CAPUT XVII. Quod non tantum quid, sed et quandiu quis faciat minimis istis, debeat in judicio ponderari.

Notandum praeterea non solum quid, sed et quandiu quis faciat minimis istis, in judicio ponderari. Vigilanter quippe animadvertendum quia non dixit, quod uni ex minimis meis fecistis, sed quandiu, inquit, fecistis. Plurimum interesse manifestum est, ita ut judicare possint parvi quoque grammaticorum infantuli syllabici, et si judicare differant, dubiamve sententiam proferant nutabundi statim ferula magistri digni sunt. Quod enim, inquiunt, nomen est habens declinationem pronominis, quandiu vero adverbium est significativum temporis. Juste ergo, et sicut judicem justum decebit, dicet: Quandiu fecistis, appendendo videlicet, non solum quid factum, sed et quandiu factum sit? Exempli gratia: Dives aliquis epulans splendide, cuipiam Lazaro jacenti ante januam suam, micas sive reliquias (Luc. XVI), aut certe, si religiosior est, primitias mensae suae quotidie tribuit, et dum vivit pauperum memor est, non desinens tale quid facere, ex eo quod abundat sibi. Alius autem multi possessor patrimonii, fortassis et auri sive argenti intus repositi, coenobia sive xenodochia construit, constitutis redditibus annuis, unde non solum in vita ejus, sed et per mille generationes bene habeant et in commune vivant aliquod ex istis minimis, sive viceni, sive triceni, sive certe centeni. Nonne igitur, ut jam dictum est, pertinebit, in illo judicio, istud quoque meminisse pro ratione praemii, ut habeat plus retributionis qui diutius ministravit.