|
|
“Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abraham (Matth. I):”
|
|
liber iste, liber coelestis est; et econtra liber generationis Adam,
liber terrenus est, de quo sic scriptum est:
|
“Hic est liber generationis Adam in die qua creavit Deus hominem, ad
similitudinem Dei fecit illum, masculum et femiminam creavit eos, et
benedixit illis, et vocavit nomen eorum Adam, in die de quo creati sunt
(Gen. V).”
|
|
|
“Sicut primus ille homo de terra, terrenus; novissimus vero iste de
coelo, coelestis (I Cor. XV)”
|
|
ita liber ille generationis Adam, liber terrenus, et iste liber
generationis Jesu Christi, liber est coelestis. In illo libro terreno
omnes reprobi scripti sunt, juxta illud:
|
“Domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur: recedentes a te, in
terra scribentur (Jer. XVII).”
|
|
In isto scripto scripti sunt omnes electi, quibus ipse Dominus:
|
“Gaudete, inquit, quia nomina vestra scripta sunt in coelis (Luc. X).”
|
|
Et omnes quidem, tam electi quam reprobi, in terra sive terreno libro
conscripti fuerunt, ex peccato primi illius hominis, in quo omnes
peccaverunt: sed per justitiam novissimi hujus hominis, omnes electi
transcripti sunt in libro vitae, libro generationis Jesu Christi, per
quem justificati sunt (Rom. V). Quomodo in isto tali libro transcripti
sunt? Nimirum credendo in hunc Jesum Christum, quemadmodum de primo
patrum generationis hujus Abraham scriptum est:
|
“Credit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam (Gen. XV; Rom.
V).”
|
|
In quo enim credidit Deo ut justificaretur, nisi in promissione seminis,
quod est hic idem Jesus Christus? Dixerat enim illi Deus:
|
“Suspice coelum et numera stellas, si potes; sic erit semen tuum (Gen.
XV).”
|
|
Et in hac promissione fuerat egressus de terra et de cognatione sua:
|
“In semine tuo benedicentur omnes gentes (ibid.),”
|
|
quod Christus est. Cum igitur audis,
|
“Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii Abraham, Abraham
genuit Isaac (Matth. I),”
|
|
etc., ne parvum tibi facias librum hunc, non illud solum attendas quod
Abraham secundum carnem genuit Isaac, et Isaac secundum carnem genuit
Jacob, similiterque de caeteris: sed hoc potius, quod et Abraham
secundum promissionem genuit Isaac, et Isaac secundum promissionem
genuit Jacob. Hoc namque animadverso, prolixius liber et grandis pagina
per singulas fere genituras apparet, dum promissionis verbum in memoria
repositum, recogitare facit quid et qualiter ad illos Patres sanctos
Deus locutus est. Jam hic considerandum est de hoc ipso generationis
libro, quod ita terminatus est:
|
“Jacob autem genuit Joseph (ibid.).”
|
|
Nonne illam potuisset lineam sequi qua perveniret ad eum qui Mariam
secundum carnem genuit, nisi potiorem illam aestimaret genituram, quae
est fidei sive promissionis; quae est auditio sive observatio Verbi Dei?
Siquidem et ipse Dominus hoc attestatur, nosque cognoscere vult, qui,
ubi extollens quaedam mulier vocem de turba, dixit:
|
“Beatus venter qui te portavit, et ubera quae suxisti.Quinimo,”
|
|
ait,
|
“beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud (Luc. XI).”
|
|
Et alibi:
|
“Quicunque enim fecerit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse
meus et frater et soror et mater est (Matth. XII).”
|
|
Felices itaque quorum etsi caro patres sive generationem Jesu Christi
non contingit, anima tamen audiendo et custodiendo verbum Dei, mater
facta est ejusdem Jesu Christi: felicissimi vero, qui utroque modo
patres sive parentes sunt tanti filii, quorum notissimi sunt hi duo
magni patriarchae, quorum nomina sic insigniter enuntiantur in capite
libri hujus filii David, filii Abraham. Et de genitura quidem carnis
veritas nostra assertione non indiget, quod secundum illam beata Virgo
Maria ipsorum filia sit vel fuerit: de illa vero, qua secundum fidem
sive observationem verbi Dei quaelibet anima sit mater ejusdem Jesu
Christi, non superfluum est memorare, quomodo illorum filia fuerit:
videlicet habendo fidem, habendo humilitatem, facta est filia Abraham,
filia David; habuit enim fidem, quae angelo, sibi inaudita cunctis
saeculis evangelizanti, imo Deo, cui Abraham crediderat, loquenti sibi
per angelum, velociter credidit (Luc. I). Habuit humilitatem, quae
ancillam audiens et credens sese fieri matrem Domini, professa est:
|
“Ecce, inquiens, ancilla Domini (ibid.),”
|
|
secundum similitudinem patrum suorum jam dictorum Abraham atque David:
quorum quanta fuerit humilitas ex ipsorum verbis palam innotescit.
Denique pater ejus Abraham, dum Deus cum ipso, et ipse cum Deo
sermocinaretur, et amicus haberetur, inter caetera dixit:
|
“Quia semel coepi, loquar ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis (Gen.
XVIII).”
|
|
Porro David cum esset unctus rex electione Domini, et Saul persequeretur
eum.
|
“Quem persequeris, ait, rex Israel? quem persequeris? Canem mortuum et
pulicem unum (I Reg. XXIV).”
|
|
Jam denique intus docuerat eos Deus invisibilis, qui ex eis nasciturus
erat homo visibilis, mitis et humilis, sicut dicturus erat ipse:
|
“Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI);”
|
|
similemque sibi matrem praeparaverat, quae veraciter diceret:
|
“Quia respexit humilitatem ancillae suae (Luc. I).”
|
|
Considera nunc initium hoc sive caput Evangelii, quantis vel qualibus
titulis illustratum sit.
|
“Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii Abraham.”
|
|
Quatuor insignia sunt notissima gloriae et honoris hujus filii hominis,
quia Deus est et homo, rex et sacerdos. Si rite consideres, nihil horum
hic tacitum est. Nam ipso nomine, quod est Jesus, id est Salvator, cujus
nominis sive vocabuli causa est, quia salvat a peccatis, dicente angelo
ad Joseph:
|
“Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum (Matth. I);”
|
|
ex ipso, inquam nomine, quod est Jesus, ex ipsa causa nominis, quae est
salvare a peccatis, quod facere est solius Dei, Deus esse asseritur,
Deus verus esse cognoscitur. Porro sequenti nomine, quod est Christus et
interpretatur unctus, praedicatur unctus Rex, unctus Sacerdos, Rex et
Sacerdos, qui patribus suis jure successit, patri regi, patri sacerdoti,
regi David, Abrahae sacerdoti, quod praedicat hic titulus rutilans, et
taliter enuntians,
|
“Filii David, filii Abraham.”
|
|
Rex namque David, sacerdos Abraham fuit quippe qui obediens et fidelis
filium suum Deo in holocaustum obtulit (Gen. XXII). Primogenitus quippe
fuit Thare patris sui, et secundum morem, quo primogeniti usque ad id
temporis sacerdotes fuisse traduntur, ipse sacerdos fuit, et post illum
Isaac, sed haec primogenita Esau propter gulam perdidit (Gen. XXV).
Horum patrum sive patriarcharum, qui utique homines fuerunt, iste filius
et ipse homo est, sive Filius hominis, quia veram de carne illorum
carnem assumpsit. Sunt igitur quatuor, ut jam dictum est, insignia
praesenti titulo spectanda, quia Deus est et homo, Rex atque Sacerdos.
|
“Hic homo et in Sion natus est, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal.
XLVI, LXXXVI).”
|
|
Iste Sacerdos semetipsum obtulit, et sacrificatus est tanquam vitulus.
Iste Rex tanquam leo sive catulus leonis, ad praedam ascendit (Gen.
XLIX), apertis in morte sua dormiens oculis, et, spoliato inferno,
surrexit a mortuis. Hic Deus, ut aquila volans, super omnes coelos
ascendit. Secundum quatuor ista naturae vel officii sui nomina, quatuor
nobis sacramenta pietatis necessario credenda proposuit, scilicet
incarnationis sive nativitatis, passionis, resurrectionis, ascensionis,
quorum nullum Christiano ignorare licuit unquam aut licebit. Ex istis
cognoscitur Jesus Christus qualis sit, scilicet vere bonus, et vere
fortis, quia tanquam bonus propter nos homo fieri et passionem subire
voluit, et tanquam vere fortis, victa morte, resurrexit et in coelum
ascendit. Et quia talis exinde cognoscitur ecce quatuor unius animalis
facies intuemur, ubi Ezechiel propheta loquitur:
|
“Similitudo vultus animalium, vultus eorum facies hominis et facies
leonis, facies vituli et facies aquilae desuper (Ezech. I).”
|
|
Nam, licet quatuor animalia dixerit, in primis tamen animal unum vult
intelligi, quemadmodum longe infra, cum dixisset:
|
“Facies una facies cherub; et facies secunda facies hominis; et in
tertia facies leonis; et in quarta facies aquilae; ipsum est, ait,
animal quod videram juxta flumen Chobar (Ezech. X).”
|
|
Animal unum, unus est Jesus Christus; quatuor facies sive quatuor
animalia, quatuor jam dicta sunt unius ejusdemque Jesu Christi
sacramenta. Facies istae fulgent super justos, quia Jesus Christus videt
eos, sicut scriptum est:
|
“Oculi Domini super justos (Psal. XXXIII),”
|
|
et videndo illo conformes facit sibi, sive cuilibet ex istis faciebus
suis, multo efficacius quam specular penetrat, suamque in illo imaginem
format. Vidit justum beatum Matthaeum, sicut ipse de semetipso:
|
“Cum, inquit, transiret Jesus, vidit hominem sedentem in teloneo, nomine
Matthaeum (Matth. IX);”
|
|
vidit, inquam, istum sol verus, et in speculari pectoris ejus faciem
formavit hominis; vidit alium et in illo figuravit faciem suam, faciem
leonis; vidit alium, et in illo expressit faciem aquilae volantis. Isti
sunt quatuor evangelistae, qui secundarie quatuor animalia dicuntur. Nam
prima quatuor quae jam dicta sunt, sacramenta, quatuor facies sunt, et
animal unum est Jesus Christus. David hunc hominem sive hominis
mysteria; hominis, inquam, et sacerdotis, regis et Dei sacramenta
mirabiliter ore prophetico simul cum Psalterio decachordo cecinit
calamoque conscripsit, et ipsa quatuor vocabula, Deum, hominem, regem,
sacerdotem, pariter expressit. Exempli gratia:
|
“Homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal. XLVI,
LXXXVI),”
|
|
illic hominem enuntiavit.
|
“Ascendit Deus in jubilatione (Psal. XLVI),”
|
|
illic Deum hanc ipsam personam nuncupavit, nam qui descendit, ipse est
et qui ascendit (Joan. III).
|
“Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus
(Psal. II).”
|
|
Item:
|
“Domine, salvum fac regem (Psal. XIX);”
|
|
|
“Domine, in virtute tua laetabitur rex (Psal. XX);”
|
|
et alibi:
|
“Quis est iste rex gloriae; Dominus virtutum ipse est rex gloriae (Psal.
XXIII):”
|
|
illic regem pronuntiavit.
|
“Juravit Dominus et non poenitebit eum, tu es sacerdos in aeternum,
secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX):”
|
|
illic sacerdotem edixit. Itidem sacramenta sive mysteria hominis sive
seminis Abrahae; Dei, sive volantis aquilae; sacerdotis, sive vituli;
regis, sive leonis. Sacramenta, inquam, sive mysteria incarnationis, vel
nativitatis, passionis, resurrectionis et ascensionis ejusdem Jesu
Christi Filii sui, prophetico, ut jam dictum est, et corde concepit, et
ore peperit anima hujus beati David, cunctisque venturis post se
saeculis legenda vel canenda conscripsit. Hoc Abraham non fecit, licet
propheta fuerit, quippe qui nec litteras habuit. Primus namque Moses
longe post illum, scribente digito Dei, litteras accepit (Exod. XXIV,
XXXII). Recte igitur, licet Abraham fuerit anterior quam David, non
dixit evangelista, Jesu Christi filii Abraham, filii David; sed ordinem
praeposterans,
|
“filii David, inquit, filii Abraham.”
|
|
Praeterea et illud sciendum, quia cum isti duo sint patres, ad quos
ejusdem Jesu Christi promissio facta est, verbum ejusdem promissionis ad
David non parum auctum est. Nam ad Abraham dictum est:
|
“In semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII);”
|
|
ad David:
|
“De fructu ventris tui ponam super sedem meam (Psal. CXXXI).”
|
|
Plus est esse regem seminis Abrahae quam esse semen Abrahae. Unde recte
dixerim quia verbum promissionis non parum auctum est ad David. Sed et
hoc inferam quia plus est esse patriarcham, regem, prophetam atque
psalmistam, quod fuit vel est David, quam esse tantummodo patriarcham et
prophetam, quod fuit vel est Abraham. Ita per omnia rationabiliter
divinus evangelista providit, ut dicere mallet,
|
“filii David, filii Abraham,”
|
|
quam filii Abraham, filii David. His in titulo latius praemissis, nunc
in ipsum generationis librum pergendum est.
|
“Abraham genuit Isaac, Isaac autem genuit Jacob.”
|
|
De utroque cum dicit,
perpulchrum est subintelligere quem in promissione accepit, et in
sacerdotem Deo sacravit. Quae pars decoris sive geniturae decentis,
maxime decet libro generationis Jesu Christi, quia videlicet quemadmodum
Apostolus dicit:
|
“Non qui filii carnis, hi filii Dei; sed qui filii sunt promissionis,
aestimantur in semine (Rom. IX).”
|
|
Quomodo Isaac quem genuit Abraham, et Jacob, quemgenuit Isaac, non filii
carnis, sed filii sunt promissionis? Videlicet quia non solummodo
susceperunt haereditatem paternae fidei, verum etiam non tam usu
naturae, quam dono gratiae provenit hoc ipsum quod geniti sunt. Denique
et Abraham sterilem conjugem Saram, et Isaac sterilem habuit Rebeccam.
|
“Deprecatus est, ait Scriptura, Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod
esset sterilis, qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebeccae (Gen.
XXV).”
|
|
Et Isaac quidem filium suum Jacob sacerdotem verbo sacravit, indutum
vestibus Esau valde bonis, quas Rebecca apud se habebat domi, in quibus
ille cum esset primogenitus secundum morem, de quo jam supra dictum est,
debuerat sacerdotio fungi; ipse autem, videlicet Isaac, ut verbo
consecraretur vel benediceretur a patre, opus non erat, quia cum fuisset
oblatus in holocaustum Domino, in typum hujus filii venturi Jesu
Christi, ex tunc plus quam sacerdos erat, id est, non tantum sacerdos,
verum et hostia. De eo quod jam dixi, quia et Abraham Isaac, et Issac
Jacob in promissione accepit, Apostolus ita scribit:
|
“Promissionis enim verbum hoc est: Secundum hoc tempus veniam, et erit
Sarae filius. Non solum autem illa, sed et Rebecca,”
|
|
et caetera usque ad id.
|
“Non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei: Quia major serviet
minori, sicut scriptum est: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Rom.
IX).”
|
|
|
“Jacob autem genuit Judam et fratres ejus.”
|
|
In generatione Judae et fratrum ejus cessavit mos ille antiquus, quo, ut
jam dictum est, eatenus primogeniti sacerdotio fungebantur. Ruben
quippe, qui erat primogenitus, ipse peccavit, et propterea benedictionem
sacerdotalem non promeruit, imo diminutionem acquisivit.
|
“Effusus es, inquit pater, sicut aqua, non crescas, quia ascendisti
cubile patris tui, et maculasti stratum ejus (Gen. XLIX).”
|
|
Nec vero ita cessavit prior ille mos sacerdotii, ut saltem junior
quisquam ex illis fratribus sacerdotio fungeretur, velut idem junior
Jacob amoto Esau, sed et ipsum sacerdotium omnino cessavit, quandiu in
Aegypto fuerunt, ubi vendiderant Joseph fratrem suum, usque dum
vociferantibus illis ad Dominum et dicentibus:
|
“Eamus et sacrificemus Domino (Exod. V),”
|
|
surgeret sacerdos Aaron frater Mosi, de tribu Levi. Tribum illam tulit
Dominus pro cunctis primogenitis filiorum Israel, fueruntque filii Levi
interim sacerdotes et ministri scriniarii pro cunctis primogenitis,
donec veniret primogenitus iste filius hominis, sacerdos, gloriae et
honoris, suumque amotis vicariis susciperet sacerdotium. Quod innuens
divinus evangelista, cum dixisset de Maria, quam utique Virginem
concepisse narraverat:
|
“Et peperit filium suum,”
|
|
continuo non otiose addidit,
|
“primogenitum (Matth. I; Luc. II),”
|
|
ut subintelligat prudens auditor, et idcirco sacerdotem dignum, in quem
dictum est:
|
“Juravit Dominus et non poenitebit cum, tu es sacerdos in aeternum
secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX).”
|
|
Quis autem ordo Melchisedech fuit, nisi offerre sacrificium panis et
vini jure primogeniti? Primogenitus namque fuit Noe, ut doctissimi
perhibent, idem, qui alio nomine dictus est Sem. Quae ergo fuerunt
primogenita, quae data sunt Joseph? Sic enim in Paralipomenon scriptum
est:
|
“Ruben quippe fuit primogenitus Israel, sed cum violasset torum patris
sui, data sunt primogenita ejus filiis Joseph filiis Israel, et non est
reputatus in primogenitum (I Paral. V).”
|
|
Quae, inquam, fuerunt primogenita quae data sunt filiis Joseph? Nimirum
non ipsum sacerdotium quo nullus eorum, ut jam dictum est, in Aegypto
functus fuisse legitur, sed illa pars una quam dixit ad eumdem Joseph
filium suum, benedicens filiis ejus, et constituens Ephraim ante
Manassem:
|
“En ego morior, et erit Deus vobiscum, reducetque vos ad terram patrum
vestrorum. Do tibi partem unam extra fratres tuos quam tuli de manu
Amorrhaei in gladio et arcu meo (Gen. XLVIII).”
|
|
Partis illius evangelista meminit, cum dicit:
|
“Venit Jesus in civitatem Samariae, quae dicitur Sichar, juxta praedium
quod dedit Jacob Joseph filio suo (Joan. IV).”
|
|
Ergo usque ad tempora illa utrumque primogenitis veniebat et honor
sacerdotii, et extra fratres suos possessionis una pars. Et quidem
benedixit eum Jacob benedictionibus dulcissimis, ita concludens:
|
“Fiant in capite Joseph et in vertice Nazaraei inter fratres suos (Gen.
XLIX).”
|
|
Sed quia nihil tale de illo scriptum est quale est, aedificare altare
Domino, et invocare nomen Domini (Gen. XII), quod fecisse patres
Abraham, Isaac et Jacob, Scriptura patenter astruit, decimasque et
hostias offerre (Gen. XXVIII), quod votum primus Jacob Domino vovit,
palam constat, quia sacerdotium primogenitorum, sicut jam dictum est, in
Jacob cessavit, et interim filii Levi primogenitorum fuere vicarii,
donec veniret iste primogenitus et unigenitus virginis, primogenitus et
unigenitus Dei. Quoniam intentio praesentis operis juxta propositum
tendit ad gloriam et honorem Filii hominis, et quatuor facies, de quibus
jam supradictum est, insignia summa sunt ejusdem gloriae et honoris, non
praeterire libet quia jam hic in benedictionibus Judae, prima sese
offert facies illius animalis, facies leonis. Nam ut Joannes ait in
Apocalypsi,
|
“animal primum simile leoni (Apoc. IV).”
|
|
Et quidem Ezechiel prius enuntiat faciem leonis, sed illam esse vel non
esse faciem primam, nequaquam dicit, ubi sic ait:
|
“Similitudo vultus eorum, facies hominis et facies leonis, facies bovis
et facies aquilae (Ezech. I).”
|
|
Sed et alibi prius neque hominis, neque leonis, sed vituli faciem dicit:
|
“Facies una, facies cherub (Ezech. X),”
|
|
id est bovis sive vituli;
|
“et facies secunda facies hominis; et in tertia facies leonis (ibid.),”
|
|
etc. Cum ergo solus Joannes faciem primam dicit faciem leonis, constat
quia non secundum ordinem, quo celebrata sunt sacramenta incarnationis,
passionis, resurrectionis et ascensionis Jesu Christi, sed secundum
ordinem Scripturae Mosi taliter exprimit:
|
“Et animal primum simile leoni, et secundum animal simile vitulo, et
tertium animal habens faciem hominis, et quartum animal simile aquilae
volanti (Apoc. IV).”
|
|
Nam ecce primo loco facies leonis:
|
“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti. Requiescens
accubuisti ut leo, et quasi leaena (Gen. XLIX).”
|
|
Ecce autem:
|
“facies secunda, facies vituli,”
|
|
quemadmodum dicit:
|
“Et secundum animal simile vitulo.”
|
|
|
“Si sacerdos peccaverit delinquere faciens populum, vel si omnis turba
Israel ignoraverit, et per imperitiam fecerit quod contra Domini
mandatum est, offeret pro peccato vitulum immaculatum Domino (Levit.
IV),”
|
|
et caetera, quae miro modo et ordine vere sacro et mystico figurant
sacramentum passionis Jesu Christi; cujus sanguis secundum quod ritus
ille significat,
|
“emundavit conscientiam nostram, ait Apostolus, ab operibus mortuis
(Hebr. IX).”
|
|
Porro
|
“facies tertia facies hominis,”
|
|
sufficienter exprimitur in Deuteronomio his verbis:
|
“Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi
Dominus Deus tuus (Deut. XVIII),”
|
|
etc. Cum enim dicit,
nihil illi deesse testatur de veritate naturae humanae. Faciem quartam,
faciem aquilae volantis, patenter habemus in verbis istis Cantici
Deuteronimii:
|
“Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans
expandit alas suas, et assumpsit eos atque portavit in humeris suis
(Deut. XXXII).”
|
|
Plane ad gloriam spectat et honorem Flii hominis Jesu Christi, quod non
solum prophetae et psalmi, de quibus jam supra dictum est, verum etiam
primus ipse Moses, quatuor haec scripsit sacramenta pietatis, quorum
sine fide homo non vivit, quorum ex notitia cognoscitur bonitas et
fortitudo talis hominis, tanti Dei, talis regis, tanti pontificis. Quae
non ignorans ipse,
|
“quoniam necesse esse, inquit, impleri omnia quae scripta sunt in lege
Mosi et prophetis et psalmis de me (Luc. XXIV). Judas autem genuit
Phares et Zaram de Thamar.”
|
|
Nota historia est quod Thamar nurus fuerit Judae, et quod ex ea genuerit
Phares et Zara, nesciens quod esset nurus sua, quae dum concepisset hos
geminos, nuntiatum est Judae:
|
“Fornicata est Thamar nurus tua, et videtur uterus ejus intumescere. Et
ille: Producite, inquit, eam ut comburatur (Genes. XXXVIII).”
|
|
Nec mora rem cognoscens: Justior me est, quia non tradidi eam Sela filio
meo (ibid.). Quis autem nesciat quod ex illa fornicatione nati sunt
Judaei, imo et tota fere nobilitas Judaici generis, universa progenies
regalis? Quid igitur Judaei, omnibus hominibus molesti, cum molesti
essent Deo ac Domino nostro, jactitabant, dicentes:
|
“Semen Abrahae sumus (Joan. VIII),”
|
|
nos ex fornicatione non sumus nati? Et ille quidem:
|
“Scio, inquit, quia filii Abrahae estis (ibid.),”
|
|
non tamen dixit, scio quia ex fornicatione nati non estis. Nam revera
fornicata est Thamar, quae concepit eos, et istud commemorando poterat
confutare superbos, nisi quod prior ipse facere debuit; quod docet per
apostolum suum, dicentem:
|
“Nemini dantes ullam offensionem (II Cor. VI).”
|
|
Porro nebula fornicationis illius, non solum obscurat gloriae et honoris
Filii hominis claritatem, verum etiam illustrat bonitatis ejus
dignationem, quia sicut pro peccatoribus homo fieri, ita de peccatoribus
nasci dignatus est. Hanc ejus gratiam evangelista non parvipendens,
nosque eam agnoscere volens, solas ejusmodi mulieres assumit in hac
genealogia Salvatoris, quales Scriptura reprehendit, Thamar et Rechab,
Ruth et Bethsabe.
ait,
quam constat fuisse meretricem, et de ruinis Hiericho salvatam esse per
fidem (Jos. II).
|
“Booz genuit Obed ex Ruth,”
|
|
quam constat fuisse Moabitidem. In qua mirabile contigit illud quod cum
pugnantibus inter se duabus legis divinae sententiis, ipsa in salutem
evasit. Nam lex dicit:
|
“Ammonites et Moabites etiam post decimam generationem non intrabunt
Ecclesiam Domini in aeternum, quia noluerunt vobis occurrere cum pane et
aqua in via, quando egressi estis de Aegypto, et quia conduxerunt contra
te Balaam filium Beor de Mesopotamia Syriae, ut malediceret tibi (Deut.
XXIII).”
|
|
Item lex dicit:
|
“Si fuerit mortuus vir absque liberis, uxorem defuncti frater ejus vel
propinquus accipiet, et suscitabit semen fratris sui (ibid. XXV.).”
|
|
Itaque lex ipsa quae damnabat eam, quoniam Moabitis erat, suffragabatur
illi ut acciperet eam Booz, quoniam uxor propinqui fuerat, et taliter
non solum intravit Ecclesiam Domini, verum etiam principalem obtinet
memoriam in Ecclesia Domini, ita ut semen quod ex ea suscitatum est,
statim secunda generatione generaret David, principem et regem Ecclesiae
Domini; siquidem Obed ex ea generatus genuit Jesse;
|
“Jesse autem genuit David regem.”
|
|
Et Booz quidem non solum excusatus, verum etiam justificatus est,
ducendo uxorem Moabitidem, etenim lex, ut jam dictum est, justificat
eum. At illum qui prior duxerat illam, non lex justificat, sed
necessitas excusat, scilicet fames, quae facta fuerat, et propter quam,
ut Scriptura refert,
|
“abiit homo de Bethleem Juda, ut peregrinaretur in regione Moabitide cum
uxore sua ac duobus liberis. Ipse vocabatur Elimelech, et uxor ejus
Noemi, et de duobus filiis, alter vocabatur Maalon, et alter Chelion.
Qui acceperunt uxores Moabitidas, quarum una vocabatur Orpha, altera
Ruth: manseruntque ibi decem annis, et ambo mortui sunt (Ruth. I).”
|
|
Caeterum, nisi necessitas illos excusasset, nec ipsi uxores ducere
debuissent Moabitidas, nec Booz lege teneretur, vel caeterorum aliquis,
ut eam acciperet jure propinqui. Econtra sicut peccatrices et
alienigenas propter fidem lex Dei assumpsit et evangelista hic nominare
dignum duxit, ita quosdam domesticos seminis propter impietatem removit
atque rejecit. Ait enim
|
“Joram autem genuit Oziam.”
|
|
Tres de medio succidit, videlicet Oziam, Joas et Amasim. Quam ob causam?
Nimirum propter impiissimam Athaliam matrem suam, cujus imitati sunt
homicidia, occidendo prophetas Domini, sicut illa et mater ejus Jezabel
in Samaria (II Par. XXII). Et quidem Manasses quoque multum sanguinem
justum fudit (IV Reg. XXI; II Par. XXXIII). verumtamen reservatus est,
quia poenitentiam egit. Et hoc revera multum attinet ad intentionem
evangelistae, de qua supradictum est, quia nisi potiorem illam
aestimaret genituram, quae est fidei vel promissionis, quae est auditio
sive observatio verbi Dei, quam illam quae est carnis, poterat
genealogiam sic texere, ut Patrem illum contingeret, qui beatam Mariam
secundum carnem genuit. Qualem enim locum habere deberent inter parentes
carnis Domini, hi sub quibus nec saltem loqui licuit prophetis verbi
Domini? Denique prophetam Domini quia fuit ausus loqui in nomine Domini,
prophetam et sacerdotem Zachariam filium Joiadae sacerdotis Joas
interfecit, et non est recordatus misericordiae quam fecerat Joiada
pater illius secum, sed interfecit filium ejus (II Par. XXV). Post hunc
Amasias prophetae dicenti sibi a Domino:
|
“cur adorasti deos qui non liberaverunt populum suum de manu tua (II
Par. XXV), respondit: Num consiliarus regis es? Quiesce ne interficiam
te (ibid.).”
|
|
Et quidem caeteri quoque praeter David et Ezechiam et Josiam, omnes
peccaverunt, verumtamen sub illis prophetare licuit prophetis, quod
pertinebat ad hujusmodi genealogiam, quorum unus dicit:
|
“A timore tuo Domine concepimus et peperimus, Spiritum salutis tuae
fecimus super terram (Isa. XXVI).”
|
|
Atque idcirco isti soli de memoria praesenti, de libro generationis Jesu
Christi repulsi sunt qui verbum audire vel praecones verbi Dei vivere
passi non sunt.
|
“Jacob autem genuit Joseph virum Mariae, de qua natus est Jesus, qui
vocatur Christus.”
|
|
Ecce scala illa quae in somno Jacob apparuit, quando parentibus obediens
ibat in Syriam, ut de sua cognatione acciperet uxorem.
|
“Ecce, inquam, scala stans super terram, et cacumen illius tangens
coelum, et Dominus innixus scalae, qui dixit ad eum: Ego sum Dominus
Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac (Gen. XXVIII),”
|
|
et caetera. Licet et alius secundum moralem intellectum possit illius
scalae sensus utilis, nihilominus tamen scala illa, ista est generatio
Jesu Christi: et latera scalae, summi patres vel principes sunt hujus
generationis, Abraham atque David, ad quos promissio facta est, cum
juramento ejus qui repromisit. Supremus scalae gradus, cui Dominus
innixus est, iste est beatus Joseph vir Mariae, de qua Jesus qui vocatur
Christus, natus est. Quomodo iste Deus et Dominus huic innixus est?
utique tanquam tutori pupillus, quippe qui in hoc mundo sine patre natus
est; ita innixus est huic beato Joseph, ut esset infantulo iste pater
optimus, ut hujus solatio paterno puer cum Virgine puerpera
sustentaretur.
|
“Omnes ergo generationes ab Abraham usque ad David generationes
quatuordecim, et a David usque ad transmigrationem Babylonis,
generationes quatuordecim, et a transmigratione Babylonis usque ad
Christum generationes quatuordecim.”
|
|
Quid sibi vult tam diligens generationum computatio, tam diligenter
facta quasi per complexionem sive conclusionem computationis divisio?
Num frustra, vel sine rationis pondere taliter digessit vel complexus
est generationes evangelista divinus, in quo, vel per quem sine dubio
Spiritus sanctus locutus est, quippe qui cum publicanus fuerit, et homo
sine litteris, non ab homine, neque per hominem, sed per Spiritum
sanctum doctus est, ut scriberet. Sine dubio quidquid loquitur, pondus
habet, et hoc ipsum quod nunc ait, vim sensus continet quam non
praeterire libet. Arbitramur enim imo et experimento didicimus plerosque
mirari, cur benignitas Dei promissionem suam implere, scilicet
incarnationem filii sui, verbi sui, mundo exhibere tandiu distulerit.
Nimirum qui paratus studet esse vel cupit rationem reddere omni poscenti
de justitia fidelis Dei, qui repromisit, ecce per istas
[t][e][s][s][a][r][e][s][k][a][iac][d][e][k][aac][d][a][sf] subtiliter
animadvertere potest, illud magis esse mirandum, in gloriam et laudem
justi, et, ut jam dictum est, fidelis Dei, quod immutabilis perstitit,
et stabilis in promisso vel proposito suo permansit, cum ab illis,
quibus promiserat, multipliciter et nimis graviter offensus fuerit.
Offensiones illas numerus iste quatuordecim generationum triplicatus
subtiliter insinuat. Quaerat ergo aliquis: Cur Deus tandiu Christum suum
distulit? Cur non primis parentibus, quibus promiserat, continuo dedit?
Cur non statim vel in brevi de aliquo illorum B. Virgo nata est, quae
Christum conciperet et pareret? Hoc enim desiderabat ille, qui cum
mitteretur ad Pharaonem:
|
“Obsecro, inquit, Domine, mitte quem missurus es (Exod. IV).”
|
|
Et continuo sequitur: Iratus Dominus in Mosen ait:
|
“Aaron frater tuus Levites, scio quod eloquens sit (ibid.).”
|
|
et caetera. Ac si diceret: Me dicente, obsecro, Domine, mitte quem
missurus es, Dominus iratus erat: et idcirco de eo quod obsecrabat, nec
saltem responsum ullum dedit, sed alia dixit. Et quam ob causam Dominus
iratus erat? Videlicet propter peccatum domus Abrahae, Isaac et Jacob,
quibus promiserat, quia filii Jacob fratrem suum Joseph, per invidiam,
in servum vendiderant, et ille quatuordecim annis servierat. Cum enim
sedecim esset annorum, tunc venditus est: et quando eductus de carcere
stetit in conspectu regis Pharaonis, triginta annorum erat (Gen.
XXXVII). Itaque sicut quodam loco justus judex, id est, Dominus dicit:
|
“Juxta numerum dierum quadraginta, quibus considerastis terram, annus
pro die imputabitur, et quadraginta annis recipietis iniquitates vestras
(Num. XIV),”
|
|
ita et illic justum esse arbitremur judicium, ut diceret:
|
“Juxta numerum quatuordecim annorum,”
|
|
quibus servivit venundatus Joseph, generatio pro anno imputabitur, et
quatuordecim generationibus semen, quod promisit patribus vestris
differetur, quod est Christus.
|
“Igitur ab Abraham, inquit, usque ad David generationes quatuordecim.”
|
|
subauditur et Christus non venit, et eo usque distulit eum iratus
Dominus, unde et Moses loco supradicto congemuit. Porro David, in quem
generationes quatuordecim terminatae sunt, cum jam et ipse promissionem
accepisset eamdem cum juramento Domini, peccavit et ipse non minus, quam
priores illi, Uriam Aethaeum percussit gladio, et uxorem illius tulit,
et interfecit eum gladio filiorum Ammon (II Reg. XI). Itaque non minus
super hoc irasci debuit Dominus, quam dudum fuerat iratus, et idcirco
|
“a David usque ad transmigrationem Babylonis, ait, generationes
quatuordecim”
|
|
et Christus non venit. Porro in transmigratione Babylonis quae poena
fuit, transmigratis illis non minoris erat peccati vel criminis, quod
reges Juda maximeque Manasses (IV Reg. II), sanguinem innoxium fuderant
multum (Matth. II), donec implerent Hierusalem usque ad eos absque
peccatis suis, quibus peccare fecerunt Judam, ut facerent malum coram
Domino. Igitur te a transmigratione Babylonis, ait, usque ad Christum
generationes quatuordecim subauditur, et nisi post tot generationes idem
Christus venit. Et quidem tunc temporis funestus Herodes multo sanguine
terram cruentabat: sed impietas ejus, generi Abrahae vel semini David
imputari non debebat, ut propter illum Christus differretur; quippe qui
non Judaeus, sed alienigena erat, utpote, patre Idumaeo, et matre ortus
Arabica;
|
“Jacob, inquit, genuit Joseph virum Mariae, de qua natus est Jesus, qui
vocatur Christus.”
|
|
Virum Mariae cum dicit, magnum et verum nomen beato Joseph attribuit,
quia si est vir Mariae, est et pater Domini. An non et lex hoc edicit,
quod ea, quae desponsata est, jam uxor sit?
|
“Si puellam, inquit, virginem desponderit vir, et invenerit eam aliquis
in civitate, et concubuerit cum ea, educes utrumque ad portam civitatis
illius, et lapidibus obruentur (Deut. XXII).”
|
|
Puella quia non clamavit, cum esset in civitate, vir quia humiliavit
uxorem proximi sui. Ergo vir Mariae Joseph, et ipsa uxor illius. Proinde
nec iste inepte dixit:
nec alius Evangelista mentitus est patrem illum ejus, qui ex ea natus
est, Christi appellando:
|
“Et erant, inquiens, pater ejus et mater ejus mirantes super his quae
dicebantur de illo (Luc. II).”
|
|
Non solum autem Evangelista Joseph virum Mariae dixit, verum etiam prior
angelus, quod aequipollens est, Mariam conjugem Joseph enuntiavit:
|
“Joseph, inquit, fili David, noli ti ere accipere Mariam conjugem tuam.”
|
|
O conjugium verum et sanctum, conjugium coeleste, non terrenum: quomodo
enim vel in quo conjugati fuerunt? Nimirum in eo quod unus spiritus, et
una fides erat in eis, sola illic desinit corruptio carnis. Propterea
verissime dixit apostolus:
|
“Quia primus homo de terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis (I
Cor. XV),”
|
|
non quod iste Jesus Christus, qui ex Maria natus est de coelo cum carne
venerit, et per Mariam quasi per fistulam transierit, sicut quidam
dixerunt haeretici, sed quod conjugum vita sive conjunctio tota fuerit
coelestis, et Spiritus sancti amborum conjugalis amor, quorum utique
conversatio erat in coelis, in ambolus praesidens, conjugem viri hujus
fidei commiserat, et de carne virginis hominem formans paterno viro huic
ejus qui nascebatur, infantis amorem penitus infuderit.
|
“Omnes ergo generationes, ab Abraham usque ad David, generationes
quatuordecim,”
|
|
etc., ut supra. Quomodo per hominis scalam angeli Dei ascenderunt et
descenderunt. Jam enim supra diximus (Genes. XXVIII), quia scala quam
vidit Jacob in somnis stantem super terram, etc., acumen illius tangens
coelum, angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam, et
Dominum innixum scalae, mysterium fuit incarnationis hujus Jesu Christi,
et Joseph cujus cura paterna Dominus de Maria natus indiguit, gradum
illum scalae fuisse, cui videbatur inniti. Quid ergo significabat, quod
angeli quoque Dei ascendebant et descendebant per eam? Nimirum ut
subintelligas illud quod non dubium est: quia unus idemque qui de Maria
natus est, uno eodemque tempore, quando natus est, et angelis major, et
angelis erat minor. Ascendentes ergo vidit angelos, id est Deum habere
supra se, in quem desiderant prospicere (I Petr. I), quod revera est
ascendere: descendentes vidit eosdem, id est minorem considerare quam
se, hominem unum et eumdem, quemadmodum psalmus dicit:
|
“Minuisti eum paulo minus ab angelis (Psal. VIII).”
|
|
An non erat descendere, tanquam ad minorem sive inferiorem, id quod
refert Evangelium: quia dum factus in agonia, prolixius oraret, apparuit
illi angelus de coelo confortans eum? (Luc. XXII.) Verumtamen eo modo
jam non descendunt, non minorem aspiciunt ex quo resurgente illo a
mortuis, et ascendente in coelum factum est quod itidem praescriptum
fuerat:
|
“Gloria et honore coronasti eum, et constituisti eum super opera manuum
tuarum (Psal. VIII).”
|
|
Hic nec illud praeterire libet, quod apud beatum Job de diabolo Dominus
loquitur:
|
“An extrahere poteris Leviathan hamo? Et fune legabis linguam ejus? ”
|
|
item:
|
“In oculis ejus quasi hamo capiet eum (Job XL).”
|
|
Haec namque generatio Jesu Christi, ab Abraham usque ad Joseph virum
Mariae, de qua Jesus, qui vocatur Christus, natus est, quasi longa
piscantis linea est, cui videlicet lineae ferreus hamus subligatus,
carne adoperitur, ob hoc ut piscis edulio provocatus quod foris patet,
ferro seipsum strangulat, quod intus latet. Divinitas Jesu Christi quasi
ferrum diabolo exstitit, et haec ex Maria veram assumendo carnis
naturam, ibi fortitudinem suam abscondit, sine dubio futurum sciens quod
ille homicida ab initio carnem suam morte appetiturus foret, et ita
quasi ferro quod intus latebat captus, atque extractus, foras
mitteretur, sicut factum esse credidimus, propter quod et loquimur. Et
ista quidem secundum Matthaeum genealogia Jesu Christi, linea est ejus
modi: illa vero secundum Lucam sursum ascendens, textura genealogiae
prolixioris, revera quasi circulus exstitit: ita ut nihil rectius, quam
ejusdem generationis excursum putemus posse intelligi in verbis illis
quae itidem ad B. Job Dominus dicit:
|
“Nunquid pones circulum in naribus ejus? et armilla perforabis maxillam
ejus?”
|
|
(Ibid.) Quid enim? Nonne cum sic incipit:
|
“Et ipse Jesus erat incipiens quasi annorum tringinta, ut putabatur
filius Joseph, qui fuit Heli,”
|
|
et sic finit,
|
“qui fuit Adam, qui fuit Dei (Luc. III);”
|
|
nonne, inquam, initium et finem conjunxit, et circulum fecit? Cum enim
uno ductu linea sic flectitur, ut ejus initium et finis conjungantur,
nonne circulus, verbi gratia, qua lis est armilla, formatur? Ecce Jesus
Christus, de quo sic incoepit:
|
“Et ipse Jesus incipiens quasi annorum triginta ut putabatur filius
Joseph,”
|
|
Deus et homo est. Incoepit autem ab homine, et in Deo ductus sui finem
fecit. Nonne igitur quasi lineam, sive virgam longe subtilem sive
subtiliter longam auream, sive ferream, a Jesu Christo incoepit, et in
Jesum Christum reduxit, dicendo
|
“qui fuit Adam, qui fuit Dei,”
|
|
cum unus idemque Jesus Christus, Deus et homo sit, nec alterius plasma
fuerit Adam, quam hujus Dei? Verum igitur, o diabole, iste est circulus,
quem Deus in naribus tuis posuit: ista est armilla, qua maxillam tuam
perforavit. Junxit se initium fini, id est Deus homini, et ita haec,
scilicet initium et finis, occurrerunt sibi in utero Virginis, ut nares
tuas transfixas teneret firmiter circulus inflexibilis, et maxillam tuam
voracem perforaret armilla talis, armilla gloriae et honoris, unde nunc
usque fatuus traheris, et quod avide momorderas, retinere non valens,
per maxillae foramen emittis. Ubi vel quando haec initii atque finis
conjunctio facta sit, et idem Lucas uberius scribit, et iste brevius
eloquitur, cum dicit:
|
“Christi autem generatio sic erat: Cum esset desponsata mater ejus Maria
Joseph antequam convenirent, inventa est in utero habens de Spiritu
sancto.”
|
|
Hic amplius splendet iste liber generationis, et in hoc tota est
utilitas libri, omni legenti, vel audienti credere, quia Christi
generatio sic erat, quia de Spiritu sancto Maria Virgo priusquam
convenirent conceperat. Quam dissimilis generatio haec generationibus
caeteris, generationibus quamvis rectorum ut fuit Abraham? ut fuit
Isaac? ut fuit Jacob? ut fuit David? Et quidem fuerit aliqua similitudo
generationis, quia patres isti omnes steriles habuere conjuges, unde et
qui generati sunt, in plerisque factis suis typum gesserunt hujus Jesu
Christi qui vere natus est de utero sterili. Quid enim tam sterile, quam
virginitas? Septem matres fuisse steriles, sacra Scriptura memorat:
Saram, et Rebeccam, Rachel (Gen. XVIII, XXV, XXX), et eam quae peperit
Samson (Judic. XIII), Annam matrem Samuelis (I Reg. I), Bethsabe, quae
fuit mater Salomonis, uxor Uriae Aethaei (II Reg. XI), et Elizabeth quae
peperit praecursorem Domini (Luc. I). Qui ex istis nati fuerunt, magni
fuerunt, et in plerisque, ut jam dictum est, factis suis admirabiles
quasdam similitudines Domini praetulerunt de virginitate nascituri, quae
naturaliter sterilis est, et non parit, videlicet Isaac et Jacob, Joseph
et Samson, Samuel et Salomon. Joanne, qui septimus exstitit, major inter
natos mulierum non surrexit (Matth. XI), quique ipsum Dominum non tam
factis suis, ut caeteri, significavit, quam digito demonstravit. Octava
sterilis, id est virginitas, de cognata sua sterili Elizabeth proximum
accepit testimonium,
inquit angelus,
|
“impossibile apud Deum omne verbum (Joan. I; Luc. I).”
|
|
Fuerit itaque aliqua, ut dictum est, similitudo in illis, verumtamen
rationabiliter hic evangelista dicat:
|
“Christi autem generatio sic erat.”
|
|
Quod est dicere: Cujusque caeterorum generatio sic fuit, ut nullus eorum
generaretur aliter, nisi convenientibus viro et muliere, sicut naturae
usus est; Christi autem generatio sic erat, ut antequam vir et mulier
convenirent, inveniretur mulier in utero habens. Hoc est illud mirabile,
et inauditum, quod Jeremias praevidens:
|
“Et faciet, inquit, Dominus novum super terram, mulier circumdabit virum
(Jer. XIII).”
|
|
Perspecto hucusque hoc libro generationis Jesu Christi, magnum et
evidens ostium apertum est, ad contemplandas per ordinem facies quatuor
unius animalis, quod videram, inquit Ezechiel, juxta flumen Chobar
(Ezech. I), ita videlicet, ut contemplatio haec summa sit nostri
propositi, quod insinuat titulus praefixus huic operi, de gloria et
honore filii hominis. Nam idem Ezechiel cum dixisset:
|
“Et gloria Dei Israel erat super eam,”
|
|
videlicet portam domus Domini orientalis, protinus significans quam
diceret gloriam Domini,
|
“ipsum est, ait, animal quod vidi subter Deum Israel juxta fluvium
Chobar, quatuor vultus uni (ibid.),”
|
|
etc. Jam ex hoc capitulo facies hominis, qualis, quam pulchra, quam
gloriosa sit, debet animadverti, cum evangelista dicit:
|
“Cum esset desponsata mater ejus Maria Joseph, antequam convenirent,
inventa est in utero habens de Spiritu sancto.”
|
|
Et hoc, inquam, capitulo, et deinceps usque ad passionis ejus seriem
quae, ut superius jam dictum est, facies est vituli, considerare libet
pulchritudinem faciei hujus, faciei hominis, quantum se ipse ostendere
dignabitur: cui corde et ore clamamus:
|
“Ostende faciem tuam, et salvi erimus (Psal. LXXIX).”
|
|
Quanta est haec faciei hujus hominis pulchritudo, quod inventa est mater
ejus in utero habens de Spiritu sancto. Magnus hic honor generis humani,
quod homo nostrae naturae, nostrae conditionis, passibilis atque
mortalis, incarnatus, vel conceptus est de Spiritu sancto, id est non de
semine virili, sed de virtute, et operatione sancti Spiritus. Recte ergo
facies ista, tantae pulchritudinis conscia, dicit in Canticis
canticorum:
|
“Ego flos campi, et lilium convallium (Cant. II),”
|
|
id est honor humani generis, et decus parentum humilium. Tantam
pulchritudinem, tantae claritatis margaritam, jam tunc oculis invidis,
propalari non expediebat. Ibi enim erat, qui dicere habebat:
|
“Nolite mittere margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas,
et conversi elidant vos (Matth. VII).”
|
|
Etenim, ut de caeteris interim taceam, qualis tunc erat porcus Herodes?
Quales erant porci omnes ejus funesti satellites? Nonne ergo fuisset hoc
margaritam valde splendidam ante porcos mittere, Virginem praegnantem
sive parientem de semetipsa praedicare, unde haberet in utero, scilicet
de Spiritu sancto? Fieret enim inquisitio unde concepisset, vel a quo
impraegnata esset, si virum non habens peperisset. Igitur laudi
deputandum est ejus, de quo in utero habebat, scilicet Spiritus sancti
spiritus consilii, quod mater ejus desponsata erat, quia vere secundum
hoc ipsum nomen vel praeconium quod dicitur, et est spiritus consilii,
dignum se fecit, digne providit, ut illa desponsaretur, et per hanc
occasionem ab omni quaestione liberaretur. Sponsus vel nomen sponsi
coelestibus nuptiis secretum fecit: januas cubiculi clausas custodivit:
ita ut non foris omnino pateret transeuntibus lux claritatis, quae intus
erat, nisi quantum per subtiles radios ex rimis, sive fenestris obliquis
significari non postulabat. Idcirco erat desponsata, idcirco illam
sponsum habere Spiritui sancto complacuerat, et quomodo falsus fuit
Saul, cum ungeretur rex David, ita falleretur Herodes sive habitans in
Herode diabolus, in hoc sacramento regis, et Domini, filii Dei, filii
David, incarnati sive nascentis ex utero Virginis. Qualiter falsus fuit
Saul cum ungeretur David? Cum diceret Samuel:
|
“Quomodo vadam? audiet enim Saul, et interficiet me.Vitulum, ait
Dominus, de armento tolles in manu tua, et dices: Ad immolandum Domino
veni (I Reg. XVI).”
|
|
Nimirum juxta hanc similitudinem Spiritus Domini, spiritus consilii ita
ordinaverat, ac si diceret in secretis suis: Virum unum de populo
accipiat Virgo haec, et sit ei desponsata, ut dum conceperit, et
pepererit, dicat, quia virum duxi, quia nuptias celebravi, atque ita
sicut Samuelem tunc liberavit immolatio vituli, quasi ob causam nullam
aliam venisset in Bethleem, ita Virginem hanc ab omni quaestione liberet
existimatio carnalis commercii, quasi nihil aliud in ea natum sit, quam
quod solet in conjugio vel de conjugio nasci, verumtamen hoc prius
Joseph nescivit, sed post angelo in somnis evangelizante didicit.
|
“Joseph, inquit, fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam:
quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est.”
|
|
Timebat enim eam accipere, nolebat eam traducere, sed volebat occulte
dimittere.
|
“Haec ille cogitabat cum esset justus,”
|
|
ait evangelista. Et revera hoc erat justi hominis, nec tantum justi,
verum etiam pii, quod hinc timebat consentire peccatis alienis, et inde
abhorrebat uti permisso vel severitate legis, dicentis:
|
“Quod si non est in puella inventa virginitas, ejicient eam extra fores
domus patris sui, et lapidibus obruent viri civitatis ejus, et morietur,
quoniam nefas fecit in Israel, ut fornicaretur in domo patris sui, et
auferas malum de medio tui (Deut. XXII).”
|
|
Neutrum horum facere, scilicet neque traducere, neque in judicium voluit
producere. Hoc unum praeelegit, hoc maluit, videlicet occulte dimittere
eam, quod ad perfectam pertinet justitiam. Hic percontari libet: Quare
timorem ejusmodi Deus illi evenire permisit? Quare non praevenit? Quare
hunc ipsum angelum, quem tandem missurus erat, non misit antea, tunc
scilicet, quando misit ad Virginem, quae ei desponsata erat? Videlicet
ut tentaretur, et manifestum fieret tam sanctis angelis, quam nobis
hominibus de ipso, quod esset justus, et talis, qui digne sic deberet
appellari, Joseph fili David. Sic etenim idem pater ejus David maluit
exulare, quam uti permisso legis dicentis:
|
“Diliges amicum tuum, et odio habebis inimicum tuum (Levit. XIX; Matth.
V).”
|
|
Tradiderat Dominus in manu ejus Saul odientem, et persequentem
|
“Et nunc, ait Abisai, perfodiam eum lancea in terra semel, et secundo
opus non erit.”
|
|
Ait ille:
|
“Vivit Dominus, quia nisi Dominus percusserit eum, aut dies ejus
venerit, ut moriatur, aut in praelium descendens perierit, propitius
mihi sit Deus, ne extendam manum meam in christum Domini: Et post haec
surrexit David, et abiit ad Achis regem Geth, et habitavit cum Achis in
Geth (I Reg. XXVI, XXVII).”
|
|
Quomodo iste justus Joseph occulte dimittere eam voluit, quam habebat
desponsatam, nisi proficisceretur in regionem aliquam, sicut fecit ille
David, et sicut propter adversos casus fecerunt plerique alii? Amplius
autem ex eo filius David tam insigniter, tali in re, tali in tempore,
dignus fuit appellari, dicente angelo,
|
“Joseph, fili David (Matth. I):”
|
|
quia fidem habuit eamdem, quam habuit pater ejus fidelis David: quippe
qui prius inaudita credidit, videlicet quod ipsa, quae conceperat, Virgo
esset: secundum verba haec ejusdem angeli,
|
“quod enim in ea natum est de Spiritu sancto est (ibid.),”
|
|
etc. Nam promissionis, sive repromissionis, in qua credendo pater
Abraham justificatus, et amicus Dei appellatus est (Jac. II),
consummatio est hic sermo angeli, quem in somnis accepit, et statim
obedivit Deo, credulus, puellae benevolus, eatenus vir justus, exinde
justissimus. Spiritus sanctus maxime ex hoc facto suo nominatur, quia
|
“quod in ea natum est, ait angelus, de Spiritu sancto est.”
|
|
Antehac Spiritus Dei, sive Spiritus Domini dicebatur, nec facile in omni
serie veteris Instrumenti reperies hoc insigne vocabulum, scilicet
Spiritum sanctum praeter quod David:
|
“Et Spiritum sanctum tuum ne auferas, inquit, a me (Psal. L).”
|
|
Nec ipse sic absolute Spiritum sanctum dixit, sed tuum addidit, sicut in
caeteris scripturis legalibus, sive propheticis, nusquam absolute
Spiritus sanctus, sed relative scribitur, ut jam dictum est, Spiritus
Dei, sive Spiritus Domini. Ab hoc loco fere primum sonuit in auribus
nostris hoc reverendum et insigne vocabulum, proprium atque absolutum,
Spiritus sanctus: ubi angelus et ad Mariam,
|
“Spiritus sanctus, ait, superveniet in te (Luc. I),”
|
|
et ad Joseph,
|
“quod enim in ea natum est, inquit, de Spiritu sancto est (Matth. I).”
|
|
Quam ob causam? nisi quia (quod magna reverentia cogitandum est) maxime
ex hoc opere, quod in Maria operatus est, claruit hic Spiritus Domini,
quod vere sanctus sit. Quaerat aliquis: Cum et Pater Spiritus, et Filius
Spiritus, et Pater sanctus, et Filius sanctus sit, quam ob causam
vocabulum hoc, quod est Spiritus sanctus, proprium ascribitur personae
huic, et sola haec persona sic vocari debuit? Ad haec inquam: Nimirum,
quia tota personae hujus operatio, non aliud nisi sanctificatio est.
Haec operationum distinctio diligenter animadvertenda est, quia Deus
omne quod factum est, per Filium fecit, et omne quod sanctum est, per
Spiritum suum sanctificavit. Quid enim est spiritus ejus, nisi amor
ejus? Et quomodo creatura quaecunque rationalis aliter, nisi amando
Creatorem, potuit unquam vel potest sanctificari? Igitur quamvis et
pater, ut jam dictum est, Spiritus, et Filius Spiritus, et Pater
sanctus, et Filius sanctus sit, recte tamen haec sola persona, Spiritus
sanctus debuit nuncupari, cujus operatio propria, creaturae
sanctificatio est, sine quo nec angelus sanctus, nec homo sanctus est,
quem non habens angelus diabolus est, quem non habens homo, Antichristus
vel membrum diaboli est. Hujus sanctificationis summam esse nemo est qui
nesciat id quod in beata Maria natum est, imo et principium ejusdem
operationis, id est, sanctificationis illa conceptio est. Denique ipsa
est prima, in quam iste spiritus illo cum dato supervenit, propter quod
et dicitur Spiritus sanctus, quod videlicet datum, remissio est
peccatorum. Et quidem ante illam super multos venit hic idem spiritus
Domini, sed alio dato, quod est gratiarum divisio. Duo quippe spiritus
hujus data sunt: alterum quod est remissio peccatorum, alterum, quod jam
dictum est, scilicet diversarum divisio gratiarum, de quo Apostolus:
|
“Alii quidem, inquit, per spiritum datur sermo sapientiae; alii autem
sermo scientiae; alteri fides; alii gratia sanitatum; alii operatio
virtutum; alii prophetia; alii discretio spirituum; alii genera
linguatum; alii interpretatio sermonum (I Cor. XII),”
|
|
hujusmodi gratias ante beatam Mariam plures habuerunt, et nonnulli ex
his qui habuerunt, non sancti fuerunt, exempli gratia ut Saul et Balaam.
Datum aliud, quod est remissio peccatorum, spiritus Domini distulit in
Christi adventum; et de hoc est dictum illud:
|
“Nondum enim erat Spiritus datus, quia Jesus nondum erat glorificatus
(Joan. VII).”
|
|
Datum hoc, beata Maria prima omnium mortalium accepit in ipsa hora
conceptionis, dicente angelo:
|
“Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit
tibi. Ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc.
I).”
|
|
Et revera, ut omnino sanctum esset, quod ex ea nasceretur, oportebat
ipsam sanctificari, id est emundari ab omni peccato, tam actuali quod
majus erat, scilicet originali. Nec vero solum hoc tunc accepit Spiritus
datum, quod est remissio peccatorum, verum etiam illud alterum, quod est
divisio gratiarum, videlicet ita ut operationem virtutum omnimodam,
maximeque fidem et prophetiam, sive omnem haberet propheticam gratiam.
Nam ipsa est prophetissa illa, de qua dicebat Isaias:
|
“Et accessi ad prophetissam, et concepit, et peperit filium (Isa.
VIII).”
|
|
Praemiserat autem:
|
“Et dixit Dominus ad me: Sume tibi librum grandem et scribe in eo stylo
hominis: ”
|
|
|
“Velociter spolia detrahe, cito praedare. Et adhibui mihi testes
fideles, Uriam sacerdotem et Zachariam filium Barachiae (ibid.).”
|
|
Quis erat ille liber grandis, quem ut sumeret, et stylo hominis in eo
scriberet, dictum sibi asserit, et adhibitis testibus,
|
“accessi, inquit, ad prophetissam, et concepit, et peperit (ibid.)?”
|
|
Quis, inquam, erat liber ille grandis, nisi universa Scriptura sancta,
quanta usque ad tempus illud conscripta fuerat a Mose et prophetis? Hunc
librum sumere fuit illi, et in eo scribere stylo hominis, propheticam
accipere gratiam, et portionem suam scribere de adventu Christi Filii
Dei, taliter ut ab homine posset legi et intelligi. Et quid erat illi
hoc facto accedere ad prophetissam, quae concepit et peperit, nisi ab
ista beata Virgine illum cognosci, et sicut caeteras Scripturas, ita et
librum Isaiae mente ejus comprehendi, docente illam repentina
illuminatione supervenientis in eam Spiritus sancti? Inde gratulatur
quod taliter ad hanc prophetissam accesserit, et quod hujus rei testes
habeat Uriam sacerdotem et Zachariam filium Barachiae, id est, omnes
credentes de utroque populo, gentili atque Judaico. Urias namque quod
interpretatur lux mea Deus, ipse est anterior populus scilicet Judaicus,
cui soli quondam notus erat Deus, unde et dicere poterat,
Zacharias vero, quod interpretatur memor Domini, ipse est posterior
populus videlicet gentilis, qui nunc est memor Domini, quia quod ille
populus exspectabat futurum, iste novit ac meminit jam esse factum,
scilicet quod haec prophetissa conceperit et pepererit Filium. Uterque
populus hodie testis est illi, quod in illo libro grandi veritatem
scripserit. Igitur utrumque spiritus datum simul accepit haec beata
Virgo Maria, prophetarum prophetissa, et haec est gratia plena, juxta
salutationem angeli dicentis:
|
“Ave gratia plena (Luc. I),”
|
|
quia videlicet dum suscepit vel concepit Verbum Dei, Verbum Domini,
simul accepit utrumque Spiritus Dei datum. Secundo loco, Joannes amicus
sponsi, praecursor Domini utroque ejusdem spiritus dato meruit
participare ex utero matris suae, sicut praedixerat idem angelus, qui ad
beatam Mariam locutus est:
|
“Et Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris suae (ibid.),”
|
|
quod videlicet tunc mater ejus praesensit, quando exclamans voce magna,
et ipsa Spiritu sancto repleta:
|
“Ecce enim, inquit, ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis,
exsultavit in gaudio infans in utero meo (ibid.).”
|
|
Unde sicut veraciter huic beatae Virgini dixit angelus,
ita verissime Dominus de illo dixit:
|
“Inter natos mulierum major non surrexit (Matth. XI).”
|
|
De plenitudine gratiae, qua dictum est:
primus ille accepit, et eodem Spiritu sanctificati sunt et haec mater
Domini, et ille amicus Domini. Et extunc qui prius dicebatur Spiritus
Dei vel Spiritus Domini, Spiritus sanctus coepit altius enuntiari,
primum ex ore angeli, et deinde ex omni Evangelio Christi, quod
vocabulum venerabilius sonare non dubito omni habenti aures audiendi,
licet et hoc nomen, Spiritus Dei, Spiritus Domini, satis et multum
venerabile sit. Rationem nominis Spiritus sancti quam diximus, scilicet
remissionem peccatorum, ipse angelus protinus evidenter exponit, cum
dicit:
|
“Pariet autem filium et vocabis nomen ejus Jesum. Ipse enim salvum
faciet populum suum a peccatis eorum.”
|
|
Quam novum nomen est Spiritus sanctus, tam nova est haec ratio nominis,
ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Nusquam enim in
lege aut prophetis remissio peccatorum (quod datum est Spiritus sancti
praecipuum) verbis enuntiatur tam manifestis. Quam aliam sive meliorem
quaerere debemus novitatem in verbis illis sancti et veri dicentis:
|
“Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei mei, et foras non
egredietur amplius, et scribam super eum nomen Dei mei, et nomen
civitatis Dei mei novae Hierusalem, quae descendit de coelo a Deo meo,
et nomen meum novum (Apoc. III);”
|
|
sive in illis apud Ezechielem promissis Domini:
|
“Et dabo cor novum et spiritum novum ponam in medio vestri (Ezech.
XXXVI).”
|
|
Quaecunque vel quantacunque dicantur ad sanctam novitatem pertinentia,
summa omnium est remissio peccatorum, quae hinc habet initium, ubi dixit
angelus:
|
“Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum.”
|
|
Nihilominus, et hoc nomen Filius Dei, sive Filius Altissimi, novum est;
sicut enim jam de nomine Spiritus sancti dictum est, ita et de isto
nomine perpendere vel reminisci non otiosum est, quia non facile
quisquam hoc reperiet in veteribus Scripturis legalibus, sive
propheticis. Denique sicut qui in lege sive prophetis dicebatur Spiritus
Dei sive Spiritus Domini, nunc ex Evangelio praedicatur Spiritus
sanctus, ita qui in illis Scripturis dicebatur Verbum Dei sive Verbum
Domini, nunc dicitur Filius Dei, ex quo sic angelus praenuntiavit,
|
“ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei.”
|
|
Itemque
|
“hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur.”
|
|
Erat plane in principio, erat de Patris corde natus hic Filius, hic
Deus, sed erat filius occultus, Deus absconditus, dicebatque interdum de
futuro tale quid:
|
“Dominus dixit ad me filius meus es tu, postula a me (Psal. II),”
|
|
et caetera, sed vulgo non audiebatur, palam non loquebatur, neque
cognoscebatur. Et idcirco confessio nominis ejus, non eo jure quo nunc
exigitur, ab hominibus exigebatur. Ex quo is, qui erat ex Deo genitus,
factus est nostrae naturae filius, ex eo tam hujus filii quam ejus, de
quo conceptus est, Spiritus sancti, a nobis confessio jure exigitur,
sicut et Patris, cujus et hic filius, et iste est Spiritus sanctus, ut
non dicamus tantum, sicut prius, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob,
sed quod clarius est Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus sanctus,
|
“in quo vivimus, movemur et sumus (Act. XVII).”
|
|
Solemne est, et illud hic perpendere, cum dicit:
quia beata Maria coelum illud est, de quo fuerat praescriptum:
|
“Et januas coeli aperuit, et pluit illis manna ad manducandum (Psal.
LXXVII).”
|
|
Si enim cujuslibet justi anima coelum est, quanto magis haec singularis
Dei habitatio vel sedes? Quot autem vel quae sunt januae hujus coeli,
quas Dominus aperuit? Duae, altera mentis, altera ventris. Januam mentis
Deus aperuit, quia beata haec credidit quae dicta sunt ei: Januam
ventris aperuit, quia sine viro virgo concepit, virgo peperit et post
partum virgo permansit. Quis enim alius, nisi Deus januam ventris sic
aperiret, ut et pareret, et virgo permaneret? Hinc est illud apud
prophetam Ezechielem:
|
“Et convertit me ad viam portae sanctuarii exterioris, quae respiciebat
ad orientem, et erat clausa. Et dixit Dominus ad me: Porta haec clausa
erit, et non aperietur, et vir non transiet per eam, quoniam Dominus
Deus Israel ingredietur per eam, eritque clausa principi; princeps ipse
sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Per viam vestibuli portae
ingredietur, et per viam ejus egredietur (Ezech. XLIV).”
|
|
Notum est ecclesiasticae fidei celebre, et usitatum est in laudibus
Christi, et sanctorum Patrum scriptis, quia haec porta clausa mater est
incorrupta, clausa principi, id est, ad honorem principis Jesu Christi,
qui videlicet princeps in ea sedit, quippe qui a die conceptionis, in
sacri ventris hospitio novem mensibus habitavit et per viam vestibuli,
id est, per auditum fidei ingressus, ita per viam ejus egressus est Deus
et homo, unus idemque Dominus Deus Israel, ut per eam vir non transiret,
id est, neque in concipiendo sese insereret, neque nascituro viam
aperiret. Sed ad prioris prophetiae capitulum revertamur.
|
“Januas coeli aperuit et pluit illis manna ad manducandum, et panem
coeli dedit eis, panem angelorum manducavit homo (Psal. LXXVII).”
|
|
Judaei putaverunt Psalmistam hoc dixisse de manna illo transitorio, quod
patres eorum manducaverunt in deserto (Exod. XVI). Cum enim curiose
agentes, et otiose vivere volentes, dixissent:
|
“Quod ergo tu facis signum, ut videamus, et credamus tibi? quid
operaris? Patres nostri manducaverunt manna in deserto,”
|
|
continuo subjunxerunt,
|
“sicut scriptum est: Panem de coelo dedit eis manducare (Joan. VI).”
|
|
Verum ita putando vel sentiendo multum errabant, si tali cibo vivere
existimabant etiam angelos, quoniam continuo sequitur:
|
“Panem angelorum manducavit homo.”
|
|
|
“Dixit ergo eis Jesus: Amen, amen dico vobis, non Moses dedit vobis
panem de coelo, sed Pater meus dat vobis panem de coelo verum (ibid.).”
|
|
Et sensus est: Panem illum, de quo scriptum est illud, quod mihi
objicitis:
|
“Panem de coelo dedit eis manducare,”
|
|
non praeterito tempore datum est, nec Moses dedit, sed praesenti tempore
Etenim
|
“ego sum panis vivus et verus, qui de coelo descendi (ibid.),”
|
|
et de isto tempore dixit spiritus in David,
|
“panem angelorum manducavit homo,”
|
|
quamvis verbo sit usus praeteriti temporis, dicendo,
sicut mos est frequens prophetis futura nuntiare verbis praeteriti
temporis. Igitur quando factum est, quod dixit angelus,
|
“pariet autem filium, et vocabis nomen ejus Jesum,”
|
|
tunc
|
“januas coeli Dominus aperuit, et pluit nobis manna ad manducandum,
panem coeli, panem angelorum.”
|
|
Secundum similitudinem illius facti, quod ita scriptum est:
|
“Mane quoque ros jacuit per circuitum castrorum, cumque operuisset
superficiem terrae, apparuit in solitudine minutum (Exod. XVI),”
|
|
appellavitque, ait Scriptura, domus Israel nomen ejus Man, secundum
similitudinem, inquam, illius signi factum est hic. Spiritus sanctus
supervenit in beatam Virginem, qui in sanctis Scripturis per rorem solet
significari. Et hoc fuit utique rorem jacere in solitudine, visceribus
infundi Virginis solitariae, nullique viro perviae. Ille uterum
virgineum coelitus irroravit, non de sua substantia, sed de naturali
humore ipsius incorruptae carnis. In quo mira et magna distantia est, ab
omni conceptu universae carnis, quia vim sementinam sacri corporis, non
vir extrinsecus accedens, sed Spiritus sanctus intus operans, excitavit.
Tunc in eadem solitudine apparere minutum, hoc fuit adesse in eodem
secreto verbum subtilissimum atque fortissimum, quod eidem se humori
miscuit tanquam coagulum, unde
|
“sicut filii Israel dixerunt ad invicem: Manhu? (ibid.)”
|
|
ita nos et multo magis nos dicamus
Dicamus etiam propter hoc:
|
“Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui (Luc.
I),”
|
|
quia videlicet mulier omnis concipiens de amore viri concipit, tu sola
de amore Dei, id est, de Spiritu sancto concepisti. Hoc appellamus nos
domus Israel Man, gustusque ejus nobis quasi similae cum melle, quo
epulamur quotidie, tam auditu coelestis doctrinae, quam perceptione
sacrae eucharistiae. Hoc autem totum factum est, ut adimpleretur, quod
dictum per prophetam dicentem:
|
“Ecce virgo in utero habebit, et pariet filium, et vocabitur nomen ejus
Emmanuel (Isa. VII), quod est interpretatum nobiscum Deus.”
|
|
Dictum hoc propheticum, quis non audivit, quis non intellexit? Ubicunque
praedicatum est Evangelium libri hujus generationis Jesu Christi,
praedicatum est etiam hoc insigne praeconium, recitatumque competens hoc
testimonium veritatis, notumque factum est, et in usu habitum parvulis
quoque Ecclesiae Catholicae filiis. Noli autem, o lector sive auditor
praesentis Evangelii, noli hoc tantillum respicere quod calamus hic
expressit, de propheta grandi, de vate magno et nobili:
|
“Ecce virgo in utero habebit, sive concipiet et pariet filium, et
vocabitur nomen ejus Emmanuel,”
|
|
licet hoc tantillum de illo scripserit. Non scripti quantitatem, sed
scribentis perpende intentionem, et scito, quia dum tantillum scribit,
ad legendum, ea quae sequuntur te mittit. Quasi januam pulchre domus
aperuit, et admota lucerna, quod sit intus, familiariter significavit.
Quid enim intus est? quid vides? Trinam vocationem sive vocabuli
positionem vides hujus Filii, de quo dictum est hic per angelum,
|
“pariet autem filium et vocabis nomen ejus Jesum.”
|
|
Primo, illic dictum est:
|
“Et vocabitur nomen ejus Emmanuel; butyrum et mel comedet, ut sciat
reprobare malum et eligere bonum (Isa. VII).”
|
|
Secundo, ibidem dictum est:
|
“Voca nomen ejus, Accelera spolia detrahere, Festina praedari (Isa.
VIII).”
|
|
Tertio, itidem dictum est:
|
“Et vocabitur nomen ejus Admirabilis, Consiliarius, Deus fortis, Pater
futuri saeculi, Princeps pacis (Isa. IX).”
|
|
Igitur vere divinus et Spiritu sancto evangelista illuminatus lucem
introrsus in propheticam veritatem brevi quidem dicto injecit, sed latam
et longam domum ejusdem propheticae veritatis illustravit. Cum multa
scripta sint in lege, et prophetis, et psalmis de puero hoc, quod et
ipse sciens,
|
“Quoniam oportet, inquit, impleri omnia quae scripta sunt in lege, et
prophetis, et psalmis de me (Luc. XXIV),”
|
|
sciendum quod apud nullum prophetarum, in nullo psalmorum, nusquam in
tota lege, ita ut hic apud Isaiam, designatur ex nomine. Unde
animadvertendum quia sanctus evangelista non segniter elegit, qui hoc
testimonium propheticum prae caeteris in causa praesenti assumere
maluit. De nomine Emmanuel, quoniam hoc interpretatur nobiscum Deus,
quam interpretationem apponere non superflue curavit, idem sentimus quod
de illo dicto alterius evangelistae,
|
“et Verbum caro factum est et habitavit in nobis (Joan. I),”
|
|
hoc tale vocabulum et hic sensus pulchre nobis aperit, quid mysterii
contineat illud, quod ubi, sicut supra meminimus,
|
“appellavit domus Israel nomen”
|
|
cibi sive panis, quem Dominus dedit, man, quod erat quasi semen
coriandri album, ita subjunctum est,
|
“gustusque ejus quasi similae cum melle (Exod. XVI).”
|
|
Quid enim est juxta mysterium supra dictum simila cum melle, nisi caro
hujus Emmanuel cum Divinitate? Qualis est gustus, ubi talis Emmanuel
videtur? Etenim visio ejus, et sanctorum angelorum et omnium beatorum
spirituum sive hominum vitalis est cibus, et immortalis indeficiens
gustus, quod nos et si credimus, et utcunque scimus, tamen impossibile
est scire sicut est, donec videndo manducemus, atque ita manducando
experiamur, quia vere est simila cum melle, id est vera et munda est
humanitas cum dulci et suavi Divinitate. Et vide hujus et caeterorum
nominum quam pulcher et quam rationabilis ordo sit, quem dudum in alio
quodam opere ita breviter me adnotasse memini. Primum, Emmanuel, id est
nobiscum Deus, pro causa videlicet quae prima est in ordine, quia
habitavit in nobis Deus homo factus (Joan I). Secundum, Accelera spolia
detrahere, Festina praedari, ea videlicet pro causa, quia moriendo
fortem armatum diabolum superavit, et spolia distribuit (Luc. XI).
Tertium, Admirabilis videlicet, quia surrexit a mortuis et ascendens in
coelum, gloria et honore coronatus, sedet a dextris Dei (Psal. CVIII;
Matth. XXVIII; Act. I, II). Quartum, Consiliarius, ex eo scilicet quod
dans Paracletum sanctum apostolis suis, consilium habuit cum eodem
Spiritu consilii de repellendis Judaeis, et vocandis gentibus (Marc.
XIII; Act. II, XIII). Quintum, Deus, quia exinde omni mundo vere
adoratur ut Deus. Sextum, Fortis, quia vere fortis in judicio, quo
exspectatur, apparebit. Septimum, Pater futuri saeculi quia nimirum
peracto judicio non jam ut Dominum servorum, sed ut pater filiorum
regnabit. Octavum, Princeps pacis, quia revera laudabitur in aeternum,
et grates habebit ut auctor pacis, qua Deo sumus reconciliati per mortem
ejus, qui eramus inimici (Rom. V; Ephes. II).
|
“Exsurgens autem Joseph a somno, fecit sicut praecepit angelus Domini,
et accepit conjugem suam, et non cognoscebat eam, donec peperit filium
suum primogenitum et vocabit nomen ejus Jesum.”
|
|
|
“Pluet super peccatores laqueos,”
|
|
ait Spiritus sanctus in Psalmo, statimque subjungit,
|
“ignis, sulphur, et spiritus procellarum, pars calicis eorum (Psal. X).”
|
|
Et est sensus: Dominus, cujus palpebrae interrogant, id est probant,
filios hominum (ibid.), taliter suam condidit Scripturam, per quam
illaqueentur peccatores, qui diligendo iniquitatem oderunt animam suam,
quorum curiositas velut ignis, quorum expositio, qua Scripturas perverse
exponunt, veluti sulphur, quorum verbositas in disputando, velut
spiritus est procellarum, et ista omnia sunt in praesenti pars calicis
eorum, alia vero pars reservatur eis in futurum. Ex his fuit impurus
Elvidius, cujus adversus blasphemias virginitatem beatae Mariae insigni
epistola defendit vir illustris B. Hieronymus. Illum, quoniam erat
peccator, et iniquitatem diligebat, hoc dictum evangelistae,
|
“et non cognoscebat eam, donec peperit filium suum primogenitum,”
|
|
sic illaqueavit, ut diceret: Donec sive usque, adverbium, certum tempus
significat, quo completo, fiat id, quod usque ad illud temporis quod
praescriptum est non fiebat, velut in praesenti, et non cognoscebat eam
donec peperit filium. Apparet ergo, inquit, cognitam esse post partum,
cujus cognitionem filii tantum generatio deferebat. Deinde nisus est
approbare primogenitum non posse dici, nisi eum qui habeat et fratres,
sicut unigenitus ille vocatur, qui parentibus solus est filius, et illos
qui in Evangelio memorantur fratres Domini (Matth. XII), genitos fuisse
ex matre Domini et Joseph, post generationem Jesu Christi, procaci et
haeretica lingua contendit. Monstrum illud, scilicet Elvidium, totus
orbis exsecretur, sicut exsecratus est atque sufficienter confutavit jam
dictus vir catholicus atque orthodoxus, dicens inter caetera: Tu dicis
Mariam Virginem non mansisse? ego mihi plus vindico, etiam ipsum Joseph
virginem fuisse per Mariam, ut ex virginali conjugio virgo filius
nasceretur. Si enim in virum sanctum fornicatio non cadit, et aliam eum
uxorem habuisse non scribitur, Mariae autem, quam putatus est habuisse,
custos fuit potius quam maritus, relinquitur virginem eum mansisse cum
Maria, qui pater Domini meruit appellari. Igitur natus est Christus, et
in nativitate ejus fidelis, et verax comprobatus est ipse qui promisit
Deus. Gratulamur omnes dicentes cum Psalmista:
|
“Fidelis Dominus in omnibus verbis suis, et sanctus in omnibus operibus
suis (Psal. CXLIV). Item: Qui rectum est verbum Domini, et omnia opera
ejus in fide (Psal. XXXII).”
|
|
|
“Quotquot enim promissiones Dei sunt, ait Apostolus, in illo est. Ideo
et per ipsum dicimus: Amen Deo ad gloriam vestram (II Cor. I).”
|
|
Vere ad gloriam vestram quodammodo superatus est Deus licet fortior, et
vicit volentem vinci fortis colluctator noster per fidem pater Jacob.
Quod dicimus ita scriptum est:
|
“Cumque mature surrexisset Jacob, et transductis omnibus remansisset
solus, ecce vir luctabatur cum eo usque mane, qui cum videret quod eum
sperare non posset, tetigit nervum femoris ejus, et statim emarcuit.
Dixitque ad eum: Dimitte me, jam enim ascendit aurora. Respondit: Non
dimittam te, nisi benedixeris mihi. Et ille: Si contra Deum, inquit,
fortis fuisti, quanto magis contra homines praevalebis? Et benedixit ei
in eodem loco. Dixitque Jacob: Vidi Dominum facie ad faciem, et salva
facta est anima mea (Gen. XXXII).”
|
|
Juxta magnum et mirum illud praesagium factum est, nascente Jesu
Christo, et victor inventus est homo, sive genus Jacob, promissum
exigens a Deo, et quasi jure superatus est Deus, promissi sui debitor.
Num prava fuit aut ignota est colluctatio? Nonne saltem ex eo cognosci
potest quod ait ad Moysen:
|
“Cerno quod populus iste durae cervicis sit, dimitte me, ut irascatur
furor meus contra eos, et deleam eos? (Exod. XXIII).”
|
|
Ibi namque fortis fuit et invaluit Moyses eodem modo, quo pater ejus
Jacob loco vel tempore jam dicto, de quo et in Osea taliter scriptum
est:
|
“In fortitudine sua directus est cum angelo, et invaluit ad angelum, et
confortatus est, flevit et rogavit eum, in Bethel invenit eum, et ibi
locutus est nobiscum (Ose. XII).”
|
|
Hinc manifestum est qualis lucta illa fuerit, quia flevit et rogavit
eum. Secundum illud praesagium futurum erat et factum est, ut iratus
Deus, quia saepe fuit offensus, et iratus multis eorum adinventionibus,
minaretur, quod recederet, imo et genus Jacob disperderet atque deleret,
et nunquam defuerunt in populo illo homines, quamvis pauci, in quibus
esset fortitudo, id est fides Jacob, luctans et invalescens ad
fortitudinem Dei, et quodammodo dicens,
|
“Non dimittam te, nisi benedixeris mihi.”
|
|
Talium quisque flevit et rogavit eum, et hoc fuit invalescere, et fortem
esse contra Deum. Hic ille Moyses, de quo jam exemplum praelibatum est,
fortiter luctabatur stans in confractione, id est in nimia mentis
humiliatione in conspectu ejus, cum dicente illo:
ipse orabat Dominum Deum suum dicens:
|
“Cur, Domine, irascitur furor tuus contra populum tuum? Recordare
Abraham, Isaac, et Israel servorum tuorum, quibus jurasti per temetipsum
(Exod. XXXII),”
|
|
etc. Sic multoties idem Moyses flevit et rogavit eum, sic David flevit
et rogavit eum, sic et alii plures fleverunt et rogaverunt eum, quorum
fletum et rogatum per ordinem narrare nimis longum est. Quid mula?
Contra Deum fortis fuit Jacob nec dimisit eum nisi benediceret, et
benedixit ei in eodem loco. Et itidem contra Deum sive contra iram Dei
fortis fuit progenies ejusdem Jacob, nec dimisit eum, nisi daret
Christum suum, qui est omnium gentium benedictio. Tunc tetigit nervum
femoris Jacob, ubi benedixit eum et statim emarcuit. Quid est hoc, nisi
quia sic rationabiliter futurum erat, ut postquam promissio compleretur,
postquam hic Jesus Christus nasceretur, jam extunc omnis apud Deum
genealogiarum vetus diligentia pro nihilo, imo et pro stultitia vel
fabulis haberetur? Sciendum quippe, quod omnis tam diligenter facta in
lege tribuum ac familiarum sive generationum, domorum atque cognationum
distinctio, verbi gratia, quod dictum est (Num. XXXVI) de filiis Juda
per generationes et familias, ac domos, et cognationes suas, tot erant
millia, maximeque illud, quod jussum est, ut unusquisque de tribu ac
familia sua duceret uxorem, in unum et solum omnino Christum tendebat,
propter veritatem Dei ad confirmandas promissiones patrum, ut dum
veniret, dum nasceretur, non incertum sciri posset, aut dici ad gloriam
et ad laudem justi et fidelis Dei; quia sicut promisit et juravit, sic
et fecit benedictione, qua benedicentur omnes gentes mittendo de semine
Abrahae, de tribu Juda, de stirpe seu de domo ac familia David. Postquam
ergo venit, postquam natus est, quae cura de illo femore, de illa
tribuum, generationum, familiarum, domorum, atque cognationum divisione,
seu supputatione? Imo pro extrema stultitia totum illud reputandum est:
|
“Stultas, inquit Apostolus, quaestiones, et genealogias, et
contentiones, et pugnas legis devita, sunt enim inutiles et vanae (Tit.
III).”
|
|
Igitur omnium genealogiarum finis iste sit, quod idem Apostolus ait:
|
“Paulus servus Jesu Christi, vocatus Apostolus, segregatus in Evangelium
Dei, quod ante promiserat per prophetas suos in Scripturis sanctis, de
Filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum carnem (Rom. I).”
|
|
Quod si ex semine David, ergo et ex tribu Juda, ut confirmetur veritas
Dei, dicentis per os patriarchae Jacob:
|
“Non auferetur sceptrum de Juda, et dux de femore ejus, donec veniat qui
mittendus est, et ipse erit exspectatio gentium (Gen. XLIX).”
|
|
Quod si ex tribu Juda, ergo ex semine Abrahae, ad quem primum dictum
est:
|
“Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII).”
|
|
Jam de caetero femur Jacob marcidum fit, sicut vere est. Nam revera
emarcuit, ita ut jam neque rex, neque dux, neque propheta, neque
sacerdos possit inde sperari, et omnino vigor, sive viror ejusmodi sic
defecit in illo, ut sic infidelis, imo et infideli deterior, qui spem
habet in carne ejusdem populi, recepturus Antichristum sub nomine
Christi.
|
|