CAPUT 16

Porro si quem tentat Deus, a quo non ipse est male tentatus, illi nimirum omnis tentatio in gloriam cooperatur. Unde non solus Abraham, quem Deus tentavit in oblatione filii sui, verumetiam fere omnes sancti pro exemplo sunt, de qualibus Sapientia dicit:

“Et si coram hominibus tormenta passi sunt, Deus tentavit illos, et invenit eos dignos se (Sap. III).”

Omnibus his Moyses dicit illud quod Israeli in Deuteronomio dicit:

“Adduxit te Dominus Deus tuus per desertum ut affligeret te atque tentaret, et nota fierent quae in tuo animo versabantur, utrum custodires mandata illius an non (Deut. VIII).”

Ac deinceps:

“Eduxit rivos de petra durissima, cibavit te manna in solitudine, quod nescierunt patres tui. Et postquam afflixit ac probavit, ad extremum misertus est tui (ibid.).”

Igitur, ut ad propositum redeam, magna in isto sacramento tentatio Dei est, tentatio quaerens fidem, ad evacuandam perfidiam, quam tentatio diaboli in primis hominibus invenit, quibus vetitum comedere persuasit.

“Est autem fides, ait Apostolus, sperandarum substantia rerum, argumentum non apparentium (Hebr. XI).”

Oportebat ergo non apparere res, ut locum haberet substantia haec, res, inquam, id est carnem et sanguinem non apparere oportebat, non solum ne sensus nostros comedentium atque bibentium naturali offensione offenderent, quibus humanam carnem manducare vel dentibus terere, sanguinemque humanum bibere, neque pium neque naturae amicum est, verum etiam ut locum haberet haec sperandarum substantia rerum, hoc argumentum rerum non apparentium, scilicet fides in qua

“testimonium,”

ait idem Apostolus,

“consecuti sunt senes (ibid.).”

Denique, si omnes respicias senes, id est antiquos patres, quibus testimonium sancta perhibet Scriptura, quod fuerint fideles, quosque Apostolus ibidem enumerat, sententiam hanc veram interserens:

“Sine autem, ait, fide impossibile est placere Deo (ibid.),”

omnium illorum fidem probatam invenis circa res illas quae non apparebant, quas ipsi jam non videre, sed tantum sperare poterant, quarum etiam aliquae non solum non apparebant, sed et supra naturam erant. In hoc itaque sacramento, cum sit opus magnae atque ineffabilis misericordiae, miro nihilominus judicio, miranda tentamur veritate, ut manifesti fiant hi quorum est fides, quibus salva judicii rectitudine, misericordia condonare debeat morsus illos ligni vetiti, quos momordit mulier et dedit viro suo, mala in Deum suspicione, perversa et nimia circa serpentem credulitate. Nonne creditum ibi fuit quod non apparebat, quod non videbatur? nunquid oculis videbant in illo fructu ligni virtutem tantae rei effectivam, quam serpens promisit dicens:

“Eritis sicut dii? (Gen. III.)”

Et quidem nec illa mors apparebat aut videri poterat oculis, quam interminatus fuerat Deus, dicens:

“In quocunque die comederis ex eo, morte morieris (Gen. II),”

sed credere oportuisset Deo creatori, fideli in omnibus quaecunque dixit; creditum autem fuit non Creatori sed serpenti, non Deo sed diabolo. Totum illud sacrilegium per istud emendatur sacramentum in illis qui credunt, et credentes percipiunt, in fide humiles, in humilitate fideles; ac proinde illis parentibus longe dissimiles, cum illi promissum illud audierint in pretium praevaricationis: Eritis sicut dii superbi et male creduli, ac proinde male creduli, quia superbi, isti autem vocem humilitatis audiunt in mysterio sive annuntiatione mortis ejus:

“Vos amici mei estis, manete in me et ego in vobis (Joan. XV).”

Quanto enim suavior est haec vox:

“Qui manducat carnem meam et bibit sanguinem meum, in me manet et ego in illo dilectione [fort. illectione], (Joan. VI)”

illa, quam serpens susurravit: Comedite, et eritis sicut dii, qui utique de suo non dabat, sed rapinam facere suadebat; hic autem non qualecunque suum, sed suam carnem et suum sanguinem dat. In illis qui non credunt, et non credentes ore tamen sacramentum percipiunt, cibus et potus iste operatur judicium, quia tentati reprobi inventi sunt, eo ipso quod sine fide sunt, et male tentant Deum.