CAPUT XIX.

His breviter praelibatis, multa sese aperiunt, multa sese ingerunt meditationi huic, meditationi mortis, quam suscepisti, o anima, pro intentione eruditionis. Primum itaque de his quae circa genus humanum divinitus aguntur, secundum eumdem ordinem judicii reddenda est ratio his qui modo supradicto quaestiones agitare solent de morte hominis, consequens esse volentes quod Deus causam mortis, scilicet peccatum, evenire voluerit, quia cum poneret eum in paradiso, futurorum utique praescius erat, et sic futurum esse praescivit. Si rite considerasti gradationem hanc, primum reatum, quo reus quis est judicio; deinde reatum, quo reus est concilio; tertio quoque reatum, quo reus est gehennae ignis: omnino ab ejusmodi suspicione veritas liberabit te, propter tuum simplicem oculum, qui hoc intendit agere, quod sapientia docet vel monet. Sentite, inquiens, de Domino in bonitate (Sapt. I). Dominus enim justus, Dominus Deus noster rectus, Deus fidelis et absque ulla iniquitate, jam quidem reum judicio habebat hominem, cum poneret eum in paradiso quia tumorem ambitionis ejus videbat, sed ille nondum reus erat concilio, idcirco sententiam super eum non proferebat, imo eadem bonitate, eadem patientia et longanimitate, qua nunc usque singulos hominum peccatorum exspectat, dicente Apostolo: An divitias bonitatis ejus, et patientiae et longanimitatis contemnis? ignoras, quoniam benignitas Dei ad poenitentiam te adducit? (Rom. II.) eadem, inquam, benignitate illum exspectabat, et sua illi beneficia largius impendebat. At ille, sicut ibi Deus apostolis continuo dicit: Secundum duritiam autem tuam et impoenitens cor thesaurizas tibi iram in die irae et revelationis justi judicii Dei (ibid)., pervenit ad opus peccati, quando fructum ligni vetiti maligna intentione comedit. Ex hoc jam reus concilio factus, qui jamdudum reus erat judicio. Quo reatu jamdudum reus erat judicio? Nimirum reatu ambitionis, qua esse ambiebat similis Deo, et hinc tumor antequam foris deprehenderetur in opere peccati, soli cognitus erat judici Deo. Idcirco namque foris tentatus tam facile cecidit ad hanc suggestionem serpentis: Comedite et eritis sicut dii (Gen. III), quia jam intus suberat tumor hujusce ambitionis. Unde veraciter ante nos dictum est, quia nisi prius intus tumuisset, foris tentatus tam facile non cecidisset. Factus est ergo, sicut jam dictum est, reus concilio (Matth. V), quia prius reus erat judicio, quia sicut nunc notum est universo caetui hominum, ita et multo clarius tunc innotuit reatus ejus coetibus angelorum. Et cum illius concilii testimonio sententiam accepit, sicut ibidem scriptum est: Ejecitque Adam, et collocavit ante paradisum voluptatis cherubin, et flammeum gladium (Gen. II). Miraretur vulgus, si audiret, quod pro tam exili cibo factus est reus tanto concilio, cum tamen nemo sapiens miretur, quod hodieque pro tam exili sono Raca, reus quisque existat concilio. Nos vero nequaquam miramur, imo justum Dei judicium laudantes et venerantes, misericordiam quaerimus; scientes quia sicut sonus brevis Raca magni odii signum est, et idcirco jure addicit reum concilio, ita et multo magis morsus unius pomi, quantumlibet modici, signum vel testimonium contra hominem fuit magnae ambitionis, et idcirco juste in omni concilio coeli ac terrae reus et inexcusabilis tenebatur homo jam secundum animam mortuus, et in corpore mortalis, et secundum utrumque reus gehennae ignis.