CAPUT XLI. De aedificatione turris Babel.

Erat autem terra labii unius, et sermonum eorumdem. Cumque proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar, et habitaverunt in eo. Dixitque alter ad proximum suum: Venite, faciamus lateres, et coquamus eos igni, etc. Jam superius, ubi septem filios Japheth in ordinem digessit, ita subjunxit: Ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suis, unusquisque secundum linguam et familias suas. Hoc per regulam, quam Ticonius recapitulationem appellat, colligendum vel continuanium est, quia videlicet illic non dictum est qualiter divisae fuerint, et hic idcirco reperitur, ut narretur quomodo vel quam ob causam divisio vel confusio ejusmodi facta est. Erat, inquit, terra labii, id est linguae unius, et sermonum eorumdem, scilicet quia quique sermones vel singulae voces in omni terra significabant idem. Invenerunt, inquit, campum in terra Sennaar. Ipsum campum quem invenerunt, Scriptura nunc vocat Sennaar, scilicet ab eventu, locum congruo nomine significans, interpretatur enim Sennaar excussio dentium, vel fetor eorum, videlicet excussio dentium, id est sermonum sive verborum quae sine dentibus non fiunt. Plurimum namque dentes juvant ad loquendum, qui tunc illis quodammodo excussi sunt, quando solitam loquendi facultatem dentati, id est, superbi vel fortes illi, perdiderunt. Nihilominus recte dicitur et fetor eorum, quia videlicet fetorem superbiae eorum tali ausu usque ad nares Dei emiserunt. Cui sicut humilitas, vel spiritus contribulatus, sacrificium est in odorem suavitatis, sic econtra superbia fetor horribilis est. Cujus eorum superbiae mirandam magnitudinem Scriptura insinuans, introducit Deum descendentem, ut videat civitatem et turrim, quam aedificabant, inquit, filii Adam, et dicentem: Ecce unus est populus, et unum labium omnibus. Coeperuntque hoc facere, nec desistent a cogitationibus suis, donec eas opere compleant. Venite igitur, descendamus, et confundamus ibi linguam eorum, ut non audiat unusquisque vocem proximi sui, etc. Descendit ut videret, de illo ait Scriptura, qui omnia scit antequam fiant, et nusquam abest, quia videlicet et causa talis erat, quam indiscussam coeleste judicium nullatenus omittere deberet, et sic loqui debuit Scriptura, ut nil temere esse credendum insinuaret. Si enim is qui omnia scit, descendere hic dicitur ut videat, et alibi dicit: Clamor Sodomorum et Gomorrhaeorum multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis, descendam et videbo utrum clamorem, qui venit ad me, opere compleverint, an non est ita, ut sciam (Gen. XVIII), quanto magis homo qui falli potest, antequam sententiam proferat, rem diligenter investigare debet? Et notandum quod hic illos appellat filios Adam. Potest quidem idem intelligi cum dicit, quam aedificabant filii Adam, ac si dixisset filii hominum, quoniam Adam apud Hebraeos communi genere homo dicitur, sed hoc loco sicut voce, sic et sensu, ad eumdem qui primus fuit conditus debet referri. Ita namque acrius multo percutit eos, qui dixerunt, et celebremus nomen nostrum, et turrim superbiae, qua coelum attingerent aedificare coeperunt: quia videlicet hoc modo specialiter imitabantur praevaricationem Adae, qua diabolum secutus est, dicentem: Comedite, et eritis sicut dii (Gen. III), et hoc modo aeque ut ille ascendere voluit super altitudinem nubium et esse similis Altissimo (Isai. XIV).