CAPUT 16

“Dixerunt ergo ei: Tu quis es?”

Hactenus Judaei intelligere nolentes et quaerere detrectantes, dissimulare utcunque poterant se advertisse, quo tenderet supradictum ejus testimonium. At vero nunc lux mundi suum illud testimonium terribili fulgore defendens, dormitantiumque, imo et vigilanti naso stertentium somnum discutiens, oculos illorum aperiri fecerat dicendo:

“Si enim non credideritis, quia ego sum, moriemini in peccatis vestris,”

ne jam dissimulare possent aliquid sibi hoc dicto emicuisse quod spectandum esset vel auscultandum.

“Dixerunt ergo: Tu quis es?”

Irreverenter quidem quaesierunt, et proterve pulsaverunt, sed invenire eos oportebat, aperiri illis conveniebat, ut magis ac magis inexcusabiles essent. et eis qui credituri erant, magis ac magis testimonia veritatis augescerent. Audi ergo quod sequitur.

“Dixit eis Jesus: Principium qui et loquor vobis Multa habeo de vobis loqui et judicare.”

Dicebat plane, ut quia quaestionem ipse commoverat, et ad quaerendum illos excitaverat terribili sententia, qua dixit:

“Si enim non credideritis quia ego sum. moriemini in peccatis vestris,”

dicebat, inquam. ut hac vice magnum aliquod et dignum se testimonium pronuntiaret. Et revera magnum dignumque est, quod hac responsione testificatus est; idem enim est ac si dixisset, seipsum esse qui erat, et qui est et qui venturus est. Nam quia erat,

“Principium”

se appellat; et quia est, statim subjungens:

“qui et loquor vobis,”

inquit,

“et quia venturus est,”

scilicet ad judicandum vivos et mortuos in novissimo die (Apoc. I);

“multa, inquit, habeo de vobis loqui et judicare.”

Istis ergo, quos jam denotans vir sapiens:

“Parvulum, inquit, occidit invidia, et virum stultum interficit iracundia (Job. V);”

tormentum suum non modice auctum est. Jamdudum invidebant huic homini, ut putabant filio Joseph, quod a quibusdam de turba Christus esse putaretur, sicut superius dictum est, quia cum audissent quidam de turba sermones ejus,

“dicebant: Hic est vere propheta. Alii dicebant: Hic est Christus (Joan. VII),”

cum tamen Christum hominem tantummodo fore arbitrarentur. At ille nunc dicentibus sibi:

“Tu quis es?”

hoc de seipso protessus est, quod longe supra hominem est:

“Principium”

, inquiens, subaudis ego sum, statimque subjungens:

“qui et loquor vobis.”

Et una eademque responsione, simul et intemporalem incommutabilemque essentiam suae divinitatis et temporalem designans conditionem assumptae humanitatis. Secundum divinitatis infinitam antiquitatem principium est; principium, inquam, in quo omnia condita sunt, sicut in exordio libri Geneseos scriptum est:

“In principio fecit Deus coelum et terram (Gen. I);”

secundum carnem vero, finis est, id est consummatio, quia in ipso nihilominus universa restaurata sunt (Ephes. I). Unde ipse in Apocalypsi:

“Ego sum, inquit, [a] et [oh] initium et finis (Apoc. I).”

Ex hoc principio, ante saecula quidem tantummodo Deus erat; nunc autem, quando haec loquitur illis, Deus et homo, sed homo adhuc passibilis; venturus est autem in fine saeculorum, idem Deus et homo multa habens loqui et judicare, jam ex quo resurrexit a mortuis, in utraque natura impassibilis. Igitur suum esse (de quo dixerat,

“si enim non credideritis, quia ego sum,”

) irreverenter quaerentibus, terribiliter, ut dignum erat, ipse descripsit, tali concludendo fine, ut diceret:

“Multa habeo de vobis loqui et judicare.”

Est autem hoc ejus esse, illud intelligendum quod totius Trinitatis commune, et ejusdem unius Dei proprium vel singulare est. Quod et ad Moysen loquens, diligentius expressit, dicens:

“Ego sum qui sum. Haec dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos (Exod. III).”

Quod videlicet ejus esse, ab omnium essentia rerum vel creaturarum in eo plurimum differt quod nullis accidentibus subjacet; verbi gratia, ut homo, qui quasi flos egreditur et conteritur, et fugit velut umbra, et nunquam in eodem statu permanet (Job. XIV); sive angelica quoque creatura, quae maxime ex eis qui ceciderunt, probatur: aliud esse in eo quod sunt omnes rationales spiritus per substantiam, atque aliud quod facti sunt, hi per accidentem malitiam, illi autem per accidentem nihilominus gratiam. Nullis, inquam, accidentibus, ut haec vel caetera quae facta sunt, substantia Dei subjacet, atque ideo solus verus est, quia incommutabilis est, unde et propria ejus differentia est, id est, esse quod est. Proinde et tunc, quando Moysi locutus est et nunc, quando contra inimicos suos de seipso testimonium perhibet, opportune hoc substantivo verbo pro sui descriptione usus est. Tunc quidem quia filiis Israel multis diis in Aegypto servire assuetis, nomen Dei multorum commune videbatur; et idcirco ad distinctionem eorum, qui homines quidem quondam fuerant, nunc autem nec dii nec homines erant:

“Ego, inquit, sum qui sum, et haec dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos.”

Nunc vero, quia intendebant agere inimici ejus Judaei, ut jam non esset, et ut nomen ejus periret, ut eos frustra laborare ostenderet, eodem verbo substantivo congrue usus est. Sequitur: