|
Feria quarta venditio capitis nostri, totius corporis Ecclesiae,
contritionis et humilitatis inusitatae principium est. Hac namque die
|
“abiit Judas et locutus est cum principibus sacerdotum et magistratibus
quemadmodum Jesum traderet eis. Et gavisi sunt, et pacti sunt illi
pecuniam dare. Et spopondit (Luc. XXII).”
|
|
Igitur pro eo quod Ecclesia hac die capite diminuta est, deponit hac
eadem die consuetudinalem processionis suae cultum, totiusque nocturni
atque diurni psallendi post hanc diem, gaudium obscurat usitatum. Sed et
per totum anni circulum in poenitentialium observatione jejuniorum,
propter causam supradictam, quarta feria post sextam, in qua Dominus
noster crucifixus est, secundum obtinet gradum. Nunc in officio hujus
quartae feriae, quia prae caeteris sacra dispositione perfulget, imo qui
pene totum venditi capitis nostri luctuosa vox est, paulisper immorari
libet. Primoque hoc dicendum quod geminas lectiones longumque ac
lugubrem, pro secundo graduali, tractum propter jam dictam Domini
venditionem, praesentis diei meruit officium, cunctaque officii membra
reverentiae Domini orantis, et in faciem suam prostrati venerabiliter
subserviunt, de quo hac die legitur in passione secundum Lucam, hoc
modo: Et ipse avulsus est ab eis quantum jactus est lapidis, et positis
genibus orabat dicens: Pater, si vis, transfer calicem istum a me. Et
factus in agonia prolixius orabat, et factus est sudor ejus tanquam
guttae sanguinis decurrentis in terram. Apparuit autem illi angelus de
coelo confortans eum (Luc. XXII). Et quidem caeteri quoque evangelistae
orasse referunt eum ad Patrem, quo indubitanter minor est secundum
humanitatem, in qua etiam
|
“minoratus est paulo minus ab angelis (Psal. VIII).”
|
|
Sed hic disertus Vitulus, scilicet Lucas, victimationem salutaris vituli
elegantius prosequens, ex habitu ejus in infirmitate nostra orantis,
magis admirabile mundo et angelis et hominibus praebet spectaculum. Unde
contremiscit Ecclesia tantorum mirabilium contemplatrix, et in introitu,
quasi attonita repentino clamore concrepat: In nomine Domini omne
genuflectatur coelestium, terrestrium, et infernorum (Phil. II), etc.
Nimirum omnium angelorum hominumque Dominum procidisse, et in sudore
sanguinis agonizari videns, humana corda hoc terrifico clamore percutit,
ne quis audeat stare rigidus et elatus, cum ille tantus in tam magna
sese propter nos humilitate dejiciens genua posuerit. Magnum piumque
hujus diei dignumque spectaculo mentium nostrarum officium, quod laborat
sancta Ecclesia singulorum corda filiorum ad tantae rei praesentiam, per
contemplationem reducere, et per voces apostolorum, atque prophetarum
quasi praesentium, et agonizantem Dominum circumstantium, in
admirationem et compassionem excitare. Conclamata namque, ut dictum est,
antiphona introitus, quae de Apostolo sumpta est, quod valde rarum est
(paucae namque de Novo Testamento sumptae sunt), protinus Isaias
propheta desiderantissimus hujus Dominicae passionis exspectator et
praeco, quasi praesens accurrit, lectoris voce nos ad videndum agonem
illum excitans atque dicens: Dicite, filiae Sion: Ecce Salvator tuus
venit (Isa. LXI). Et addit: Ecce merces ejus cum eo, et opus illius
coram illo (ibid.). Pulchre satis breviterque commendans, et opus
passionis, cui intendebat et mercedem gloriae vel honoris quo coronandus
erat per divinitatem, quae cum eo est, scilicet in unius ejusdemque
unitate personae. Statimque admirans illius habitum: Quis est, inquit,
iste, qui venit de Edom, id est de sanguineis sive terrenis Judaeis,
tinctis vestibus, id est membris corporis, quae sunt vestimenta
divinitatis, tincta ex purpura sanguinis, tinctis, inquit, vestibus de
Bosra? (Ibid.) Bosra interpretatur firma atque munita, significatque
civitatem Jerusalem, quam ipse, qui ab illa cruentatus est Dominus, suo
quondam auxilio magis quam murorum ambitu firmaverat atque munierat. Est
autem civitas in Moab: quo nomine fortiter Hierosolymitanos percutit
Judaeos. Consequitur enim ut ipsi Moabitae sint, ut vere sunt; Moab
quippe interpretatur ex patre. Et Dominus cum dixisset Judaeis:
|
“Si filii Abrahae estis, opera utique Abrahae facite, nunc autem
quaeritis me interficere, hoc Abraham non fecit (Joan. VIII),”
|
|
subsecutus adjunxit:
|
“Vos ex patre diabolo estis (ibid.).”
|
|
Itaque cum dixisset: Quis est iste, illo respondente, ac dicente: Ego,
qui loquor justitiam, et propugnator sum ad salvandum (Isa. LXI), rursus
interrogat: Quare ergo rubrum est indumentum tuum, et vestimenta tua
sicut calcantium in torculari? (ibid.) Id est, cum tu loqueris
justitiam, quare cruentatus es pressura crucis? At ille: Torcular,
inquit, calcavi solus (ibid.), subauditur pro omnibus ut omnes
liberarentur. His auditis Ecclesiae chorus, sciens agonem Domini,
sudoremque sanguineum et orationem pro se, imo suam esse, suas adjungit
voces, nec tamen loquitur pluraliter, eo quod una sit persona cum
Christo, tanquam corpus cum capite suo, succinitque graduale: Ne avertas
faciem tuam a puero tuo, id est a me, qui sum puer tuus, id est, servus
tuus, quoniam tribulor, scilicet pro te, velociter exaudi me, id est
resuscita me. Salvum me fac, quoniam aquae, id est Judaei, qui semper
sunt in motu invidiae, intraverunt usque ad animam meam, id est eo usque
ut me occidant, inter quos commorans infixus sum in limo profundi, qui
ita sunt quod non est substantia (Psal. LXVIII), quia verum esse
amiserunt. Itemque altera lectione ejusdem prophetae declamata, quam
ille cum eloqueretur, praevidebat eum spirituali oculo in eodem
schemate, in quo nunc ab evangelista repraesentatur, scilicet non
habentem speciem neque decorem, ascendentem sicut virgultum, et sicut ut
radicem de terra sitienti, despectum, et novissimum virorum, virum
dolorum et scientem infirmitatem, vulneratum propter iniquitates
nostras, et attritum propter scelera nostra, cum sceleratis reputatum,
et pro transgressoribus exorantem (Isa. LIII). Hac, inquam, lectione
pronuntiata, fit quod nunquam alia die per annum agitur praeter hanc
feriam quartam, et magnum diem Parasceven, et praeter Sabbata Quatuor
Temporalium jejuniorum, scilicet quod Epistolam non graduale, sed
tractus sequitur. Nam praeter supra dictos dies, semper graduale
sequitur epistolam aut alleluia, si ratio temporis graduale submoveat,
quod fit per dies Pentecostes. Causa autem haec est, quia musicus ille,
qui dixit:
|
“Cantavimus vobis et non saltastis, lamentavimus et non plorastis
(Matth. XI),”
|
|
cujus cantationi alleluia, quasi saltatio, lamentationi vero graduale,
quasi ploratio poenitentiae respondet, sicut suo loco jam dictum est.
Ille, inquam, musicus his diebus aufertur. Nam feria quarta venditur,
feria sexta sequenti crucifigitur. Sed die Parasceves singulas lectiones
singuli tractus subsequuntur. Hac autem die, quia venditus, licet tamen
adhuc cum discipulis habebatur, unus tantum tractus pro graduali tanquam
imperfectus adhuc luctus assumitur. Quod autem tractus lugentium sit,
magisque luctui congruat quam graduale, quod est poenitentiam lamentum,
illud comprobat, quod non cum alleluia ut graduale, sed pro alleluia
canitur his diebus, quibus mortem, quae subintravit in mundum per
invidiam diaboli (Sap. II), id est a Septuagesima usque in Pascha
lugemus. Tractus autem hic de psalmo centesimo primo est, qui rei et
tempori valde congruit. Nam et titulus ad articulum temporis pertinet,
quo vel in agonia factus prolixius oravit, sanguineo sudore madens (Luc.
XXII), quod signum erat sanguinis plurimi caede martyrum effundendi, vel
quo pro transgressoribus oravit, dicens: Pater dimitte illis; non enim
sciunt quid faciunt (Luc. XXIII). Itemque: Pater, in manus tuas commendo
spiritum meum (ibid.). Sic enim se habet titulus: Oratio pauperis, cum
anxiaretur, et coram Domino effunderet precem suam (Psal. CI). Pauper
hic ipse est qui, ut ait Apostolus:
gratia sua,
|
“propter nos egenus factus est (II Cor. VIII).”
|
|
Cum hoc ergo paupere pro nobis orante, cuncti pauperes spiritu, qui
corpus unum cum illo sunt, illo praeorante, pariter orant. Aureumque
thuribulum immaculati corporis tenenti huic summo angelo, suaeque
orationis incensum praeferenti (Apoc. I), suarum quoque chorus noster
orationum incensa certatim simul injicit, dicendo ac repetendo: Domine,
exaudi orationem meam (Psal. CI), etc. Lecta quoque passione,
sacrificium ejusdem iteratae orationis in offerenda subjicit. Communio
quoque de eodem psalmo est:
|
“Potum meum cum fletu temperabam (ibid.),”
|
|
ut advertas totum hunc psalmum in persona ejus esse conscriptum:
|
“Qui, ut ait Apostolus, in diebus carnis suae preces supplicationesque
ad eum, qui illum salvum facere possit a morte, cum clamore valido ac
multis lacrymis offerens, exauditus est pro sua reverentia (Hebr. V).”
|
|
Illud ad summum non praetereundum quod hac die convenienter hic sol
justitiae ad nostram salutem venditus est, quia in illa mundanae
creationis hebdomada sol iste visibilis ad lucendum mundo formatus est.
Et, o vere mira divinae gratiae dispositio! Magna et mira charitatis
unicae dignatio! Sic pro nobis perditis dignatus est pati, ut pro
venditis quoque non dedignaretur venundari. Venditi quippe fueramus nos
venditione miserabili, sicut et ipse per prophetam Dominus dicit:
|
“Gratis venundati estis, et sine argento redimemini (Isa. LXII).”
|
|
Vera et divini ponderis sententia.
|
“Gratis, inquit, venundati estis,”
|
|
id est falsis promissionibus decepti. Quid enim saltem temporalis
emolumenti miser assecutus est homo, pro eo quod recessit a Deo, seipsum
tradens diabolo?
|
“Et sine argento redimemini.”
|
|
Quid enim, captiva filia Sion, pro redemptione tua dedisti? Nullis
praecedentibus meritis, sed sola gratia, Christus venditus, venundatos
redemit.
|
|