CAPUT 2

Hoc ita sensui conjungitur praecedenti. Ego, inquam, Dominus Deus tuus ex terra Aegypti, et extunc ita factis et dictis innotui, ut nemo se de ignorantia nominis mei excusare possit. Nam ut innotescerem, visionem extunc multiplicavi, ex quo Mosi apparui de medio rubi in flamma ignis, et ille dixit: Vadam et videbo visionem hanc magnam, quare non comburatur rubus (Exod. III). Et tunc per illum prophetam et per alios prophetas locutus sum, et visionem multiplicavi, id est videndus atque cognoscendus prophetis multipliciter apparui, et in manu prophetarum assimilatus sum, videlicet opera multa faciendo, quae mei ipsius quasdam similitudines praetulerunt. Exempli gratia: In manu Mosi decem plagis contraria quidem Aegyptus et Pharao flagellatus est, sed nonnisi per immolati sanguinem agni ad perfectum victoria perduci potuit. Illic nimirum in manu Mosi assimilatus sum; hoc denique tunc assimilatum vel praefiguratum est, quod decem justitiae praeceptis legalibus, qui illa ante meum servaret adventum, sancti homines, vexarent quidem spiritualem Pharaonem, id est diabolum, repugnando et resistendo illi atque contendendo exire de regno mortis, sed non praevalerent. Nihil enim ad perfectum adductura erat lex, sicut Apostolus dicit (Hebr. VII), donec tandem ingrederer mundum immolandus, et sacrificium justitiae futurus verus Agnus Dei, qui per meum sanguinem solus implerem, ut per justitiam hominum, quantumvis fortiter praecepta legis adimplentium fieri non potuit. Ejusmodi factis multiplicibus multisque similitudinibus in manu Mosi et prophetarum assimilatus sum. De ignorantia talium, quoniam scripta sunt, maxime tribus Juda, penes quam et templum et religionis sive sacerdotii cuitus erat, excusari non poterat. Sequitur ergo: Si in Galaad idolum, tamen frustra erant in Galgal bobus immolantes. Et est sensus: Si decem tribus idola colunt, quae templo Dei, sacerdotibus et Dei religione carent, tu tamen, o Juda, frustra Deum dereliquisti et in Galgal idola colis, cum habeas templum et sacerdotium, et caetera, quae ad divini cultus pertinent ritum. Galaad namque et mons est civitas juxta eumdem montem sita trans Jordanem in tribu Gad, de qua superius legimus: Galaad civitas operantium idolum, supplantata sanguine. Galgal vero in tribu Juda prope Bethel, de qua supradictum est: Omnes nequitiae eorum in Galgalis. Itaque et per Galaad decem tribus, et per Galgal tribus Juda recte denotantur, secundum tropum, qui synecdoche dicitur, id est conceptio, cum a parte totum vel a toto pars intelligitur. Aliter et sic intelligi potest, etiamsi Galaad idolum sit, sive quamvis Galaaditae abundent idolis, tamen in Galgal erant mira superstitionis insania, non contenti uno in loco fixa portenta venerari, sed semper de loco ad locum cursitantes, et idolorum loca diversa visentes, quasi praeclaris festivitatibus invitati. Nam et protinus subjungit: Nam et altaria eorum quasi acervi super sulcos agri. Quod est dicere: Cum enim uno in loco, hoc est in Hierosolymis uni Deo sacrificia vel primitias offerre debuerint, adeo multiplicaverunt altaria, sicut superius jam dictum est, et ita exuberaverunt simulacris, et in vicis tam multa stabant altaria, ut solent manipulorum congesti stare acervi. Hoccine est haereditarium paternae fidei, quod habito judicio Domini cum Juda, et visitatione super Jacob, filii Juda vel filii Jacob mereantur nuncupari? Non utique. Sequitur enim: Fugit Jacob in regionem Syriae, et servivit Israel in uxore, et in uxore servivit. In propheta autem eduxit Israel de Aegypto, et in propheta servatus. Causa ista non minime operatur in illo judicio, sive operatione Domini super Jacob in discernendo, quis veraciter et quis falso dicatur esse semen Jacob. Cur enim ille fugit in regionem Syriae, et servivit in uxore? Videlicet ne quando ad ejusmodi perduceretur altaria per mulieres Chanaan. Dixit enim Rebecca ad Isaac: Taedet me vitae meae propter filias Eth. Si acceperit Jacob uxorem de stirpe hujus terrae, nolo vivere (Gen. XXVII). Vocavit itaque Isaac Jacob, et benedixit, praecepitque ei dicens: Noli accipere conjugem de terra Chanaan; sed vade, et proficiscere in Mesopotamiam Syriae ad domum Batuel patris matris tuae; et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui (Gen. XXVIII). Itaque mulieres terrae illius fugit, quae possent illi scandalum esse et causa peccati; et exemplum ejus sequendum esse, propter causam eamdem, Moses ita scripsit: Non inibis cum eis foedus, nec misereberis eorum, neque sociabis cum eis conjugia. Filiam tuam non dabis filio ejus, nec filiam illius accipies filio tuo; quia seducet filium tuum, ne sequatur me, et ut magis serviat diis alienis, irasceturque furor Domini, et delebit te cito (Deut. VII). Isti autem contra de Galaad in Galgal, de Galgal in Galaad cursitabant, quaerendo et sequendo idola, quae ille de gente in gentem et de regno in populum alterum pertranseundo fugiebat. Falso igitur filios illius fecisse dicunt, cum sint potius Chanaan, sicut supra dictum est, cujus opera sectati sunt. Magnum profecto praeconium est fugientis, in eo quod dicitur, et in uxore servivit. Maluit uxorem juxta beneplacitum Dei, patris ac matris propria servitute acquirere, quam filias Chanaan ducere cum offensione, sicut fecit Esau, de quo scriptum est: Esau vero quadragenarius duxit uxores, Judith filiam Beheri Ethaei, et Bascinath filiam Heloim ejusdem loci; quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae (Gen. XXVI): uxor illa in qua servivit Rachel exstitit. Non pro Lia servivit, aut conventionem fecit, sed pro Rachel, quam solam diligens a patre petivit. Idcirco autem repetiit dicendo, et servivit in uxore, et in uxore servivit, quia videlicet bis pro una eademque Rachel septennem servitutem subiit. Septem quippe annis servivit, antequam conjugem duceret, et debito conjugio fraudatus est, sed querela deprompta, protinus post Liae copulam quam non quaesierat, optatis potius nuptiis Rachel, rursus servivit septem aliis annis. Et notandum quod sic repente nomen commutatur, dicendo: Fugit Jacob in regionem Syriae, et servivit Israel in uxore. Quando fugit, dicebatur Jacob, quando autem servivit, meruit vocari Israel, auctis utique meritis, sicut narratio continet reversionis ejusdem de servitio redeuntis. Ad eamdem distinctionem tanti patris et eorum qui, quamvis carnis ejus filii nequaquam tamen merentur in semine reputari, spectat ad illud, quod protinus subjungit: In propheta autem eduxit Dominus Israel de Aegypto, et in propheta servatus est. Nam econtra subaudiendum est: Isti autem de Aegypto mente nequaquam sunt egressi, imo ipsi sunt Aegyptus, faciendo sibi et colendo deos, Aegypti scilicet vitulos, quorum cultum didicerunt in terra Aegypti. Unde confestim in sua persona Deus conquerendo dicit: