|
Miranda sane et praedicanda Salvatoris nostri studiosa charitas, qui cum
passus propter delicta notra, resurrexit propter justificationem nostram
(Rom. IV), nihilominus propter eruditionem nostram distulit quadraginta
diebus ascensionis suae gloriam, per quos et praebuit seipsum vivum in
multis argumentis apostolis suis, quod elegit, ut essent testes suae
resurrectionis (Actor. I). Poterat enim eadem die, qua resurgendo super
occasum ascendit (Psal. LXVII), nubem quoque ponere ascensum suum (Psal.
CIII), et semel ostensum testibus suis verum hominem, vera Verbi
divinitas, eadem velocitate qua suscitaverat, post tres vel paulo plures
dies in paternae majestatis collocare dextera. Magna ergo charitas, et
vere non quaerens quae sua sunt (I Cor. XIII), quae, ut subveniret
tardis ad credendum, triumphalem Christi tardavit ascensum (Luc. XXIV),
et ut consummatam ostenderet gratiam, praeparatam victori distulit
gloriam. Itaque vae perfidis haereticis, quos legitimus hic quadraginta
dierum numerus exspectatos et incorrectos, justae tandem sententiae
subigit. Legitimus namque est quadragenarius dierum numerus apud homines
quoque in protelandis consultationibus, ut is cui forte consulitur,
etiam si lunaticus sit, id est stultus,
|
“stultus quippe ut luna mutatur (Eccle. XXVII),”
|
|
cum tot dies exspectatus sanum consilium non admiserit, justus
judicetur, quoniam ante quadraginta dies luna mutatur, unde et hic plus
quam stultus, qui per tot dies mutatus non est. Sed libet per aliud
simile ex antiqua divinae auctoritatis Scriptura comprobare, quod
resurrectionis mortuorum detractores, jure nunquam ad ejusdem
resurrectionis gloriam pervenire mereantur, quam per quadraginta dies
exploratam, adhuc pertinaci impietate calumniantur. Legimus in libro
Numerorum, quia loquens Dominus ad Mosen in deserto Pharan,
|
“Mitte, inquit, viros, qui considerent terram quam daturus sum filiis
Israel, singulos de singulis tribubus ex principibus, id est, viros
duodecim. Qui cum ascendissent, exploraverunt terram, ascenderuntque ad
meridiem, pergentes ad torrentem Botri, abscideruntque palmitem cum uva
sua, quam portaverunt in vecte duo viri,”
|
|
etc. Reversique exploratores terrae post quadraginta dies, omni regione
circuita, alii detraxerunt terrae quam inspexerant apud filios Israel,
dicentes: Terra, quam lustravimus, devorat habitatores suos. At vero
Josue filius Nun, et Caleph, filius Jephone, Terra, inquiunt, quam
lustravimus, valde bona est. Si propitius fuerit Dominus, introducet nos
in eam, et tradet humum lacte et melle manantem. Cumque clamaret omnis
multitudo, et eos lapidibus vellet opprimere, apparens Dominus Omnes,
inquit,
|
“homines qui viderunt majestatem meam, et signa quae feci in Aegypto et
in solitudine, et tentaverunt me ecce jam per decem vices, nec quisquam
qui detraxit mihi, intuebitur terram, pro qua juravi patribus eorum
(Num. XIII, XIV).”
|
|
Haec illis in figuram contigisse Paulus quoque apostolus testis est.
Nam, cum de hac sacra loquens historia dixisset:
|
“Patres vestri omnes mare transierunt, et omnes in Mose baptizati sunt
in nube et in mari, et omnes eamdem escam spiritualem manducaverunt, et
omnes eumdem potum spiritualem biberunt, bibebant autem de spirituali
consequente eos petra, petra autem erat Christus, sed non in pluribus
eorum, inquit, beneplacitum est Deo. Nam prostrati sunt in deserto:”
|
|
et quia tentaverunt Christum,
|
“a serpentibus perierunt:”
|
|
et quia murmuraverunt, interierunt
et protinus adjungit:
|
“Haec autem omnia in figura contingebant illis, scripta sunt autem ad
correptionem nostram, in quos fines saeculorum devenerunt (I Cor. X).”
|
|
In figura videlicet, quorum, nisi eorum, quae in hoc fine saeculorum, id
est, in hac mundi sexta aetate facta sunt? Christus Dominus, Aegypti
rege, id est, tenebrarum principe debellato, per mare Rubrum baptismi
sui traduxit illos, et nunc per vitae praesentis desertum regit, ut
inducat in repromissionem aeternae haereditatis, id est, in eam, de qua
nunc loquimur, gloriam beatam resurrectionis. Quam enim ab illo terram
|
“lacte et melle manantem”
|
|
sperare debemus, nisi conformitatem corporis Christi quod resurrexit, in
quo habitat omnis plenitudo divinitatis (Coloss. II), ut per illud
reformet, sicut Apostolus ait (Philip. III), corpus humilitatis nostrae
configuratum corpori claritatis suae? Igitur et hi, qui veritatem negant
ejusdem resurrectionis, sicut et illusores, malorumque concupiscentes
tentatores atque murmuratores, juste prosternuntur in deserto et
pereunt, atque ab exterminatore intereunt. Totidem quippe, id est,
quadraginta diebus evangelica refert Scriptura in multis exploratam esse
argumentis terram carnis Christi, quod vere resurrexit a mortuis (Actor.
I), ut veraciter agnoscamus ex illa, qualis erit nobis status futurae
resurrectionis. Ascenderunt fidei exploratores ad meridiem, id est, ubi
elevatus erat verus sol Christus per altissimam resurrectionem, et
attulerunt nobis botrum cum palmite suo, quem portant duo viri, id est
ipsum Christum, cui dicit sponsa in Canticis:
|
“Botrus cypri dilectus meus mihi (Cant. I),”
|
|
portant, inquam, in vecte duo viri, id est, pendente in ligno crucis cum
veritate corporis, in quo resurrexit. Hunc enim susceptum portant duo
viri, id est duo populi, Judaicus, atque gentilis: et sicut anterior ex
eis, qui botrum ferebant, portabat quidem, sed averso dorso non videbat,
posterior autem et portabat et videbat: Sic anterior populus Judaicus
testimonia passionis et resurrectionis Christi portat quidem in
Scripturis, sed averso corde non credit, atque ideo non intelligit:
posterior autem, id est gentilis, et portat et videt, quia quod legit,
credens intelligit, intelligens credit. Hunc ergo botrum afferentes
veritatis exploratores, id est, annuntiantes Christum, hunc nobis
apostoli testes fideles dicunt scriptis (I Cor. V), dicunt miraculis, de
gloria sperandae resurrectionis:
|
“Terra quam lustravimus bona est, sicut ex his fructibus cognosci potest
(Num. XIII).”
|
|
Quo enim dissimile est huic illud, quod nobis annuntiant,
incorruptibilem carni superindui resurrectionis gloriam, veramque et
eamdem carnis ejusdem permanere naturam?
|
“Lustravimus, inquiunt, eam, vidimus et perspeximus, manus nostrae
contrectaverunt de Verbo vitae (I Joan. I).”
|
|
Misimus enim manus nostras et palpavimus latus ejus, et contrectavimus
cicatrices vulnerum in manibus et pedibus ejus, dicentis:
|
“Palpate et videte, quia spiritus carnem et ossa non habet,”
|
|
sicut me videtis habere:
|
“et manducavimus, inquiunt, et bibimus cum eo, postquam resurrexit a
mortuis (Joan. XX).”
|
|
At illi qui simul ascenderunt explorare Scripturam, pleni alieno
spiritu, falsi et fallentes, negantes veram resurrecturam corporum
naturam, et corpus Dominicum post resurrectionem phantasticum fuisse
suspicantur, id est, ventis et aere subtilius. In quo isti
murmuratoribus illis dissimiles sunt, qui detrahentes terrae quam
inspexerant, dicebant:
|
“Terra ista quam lustravimus, devorat habitatores suos? (Num. XIII.)”
|
|
Devorat quippe habitatores suos illa, quam speramus vita, si nos aliter
non admittit, nisi vera in resurgentibus intereat corporum natura.
Argumentantur enim et dicunt: Quomodo corpus Dominicum post
resurrectionem verum fuit, quod clausis ad discipulos introivit januis
(Joan. XX)? Videbor in ventum verba jactare, si contra hos inimicos
fidei Christianae multa velim responsionis argumentosae spicula vibrare.
Illae namque vulpeculae jam dudum tonitru coeli, id est, clamore
fulminantis Ecclesiae conterritae ubicunque sint latitant in caveis
subterraneis, nec prodire audent, ut vineas florentes fructumque
parturientes (Cant. XI), suo more putido dente demoliantur. Sed ecce dum
haec scribimus, jucundo per quemdam fratrem nostrum gratia resurgentis
nobis arridet miraculo. Testor illam beatam, ac deliciosam noctem, in
qua Christus ab inferis victor ascendit, me nihil super hoc mentiri,
nisi ille tam sacrilegus sit, ut de hujusmodi re quippiam fingere ausus
fuerit, quod vita ejus vel propositum omnino prohibet vel suspicari.
Fratris tamen ejusdem nomen tacebitur, quoniam et hoc obnixe precatur.
Nam factum quidem lucere coram hominibus cupit, ut glorificetur Pater
qui est in coelis (Matth. V): se autem videri non vult, nec suis
reputare meritis miraculum, cujus sola Dei gratia, quo judicio nescimus,
operatrix est, multi enim venient in illa die dicentes:
|
“Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo, virtutes
multas fecimus? Et respondebit eis: Amen dico vobis, nescio vos unde
sitis (Matth. VII).”
|
|
Res hujusmodi est: Hoc sancto Paschae Sabbato, quo cereo de cujus quoque
praeconiis superius aliqua diximus, annus ab Incarnatione Domini
millesimus centesimus undecimus inscriptus est, in ecclesia Sancti
Laurentii ad praecedentes ejusdem diei matutinos, exstinctis de more
cunctis luminaribus, dum eorum ultimum exstingueretur, et ad canticum
Evangelii haec antiphona a D. abbate Berengero imponeretur: Mulieres
sedentes ad monumentum, ecce repente ante pedes illius projectum cecidit
ipsius, quo firmiter substrictus erat, cingulum. Ille solutum esse et
cecidisse suspicatus, quod tamen mirum fuisset, quia non delapsum
fuerat, neque circum crura pedesque descenderat, sed ante pedes quasi
projectum, ut dictum est, exsiliverat, inclinavit se, ut tollens illud
rursum sese accingeret. Cumque manus injecisset ut illud sibimet
circumdaret, nondum, ut erat fortiter astrictus, non cedere sibi, ultra
quam dici potest admiratus est, intendenti et secum cum stupore magno
reputanti, quidnam hoc sibi vellet, ecce vox facta est et sibilium
tanquam aurae tenuis audivit, dicentem sibi:
Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.
Siquidem haec, ut ipse referens testatus est, admiratio mentem ejus
persaepe subibat, quomodo verum Domini corpus, unde ipse nullatenus
dubitabat, clauso resurgere monumento, clausis potuit januis ingredi ad
discipulos. Mox ergo illi ad memoriam simile illud rediit, quod
Augustinus refert in libro De Civitate Dei, factum per quamdam Petroniam
clarissimam feminam, quae mirabiliter ex magno atque diutino, in quo
medicorum adjutoria cuncta defecerant, dolore sanata est. Haec a quodam
Judaeo dixit sibi fuisse persuasum, ut annulum capillario vinculo
insereret, quo sub omni veste ad nuda corporis cingeretur, qui annulus
haberet sub gemma lapidem in renibus inventum bovis. Hoc alligato quasi
remedio, ad sancti martyris Stephani limina veniebat. Sed propheta a
Carthagine, cum in confinio fluminis Bagradae in sua possessione
mansisset, surgens ut iter perageret, ante pedes suos illum jacentem
annulum vidit et capillariam zonam, qua fuerat alligatus, mirata
tentavit. Quam cum omnino suis nodis firmissime, sicut erat, comperisset
astrictam, crepuisse atque exsilivisse suspicata est. Qui etiam ipse cum
integerrimus fuisset inventus, futurae salutis quodammodo pignus de
tanto miraculo se accepisse praesumpsit, atque illud vinculum solvens,
simul cum eodem annulo projecit in flumen. Non credant hoc, inquit idem
Augustinus, qui etiam Dominum Jesum per integra virginalia matris
enixum, et ad discipulos clausis ostiis fuisse ingressum non credunt.
Comparentur nunc duo haec tam insignia divinae pietatis miracula, recens
hoc, quod hominem cingulum renum ejus firmiter obstrictum, et
indissolutum transiit et exsilivit: et illud antiquius, quod zonae
insertus, nodo integro persistente, erupit annulus. Nescio quid mirer
amplius, nisi quod hic pariter, ut supradictum est, vox divinitus audita
est:
Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.
Hoc igitur ubi accepi, mane quippe, ubi primum loquendi copia fuit,
duobus tantum fratribus, quorum unus exstiti, attonitus adhuc frater
ille rem gestam retulit, obnixe postulans ut creditum nobis secretum
nunquam cum suo nomine proderemus: ubi, inquam, hoc accepi, tanquam meis
maxime oblatum a Deo usibus miraculum, laetus arripui. Siquidem eadem
nocte et eamdem paululum ante horam, qua illud accidit, supradictam
similitudinem ruminare coeperam, scilicet quod hi qui fidei
resurrectionis detrahunt, et ideo non veram carnis naturam credunt
resurrecturam, quia Dominus clauso sepulcro surrexit, vel quia clausis
ad discipulos ingressus est januis, similes sunt illis, qui terrae quam
inspexerant, detraxerunt apud filios Israel dicentes:
|
“terra quam lustravimus, devorat habitatores suos.”
|
|
Non igitur importune longior nunc trahitur sermo de resurrectionis
gloria, cui incoepto materiam adaugent coelestia, quae sese ultro
offerunt, miracula. Non poterat quidem, etiam si ista deessent,
Christiana fides comprehendere sapientes in astutia eorum: qui, dum
credere fugiunt, clausis januis verum potuisse corpus ingredi, quod
supra naturam est, illo declinent judicium, ut dicant illud ventis et
aere subtilius effectum, quod contra naturam est. Non solum enim nihil
sese adjuvant, sed et magis implicant, dum defendendo naturam ab eo,
quod supra est, ad id devolvunt, quod contra illam est. Utrumque
miraculum, sed hoc, ut dictum est, supra naturam, illud quod haeretici
suspicati sunt, scilicet impalpabile de palpabili corpus factum esse,
majus quidem, sed inutile et contra naturam miraculum est. Quid enim
maluerit Divinitas, utrum id quod contra naturam, an id quod supra
naturam est, in psalmo evidenter ostendit, dicens:
|
“Posuisti super me manum tuam (Psal. CXXXVIII).”
|
|
At nunc ponendo exempla supradicta, quod verum corpus hominis, verum
cinguli sui corpus, id est zonam cervinam nodo firmiter obstrictam
excessit, olimque nodum irresolutum annulus exsilivit, proponit
Divinitas.
Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.
Assumit ratio: Sed illa supra naturam facta sunt. Concludit fides supra
naturam: Ergo verum Christi corpus clauso prodire sepulcro, clausis
potuit januis introire ad discipulos. Et hoc vere Deum decuit, videlicet
sua taliter uti potentia, ut quam aedificaverat naturam, non destrueret,
sed eamdem permanentem, imo perfectam, quo vellet et unde, traduceret
vel adduceret; quod qui non concedit, superest ut multo minus illud
concedat, quod corruptibiles ac mortales adhuc Apostoli sic educti sint,
quomodo in Actibus apostolorum scriptum est:
|
“Carcerem quidem adhuc clausum invenimus cum omni diligentia, et
custodes stantes ante januas: aperientes autem carcerem, neminem intus
invenimus (Act. I);”
|
|
superest, ut istos quoque, qui necdum resurrexerant, in ventos et aerem
subtilem, quo per patentes rimas efflari possent, evanuisse asserat,
siquidem sacram recepturi sunt Scripturam. Quam qui non recipiunt, nec
audiendi, sed ut infideles omnino vitandi sunt. Nobis credentibus illud
pro argumento sufficit quia de nihilo Deus cuncta creavit, et cuncta
quasi nihilum et inane reputata sunt ei ad agendum quidquid voluerit, ad
traducendum quippiam quocunque voluerit. Mirumque hoc potius esset, si
ita non posset, cum nemo fere tam imperitus artifex sit, ut quod
composuit, penetrare ipse vel aperire non possit. At ille cum voluit,
aperta est terra et diglutivit Dathan (Num. XVI), statimque ora
concludens operuit super congregationem Abiron, qui principes seditionis
exstiterunt, promissionibus Dei detrahentes, et cum subsannatione
dicentes:
|
“Revera induxisti nos in terram, quae fluit rivis lactis et mellis
(ibid.)!”
|
|
Quorum exemplum cavere debuerant hi, qui resurrectioni fidei, ut supra
dictum est, detrahere ausi sunt, quomodo et ipsi ex illis sunt, quibus
|
“juravi, inquit Dominus, in ira mea, si introibunt in requiem meam
(Psal. XCIV),”
|
|
nullus eorum introibit in haereditatem credentibus promissam. Juravit
enim illis in ira sua, lacessitus eorum nequitia.
|
|