CAPUT XXX. De praecepto homini dato ne comederet de ligno scientiae boni et mali.

Tulit ergo Dominus hominem et posuit eum in paradisum voluptatis, ut operaretur et custodiret illum. Praecepitque ei dicens: Ex omni ligno paradisi comede, de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas. In quocunque enim die comederis ex eo, morte morieris. Apostolus cum dixisset: O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus! continuo subjunxit: Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis consiliarius ejus fuit, et ostendit illi? Aut quis prior dedit ei, et retribuetur ei? Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia, ipsi gloria in saecula saeculorum. Amen. Ecce qui sunt, quibus dedit Deus? Angelus et homo. Cum caeteris creaturis suis sane nullam Deus dati aut accepti rationem habuit, quippe quibus praeter naturalem essentiam nihil dedit. Angelis coelum, homini autem paradisum dedit. Huic et huic dedit, et huic et huic prior dedit. Quid enim hic vel hic prior dederat illi? Primus ergo ille dedit, conditione tamen praescripta, ut retribueretur sibi. Quid autem retributionis ab angelo, nisi delectionem, quid ab homine exegit, nisi fidem per dilectionem operantem? Ait enim Scriptura: Tulit ergo Dominus hominem, et posuit eum in paradisum voluptatis, ut operaretur et custodiret eum. Quid enim operaretur, aut a quo custodiret eum? Operaretur utique opus Dei, quod non est aliud nisi opus fidei, nisi officium spei, nisi obsequium charitatis. Dicat aliquis: Cur non absque ulla conditione, absque ullo praecepto posuit illum in paradiso? Nonne melius fuisset nullum dedisse praeceptum, quam positione praecepti facere praevaricationi locum? Ubi enim praeceptum non esset, nec praevaricatio. Ad haec inquam: Unde ergo homo copularetur Deo, si non illi subligaretur obedientiae jugo, si non acciperet commissum, in quo deberet fidelis existere Deo? Ubi enim nullum commissum est, ibi et nulla comparet fides. Porro, sine fide impossibile est Deo placere (Hebr. XI). Quasi vero nunc aliter agat Deus, aut aliter quempiam acceptum habeat, nisi per fidem. Itaque ut operaretur per fidem, idcirco tulit eum in paradisum, et ut custodiret eum, scilicet, ne deserta fide vel dilectione Creatoris, simul perderet datum optimum. Igitur et vere bonus et sapiens Deus, et prior dedit, et cum rationabili conditione dedit paradisum homini. Sed pergunt quaerere adhuc homines, curiosi Dei, negligentes autem sui, volentes cognoscere sensum Domini, et audentes consilium dare illi. Si, inquiunt, Deus salvum aut beatum volebat esse hominem, cur non fecit inconvertibilem? cur non fecit immutabilem? cur non statuit illi naturam nullius rationis passibilem? Verum contra hujusmodi objecta superius paucis respondimus, cum de primogenito perditionis, vel principe mortis diabolo loqueremur, videlicet nihil praeter Deum inconvertibile, vel incommutabile esse per naturam, nullamque nisi proficiendo vel operam cum gratia Dei adhibendo, statum virtutis incommutabilem assequi creaturam. Nunc oculis nostris, non persuasione serpentis, sed in Spiritu sancto apertis, mandatum Creatoris, quod ille infeliciter praevaricatus est, intueamur; ait: Ex omni ligno paradisi comede, de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas. Magna largitas donorum, et non grave largitoris mandatum: Ex omni, inquit, ligno paradisi comede, de ligno autem uno ne comedas. Levis in tanta copia fuisset continentia, si non defuisset continentiae dux benevolentia. Illud sane sciendum est, per anticipationem (quod schema Graece prolepsis dicitur), dictum hic esse lignum scientiae boni et mali. Non enim ex ore praesentis veritatis Dei dicentis: In quocunque enim die comederitis ex eo, morte moriemini, sed ex posteriori fallacia diaboli, nominis hujus origo manavit (ut superius jam dictum est) qui manducare persuadens: Eritis, inquit, sicut dii, scientes bonum et malum. Dolenda Scriptor memoria lignum illud notavit, tanquam diceret: Ex omni ligno paradisi edendi licentiam dedit, solum illud quod ex eventu per contrarium dicitur scientiae boni et mali lignum, interdixit.