CAPUT 3

Quod autem dicitur, et descendet, sic accipiendum est ut illud: Clamor Sodomorum et Gomorrhae multus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis; descendam et videbo utrum clamorem qui venit ad me opere compleverint, an non est ita, ut sciam (Gen. XVIII). Descendet itaque, subauditur, non bono illorum, sed sicut descendit visitare sive ulcisci peccata Sodomorum, quoniam et isti testante alio propheta: Peccatum suum sicut Sodoma praedicaverunt, nec absconderunt (Isa. III), et calcabit super excelsa terrae, propter hoc ipsum quod excelsi sunt, id est quod superbiendo peccant, et peccando superbiunt, et quod valde damnabile est, aestimatione sua extolluntur, cum conditione terra sint. Quid enim superbit terra et cinis? (Eccli. X.) Calcabit ergo et conculcabit eos propter superbiam ipsorum, et consumentur montes, id est ipsi peccatores superbi apud semetipsos alti, quorum superbia primum in eo manifestum fuit, quod Hieroboam sibi proponentes contempserunt humilem David dicendo: Quae nobis pars in David, vel quae haereditas in filio Isai? (III Reg. XII.) Isti montes, id est summi principes, et colles, id est mediocres, consumentur et scindentur sicut cera a facie ignis subter eum, cujus ira non potest portari, et sicut aquae quae decurrunt in praeceps sursum non revertuntur, sic ipsi per captivitatem in Assyrios semel delapsi non revocabuntur. Etenim Judae transmigratio in Babylonios ad tempus quidem revocanda, sed postmodum sub Romanis omnino erat dispergenda, decem autem tribuum captivitas in Assyrios facta, nunquam erat vel est reducenda. Cum taliter de loco illo suo Dominus Deus egressus fuerit, nolite existimare, o populi, quod mutabilitate usus sit, vel quod in eo culpa sit. Sed quid? In scelere Jacob omne istud, et in peccatis domus Israel. Omnis culpa ex Jacob est, omnis causa ex Israel est. Jacob per omne scelus praevaricatus est, Israel per multa peccata foedus Domini transgressus est. Deus autem fidelis, ait Moses, et absque ulla iniquitate justus et rectus (Deut. XXXII), ut Psalmista dicit: Quoniam rectus Dominus Deus noster, et non est iniquitas in eo (Psal. XCI). Quod scelus Jacob? Nonne Samaria? quae excelsa Judae? nonne Hierusalem? Ac si dicat: Non indiget ostensione scelus Jacob, id est decem tribuum, quia videlicet notum et publicum est. Ipsa Samaria scelus est, quia in omni regno, cujus Samaria metropolis est, vituli aurei publice pro Deo coluntur, et Baal caeteraque portenta deorum, et ibi prophetae Domini interfecti sunt, quorum plurimos Jezabel interfecit (III Reg. XVIII). Similiter Hierusalem metropolis Judae, et templum illud quondam Domini, quoddam excelsum idolum factum est, maxime ex quo Athalia filia Jezabel regnavit illic, et idololatriae fluxum illic introduxit vel auxit. Et ponam Samariam quasi acervum lapidum in agro cum plantatur vinea, et detraham in vallem lapides ejus et fundamenta ejus revelabo, et omnia sculptilia ejus concident, et omnes mercedes ejus comburentur igni, et omnia idola ejus ponam in perditionem, quia de mercedibus meretricis congregata sunt, et usque ad mercedem meretricis revertentur. Per conjunctionem, et ponam Samariam, paulo ante scriptis continuatur, ubi dixerat: Et valles scindentur sicut cera a facie ignis, sicut aquae quae aecurrunt in praeceps. Congrua valde assimilatio est, Samariam poni quasi acervum lapidum in agro cum plantatur vinea, quae videlicet congestio lapidum, nimis est infirma structura, eo quod sine caemento sit, et lapis lapidi non haereat. Samaria namque semper dissensiones habuit, maxime in regibus suis toties demutatis, aliis percussis et succedentibus, imo irruentibus aliis, atque ita factum est ut usque ad diem extremae captivitatis nunquam sibi cohaererent, adversus semetipsos scissi, qui semetipsos scinderant tam-a Deo quam a domo David. Porro illa, quae dicitur vinea, tunc plantabatur, videlicet tot palmitibus quot fuerunt electi homines gentis illius, ex quo de Aegypto translata, et ejectis gentibus plantata est, erantque palmites ejus qui dicit: ego sum vitis (Joan. XV), videlicet habentes fidem ejus adhuc futuri, sicut et nos credendo quia venit, et manendo in eo palmites sumus ejusdem vitis. Tantum Samaria, tantumque omnis multitudo carnis Israeliticae scissa et non permanens in ea fide vel promissione, quodammodo differebat jam dicta electione, quantum differt lapidum acervus a vinea quae plantatur, qui videlicet acervus non est vinea, quamvis propter plantatam vineam congregatur. Conveniens ergo similitudo est, cum dicit: Et ponam Samariam quasi acervum lapidum in agro cum plantatur vinea, subjungens, et detraham in vallem lapides ejus, et fundamenta ejus revelabo, quod idem est ac si dicat: Tradam decem tribus in captivitatem, et captivitatis ejusdem causas manifestabo. Quod deinceps subjungit: Et omnia sculptilia ejus concident, et omnes mercedes ejus comburentur igni, et omnia idola ejus ponam in perditionem, ad eamdem fundamentorum ejus pertinet revelationem, quia videlicet sculptilia sive idola penes se habuisse tale est, ac si domum vitiosis constat innixam fuisse fundamentis, et idcirco stare non potuisse. Quia de mercedibus, ait, eneretricis congregata sunt, et usque ad mercedem eneretricis revertentur. Et est sensus: Quia Samaria tanquam meretrix, quae de turpi mercimonio corporis sui plurima congerit, ita aurum et argentum sibi congregavit, testante Domino, cum in alio propheta dicit: Quia fornicata est mater eorum, confusa est quae concepit eos, quia dixit: Vadam post amatores meos, qui dant panes mihi et aquas meas, lanam meam et linum meum, oleum meum et potum meum, et nescivit, quia ego dedi ei frumentum et vinum et oleum et argentum multiplicavi ei, et aurum, quae fecerunt Baal (Ose. II), et caetera quae ita concludit. De quibus dixit: