CAPUT XIII. Quomodo Deus in paradiso ad auram post meridiem deambulasse dicitur.

Quid tandem illud sibi vult, quod interposuit Scriptor, dicens: Deambulantis in paradiso ad auram post meridiem? Exilia quidem ad majestatem Dei videntur haec dicta, quod tanquam homo post curas vel post laborem pransus dormiat, et sopori suo vel quieti suae deputatas habeat horas meridianas, ac deinde post somnum deambulando grave corpusculum recreat, ac dulci relevat aura. Sed ne mireris, nam revera tunc homini Deus nimium dormierat. Si enim tunc non dormisset is de quo nunc dicitur: Ecce non dormitabit neque dormiet qui custodit Israel (Psal. CXX), nequaquam tantum malum accidisset, nequaquam tantum damnum rei familiari, fur diabolus intulisset. Igitur quod dictum est, cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem, non sermonis vacui superfluitas, sed gravissima opportuno in tempore querela est. Quo exemplo licet nobis cum propheta dicere: Exsurge, quare obdormis, Domine? Exsurge (Psal. LXIII). Si enim eidem Psalmistae recte licuit dicere: Et excitatus est tanquam dormiens Dominus, tanquam potens crapulatus a vino (Psal. LXXVII), pro eo quod tardiuscule subvenit, capta quippe fuerat jam arca Dei, et sacerdotes ejus in gladio ceciderant, Osni, et Phinees (I Reg. IV): quanto magis tunc tanquam crapulatus a vino, toto meridie dormisse dicendus est, quando illo tacente, tantum malum universo generi humano partum est. Et notandum, quod non post noctem, sed post meridiem Dominus Deus excitatus deambulasse dicitur. Dominus enim lux est, et tenebrae in illo non sunt ullae. Proinde sive cum vigilat, sive cum nobis dormit, nunquam noctem, sed semper habet meridiem, quia semper lux ipse est. Quid ergo, inquis? Culpandusne est Deus, quia toto meridie dormivit, et eo dormiente lupus ovem centesimam tulit? Non utique, sed tota culpa illius est, quia custodem suum dormire permisit. Nam ut ille non dormiat, in arbitrio hominis est, qui semper illum ne dormitet aut dormiat, inquietare debet. Unde et per Prophetam spiritus ejus dicit: Qui reminiscimini Domini, ne taceatis, et ne detis silentium ei (Isa. VI). Quomodo non dandum est silentium ei? Videlicet toto die et tota nocte non tacendo laudare nomen Domini. At ille, scilicet Adam et uxor ejus, uterque pari pertinacia silentium tenuit, quia, sicut superius jam dictum est, neque quia formavit, neque quia in paradiso Deus hominem posuit, neque quia ad propagandum genus humanum, utrumque, scilicet masculum et feminam, conjunxit, ullam gratiarum actionem reddidit, nec ullum piae confessionis verbum de ore cujuslibet eorum sonuit in auribus Dei. Itaque nec ejus culpa est, qui dormivit, sed ejus qui tam ingratum silentium, ut merito dormire possit, ei praebuit. Igitur magnitudine negligentiae hominis et justitiae Dei, Scriptura valenter et proprie satis expressit, dum Dominum Deum assimilavit homini tam quiete tamque licentiose in meridie dormienti, ut, peracto somno, etiam deambulare ad auram et spatiari vacet sibi, nemine interpellante, vel curam afferente alicujus negotii.