|
|
“Audite, coeli, quae loquor.”
|
|
(CAP. XXXII.) Audite, coeli, quae loquar, audiat terra verba oris mei.
Metonymice, ad coelos inanimatos terramque inanimatam sermo dirigitur,
atque a rebus, quae nec aures, nec sensum habent aliquem, homo
rationalis et sapiens attentum et flagitare videtur auditum, tanquam si
dicat: Quoniam ego mortalis homo sum, novi autem quod isti homines vel
posteri eorum, post mortem meam inique acturi, et de via quam praecepi
illis, cito declinaturi sunt, vos saltem, coeli, qui superstites eritis,
et tu terra quae in aeternum stabis, accedite ad audiendum, state ad
testificandum, ut cum inique egerint, et a via Domini declinaverint,
vos, juxta maledictiones superius positas, vos, inquam, coeli, sitis
desuper aenei, et tu terra quam calcant ferrea sis. Verum juxta sensum
veritatis intimae, isti potius coeli convocantur ad audiendum, de quibus
idem spiritus in Propheta: Coeli, inquit, enarrant gloriam Dei et opera
manuum ejus annuntiat firmamentum (Psal. XVIII); et illa terra de qua
alibi: Dominus, inquit, dabit benignitatem, et terra nostra dabit
fructum suum (Psal. LXXXIV). Illi, inquam, coeli, et illa terra
convocantur huc ad audiendum, de quibus et in alio propheta: Rorate,
inquit, coeli desuper, et nubes pluant justum, aperiatur terra et
germinet Salvatorem (Isa. XLV), ut videlicet non dubitent coeli
eloquentes, scilicet apostoli, prophetae, et universi praedicatores,
derelicta gente hac stulta sine consilio et sine prudentia, proficisci,
ut in omnem terram exeat sonus eorum, et in fines orbis terrae verba
eorum (Psal. XVIII), et secundum praesentis cantici testimonium invitare
gentes ad laudandum Deum, vel Dei populum, ut non dubitet terra quondam
deserta et invia, scilicet Ecclesia salutarem suscipere pluviam de
summis coelorum, id est praedicationem de ore apostolorum eodem auditu
fidei quo suscepit terrae hujus principium, videlicet beata Virgo, et
dedit fructum suum, pariendo Deum et hominem Christum. Audite igitur,
coeli, id est apostoli, audiat terra, id est colligenda de cunctis
gentibus Ecclesia. Quomodo audiatis, coeli, quomodo ad auditum terrae
hujus perveniant verba oris mei? Concrescat in pluviam doctrina mea,
fluat ut ros eloquium meum, quasi imber super herbam, et quasi stillae
super gramina. Quomodo pluvia concrescit? Quomodo fluit ros? Notum est
quia de deorsum, tenuem nebulam exhalantibus aquis, humor in nubibus
densescit, et de nubibus in terram concreta pluvia defluit; ros autem,
sine nubibus nocturno frigore concretus, de coelo in terram matutino
sereno cadit. Sic coeli isti, qui enarraverunt nobis gloriam Dei,
gloriam eamdem, partim per studium sacrae lectionis, partim per solam
didicerunt revelationem Dei. Quod legendo didicerunt nobisque loquendo
refuderunt, quasi de deorsum humorem susceptum, et in pluviam concretum,
gratiosae nubes per herbam reddiderunt. Quod per solam Dei revelationem
acceperunt, quasi rorem nocturnum meditando atque contemplando
congregaverunt, et praedicando vel etiam scribendo super laeta fidei vel
spei nostrae gramina distillaverunt Utroque modo perfectum coelum, vel
firmatum decet esse firmamentum, id est apostolum vel praedicatorem
idoneum, qui non de corde suo vel a semetipso loquatur, sed quod
audivit, hoc testetur; quod in Spiritu sancto didicit, hoc annuntiet et
loquatur. Igitur in vobis, o coeli qui auditis, concrescat in pluviam
doctrina mea, et per vos fluat ut ros eloquium meum, id est ex praesenti
legis lectione et ex Spiritus sancti revelatione, vobis orantibus
innotescat Dei consilium, atque inde per ora vestra, in omnem herbam, in
cuncta gramina toto mundo virentia, fluat eloquium meum. Quia nomen
Domini inquit, invocabo. Ergo, o coeli, benevolentiam vestro praestate
oratori, aurem benevolam vestro praebete cantori, ab ipsa re flagitanti
quia videlicet magna res est invocare nomen Domini. Vobiscum invocabo
nomen Domini, Domini, inquam, Dei cujus vos gloriam enarraturi, cujus
opera vos estis annuntiaturi. Idcirco audite me coeli, idcirco audiat
terra verba oris mei.
Date magnificentiam Deo nostro, Dei perfecta sunt opera, et omnes viae
ejus judicia. Hoc est quod primum audire volo vos, o coeli. Haec sunt,
quae audire te cupio, o terra, verba oris mei. Quando mandaverit Dominus
Deus noster vobis, o coeli, ne pluatis super hanc vineam imbrem, quam
exspectavit ut faceret uvas, et fecit labruscas (Isa. V); quam
exspectavit ut faceret judicium, et ecce iniquitas, et justitiam, et
ecce clamor: quando, inquam, mandaverit vobis ne pluatis super eam, sed
potius super terram quondam desertam et inviam, nolite murmurare, nolite
obniti, pro zelo gentis vestrae, vel carnis vestrae, sed date
magnificentiam Deo nostro, sequimini, et magnificum aestimate quod
complacitum est Deo nostro, quia videlicet et si homines causa vel ratio
latet, Dei tamen perfecta sunt opera; perfecta, inquam, et
irreprehensibilia, et omnes viae ejus judicia vera, et justa, et
justificata in semetipsa (Psal. XVIII). Nam universae viae Domini
misericordia et veritas (Psal. XXIV). Misericordia est via haec qua ad
gentes commigravit veritas, haec via est qua ab Israel recessit. Hanc
igitur date magnificentiam Deo nostro, ut credatis quia Dei perfecta
sunt opera, ut confiteamini quia hae vel omnes viae ejus sunt judicia.
Quid enim? Nunquid quia pepigit foedus cum Abram, nunquid quia dixit: Et
statuam pactum meum inter me et te, et inter semen tuum post te in
generationibus suis foedere sempiterno (Gen. XVII), nunc autem ab isto
semine ejus recessit, idcirco non perfecta opera ejus, idcirco non
judicia viae ejus? Imo, Deus fidelis et absque ulla iniquitate, justus
et rectus. Fidelis, inquam, in omnibus verbis suis, et absque ulla
iniquitate in omnibus judiciis suis, justus in omnibus viis suis, rectus
in omnibus operibus suis. Unde ergo vel ob quam causam, pactum suum
oblitus est, quod cum Abraham pepigit? Si fidelis, si absque ulla
iniquitate, si justus est et rectus, quomodo juramentum neglexerit quod
juravit cum patribus? Ecce habes: Peccaverunt ei, et non filii ejus in
sordibus. Peccaverunt, id est irritum pactum ipsi fecerunt, subauditur,
inimici, et jam non filii ejus. Irritum, inquam, fecerunt pactum ejus,
quemadmodum hoc et ipse praesciens dixit mihi superius: Ecce tu dormies
cum patribus tuis, et populus iste consurgens fornicabitur post deos
alienos in terram ad quam ingredietur ut habitet in ea. Ibi derelinquet
me, et irritum faciet foedus quod pepigi cum eo (Deut. XXXI). In
sordibus peccaverunt, in sordibus irritum fecerunt pactum, non solum in
sordibus vituli quem fecit Aaron, aut Belphegor, quae videlicet sortes
jamdudum admissae sunt, sed et sordibus Baal, et Astaroth, caeterorumque
daemoniorum, tandemque in sordibus Barabbae latronis, quem sibi dimitti
petiere, peccaverunt. Peccaverunt, inquam, certum est enim quia
peccabant. Cum igitur sic peccaverunt jam non filii ejus in sordibus, et
ob hoc projecerit eos fidelis Deus, dicito, quia nihilominus tum fidelis
Deus et absque ulla iniquitate justus et rectus, quamvis illos
projecerit, cum quibus pactum pepigit in patribus; peccaverunt enim ei,
et irritum fecerunt pactum istud isti jam non filii ejus in sordibus.
Proinde, o coeli et terra, quicunque audistis haec verba oris mei, non
ipsum Deum qui fidelis est, et absque ulla iniquitate, sed istos non
filios ejus qui peccaverunt, cunctis loquelis, universis sermonibus
vestris, quibus in omnem terram et in fines orbis terrae audiendi estis,
redarguite, et dicite: Generatio prava et perversa, haeccine reddis
Domino, popule stulte et insipieus? Generatio, inquam, prava atque
perversa, quod idem est ac si cum evangelica declamatione dicas,
generatio mala et adultera (Matth. XII). Idcirco generatio prava, quia
de bonis quidem parentibus, sed male progenita, quia non de fide sola
patrum carne exorta. Idcirco, inquam, prava et perversa, quia fidem
patrum non imitata, secundum mores patribus longe disparata. Haeccine
reddis Domino; haeccine, inquam, id est reddens mala pro bonis, popule
stulte et iusipiens, reddis Domino? Stultus enim es, quia malum sciens
non cavisti, insipiens quicunque ex hoc populo bonum nescis quod scire
potuisti. Stultus es, dum legendo prophetas, sensum prophetarum,
contentiose pervertis, insipiens qui nec saltem legisti, qui ut bene
ageres intelligere noluisti (Psal. XXXV).
Igitur popule stulte et insipiens, haeccine Domino reddis? Nunquid non
ipse est pater tuus, qui possedit te, et fecit et creavit te? Quantum
est quod ipse est pater tuus, quemadmodum dixit ad Pharaonem: Filius
primogenitus meus Israel (Exod. IV). Quantum est, quod possedit te, quod
fecit, quod creavit te. Possedit, videlicet ut Dominus, fecit ut
figulus, creavit ut Deus. Fecit, inquam, in propria quemque persona,
creavit eum massa, qui te possedit in gratia. Fuerit tibi hoc commune
cum caeteris gentibus quod fecit, et quod creavit, at singularis
beneficii est quod possedit. Quantum ad proprietatem vocum vel
distinctionem sensuum, magnae est potentiae quod possedit, majoris quod
fecit, maximae quod creavit: et econtrario, magnae fuit gratiae quod
creavit, majoris quod fecit, maximae quod possedit. Haeccine igitur pro
tot beneficiis reddis Domino Patri tuo, possessori tuo, factori tuo,
Creatori tuo? Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas,
videlicet ut scias quod is ipse quem tradidisti, quem negasti ante
faciem Pilati (Act. III), pater tuus est, qui possedit, et fecit, et
creavit te, ut inquam istud scias, memento dierum antiquorum, cogita
generationes singulas. Nam in diebus antiquis, omnia per ipsum facta
sunt (Joan. I), et per generationes singulas mysteria ejus dictis et
factis praesignata sunt. Sed forte memoria dierum antiquorum, et
cogitatio generationum singularum necdum tibi satis faciunt? Quid igitur
facias? Interroga patrem tuum, et annuntiabit tibi, majores tuos, et
dicent tibi. Pater tuus ipse est, majores tui, lex et prophetae sunt.
Interroga ergo patrem tuum orando, majores tuos legendo. Patrem, inquam,
tuum Deum interroga orationibus intentis, utrum consilium hoc vel opus,
cujus in omnem terram sonus exivit (Psal. XVIII), ex ipso sit, et
annuntiabit tibi. Si enim Cornelium gentilem pro hoc ipso orantem, et
eleemosynas facientem dignanter exaudivit, et mirabiliter quid ipsum
facere oporteret per angelum suum ostendit (Act. X), quanto magis, si tu
interrogaveris, et ut bene agas intelligere volueris, per aliquam
revelationem annuntiabit tibi? Igitur, ut praedictum est, Deum Patrem
tuum interroga orando, majores tuos, idest prophetas omnes consule
legendo. Ille annuntiabit, et illi dicent tibi quia iste quem
tradidisti, quem negasti, quem felle cibasti, quem aceto potasti, quem
clavis confixisti, cujus latus lancea perforasti, Pater tuus est qui te
possedit. Quomodo autem possedit, vel quomodo possidere incoepit? Plane
hoc ipsum dicet tibi: Quando dividebat Altissimus gentes, quando
separabat filios Adam: constituit terminos populorum juxta numerum
filiorum Israel. Notum tibi est quia quando profecti de oriente filii
Adam, et invenientes campum in terra Sennaar, coeperunt facere turrim,
cujus culmen adusque coelum pertingeret, ut celebrarent nomen suum,
confudit ibi Altissimus linguam eorum, ut non audiret unusquisque vocem
proximi sui, atque ita divisit eos ex illo loco in universas terras
(Gen. XI). Tunc utique divisit Altissimus gentes, scilicet, in linguas
dissonas, et separavit filios Adam, id est imitatores superbiae Adam, in
universas terras. Non perdidit eos ut ante fecerat per diluvium, sed
constituit terminos populorum, juxta numerum filiorum Israel, id est
statuit ut duret genus humanum donec impleatur numerus electorum, qui
omnes secundum fidem sunt filii Israel. Pars autem Domini populus ejus,
Jacob funiculus ejus haereditatis; subauditur in illa divisione gentium,
in illa separatione filiorum Adam. Facta namque confusione linguarum,
remansit lingua primitiva ut domo et familia Heber, unde per Abraham,
qui et ipse ab illo Hebraeus dictus est, hic populus Hebraeus exivit,
pars Domini; solus hic, inquam, populus Jacob, solus haereditatis Domini
funiculus, in quo solo notus Deus, in quo solo magnum nomen ejus (Psal.
LXXV). Unde et per Balaam loquitur: Populus solus habitabit, et inter
gentes non reputabitur (Num. XXIII). Pars autem Domini, vel funiculus
haereditatis ejus, non quod soli vel omnes ad Dominum pertineant, qui
sunt de carne ejus, sed quod soli vel omnes Domini sunt qui sunt de fide
ejus. Hoc modo possedit, et sic possidere incoepit. Invenit eum in terra
deserta, in loco horroris et vastae solitudinis. Invenit eum in terra
deserta, id est innotuit ei in deserto, annis quadraginta, imo primum
innotuit ei in loco horroris, id est in horrida servitute Aegypti,
percutiendo Aegyptios decem plagis, ac deinde in loco vastae solitudinis
manna pluendo, et aquam de petra producendo, ut jam dictum est, annis
quadraginta. Circumduxit eum ac docuit et custodivit quasi pupillam
oculi sui. Circumduxit, inquam, non enim duxit eos per viam terrae
Philisthim, quae vicina est, sed circumduxit eos per viam deserti, quae
est juxta mare Rubrum (Exod. XIII), et ita circumducendo custodivit
quasi pupillam oculi, videlicet reputans ne forte poeniteret eum, si
vidisset adversum se bella consurgere, et reverteretur in Aegyptum
(ibid). Tenerior quippe erat quam pupilla oculi, ita ut leviter offensus
animus saepe in Aegyptum reverti voluerit. Circumduxit igitur et docuit,
non solum multis bonorum et malorum experimentis, verum etiam doctrina
conscriptae hujus legis.
Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans
expandit alas suas, et assumpsit eos, atque portavit in humeris. Sic
circumduxit, sic docuit, sic custodivit, sicut pullos aquila, videlicet
secundum naturam suam erga pullos suos non absque severa pietate neque
absque severitate pia. Semper enim fertur probare quos genuit, ne
generis sui inter omnes aves quoddam regale fastigium, degeneris partus
deformitas decoloraret. Itaque asseritur quod pullos suos radiis solis
objiciat, atque in aeris medio parvulos pio ungue suspendat. At si quis
repercusso solis lumine intrepidam oculorum aciem inoffenso intuendi
vigore servaverit, is probatur quod veritatem naturae sinceri obtutus
constantia demonstraverit. Si vero lumina sua praestrictus radiis solis
inflexerit, quasi degener, et tanto indignus parente abjicitur, nec
aestimatur educatione dignus qui fuit suspectione indignus. Igitur
circumducendo, et docendo, sic tentavit, sic probavit, sicut aquila
pullos suos; nam eos quidem qui murmuraverunt, qui tentaverunt, qui
concupierunt in deserto, prostravit (Psal. CV); eos autem, qui
crediderunt, qui obedierunt, quasi super alas gratiae assumpsit atque
portavit in humeris suis. Dominus solus dux ejus fuit, et non erat cum
eo deus alienus. Increpatio illorum: Quid tibi, inquit, o popule stulte
et insipiens, quid tibi cum turba deorum alienorum? Nunquid dii alieni
te de Aegypto, de domo servitutis eduxerunt, aut educentem te Dominum
Deum tuum adjuverunt? Non ita, sed Dominus, inquit, solus dux ejus fuit,
et non erat cum eo deus alienus, non ille cornutus et aureus vitulus,
non Beelphegor spurcissimus, non Baal, non omnino quisquam deus alienus.
Constituit cum super excelsam terram, ut comederet fructus agrorum. Eum
quem invenit in terra deserta, in loco horroris et vastae solitudinis,
constituit super excelsam terram, id est montuosam terram, ut comederet
fructus agrorum, ut inhabitaret civitates quas non aedificavit, et
biberet vinum de vineis quas non plantavit, ut regiones gentium et
labores possideret populorum (Psal. CIV). Quae videlicet terra excelsa,
sicut jam alibi dictum est, non est sicut terra Aegypti, ubi jacto
semine in hortorum morem aquae ducuntur irriguae, sed montuosa est et
campestris de coelo exspectans pluvias, quam Dominus Deus semper
invisit, et oculi ejus in ea sunt a principio anni usque in finem ejus
(Deut. XI). Super excelsam igitur terram constituit eum, ut comederet
fructus agrorum. Ut sugeret mel de petra, oleumque de saxo durissimo.
Ut, inquam, sugeret mel de petra, id est ut dilectioni Creatoris
assuefactus, tandem dulcedinem coelestis doctrinae caperet de petra,
virga crucis et passionis percussa, scilicet de Christo praesentialiter
praedicante ore mellifluo, oleumque de saxo durissimo, id est Spiritum
sanctum de eodem Christo per virtutem resurrectionis incorruptibiliter
solidato. Butyrum de armento, et lac de ovibus cum adipe agnorum et
arietum filiorum Basan, et hircos cum medulla tritici et sanguinem uvae
biberent meracissimum. Haec omnia temporaliter atque realiter iste
populus adeptus est, quem invenerat Dominus Deus ejus in terra deserta,
in loco horroris et vastae solitudinis, ut istis corporalibus bonis
lactatus et excitatus, spirituale butyrum, et spirituale lac,
spiritualemque adipem suo tempore libenter acciperet, de spirituali
armento, de spiritualibus ovibus et agnis sive arietibus filiorum Basan,
id est pinguium, scilicet de factis imitandis, aut dictis exsequendis
patrum vel patriarcharum, de Scripturis prophetarum et apostolorum
veraciter pinguium, juxta quod singuli talium verissime dicunt:
Impinguasti in oleo caput meum (Psal. XXII). Et sanguinem uvae
meracissimum, id est sanguinem Christi Filli Dei biberet sacrosanctum.
Idcirco super excelsam illam terram temporaliter constitutus est, et
haec temporalia bona adeptus est, ut ad spiritualium et aeternorum
appetitum proficeret. Sed quidem
Incrassatus est dilectus, et recalcitravit; incrassatus, impinguatus,
dilatatus. Dilectus, sed diligenti ingratus, dilectus, inquam, sed ipsa
dilectione superbe ac ferociter abusus, incrassatus est cogitatione,
incrassatus opere, impinguatus pertinacia, dilatatus arrogantia. Talis
dilectus recalcitravit, id est largitoris imperia calce abjecit. Verum
ista crassitudo, tumor, et non plenitudo est. Nam qui veram
plenitudinem, qui veram scit pinguedinem, quantumvis butyro abundet, aut
lacte ovium, sive adipe agnorum et arietum, donec ipsum apprehendat
Deum, dicit: Ego vero egenus et pauper sum (Psal. LXIX). At vero, cujus
deus venter est (postquam illum impleverit ex his quae praedicta sunt,)
incrassatus, impinguatus, dilatatus, falsa sibi aestimatione sufficiens
videtur, falso sibi nihil deesse arbitratur. Quid enim fecit iste
dilectus taliter incrassatus? Dereliquit Deum factorem suum, et recessit
a Deo salutari suo. Deus idem, factor, idem et salutaris, sive salvator.
Verum aliud est quod factor, aliud quod salvator. Nam Deus factor, quia,
hominem fecit; Deus salvator, quia homo factus est ipse, homines salvare
venit. Sic incrassatus est, ut de neutra gratia curaret. Nam et antequam
veniret, Deum factorem suum dereliquit, et postquam venit a Deo
salvatore suo recessit. Quomodo illum dereliquit, quomodo ab illo
recessit? Provocaverunt eum in diis alienis, et in abominationibus suis
ad iracundiam concitaverunt. Ad idem procedit, et quod in diis alienis
provocaverunt, et quod in abominationibus suis ad iracundiam
concitaverunt, verumtamen diversa sunt et e diverso veniunt. Nam dii
quidem alieni sunt, abominationes autem suae sunt, propter quas ut eas
licentiose agerent deos alienos coluerunt. Verbi gratia: Vitulus quem
fecerunt (Exod. XXXII), et Beelphegor quem initiati sunt (Num. XXV), dii
alieni fuerunt, quod autem post commessationes et potationes surrexerunt
ludere (Exod. XXXII), et quod inter sacrificia cum Madianitis fornicati
sunt, suae abominationes exstiterunt. Igitur et in diis alienis mitem
provocaverunt, et in abominationibus suis ad iracundiam concitaverunt.
Item in eo quod antequam veniret in hunc mundum, toties ad idololatriam
defluxerunt, in diis alienis eum provocaverunt et in eo, quod praesentem
blasphemaverunt dicentes: Daemonium habet et insanit (Joan. VIII), et:
In Beelzebub principe daemoniorum ejicit daemonia (Matth. XII), profecto
in abominationibus suis ad iracundiam concitaverunt. Sed in qualibus
diis eum provocaverunt? Immolaverunt daemoniis et non Deo, diis quos
ignorabant. Novi recentesque venerunt, quos non coluerunt patres eorum.
Dii quos coluerunt, non dii, sed potius daemonia sunt, dii nuncupativi,
dii novi, quia prius eos ignoraverunt, an recentes, quia non coluerunt
illos patres eorum. Nunc igitur, coeli et terra, ad caput increpationis
redite, et dicite generationi pravae atque perversae: Heccine reddis
Domino, popule stulte et insipiens? Deum qui te genuit dereliquisti et
oblitus es Domini creatoris tui. Deum qui te genuit, id est qui diu
sterilibus parentibus tuis gignendi te facultatem, sive affectum
tribuit. Nam praeter unicum Filium suum, quem ex utero ante luciferum
genuit (Psal. CIX), quem et in hunc mundum misit per uterum Virginis,
neminem de propria substantia sua Pater ille genuit. Ergo qui te genuit,
id est qui Sarae diu sterili tandem conceptum dedit (Genes. XVIII), et
Rebeccae sterili, eodem Isaac deprecante dilectum sibi Jacob ut
conciperet et pareret (Genes. XXV), prestitit, de quibus vel per quos
geniturae tuae rivus emanavit, illum tu dereliquisti genitorem tuum
ingratitudine detestabili, et oblitus es Domini creatoris tui,
subauditur, quem prius cognovisti per praesentem doctrinam legis, et per
exempla patrum eorumdem, qui haereditariam ejus scientiam
thesaurizaverunt tibi. Unde et majus peccatum habes, quam si nunquam
fuisset cognitus tibi.
Vidit Dominus, et ad iracundiam concitatus est, quia provocaverunt eum
filii sui, et filiae. Vidit hoc ille quem nihil latet, oculis nunquam
dormitantibus quibus omnia videt: vidit, inquam, hoc peccatum tuum stylo
ferreo scriptum in unque adamantino (Jer. XVII), clamante per prophetas
suos sancto Spiritu, ut peccatum tuum a facie ejus non deleatur. Et ad
iracundiam concitatus est, videlicet non animi sui passibili motu, Deus
enim non movetur aut perturbatur, sed judicii veritate sic impietatem
prosequente, ut jam non pius Pater, sed districtus judex sentiatur. Et
hoc idcirco, quia provocaverunt eum filii sui et filiae, quod utique
secundum omnem rationem minus tolerandum est quam si provocassent eum
externi vel externae. Provocaverunt autem, videlicet in eo quod non per
ignorantiam vel infirmam indigentiam, sed scienter peccaverunt, et per
industriam, imo sapientes fuerunt ad concinandum peccatum, ad
conquirendum mendacium. Et ait: Abscondam faciem meam ab eis, et
considerabo novissima eorum. Ait, id est sententiam fixit, cujus dixisse
fixisse est, ita ut coelum et terram, quam dictionem ejus, transire
facilius sit. Non enim est Deus quasi homo ut mentiatur, nec ut Filius
hominis ut mutetur (Num. XXIII). Ait ergo, id est judicium dedit
hujusmodi Abscondam faciem meam ab eis, id est excaecabo illos, ut viam
veritatis invenire non possint. Excaecabo, inquam, corda eorum, et aures
illorum aggravabo, et oculos eorum claudam, ne forte videant oculis, et
auribus suis audiant, et corde suo intelligant, et convertantur et sanem
eos (Isa. VI). Dicamque eis: Audite, audientes, et nolite intelligere,
et videte visionem, et nolite cognoscere. Ita absconditus ab eis
considerabo novissima eorum, id est exspectabo finem, et consummationem
peccati eorum, tacite prospiciendo mirabilem audaciam eorum. Generatio
enim perversa, et infideles filii. Damnationis ejus qua dixi, abscondam
faciem meam ab eis, causae praecedentes sunt, quia generatio perversa
est, quia infideles filii sunt, sancto quoque Spiritu per prophetam
contestante quia sunt principes Sodomorum, quia sunt populus Gomorrhae
(Isai. I). Alioquin non videretur stare quod dixi supra, Deus fidelis,
et absque ulla iniquitate. Justum igitur judicium in eo quod dedi illis
scutum cordis laborem meum (Thren. III), quod licet tanquam sponsus
procedens de thalamo suo, in sole posuerim tabernaculum meum (Psal.
XVIII), ipsi tamen videre me non possunt, imo et scandalum illis est,
cum designatur tabernaculum meum carneum, diciturque illis: ecce iste
Deus noster, rex noster, Salvator noster. Amplius autem audite, coeli,
justum judicii ordinem, aequam judicantis vicissitudinem. Ipsi me
provocaverunt in eo qui non erat Deus, et irritaverunt in vanitatibus
suis. Et ego provocabo eos in eo qui non est populus, et in gente stulta
irritabo illos. Priores ipsi provocaverunt me, non levi quacunque
offensione, vel humano excessu, sed in eo qui non erat Deus, id est sic
me habendo tanquam si non essem Deus, et irritaverunt me priores ipsi in
vanitatibus suis, id est vanitates suas, vanos deos praetulerunt mihi
tandemque sibi data optione Barrabam mihi praeferre non dubitaverunt,
auctorem seditionis (Marc. XV). Reddam itaque illis talionem, provocabo
eos in eo qui non est populus, id est sic habendo eos, ut non sint
populus, ut sint sine rege, sine principe, sine sacerdote, sine ephod,
et sine theraphim (Ose. III), et omnino non sint populus, sed in populis
et in gentibus jam nunc dispergantur, et in futuro cum eis qui non sunt
annullentur, cum eis qui in inferno sunt deputentur, et ita in gente
stulta irritabo illos. Irritabo, inquam, id est ad aemulationem adducam
in non gentem, in gentem insipientem, in iram eos mittam, ut videant
gentem loco suo regnantem, gentem sapientem quam aemulentur, cujus
aemulatione torqueantur.
Ignis succensus est in furore meo, et ardebit usque ad inferni
novissima. Provocabo, inquam, illos, et irritabo, provocationis autem et
irritationis principium hoc est, quod ignis succensus est in furore meo,
consummatoque ardebit usque ad inferni novissima. Ignis enim in
praesentiarum succensus est ignis Romanorum, quo civitas sancta facta
est deserta Sion, deserta facta est Jerusalem, desolata domus
sanctificationis eorum et gloriae eorum facta est in exustione ignis, et
omnia desiderabilia eorum versa sunt in ruinas, et ceciderunt in ore
gladii, et captivi ducti sunt in omnes gentes. Iste jam succensus ignis
poenae, ignis vindictae, ardebit autem usque ad inferni novissima. Nam
de hac vindicta temporali ad aeterna proficiscuntur tormenta. Num ergo,
inquis, judicat Deus bis in idipsum, aut consurget duplex tribulatio?
(Nahum I.) Non utique, si in vindicta vel tribulatione praesenti reatum
agnoscas, finemque ponas peccatis. Caeterum quoniam in ipsa poena impia
perseverat voluntas populi stulti et insipientis, et nunc inducit super
eos diem afflictionis, et in posterum ignis qui succensus est usque ad
inferni novissima ardebit, juxta quod et alius propheta imprecatur: Et
duplici contritione contere eos, Domine Deus meus (Jer. XVII). Alias
autem una percussio est, quae hic coepta illic finitur, ut correctionis
unum flagellum sit quod temporaliter incipit, sed in aeternis suppliciis
consumetur, quatenus eis qui omnino corrigi renuunt, jam praesentium
flagellorum persecutio, sequentium sit initium tormentorum. Igitur
nihilo laesa vel in pravum detorta regula prophetica, qua dictum est,
non consurget duplex tribulatio (Nahum I), sive, juxta LXX: Non
judicabit Deus bis in idipsum, et hic a furore meo succensus est ignis,
et in futuro, quod est usque ad inferni novissima ardebit. Devorabitque
terram cum germine suo, et montium fundamenta comburet. Non, ut saepe
factum est, solum terrae germen devorabit, ut sit fames in terra propter
peccata populi, sed ipsam quoque terram, cujus iracundia loquentes dolos
cogitabant (Psal. XXXIV), ita ut dicerent: Si dimittimus eum sic, omnes
credent in eum, et venient Romani, et tollent nostrum locum et gentem
(Joan. XI): terram, inquam, ipsam cum germine suo devorabit, id est
auferet, ita ut terra eorum non sit, et nihilominus ea careant, quasi
devorata sit igne hostili. Et montium fundamenta comburet, id est
superborum fiduciam auferet, videlicet pulchrum templum inclytamque
civitatem, cujus statu suffulti firmiter in haereditario patrum suorum
Deo sibi stare videntur, gentesque caeteras quasi valles infirmas,
montes ipsi despiciunt: templum, inquam, et civitatem in montibus
fundatam, ignis elementaris comburet. Praeterea terram, id est carnes
eorum, terram, inquam, peccatricem, id est populum qui superbit, cum sit
terra et cinis, devorabit ignis cum germine suo, id est cum libidinibus
et omnibus malis operibus suis, et montium fundamenta, id est ipsas
quoque animas quae vegetant comburet ignis, et hic succensus, ut jam
dictum est, et in futuro ardens usque ad inferni novissima.
Congregabo super eos mala et sagittas meas complebo in eis. Et hoc ait
Dominus, utique ad iracundiam provocatus, ait, inquam, non solum secreto
et intus prophetis audientibus, verum etiam in publico, apostolis
audientibus, Judaeis blasphemantibus, audituris etiam per Evangelium
cunctis per orbem gentibus. Cum enim dixisset: Ecce ego mitto ad vos
prophetas et sapientes et scribas, et ex illis occidetis, et
crucifigetis, et flagellabitis in synagogis vestris, et persequemini de
civitate in civitatem (Matth. XXIII), continuo subjunxit: Ut veniat
super vos omnis sanguis justus, qui effusus est super terram, a sanguine
Abel justi usque ad sanguinem Zachariae filii Barachiae, quem occidistis
inter templum et altare. Amen dico vobis, venient haec omnia super
generationem istam (ibid.). Haec dictio ejus est, apostolis audientibus,
de malis congregandis, qui jam audiente Moyse, antequam homo fieret,
haec ait: Igitur congregabo super eos mala, id est venire faciam omnem
sanguinem justum, qui effusus est super terram. Et hoc juste, quia
videlicet ipsi me occidendo, sanguinem meum effundendo, mensuram patrum
suorum complebunt, patrum malorum, patrum impiorum; qui justos
occiderunt, qui sanguinem prophetarum fuderunt. Et sagittas meas
complebo in eis, videlicet quia congregata tot mala, paucae sagittae,
vel pars sagittarum mearum expiare non sufficeret, idcirco complebo, id
est omnes expendam sagittas meas in eis, sagittas maledictionis,
scilicet quas paulo ante in pharetra cujusdam conditionis ita recondidi.
Quod si audire nolueris vocem Domini Dei tui, ut custodias et facias
omnia mandata ejus, et caeremonias quas ego praecipio tibi hodie,
venient super te omnes maledictiones istae et apprehendent te.
Maledictus eris in civitate, maledictus in agro, maledictum horreum
tuum, et maledictae reliquiae tuae, maledictus fructus ventris tui
(Deut. XXVIII), etc. Explebo, inquam, id est, omnes istas sagittas meas
expendam, in eis, quod alias nunquam feci, licet multoties aliquam
sagittarum partem in eos injecerim. Exempli gratia, quando Benadab rege
Syriae cum universo exercitu sub obsidente Samariam, facta est fames
magna in Samaria, et tandiu obsessa est, donec venundaretur caput asini
octoginta argenteis, et quarta pars cabi stercoris columbarum quinque
argenteis, dixitque mulier altera ad alteram: Da filium tuum ut
comedamus eum hodie, et filium meum comedamus cras (IV Reg. VI), quando,
inquam, haec acta sunt, tunc sagittas meas quidem jeci, sed non totas
complevi. Nam interea dixit Eliseus: Audite verbum Domini. Haec dicit
Dominus: In tempore hoc cras modius similae uno statere erit, et duo
modii hordei statere uno in porta Samariae (Jer. VII), quod et factum
est. Verum non ita erit, cum faciem meam abscondero ab eis. Sed quid?
Consumentur fame, et devorabunt eos aves morsu amarissimo. Dentes
bestiarum immittam in eos cum furore trahentium super terram, atque
serpentium. Foris vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem simul ac
virginem, lactentem simul cum homine sene. Id plane erit sagittas meas
compleri in eis. Consumentur fame, videlicet in die solemni Paschae
Jerosolymis congregati, velut exitiali manu quadam cogente, quos tricies
centena millia Josephus dicit fuisse, scilicet justo judicio, tempore
hoc ultionis electo, ut qui in diebus Paschae Salvatorem suum Dominum
Jesum Christum, cruentis manibus, et sacrilegis vocibus violaverant, in
ipsis diebus velut in unum carcerem omnis multitudo conclusa, feralis
poenae exitium quod merebatur exciperet (JOSEPH., De bel. Jud., lib.
VII, cap. 25). Quam dirae famis exitio consumpti sint, qui plenius nosse
cupit, quintum praedicti Joseph historiarum librum legat, ex quo omnem
eorum luctuosam tragaediam pernoscat. In quo illud permaxime horrendum
fuit quod mulier quaedam Maria nomine, Eleazari filia, genere et
facultatibus nobilis, prae magnitudine famis, quasi in insaniam vel
amentiam versa, parvulum quem sub uberibus habebat filium jugulat,
ignique superpositum torret, et medium quidem consumit, medium vero
servat obtectum. Unde et per praedones confestim irruentes, quos
conceptus obustae carnis nidor invitaverat, scrutabantur enim domos
esurientes, et prae fame insanientes, per praedones, inquam, hoc malum
deprehensum, continuo civitatem universam horrendo nuntio replevit, illa
proferente quod obtexerat, ac dicente,
|
“quia partem vobis optimam reservavi.”
|
|
Igitur consumentur, inquit, fame, subaudis et non sepelientur, sed
devorabunt eos aves morsu amarissimo. Sepelire namque cadavera
proximorum, nec defunctorum multitudo, nec virium debilitas permittebat.
Primo quidem publico sumptu sepeliri mortuos jusserat fetoris
intolerantia, ut vero omnem sumptum coepit vincere multitudo morientium,
de muro cadavera praecipitabant tanta multitudine, ut mortuorum
cadaveribus valli replerentur, et humani corporis tabo patria tota
rigaretur. Igitur devorabunt eos aves morsu amarissimo, scilicet,
insepultos morsu amarissimo, quia videlicet residuis spectantibus
amarissima haec erit amaritudo. Nec solum aves devorabunt, sed et dentes
bestiarum immittam in eos trahentium eos super terram cum furore,
dentesque serpentium. Aliter: Dentes bestiarum immittam in eos cum
furore trahentium super terram, atque serpentium. Dentes bestiarum, id
est saevitiam vel arma Romanorum immittam in eos, cum furore trahentium
super terram, id est absque misericordia residuos in captivitate
ducentium in omnem terram, dentesque serpentium, id est saevitiam
malignorum spirituum post cruciatus et mortes corporum, usque ad inferni
novissima trahentium. Nam per bestias Romanos fortes ac feroces recte
intelligi, illud pro testimonio vel exemplo est, quod Psalmista cum
eamdem calamitatem deplorans dixisset: Ut quid destruxisti maceriam
ejus, et diripiunt eam omnes qui praetergrediuntur viam (Psal. LXXIX)?
continuo subjunxit, exterminavit eam aper de silva, et singularis ferus
depastus est eam (ibid.). Per aprum de silva, et per singularem ferum,
Titum et Vespasianum Romanos imperatores significans. Igitur dentes
bestiarum super terram trahentium, arma sunt Romanorum occidentium, et
in captivitatem trahentium. Colligens namque supradictus historiographus
omnem numerum peremptorum vel fame, vel ferro, undecies centena millia
designat. Caeteros vero latrones et sicarios ac praedones post urbis
excidium mutuis declarat interiisse vulneribus. Electos autem quosque
juvenum, quos decor corporis et proceritas commendabat, ad triumphum
dicit esse servatos. Reliquos autem qui supra decem et septem annos
agebant aetatis, vinctos ad opera Aegypti per metalla destinatos, vel
per caeteras provincias esse dispersos, alii quidem ut ludis
gladiatoriis, alii quidem ut ad bestias traderentur. Si qui vero intra
decimum et septimum aetatis reperti sunt annum, per diversas provincias
in servitutem distrahi jussi sunt. Quorum numerus usque nonaginta millia
perductus est. Id plane fuit trahi super terram dentibus bestiarum, ac
deinde animas duci ad inferos, id fuit trahi dentibus serpentium. Unde
signanter non dictum est, dentes bestiarum et serpentium cum furore
trahentium super terram, sed dentes bestiarum cum furore trahentium
super terram, et serpentium, ut subaudias dentes cum furore trahentium
in infernum. Malorum omnium summam uno tandem versiculo complexus est:
Foris vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem simul ac virginem,
lactentem cum homine sene.
Foris namque gladius, id est exterior corporum omnimoda calamitas; intus
pavor, id est atrox conscientia, quia scientibus illis, jam sanguis
Christi, sicut sibi imprecati fuerant, super ipsos, et super filios
eorum redundabat. Et dixi: Ubinam sunt? Cessare faciam ex hominibus
memoriam eorum. Haec et haec dixit quae jam praemissa sunt, et tunc
demum dixi ego, cui futurae calamitates istae, imo et omnia tam
praeterita quam futura praesentia sunt: Ubinam sunt? Videlicet quia
defecerunt peccatores a terra, et iniqui ita ut non sint (Psal. CIII).
Et vae illis, quos nescit Deus ubinam sint, cum ipse omnium qui sunt,
qui non male sunt, locus sit. Unde dicit in Job: Sicut consumitur nubes
et pertransit, sic qui descendit ad inferos, non ascendet, nec
revertetur ultra in domum suam, neque cognoscet eum amplius locus ejus
(Job IX). Cessare faciam ex hominibus memoriam eorum. Ac si dicat: Parum
est ut amplius cognoscam eos, ego quondam locus ipsorum, insuper et ex
hominibus cessare faciam memoriam eorum, ut nec apud Deum, nec apud
homines ulla in bono sit memoria illorum. Sed propter iram inimicorum
distuli, ne forte superbirent hostes eorum. Et dicerent: Manus nostra
excelsa, et non Dominus fecit haec omnia. Ita, ut praedictum est,
sagittas meas complebo in eis, ut ne una quidem maledictio residua sit.
Poteram facere, et ipsi merebantur, ut ita cessaret ex hominibus memoria
eorum quatenus nullae superessent reliquiae eorum (Isa. X). Sed forte
superbirent hostes eorum, et dicerent: Non Dominus fecit haec omnia, sed
manus nostra excelsa fecit haec omnia. Distuli igitur et non totam
funditus delevi memoriam eorum. Imo, et dixi, quia si fuerit numerus
quasi arena maris, reliquiae salvae fient (Rom. IX). Hoc pacto fit ut
non superbiant hostes eorum, ut non dicant, manus nostra excelsa, et non
Dominus fecit haec omnia, dum reliqui sunt ex eis per omnes gentes
dispersi qui libros secum bajulant, et maledicta legis, quae legentes
hostes eorum, et causas maledictionum recensentes sciant, et dicant quia
Dominus fecit haec omnia. Amplius autem in eo residuum eorum proficit,
ut quicunque ex hostibus eorum ad fidem patrum illorum conversi fuerint,
dum, quod cum plenitudo gentium subintraverit, tunc omnis Israel salvus
erit (ibid.), non superbiant, quod caecitas in Israel contigit, ipsi
autem illuminati sunt, Apostolo quoque superbiam istam reprimente, cum
dicit: Quod si aliqui ex ramis fracti sunt, tu autem cum oleaster esses,
insertus es in illis, et socius radicis et pinguedinis olivae factus es,
noli gloriari adversus ramos. Quod si gloriaris, non tu radicem portas,
sed radix te (Rom. XI), etc. Plane haec talis repressio superbiae,
dignae Deo curae est, tu merito praecavens dicat, manus nostra excelsa,
et non Dominus fecit haec omnia. Idcirco dicitur in psalmo: Deus
ostendit mihi super inimicos meos ne occidas eos, ne quando
obliviscantur populi mei. Disperge illos in virtute tua (Psal. LVIII).
Nunc erga dispersionem eamdem, erga dispersas populi stulti et
insipientis reliquias, qualis esse debeat apostolorum et populi
sapientis, populi Christiani affectus, sequentibus mox cantici verbis
innuitur.
Gens absque consilio est, et sine prudentia, utinam saperent ac
intelligerent, ac novissima providerent. Quid aliud optat Apostolus cum
dicit: Gemebundus veritatem dico in Christo, non mentior, testimonium
mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto, quoniam tristitia
mihi est magna, et continuus dolor cordi meo. Optabam enim ego ipse
anathema esse a Christo pro fratribus meis (Rom. IX), etc. Quid, inquam,
dicit, quid optat, nisi utinam saperent, et intelligerent, ac novissima
providerent? Saperent videlicet, qualia vel quas ob causas ventura illis
mala ex lege superius scripta pronuntiata sint, intelligerent res, et
malorum praesentium effectus, bene respondere dictis praeteritis,
providerent novissima, subauditur, mala inferni, quae post praesentia
sequentur eos, eo quod intelligere noluerint, eo quod nec saltem vexatio
praesens intellectum dare possit eorum auditui. Hoc optamus, hoc illis
cupimus, quicunque recta et humili fide cognoscimus, quia naturales
olivae rami isti sunt, nos autem naturalis oleaster fuimus, eisque
fractis qui naturaliter stabant, nos contra naturam inserti sumus. Verum
donec plenitudo gentium subintroeat, gens ista sine consilio, et sine
prudentia est, id est non sapiet, neque intelliget, neque novissima
providebit. Dicimus tamen quamvis verba perdentes, quamvis nullos vel
paucissimos ex eis lucrifacientes, utinam saperent et intelligerent, ac
novissima providerent. Quomodo persequebatur unus mille, et duo fugarunt
decem millia. Imo ut ipsa recolamus maledictionis verba, quibus hoc
pronuntiatum est, quomodo tradebat Dominus gentem hanc corruentem ante
hostes suos? Quomodo per viam unam egrediebatur contra eos, et per
septem fugiebat? Nonne ideo quia Deus suus vendidit eos, et Dominus
conclusit illos? Non enim est Deus noster, ut dii eorum, et inimici
nostri sunt judices. Quid enim? Nunquid ut ipsi putant, Deus Abraham,
Deus Isaac, Deus Jacob, Deus eorum est? Non utique: nam ipsi ex eis vel
praecipui sunt, quorum deus venter est (Philipp. III), et gloria in
confusione vel pudendis eorum. Quantoscunque deos coluerunt, nimirum
propter hunc deum maximum deorum suorum, id est, propter ventrem suum,
et propter pudenda sua coluerunt, scilicet, ut sederent manducare et
bibere, et deinde surgerent ludere (Exod. XXXII), lusum turpem, lusum
ignominiae. Ergo venter suus deus suus est, qui multos deos adorandi
causa illis est. Et hic Deus suus vendidit eos, hic, inquam, deus suus,
pretio scortationum et libidinum distraxit illos, quia videlicet ipsi,
ut illum deum suum, ventrem suum saturarent, ut per ea quae sub ventre
sunt libidinibus fluerent, semetipsos tradiderunt, vitam suam
prodiderunt, animas suas perdiderunt. Unde et per prophetam appellantur
manifeste principes Sodomorum et populus Gomorrhae (Isa. I). Ita
venditos Dominus conclusit illos; conclusit, inquam, primum caecitate ac
furore mentis, ut palparent in meridie, sicut palpare solet caecus in
tenebris: et cum esset vita ipsorum pendens ante oculos eorum, non
crederent eidem vitae suae, deinde conclusit illos et hostili exercitu,
ubi persequebatur unus mille, et duo fugarunt decem millia. Nonne haec
igitur passi sunt, quia talis, ut jam dictum est, deus suus vendidit
eos, et Dominus ultor conclusit illos. Non enim est Deus noster ut dii
eorum; non, inquam, qualis Deus noster, tales dii eorum. Hoc tam libere
profitemur, ut non commune totius orbis subterfugiamus auditorium, ut
sententiam non vereamur qualiumcunque hominum ratione utentium. Inimici
quoque nostri sunt judices; verbi gratia: Platonici, sive Pythagorici,
vel quicunque philosophi gentiles, cum adhuc inimici nostri sunt, cum
nondum fidem Christi susceperunt ipsi sunt judices Ecce hic in conspectu
omnium proponantur, hinc Deus noster, et inde Deus eorum, hinc, inquam,
Deus noster et crux ejus, inde satellites dei eorum, ventris eorum,
Beelphegor, id est Priapus,
Obscaenoque ruber projectus ab inguine palus. (HORAT., Sat. l. I, sat.
8.)
Sint inter haec judices nostri inimici, judicent inimici nostri, quid
pulchrius, quid honestius sit, utrum pietatem crucifixi Christi, an
tentiginem vel turpitudinem adorare Priapi. Dicite nunc, judices inimici
quidem nostri, sed judicandi scientiam habentes, quid pulchrius in
aestimatione vestra, crucem adorare, an adulteria: crucem, inquam,
injuste homini justo compactam, an fornicationes et stupra? Quid
respondeant, imo quid responderint, quid judicaverint inimici nostri,
jam totus orbis audivit, quia videlicet stupris damnatis, pia colla
submisere cruci damnatis concupiscentiis ventris, et eorum quae sub
ventre sunt, praedicaverunt gloriam Christi.
Verum isti nondum sapiunt, nondum intelligunt. Quare? De vinea Sodomorum
vinum eorum, et de suburbanis Gomorrhae. Idcirco obscurati sunt oculi
eorum ne videant, idcirco caecati sunt, ut non sapiant, nec intelligant,
neque novissima provideant, quia de vinea Sodomorum, vinum eorum, et de
suburbanis Gomorrhae, id est, quia vivunt sodomitice. Uva eorum, uva
fellis, et botrus amarissimus. Fel draconum vinum eorum, et venenum
aspidum insanabile. Per vineam radices cogitationum nequam, et per uvam
et botrum operum nequitiam, et vinum colloquia mala, pravamque
blasphemantium doctrinam intellige. Profecto quisquis operibus eorum
malignis communicaverit, aeterna amaritudine torquebitur, idcirco dixit
uva fellis et botrus amarissimus. Et quisquis fabulas vel susurrationes
eorum accepit, sapietur sempiterna mortis ebrietate; idcirco dixit: Fel
draconum vinum eorum et venenum aspidum insanabile.
Nonne haec condita sunt apud me, et signata in thesauris meis? Videlicet
quia haec nulla poenitentia delevit, quia non baptismus Christi, quo
solo peccata remittuntur, haec absorbuit, idcirco recondita manent apud
me, et signata sunt in thesauris meis, reddenda in pondere et mensura
irae, quam thesaurizaverunt sibi. Mea est ultio et ego retribuam eis in
tempore, ut labatur pes eorum. Mea est, inquam, ultio, meum est
judicium, et ego retribuam eis, videlicet unicuique secundum opera sua,
in tempore, in die irae, ut labatur pes eorum, ut cadant in opprobrium
sempiternum, ut deducantur in puteum interitus, ut usque ad inferni
novissima devolvantur (Psal. LIV). Dicis: In tempora longa fiet istud
(Ezech. XII). Ego autem dico: Juxta est dies perditionis, et adesse
festinant tempora. Juxta est dies, etsi mille anni intersint. Nam mille
anni ante oculos tuos tanquam dies hesterna quae praeteriit (Psal.
LXXXIX). Sed esto ut millenaria, imo decies aut centies millenaria,
speretur ante illum diem fore saeculi prolixitas. Nunquid non
singulariter unicuique peccatori juxta est dies perditionis? Denique
anni nostri, ut jam Psalmista, sicut aranea meditabuntur (ibid.): dies
annorum nostrorum subauditur, clauduntur in ipsis septuaginta annis. Si
autem in potentatibus, si sunt qui in fortitudine, et sospitate naturae
diutius vivant, quidam enim fortioris et salubrioris sunt naturae, quam
alii: si, inquam, in potentatibus, id est in his qui salubrioris naturae
sunt, octoginta sint anni, amplius eorum spatium longius his octoginta
annis jam non vita, sed potius labor et dolor est. Igitur vel sic juxta
est dies perditionis ut adesse festinent tempora. Fugaces quippe
labuntur anni, diesque die truditur. Hactenus contra gentem sine
consilio et sine prudentia, pro parte illorum, qui excaecati sunt: nunc
ad eas reliquias sermo dirigitur consolatorius, quae servandae sunt.
Judicabit Dominus populum suum, et in servis suis miserebitur. Haec duo
clarissima sedis Domini ministeria sunt, misericordia scilicet et
judicium, de quibus tota pendet ratio vel materia laudis divinae,
Psalmista quoque dicente: Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine
(Psal. LXXXIV). Nihil enim est in verbis et operibus fidelis et justi
Domini, quod non aut misericordiae sit, aut judicii, aut utriusque
concurrentis, ut ait idem qui supra: Misericordia et veritas obviaverunt
sibi (ibid.). Igitur judicabit Dominus populum suum, subauditur secundum
ea quae hactenus dicta sunt, quia vidit eos provocantes, et in
abominationibus suis ad iracundiam concitantes, vidit, inquam, et ad
iracundiam concitatus est. Porro in servis suis miserebitur, id est in
reliquiis, quas alio modo se habentes intuebitur. Videbit quod infirmata
sit manus, et clausi quoque defecerunt, residuique consumpti sunt.
Videbit, inquam, quod manus illa infirmata sit, et infirmitatem suam
agnoverit, quae hactenus sana sibi videbatur et fortis, ita ut prae
infirmitatis vi insaniens ut phrenetica medicum percuteret verum,
quemadmodum dicit in Psalmo: Et irruerunt in me fortes (Psal. LVIII).
Sic enim infirmi, et verae justitiae virtutem non habentes, ex operibus
legis gloriabantur, unde apud Deum nullus justificabitur, ut starent
adversus Christum ejus dicendo: Disrumpamus vincula eorum, et
projiciamus a nobis jugum ipsorum (Psal. II). Manum talem, fortitudinem
ejusmodi, videbit quod infirmata sit manus, quod humiliata sit, quod
justificationem suspiret, quae est ex fide, non ex operibus legis (Rom.
III). Et hoc videbit, quod clausi quoque, clausi, inquam, quos, ut
supradictum est, Dominus conclusit, defecerunt, id est, nullam ulterius
in semetipsis fiduciam habebunt, residuique, inquam, id est, qui ex
Israel reliqui sunt, consumpti sunt, in eo videlicet, quod nihil se esse
cognoscunt, quod ad nihilum se redactos esse confitentes, restauratoris
et liberatoris opem poscunt.
Et dicent: Ubi sunt dii eorum, in quibus habebant fiduciam? De quorum
victimis comedebant adipes, et bibebant vinum libaminum. Surgant et
opitulentur vobis, et in necessitate vos protegant. Videte quod ego sim
solus, et non est alius Deus praeter me. Adeo infirmati sunt, adeo
defecerunt et consumpti sunt, ut dicant, imo jam non ipsi loquantur,
quia defecerunt et consumpti sunt, sed loquatur in eis Dominus, dicat in
eis Domini Spiritus: Ubi sunt dii eorum, in quibus habebant fiduciam?
subauditur, qui fortes fuerunt, qui non defecerunt, neque consumpti, id
est, per poenitentiam alterati sunt. Ubi, inquam, sunt dii eorum?
Subauditur nusquam sunt, nusquam adsunt, quia videlicet non dii, sed
daemonia sunt. Vos igitur, reliquiae Israel, videte quod ego sim solus,
ego, inquam solus sim quemadmodum dixi, de medio rubi loquens: Ego sum
qui sum (Exod. III), quod videlicet et dixi tunc, dico et nunc, ad
distantiam omnium quae non vere et simpliciter sunt, quia mutabilia
sunt, maxime autem ad distinctionem vel divisionem deorum omnium qui non
sunt, qui etsi dicantur dii, sunt enim qui dicantur dii multi, et domini
multi, tamen dii aut domini non sunt. Ego autem adeo sum, ut nec morte
interveniente esse desierim, nam etsi mortuus sum ex infirmitate carnis,
sed vivo ex virtute Dei, id est, eo quod virtus Dei sim. Hoc videte, et
quod non sit alius praeter me. Nam alia quidem persona Pater, alia
persona Filius, alia persona Spiritus sanctus: sed non alius Deus Pater,
alius Deus Filius, alius Deus Spiritus sanctus est.
Ego occidam et vivere faciam, percutiam et ego sanabo, et non est qui de
manu mea possit eruere. Hoc quoque videte, hoc ab effectibus
praesentibus comprobatum scitote. Nam ego gentilem quondam populum
occidi, id est, idololatriae deditum, praeter me deos alienos colentem
damnavi et nunc idem ego per Spiritum sanctum vivere feci. Itemque ego
populum meum, populum Judaicum, provocantem et irritantem me, caecitate
percussi, et ecce ipse reliquias ex ipsis sanavi. Et non est qui de manu
mea possit eruere, subauditur, eum qui in manus meas horrendas inciderit
per imperium superbiae. Non, inquam, est qui de manu mea possit eruere,
propheta quoque dicente: Si fuerint tres viri justi in medio eorum, Noe,
Daniel et Job, vivo ego, dicit Dominus, ipsi in justitia sua animas suas
liberabunt, filios autem et filias non liberabunt (Ezech. XIV). Quis
enim ipsam manum saltem possit attingere? Levabo ad coelum manum meam,
et dicam: Vivo ego in aeternum. Quis igitur de manu mea possit eruere,
de manu altissima, tam alte in coelum sublevata, ut nemo possit
attingere? Manus mea quae omnia fecit, quae coelum extendit, terramque
fundavit, et maria effudit, in ipsa infirmitate sua, dum carne induta,
quasi obligata videretur, tunc quoque percussit superbum, et
obstetricante illa, eductus est coluber tortuosus (Job XXXVI). Quanto
magis postquam levavi illam ad coelum, et dixi, Vivo ego in aeternum,
quemadmodum testatur et ille qui dixit: Christus resurgens ex mortuis,
jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur (Rom. VI): quanto
magis, inquam, ex tunc nemo est qui de hac manu mea posset eruere? Si
acuero ut fulgur gladium meum, et arripuerit judicium manus mea, reddam
ultionem hostibus meis, et his qui oderunt me retribuam. Quaenam est
manus mea, quae judicium arripiat? nisi Filius qui dicit: Pater non
judicat quemquam, sed judicium omne dedit Filio (Joan. V). Et quis
gladius ejus? nisi bonorum malorumque divisio, qui videlicet in dextram
sinistramque divisi insociabiliter separabuntur (Matth. XXV). Porro
fulgur ad breve quidem lucet, sed percutit irrecuperabiliter. Si igitur
acuero ut fulgur gladium meum, id est, si (quod sine dubio futurum est)
in brevi quidem, sed palam omnibus in dextram et sinistram divisiones
fecero bonorum et malorum, et ita judicium arripuerit manus mea, sicut
jam dixi, non erit qui eruat, sed reddam ultionem hostibus meis,
scilicet gehennam ignis inexstinguibilis, et ibi vicissitudinem
condignam his qui oderunt me retribuam.
Inebriabo sagittas meas sanguine, et gladius meus devorabit carnes.
Sagittae meae universae sunt judicii sententiae, senario illic numero
designatae. Esurivi enim et non dedistis mihi manducare: sitivi et non
dedistis mihi bibere: hospes eram, et non collegistis me: nudus, et non
operuistis me: infirmus, et non visitastis me: in carcere, et non
venistis ad me (Matth. XXV). Hujusmodi sagittas meas ego inebriabo
sanguine, ita ut omnes expendantur cum effectu vindictae. Et gladius
meus devorabit carnes, non quod ipsam carnis substantiam exterminet, sed
quod aeternaliter puniat carnalium amatores, vitia carnis consectantes,
ganeones, helluones, nebulones, tam malignos spiritus quam immundos
homines, quorum quia communis est nequitia, poena quoque par est, juxta
illud: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum, qui praeparatus est
diabolo et angelis ejus (ibid.). Nam hoc est quod sequitur: De cruore
occisorum, et de captivitate nudati inimicorum captis. Inebriabo
sagittas meas de sanguine occisorum, id est, de damnatione impiorum
hominum, et de captivitate inimicorum capitis, scilicet diaboli, qui
caput et princeps est inimicorum, capitis, inquam, nudati, id est
manifestati: cunctis enim manifestabitur, cunctis videntibus
praecipitabitur. Finem cantici pariter audiamus omnes: Laudate, gentes,
populum ejus, quia sanguinem servorum suorum ulciscetur, et vindictam
retribuet in hostes eorum, et propitius erit terrae populi sui. Laudate,
gentes, populum ejus. Laetamini, gentes, cum plebe ejus, beatum dicite,
gentes, populum cujus Dominus Deus ejus, quia non peribit patientia
populi, vel servorum ejus, sanguinem enim servorum suorum ulciscetur, et
vindictam retribuet in hostes eorum, dicendo: Discedite a me in ignem
aeternum, maledicti (ibid.), etc., propitius erit terrae populi sui,
dicendo: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis
paratum est a constitutione mundi (ibid.). Sic hodie laudamus nos,
gentes, haec enim nostra fides, haec nostra confessio est, quia manus
Domini, quae ad coelum levata est, Filius Dei qui post resurrectionem
suam in coelum assumptus est, fulgurans judicium arripiet, in quo, et de
impiis persecutoribus sanguinem servorum suorum ulciscetur, et vindictam
retribuet in hostes eorum, scilicet diabolum et angelos ejus: populo
autem suo, servis suis terram propitius reddet, de qua primum hominem
propter peccatum expulit: imo soliditatem angelicae beatitudinis, in
quam transferendus erat homo, non interveniente morte corporis, si non
intercessisset praevaricatio peccatoris. Ecce qualem usque ad finem
verba carminis Moyses complevit, scilicet usque ad ultimum judicium, in
quo omnium finis erit.
|
|