APOLOGIA PRO R. D. D. RUPERTO ABBATE TUITIENSI In qua de eucharistica veritate eum catholice sensisse et scripsisse demonstrat vindex FR. GABRIEL GERBERON ASCETA BENEDICTINUS IN CONGREGATIONE SANCTI MAURI.

Mendaces ostendit qui maculaverunt illum (Sap. X.)

PROLOQUIUM.

Scriptorum sors illa est censurae legentium subjici, quorum quamplurimi ex affectu judicantes vim auctoribus inferunt, ut illorum verba in suos sensus pertrahant; plures legunt ut dente invido proscindant; alii nequidem intelligere sufficientes quae perlegunt, non tamen sine censura dimittunt auctorem.

Sors illa sane dura est; sed durior haec quae doctorem catholicum saepius traducit, ut qui nihil nisi catholicum sapit, haereticus audiat; et qui veritati semper studuit, erroris doctor habeatur.

Durissima haec sors qua quis vel invitus ad partes haereticorum distrahitur, ut haereticis favisse credatur, aut in eorum iisse sententias; et quasi a suis defecisset, transiissetque ad alienos, a suis deseritur, ut nec apud fratres patronum inveniat aut vindicem.

Haec sors durissima Ruperti est, qui nec dum viveret invidiam fugere potuit; quae quod laudem habet, acrius insequitur; multas ipse in epistola ad Cunonem abbatem S. Michaelis Syngebergensis conqueritur, sui esse nominis invidos qui non solum dictis, ut ait, sed et factis in eis fremuissent; nisi omni alio praesidio deficiente, Christus ipsi adfuisset, et per Berengarium abbatem Sancti Laurentii in publico monte Leodii ipsum Cunonis abbatis commisisset fidei, tanquam pupillum tutori.

Plerique enim, ut ipse ad eumdem jam episcopum in prologo ad librum De gloria Filii hominis scribit, ipsius opera sic legebant, ut ei insidiarentur.

Quae tandem Ruperto et a doctoribus et ab indoctis exprobrata fuerint, nosse vis? ex ipso disce, qui ut se suaque scripta ab istorum vindicaret calumniis, eorum mendacia et haereses redarguens scripsit Apologeticum, qui liber primus est ex quatuor quos in aliquot Regulae S. Benedicti capita composuit. Isto enim in libro qui fuerint adversarii, et quas ei struxerunt insidias, sic exponit:

“Floriani, a Florino nominati, dixerunt Deum creasse mala, et ipsa quae virtuti sunt contraria. Magistri autem magni ac praeceptores nominati, praeclara totius Franciae lumina, quorum ad auditum ex cunctis fere provinciis examina discipulorum festinabant, sententiam illam de voluntate Dei emisisse, atque constanter defendere ferebantur; et idcirco quidquid dixerim ego, non solum non audiebatur, verum etiam tanquam stultum contemnebatur. Ita erant adversarii vel esse videbantur sibi auctoritate illorum freti, ut putabant, irrefragabili, ac si angelus de coelo locutus fuisset eis. Et quidem sapientiores utcunque tolerabiles in dicendo fuerint, sed de indocto scholarum popello favente adversariis veluti clericis contra monachum, veluti magistris contra indoctum, quid dicam? in eorum canticum versus sum, et factus sum eis in proverbium. Ego autem omne canticum eorum omnemque despectum dura fronte contemnens, fui in Francia solus vili asello residens, uno tantum puero comitatus, ad conflictum contra tales quibus adesse os et ingenium, et magnam tam officii quam magisterii dignitatem noveram, nec defuturum, quod et factum est, ut magistrorum pariter et discipulorum coetus non parvus conveniret exercitus ad me audiendum, ad me convincendum. Iliud autem mirum videtur, quod me ingrediente civitatem, jam dictorum alter et praecipuus magistrorum ultimum trahens spiritum, statim post ingressum meum vitam finivit; alter, quocum acerbum habui conflictum, nescio an integrum annum supervixerit. Ex tunc cessavit illius disceptationis virus; sed illi, contra quos primum certamen habui, diu pristinum quod in me conceperant, tenuerunt odium, ut veraciter dicere possim, oderant eum, nec poterant ei quidquam pacifice loqui,”

etc.

Ista Ruperti satis sint, ut quos in prioribus studiis sustinuerit adversarios noverint singuli. Quam mala autem fide, quanta vel invidia, vel inscitia, Ruperti adhuc viventis scripta evolventes in sensus alienos detorserint, et non intellecta damnaverint, ex tribus accipe, quae in Ruperti doctrina arguere multa sui sensus temeritate ausi sunt.

Primum Rupertus in suo Apologetico sic profert:

“Unus vir bonae conscientiae, sed novae conversionis, magni nominis, sed dubiae opinionis; jam praelatus et praedicator, sed fere nunquam subditus, sive auditor, familiariter a me, quasi pro studio legendi, praestari sibi rogavit aliquid de meis opusculis, et praestiti illi opusculum (De divinis officiis). Accepit, abiit, legit quantum et quandiu voluit, et post multos dies librum remisit, nihil dicens aut rogans boni sive mali. Cum ecce post dies complures audio, et a multis mihi nuntiatur, et ab exteris quoque civitatibus fratres eruditi mittuntur ad me interrogandum, utrum verum esset, an non, quod de me fama longe lateque disperserat, scilicet me dixisse, me scripsisse Spiritum sanctum de Maria Virgine esse incarnatum. Exhorrui, fateor, tantumque conscientiae munitus clypeo, quaerebam diligenter quisnam hujusce rumoris existeret auctor. Quid multa? diu quaesitum, tandemque per quosdam consortes nostros mihi compertum est auctorem criminis, imo falsae criminationis hujus illum esse quem dixi, et ex lectione libri quem commodaveram illi, male occupatum fuisse istud de verbis hujusmodi in officio quartae Dominicae adventus Domini: ”

“Investigare enim quis potest quomodo corporatur Verbum, quomodo summus, et vivificator Spiritus intra uterum Matris animatur, quomodo is qui initium non habet, et exstitit, et concipitur? Sed quid a facie Verbi hujus ille parturivit? Quomodo pauperem ostendisse credidit? quomodo subvertere voluit? Librum proclamavit haereticum, flammis exurendum; et hoc in medio imperitorum, qui sequebantur et audiebant illum; et ut solent hujusmodi homines, in divinis ac profanis rebus, majorem pene quam litterati ostendere animum, libro nimium infensi, eum et rapere festinabant ad comburendum.”

Ad haec quis non exclamaverit, O caeca invidia, o invida caecitas, quae non Rupertum, sed in Ruperto Gregorium Magnum proclamat haereticum, quae verba haec reputans ipsius, cum tamen Gregorii sint, ut haeretica damnat! Qui Verbum Spiritum summum et vivificatorem animari scribit, et stupet, quid quaeso, haereticum aut scribit aut docet? Qui Verbum adorat tanquam Spiritum summum, quid sentit nisi catholicum? Sed vero qui legens Verbum Spiritum summum et vivificatorem animari, et dicit scriptum se legisse tertiam summae Trinitatis personam incarnari, quid nisi calumniam dixit, et suam vel inscitiam prodidit vel invidiam?

Alterum, quo tanquam haeretica labe Rupertum inficere voluerunt, illud est, quod dixerit de tenebris creatos esse angelos; quod tamen Rupertus ut canonicis Scripturis, et sancti Augustini libro secundo (De civitate) consonum intrepidus defendit. Tertio Rupertum carpere audaciori praesumpserunt animo, quod novo, ut ipsis videbatur, sensu scripserit Christum in Coena corpus suum non porrexisse Judae, qui ante hujusce sacramenti consecrationem exierat. Et quidem Christum Judae proditori corpus suum dedisse, eis ex beati Augustini auctoritate in promptu erat asserere.

Cujus argumenti necessitas Rupertum adegit ut diceret non esse per omnia Augustino confitendum sicut libris canonicis, ita ut, ubi sancti doctores, qui utique in fide concordes sunt, in aliqua sententia discrepant, non liceat illi tanquam magistro aurem praebere consentientem, cujus cognoverit sententiam magis Scripturae canonicae testimonio roboratam. Atque illi, ut habet circa finem Apologetici sui, ipsum ex hoc diffamare coeperunt tanquam haereticum. At quem sancti Augustini judicium compressisse videbatur, erexit sancti Hilarii auctoritas, cujus est illa Ruperti sententia; quamvis dum ista scriberet, se cum sancto Hilario in his sentire nesciret.

Ex tribus his satis superque, ut arbitror, habes demonstratum quanta invidia infensi Ruperto quidquid ipsis non saperet, in scriptis ipsius temere damnarunt, adeo ut sensum illius, vel etiam apertum, et aperte catholicum traducere, et haereticum judicare non dubitarint.

Haec Rupertus sustinuit, nec tamen his cessit. Duriora vero post mortem patitur, dum ab haereticis Sacramentariis in eorum partes violenter distractus, non solum a suis non vindicatur, sed quasi haereticas partes tenuisset, damnatur iniquius.

At ego infimus licet omnium, ubi doctrina magistrum, professione Patrem, durissima haec injuste ferentem et inultum sensi, quidquid in me virium est, in ipsius defensionem omnium justissimam exerere firmus statui

Nec Deus huic causae deerit, ad quam suscipiendam dat stimulos charitas, ad quam defendendam arma dat veritas, et justitia spondet praesidium. Deo ergo dante animos, qui charitas est; favente Christo, qui est veritas; et ipso praeside qui justitia est, Rupertum multae doctrinae, altae humilitatis summaeque pietatis magistrum, Germaniae decus, ordinis Benedictini gloriam, et prae caeteris veritatis eucharisticae patronum ab iis erroribus, quos adversus eucharistiam Wiclefistis, Lutheranis et Calvinistis praecinisse a nonnullis dicitur, pro viribus conabor asserere.

Equidem scio quamplurimos, qui errores defendi putant dum eos quibus imponuntur audiunt vindicari, genus hoc dissertationis iniquiori animo ferre, quasi non tam in scriptoris quam in erroris cedat patrocinium.

Verum quam injusta sit ista expostulatio judicet quisquis non sero sapiens mature novit catholici alicujus scriptoris ab errore vindicias summam esse erroris exsecrationem; et proinde errorem non asseri, sed maxime damnari, dum scriptor catholicus ab errore vindicandus suscipitur.

Sed et qui prudens intelligit eum de calumnia teneri, qui dum audit crimen inferri gloriae fratris, quem novit insontem, ignavus silet, is iniquam prorsus reputabit istam, zelum forte, sed non scientiam habentis, expostulationem: et qui humanioris esse officii didicit injuriam ab altero propulsare, inofficiosam omnino hujusmodi ducet obmurmurantium querelam. Ipsam non solum aequitatem laedit, et offendit officium, sed et veritatem premit, suos ei patronos proripiens; vel saltem fidei scindit unitatem, catholicos Patres ab Ecclesiae sensu et proinde sinu divelli non prohibens.

Nonne purior Christianorum innocentia sorduisset, infidelium labefactata dicteriis, ni Justini, Minutii, Tertulliani et aliorum Apologeticis vindicata fuisset? Nonne Dionysius Alexandrinus pro fide catholica adversus Sabellianorum haereses pugnans in partes Arii trahebatur, nisi Athanasius sedem ipsius et fidem tenens ipsum a fide catholica nusquam devium strenuus defendisset? Nonne et Gregorius Thaumaturgus Arianae perfidiae famam habuisset, ni Basilius suis pro eo vindiciis falsum istud nomen delevisset? Nonne et Cyrilli Alexandrini fides cum Eutychianis dogmatibus damnata fuisset, nisi ipsum asseruissent qui Nestorii commenta damnarunt? Nonne et ipse Augustinus praedestinatianam haeresim condere, et Christi gratiam statuendo hominum avertere libertatem, a viris alioquin piis et eruditis ferebatur, ni Prosper huic sancto doctori a Semipelagianis objecta dissolvisset, ipse sui magistri patronus? Adeo veritas, non secus ac virtus, sicut sine adversario aut latet aut marcescit, sic sine patrono deficit, qui saepius et ipse alterius indiget patrocinio, ut qui pro veritate stetit, non contra veritatem pugnasse credatur.

Spreta igitur ista minus vero studentium expostulatione, eo veritatis studio, ea officii ratione, et ea aequitatis lege, qua Prosper Augustinum, plurimi Cyrillum, Basilius Gregorium, Athanasius Dionysium, Tertullianus, Minutius et Justinus mores fidelium vindicarunt, ego Ruperti Tuitiensis abbatis fidem de corpore et sanguine Christi in altaris sacramento, cujus acerrimus propugnator exstitit, defensurus accedo. Et ne temere et sine ordine procedam, in prima parte proferam opera quae a Ruperto composita sunt, quo spiritu Rupertus ea conscripsit, et quo Scripturam sacram interpretatus est. In altera parte exponam quatuor qui ipsi ascribuntur errores; figurativae scilicet duntaxat praesentiae corporis et sanguinis Christi in sacramento, quam Wiclefistae docuerunt: manducationis per fidem, quam in aliquo sensu docent Calvinistae; impanationis, quam tenent Lutherani, et unionis hypostaticae panis et vini cum Verbo, cui vix ullus suffragatus est. Dehinc Rupertum a primo ex illis erroribus vindicabo, tum a secundo errore asseram; postea a tertio defendam; postremo a quarto Rupertum prorsus alienum demonstrabo.

Si cui autem historicae quam dogmaticae concertationes minus placent, et ei gravis aut minus opportuna videtur inducta Ruperti Operum crisis, quam tamen ex celebri inter ipsos theologos contentione de auctore librorum De divinis officiis, quorum maxime testimonio causa Ruperti agitur, hic duximus praemittendam, eam facilis dimittat.

Lectorem hic etiam monitum velim me non mea, sed ordinis totius vel magis Ecclesiae voce Rupertum titulo sanctitatis insignitum nonnunquam eo in opere pronuntiare, quippe quem sanctitatis merito miraculorumque virtute fulgentem in sanctorum catalogis auctores probati scribunt . Itaque absit a nomine invidia.