CAPUT XVI. Secunda dilectionis operatio respiciens ad id quod dixerat:

“Et ex tota anima tua,”

ipsa est vita activa, quam sic tradere incipit:

“Dominum Deum tuum timebis, et illi soli servies, ac per nomen ejus jurabis.”

Sequitur continuo secunda dilectionis operatio respiciens ad id quod dixerat:

“et ex tota anima tua Dominum Deum tuum timebis, et ipsi soli servies, ac per nomen illius jurabis. Non ibitis post deos alienos cunctarum gentium, quae in circuitu vestro sunt, quoniam Deus aemulator Dominus Deus tuus in medio tui, ne quando irascatur furor Domini Dei tui contra te, et auferat te de superficie terrae,”

et caetera usque:

“praecepitque nobis Dominus Deus noster, ut faciamus omnia legitima haec, et timeamus Dominum Deum nostrum, ut bene sit nobis cunctis diebus vitae nostrae, sicut est hodie (Deut. VI).”

Nonne in verbis istis splendida, ut supra dictum est, facies Moysi illam intendit operationem dilectionis, quam Israel Dei vitam activam nominare consuevit? In ea namque hoc agitur quod dictum est:

“Diliges Dominum Deum tuum ex tota anima tua, dum non vadit post Deos alienos cunctarum gentium,”

quod peccatum est animarum adulterantium, sed Dominum Deum suum tanquam virum unicum et legitimum timet et ipsi soli liberali servitio servit, quia timor ejus non poenalis est, quem perfecta charitas, ait Joannes apostolus (I Joan. IV), foras mittit, sed est timor religiosus ac venerabilis,

“timor sanctus, ut Psalmista canit, permanens in saeculum saeculi (Psal. XVIII).”

Proinde quod nunc dicit:

“Dominum Deum tuum timebis,”

tanquam repetitionem superioris dicti, quo dixerat:

“Diliges Dominum Deum tuum,”

convenienter accipis. Sicut enim in eo quod dictum est:

“Initium sapientiae timor Domini (Psal. CX),”

timorem a sapientia non sejungit; imo sapientiae conjungit, tanquam initium consummationi cujusque rei, sic et in isto dum post illud dictum:

“Diliges Dominum Deum tuum,”

subjungit:

“Dominum Deum tuum timebis,”

non a dilectione sermo recedit, sed dilectionis initium sive fundamentum ponit. Alias autem et verae animae Deum tanquam virum diligenti, utile est timere poenam sive vindictam adulterii, quippe ubi praemisso, non ibitis post deos alienos, continuo subjungit:

“Quoniam Deus aemulator Dominus Deus tuus, in medio tui, ne quando irascatur furor Domini Dei tui contra te, et auferat te de superficie terrae.”

Caetera quae sequuntur:

“Non tentabis Dominum Deum tuum, sicut tentasti in loco tentationis,”

ac deinde:

“Cum Interrogaverit te filius tuus cras, dicens: Quid sibi volunt testimonia haec et caeremoniae atque judicia, quae praecepit nobis Dominus Deus noster, dices ei: Servi eramus Pharaonis in Aegypto, duxitque nos Dominus de Aegypto in manu forti (Deut. VI).”

Haec, inquam, et sequentia congrua sunt instrumenta diligentis animae, tanquam castae matrisfamilias, quam non deceat curiositas et vagatio oculorum, sed pudor et reverentia circa intentabilem virum, et sollicitudo circa domus suae custodiam, et disciplina castitatis in aedificatione filiorum. Haec operatio dilectionis, dignitate quidem secunda, caeterum ordine prima est, vitam exercens activam, illa autem supra dicta, dignitate prima, ordine secunda est, vitam componens contemplativam. Non enim post professionem contemplativae descendimus ad activam, sed post exercitationem activae, ascendimus ad contemplativam. Huic operationi si quid excedit, dum sollicita est (Luc. X), et turbatur erga plurima, quinque enim sensibus corporis extracta laborat, debetur misericordia, propter hoc ipsum quod bene satagens circa frequens ministerium, esurientem pavit, sitienti potum dedit, hospitem collegit, nudum operuit, infirmum visitavit, ad eum qui in carcere erat, venit (Matth. XXV). Pulchre ergo spem suam intimans filiis suis, dicit in fine sermonis:

“Eritque memor nostri misericors Dominus Deus noster, si custodiemus, et fecerimus omnia praecepta ejus, sicut mandavit nobis (Deut. VI).”