|
(CAP. V.) Domine, cum exires de Seir, et transires per Edom, terra mota
est, coelique ac nubes distillaverunt aquis. Exisse Dominus de Seir
dicitur, et transisse per Edom, eo quod Idumaeis legem suam recipere
nolentibus in monte Sinai legem Israel dederit. Terra mota est, coeli ac
nubes distillaverunt aquis. Terrae motus montis Sina describitur. Et
quod dixit, coeli ac nubes distillaverunt aquis, ad praesentiam Domini
coeli, quasi quodam pavore sudorem emittentes, aquis distillasse
dicuntur. Similiter et montes fluxerunt a facie Domini. Quod vero
sequitur: Et Sinai a facie Domini Dei Israel; subaudiendum est,
contremuit et fumavit. In diebus Sangar filii Anath, in diebus Jahel
quieverunt semitae, et qui ingrediebantur, ambulaverunt per calles
devios. Quievisse dicuntur semitae, quia tempore Sangar ducis Israel,
praeoccupatae erant semitae ab inimicis Israel, et non audebant in domum
Domini libere orandi gratia ascendere, sed qui ingrediebantur per eas,
timore inimicorum latenter et per calles devios ascendebant. De quibus
inimicis non plene eos Sangar liberasse dicitur. Quod vero interponitur
paulo superius, in diebus Jahel, intelligendum est quia, interempto
Sisara a Jahel apertae sunt viae, et absque ullo timore ibant in domum
Domini, qui antea per calles devios illuc gradiebantur, et quod Jahel
aut Debbora hic ponitur, humilitatis causa hoc Debbora fecisse dicitur,
eo quod Jahel uxor Aber Cynei Cisaram interfecerit. Cessaverunt fortes
in Israel, quieverunt donec surgeret Debbora, surgeret mater in Israel.
Fortes hic doctores et praedicatores legis dicit, qui quievisse, id est,
non fuisse dicuntur, donec surgeret Debbora, quae Israel et
praedicatione et exhortatione doceret, et consilio ab hostibus
liberaret. Hos etiam fortes in superioribus ad Dominum secum
benedicendum, eadem Debbora verbis his provocat, dicens: Qui sponte
obtulistis animas vestras de Israel ad periculum benedicite Domino. Hi
fortes, id est doctores, obtulisse dicuntur suas animas ad periculum, id
est legi Dei et servituti ejus se subdidisse, et die noctuque in
meditationibus corpus animamque macerasse. Nova bella elegit Dominus, et
portas hostium iste subvertit. Quomodo vel in quo nova bella? Sequitur
continuo, et interrogando dicit: Clypeus et hasta si apparuerunt in
quadraginta millibus Israel? subauditur, non. Haec enim verior lectio,
veriorque sensus est, licet in plerisque codicibus, detracta dictiuncula
si, affirmative soleat legi, quod scriptorum vitio inolevit. Quod dicit,
clypeus et hasta, intelligendum est hoc quasi jurejurando dixisse, quod
in quadraginta millibus nec clypeus nec hasta inveniri posset. Idcirco
Deus nova bella elegisse dicitur, et portas hostium subvertisse, eo quod
de inermibus fortes et victoriosos fecerit. Quod vero Israel armis
exspoliati fuissent. a Jabin rege Chanaan, in superioribus declaratur,
ubi dicitur: Clamaverunt filii Israel ad Dominum, nongentos enim
falcatos habebat currus, et per viginti annos vehementer oppresserat eos
(Jud. V). Vehementer oppressit eos, quia armis exspoliasse dicitur,
sicut in libro Samuelis scribitur: Cumque venisset dies praelii, non est
inventus ensis et lancea totius populi, qui erant cum Saul et Jonatha,
excepto Saul et Jonatha, filio ejus (I Reg. XIII). Cor meum diligit
principes Israel. Sciendum quod in Hebraeo non principes, sed doctores
legitur. Hoc Debbora in persona Dei loquitur, quod Deus diligat doctores
legi Dei studentes, de quibus dicitur subjungendo: Qui propria voluntate
obtulistis vos discrimini in populo, benedicite Domino. De quibus etiam
jam superius dictum est in eo loco, ubi ait: Qui sponte obtulistis
animas vestras ad periculum, benedicite Domino.
Qui ascenditis super nitentes asinas, et sedetis in judicio, et
ambulatis in via, loquimini. Ascensores asinarum populus Israel dicitur.
Asinae vero, in quibus ascendunt, doctores tribus Israel dicuntur. Super
quorum doctrinam reliquus populus quasi super asinas ascendisse dicitur,
id est requiescere. Et ipsae asinae nitentes dicuntur hoc est gradientes
instar lunae, in lege sedentes super judicium, id est super legem. Quae
etiam super judicium sedere dicuntur, id est super legem, et ambulare in
via, subauditur legis, eo quod viam legis nequaquam excederent. Populum
itaque qui super has asinas, id est super hos doctores requiescebant,
provocat Debbora ad benedicendum Dominum, et dicit: Loquimini, id est
laudate. Et quasi interrogassent, ubi, et quando laudabimus Dominum,
illa respondit: Ubi collisi sunt currus, et hostium suffocatus est
exercitus. Ibi narrentur justitiae Domini, et clementiae fortis Israel.
Ac si diceret: Quamvis semper et ubique Deus laudandus sit, modo tamen a
vobis potius laudandus est, et benedicendus, qui inimicos vestros
subvertit, sicut Aegyptios in mari Rubro (Exod. XIV). Tunc descendit ad
portas populus Domini, et obtinuit principatum. Ad portas populus Domini
descendit, id est ad portas domus Domini, quia, benedicto et collaudato
in loco victoriae Domino, descenderunt in domum Domini, ut ibi etiam
Dominum collaudarent, orationes et victimas ei offerentes. Quod vero de
tribu Isachar, doctores caeterarum tribuum essent, monstratur ex libro
Paralipomenon ubi ait: De filiis quoque Isachar eruditi viri, qui notant
singula tempora, ad praecipiendum quid facere deberent Israel, principes
ducenti. Omnes autem reliquae tribus eorum consilium sequebantur (I Par.
XII). Et quod iidem doctores asini sint, monstratur in libro Genesis ubi
legitur: Isachar asinus fortis accubans inter terminos. Vidit requiem
quod esset bona, et quod optima terra, et supposuit humerum suum ad
portandum, factusque est tributis serviens (Gen. XLIX). Asinus in libro
Genesis ubi sequitur, fortis dicitur propter fortitudinem legis, eo quod
legem in humero portaret, et caeteris tribubus tributum, id est
doctrinam legis impenderet.: In libro vero Judicum asinae dicuntur, eo
quod viribus fracti et humiliati atque infirmi manerent, jugo scilicet
gentium pressi atque humiliati, et sola tantum lege Dei contenti. Surge,
surge, Debbora, surge, surge, toquere canticum. Notandum quod in Hebraeo
expergiscere legatur, id est expergiscere in spiritu prophetiae.
Praefatorum itaque doctorum vocibus Debbora provocatur, ut expergiscatur
in spiritu prophetiae et laudis, et non cesset a laudibus Dei Unde et
sequitur: Loquere canticum. Surge Barach et apprehende captivos tuos
fili Abinoen. In Hebraeo dicitur: Praedare praedam tuam, fili, Ahionem.
Hac sententia vocibus etiam eorumdem doctorum Barach admonetur, ut
depraedetur reliquias inimicorum suorum, et ad internecionem eos usque
perducat, et nomen sibi victoriae laudabiliter acquirat.
Tunc salvatae sunt reliquiae populi. Haec sententia ad intelligendum,
jungenda est sententiae superiori, qua dicitur, ubi narrentur justitiae
Domini, clementiae fortis Israel, eo quod tunc salvatae sunt reliquiae
populi. Dominus in fortibus dimicavit. In Hebraeo legitur, Dominus
propter me in fortibus dimicavit, et est vox totius populi Israel.
Dimicavit enim propter eos in Aegyptiis et caeteris inimicis Israel.
Unde et sequitur: Ex Ephraim delevit eos in Amalec, id est Josue,
existens de tribu Ephraim, delevit fortes inimicos Israel in Amalec et
populum ejus in ore gladii, sicut legitur in libro Exodi: Fugavitque
Josue Amalec et populum ejus in ore gladii (Exod. XVII). Et quod idem
Josue ex tribu Ephraim fuerit, monstratur ex libro Numerorum, ubi
dicitur: De tribu Ephraim, Osee filium Nun (Num. XIII), quem et in
consequentibus Josue vocat, dicens: Vocavitque Moyses Oseae filium Nun
Josue (Jos. VI). Et post eum in populos tuos Amalec post eum, id est
Josue, ex tribu Benjamin existens, Saul populum Amalec praecipiente
Domino delevit. Quod de spiritu prophetiae Debbora et Saule futurum
prophetavit, et hoc secundum schema, quod vocatur prolepsis, dictum est,
quod ipse esset deleturus Amalec, sicut habes in libro Samuelis (I Reg.
XV). Sed et quod ait: O Amalec, in Hebraeo non legitur, sed Latinus
interpres sensus gratia hoc addidit. De Machir principes descenderunt et
de Zabulon, qui exercitum ducerent ad bellandum. In Hebraeo legitur: De
Machir principes descenderunt, et subauditur ad bellandum, id est ad
prosternendum Sisara principem, et de Zabulon, subauditur descenderunt,
qui ducerent de tribu litterarum, id est tribu Isachar, et subauditur ad
bellandum, id est ad Deum collaudandum et exorandum, de quibus et
sequitur. Duces Isachar fuere cum Debbora. In Hebraeo, principes, id est
doctores legis fuere cum Debbora ad collaudandum Deum. Et Barach
vestigia sunt secuti. Intelligendum est quia pars quaedam illorum cum
Debbora ad Deum collaudandum remansit, et pars Barach vestigia sunt
secuti ad populum exhortandum et debellandum Sisaram. Qui quasi in
praeceps ac barathrum se discrimini dedit. Barach scilicet, credens
verba Domini, se discrimini dedit, praecipitans se in torrentem Cyson,
persequens et debellans Sisarae exercitum. Barathrum in hoc loco torrens
Cyson intelligitur. Diviso contra se Ruben, magnanimorum reperta
contentio est. In Hebraeo non habetur contra se. Vox enim Debbora est
increpans Ruben, id est tribum Ruben, eo quod imperio Domini non
obtemperans cum fratribus suis contra inimicos Domini debellandos non
ierit, sed timore perterritus, et verbis Domini incredulus ab eis se
diviserit, et pro eo magnanimus, id est superbus, repertus, exstiterit.
Unde et sequitur eorum increpatio in spiritu prophetiae dicens:
Quare habitas inter duos terminos, ut audias sibilos gregum. In Hebraeo
non legitur duos, sed inter terminos, et est sensus: O Ruben, quare
habitas, id est quare remanes inter terminos tuos, scilicet vicinarum
tribuum tuarum, ut audias sibilos gregum? Ac si diceres: Greges quibus
abundas, servare cupis et amittere vereris, eorumque sibilos audire
potius delectaris, quam cum fratribus tuis ad debellandos hostes Israel
progredi niteris, et quia hoc facis, imperio Domini superbus resistis,
unde et sequitur id ipsum, quod et supra: Diviso Ruben, magnanimorum
reperta contentio est. Eo quod male fecerit, imperium Domini
parvipendens, et superbus existens. Galaad trans Jordanem quiescebat. Et
hoc increpando dicitur, eo quod remorante Ruben cum eo Galaad pari
consilio remanserit. Et Dan vacabat navibus, quia videns quod tribus
Ruben et tribus Galaad non irent cum fratribus suis ad bellandum, timore
correptus navibus vacando fugam arripuerit: Aser habitabat in littore
maris, et in portubus morabatur. Similiter hoc increpando ponitur, eo
quod Aser in littore maris habitans, in portubus moratus fuerit, fugam
potius arrepturus quam fratribus compraeliaturus. Zabulon et Nephthalim
obtulerunt animas suas morti in regione Meronie. In Hebraeo super
regionem Meronie. Et est sensus: Quia caeteris tribubus ire nolentibus,
hae duae tribus animas suas morti dederint super regione Meronie.
Meronie enim interpretatur excelsus. Pro regione enim Excelsi, id est
Dei, obtulisse dicuntur animas suas, et idcirco laudibus efferuntur, cum
caeterae comprehendantur tribus. Venerunt reges et pugnaverunt. Reges
terrae Chanaan dicit, qui regi Jabin subditi erant. Pugnarunt reges
Chanaan. Id ipsum repetit, in Thanaac. Thanaac enim provincia est, ubi
est torrens Cyson, juxta aquas Mageddo. Mageddo enim civitas est posita
super torrentem Cyson. Et quod dicit, juxta aquas Mageddo, intelligitur
juxta torrentem Cyson civitas Mageddo. Tamen nihil tulere praedantes.
Hoc subsannando dicitur, cum non solum nihil praedae tulerint, quin
potius animas eruere nequiverunt. De coelo dimicatum est contra eos.
Quia in quadraginta millibus Israel clypeus et hasta inveniri non
poterant, idcirco Dominus de coelo lapidibus grandinis et igni dimicavit
pro eis contra hostes suos, sicut et illud in libro Josue (Jos. X).
Stellae manentes in ordine suo et cursu, adversus Sisaram pugnaverunt.
Stellae angeli intelligantur, qui de coelo contra Sisaram pugnaverunt.
Torrens Cyson traxit cadavera eorum. Est enim hic defectus et quasi
interrogando, ubi et respondeatur in torrentem Cadumin, id est in mare
Rubrum. Unde et sequitur. Torrens Cadumin, torrens Cyson. Torrentem
Cadumin mare Rubrum vocat. Cadumin enim interpretatur antiquorum, eo
quod antique miracula in eo facta fuerint transeuntibus filiis Israel,
et Aegyptiis pereuntibus. Et quia mare Rubrum Aegyptios mortuos evomuit,
ita ut eos mortuos Israelitae super littus maris viderent, et eadem
cadavera piscibus et bestiis maris abstracta fuerunt, idcirco traxit
torrens Cyson cadavera eorum, ut pro cadaveribus Aegyptiorum sibi
ablatis cadavera Chananaeorum ipsius maris Rubri pisces et bestiae
comederent. Conculca anima mea robustos. Hoc Debbora in persona totius
Israelis dicit, ut omnes uno animo robustorum, id est fortissimorum
inimicorum suorum colla conculcarent, sicut est illud in libro Josue de
quinque regibus Chananaeorum (Jos. X): Ungulae equorum. In Hebraeo sic
legitur: Tunc ungulae equorum ceciderunt fugientibus impetum, et per
praeceps ruentibus fortissimis hostium. Lapidibus enim grandinum de
coelis ab angelis ungulae equorum cecidisse traduntur, ut sit sensus: Si
ungulae equorum cecidisse tactu lapidum creduntur, quid putas equitibus
accidisse? Maledicta terra Meroz dixit angelus Domini. In Hebraeo
legitur: Maledicite, Meroz, dicit angelus Domini. Angelus Domini ab
Hebraeis Michael intelligitur, qui jubet per Debboram populo Israel, ut
maledicant Meroz, id est potestatem angelicam, quae praeerat Chananaeis.
Meroz enim interpretatur arcanum. Idcirco maledici jubetur, id est
anathematizari, eo quod caeteris angelis dimicantibus pro Israel, ipse
non solum non pugnaverit, verum etiam in adversitate eorum perstiterit.
Maledicite habitatoribus ejus, id est et Meroz et populo ejus. Et
redditur causa cur maledicantur. Quia, scilicet, non venerunt in
adjutorium Domini, in auxilium fortissimorum ejus. Benedicta inter
mulieres Jahel uxor Aber Cynei. Inter mulieres scilicet Saram, Rebeccam,
Rachel, Liam, et caeteras ferme mulieres. Benedicatur in tabernaculo,
subauditur Domini, et ibi memoriale sit ejus, sicut et Judith. Et bene
redditur causa cur benedicatur, quia scilicet sapienter et prudenter
fecerit, eo quod petenti aquam lac dederit. Idcirco lac dedit, ut hostis
fugiens sibi potiorem fidem accommodaret. Et si quaeritur cur vinum non
dederit, respondendum est quia domus Rachab vinum non bibebat, sicut
habes in Jeremia propheta (Jer. XXXV).
|
|