corpore miscet.

VIRG.,Aeneid. l. VI, 424-26.

Sunt alii qui putant quod spiritus iste ventus sit qui universa perlustrat et circuit. Propterea pictores solent pingere ventos cum alis et pennis, et quasi soleant corporeis spirare cicutis, cum calamis de aperto procedentibus ore conficiuntur. Sapientes hujus mundi, id est philosophi, Creatorem omnium Deum per ea quae facta sunt, ut ait Apostolus (Rom. I), intelligentes, istum spiritum animum, sive mentem, sive animam appellaverunt, quasi omnia implentem, omnia vivificantem. Dicunt illi quod omnia vivificet, omnia vegetet, omnesque creaturas alat, intus sese infundendo per artus mundanae molis; hoc animam mundi Plato appellavit. Quam certis solidans numeris, ac cubica perfectione, simulavit artem naturae in arte figurae. Isti quamvis ad plenum veritatem videre non possent, tamen principium et finem ad unum referunt, credentes tenorem omnium rerum in se redire, sicut cyclus gyrando in se revolvitur. Spiritus autem noster anima quoque vocatur, per quam spirando sumus, vivimus, et movemur; illa corpus humanum regit, et vivificat omnia lustrando, meditando perlustrat, altitudinem coeli et profundum abyssi pererrat. Ipsa sentit, meminit, et sapit. Ipsa velox est, subtilis, acuta, mobilis, adeo ut neque dormiente corpore quiescat; videt in somnis futura, bona et mala intelligit, multa praescit, praesens cernit absentia, recolit sibi nota, fingit in imagine non nota. In se tota teres et rotunda est (Sap. VII). Haec omnia, non a se, sed a Deo habens gratias illi refert, et cum Psalmista canit: Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam (Psal. CXIII). Erigat nunc nobis scalam sanctus ille David, ut altius scandere possimus, et cum Isaia contemplemur multo intuitu (Isa. XXI): Verbo, inquit, Domini coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum (Psal. XXXII). Iste Spiritus Deus est, qui, sicut circulus, potestate, deitate, omnia quaecunque fecit penetrat, ambitque. Certe, si aliqua figura Deitati comparari potest, nulla est aptior circulo, cui nec principium, nec finis cernitur esse. Circulus a se incipit, et in se finitur. Hujus circuli quasi unum, usum, et naturam Divinitas habet, quae coelum, terram, mare circuit, attingens a fine usque ad finem fortiter, et disponens omnia suaviter (Sap. VIII).