CAPUT XIII. De gloriosis martyribus martyrumque bellis atque victoriis, quod nunquam tanto vel tali conflictu pugnaverunt Abel atque Cain, licet et ante Christi adventum semper discordes fuerint.

Post insignes ducum, id est apostolorum triumphos, victoriosa sequuntur bella martyrum, magna ira diaboli, magna fortitudine Spiritus sancti, magna strage corporum, magna glorificatione animarum. Nunquam tantis animis, tantis et talibus armis convenerant in campum pugnaturi hinc Abel, et inde Cain, hinc civitas Dei, inde civitas diaboli; hinc sancta Hierusalem, inde Babylonia meretrix. Et quidem antiquis inimicitiis olim quoque pugnaverant, multosque et memorabiles in alterutrum impetus fecerant, sed alio genere armorum, aliis causis bellorum, alia specie victoriarum. Etenim quando pater beati seminis, pater fidelis Abraham cum trecentis decem et octo vernaculis suis reges quatuor victores insecutus vicit (Gen. XIV); quando Moyses dux populi Domini Seon regem Amorraeorum, et Og regem Basan occidit, et filios Israel ultus est de Madianitis (Num. XII, XIII); quando Josue tot gentes, tot Chananaeorum reges interfecit; quando tot judices pugnaverunt contra gentes, et toties liberaverunt filios Israel (Jos. X, XI, XV); quando David Philistaeum percussit (I Reg. XVII), et tantis deinde bellis hostes Israel contrivit, nunc quoque civitas Dei contra civitatem diaboli, et generatio fidei, pugnabat quidem contra generationem peccati, sed aliis, ut dictum est, armis, alio genere belli, alia specie triumphi. Hic jam nova bella elegit Dominus, ubi princeps ipse cum ascenderet ad praeliandum, ad mittendum foras fortem armatum principem hujus mundi diabolum, dixit Petro: Converte gladium tuum in vaginam (Matth. XXVI). Putabat Petrus illo, de quo jam dictum est, vetusto more sibi esse pugnandum, et ob hoc paulo ante dixisse Dominum eumdem: Sed nunc qui habet sacculum tollat similiter et peram, et qui non habet, vendat tunicam suam, et emat gladium (Luc. XXII). Terreno adhuc sensu occupati, cum hoc audissent, dixerunt: Domine, ecce duo gladii hic. At illi non talem gladium quaerebat, et idcirco statim dixit eis: Satis est (ibid.). Tanquam diceret: Tali gladio satis hactenus sub lege vel permissu legis pugnatum est, nunc jam istum gladium recondite in vaginam, et alium gladium, scilicet Dei verbum, de quo scriptum est: Accingere gladio tuo super femur tuum, potentissime (Psal. XLIV), qui non habet, emat, vendita tunica, id est postposita omni facultate terrena, ut liber expeditus magnum non contra homines, sed contra hominum vitia, manu forti gladium evaginare valeat. Qua voce, quali sermone, haec tam mira tamque magnifica loquemur praelia? Supra nos est hoc bellum, altius est quam ut sermo noster consequi valeat hoc genus bellorum. Audimus potius quid de hujusmodi praelio Spiritus dicat.