CAPUT VIII. De beatitudine Virginis Mariae, et cur anterior Ecclesia Dei Patris, posterior Filii Dei sponsa recte intelligi ac dici debeat.

Igitur, ut jam dicere coeperamus, beata Virgo Maria sponsa Dei Patris erat, et causam pro qua gentis illius Ecclesiam ille suam in Scripturis conjugem dicebat, in ea perficere, id est Verbum suum quod modo jam dicto per corda et ora prophetarum vocale fecerat, per hujus beatae Virginis uterum carnem fieri ante omnia saecula proposuerat. Hoc facto, futurum erat ut ipsum Verbum caro factum (Joan. I), ipse Deus Dei Filius, homo factus, sponsus vocaretur et esset, atque ad suscipiendas conscriptiones conjugii ejus, omnis Ecclesia, non relicto Patre (quem solum prius virum suum vocare consueverat), conveniret. Sic autem beata Virgo, prioris Ecclesiae pars optima, Dei Patris sponsa esse meruit, ut exemplar quoque fuerit junioris Ecclesiae sponsae Filii Dei, filii sui. Spiritus enim sanctus qui in utero vel de utero ejus incarnationem operatus est unigeniti Filii Dei, ipse de utero vel per uterum Ecclesiae, per vivificum lavacrum gratiae suae multorum operaturus erat regenerationem filiorum Dei. Unde nobis suo loco plenius dicendum erit. Nec vero ab re ita distinguimus, ut praecedentem Ecclesiam Patris sequentis Filii sponsam esse dixerimus. Nam quem virum non cognoverat, ejus conjux Synagoga dici vel esse non poterat. Constat autem quia Dei Filium illius temporis Ecclesia non cognoscebat; nam excepto quod paucissimis per prophetiae Spiritum revelabatur, de caetero Deus absconditus erat. Ergo quia in publico conventu, in solemni religionis illius cultu non apparebat, neque adhuc rex Deus huic Filio suo nuptias fecerat, nondum actu Dei Filius sponsus aut maritus erat. Pater autem Deus quem solum et eumdem vix Synagoga noverat, vir ejus erat, et ut pro viro legitimo haberetur vehementi zelo exigebat. Verbi gratia: Saltem, inquit, amodo voca me: Vir meus, dux virginitatis meae tu es (Jer. III). Et multa his similia. Igitur iste vir erat. Tota autem talis viri utilitas, totus fructus, omnis affectus, totus amor, tota virtus, ac generandi vis, quomodo ubi venit plenitudo temporis in jam dictam Virginem se contulerit (Gal. IV), ipsa quae experta est melius novit, nos autem audivimus tantum verba aeternae mandata memoriae, verba Gabrielis archangeli dicentis: