CAPUT XX. De mira innocentia David qua mortuum Saul planxit, et de arcu quem filii Israel per hujusmodi planctum discere debuerint.

“Planxit autem David planctum hujusmodi super Saul, et super Jonathan filium ejus, et praecepit ut docerent filios Juda arcum, sicut scriptum est in libro Justorum: Inclyti, Israel, super montes suos interfecti sunt,”

etc. Quis planxerit, quid vel quare planxerit, amplius autem quid mysticum significet, si rite consideres, planctus iste rationabilis, et de thesauro sapientis prolatus est. Quis enim planxit? Rex unctus, electionis suae non inscius, qui non ignoraret per mortem Saul vacue factum sibi esse thronum regium, ut qui profugerat jam repatriaret. Mira ergo innocentia, mira adversus ambitionem temperantia. Parum fuerat manibus temperasse, dicendo,

“Propitius sit mihi Dominus, ne extendam manum meam in christum Domini (I Reg. XXIV),”

nam poterat et haec dicens optare, ut aut dies mortis ejus veniret, aut in praelium descendens periret. Sed ecce occulta cordis manifestus justitiae actus defendit, dum ipse plangit, et per poenam vel mortem ejus qui nuntiaverat nemini suorum exsultandum esse decernit. Recte igitur canat, secure canat, et dicat fortis David:

“Domine Deus meus, si feci istud, si est iniquitas in manibus meis, si reddidi retribuentibus mihi mala, decidam merito ab inimicis meis inanis (Psal VII).”

Quid autem planxit? Istud videlicet, quod Saul cum esset christus Domini, propter superbiam suam hoc commeruit, ut et ipse projiceretur a facie Domini, et cum illo cunctus Israel caderet coram hostibus suis, iuclytis suis, interfectis. Hoc plane viro sapienti plangendum erat, qui sciret in summa humilitate sibi cavendum esse exemplum ejus, qui cum esset christus Domini, superbiendo spiritui maligno mancipari meruit, et eo usque devolutus est, ut, consulto spiritu pythonico, plena praevaricatione damnabilis, vitam praesentem miserabili fine concluderet. Et quare plauxit?

“Ut docerent, inquit, filios Juda arcum, sicut scriptum est in libro Justorum.”

Arcum, id est, belli fortitudinem, qui profecto arcus vel quae fortitudo belli non alia est, quam manus vel auxilium Domini. Et recte hoc loco per arcum tota significatur fortitudo belli, quia videlicet maxime per arcum perierat Saul, sicut supra scriptum est (I Reg. XXXI), quia consecuti sunt eum viri sagittarii, et vulneratus est vehementer a sagittariis, quod utique non evenisset, si suum et ipse arcum tenere, vel intendere voluisset, id est, si suam in Deo spem posuisset, sine quo nunquam vicit, aut fortiter fecit Israel.

“Sicut scriptum est,”

inquit,

“in libro Israel justorum.”

Liber Justorum, quamvis quidam liber possit intelligi, qui hodie nusquam possit inveniri, constantius tamen liber hic intelligitur, de quo scriptum est in Numeris. Unde, dicitur in libro Bellorum Domini:

“Sicut fecit in mari Rubro, sic faciet in torrentibus Arnon (Num. II),”

etc. Liber autem Bellorum Domini, quis est, nisi omnis Scriptura sacra, ex qua sine dubio docemur bellare bella Domini? Nec enim ante Moysen, qui illud dixit, scriptum fuerat quidpiam ejusmodi. Igitur

“docerent,”

inquit,

“filios Juda arcum, sicut scriptum est in libro Justorum,”

id est, quia mare pugnaverant filii Israel ob culpam suam, discerent saltem filii Juda, contribules sui, ponere Deum adjutorium suum, sicut fecerunt omnes justi, quorum omnes victoriae Deo mirabiliter cooperante peractae sunt, sicut testantur Scripturae, quae et pluribus libris distinctae, uno tamen spiritu conscriptae sunt, et idcirco recte reputantur in unum librum, juxta illud:

“Et vidi in dextera sedentis super thronum, librum scriptum intus et foris, et signatum sigillis septem (Apoc. V).”

Quomodo vero per hujusmodi planctum dicendo:

“Inclyti, Israel, super montes tuos interfecti sunt. Quomodo ceciderunt fortes? Aquilis velociores, leonibus fortiores: Jonatha in excelsis tuis occisus est;”

quomodo, inquam, per hujusmodi planctum discunt filii Juda arcum praedictum? Videlicet ut sit subaudiendum: Ab hoc experimento discant quicunque pugnant, quod et si fortes sint, et inclyti multum, et si velocitatem aquilarum, atque fortitudinem habeant leonum, nullatenus tamen, victoriam aversante Deo perficere poterunt. Ab hoc, inquam, experimento istud discant: Ecce enim super montes tuos, o Saul, super montes, inquam, tuos, id est, propter superbiam tuam, inclyti Israel interfecti sunt, fortes ceciderunt tecum. Sed et Jonathan in excelsis tuis: tuis, inquam, non suis occisus est. Non enim propter suam, sed propter patris superbiam, filius hic meliori patre dignus mortuus est. Repugnat namque quod dicitur:

“Sagitta Jonathae nunquam abiit retrorsum.”

Sagitta Jonathae fides fuit Jonathae, qua cum ipso David foedus iniit, et nunquam retrorsum abiit, nunquam enim illud foedus irritum fecit. Dicendo autem

“sagitta Jonathae,”

pro eo ut diceret fides Jonathae, pulchre ad rem gestam respexit. Supra namque scriptum est (I Reg. XX):

“Pepigit ergo Jonathan foedus cum David, et addidit Jonathan dejerare David.”

Ac deinceps:

“Et ego tres sagittas mittam. Si dixero puero: Ecce sagittae intra te sunt, tolle eas, tu veni ad me, quia pax tibi est,”

etc. Ergo

“sagitta Jonathan nunquam abiit retrorsum,”

id est, foedus in quo sagittarum signo usus est Jonathan, nunquam fecit irritum. Haec dicens, et planctum hujusmodi plagens, confortat tamen et suadet Israel opportunam a Deo sperare consolationem. Ait enim:

“Nolite annuntiare in Geth, neque annuntietis in compitis Ascalonis, ne forte laetentur filiae Philistiim, ne exsultent filiae incircumcisorum.”

Quod est dicere: Quamvis inclyti Israel interfecti sunt, quamvis ceciderunt fortes, et arma bellica perierunt, citius resumite arcum, vestrumque bona spe roborate brachium, ut non vacet hostibus aestimare quod plenum de vobis egerint triumphum, ut annuntietur illis, quamvis fortes ceciderint, vos tamen habere Deum fortissimum. Quare autem, inquit,

“Montes Gelboe, nec ros, nec pluvia veniant super vos, neque sint agri primitiarum.”

Videlicet ut ipsa montis ariditas perpetua permanens, posteris sit necessariae rei documentum, ut semper prae oculis habeant unde commoneantur futuri reges, cavere superbiae vitium, propter quod ibi abjectus est clypeus fortium, clypeus Saul, tam ignobiliter, ac si non esset unctus oleo, ac si nunquam efficax redisset a sanguine interfectorum, ab adipe fortium.

“Filiae,”

inquit,

“Israel, super Saul flete.”

flendus enim est, quia,

“qui vestiebat vos coccino in deliciis, qui praebebat ornamenta aurea cultui vestro,”

subauditur de praedis hostium quas agebat, nunc ipse nudus jacet, nunc ipse hostium visibilium atque invisibilium praeda factus est.