|
Huic theologorum vulgo, a quo Ruperti, ut putantur, errores temere
denotatos vidimus, satis sit opposuisse tot adducta celebrium scriptorum
et theologorum illustrium, videlicet Honorii Augustodunensis, Trithemii,
Reynerii, Joannis Coclaei, Sixti Senensis, Nicolai Sanderi, et aliorum
hujusmodi testimonium de intemerata Ruperti fide, de sana ipsius
doctrina et de coelesti in sacris Scripturis exponendis intelligentia.
Quis enim istorum vel naevum aliquem in doctissimi Ruperti operibus
notat? Imo quis ipsorum sancti illius doctoris scientiam et scripta non
commendat; et maxime libros De divinis officiis, ex quibus, ut plurimum,
Ruperti errores ejus aemuli tentant educere. Ipsos eximie laudat
Albericus hoc uno verbo:
|
“Ropertus seu Rubertus prior S. Laurentii Leodiensis, qui scripsit
librum famosum De officiis divinis per annum et multa alia. Equidem scio
nomen istud famosum in malam partem saepe verti; sed et scio in bonam
esse vertendum, cum auctor aliquis celebratur.”
|
|
Ipse Coclaeus, veritatis catholicae adversus Lutheranos acerrimus
propugnator, luci restituit illa Ruperti Opera De divinis officiis, et
commentarios in Joannis Evangelium, in quibus Rupertus Lutheranorum
errores praedocuisse a censoribus minus aequis fertur; sed et ex istis
operibus Coclaeus amplissimis Ruperti fidem et doctrinam laudibus
exornat in epistola ad Henricum abbatem Tuit. an. 1526, ut supra
produximus. Qui autem credi poterit fortissimus fidei contra impias
Lutheri novitates defensor, in summam catholicae fidei ruinam edidisse
sub catholici doctoris nomine ea opera quae Lutheri praedicarent errores
et defenderent?
Dixeris ergo Coclaeum vel omnino caecutiisse (quod perspicax uterque,
fidei scilicet et doctrinae, ipsius oculus dixisse prohibet) vel in
Ecclesiam dire saeviisse; dum ista Ruperti opera Lutheri errores
praecinentia emisit in publicum. Sincera tanti doctoris fides, et ardens
fidei adversus Lutherum zelus, ut hoc de Coclaeo vel cogitemus non
sinit. Verius ergo dixeris et aequius judicaveris, nullum istis Ruperti
operibus errorem haberi; et nil nisi catholicum a Ruperto scriptum esse,
quem sat laudasse putat Coclaeus, dum eum ecclesiasticum dicit.
Istis adjice maximum Friderici Coloniensis archiepiscopi, et Canonis
episcopi Ratisponensis in evolvendis Ruperti operibus studium, nulla
unquam ullius erroris suspicione suborta; adeo ut non solum Ruperti
scriptis toti incumberent, sed et pro scribendis sollicite instarent, ut
ex prologis ad librum in Apocalypsim, ad librum De gloria Filii hominis,
ad librum De victoria Verbi, et ad librum De processione Spiritus
sancti, et ad alios videre est.
Adjice quis, etiam dum viveret, Rupertus diceretur; omni morum et
doctrinae sapientia insignem eum vocat, qui ab eo quaerit de laesione
virginitatis. Adjice quod Cunoni Ratisponensium antistiti opus De
divinis officiis, ubi error, si quis sit, tanquam primitias frugum
terrae, quam dedit ei Dominus, cum aliis suis operibus in Exodum, in
Joannem, etc., Rupertus obtulerit, ea proferens adversus eloquentes
aemulos tanquam sincerae suae fidei testimonium.
Verum et ipse summo pontifici opusculum istud De sacramentis, sive de
divinis officiis distinctum libellis duodecim, cum Commentariis in
Exodum et in Joannem et aliis operibus dicat,
|
“ea existimans et existimari cupiens, inquit, tanquam ligna quibus
nutriri possit ignis charitatis sive amoris in altari Domini, in corde
cujuspiam legentis, sive audientis, et legendo, sive audiendo cupientis
proficere in dilectione nominis Domini.”
|
|
Libereque scribit in sua ad Romanum pontificem epistola; quod
|
“semper licuit semper licebit unicuique dicere, salva fide, quod
sentit.”
|
|
Qua fronte Rupertus ista Romano pontifici effutiisset? Qua fide, ut sua
asseruisset, et Romano pontifici dicasset, tanquam divinae charitatis
incentiva, illa opera quae Berengarii haeresim novissime a sede
apostolica damnatam et profligatam tot libris totque paginis doceret, in
Exodum scilicet, in Evangelium Joannis, et De divinis officiis, ex
quibus Bellarminus et Vasquez supra positos errores Tuitiensi deputant.
Alius a me, et a quovis prudenter catholico, credet piissimum Rupertum
omnem frontem exuisse, ut ista proferret: et omnem fidem abjecisse, ut,
quam damnatam noverat, Berengarii haeresim renovaret, et Romano
pontifici impudentissime sisteret.
Parumne haec, quae plus quam satis sunt ad revincendas recentiorum
theologorum adversus Ruperti fidem et doctrinam impugnationes? Frementes
aemuli ne quidem in illius opere De divinis officiis, nihil quod mordax
eorum carperet invidia circa augustissimum corporis et sanguinis Christi
sacramentum intercipere potuerunt; qui tamen id omne quod minus
catholice dictum ipsis visum est, palam damnaverunt, Ruperti doctrinam
proclamantes haereticam.
Hoc uno sincera Ruperti fides astruitur, et ab imputatis vindicatur
erroribus, ut ipsa, quae Ruperti fidem impugnavit, propugnet invidia.
Rem magis aperio. Cum Rupertus, eorum qui Deum aeque velle malum culpae,
ac bonum virtutis docebant, errorem acerrime confutasset, ipsi
instantius Ruperti scripta scrutati sunt, desiderantes reperire aliquid
quod jacerent in ipsum pertinens ad contagium cujuslibet haereticae
maculae, in vindictam opprobrii quod per ipsum injectum sibi querebantur
in illa controversia de voluntate Dei . Tandem se aliquid scrutando
invenisse sibi visi sunt, et ad horam hostiliter gaudere coeperunt eo
quod dixerit de tenebris creatos esse angelos; quod dicebant manifestam
haeresim esse. Quod tamen Rupertus Scripturis sacris prorsus consonum
demonstrat. Unus etiam praelatus et praedicator, sed fere nunquam
subditus sive auditor, ut Rupertus loquitur, amice, quasi pro studio
legendi, praestari sibi a Ruperto expetit aliquid de opusculis ipsius;
qui praestitit illi opusculum De divinis officiis. Accepit, abiit, legit
quantum et quandiu voluit; et ecce librum proclamat haereticum, flammis
exurendum. Undenam putas? An quia transsubstantiationem negavit? An quia
Christi corpus ab impiis non manducari docuit? An quia Christum panaceum
seu impanatum dixit? An quia panem hypostatice unitum Verbo tradidit?
Nullo istorum is liber proclamatur haereticus. Nullo istorum dicitur
flammis exurendus. Unum hujusce libri capitulum aemulus iste rudiori
popello ingerit, et singulis, quasi ingemiscendo, insusurrat quod in eo
Rupertus haereticam dedisset propositionem. Quam? An quod Christi corpus
et sanguis, non nisi umbratice et figurative sint in sacramento? An quod
Christi corpus et sanguis non reali, sed fidei duntaxat manducatione
percipiatur? An quod cum Christi corpore et sanguine simul panis et
vinum posita maneant? An quod panis et vinum in sacramento uniantur
hypostatice Verbo? Nullam haereticarum hujusmodi propositionum Ruperto
ascripsit; sed unam hanc, quod Spiritus sanctus de Maria virgine esset
incarnatus. Ex ea sola Ruperti fidem mens invida traducere potuit
exclamans
|
“quod idcirco periret mundus, quia talia scriberentur .”
|
|
Hujus autem calumniae quanta esset vel matitia vel inscitia, ex ipsis
Ruperti verbis, omnibus sic innotuit, ut iste commentator de aperta
mendacii iniquitate convictus cesserit. Utinam et argumento ab ista
calumnia ducto, ii qui censent Rupertum Lutheranis praelusisse, in eo
maxime opere De divinis officiis, convicti et iniquioris censurae suae
pudore suffusi, veriora magisque catholica de Ruperto sentiant; ubi
adverterint perstrepentem aemulorum invidiam nihil in Ruperti operibus,
ne quidem in illo De divinis officiis libro, adversus eucharistici
sacramenti veritatem offendisse in quod irrueret.
Ruperti errores, si qui fuerint, non eos fugerunt qui ut illum caperent
in sermone, verba ipsius dolosa statera appendebant. Ruperti nomini
parcere non erat mens iis qui in Rupertum ardentes novum confixerant
errorem, quo ipsum proclamabant haereticum. De istis ergo contra
corporis et sanguinis Christi sacramentum erroribus Rupertum, ut quid in
judicium non vocavere, si ullius ex ipsis vel tenuissimam umbram Ruperti
scripta, praeferunt? ea haud dubie aetate planiorem sanae fidei
intellectum habebant ipsa loca, quae ad sensus haereticos posterioris
temporis censura detorsit.
Majori ergo, si non invidia, saltem temeritate recensiores in Ruperti
operibus errores arguunt, quos nec mordacior invidia in illis carpere
potuit; sed quos sagacior intelligentia novit a Ruperti mente, doctrina
et fide prorsus alienos. Quandoquidem vero nostrum Tuitiensem ab errore
omni liberum indefinite demonstrasse, minus est ad integram ipsius
defensionem; Rupertum a singulis, qui ipsi imputantur, erroribus
sigillatim vindicabimus.
Rupertus ab Umbraticorum errore defenditur; Nec usquam eucharistiam esse
corporis et sangninis Christi figuram sensisse, aut docuisse; imo hunc
errorem impugnasse; et corporis et sanguinis Christi veritatem sub panis
et vini speciebus asseruisse et propugnasse demonstratur.
Wiclefus, ut errori suo larvam induceret, mendaciter finxit orthodoxum
librorum De divinis officiis auctorem, quem Rupertum astruximus,
corporis et sanguinis Christi sub panis et vini speciebus abnegasse
praesentiam; nec nisi panem et vinum in Eucharistiae sacramento
censuisse: adeo ut ipsum nihil ei aliud sit quam corporis et sanguinis
Christi typus et figura.
Impium istud Viclefi mendacium confutare religionis est, ne ad doctores
catholicos haeretica sua dogmata transferens, catholico nomine incautis
illudat; et primam hanc adversus Ruperti fidem, de pellere calumniam,
Christiana justitia jubet; quae ab Ecclesiae unitate et sinu eum divelli
non patitur, qui ipsius veritatem propugnavit et sensum.
Unde Ruperti damnatur fides, inde absolvitur; et ex eo quo adversus
ipsam corrupta, ex ipso pro ipsa sincera proferuntur testimonia. Ex
opere De divinis officiis Rupertum primi istius erroris arguunt; ex ipso
catholica Ruperti fides de corporis et sanguinis Christi veritate sub
panis et vini speciebus astruitur.
In libri primi sexto capite, Christus suis portatus in manibus
Testamentum scripsisse dicitur:
|
“Vespere, inquit, Dominus panem et vinum assumens, et veritatem sui
corporis et sanguinis repraesentans, suis portatus in manibus
Testamentum scribit suis haeredibus humilitatem scilicet et charitatem.”
|
|
Et capite decimo septimo, de ministerio altaris agens, et veritatem a
signa distinguens, ait:
|
“Quod in Veteri Testamento promissum, praesignatum et a longe salutatum,
in Novo autem datum, revelatum, et palam est factum; hic praesentialiter
exhibetur, non in umbra, sed in veritate, non in figura, sed in re. Hic
illud agitur, in quo noster David insanire videbatur regi Achis, quando
tympanizabat pendens in cruce, et impingebat ad ostia civitatis, id est
ad conclusa corda non credentis sibi; quando ferebatur in manibus suis,
tenens panem et vinum, et dicens: HOC EST CORPUS MEUM, HIC EST SANGUIS
MEUS, Novum Testamentum,”
|
|
etc.
Id fusius prosequitur in libri quinti capite decimo nono De divinis
officiis, ubi illud psalmi tricesimi tertii, Venite, filii, audite me,
timorem Domini docebo vos, ea expositione illustrat.
|
“Sumptum est hoc de psalmo tricesimo tertio, cui titulus inscribitur,
Psalmus David, cum commutavit vultum suum coram Abimelech, et ferebatur
in manibus suis, et dimisit eum, et abiit. Est autem celeberrimum in
Scripturis sacris, et jam a nobis dictum, David, id est manu fortem et
desiderabilem, qui fugiens persecutionem Saul venit ad Achis, qui hic
appellatur Abimelech, et coram illo immutavit vultum suum et ferebatur
in manibus suis, significasse Dominum Jesum qui coram Abimelech, quod
interpretatur patris mei regnum, scilicet coram Judaeis, immutavit
vultum suum, id est sacrificandi ritum, quando immolato jam Paschae
veteris agno, sumens panem et vinum ferebatur in manibus suis, dicens:
HOC EST CORPUS MEUM, HIC EST SANGUIS MEUS. Hoc autem hac remissionis et
gratiae die (feria quinta in Coena Domini qua poenitentes Ecclesiae
reconciliantur) factum est. Cum ergo tantus Pontifex Deo Patri assistit,
tenens panem et vinum, et invitat omnes ad CORPORIS et SANGUINIS sui
convivium,”
|
|
etc.
Quandonam autem Christus in suis manibus ferebatur, nisi quando panem et
vinum assumens, ea in verum corpus suum, et suum sanguinem transtulit,
panem carnem propriam effecit, et vinum verum sanguinem, ista elementa
transmutans virtute verbi quo dixit: HOC EST CORPUS MEUM, HIC EST
SANGUIS MEUS, ut ipse Rupertus exprimit pluribus in locis infra
proferendis?
Quandonam Christus suis portatur in manibus, nisi, ut Augustinus eadem
mente qua Rupertus, eadem psalmi tricesimi tertii verba explicat, quando
commendans ipsum corpus suum ait: HOC EST CORPUS MEUM?
|
“Ferebat enim illud corpus in manibus suis . Et ferebatur in manibus
suis; quomodo ferebatur in manibus suis? Quia cum commendaret ipsum
corpus suum et sanguinem suum, accepit in manus suas, quod norunt
fideles, et ipse se portabat quodam modo cum diceret: HOC EST CORPUS
MEUM .”
|
|
Quid ergo? Veritatem corporis et sanguinis Christi in sacramento negat,
qui corporis et sanguinis illius rem seu veritatem ab prioris Testamenti
figuris et umbris separat? Verum Christi corpus et sanguinem a
sacramento dividit, qui verum corpus et sanguinem Christi, ut fideles
norunt, cum Augustino adorat in Christi manibus: qui seipsum suis
manibus terens, non figuram, non umbram, sed sui corporis et sanguinis
veritatem ferebat, et discipulis exhibebat, dicens: HOC EST CORPUS MEUM.
Unum istud ex hujusmodi opere testimonium si fidei faciendae non
sufficiat, quod probatae tamen est fidei; alterum ex libro secundo,
capite secundo profertur, in quo Missae offerendam, seu, ut vocant,
offertorium explicans, expressis verbis profitetur quod
|
“panis et vinum in VERUM CORPUS et SANGUINEM Domini transferuntur.”
|
|
Sed et eos infidelitatis damnat, qui in isto sacrificio praeter panem et
vinum nihil amplius intuentes, cum dicitur eis corpus et sanguis Domini
est, murmurant, dicentes:
Quod ipsorum murmur comprimit, eos edocendo quod
|
“si sacerdos Verbi flumen super panem et vinum effuderit, Verbum Dei
statim de S. altari panem et vinum in CORPUS et SANGUINEM suum
transferenda suscepit.”
|
|
Quod unum et idem corpus de Maria Virgine et de altari sumitur. Denique
|
“quod unum corpus est, et quod de Maria genitum in cruce pependit, et
quod in S. altari oblatum quotidie nobis ipsam innovat passionem
Domini.”
|
|
Haec sane sensus evidentioris sunt, quae dubiae alicui interpretationi
subjaceant. Haec probationis fidei, quae erroris Umbraticorum vel umbram
patiantur.
Non minus probata, nec minus expressa sunt, quae in quinto ejusdem libri
capite leguntur.
|
“Feria quinta, inquit, jam agone propinquo, Testamentum suum scribit
haeredibus suis, consignans eis thesaurum corporis et sanguinis sui.
Vere vivo flumine Verbi divini, super panem et vinum confluente, tam
veram divinitatem, veramque humanitatem Christi in coelo sedentis et
regnantis excipimus, quam veram substantiam ignis a sole supposita
crystalli sphaera exigua, fere quotidie mutare possumus.”
|
|
Haec Rupertus. At non corporis thesaurum Christus nobis consignat, sed
illudit qui solam corporis figuram et umbram tradit. Quod absit a
Veritate, quae, cum nusquam mentiri aut illudere possit, corporis
thesaurum dum nobis consignare se dicit, rem ipsam corporis, qua
ditemur, non umbram qua illudamur, suae consignasse Ecclesiae credenda
est. Si tam vere Christi humanitatem, quae in coelo est, in sacramento
excipimus quam vere ignis substantiam crystallo, in ipsius Ruperti
sententia, quid dubii est Rupertum sensisse et docuisse veram Christi
humanitatem, eamque ipsam quae in coelo sedet et regnat, re ipsa esse in
sacramento?
His adjice libri II capitis decimi sexti verba, quibus Rupertus ritum
fractionis hostiae, quae fit a sacerdote dicente: Pax Domini sit semper
vobiscum, ea explicatione dilucidat:
|
“Interim tenens sacerdos corpus Domini, quia cognitus est in fractione
panis, tripartita fractura suam sanctae Trinitati assignat hostiam;
particulamque unam, quae personam innuat Filii, sacro sanguine demissam
immergit.”
|
|
Quis ad haec omnem de Ruperti fide suspicionem, si quam ex falso rumore
conceperat, ultro non deposuerit? Corpus Domini teneri sacerdotis
manibus hostiae particulam sacro sanguine tingi et immergi quis audiens,
non corpus sed umbram, non sanguinem sed figuram in sacramento
demonstrari judicet? sibi ipse igitur et aliis imponit, qui figurae
errorem Ruperto imponit.
Si tamen nec istis hujusce calumniae injuria cesserit, audiatur ipse
Rupertus hocce figurativae praesentiae corporis et sanguinis Domini in
sacramento commentum impugnans, et solius signi rationem evertens ex
ipsius Domini Verbis. In capite vicesimo secundo ejusdem secundi libri
haec habet:
|
“In eo quod consecratur, nec ipsum individuum corpus Domini significat:
Dominus enim non hoc significat: sed, HOC EST CORPUS MEUM, inquit.”
|
|
Quid haec cum Wiclefo, Calvino et caeteris in sacramento solam corporis
Christi figuram docentibus? Quid his adversus impium istud dogma, pro
corporis et sanguinis Christi veritate in sacramento validius et
expressius? Quid SS. Patribus, Cyrillo Hierosolymitano et aliis, ex
hisce Christi verbis hanc veritatem nos edocentibus, magis consentaneum?
Quid ergo cum illis signum et figuram magis destruit, et corporis et
sanguinis Christi veritatem in sacramento magis astruit, ne mendacio,
calumniae, vel errori natus, qui ista perlegens, hujusce De divinis
officiis operis auctorem corporis et sanguinis Domini veritatem in
eucharistiae sacramento non solum non asseruisse, sed negasse dixerit
aut senserit.
Alia superaddere superfluum ducerem, nisi alia me regula doceret quod
abundantia juris non vitiat. Evolventi itaque librum sextum De divinis
officiis, in capite vicesimo tertio, De Parasceve, ista occurrunt:
|
“Salutata cruce duo presbyteri deferunt ad altare corpus Dominicum;
elevato calice cum corpore Domini, dicitur: Per omnia saecula,”
|
|
etc. Quem ritum mystice sic interpretatur:
|
“Nunc illud dicendum est duos presbyteros, qui corpus Domini ad altare
deferunt, significare Joseph,”
|
|
etc. Nos autem cum silentio communicavimus,
|
“sed sanguis ille quem sumimus, ad Deum de ore nostro clamat,”
|
|
etc. Tandemque in capite decimo sexto ultimi libri dicit quod
|
“per cibum corporis et potum sanguinis sui, Christus procurat vitam et
incolumitatem animabus spiritualium filiorum.”
|
|
Siccine Wiclefus, siccine Calvinus et alii Umbratici usquam de Christi
corpore et sanguine in sacramento locuti sunt? Siccine loquitur, qui
corporis et sanguinis Christi veritatem in altari negat, et nonnisi
corporis et sanguinis umbram agnoscit?
Qui scribit corpus Dominicum ad altare deferri; qui elevari calicem cum
corpore Domini observat; qui sanguinem illum, quem in altari sumimus, ad
Deum de ore nostro clamare nos admonet, alludens ad illud de sanguine
Abel: Sanguis fratris tui clamat ad me terra; qui porro per cibum
corporis et potum sanguinis Christi veritatem in altaris sacramento
sensit et asseruit? Quibus pressioribus verbis Sancti Patres hujusce
sacramenti veritatem nobis tradiderunt? Calumniatorem ergo pudeat
calumniae suae; nec sanam operis istius De divinis officiis doctrinam,
auctorisque illius catholicam fidem amplius proscindat.
Ex isto quidem De divinis officiis opere, de quo maxime adversus Ruperti
fidem expostulant Ruperti censores, corporis et sanguinis Christi
veritatem altari sacramento demonstrasse, catholicamque proinde Ruperti
fidem propugnasse satis est. Quandoquidem vero non desunt qui duodecim
De divinis officiis libros alteri ascribant, ut supra indicavimus; ne
ipsis alterum a Ruperto ab errore Umbraticorum vindicasse videar, ex iis
etiam operibus quae, nullo refragante, Ruperti censentur, corporis et
sanguinis Christi veritatem ab eo constanter assertam et fortiter
propugnatam ostendo.
|
|