CAPUT XVII.

Quando commercium istud Deus excogitavit? Quando consilium hoc Angelus iste invenit? Ait enim annuntians aequitatem hominis: Inveni in quo ei propitier (Job XXXIII). Nunquid tunc primum, quando primus homo alienum rapuit, vetitum comedendo lignum, et rapere ambiendo altitudinem divinitatis, istud Deus invenit, ut diceret: Ne forte sumat etiam de ligno vitae, et vivat in aeternum (Gen. III), et haec dicens de paradiso emitteret eum, facturus de una morte corporis contra unam corporis et animae mortem, vitale antidotum? imo antequam vel ipsum hominem vel aliquam creaturam faceret, hoc invenerat et apud se absconditum habebat, id est nullo angelorum sciente, solus ipse sciebat, Apostolo testante, qui ad Ephesios scribens loquitur: Mihi omnium minimo sanctorum data est gratia haec, in gentibus evangelizare investigabiles divitias Christi, et illuminare omnes, quae sit dispensatio sacramenti absconditi a saeculis in Deo, qui omnia creavit, ut innotescat principibus et potestatibus in coelestibus per Ecclesiam multiformis sapientiae Dei (Ephes. III). Quas dicit iuvestigabiles divitias Christi? Quid dicit sacramentum absconditum a saeculis in Deo qui omnia creavit? Nonne istud inventum, de quo nobis hic sermo est, annuntiante angelo illo aequitatem hominis, et dicente: Inveni in quo ei propitier? Et, o vere investigabiles divitias hujus Angeli, divitias Christi! quis enim alius investigaret, quis alius praeter ipsum inveniret divitias hujusmodi, divitias hujusce propitiationis? Vere enim magnas esse divitias cum Apostolo dixerim, divitias charitatis et misericordiae, divitias bonae voluntatis et magnae potentiae, quia tantae charitatis, tam bonae voluntatis, tamque copiosae misericordiae est iste Angelus, Christus, Dei Filius, ut hoc tale pretium de nostro sumptum, alteram de duabus mortibus nostris, quas solas, ut jam supradictum est, intulimus in hunc mundum, tale, inquam, pretium suscipiens ex nobis, sibi molestum, nobis salutiferum faceret nostrae paupertati antidotum, faceret inopi humano generi salutis et divitiarum suarum tam admirabile seminarium. Deficit sermo, et mens magnitudinem cogitans sacramenti, linguam suam balbutire aestimat potius quam loqui. Forte ad hoc dicit aliquis: Si sacramentum istud non noviter iste Angelus invenit, sive divitias hujus unicae propitiationis, sed ante saecula totum hoc, quod nunc factum est, penes se absconditum habuit, cur nunc primum post tot saecula et angelis et hominibus innotescere fecit? Cur ei prius tale consilium placuit, quod postmodum oporteret immutari? Cum enim praevenire potuisset, et dicere de Adam: si tulerimus eum et posuerimus eum in paradiso, ambiet fieri quasi unus ex nobis, nunc ergo, ne pro tanta felicitate paradisi elatus in superbiam, putet se esse Dominum, dimittamus cum hic ut operetur terram de qua sumptus est, cum, inquam, sic praevenire et taliter dicere vel facere potuisset, nimium distulit, et posito illo in paradiso, causa evenit, ut quasi consilio mutato, et prioris consilii poenitudine habita, diceret beata Trinitas ironia quam gravissima: Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et malum (Gen. III). Non enim quasi Deus factus erat, imo facturi Dei gratiam et honorem perdiderat; ejectusque Adam, ne forte, inquiens, mittat manum suam, et sumat etiam de ligno vitae et comedat et vivat in aeternum (ibid.), comitante sententia, quam dixit: Quia pulvis es et in pulverem reverteris (ibid.). Haec vel his similia proferre solent homines multum, ut ipsis videtur, argumentosi, veraciter autem multum importuni, ut fere ad eos pertingat illa prophetica increpatio: Nunquid parum est vobis molestos esse hominibus, quia molesti estis et Deo meo (Isa. VII)? dicentes, quippe audivimus, quia peccatum Adae propter quod fuimus omnes perditi, Deus fieri voluit, quod idem erat ac diceret: Deus ipse fecit; nam omnia quaecunque voluit Dominus fecit (Psal. CXXXIV).