CAPUT XV. De varietate in eodem psalmo singularis et pluralis numeri, quod singularitas credentium sit, habentium unum Spiritum et unam fidem: Pluralitas autem sive multitudo illorum sit, qui sunt contra vel extra hanc unitatem.

Et vide, quam pulchre credentes a non credentibus Spiritus propheticus distinxit ipso modo locutionis. Nam de non credentibus dixit: Multi dicunt, quis ostendit nobis bona, de multitudine vero credentium quamdam unionem factam insinuans, cum dixisset:

“Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine,”

protinus uti maluit singulari numero, dicens ex persona ipsorum;

“dedisti laetitiam in corde meo.”

Et recte, quia multitudinis credentium, erat cor unum et anima una (Act. IV). Quam videlicet unitatem cordis et animae, illud quoque adverbium pulchre exprimit:

“Quoniam tu, Domine, singulariter in spe constituisti me (Psal. IV).”

Ipse namque Spiritus sanctus de multis efficit unum. Qui autem hunc non habent multi, imo et contra semetipsos sensibus diversis, et in plerisque contrariis per sectas divisi sunt. Quid ergo est, quod praemisso:

“In pace in idipsum dormiam et requiescam (Psal. IV),”

causam sive rationem istam subjungit:

“Quoniam tu, Domine, singulariter in spe constituisti me,”

nisi ac si diceret: Idcirco quia nunc studeo singularitati sive unitati huic, de qua Apostolus dicit:

“Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eumdem actum habent; ita multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra,”

etc., usque

“idipsum invicem sentientes, non alta sapientes, sed humilibus consentientes (Rom. XII).”

Quam unitatem facit unus Spiritus, et una fides, idcirco, inquam, illuc spero me perventurum, ubi

“dormiam et requiescam,”

in tanta pace, quanta intelligi vult dictio haec, qua dixi: In

“idipsum.”

Pro hujusmodi sensu variatur modus locutionis, secundum varietatem singularis et pluralis numeri, ut cum pluraliter dixerit:

“Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine,”

statim singulari dictione dicat:

“Dedisti laetitiam in corde meo;”

rursumque cum dixerit pluraliter:

“A fructu frumenti, vini et olei sui multiplicati sunt (Psal. IV),”

statim ex persona diversae multitudinis eorum, quorum est vel esse debet cor unum et anima una, sive unus Spiritus et una fides, statim singulariter dixit:

“In pace in idipsum dormiam et requiescam.”

Potest quidem de reprobis sive terrenis dictum intelligi:

“A fructu frumenti, vini et olei multiplicati sunt,”

ut sit sensus vituperationis, quod gratulentur in hujusmodi, et multiplicati sunt a terrenis divitiis, sed nihilominus econtra venerabiliter accipitur, quod ex eo multiplicati sint, quod Christus,

“tanquam granum frumenti, cadens in terram, mortuum fuerit (Joan. XII),”

et duo data Spiritus sancti de quibus jam saepe dictum est, tanquam fructum

“vini et olei (add. multiplicaverit credentibus in se).”

Haec unitas, sive singularitas, quae in isto psalmo in plerisque sanctorum loquitur, ipsa est quam postulabat ipse Dominus Christus ipsa nocte, qua tradebatur:

“Pater sancte, inquit, serva eos in nomine tuo quos dedisti mihi, ut sint unum, sicut et nos.”

Item:

“Non pro his rogo tantum, sed et pro eis, qui credituri sunt per verbum eorum in me, ut omnes unum sint sicut tu Pater in me, et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint,”

etc., quae ita finivit:

“Ut dilectio, qua dilexisti me in ipsis sit, et ego in ipsis (Joan. XVII),”

quam videlicet dilectionem, non aliud quam Spiritum sanctum oportet intelligi.