|
Adversariorum, seu veritati contradicentium universitas trifariam divisa
est. Alia divisio Judaeorum et alia haereticorum, alia paganorum. Super
omnes divisiones istas verbum Domini est, eo ordine quo nunc a nobis
nominatae sunt. Siquidem super Judaeos jam prolatum est verbum, et ipsi
designati sunt sub nominibus Chanaan et terrae Philistinorum, dicendo:
Verbum Domini super vos Chanaan terra Philistinorum; haeretici protinus
distinguuntur sub nominibus Moab et filiorum Ammon, dicendo: Audivi
opprobrium Moab et blasphemias filiorum Ammon, quae exprobraverunt
populo meo, et magnificati sunt super terminos eorum. Subinde paganorum
impietas sub nomine condemnatur Aethiopum, cum dicit: Sed et vos,
Aethiopes, interfecti gladio meo eritis. Protinus et ipse, qui est
omnium inimicorum caput, diabolus perditus atque perdendus designatur
sub nomine Assur, dicendo: Extendet manum suam super Aquilonem, et
perdet Assur. Denique sub istis nominibus debere hujusmodi sensus
suscipi satis probabile est, praesertim quia praeceptum fuisse scimus
prophetis, non omnia manifeste loqui, imo claudere sermonem et signare
librum, et ligare testimonium, et signare legem discipulis Domini, cum
pollicitatione: Quia pertransibunt plurimi, et multiplex erit scientia
(Dan. XII). Praeterea et illud nobiscum facit, quia nec rerum
praesentium, nec historiarum quae de rebus gestis conscriptae sunt
aliquod suffragatur experimentum sive testimonium ei, qui simpliciter,
et ut vulgo nota sunt, accipit haec nomina Chanaan sive Philistinorum,
Moab et filiorum Ammon atque Aethiopum. Nam et si non immunes fuere
malorum quae in mundo facta sunt vel fiunt, nihil tamen usquam legitur
tale vel tam magnum, ut praesentis prophetiae littera sonat, simpliciter
audientibus, verbi gratia, cum protinus ita loquitur: Vivo ego, dicit
Dominus exercituum, Deus Israel, quia Moab ut Sodoma erit, et filii
Ammon, quasi Gomorrha, siccitas spinarum, et acervi salis, et desertum
usque in aeternum. Similiter de terra Philisthinorum. Quando enim factum
est, quod dicit: Et erit requies pastorum et caulae pecorum? Quando
nullus in ea fuit habitator, et in tantam venit vastitatem, quae
laetabatur in eversione Judaeae, ut omnes urbes ejus munitissimae essent
in ovilia pastorum, atque ita inculta et sic vepribus atque urticis
operta ut pastores de reliquiis Judaeorum in Ascalone post meridiem
requiescerent, et in urbe quondam nobili greges suos accubare facerent.
Proinde coeptum iter securi pergamus, et Spiritus sancti verba
spiritualiter intellexisse contenti simus. Audivi opprobrium Moab, et
blasphemias filiorum Ammon, quae exprobraverunt populo meo, et
magnificati sunt super terminos eorum. Propterea vivo ego, dicit Dominus
exercituum, Deus Israel, quia Moab ut Sodoma erit, et filii Ammon quasi
Gomorrha, siccitas spinarum et acervi salis, et desertum usque in
aeternum. Reliquiae populi mei diripient eos, et residui gentis meae
possidebunt illos. Hoc eis eveniet pro snperbia sua, quia
blasphemaverunt et magnificati sunt supra populum Domini exercituum.
Causa pro posse dicenda est, cur his nominibus haeretici designati sint,
vel ob quam similitudinem vocentur Moab et filii Ammon. De Judaeis supra
dictum est quod recte vocentur Philistiim, videlicet, quia sicut ubi
accesserunt filii Israel de terra Aegypti per mare rubrum, Philistiim
qui vicini erant mari primi doluerunt, et primi bellum inferre parati
fuerunt, ita ubi conditum est baptismi sacramentum, Judaei, penes quos
conditum est, primi viderunt et inviderunt et primi contra fidem
evangelicam persecutionem exercuerunt, mala potione, scilicet spiritu
erroris inebriati et insanientes secundum nomen Philistiim, quod
interpretatur, potione cadentes. De haereticis nunc dicendum quod recte
vocentur Moab et filii Ammon, quia sicut Moab et filii Ammon de
consanguinitate Abrahae descenderunt, et tamen genus Abrahae semper
oderunt, ita haeretici in Christum se credere dicunt, et tamen
Christianorum catholicam fidem subvertere semper conati sunt. Et quis
hoc nesciat, quod de consanguinitate Abrahae per incestum nati sunt Moab
et filii Ammon? Dormierunt enim filiae Loth nepotis Abrahae cum patre
suo, et major quidem filia Moab, minor autem peperit Ammon (Gen. XIX).
Et Moab quidem ex patre, Ammon populus turbidus interpretatur. Quis
autem populus magis turbidus quam haereticorum coetus, qui alios turbida
et coenulenta potant doctrina, velut turbida aqua: sunt etiam haeretici
ex patre diabolo aeque ut Judaei, quibus ipse Dominus: Vos, inquit, ex
patre diabolo estis (Joan. VIII, num. XXV). Igitur ut Philistiim ita
Moab et filii Ammon, id est sicut Judaei, ita et haeretici in desertum
erunt usque in aeternum; quippe qui deserentes Deum et a Deo deserti,
absque dubio peribunt in sempiternum. Audivi enim, ait, Moab opprobrium
et blasphemias filiorum Ammon, scilicet haereticorum, qui nimirum
exprobraverunt populo mec, populo Christiano secundum exemplum Moab, et
magnificati super terminos eorum secundum exemplum filiorum Ammon. Quod
fuit exemplum Moab? Illud nimirum, quod fornicatus est populus cum
filiabus Moab, quae secundum suggestionem Balaam vocaverunt eos ad
sacrificia sua, et comederunt, et adoraverunt deos earum, initiatusque
est Israel Beelphegor. Magnum fuit illud opprobrium Moab, et usque in
praesentem diem, ait Phinees, macula hujus sceleris in nobis permanet,
multique de populo corruerunt. Secundum illius opprobrii vel maculae
exemplum fuit et est opprobrium haereticorum sive haeresiarcharum,
quales Marcion, Cherinthus, Ebion et Arius, aliique quamplures
exstiterunt. In quo? In eo videlicet quod non per ignorantiam
erraverunt, sed sicut ille Moab scienter et praeeunte consilio, quatenus
auxilio Dei destitutum redderet Hierusalem effecit ut initiaretur
Beelphegor, ita et isti scienter, quatenus populum ecclesiasticum omni
veritatis honore nudarent, et in perditionem traherent, turpia et
probrosa singuli suorum dogmatum simulacra propalaverunt. Quod autem vel
quale fuit exemplum filiorum Ammon? In quo illi priores super terminos
Israel magnificati sunt? Tulit Israel, ait rex filiorum Ammon, terram
meam, quando ascendit de Aegypto. Econtra Jephte dux Israel: Non tulit
Israel terram Moab, nec terram filiorum Ammon; sed Dominus Deus
subvertit Amorrhaeum, pugnans contra illum, pro populo suo Israel, et tu
nunc vis possidere terram ejus? Nonne ea quae possedit Chamos Deus tuus,
tibi jure debentur? Quae autem Dominus Deus noster victor obtinuit in
nostram cedent possessionem (Judic. XI). Disceptatio tunc fuit vehemens
contra filios Ammon, eo modo significantes se super terminos Israel. Sed
et ante hoc copulati regi Moab percusserant Israel, atque possederant
urbem palmarum (Judic. III). Secundum illius disceptationis exemplum
jugem atque pertinacem haeretici contra catholicam Ecclesiae
disceptationem habuerunt, et super terminos ejus magnificati sunt, super
terminos fidei, quos patres nostri prophetae et apostoli posuerunt,
adjiciendo aliquid super positionem, vel diminuendo quidpiam de
positione illorum, non timentes illud quod in Apocalypsi scriptum est:
Si quis adjecerit supra haec, adjiciet Deus supra illum plagas, quae
scriptae sunt in libro hoc; et si quis diminuerit de verbis libri
prophetiae hujus, auferet Deus partem ejus de ligno vitae, et de
civitate sancta (Apoc. XXII). Nonne et in psalmo scriptum est: Postula a
me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam et possessionem tuam terminos
terrae? (Psal. II.) At illi cum essent in partibus terrae, alii in Asia,
alii in Europa, alii in Africa contra semetipsos divisi et contra
catholicam Ecclesiam conjuncti, singuli suas partes construere pro
catholica Ecclesia contendentes, non parum Ecclesiae terminos, quantum
in ipsis fuit diminuerunt, claudere volentes in parte possessionem
Christi praefinitam usque ad terminos terrae. Ita super terminos populi
Domini magnificati sunt, et exprobraverunt et blasphemaverunt. Propterea
vivo ego, dicit Dominus exercituum, Deus Israel, quia Moab ut Sodoma
erit, et filii Ammon quasi Gomorrha. Quid erit Moab ut Sodoma, et quid
erunt filii Ammon quasi Gomorrha? Siccitas spinarum et acervi salis, et
desertum usque in aeternum. Ad quid valet siccitas spinarum nisi ut
mittantur in ignem vel submittatur eis ignis ut ardeant? Et ad quid
valet acervus salis, praesertim infatuati, nisi ut mittatur foras et
conculcetur? (Matth. V.) Igitur quod dicit, hoc est, quoniam ipsi sunt
spinae, de quibus non colliguntur ficus, et rubus de quo non vindemiatur
uva (Matth. VII), tradentur igni ut Sodoma et quasi Gomorrha, imo
tolerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorrhaeorum in die judicii, quam
illis qui non receperunt vos, ait Dominus, neque audierunt sermones
vestros (Matth. X). Quod si illis ita erit, qui non recipiunt neque
audiunt, quanto magis haereticis qui insidiose recipiunt et insidiose
audiunt, ut dum profitentur partem, possint subvertere totum. Juste
igitur et desertum, inquit, erunt usque in aeternum, id est peccatum
eorum non remittetur eis, neque in hoc saeculo, neque in futuro (Matth.
XII), quod vere est esse desertum, quia videlicet extra domum Dei, quae
est Ecclesia Dei, unde ipsi exierunt, nihil est nisi desertum. An et lex
hoc ipsum non dicit? Ammonites, inquit, et Moabites etiam post decimam
generationem non intrabunt Ecclesiam Domini in aeternum (Deut. XXIII).
Quod et si quid aliquando sapidum locuti sunt aut scripserunt, quoniam
et acervi salis fore dicti sunt, reliquiae, inquit, populi mei diripient
illos, et residui gentis meae possidebunt eos (Gen. XIX). Nec mirum, si
inter mortuorum et morientium haereticorum monimenta quidpiam reperitur,
quo velut sale viri catholici bene utantur, dum in typum illorum uxor
Loth, quae avia fuit istorum filiorum Moab et filiorum Ammon, ita mortua
fuerit, ut mortua verteretur in statuam salis. Est quidem salis natura
ad omnem escam necessaria, pulmentis enim saporem dat, aviditatem
excitat. Quin etiam pecudes, armenta et jumenta sale maxime provocantur
ad pastum, multo largiores lacte, multoque gratiores casei dote. Sed et
illa versa in statuam salis, pecudibus, armentis, sive jumentis
lingentibus eo modo proficere potuit, nunquid et sibimet sapuit? Sic
nimirum, quid sive utilium historiarum, sive moralium doctrinarum, sive
allegoricarum expositionum scripserunt, nihil eis proderit, sed
reliquiae populi Domini diripient codices illos, residui, id est non
perditi pueri, gentis Domini, viri ecclesiastici lectores et auditores
catholici possidebunt eos, legent eos, ut legunt Judaei cujuspiam opus
grande vel parvum, ut puta Josephi, vel cujuslibet caeterorum. Hoc,
inquit, eis eveniet pro superbia sua, quia blasphemaverunt, et
magnificati sunt super populum Domini exercituum. Cum multa sint
peccata, quoddam peccatum certum, propter quod haeretici desertum
fuerunt, ut supra jam dictum est in aeternum. Hoc est superbire, et non
per ignorantiam, sed per superbiam seu per invidiam contra veritatem Dei
verba proferre. Nam omne peccatum, ait Dominus, et blasphemia remittetur
hominibus, spiritus autem blasphemiae non remittetur. Et quicunque
dixerit verbum contra Filium hominis, remittetur ei, qui autem dixerit
contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque
in futuro (Matth. XII). Tanti hujus peccati reus ille addicitur, qui
sciens veritatem Dei, totis ingenii viribus econtra nititur, et tunc
demum verbum dicere contra Spiritum sanctum convincitur, quando verba
Scripturae quae utique verba sunt Spiritus sancti intelligens, imo
intelligere nolens, contraria loquitur. Quid igitur aliud astruit hic
sermo propheticus dicendo: Hoc eis eveniet pro superbia sua, quia
blasphemaverunt, nisi quod in Evangelio suo confirmat ipsum Verbum
incarnatum? Sequitur: Horribilis Dominus super eos, et attenuabit omnes
deos terrae, et adorabunt eum viri de loco suo, omnes insulae gentium.
Vere infelices, super quos Dominus horribilis est. Unde enim hoc? Nonne
Deus natura dulcis et suavis est, et ad videndum serenus et
desiderabilis? utpote in quem desiderant angeli prospicere (I Petr.
XII), miro atque ineffabili modo semper prospicientes et semper
prospicere desiderantes. Ergo infelices nimis, quibus pro conscientia
contigit horrere faciem pietatis, et sic perire a facie Dei, sicut fluit
cera a facie ignis (Psal. LXVII). Jam in ista vita miseri horrorem illum
sentiunt, et nescio quam in consolationem doloris sui negant esse quod
esse sciunt, tanquam hoc destruat vel destruere possit veritatem, quod
eam ipsi in mendacio detinent. Et attenuabit, inquit, omnes deos terrae.
Hic subaudiendum vel subintelligendum, qui semetipsos deos fecerunt.
Sicut enim dii terrae, super quos non est horribilis, et quos non
attenuabit Dominus, videlicet illi de quibus Psalmista cum dixisset:
Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham (Psal. XLVI),
subjunxit, quoniam dii fortes terrae vehementer elevati sunt (ibid.). Et
est sensus: quoniam praedicatores, qui in primis erant terra, facti dii
et filii Excelsi, facti fortes per fidem et per bona opera, vehementer
elevati sunt per miracula, et ita factum est ut multi ad fidem
generarentur, multi in principibus quoque, id est regibus aliisque
pontificibus cum Deo Abraham credendo congregarentur. Igitur de illis
solummodo hic agitur, qui semetipsos deos fecerunt, quia praemissum est
de superbia eorum, et magnificati sunt super populum Domini exercituum,
et eodem modo hic dicuntur dii, quo in Canticis canticorum sodales Dei,
et Domini nostri Jesu Christi: Indica mihi quem diligit anima mea, ubi
pascas, ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam post greges sodalium
tuorum (Cant. I). Isti dii, isti sodales Domini, qui nisi haeretici
sunt, de quibus hic sermo est sub nominibus Moab et filiorum Ammon.
Super eos plane horribilis Dominus, et attenuavit magnificentiam
illorum, quia et si in brevi magnificati sunt super populum Domini
exercituum, quasi sterquilinium in fine perditi sunt, et talium cujusque
messem, si qua fuit, comedit famelicus, et ipsum rapuit armatus. Illis
attenuatis, adorabunt, inquit, Dominum viri, de loco suo omnes insulae
gentium. Dictum hoc et dicendum cum subsannatione adversus ejusmodi
deos, qui jam non habent locum suum, imo quos jam non intuebitur locus
eorum vel cognoscet amplius, sicut per beatum Job dicitur, quia sicut
consumitur nubes et pertransiit, sic qui descenderit ad inferos, non
ascendet, nec revertetur ultra in domum suam, neque cognoscet eum
amplius locus ejus (Job. VII). Viri isti, qui non deseruerunt locum
suum, omnes insulae gentium, id est omnes Ecclesiae quae consistunt in
medio gentium sicut insulae quamvis marinis fluctibus undique tondantur,
stant et locum suum non deserunt, adorabunt de loco suo Dominum, et hunc
crucifixum, Deum et hominem Jesum Christum. Locus eorum apud ipsum Deum
est, sicut ipse ad Mosen: Ecce, inquit, est locus apud me, et stabit
supra petram (Exod. XXXIII), etc. Locus ille humilitas est sicut
Psalmista testatur, dicens: Si non Moses electus ejus stetisset in
confractione (Psal. CV), id est in nimia mentis humilitate in conspectu
ejus. Locum hunc haeretici non invenisse arguuntur, quibus hoc, quod
hactenus dictum est, eveniet, inquit, pro superbia sua, quia
blasphemaverunt, et magnificati sunt super populum Domini exercituum.
Sequitur: Sed et vos, Aethiopes, interfecti gladio meo eritis. Jam
superius dictum est, triplices esse Ecclesiae hostes, scilicet Judaeos,
haereticos atque paganos, et Judaeos sub nominibus Chanaan et
Philistinorum, haereticos autem sub nominibus Moab et filiorum Ammon,
paganos vero hic designari sub nomine Aethiopum. Cur paganos sub nomine
Aethiopum? Quia videlicet sicut pellis Aethiopica magis quam caeterarum
gentium nigra est, ita paganorum magis quam Judaeorum aut haereticorum
impietas nota est. Si quidem Judaei atque haeretiei quodam divini
nominis candore, utcunque se palliaverunt, pagani non unum Deum, sed
multa daemonia publico errore coluerunt. Igitur non soli Chanaan et
Philistiim, et Moab, et filii Ammon, sed vos, inquit, Aethiopes,
interfecti gladio meo eritis, id est non soli Judaei atque haeretici qui
legem acceperunt, sed et vos pagani sive gentiles, ejusmodi legem non
habentes, judicio meo condemnabimini. Non enim est distinctio apud Deum.
Quicunque enim sine lege peccaverunt, sine lege peribunt, et quicunque
in lege peccaverunt, per legem judicabuntur (Rom. II). Sequitur adhuc:
|
|