CAPUT XVII. Quo sensu vel qua intentione dixerit Apostolus:

“Nunc autem manent fides, spes, charitas, tria haec, major autem horum est charitas,”

et quod haec tria sunt inseparabilia, sicut et ipsa Trinitas.

Tandem et illud quaesitu dignum est, quo sensu vel qua intentione dixerit Apostolus:

“Nunc autem manent fides, spes, charitas, tria haec; major autem horum est charitas.”

Nam in beata Trinitate, cujus in anima hominis, similitudinem per haec tria formari jam diximus, fidem, spem et charitatem; certum novimus, quia nihil prius aut posterius, nihil majus aut minus, sed totae tres personae coaeternae sibi sunt et coaequales. Hic autem in ista imagine sive similitudine, est majus et est minus; est prius et posterius et non parva inaequalitas, cum et supra dixerit:

“Et si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, charitatem non habeam, nihil sum (I Cor. XIII).”

Et deinde compositis tribus istis fide, spe et charitate, dicat:

“Major autem horum est charitas.”

Ad haec, inquam, fides vera nunquam sine charitate, et charitas vera nunquam sine fide est. Sicut indivisus est unus et trinus Deus, Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, sic indivisa est una et trina virtus fides, spes et charitas, quae respectu Trinitatis in anima hominum efficitur. Verum de Apostolo scire debemus: Quia est, ubi suo sensu fidem praedicat, et est, ubi sensu aliorum sic de fide loquitur, ut eos, qui quasi de fide nimis praesumunt, arguat et corripiat. Denique suo sensu fidem praedicat, ita ut fidem, spem et charitatem, quia vere inseparabilia sunt haec, simul comprehendat, cum dicit:

“Ei vero qui non operatur, credenti autem in eum simul qui justificat impium, reputatur fides ejus ad justitiam.”

Et subinde:

“Dicimus enim quia reputata est fides Abrahae ad justitiam.”

Item:

“Non enim per legem promissio Abrahae, ut haeres esset mundi, sed per justitiam fidei (Rom. IV).”

Haec, etc. cum dicit, nimirum fidem praedicat, non mortuam aut nudam, sed fervore charitatis vivam, corona spei ornatam. Et sicut sanctam Trinitatem uno interdum Patris nomine invocamus; exempli gratia cum dicimus:

“Pater noster qui es in coelis (Matth. VI);”

ita et hic fidem, spem et charitatem uno praedicat et subintelligi vult nomine fidei. Porro illorum, quibus loquebatur, scilicet, Corinthiorum sensu, quasi fidem a charitate sejunxit (I Cor. XIII), dicendo quod supra meminimus.

“Et si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, charitatem autem non habuero, nihil sum (ibid.).”

Illi namque fidem a charitate longe sejungebant, quia cum sine charitate essent, fidem Christi se habere putabant. Quapropter et redarguit eos, sic incipiens:

“Obsecro autem vos per nomen Domini nostri Jesu Christi, ut idipsum dicatis, et non sint in vobis schismata. Significatum est mihi de vobis, fratres mei, quod contentiones sint inter vos (I Cor. I).”

Hoc autem ab initio non expediebat, ut primum praedicaretur, scilicet fidem nihil prodesse, nisi per dilectionem operetur (Gal. V), vel quod sicut ait apostolus Jacobus,

“fides mortua sit sine operibus (Jacob. II).”

Magna cum cautela et discretione providendum noverat, quatenus in primis saltem Nomen Domini Christi Jesu, a rudibus et eatenus idololatris populis reciperetur, et deinde opera bona superaedificarentur. Propter hoc sapienti architecto jure seipsum assimilavit, dicens eisdem Corinthiis:

“Secundum gratiam Dei, quae data est mihi, ut sapiens architectus fundamentum posui, alius autem superaedificat (I Cor. III),”

etc.