CAPUT XI. Quod vidit Deus

“cuncta quae fecerat, et erant valde bona,”

et cur non dictum, Vidit hominem quod esset bonus.

Et vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona; in homine terrenarum omnium rerum praeside cuncta quae hactenus facta sigi latim complacuerant, nec simul universali bonitatis laudatione decorata sunt, dicente Scriptura: Et vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona. Et notandum, quod licet homo divinae sit capax bonitatis, utpote rationalis, non tamen dictum est: Et vidit Deus hominem quod esset bonus, sicut dictum fuerat, et vidit Deus lucem, quod esset bona, quia videlicet homo qui non intellexit, quod sibi adhaerere Deo bonum esset, nondum singularem laudem meruerat. Attamen et hic, et caetera quae tantus Opifex fecerat secundum sapientiam ejus, dicta sunt valde bona. Et recte in ultima hominis creatione, cuncta collaudata sunt. Nam et propter hominem cuncta haec sub firmamento coeli facta sunt, et omnium essentias in se homo continet, et adhuc uno, quod optimum est, rationalitatis privilegio cuncta superat. Nam ut essentiarum incrementa manifestius pateant, jam a principio mundanae hujus creationis, repetendum est firmamentum, dividens aquas ab aquis: est quidem, sed esse ejus soli ex omnibus sensibus visui subjectum est. Terra vero est, et esse ejus visu simul et tactu comprehensivum est. Luminaria sunt, et esse illorum et visu nostro, et calore suo noscibile est, insuper et semper in motu est. In motu, inquam, locali, non simpliciter, ut firmamentum, neque ut terra in motu mutabilium qualitatum, sed in motu locali secundum duplicem modum. Nam et motu firmamenti quotidie circumferuntur, et praeter hoc sicut jam superius dictum est, incessanter currendo propriis motibus in circulos suos reflectuntur. Horum esse animantium essentia superat, quippe quae non solum nostris subjecta sunt sensibus, sed et ipsa funguntur quinque sensibus, visu, auditu, gustu, odoratu et tractu. Homo tandem super haec omnia et supra quinque sensus corporis, hoc etiam habet, quod ratione utatur. Igitur in eo cui cuncta haec subjacent, et qui dignitate praeest omnibus, recte cuncta complacent, et valde bona judicantur.