CAPUT 5

Profecto enim et anima conditoris Amri meretrix fuit, ut caeterorum regum fornicantium cum vitulis aureis, et Jezabel meretrix daemonum fuit, cum qua et anima viri ejus Achab, et universa novae civitatis plebs statim coepit meretricari cum Baal. Vere ergo Samaria meretrix. Haec omnia sic vaticinatur propheta, ut doleat verum esse et imperfectum remanere non posse, quod loquitur. Unde protinus sequitur: Super hoc plangam et ululabo, vadam spoliatus et nudus, faciam planctum velut draconum, et luctum quasi struthionum, quia desperata est plaga ejus, quia venit usque ad Judam, tetigit portam populi mei usque Hierusalem. Hoc sicut littera sonat recte intelligitur, quod videlicet plangens et ululans propter instantem populi sui captivitatem vestimentis quoque spoliatus et nudus incesserit, internum animi dolorem, habitu quoque corporis indicans, sive captivandorum miseriam, quod ad Esaiam quoque fecisse legimus ex praecepto Domini dicentis: Vaae et solve saccum de lumbis tuis, et calceamentum tuum tolle de pedibus tuis (Isai. XX), ac deinceps: Sicut ambulavit servus meus Esaias, nudus et discalceatus trium annorum signum et portentum erit super Aegyptum, et super Aetiopiam, sic minabit rex Assyriorum captivitatem Aegypti, et transmigrationem Aethiopiae (ibid.). Quod deinde subjungit, faciam planctum velut draconum, et luctum quasi struthionum, valde dolenter pronuntiat quod luctus et planctus suus pro populo illo nequaquam sit profuturus sive exaudiendus. Quis enim draconibus terribili sibilo personantibus, quando vincuntur, aliqua miseratione compatitur? Quis struthionibus ova sua in pulvere derelinquentibus misereatur, cum ipse sibimet vel naturae suae non misereatur? Quod autem populus ille dignus fuerit hujusmodi similitudine, aliae quoque Scripturae testantur. Nam Hieremias in lamentationibus: Filia, inquit, populi mei crudelis quasi struthio in deserto (Thren. IV). Et Joannes Baptista. Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira (Luc. III). Igitur faciam planctum velut draconum, et luctum quasi struthionum, id est planctum nulla commiseratione dignum, et luctum nulla consolatione deliniendum. Nam etsi dolent dracones, non pium habent gemitum qui compassionem provocet, sed irae ardentis tumultum et quem caveri oportet. Similiter et si moerent struthiones, crudelitas innata permanet, nec ad naturalem curam sive diligentiam posteritatis inanis stultitia flecti potest. Quare hoc dicis? Quia desperata, ait, plaga ejus, quia venit usque ad Judam, tetigit portam populi mei usque ad Hierusalem. Idcirco sic loquor, quia spes misericordiae a Domino, sive solvendae captivitatis decem tribuum nulla, est, dicente ipso per alium Prophetam. Quia non addam ultra misereri domui Israel (Ose. I). Usque ad Judam venit, et tetigit portam populi mei usque ad Hierusalem, quod factum esse et Regum et Esaiae libri testantur. Assyrius quippe vastata Samaria, venit etiam in Hierusalem, eo tempore quo Rapsaces missus est insultans (IV Reg. XVIII; Isai. XXXVI). Et tunc quidem non desperata fuit plaga Juda sive Hierusalem, sicut plaga Israel sive Samariae. Nam egressus angelus Domini percussit in castris Sennacherib centum octoginta quinque millia, sed postmodum a Chaldeis et Hierusalem subversa, et populus ejus in Babylonem ductus est (IV Reg. XIX). Amplius autem posterius in manibus Romanorum plaga ejusdem Hierusalem desperata est, et magis plagati sunt Judaei, ducti in omnes gentes captivi, quoniam decem tribus tunc Assyrius subduxit. Sequitur: In Geth nolite annuntiare, lacrymis ne ploretis. In domo pulveris pulvere vos conspergite. Ac si dicat: Hoc ad cumulum miseriarum vobis accidit, quod patientibus nullus compatitur, cum offenso Deo cunctis quoque gentibus sitis odiosi. Propterea dixi: Faciam planctum quasi draconum, quia sicuti quando dracones sive ab elephantis sive ab hominibus vincuntur, et ob hoc ingenti sibilo personant, nullus hominum accurrit ad hoc ut de nece illorum doleat. Habent etenim dracones et homines naturales inter se inimicitias. Ita, dum vos ab hostibus capiemini, nulla ex vicinis gentibus erit quae condoleat, nulla quin de malis vestris gaudeat. Amplius autem gaudebit Geth Palestinae urbs, unde fuit Goliath et fratres ejus, qui ceciderunt in manu David et servorum ejus (II Reg. XXI), et idcirco plus caeteris in miseria vestra gaudendo semetipsam consolabitur. Nolite ergo annuntiare in Geth, imo optate quod impossibile est, ne audiat illa vestras clades, neque lacrymis ploretis, quia vester fletus gaudium et risus ejus erit. Dissimulate fletum, nec in singultus dolor erumpat, ne adversarii gratulentur. Nolite foras exire, sed in domo pulveris pulvere vos aspergite. In domo ruente, cinere ruinarum vosmet aspersos tantum vos ipsi conspicite. Haec quidem tanquam consulendo dicit, verumtamen verba haec non rationis sunt, sed doloris, qui saepe rationem non admittit. Nam quantumcunque dissimulent, lacrymasque teneant captivi, impossibile est ut calamitas eorum adversariis maxime vicinis, ut erant Philistiim, ignota sit. Nec moratur judex, scilicet Divinitas, certam de pectore et ore Prophetae dare sententiam, quae hoc modo denotat: Transite vobis habitatio pulchra, confusa ignominia. Habitationem pulchram Samariam appellat, quippe quae in pulcherrimo atque uberrimo Judaeae loco sita est. Dixit ergo ad eam: O tu quae habitas in regione uberrima, quae confusa es ignominia, transi et in captivitatem ducere, judicium portans ignominiae tuae; confestimque ad nos convertitur, et dicit: Non est egressa quae habitat in exitu. Quod utrum de eadem habitatione pulchra, id est de Samaria, an certe de Hierusalem dicat, de qua versu sequenti manifeste loquitur, incertum est. Sed si de Samaria dicitur, hic sensus est: Non est egressa quae habitat in exitu, id est ipsis Assyriae captivitatis foribus sita est. Et statim ut mota fuerit de finibus suis, hostilem terram ingreditur; verum quantumcunque vicina sit, non satis liquet quomodo ipsa quae transire jubetur et transit, congrue dicitur, quod non egressa sit. Si autem de Hierusalem hoc dictum placet intelligi, sensus iste est: Vos transite jam habitatores habitationis pulchrae, scilicet Samariae, Hierusalem autem hac vice non egreditur, quae tamen habitat in exitu, id est cujus egressio sive transmigratio jampridem paratur, sed paululum differtur, videlicet Ezechia simulque Esaia propheta Deo supplicantibus, suisque precibus eam retinentibus (IV Reg. XIX; Isa. XXXVII), dictumque est hoc secundum similitudinem alicujus egressuri, jamque in ostio stantis, cujus egressio certa quidem est, sed retardatur aliquibus ex causis. Clarum hoc est respicienti, quod tunc quidem Hierusalem liberata est de manu Assyriorum qui decem tribus captivaverant, sed postmodum Chaldaeis tradita, et in Babylonem ducta est. De qua videlicet Hierusalem protinus sequitur: Planctum vicina domus accipiet a vobis quae stetit sibimet, quia infirmata est in bonum, quae habitat in amaritudinibus, quia descendit malum a Domino in portam Hierusalem, tumultus quadrigae stuporis habitantis Lachis.