CAPUT XIX. De prophetia Aggaei prophetae, qui tempore illo quo cum reaedificaretur templum gloriam spiritualis domus Domini prophetaverit, et desideratum cunctis gentibus venturum praenuntiaverit.

Primus eorum Aggaeus dicit:

“Et tunc, confortare, Zorobabel, dicit Dominus, et confortare Jesu filii Josedech sacerdos magne, et confortare omnis populus terrae, dicit Dominus exercituum, et facite (quoniam ego vobiscum sum, dicit Dominus exercituum) verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti, et spiritus meus erit in medio vestrum. Nolite timere, quia haec dicit Dominus exercituum: Adhuc unum modicum est, et ego commovebo coelum, et terram, et mare, et aridam, et movebo omnes gentes, et Desideratus veniet cunctis gentibus, et implebo domum istam gloria, dicit Dominus exercituum. Meum est argentum, et meum est aurum, dicit Dominus exercituum. Magna erit gloria domus istius novissimae, plus quam primae, dicit Dominus exercituum, et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum (Agg. II).”

Vel hoc solum quod dixit,

“et veniet Desideratus cunctis gentibus,”

auditorem percellere potest, ut dormitantes oculos aperiat, atque de terra in coelum sublevet, nec putet de domo illa inanimata et lapidea dictum,

“et implebo domum istam gloria, et magna erit gloria domus istius novissimae plus quam primae.”

Primo itaque sacramentum cerne Trinitatis.

“Ego, inquit, sum vobiscum, et Spiritus meus, et verbum in quo posui testamentum cum egrederemini de Aegypto.”

Quod autem dicit,

“in medio vestrum,”

juxta illud sentiendum quod in Evangelio scriptum est:

“Medius vestrum stetit, quem vos nescitis, qui post me venit (Joan. I).”

Haec ergo dicit Dominus exercituum ad vos, qui videtis domum priorem sic esse quasi non sit. Movi coelum, quando de coelo audita est vox mea:

“Vos enim vidistis, quod de coelo locutus sim vobis (Exod. XX).”

Movi terram, quando priori populo tradidi testamentum meum, et in auditorio meo caligo, turbo tenebraeque cernebantur. Movi mare Rubrum, quando viam praebui populo transeunti. Movi aridam, scilicet vel Aegyptum, per plagas cultu Dei vacuans, vel solitudinem per quam quadraginta annis populus circuivit. Haec adhuc semel movebo. Tempore quippe passionis Dominicae fugiente sole, coelum motum est, et tenebrae factae sunt usque in horam nonam super omnem terram (Marc. XV). Vere enim postquam venit ille Desideratus cunctis gentibus, motae sunt omnes gentes, et impleta est gloria domus Domini, et quando Dominus distat a servo, tanto domus ista melior est cui praeest Dominus, domo priore cui praefuit servus. Illustrior quippe fit Ecclesia, quam quondam fuerat Synagoga. Verumtamen propius adhuc inhaerere libet sensui quem supra tenere incoepimus. Diximus enim prioris domus descriptionem, id est Babylonicam captivitatem, et civitas Hierusalem destructa, et templum igne succensum est, typum universalis fuisse captivitatis, qua in Adam universitas captiva est generis humani, a rege Babylonis, a principe hujus mundi, a diabolo rege confusionis. Dicamus ergo, imo dicentem audiamus Dominum super hoc:

“Magna erit gloria domus istius novissimae plus quam primae.”

Quod ut fiat,

“veniet, inquit, Desideratus cunctis gentibus.”

Nimirum ecce videmus, ecce credimus, et confitemur humanam naturam per hujus Desiderati adventum supra primae originis reparatam esse dignitatem. Si domus Domini, quaesumus nos, igne diabolicae confusionis exusta non fuisset in Adam, Deus Dei Filius nostram non suscepisset naturam, gloria et honore propter passionem mortis coronandam. Si Deus nostram, id est humanam non suscepisset naturam, eadem natura nostra supra dignitatem non ascendisset angelicam. Nunc autem tanto omnem caro nostra superexcessit creaturam ut sanctae Trinitatis confitentes gloriam, hominem, humanam in altitudine admirantes, suspiciamus naturam, Dei namque et hominis utramque in una Filii persona confitemur, et adoramus substantiam. Igitur

“magna est gloria domus istius novissimae plus quam primae,”

major quippe multo nunc est beatitudo congregationis nostrae, qui tanto duce, tam glorioso congregamur principe, quam si nunquam nos in primo parente confragrasset diabolicae flammae invidia. Juxta hunc sensum quo pertinuit dicere,

“meum est argentum, et meum est aurum?”

Ad hoc ut respondeamus, quaerimus primo, quod argentum, quod vel quale Dei sit aurum? Hinc jam Psalmistam praedicantem audimus:

“Eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne examinatum (Psal. XI).”

Item:

“Judicia Domini vera justificata in semetipsa, desiderabilia super aurum, et lapidem pretiosum multum (Psal. XVIII).”

Ergo divitias suas exponere volens, quibus gloriosam faceret domum suam,

“meum est, inquit, aurum, et meum est argentum,”

dona sua significans, quae daturus erat hominibus, quemadmodum de eodem Desiderato Scriptura loquitur:

“Ascendens in altum captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus (Psal. LXVII; Ephes. IV).”

Et jam quidem venit iste Desideratus, sed primo adventu ejus non adeo commota sunt coelum et terra et mare et arida, neque apparuit adhuc, aut impleta est magna domus ejus gloria.

“Nunc, inquit, Joannes, filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus. Scimus quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est (I Joan. V).”

Sed neque desideratus adhuc erat cunctis gentibus, quippe a quibus nesciebatur. Igitur quod praemiserat,

“quoniam ego vobiscum sum, verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti, et Spiritus meus erit in medio vestrum.”

quibus verbis, ut jam diximus, breviter expressum est sacramentum Trinitatis, ad primum spectat adventum hujus Desiderati, per quem factum est, ut spiritualiter egrederemur de terra Aegypti, baptizati in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Hoc animadverso, jam quaestione non indiget quod sequitur, quia veraciter

“adhuc unum modicum est, et ego, inquit, commovebo coelum, et terram, et mare, et aridam,”

illa videlicet commotione quae in Evangelio his verbis exprimitur:

“Et erunt signa in sole, et luna, et stellis, et in terris pressura gentium, prae confusione sonitus maris et fluctuum, arescentibus hominibus prae timore et exspectatione quae supervenient universo orbi. Nam virtutes coelorum movebuntur (Luc. XXI).”

Itaque qui primo venit occultus, secundo adveniet adventu manifestus (Psal. XLIX), motis coelo et terra, et mari, et arida, et motis cunctis gentibus, quemadmodum ibidem continuo dicitur:

“Et tunc videbunt Filium hominis venientem in nube cum potestate magna et majestate (Luc. XXI).”

Veniet, inquam, jam tunc Desideratus cunctis gentibus, id est fidelibus suis electis, et congregatis, ex omnibus gentibus. Tunc apparebit istius domus gloria quae hic promittitur, et de qua illic continuo sequitur:

“His autem fieri incipientibus, respicite et levate capita vestra, quoniam appropinquat redemptio vestra (ibid.).”