|
Onus quod vidit Abacuc propheta. Quo tempore fuerit Abacuc, ex Daniele
docemur, ad quem in lacu leonum cum prandio missus legitur (Dan. XIV),
ait B. Hieronymus, quanquam apud Hebraeos illa historia non legatur.
Sive quis recipit Scripturam illam, sive non recipit, hic tanquam
propheta scribit, quae ventura cognoscit. Et quomodo propheta Naum, quem
hic sequitur, vaticinium habuit contra Niniven et Assyrios qui
vastaverunt decem tribus, quae vocantur Israel, ita iste onus vidit, id
est rem gravem et ponderis laborisque plenam, adversus Babylonem et
Nabuchodonosor, a quibus Juda et Hierusalem, templumque subversa sunt.
Usquequo, Domine, clamabo, et non exaudies; vociferabor ad te vim
patiens, et non salvabis? Quare ostendisti mihi iniquitatem et laborem
videre, et praedam et injustitiam contra me. Recte hic propheta nomen
Abacuc sortitus, quod interpretatur amplexio sive luctator, quia
videlicet quodammodo in certamen et luctantem et, ut ita dicam, in
amplexum more luctantis cum Deo congreditur, ausus eum ad disceptationem
justitiae provocare, et dicere ei, cur in rebus humanis tanta versetur
iniquitas, et injustus contra justum praevalet. Usquequo, Domine,
inquit, clamabo, et non exaudies, vociferabor ad te vim patiens, et non
salvabis? Quare ostendisti mihi iniquitatem et laborem videre, praedam
et injustitiam contra me? Et factum est judicium et contradictio
potentior. Propter hoc lacerata est lex, et non pervenit usque ad finem
judicium, quia impius praevalet adversus justum, propterea egreditur
judicium perversum. De suorum statu temporum loqui videtur, quia impius
Nabuchodonosor praevaluit adversus justum Judam, et hanc esse causam,
quod dixerit judicium non pervenisse ad finem, quia iniquum sit et
perversum, ut Josias rex justus a rege injusto trucidetur (II Par.
XXXV), ut Daniel, Ananias, Azarias, Misael serviant (Dan. I), et imperet
Babylonius imperator, et inter scorta et concubinas suas Balthasar potet
in phialis Dei (Dan. V). Sed nunquid ad propheticam perfectionem valet,
vidisse illa sui temporis mala, quae alius quivis ignorare non potuit?
Ut quid ergo sic in titulo praemisit, onus quod vidit Habacuc propheta?
Simul considerandum, quia quod protinus sequitur: Aspicite in gentibus,
et videte; admiramini et obstupescite, quia opus factum est in diebus
vestris, quod nemo credet, cum enarrabitur, ad evangelica spectare
tempora, Paulus intellexit apostolus, imo qui Paulum assumpserat
Spiritus sanctus. Nam ubi dixit Spiritus sanctus: Segregate mihi
Barnabam et Paulum in opus, quo assumpsi eos (Act. XIII), postmodum ita
legimus, quia Paulus et qui cum eo erant venerunt Antiochiam Pisidiae.
Et ingressi synagogam Judaeorum die sabbatorum, sederunt. Surgens autem
Paulus (ibid.), sermonem exhortationis habuit ad plebem, quem ita
conclusit. Videte ergo ne superveniat vobis quod dictum est in
prophetis. Videte contemptores et respicite, et admiramini et
disperdimini, quia opus operor ego in diebus vestris, opus quod non
credetis, si quis enarraverit vobis (ibid.). Littera paululum diversa
est, videlicet secundum Septuaginta Interpretes. Quod si illud repugnare
videtur, ne ad evangelicae gratiae tempora Apostolum sequentes,
respiciamus quod protinus sequitur: Quia ecce ego suscitabo Chaldaeos
gentem amaram et velocem; hoc enim non futurum sed jamdudum fuerat
factum temporibus apostolorum; nos similiter dicimus, quia quando haec
scripsit Abacuc, jam fuerat factum, jam suscitaverat Dominus Chaldaeos,
et gentium tabernacula possidebant, jamque Judam in captivitatem
duxerant. Igitur prophetiae textum ingredientes, quantum possumus
mysticorum majestatem sensuum magnificemus, et eum qui locutus est per
prophetas ducem sequentem Spiritum sanctum, ipsum in isto propheta non
dubitemus loqui Christum Jesum crucifixum. Usquequo, Domine, clamabo, et
non exaudies, vociferabor ad te vim patiens et non salvabis? Nunquid
enim hoc non illi par aut simile est, quod jamdudum apud Psalmistam
dicebat: Deus Deus meus, respice in me; quare me dereliquisti? Deus
meus, clamabo per diem, et non exaudies (Psal. XXI). Si revera David
illud non in sua sed in Christi dixit persona, cur non et iste in
persona ejusdem dicat haec similia? Veraciter hoc dignum est, et
Spiritum sanctum decet ut verba quae per prophetas locutus est, illi
ascribantur personae, de qua jure illi cura est, qui vere justus
exstitit, quia peccatum non ecit, et idcirco dum pateretur tanquam
peccator, dum praevaleret adversus eum justus atque clamaret, et non
exaudiretur ad tempus, judicium quaerere poterat securus, sicut
manifeste in praesentibus dictis habemus. Nam, ut erat fortis luctator,
Deum vocat in jus et dicit: Usquequo, Domine, clamabo, et non exaudies?
Clamabat autem clamore valido, et exauditus est, quamvis et hic in
Psalmo dicat: Clamabo et non exaudies (Psal. XXI). De hoc Apostolus: Qui
in diebus carnis suae preces supplicationesque ad eum qui posset salvum
illum facere a mortuis, cum clamore valido et lacrymis offerens,
exauditus est pro sua reverentia (Hebr. V). Non quasi ignorans quaerit,
ut discat, usquequo vel quandiu illum oporteat clamare et vociferari, et
exauditionem sive salutem ejus differri, quamvis ibidem continuo dicat
Apostolus: Et quidem cum esset Filius, didicit ex his, quae passus est,
obedientiam (ibid.). Sciebat namque, sed nondum experimento sciebat
obedientiae laborem, et scientiam ejus non latebat, quod oporteret illum
clamare et vociferari usque ad mortem, mortem autem crucis, et ante
illam obedientiae consummationem non debere audiri, non oportere
salvari. Delectat valde ita, ut dictum est, hujus calamitatis in
propheta personam intelligere. Nec hoc ita dicimus quod ipse propheta
clamoris sive vociferationis ejusdem expers fuerit, sed hoc veraciter
dicimus quia quidquid iste vel alius dignum auditu Dei clamavit aut
vociferatus est, clamor et vociferatio fuit ejus, cujus spiritus in
illis, ut loquebatur, ita et clamabat et vociferabatur. Unde sicut
quodam loco vocari jussus est, accelera spolia detrahere, festina
praedari (Isai. VIII), pro eo quod antequam vocare sciret, antequam in
saeculo haberet matrem, et adoptivum patrem, saepe Hierusalem de
hostibus liberavit, ita nihil vetat illum vocari, accelera clamare,
festina vociferari, quia videlicet antequam nasceretur de matre, et
assumpto homine laboraret, ipse clamabat et vociferabatur in sanctis
fidem habentibus promissionis et adventus sui, sine cujus fide non
decebat quemquam exaudiri. Equidem in multis exauditi sunt propter eum,
sed non ita ut consummaretur praevaricatio, et finem acciperet peccatum,
et deleretur iniquitas, et adduceretur justitia sempiterna. Non ita
Christus habebat exaudiri, donec ipsemet in sua persona consummaret
obedientiam usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II), quae
futura erat consummatio clamoris et vociferationis. Quod dicit
vociferabor vim patiens, sensum habet venerabilem, si recolas quod alibi
dicit, quae non rapui, tunc exsolvebam (Psal. LXVIII), id est quam non
merui mortem sustinebam. Unde confestim quodammodo quaeritur, dicens:
Quare ostendisti mihi iniquitatem et laborem, videre praedam et
injustitiam contra me? Quod dicit, ostendisti mihi, hunc sensum habet ec
si diceret, imposuisti. Ostendisti mihi, ait, iniquitatem, subauditur,
non meam; ostendisti mihi laborem, id est imposuisti mihi ut laborem
propter iniquitatem, non meam, sed alienam. Nam et hinc Isaias loquitur.
Et Dominus posuit in eo iniquitatem omnium nostrum, et Dominus voluit
conterere eum in infirmitate, et pro eo quod laboravit anima ejus
videbit et saturabitur (Isai. LIII). Ostendit etiam praedam, sicut
protinus apud eumdem Isaiam: Disperdam ei, inquit, plurimos, et fortium
dividet spolia, pro eo quod tradidit in mortem animam suam (ibid.).
Audiendum diligenter est quod cum dixisset, praedam, addidit, et
injustitiam contra me. Nam tu, Deus, praedam illi, praedam justam
ostendisti ut fortem armatum, id est diabolum juste praedaretur, qui
fuerat injuste praedatus. At ille qui maxime debuisset eum recipere, ut
ei cederent in partem praedae, repulerunt eum nimis injuste. Hoc recte
intelligitur, ubi cum dixisset, ostendisti mihi praedam, addidit, et
injustitiam contra me. Quod modo jam dicto ostendit illi iniquitatem, et
laborem, et praedam, non fuit contra ipsum, quia sponte in omnibus
subiit obedientiam. Haec autem injustitia qua repulerunt eum, fuit
contra ipsum, quia non fuit ex Deo, licet ut hoc facerent, excaecati et
aggravati fuerint per justum Dei judicium. Non autem quasi ignorans
dicit, quare mihi haec ostendisti, sicut et illud in psalmo: Quare me
dereliquisti (Psal. XXI)? sed hujusmodi quaestionem ideo ponit ita, ut
solvat sic: Longe a salute mea, verba delictorum meorum (ibid.), id est
quia te a salute mea longe fieri expostulant delicta meorum. Sequitur:
Factum est judicium, et contradictio potentior. Factum est judicium,
subauditur perversum. Sequitur enim: Propter hoc lacerata est lex, et
non pervenit usque ad finem judicium, quia impius praevalet adversus
justum, propterea egreditur judicium perversum. Et quid est judicium
perversum, nisi judicium contradicentium? Praemisso namque, et factum
est judicium, subjunxit, et contradictio potentior; et quid est
contradictio, nisi legis laceratio? Statim namque intulit, propterea
lacerata est lex, etc. Jam nunc ut ad sensum intimum expeditior aditus
pateat, primo notandum est quod non ita dixit, propterea impius
praevalet adversus justum, quia lacerata est lex, et non pervenit usque
ad finem judicium, propterea impius praevalet adversus justum, quia
egreditur judicium perversum; sed e converso, propter hoc, inquit,
lacerata est lex, et non pervenit ad finem judicium, quia impius
praevalet adversus justum. Non enim hic de illo agitur judicio perverso,
quo saepe judices injusti pro muneribus justificant impium, condemnantes
justum, sed de illo quo homines ipsum praesumunt judicare Deum, veluti
injustum, quoties adversitatibus fatigari justum, et prosperari viderint
impium. Talibus Malachias propheta loquitur: Laborare fecistis Dominum
in sermonibus vestris, et dixistis: In quo eum fecimus laborare? In eo
cum diceretis: Omnis qui facit malum, bonus est in conspectu Domini, et
tales ei placent. Aut certi ubi est Deus judicii (Malach. II), hoc
praenotato, jam nunc ad praelibata prophetiae verba recurramus. Et
factum est, inquit, judicium et contradictio potentior. Ubi tu, Domine,
ostendisti mihi iniquitatem et laborem, videre praedam et injustitiam
contra me. Ubi ego clamabam, et non exaudiebas, vociferabar ad te vim
patiens, et non salvabas; ibi et in similibus eventibus, id est propter
similes eventus factum est judicium, subauditur perversum, et
contradictio potentior, subauditur dictione illorum, qui quod verum
dicunt, ut puta justus es, Domine, et rectum judicium tuum (Psal.
CXVIII). Potentior, inquam, eorum dictione, de quibus itidem scriptum
est: Quam bonus Israel Deus, iis qui recto sunt corde (Psal. LXXII).
Contradictio illorum est qui dicunt, qui facit malum, bonus est in
conspectu Domini, et tales ei placent, aut certe ubi est Deus judicii?
Suam namque contradictionem roborant argumentis quasi rerum evidentium,
quia videlicet pacem peccatorum vident, quia non est respectus morti
eorum, et in labore hominum non sunt, et cum hominibus non
flagellabuntur, imo et abundantes in saeculo divitias obtinuerunt, et
econtra justi flagellati fuerunt tota die, et castigatio eorum in
matutinis (ibid.), et ego qui omnium justissimus eram vel sum, prae
omnibus flagellatus et castigatus, derisus sui, et morti turpissimae
addictus, et omnes qui videbant me, deriserunt me, locuti sunt labiis et
moverunt caput, me clamante, me vociferante, Deus Deus meus, ut quid
dereliquisti me (Psal. XXI; Matth. XXVII; Marc. XV)? Quia sic impius
praevalet adversus justum, potentior contradictio est, utpote
praesentibus argumentis muniens se, legem lacerans, legisque Deum ac
Dominum blasphemans, adversus eos qui recto sunt corde, resistens illis
potentius, seque opponens, dicentibus: Quam bonus Israel Deus (Psal.
LXXII). Laceratur hoc modo lex, et non pervenit usque ad finem judicium,
id est, non conceditur verum habentibus judicium, Deum esse bonum, Deum
esse justum, Deum curare de rebus hominum, imo egreditur judicium
perversum, scilicet omnem, qui facit malum, bonum esse in conspectu
Domini, et tales ei placere. Sed nunquid impius semper praevalet
adversus justum? Nunquid ille impius, scilicet populus Judaicus, qui
tunc praevalens adversus justum crucifixit eum, et laceravit cum, movens
caput et dicens: Speravit in Domino, eripiat eum, salvum faciat eum,
quoniam vult eum (Psal. XXI); sive illud: Vah! qui destruis templum Dei,
et in triduo illud reaedificas, salva temetipsum (Matth. XXVII), et his
similia. Nunquid, inquam, impius semper validus, et justus ille semper
invalidus? Non utique, sed quod continuo mutata voce loquitur: Aspicite
in gentibus, et videte, et admiramini, et obstupescite, quia opus factum
est in diebus vestris, quod nemo credet cum enarrabitur. Quia ecce ego
suscitabo Chaldaeos, gentem amaram et velocem, ambulantem super
latitudinem terrae, ut possideat tabernacula non sua, horribilis et
terribilis est, ex semetipsa judicium, et onus ejus egredietur. Leviores
pardis equi ejus, et velociores lupis vespertinis, et diffundentur
equites ejus. Quanta vocis mutatio, non mutata persona. Unus idemque
quanta prius loquebatur in infirmitate, et quam magna nunc loquitur in
virtute, jam supra praelibavimus, hujus loci meminisse Paulum in Actibus
apostolorum, ubi apud Antiochiam ingressus Synagogam Judaeorum, habitum
sermonem exhortationis ad plebem, ita conclusit: Videte ergo, ne
superveniat vobis, quod dictum est in prophetis. Videte contemptores, et
admiramini, et disperdimini, quia opus operor ego in diebus vestris,
opus quod non credetis, si quis enarravit vobis. Horrende dixit,
terribiliter pronuntiavit: Videte ergo, ne superveniat vobis. Horrendum
namque et terribile est, non credere opus, quod ego operor in diebus
vestris, ait Dominus, propter illud quod continuo sequitur: Quia ecce
ego suscitabo Chaldaeos, et caetera. Nisi apostolicum sensum sequamur,
et in illis diebus intendamus, de quibus ipse sentit dictum hoc esse in
prophetis, quomodo stabit, aut verum erit, quia opus operor, quod non
credetis si quis enarraverit vobis, quia ecce ego suscitabo Chaldaeos?
Nunquid illud opus, quod olim suscitavit Chaldaeos et regem
Nabuchodosor, ut ambularent super latitudinem terrae, non crediderunt
Judaei, aut non crederent, si narraretur eis? Imo quid opus fuit
enarrari illis, praesertim captivis in Babylonia succensa civitate et
templo Chaldaico igni? Quis enim illorum hoc ignorare potuit? Adde quod,
sicut superius dictum est, temporibus apostolorum, imo et tempore quo
prophetavit Habacuc, non futurum, sed jam erat factum, id quod littera
sonare videtur praesenti loco, quia ecce ego suscitabo Chaldaeos. Igitur
aspicite in gentibus, et videte, et admiramini, sive juxta septuaginta
Interpretes, videte contemptores, et admiramini, et disperdimini, et
caetera verba sint, ut vere sunt, non jam judicaturi, sed jam judicantis
justi, adversus quem impius Judaicus populus praevaluit, ut diceret:
Usquequo, Domine, clamabo, et non exaudies, vociferabor ad te vim
patiens, et non salvabis, sive Deus meus, ut quid dereliquisti me?
Aspicite, inquit, videte, ait, et admiramini, o vos contemptores Judaei,
et in omnes gentes disperdimini. Quam ob causam? Quia opus factum est in
diebus vestris, quod nemo credet cum enarrabitur. Quod est illud opus?
Quia ecce ego suscitabo Chaldaeos, gentem amaram et velocem, et caetera.
Revera hoc opus non crediderunt Judaei, tunc cum enarrarent apostoli,
non credunt nunc cum enarrant successores apostolorum Christiani, quod
ego ipse qui in cruce moriens, tanquam derelictus clamavi, qui mortuus
et sepultus fui, ego ipse, inquam, nunc vivam, nunc resurrexerim, et
adhuc, o Deus Pater, tecum sim, et post paucos ex quo mortui fui annos,
suscitem Chaldaeos, id est gentem amaram et velocem, similem Chaldaeis,
similem, inquam, id est, quae veram nimisque perfectam iteret
similitudinem eorum, quae olim gesserunt in vos illi homines, gentili
nomine Chaldaei, ita ut eodem mense, imo et eodem die anni succensa
civitate, succendant et templum vestrum, quo illud olim succenderunt
illi Chaldaei. Nam et hoc Josephus, non negligendum, imo admirandum
arbitratus, ita scripsit (De bell. Jud. lib. VII, c. 14). Titus autem
discessit in Antoniam, decreto postridie mane cum omni exercitu aggredi,
templumque obsidere. Sed id plane Dei sententia jamdudum igne
damnaverat, evolutisque temporibus aderat fatalis dies, qui erat decimus
mensis Augusti, quo etiam prius a rege Babyloniorum fuerat concrematum.
Item post ejusdem incendii narrationem. Mirabitur autem, ait, quis in eo
etiam circumacti temporis fidem. Nam et mensem, ut dictum est, eum,
diemque servavit, quo primum a Babyloniis templum erat incensum. Nec
vero solummodo propter hujusmodi similitudinem, illud excidium
arbitramur congrue dictum esse suscitationem Chaldaeorum, verum etiam
propter invisibilem impetum, qui profecto simul aderant, spirituum
malignorum, quibus sine dubio Judaei secundum animam et corpus traditi
sunt, et quos Chaldaei nomine et re significaverunt. Nomine, quia
Chaldaei feroces interpretantur, re autem, quia populum Dei de terra sua
captivum duxerunt, sicut operatione malignorum spirituum in Adam sub
peccato captivati, omnes electi in hujus mundi exsilium devenerunt.
Magna res, magnum malum, et tam grande, ut dignum se dixerit Spiritus
sanctus per os Apostoli, videre contemptores, ne superveniat (Act.
XIII). Commonuit eos, sed non profuit eis, quia non viderunt, non sibi
providerunt, ne superveniret eis. Oportebat ergo ita fieri, necessarium
erat impleri veritatem judicii, et ita factum est. Suscitavit ille,
suscitatus a mortuis, alios Chaldaeos, alteram Babyloniam, id est Romam.
Nam salutat vos, ait Petrus apostolus, Ecclesia quae est in Babylone
coelecta (I Petr. V), Romam tropice percutiens, id est, ipsam juxta
omnem rerum similitudinem volens intelligi Babylonem. Cur non eadem
ratione Chaldaeos hic intelligimus Romanos? Hoc est opus, quod nemo,
inquit, credet, cum enarrabitur. Credunt quidem Judaei, imo bene sciunt,
et nimis bene noverunt quod venerunt Romani, et similia Chaldaeis, imo
pejora fecerint eis quam Chaldaei, sed non credunt narrantibus, non
credunt praedicantibus, quod ille hoc opus fecerit aut facere potuerit,
qui ab ipsis crucifixus est, qui mortuus et sepultus est, quod
resurrexerit, in coelos ascenderit, et omnem habens potestatem in coelo
et in terra, hoc illis facere potuerit. Nemo credit, id est, qui credunt
sunt paucissimi. Nam qui crederent ex Judaeis, fuerunt quidem aliqui,
sed in comparatione non credentium, fuerunt et sunt paucissimi, ita ut
recte dicas, nemo credit, sicut apud Isaiam eadem veritas: Justus,
inquit, perit, et nemo recogitat, sive percipit corde, et viri justi
tolluntur, et nemo recogitat (Isa. LVII). Verumtamen primo spiritus
malignos hic intelligimus Chaldaeos, secundarie Romanos, hoc solummodo
in hoc mysterio differentes, quo ab equis differunt equites, quoniam hoc
dictum est: Leviores pardis equi ejus, et caetera. Igitur jam ipsa
diligentius verba consulamus. Ecce, inquit, ego suscitabo Chaldaeos,
gentem amaram et velocem, ambulantem super latitudinem terrae, ut
possideant tabernacula non sua. Hoc est onus quod vidit Habacuc
propheta, haec est illa, quae passionem Christi Filii Dei secuta est,
ira et pressura, quemadmodum ipse dixit: Erit enim pressura magna super
terram, et ira populo huic, et cadent in ore gladii, et captivi ducentur
in omnes gentes (Matth. XXIV; Luc. XXI). Chaldaeos feroces, Chaldaeos
hostes visibiles pariter et invisibiles suscitavit, quando Romanos
adduxit, simulque malignis spiritibus impium, qui praevaluerat adversus
justum, tradidit, et quis gentem illam, gentem nesciat amaram, gentem
velocem? Quam amari humano generi sunt spiritus maligni, et quam veloces
ad persequendum et consequendum omnem animam, quaecunque hieme vel
Sabbato fugit, id est, quae deprehenditur in frigore infidelitatis, et
tunc primum salutis suae meminit, quando sicut non est tempus operandi,
ita non est licentia fugiendi. Quam velociter gens ista consecuta est
impium illum sibi traditum ab illo justo, qui haec loquitur, quoniam
injuste praevaluerat adversus eum. Quod deinde dicit ambulantem super
latitudinem terrae, ut possideat tabernacula non sua, et subinde
leviores pardis equi ejus, et velociores lupis vespertinis, admiratione
magis quam expositione indiget, si recolas, quomodo Romana potentia
super latitudinem terrae ambulaverit, quanta egerit. Non utique per
orbem terrarum tantum fudisset sanguinis, tam sui quam alieni, nisi
dorso ejus tanquam equo gens amara et velox insedisset, gens
invisibilis, de qua jam dictum est: Quod deinde dicit, ut possideat
tabernacula non sua, tam equos quam equites culpat, quia videlicet et
Romani nimis cupide possederunt aliena, et malignus spiritus, cum in
Evangelio dicit: Regna orbis terrae omnia mihi tradita sunt, et cui
volo, do illa, profecto possidere praesumit tabernacula non sua (Matth.
IV). Verum nos nunc de illis potissimum agimus tabernaculis, in quibus
olim justitia habitabat, ait Isaias, nunc autem homicidae (Isa. I).
Civitas Sion, sive Hierusalem et templum, tabernacula erant, quae gens
ista non possidebat, nec erant sua, quandiu justitia in eis habitabat,
justitia fidei et spei, quae illic reposita fuerat, in promissione
adventus Christi, in qua credidit Abraham, et est reputatum illi ad
justitiam (Gen. V). Non, inquam, possidebat, quamvis illa devastaret ad
tempus, ut prius illi fecere Chaldaei, quando Nabuchodonosor, concremata
civitate et templo, duxit habitatores in Babyloniam captivos. Ex quo de
illis tabernaculis mali agricolae ejecerunt et occiderunt filium,
dominum vineae (Matth. II), ex eo gens ista possidet eadem tabernacula,
quondam non sua, nec enim ex tunc ulla in ceremoniis illorum
tabernaculorum habitat, vel habitare potest justitia. Qualis ista gens?
Horribilis, ait, et terribilis est, ex semetipsa judicium et onus ejus
egredietur. Leviores pardis equi ejus, et velociores lupis vespertinis,
et diffundentur equites ejus. Duo de gente ista praedicavit, horribilis
et terribilis, eamque in duo, scilicet in equos et equites distinxit.
Equos homines, equites intellige daemones, hominum malos agitatores, et
tam equos quam equites, tam homines quam daemones, nimirum Chaldaeos, id
est feroces equos, inquam, id est homines terribiles, equites, id est
daemones horribiles. Igitur gens horribilis atque terribilis. Nunquid
autem Deus hoc fecit, quod est horribilis, quod est terribilis? Non
utique, ait ipse Dominus, sed ex semetipsa judicium, et onus ejus
egredietur. Quid est judicium, nisi damnatio? Et quid onus, nisi proprii
cordis induratio sive aggravatio? Nimirum, ut breviter dicam, cum quis
scienter peccat, ita ut de illo veraciter dicas, quia subversus est et
delinquit, cum sit proprio judicio condemnatus, verum est de illo
dicere, quia ex semetipso judicium ejus egredietur. Et cum quis gladium
accipit, non ut minister Dei, non ut sit vindex in iram ei, qui male
agit, sed ut voluntati vel invidiae propriae morem gerat, aut etiam ad
male agendum compellat, ut fecit Antiochus, et quique similes ejus,
verum est dicere, quia ex semetipso onus ejus egredietur. Sic est omnis
ista gens Chaldaeorum universitas malignorum spirituum et impiorum
hominum, quia et proprio judicio condemnati sunt, extollendo se contra
Creatorem suum, et in omni pressura, quam faciunt feroces atque superbi,
invidiae vel voluntati propriae serviunt. Inde se justificat et excusat,
mali nullius auctor Deus, nullam creaturam malam esse faciens Creator
bonus, dum de gente ista dicit: Ex semetipsa judicium et onus ejus
egredietur. Quomodo ergo gentem ejusmodi suscitare se dicit? Ait enim,
quia certe ego suscitabo Chaldaeos gentem amaram, et caetera. Ad haec
cita responsio patet, quia aliud est gentem amaram facere, aliud gentem
amaram suscitare, sive genti amarae potestatem dare, quod interdum
poscit ordo justitiae. Exempli gratia: Pharaonem Deus malum esse non
fecit, sed cum malus esset, in regiam potestatem suscitavit, quia sic
expediebat, et interdum expedit populo Dei, ut qui malus est, fiat etiam
potens, sitque in manu Dei virga furoris et baculus indignationis, et
inde commoda illa proveniunt, quae Salomon loquitur in parabolis:
Pestilente flagellato, stultus sapientior erit, si autem corripueris
sapientem, intelliget disciplinam (Prov. XIX). Igitur onus gentis hujus
amarae, gentis horribilis atque terribilis, ex semetipsa, inquit,
egredietur, id est, spontanea cor ejus impietate gravabitur, et totus in
malum erit conatus ejus, unde Deus non erit culpandus, velut auctor
amaritudinis ejus, imo laudandus, quod amaritudine ejus bene utetur, ut
dum pestilentes flagellantur, aliquis stultus ad sapientiam proficiat,
eorum exemplo territus, et qui sapientes fuerint, ut olim Daniel et
socii ejus, eodem flagello correpti, melius intelligant disciplinam. Qui
porro sunt vel fuerunt pardi, et lupi vespertini, quibus leviores et
velociores dicuntur equi hujus gentis? Pardos libet Graecos intelligi,
quia videlicet apud Danielem per pardum regnum Graecorum constat in
visione significari (Dan. VII). Lupos vespertinos arbitramur Persas et
Medes, videlicet, Aman hostem Judaeorum, et complices ejus, qui utique
Persae et Medi per ursum in eadem visione intelliguntur. Illi namque
tanquam lupi vespertini, lupi famelici, nihil in mane relinquere
volebant, sed totum devorare, universum genus Judaeorum, unde Christus
nasceretur, delere cogitabant. Lupis illis et pardis jam dictis leviores
atque velociores fuerunt equi Chaldaici, equi Babylonii, sive illam
priorem Babyloniam intelligas, ubi regnavit Nabuchodonosor, sive
secundam Babyloniam, id est Romam, de qua jam superius dictum est, quia
salutat vos, ait Petrus apostolus, Ecclesia quae est in Babylone
collecta (I Petr. V): Babyloniam namque Romam dicit, propter effusionem
multiplicis idololatriae. Tempore enim Claudii Caesaris Romae illam
Epistolam scripsit, priusquam Alexandriam mitteret Marcum, cujus ibidem
meminit, dicendo: Et Marcus filius meus (ibid.) In quo tandem equi isti
leviores fuere pardis illis, velociores lupis illis. In eo videlicet,
quod illuc usque pervenerunt quo intenderunt, et quod insequebantur
assecuti sunt. Nam utrique Babylonii civitatem et templum succenderunt,
et populum captivum duxerunt. Et priores quidem Babylonii populum intra
se captivum tenuerunt, quia sic voluerunt; posteriores autem
vendiderunt, et in omnes gentes captivos distraxerunt, quia sic
voluerunt. At vero pardi illi, lupi illi, non tam veloces fuerunt, ut
assequerentur, quod voluerunt. Nam lupos quidam, scilicet Aman et
complices ejus, regina Ester, et Mardochaeus (Esther, II), velociores
sapienter praevenerunt, pardos autem, id est, Graecos cum Antiocho
Epiphane, Judas Machabaeus et socii ejus fortiter ab incoepto
retraxerunt (I Mach. IV). Equos jam dictos nullus praevenit, nullus
retro egit, sed, sicut jam dictum est, pervenerunt, quo intenderunt,
perfecerunt quod voluerunt, usque ad ignem, usque ad fumum, usque ad
civitatis et templi irrecuperabile exterminium. Adde quod sequitur: Et
diffundentur equites ejus. Equites malignos spiritus, equos autem eorum
homines jam diximus. Parum erat ad vindictam, quod ceciderunt in ore
gladii corpora hominum, nisi etiam malignis spiritibus in praedam
caederent animae illorum. Diffundentur ergo, ait, equites ejus, id est,
omnia complebunt maligni spiritus, nullis obsistentibus bonis
spiritibus, quippe qui jam abierant, dicentes, ut refert Josephus (De
bel. Jud. lib. VII, c. 17), migremus ex his sedibus.
|
“Festo, inquit, die quem Pentecosten vocant, nocte sacerdotes intimum
templum more suo, ad divinas res celebrandas ingressi, primum quidem
motum quemdam strepitumque senserunt, postea vero subitam vocem
audierunt, quae diceret, migremus hinc.”
|
|
Profecto res quae subsecuta est, satis astruit, migrasse illinc omne
praesidium bonorum spirituum, et in locum destitutum diffusam fuisse
multitudinem spirituum malorum, quos hic dicimus equites invisibiles
equorum visibilium, id est bellicorum hominum duros agitatores. Unde
adhuc sequitur: Equites namque ejus de longe venient, volabunt quasi
aquila festinans ad comedendum. Omnes ad praedam venient, facies eorum
ventus urens. Revera de longe venerunt equites ejus, quia videlicet
natura sive conditione, longe a quocunque homine sunt maligni spiritus.
Proinde gens ejusmodi horribilis supra dicitur, nimirum et ab humano
genere natura longe sunt, et contra humanum genus immani odio feruntur.
Et quia veloces sunt, utpote spiritus parum fuit dixisse, venient,
addiditque volabunt. Congrue per hoc verbum volabunt, quod est avium,
naturalem expressit velocitatem immanium spirituum. Nec vero
quomodocunque volabunt, sed sicut aquila, inquit, festinans ad
comedendum. Aquila rex avium, aves tamen ab aviditate comestionis dictae
sunt, sive ab eo quod vias certas non habeant, sed per avia quaeque
discurrant. Simul sciendum, quod aquilae figura signum erat in vexillo
Romanorum. Cum ergo dicit, quasi aquila festinans ad comedendum, mira
similitudinis aptitudine velocitatem atque aviditatem simulque
potestatem, vimque magnam declamat ejusmodi equitum, id est malignorum
spirituum, properantium cum illis Chaldaeis sive Babyloniis, scilicet
hominibus Romanis suis, ut jam dictum est, equis ad permissarum sibi
devorationem animarum. Omnes, ait, ad praedam venient. facies eorum
ventus urens. Cum dicit omnes, simu equos et equites, id est homines
intelligere pariter et daemones. De equitibus, id est, daemonibus ex
abundanti est dicere, quam avidi ad efferendas animas venerint
praedones. De hominibus vero quam intenti ad praedam fuerint, et
cupiditatis quam odibilis, cum multa in historiis experimenta sint, unum
hic nimis horrendum non praeterire libuit.
|
“Quidam, ait Josephus (Lib. VII, c. 27), apud Syrios ex transfugis
deprehenditur e fimo ventris aureos colligens. Transglutientes enim eos
veniebant, qui cunctos seditiosi scrutabantur, et maxima vis auri fuerat
in civitate. Hac arte detecta, totis castris fama percrebuit quod auro
transfugae pleni venirent. Arabum enim multitudo et Syri scissos ventres
supplicium rimabantur, et hac ego clade, inquit ille, credo saeviorem
non contigisse Judaeis. Una denique nocte duorum millium patefacta sunt
viscera.”
|
|
Veraciter igitur omnes, ait, ad praedam venient, statimque subjungit:
Facies eorum ventus urens. Et revera sic accidit, quia completum est
quod ad Mosen praedictum fuerat, ignis succensus est in furore meo, et
ardebit usque ad inferni novissima (Deut. XXXII). Hostes visibiles ignem
succenderunt visibiliter urentem, et ille ignis in furore Domini
succensus est, hostes autem invisibiles animarum praedam devexerunt ad
ignem invisibilem, ignem inexstinguibiliter urentem, et hic ardet, et
ardebit usque ad inferni novissima, id est usque in finem, vel sine
fine, quia sicut regni Dei nullus erit finis, ita nulla inferni erunt
novissima. Sequitur: Et congregabit quasi arenam captivitatem. De
regibus ipse triumphabit, et tyranni ridiculi ejus erunt. Ipse super
omnem munitionem ridebit, et comportabit aggerem, et capiet eam. Tunc
mutabitur spiritus et pertransibit, et corruet, Haec est fortitudo ejus
dei sui. In quem haec dicuntur, dubium esse non debet, quin ipse sit
diabolus rex equorum et equitum, de quibus ante loquebatur rex
Chaldaeorum, id est ferocium omnium superbiae filiorum, tam malignorum
spirituum, quam impiorum hominum. Cum de equis et de equitibus ejus
sermo haberetur, repente ad ipsum transiit, qui est eorum caput. Nam ne
dubites, quin de ipso sermo sit, sic illum devoravit, et designavit.
Haec est fortitudo ejus dei sui. Non dixit, haec est fortitudo dei ejus,
diabolus enim non habet Deum, nec habere vult, sed ita dixit haec est
fortitudo ejus, quia ipse suus est deus, factor suus, quod videlicet
ipse dicere fuit ausus, unde et apud Ezechielem illis verbis sub nomine
Pharaonis arguitur: Ecce ego ad te Pharao, ex Aegypti, draco magne, qui
cubas in medio fluminum tuorum et dicis, meus est fluvius, et ego feci
memetipsum (Ezech. XXIX). Et alibi: Et dixisti, ait, Dominus contra
ipsum, Deus ego sum, et in cathedra Dei sedi (ibid. XXVIII). Non ergo
dubium, quin in quem haec dicuntur, ipse diabolus sit, quae ita
concluduntur: Haec est fortitudo ejus dei sui. Nunc ipsa verba per
ordinem sequamur. Et congregabit quasi arenam captivitatem, et de
regibus ipse triumphabit, et caetera. Non ignoro pleraque horum, quae
hic dicuntur, vel ante dicta sunt, super Nabuchodonosor intelligi posse,
sed quia Apostolicam semel sequi auctoritatem libuit, siquidem apostolus
Paulus, ut supra dictum est, hujus prophetiae meminit, dicendo Judaeis:
Videte ne superveniat vobis, quod dictum est in prophetis (Actor. XIII),
et caetera. Fateor, non libenter recurrit animus ad illum carneum
Nabuchodonosor, praesertim cum iste Habacuc legatur alicubi fuisse
Danielis contemporaneus, quo tempore non futura, sed facta erant, quae
de eodem Nabuchodonosor legimus (Daniel XIV). Verumtamen sive ante, sive
post, quam Nabuchodonosor ille Judam in captivitatem congregavit, haec
prophetia contexta sit, illud nemo est qui nescire debeat illum gessisse
typum diaboli, et quod ita sub nomine ejus diabolus in sanctis
Scripturis condemnetur, sicut sub nomine Pharaonis, et sub nomine Assur,
suis locis vel temporibus. Igitur et congregabit, inquit, id est,
congregare non cessabit, quasi arenam captivitatem, captivator generis
humani diabolus, quandiu in hoc saeculo subsistit humanum genus.
Congregare coepit in Adam, et ex eo congregare non desinit, aut desinet
usque in finem saeculi, quasi arenam captivitatem, id est innumerabilem
captivitatem. Quis enim dinumerare possit captivitatem generis humani,
quam congregavit et congregabit, etiam nunc liberatis ad Christi fidem
his, quos praescivit Deus, et praedestinavit conformes fieri imaginis
ejusdem Filii sui? (Rom. VIII). Et si de caetera multitudine hominum
minus curandum, attamen prophetae de sua gente pro humano affectu erat
dolendum. Nam et ipse Dominus videns civitatem, flevit super illam (Luc.
XIX), videlicet considerans juste superventuram illi duplicem mortem,
duplicem animarum et corporum captivitatem Similiter et de risu ejus
super omnem munitionem, et de eo quod tyranni, inquit, ridiculi ejus
erunt, idem sentiendum si rite perpendimus, id quod jam ante dictum est,
quia Paulus apostolus contra contemptores Judaeos ad praesentem locum
respexit, videte ergo, inquiens, ne superveniat vobis, quod dictum est
in prophetia, et caetera. Ita et illum intellexisse, ita Christum qui in
eo loquebatur voluisse libenter accipimus, ac si diceret: Videte ne
superveniat vobis, ut diabolus per manus Chaldaeorum, id est Romanorum,
quoniam tunc Roma altera erat Babylonia, congreget de vobis quasi arenam
captivitatem, ne superveniat vobis, ut dum de regibus ipse triumphant,
vestri quoque tyranni, vestri principes seditiosi, et nequissimi
ridiculi ejus sunt, ne superveniat vobis, ut super omnem munitionem
vestram, super Antoniam, et super Phaselum, et super Mariamnem, et super
Hippidicon, super Macheronta et super Masadan, et super caeteras omnes
munitiones vestras, super templum, et super civitatem risu suo, risu
fellito, et amaro joco rideat, et comportet aggerem, et capiat eam, per
omnia reddens, utpote grande et mirum mortis, qua pascitur, spectaculum
prae oculis habens, quantum vel quale in nulla gente vel natione
habuisse legitur, si cunctas gentium historias sive tragoedias
recenseamus. Legamus Josephum (De bel. Jud. lib. VII, c. 46) usque ad
munitionis ultimae excidium, quod vocabatur Masada, et manifestum est
quia diabolus ibi habuit unde rideret. Illud enim fuit ultimum, quo
comportato aggere, dum caperetur, sicarii qui intus erant numero
nongenti simul et sexaginta cum mulieribus simul et pueris, consilium
secuti sunt principis Eleazari, tanquam beatitudinis aeternae praemium
assecuturi, si semetipsos trucidarent potius quam vivos capi sinerent,
hoc modo egerunt. Sorte ex numero suo decem lectis omnium percussoribus,
cum universi etiam propter conjuges ac liberos prostratos compositi
atque amplexi manibus jacuissent, parato animo se mactandos praebebant,
infelicissimum illud exhibentibus ministerium. Novissimi percussores
ipsi cum essent decem, uni novem se occidendos supposuerunt, isque
novissimus circumspecta multitudine mortuorum, ne quis forte in multa
caede superesset, qui suae manus egeret, ubi cognovit omnes peremptos,
ignem quidem immittit regiae, vehementi vero manu toto per se transacto
gladio, juxta suos occubuit. Latuerunt duae tantum mulieres et quinque
pueri per cuniculos, remque ex his ut gesta fuerat Romani cognoscentes
admirati sunt. Novissima haec, sed non sola fuit Judaicae mortis
insania. Quanto putas risu diabolus risit in talibus, et si in caeteris
quoque gentibus habuit unde rideret, hoc unicum fuit ludibrium nulli
simile, ubi ipse nimirum in Romanis agens comportavit aggerem, et coepit
civitatem illam Hierusalem, atque inde captivam abduxit animarum
multitudinem. Nam, ut Josephus quoque testatur, contigit civitatem illam
ad summum felicitatis gradum provectam ad ultimos casus deponi. Denique
omnium post saecula res adversas, si cum Judaeo um calamitatibus
conferantur, superatum iri non ambigo. Sequitur: Tunc mutabitur
spiritus, et pertransibit et corruet. Haec est fortitudo ejus dei sui.
Ne hominem esse putes in quem loquebatur, spiritum appellat eum, sine
dubio volens intelligi diabolum. Non enim dixit tunc mutabitur spiritus
ejus, quod congrue de homine aliquo loqueretur, sed tunc, ait, mutabitur
spiritus, scilicet ille de quo loquor, qui non caro, sed spiritus. Quid
est autem dicere, tunc mutabitur spiritus, nisi ac si diceret, tunc non
erit deus ille spiritus? Hoc namque praecipue differt falsus Deus ab eo
qui solus est verus Deus, quod ille mutabilis est et multis variatur
accidentibus, verus autem Deus incommutabilis est et nullis subjacet
accidentibus. Pulcherrime ergo per hoc verbum tunc mutabitur, Deus non
denegatur esse ille spiritus. Et quamobrem, vel intuitu Deus esse
denegatur, dicendo tunc, id est, illo tempore mutabitur. Nimirum ob rem
certam, ob rem magnam, quia videlicet olim ille spiritus deus esse sua
praesumptione existimabatur, unde et hic protinus cum improperio dicitur
Deus suus, his verbis: Haec est fortitudo ejus Dei sui, id est, illius
qui ipse suus est Deus dicendo: Ego memetipsum feci (Ezech. XXIX), sicut
jam supra cum prophetico testimonio memoravimus. Quando haec prophetia
condebatur, tunc iste spiritus et daemonia ejus pro eo colebantur, in
simulacris adorabantur, et tunc revera stultus sibi erat Deus, imo et
extollitur supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur (II Thes. II),
ait Apostolus. Futurum enim erat, ut statim post risum quo risit super
templum illud, super civitatem et munitiones ejus, super Judaeam, in qua
sola natus eatenus fuerat Deus, dum ipse in gentibus quasi Deus
haberetur, statim, inquam, ipse vanitatis arguitur, tantaque mutatio
fieret circa ipsum, ut cognosceretur esse non Deus, sed diabolus,
suumque amitteret atrium illud maximum, id est Romanum imperium. Et
econtra Deus, sive Dei Filius, Christus, pro uno templo, super quod ille
fecit risum juste permissus, et pro una gente Judaea in qua debuerat
esse notus, innumera per orbem terrarum haberet templa, et a cunctis
coleretur gentibus expulso illo, tam de templis, quam de ipsarum gentium
cordibus. Tunc ergo, inquit, mutabitur spiritus, nimirum magna
mutatione, ut appareat mutabilis diabolus, qui putabatur esse et volebat
videri incommutabilis Deus. Haec mutatio continget ei secundum
similitudinem illius Chaldaei, sive regis Chaldaici, qui dum eodem
spiritu inflatus, diceret: Nonne haec est Babylon magna, quam ego
aedificavi in domum regni, in robore fortitudinis meae, et in gloria
decoris mei, statim demutatus est in amentiam bovis? Fenum, inquit
superna vox, quasi bos comedes, et septem tempora mutabuntur super te
(Daniel IV). Secundum illam, inquam, similitudinem mutabitur, ait,
spiritus, ut videlicet, et ipse fenum ut bos comedet, sicut ad beatum
Job de ipso dictum est: Ecce Behemoth, quem feci tecum, fenum quasi bos
comedet (Job XL). Nec vero sic solum mutabitur, verum etiam et
pertransibit, ait, et corruet. Ergo non bona mutatio haec, cujus finis
hic est, quod pertransibit et corruet. Perversa mutatio haec, quoniam
non fecit ille, qui solus incommutabilis est. Etenim praeter ipsum omne
quod est, mutabile est, sed aliorum quidem mutationem ille fecit,
aliorum autem non fecit. Mutationem bonorum fecit in bonum, ut puta
coelorum, id est sanctorum, de quibus in psalmo scriptum est: Initio tu,
Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt coeli. Ipsi
peribunt, tu autem permanes, et omnes sicut vestimentum veterascent. Et
sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur, tu autem idem ipse es, et
anni tui non deficient (Psal. CI). Haec mutatio coelorum bona est, et
hanc facit immutabilis Deus, qualem et nos speramus, quando mortui
resurgent incorrupti. Ait quidam ex ipsis coelis, Paulus apostolus: Et
nos immutabimur (I Cor. XV), id est impassibiles efficiemur. Hinc est
illud in titulo psalmi quadragesimi quarti. In finem pro his, qui
commutabuntur, subauditur, perfecta commutatione, quae in futuro erit,
quando de tristitia in gaudium, de imperfecto ad perfectum convertentur,
quantumcunque despicabiles et contemptibiles in hoc mundo videantur. Non
illis improperatur, aut improperabile est, imo promittitur, et in
laetitia praedicatur, quia mutabuntur, quorum Dominus Deus est; sed
huic, qui suus Deus est, improperabitur, quia mutabitur, additurque, et
pertransibit, et corruet. Quod si quis objicit de coelis jam dictis,
quod et ipsi pertransibunt, quia sic dictum est: Ipsi peribunt, tu autem
permanes, scire debet, quoniam perire illorum, hoc secundum carnem ad
tempus interire est. Simulque videat ordinem dictorum, quis spiritus
iste primum mutatur, et deinde pertransibit et corruet. Coeli autem illi
primum peribunt, et deinde tu, Domine, mutabis eos, et mutabuntur. Finis
hujus corruere est, quia vitio suo mutatus est, finis illorum mutari
est, quia virtus, id est spes eorum in coelis reposita est. Quousque
tandem pertransibit, vel quid pertransibit? Numerum suum pertransibit,
quousque expleat suum numerum pertransibit. Habet enim numerum suum, et
hic sapientia est, dicitur in Apocalypsi: Qui habet intellectum,
computet numerum bestiae (Apoc. XIII). Numerus enim hominis est, et
numerus ejus sexcenti sexaginta sex. Numerus hominis senarius est, quia
sexta die homo factus est. Porro, numerus septenarius quodammodo numerus
est Dei, quia die septimo requievit. Omnis hominis numerus, qui ad
requiem Domini non pervenit, qualibus juravi, inquit, in ira mea, si
introibunt in requiem meam, omnium, inquam, qui creatura Dei vel
semetipsis abutuntur, et dilectionem Creatoris non habent, vel qui
creaturae potius quam Creatori serviunt, numerus senarius est. At vero
ipsi diabolo numerus iste triplicatus, imo ter decuplatus est, quia
numerus sexcenti sexaginta sex. Quam ob causam? Nimirum quia judicium
ejus est triplex, tertio judicatus est, ita ut super illum loqui deceat
majestatem supernam. Ter juravi in ira mea, si intrabit in requiem meam
(Isa. XIV). Olim quippe de coelo projectus est propter superbiam, quia
contra Deum se extulit. Deinde judicium maledictionis accepit in
serpente, per quem hominem decepit (Genes. III). Tertio judicii sive
damnationis incremento feriendus est in illo quem ingressurus est homine
peccati, filio perditionis (II Thess. II). Illuc usque pertransibit, et
tunc demum repleto numero suo, corruet, ait, videlicet sicut ad beatum
Job loquitur Dominus, quia videntibus cunctis praecipitabitur (Job XL).
Haec est, inquit, fortitudo Dei sui, et hoc exprobrantis elogium est,
haec est fortitudo, id est, talis est fortitudo ejus, utique fallax
fortitudo, vana fortitudo. Nunquid enim vera fo titudo est equitare,
captivitatem quasi hominum congregare, de regibus triumphare, et
tyrannos ei ridiculos esse, super omnem munitionem ridere, comportando
aggerem, et capiendo eam, et tunc mutari, ac pertransire et corruere.
Non est haec fortitudo vera, imo arrogantia caeca, non alta
omnipotentia, imo tumida impotentia. Attamen ille interim, antequam
corruat, vel praecipitetur, ut jam dictum est, in ignem aeternum, qui
paratus est ei et angelis ejus (Matth. XXV), fortis sibi videtur, quia
quidpiam posse putatur, fortis, inquam, et Deus, extollens se supra
omne, quod dicitur Deus, aut quod colitur Deus, ut jam supra dictum est,
suus, et ut dicit ipse a semetipso factus (II Thess. II). Quapropter
judex verbum Dei novissima illum dictione irridendo denotavit. Cum enim
dixisset: Haec est fortitudo ejus, subjunxit, Dei sui, hoc est, qui
semetipsum fecit, sicut sibi arrogare praesumpsit. Sed id jam superius
ex propheta Ezechiele demonstratum est (Ezech. XXIX). Jam ergo his
pertractatis, audiamus quid sequatur: Nunquid non tu, a principio,
Domine Deus meus, sancte meus, et non moriemur? Domine, in judicium
posuisti eum, et fortem ut corriperes fundasti eum. Haec et caetera
usque ad id: Super custodiam meam stabo, et figam gradum super
munitionem, et contemplabor, ut videam, quid dicatur mihi, et quid
respondeam ad arguentem me. Propheta in suimet persona loquitur, statim
quippe subjungit, et respondit ad me Dominus, et dixit: Scribe visum, et
explana eum super tabulas, et percurrat qui legerit eum, quia adhuc
visus procul, et apparebit in finem, et non mentietur. Si moram fecerit,
exspecta eum, quia veniens veniet, et non tardabit. Haec ergo, nunquid
non tu a principio, Domine Deus meus, et non moriemur, Domine, in
judicium posuisti eum, et fortem ut corriperes, fundasti eum; haec,
inquam, reddidit ad ea quae audierat intus, quae audierat in spiritu.
Audierat personam Christi Filii hominis, Filii Dei, primum ex
infirmitate, in qua dereliquit eum Deus, dicentem: Usquequo, Domine,
clamabo, et non exaudies, et caetera usque ad id, tunc mutabitur
spiritus, et pertransibit, et corruet. Haec est fortitudo ejus Dei sui.
Ad illa duo, quorum alterum infirmitatis, haec duo reddidit propheta
fidelis. Nam quod ait: Nunquid non tu a principio, Domine meus Deus,
sancte meus, et non moriemur, pulchre hic intelligitur, ut sit vox fidei
et confessionis, vox pietatis et animi compatientis, animi inclinati et
proni ad agoniam, Filius filii hominis in passione agonizantis, ubi et
apparuit illi angelus de coelo confortans eum, et prolixius orantem,
factusque erat sudor ejus, sicut guttae sanguinis decurrentis in terram.
Loquitur ergo ad eum taliter, uti quemque nostrum loqui vult ipse qui
per eum loquitur Spiritus sanctus, quoties agoniae sive passionis illius
commemorationem facimus, eumque propter nos in cruce pendentem memori
mente contemplamur. Est namque in his verbis confessio veritatis, non
quomodocunque, sed confessio cum admiratione, admiratio cum confessione.
Nunquid, ait, non tu eras a principio, Domine Deus meus, sancte meus?
Nonne tu es verbum quod eras in principio apud Deum, et Deus Verbum, et
Verbum, caro factum, et propter hoc quia tu mortuus es fiet nobis, quod
non moriemur? Vere a principio, nam et alia Scriptura dicit, cujus
quoque Apostolus ac Hebraeos pro tua persona meminit. Et tu, inquiens,
in principio, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt
coeli. Ipsi peribunt, tu autem permanes, et omnes sicut vestimentum
veterascent, et velut amictum mutabis eos, et mutabantur, tu autem idem
ipse es, et anni tui non deficient (Psal. CI; Hebr. I). Confortare
igitur, Domine meus, sancte meus, quia non ad insipientiam tibi, quod
videtur te dereliquisse Deus, imo ad magnam sapientiam, magnus enim erit
mortis tuae fructus, quia non moriemur, quia et si peribunt coeli, id
est, sancti morte carnis, tu primus resumpta carne permanebis, eosque
veterascentes sicut vestimentum, pro conditione mortalitatis, tu velut
amictum mutabis vera resurrectione ejusdem carnis, et mutabuntur, ita ut
jam ex eo semper in aeternum incorruptibiles et impassibiles sint
|
|