|
Sed jam hic antequam in hunc sermo noster paradisum progrediatur,
nullatenus praetereundum est, de isto quoque pulcherrimo deliciarum
Domini hortulo, scrupulose disseruisse magnos et illustres viros, sensu
longe diverso. Nam alii, spiritualem omnino sequentes intelligentiam,
narrationem hujus sacrae Scripturae neglexisse videntur historicam,
tanquam visibilia illa et corporalia non fuerint, sed intelligibilium
significandorum causa hoc modo dicta vel conscripta sint, arboresque
istas et ligna pomifera sive fructifera in virtutes vitae moresque
convertunt: quasi propterea non potuerit esse paradisus corporalis, quia
potest etiam spiritualis intelligi. Alii vero, consultius Scripturae
veritati adhaerentes, haec inquiunt, et si qua commodius dici possunt de
intelligendo spirituali paradiso, nemine prohibente dicantur, dum tamen
et illius historiae veritas fidelissima, rerum gestarum narratione
commendata credatur. Non enim idcirco non fuerunt duae mulieres, Agar et
Sara, et ex eis duo filii Abrahae, unus de ancilla et unus de libera,
quia duo Testamenta in eis figurata dicit Apostolus, aut ideo de nulla
petra, Moyse percutiente, aqua defluxit, quia potest illic figurata
significatione etiam Christus intelligi, eodem Apostolo dicente: Petra
autem erat Christus (Gal. IV). Porro, illis qui litteram vel historiam
hoc loco praeterire volunt, istud maxime scrupulum movet, quod de
quatuor fluminibus ex paradiso fluentibus, duo, Tigris et Euphrates,
esse scribuntur. Nam Salustius, inquiunt, auctor certissimus, asserit,
tam Tigris quam Euphratis in Armenia fontes demonstrari, ex quo
animadvertimus aliter de paradiso et fluminibus ejus intelligendum. Sed
esto. Etiam si Salustius ille auctor certissimus sit, et verum dicat,
horum fluminum fontes in Armenia demonstrari: non infirmatur tamen
litterae veritas, quae dicit paradisi fluvium in quatuor capita dividi,
quorum haec duo sunt. Siquidem omnes aquae potabiles atque salubres,
ubicunque fluant, vel undicunque appareant, de fonte paradisi per
occultos meatus originem trahunt, et ex ejus dulcedine hoc habent, ut
potabiles sive salubres sint. Nam et supra hoc modo dictum est: Sed fons
ascendebat e terra irrigans universam superficiem terrae; superficiem,
inquam, quia profecto in superficie patet effectus, sive fructus
irrigationis in herbis virentibus, in lignis pomiferis. Hoc denique
notandum est, quod non dictum sit, et fluvius egrediebatur de paradiso,
qui deinde dividitur in quatuor flumina, sed qui deinde dividitur in
quatuor capita. Nam ille fons universam (ut jam dictum est) terram
irrigat; et quemadmodum jecur in corpore animalis, quod dicunt physici
fontem esse sanguinis, cunctis venis sanguinem ministrat vitamque
animantis hoc ministerio retentat: sic ille fons universam terram per
venas occultas vegetat, et in multos redundat fontes et flumina, sed
eorum omnium quatuor ista sunt capita, id est principalia flumina.
Igitur et fontes horum, scilicet Tigris et Euphrates, sibi libet, in
Armenia demonstrentur, et tamen per viam quam novit auctor fluminum
Deus, de paradiso secundum veritatem Scripturae hujus manare credantur.
|
|