CAPUT XXXI. Quod fidem, spem, charitatem, homo Deo debuit, sed ingratus non exhibuit.

Ex omni, inquit, ligno paradisi comede, etc. Tria duxit digna imperare majestas Trinitatis, ex omni ligno comede, et de hoc ne comedas, et in quocunque die comederis ex eo, morte morieris. His tribus propositionibus tres ab homine virtutes exigens, id est, charitatem, spem et fidem: quas nunc, reciprocato ordine, a nobis exigit eadem Trinitas unus Deus, fidem, spem et charitatem: quia illa cadendo descendit, nos resurgentes a fide, per spem ad charitatem Dei ascendamus. Nam in eo quod hominem gratis fecit, et gratis nihilominus in illo voluptatis loco, in illo tali paradiso deliciis affluenti, patrem futurum multitudinis sanctorum posuit, plane debitorem magnae charitatis eumdem sibi efficit hominem, et valide suis beneficiis obligavit. At ille ingratus tantae gratiae debitum charitatis non rependit, in quo ob magnitudinem nequitiae nullus est qui aestimare possit. Item in praecepto dicentis, De ligno autem scientiae boni et mali ne comedas, spem insignem exhibere debuit. Spem, inquam, habere, et de bono Deo sperare debuit, quod is qui gratis tanta jam bona sibi contulerat, profecto subjectionem et obedientiam in praecepto custodienti, majora quae promittebat, id est, coelestem paradisum et sanctorum angelorum societatem, quandoque conferret. At ille procul dubio spei hujus virtutem non habuit de futuris, quia videlicet (sicut jam dictum est), charitatem non habens, primum ingratus erat praesentibus bonis. Item in comminatione dicentis: In quocunque enim die comederitis ex eo, morte moriemini, fidem habere debuit, fidem, inquam, habere firmiter et credere, quod non invidendo divinitatem homini, Deus tale lignum interdixisset se, inevitabilem praevaricationis poenam veraciter praenuntiasset. At illa infelix mulier, infelicis viri socia tam in poena quam in culpa, serpenti magis quam Deo credidit, serpenti, inquam, dicenti: Nequaquam morte moriemini, scit enim Deus quia quocunque die comederitis ex eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut dii, scientes bonum et malum, magis quam Deo credidit, et hunc veracem, Deum autem (quod auditu quoque scelus est) per invidiam mentitum fuisse putavit. Ita Deus bonus, sapiens et justus, naturam suam observavit, divinitatem suam attendit, propositumque tenuit, dum in uno praecepto suo tres a creatura sua similitudinis suae virtutes, id est, fidem, spem, et charitatem, quas offerri sibi dignum erat, recte exegit. Nos igitur unum locuti et aliud, quippe qui in illo vetere parente nostro perdidimus, et in gratia novi parentis nostri secundi hominis Jesu Christi misere negligimus, non addamus ultra loqui, quod nequissimum est, discutiendo Dominum Deum nostrum, cur sic vel sic fecerit: cur homini tale praeceptum dederit, vel cur non potius illum, quasi pullum onagri, liberum natum esse permiserit. Quid ergo, inquis? Nonne Scriptura dicit: Omnia quaecunque voluit fecit, in coelo et in terra (Psal. CXIII). Quomodo ergo omnia quaecunque voluit fecit Dominus, qui nec illud quod praecepit, quod utique nisi fieri voluisset nequaquam praecepisset, ad effectum perducere valuit? Etenim in isto plasmate suo, fidem, spem et charitatem, secundum praeceptum suum invenit. Ad haec inquam: Nequaquam frustratum est consilium vel propositum Dei, valente enim de trunco illo virtutes illas reflorescere fecit. Nam ille quidem ad hoc opus Dei mancus exstitit, et contra opus vel praeceptum Dei, manus incontinentes, per concupiscentiam extendit, sed inventus est de genere ejus homo secundum cor Dei, qui contentus ab omni concupiscentia manus ad poenalem sibi obedientiam in ligno crucis extendit, et, sub pedibus suis conculcato peccato, legenda virtutis exempla multis millibus sequentium se proposuit.