VERS. 8.

“Filii,”

id est imitatores,

“stultorum et ignobilium,”

eorum scilicet qui fuerunt magistri errorum. Idcirco

“stultorum,”

quia a vera sapientia aberraverunt, idcirco

“ignobilium,”

quia ad illum nobilem non pertinent: de quo dictum est:

“Nobilis in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus terrae (Prov. XXXI),”

id est nobilis in exitu saeculi Christus sponsus Ecclesiae, quando sederit cum apostolis, terram, id est vivos et mortuos judicare.

“Filii, inquam, stultorum et ignobilium, et in terra penitus non parentes,”

id est in sancta Ecclesia, quae utique in illo saeculo

“terra viventium (Psal. XXVI)”

est, nullam sortem habentes, quae non recipiet nisi sapientes, et divina regeneratione nobiles. Sed quod in haereticorum typo dictum est, nihil obstat sentire de perversis atque carnalibus, quamvis in recta fide positis, quos Ecclesia non minus adversarios quam illos, qui extra fidem positi sunt, jure computat. Dicit ergo:

“Qui rodebant,”

id est qui violenter aliena rapiebant, quod contra de his, qui aliena blandiendo tollunt scriptum est:

“Et inimici ejus terram lingent (Psal. LXXI).”

“Qui rodebant,”

inquam, id est per vim quasi dentibus rodendo aliena rapiebant,

“in solitudine,”

id est in totius boni destitutione. Aliena quippe non tollerent, nisi prius ipsi in interioribus suis soli ac vacui a virtutum cultura remansissent.

“Squalentes calamitate et miseria,”

id est non sola

“calamitate”

vel infirmitate naturae, quae bene condita in primo homine vitio propriae voluntatis ad infirmitatem lapsa est; sed

“et miseria,”

scilicet peccatorum actualium, quae dum naturae infirmae necessitatibus superadduntur, quasi foras erumpente calamitate, miseri squalent horrida cute.

“Et mandebant herbas,”

id est irridendo consumebant bona infirmorum initia, juxta illud:

“Corrumpunt mores bonos colloquia mala (Cor. XV),”

“et arborum cortices mandebant,”

id est quorumdam fortitudinem in alta surgentem detrahendo concidebant.

“Et radix juniperorum erat cibus eorum,”

id est avaritiae studentes, ut supra dictum est, dum ad rerum temporalium ambitum tendunt, non sentiunt quantam eadem avaritia, quae quasi juniperus, ut ante dictum est, pro foliis punctiones, id est pro delectationibus curarum sentes habet, nunc quidem in radice delectat, sed postmodum quasi ex ramis pungit in poena.

“Qui de convallibus,”

scilicet quas per ascensum virtutis excedere non curant;

“de convallibus,”

inquam, vitae praesentis, quae in comparatione supernorum vallis ima est et profundum exsilii, in quo vir sanctus ascensiones disponendo plorat,

“ista rapientes cum singula reperissent,”

id est subortis occasionibus rapere potuissent,

“ad ea cum clamore currebant,”

id est etiam pro parva stipe litigabant; nonnunquam et sanctorum Patrum, quorum merita adipisci non quaerunt, loca atque regimina, dirupta quotidie pace, apprehendere satagebant.

“In desertis habitabant torrentium,”

id est ea in hac vita adipisci appetebant quae torrentes nostri, id est praedicatores sancti, dereliquerunt, qui velut torrentes quasi in hieme exundant multitudine aquarum, dum in praesenti vita quae ad comparationem futurae obscura et frigida est, divinis nobis eloquiis fluunt; aestivo autem sole adveniente se subtrahunt; quia cum aeternae patriae lux emicuerit, praedicare cessabant.

“In”

horum, inquam,

“torrentium desertis habitabant,”

id est in illis quae justi deserunt et contemnunt; inhianter incubabant

“et in cavernis terrae,”

id est in cogitationibus pravis, in quibus sese ab humanis oculis abscondunt, tanquam in cavernis.

“Vel super glaream,”

subaudi habitabant, id est super praesentis vitae fluxum innitentes, et ibi gressum ponere intendentes, ubi quasi super glaream cum pes in superficie ponitur, ipsa ejus volubilitate labitur, et ad ima devolvitur.

“Qui inter hujuscemodi laetabantur,”

quia videlicet juxta Salomonem:

“tales laetantur, cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis (Prov. II),”

scilicet attendentes temporalia quae percipiunt, et negligentes aeterna bona quae perdunt.

“Laetabantur, inquam, inter hujuscemodi, et esse sub sentibus,”

id est sub gravibus curarum molestiis,

“delicias putabant,”

quia videlicet peccatorum delectationibus pressi et affectu vitae praesentis, quam sint aspera quae patiuntur, scilicet juxta Jeremiae lamentum,

“inebriati absinthio (Thren. III);”

quia, sicut qui absinthio inebriatur, et quod sumpsit amarum est, et tamen non intelligit eamdem amaritudinem qua repletur (ebrius enim quisque quod patitur nescit), sic et amara sunt quae avarus pro hujus vitae amore tolerat, et tamen eamdem amaritudinem cupiditate caecus ignorat. Qui et per prophetam denotatur dicentem:

“Ephraim vitula docta diligere trituram (Oseae. X),”

id est cupidi quique ita etiamsi sibi vacare liceat, subesse tamen terrenis sudoribus festinant, sicut vitula triturae laboribus assueta relaxata, plerumque ad eumdem laboris usum etiam non compulsa revertitur. Cur hoc? Videlicet quia sunt, sicut sequitur:

“Filii stultorum,”

id est imitatores iniquorum praecedentium, ex quorum pravitate hoc didicerunt.

“Stultorum, inquam, et ignobilium,”

id est non eorum qui nobiliter stulti sunt, juxta Apostolum dicentem:

“Si quis videtur sapiens inter vos in hoc saeculo, stultus fiat ut sit sapiens (I Cor. III);”

sed eorum qui

“peccati servi sunt (Rom. VI),”

quae procul dubio magna ignobilitas est, et ab hoc

“in terra penitus non parentes,”

id est sancta Ecclesia coram oculis divinis propter abjectionem operum suorum ignoti existentes, quibus quandoque dicendum est:

“Amen dico vobis: Nescio vos (Matth. XXV),”

quia videlicet quidquid prius in sancta Ecclesia positi verbotenus quasi venerabantur, econtrario postmodum deridentes impugnant. Unde aperte subditur: