CAPUT XL. De eo quod dictum est:

“Ditatusque est homo ultra modum,”

et quid mystice significet.

Ditatusque est homo ultra modum, et habuit greges multos, ancillas et servos, camelos et asinos. Hic insigniter homo dictus est, ubi qui tenuis venerat, dicitur, quia ultra modum ditatus est. Quod si in isto insigne et admiratione dignum est, quanto magis in homine illo, cujus hic typus est? Etenim ille vere ac singulariter homo, quia Deus et homo, qui pauper fuerat: nam, cum dives esset, inquit Apostolus, pro nobis pauper factus est (II Cor. VIII): et ecce ditatus est, non solum in seipso, ubi gloria et honore coronatus, et super opera manuum (Psal. VIII) Patris constitutus est: verum etiam in praesenti domo sua, id est, Ecclesia, ubi illa supradictis ejus ministris, jamdudum servatur dignitas, quam illis auctoritas evangelica juste vindicat, dicendo: Dignus est operarius mercede sua (Luc. X). Adaequata est enim plerisque in locis domus Christi regum palatiis, habetque corporaliter greges multos, ancillas, et servos, camelos et asinos, tanta copia, ut non solum spiritualia, sed etiam carnalia indigentibus, abunde porrigere sufficiat. Non quod in his gloriemur, nam gloria nostra haec est testimonium conscientiae nostrae (II Cor. I), sed quod gratiarum actionis causa nobis esse debeat, quod religionem teneamus in abundantia, quam ille Pater noster Christus acquisivit inopia, et mendicitate sua. De omnibus respondebit illi justitia sua: cras, id est in futuro judicio, quando placiti tempus erit. Quid respondebit? Videlicet quod respondendum significavit Apostolus, cum diceret: Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est, si vestra carnalia metamus (I Cor. IX). Nonne hic, caeterique apostoli vel apostolici viri, cum possent vel scirent Rachelis amplexibus frui, id est contemplativae vitae dulcedine pasci, ad Liam, id est ad activam vitam, propter hunc miserum mundum declinaverunt? Nonne qui coelum mente inhabitare, et volebant, et poterant ex gratia Dei, adusque disponenda conjugia descenderunt: verbi gratia, dicendo: Vir uxori debitum reddat et uxor viro? (I Cor. VII.) Nempe hinc est illa cujusque talium querela: Exui me tunica mea, quomodo induar illa? Lavi pedes meos, quomodo inquinabo illos? Jure igitur qui in nobis loquitur Christus, virgas partim decorticans, partim in eis corticem linquens, in canalibus ponat, in conspectu ovium, ut varios in earum contemplatione fetus concipiant: et sic substantiam Laban auferat unde ditescat, id est, partim allegoricam, partim historicam de Scripturis proferendo doctrinam, suos animet auditores ad hoc, ut ministris altaris bona cum hilaritate ingerant, quia videlicet nemo est qui pascat gregem, et de lacte ejus non comedat; qui plantet vineam, et de fructu ejus comedere non debeat (I Cor. IX): licet invideant filii hujus saeculi, quemadmodum et illi filii Laban, de quibus protinus subditur.