CAPUT 10

“Vespere autem facto, discumbebat cum duodecim discipulis suis. Et edentibus illis, dixit: Amen dico vobis, quia unus vestrum me traditurus est. Et contristati valde, coeperunt singuli dicere: Nunquid ego sum, Domine? At ipse respondens ait: Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Filius quidem hominis vadit sicut scriptum est de illo. Vae autem homini illi per quem Filius hominis tradetur! Bonum erat ei, si natus non fuisset homo ille. Respondens autem Judas, qui tradidit eum, dixit: Nunquid ego sum, Rabbi? Ait illi: Tu dixisti. Coenantibus autem eis accepit Jesus panem, et benedixit ac fregit deditque discipulis suis et ait: Accipite et comedite, hoc est corpus meum. Et accipiens calicem, gratias egit, et dedit illis, dicens: Bibite ex hoc omnes. Hic est enim sanguis meus Novi Testamenti, qui pro multis effundetur in remissionem peccatorum. Dico autem vobis, non bibam amodo de hoc genimine vitis, usque in diem illum cum illud bibam vobiscum novum in regno Patris mei.”

Hic idem narrationis ordo apud Marcum habetur (Marc. XIV), scilicet, inter manducandum et bibendum, dum manducarent vetus Pascha, id est Agnum assum cum azymis panibus et lactucis agrestibus, proditorem fuisse designatum, dicendo:

“Amen dico vobis, quia unus vestrum me traditurus est,”

etc., usquequo ait illi,

“Tu dixisti.”

Et tunc demum sacramentum corporis et sanguinis sui Dominum tradidisse discipulis suis, ubi jam de traditore illo nulla mentio fit. Porro apud Lucam textus vel ordo litterae se aliter habet. Prius enim utrumque Pascha, scilicet vetus et novum continua narratione describit, et tunc demum haec Domini verba subjungit:

“Verumtamen ecce manus tradentis me, mecum est in mensa (Luc. XXII),”

etc. Haec diversitas in ordine narrationis, diversas magnis atque catholicis Patribus de Juda traditore sententias peperit, aliis dicentibus de illo quod interfuerit, aliis astruentibus quod jam exisset et non interfuerit, ubi Dominus jam dictum corporis et sanguinis sui sacramentum discipulis suis tradidit. Praecipuus Pater Augustinus, attendens Lucae evangelistae narrationem sive litterae ejus seriem, hoc sensit, hoc in plerisque locis scripsit, quod ille interfuerit, et cum caeteris apostolis sacramentum hoc acceperit. Exempli gratia: In Evangelio secundum Joannem, ubi dictum est:

“Et post buccellam tunc introivit in illum Satanas (Joan. XVIII),”

non autem ait, ut putant quidam negligenter legentes, tunc Judas Christi corpus accepit. Intelligendum enim est quod jam omnibus eis distribuerat Dominus corporis et sanguinis sui sacramentum, ubi et ipse Judas erat, sicut sanctus Lucas evidentissime narrat, ac deinde ad hoc ventum est, ubi secundum narrationem Joannis apertissime Dominus per buccellam tinctam atque porrectam, suum exprimit traditorem, fortassis per panis tinctionem, illius significans fictionem. Porro beatus Hilarius hanc Matthaei narrationem sequens, in hoc ipso Evangelio dicit:

“Postquam Judas proditor indicatur, sine quo Pascha accepto calice et fracto panc conficitur, dignus enim aeternorum sacramentorum communione non fuerat. Nam discessisse statim hic intelligitur, quod cum turbis reversus ostenditur. Neque sane [de vel cum] Deo [tunc] bibere poterat, qui non erat bibiturus in regno, cum universos istum bibentes, ex vitis istius fructu secum postea bibituros polliceretur .”

Si ergo causa postulaverit ut in quaestionem veniat utrum Judas adhuc in illa hora cum discipulis fuerit, an ante eam exierit, quis horum magis audiendus vel sequendus erit? Is utique cui magis opitulatur ratio sumpta de textu evangelicae narrationis. Soli namque sunt prophetae et apostoli, quorum de Scripturis in aliquo dubitare nefarium sit. Quod cum multis ipsorum, qui Scripturas tractaverunt confirmari possit sententiis, una sufficiat beati Hieronymi in versiculo psalmi LXXXVI:

“Dominus narrabit in scripturis populorum et principum horum qui fuerunt in ea.”

“Videte,”

ait, quid dicat:

“Qui fuerunt,”

non qui sunt, ut exceptis apostolis quodcunque aliud postea dicitur, abscindatur, non habeat auctoritatem. Quamvis ergo sanctus sit aliquis post apostolos, quamvis disertus sit, non habeat auctoritatem, quoniam Dominus narrat in scripturis populorum et principum horum qui fuerunt in ea.

Si igitur scire opus est vel scire cupimus cujusnam ratio firmior sit, pervidendum est prius quomodo Lucas a caeteris evangelistis Matthaeo et Marco in ista narratione non discrepet, quia videlicet beatus Augustinus eorum consonantiam hic non requisivit, dum Lucae narrationem sequi visus est. Quaerentibus istud jam occurrit, quia videlicet, cum dixisset:

“Et accepto pane, gratias egit, fregit et dedit eis, dicens: Hoc est corpus meum quod pro vobis datur, hoc facite in meam commemorationem;”

similiter et calicem, ita determinavit, ut diceret postquam coenavit (Luc XXII).

Profecto si postquam coenavit, ergo et post verba haec:

“Verumtamen ecce manus tradentis me, mecum est in mensa,”

quia, sicut jam dictum est, secundum alios evangelistas haec verba dixit, nec postquam coenavit, sed quando coenavit, et de coena ipsa buccellam intinctam Judae porrexit, qui et, sicut Joannes refert, continuo exivit (Joan. XIII). Hic jam quaeritur quid opus fuerit ut hic evangelista tali uteretur modo narrationis. Est enim hic modus, quem recapitulationem vocant.

“Unde Ticonius quidam, ut ait beatus Augustinus, contra Donatistas invictissime disseruit, sextam regulam scripsit in libro quem Regularum vocavit, quia in eo quasdam septem regulas exsecutus est, quibus quasi clavibus divinarum Scripturarum aperientur occulta .”

Sextam regulam ille recapitulationem vocavit, in obscuritate Scripturarum satis vigilanter inventam. Sic enim dicuntur quaedam quasi sequantur in ordine temporis, vel rerum continuatione narrentur, cum ad priora quae pretermissa fuerant latenter narratio revocetur, quod nisi ex hac regula intelligatur, erratur. Exempli gratia: In Genesi scriptum est:

“Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio, in quo posuit hominem quem formaverat (Gen. II).”

Statimque sequitur:

“Produxitque Dominus Deus omne lignum pulchrum visu et ad vescendum suave, lignum etiam vitae in medio paradisi, lignumque scientiae boni et mali (ibid.).”

Hoc igitur videtur dictum, tanquam id factum sit, postquam factum posuit Deus hominem in paradiso, cum breviter utroque commemorato, scilicet et quod plantaverat Dominus Deus paradisum, et quod in eo posuit hominem quem formaverat, recapitulando redeat et dicat quod praetermiserat, videlicet quomodo plantatus fuisset paradisus .