CAPUT XXIII. Cur dixerit,

“Duo filii tui mei erunt, Manasses et Ephraim reputabuntur mihi.”

Deus, inquit, omnipotens apparuit mihi, benedixitque mihi, etc., ut supra. Quorsum istud? Videlicet ut recogites, et scias, quia paternae fidei meritis actum est; quatenus dicere posses: Oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum, et domum patris mei, et ob hoc vocares nomen primogeniti tui Manasse. Itemque: Crescere me fecit Deus in terra paupertatis meae, et ob hoc vocares nomen secundi Ephraim. Nam ex eo quod mihi sponte peregrinanti benedixit Deus, et ita dixit: Ego te augebo, et multiplicabo, et faciam in turbas populorum, ex eo, inquam, tu quoque non intuitus exsul, et in servum venundatus in laboribus tuis, et in terra paupertatis tuae crevisti. Nec enim opem coelestem vos filii parentibus, sed nos parentes Abraham, Isaac, et Jacob, vobis filiis thesaurizavimus. Duo igitur filii tui, qui nati sunt tibi in terra Aegypti, antequam venirem huc ad te, mei erunt Ephraim et Manasses, sicut Ruben et Simeon reputabuntur mihi. Ac si dicat: Quoniam ego, antequam huc venirem absens tibi profeci, etenim in magnis doloribus fides paterna pro te decertavit, tuamque salutem parturivit, in qua et duos filios procreasti jure ipsi filii mei erunt: Sicut Ruben et Simeon reputabuntur mihi, etc., quod dicit hoc est: Sicut Ruben et Simeon duae tribus erunt, duosque populos procreabunt, et sic haereditabunt repromissionis terram, sic et filii tui. Reliquos autem filios, quos post mortem meam genueris, ostendens necdum illo tempore procreatos, tui erunt et nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis. Non, inquit, accipient separatim terram, nec funiculos habebunt proprios, ut reliquae tribus, sed in tribubus Ephraim et Manasse quasi appendices populi commiscebuntur. Quam autem ob causam mihi reputabuntur, et mei erunt? Mihi enim, inquit, quando veniebam de Mesopotamia, mortua est Rachel in terra Chanaan in ipso itinere, eratque vernum tempus. Et ingrediebar Ephratam, et sepelivi eam juxta viam Ephratae. Mihi, inquit, id est, in meum detrimentum, vel dum parit mihi filium mortua est mater tua Rachel, quam ego diligebam, et ex qua filios adhuc suscipere optabam, eratque vernum tempus, subauditur mihi, et ingrediebar Ephratam, quod interpretatur frugifera, videlicet cum illa post hiemem sterilitatis optato partu floresceret, et frugifera mihi esse inciperet. Idcirco hi duo filii tui mei erunt, ut mortuae conjugi semen suscitem et suppleam adoptione, quod minus habui naturali generatione. Quod pro magno id acceperit Joseph, scilicet ut duo filii sui principes, et capita tribuum fierent in Israel, illud indicat, quod cum tulisset eosdem filios suos de gremio patris deosculantis, et circumplectentis eos, adoravit pronus in terram.