|
|
“Et in medio sedis, et in circuitu sedis, quatuor animalia plena oculis
ante et retro. Et animal primum, simile leoni; et secundum animal,
simile vitulo; et tertium animal, habens faciem quasi hominis; et
quartum animal simile aquilae volanti.”
|
|
Haec animalia facie et nomine jamdudum sanctae Ecclesiae praecognita
sunt, quod sint figurae quatuor evangelistarum. Verum secundum ordinem
litterae, prius quaerendum est, qualiter haec animalia et in medio sedis
et in circuitu sedis esse dicantur, cum viginti quatuor seniores qui
utique numero plures sunt, in circuitu et non etiam in medio sedis esse
supra dicti sint. Quod ut certius inveniri possit, illud quoque primum
scire oportet, quia juxta Ezechielem
|
“haec animalia et quatuor sunt, et unum (Ezech. I).”
|
|
Sic enim ille cum in prima visione dixisset:
|
“Ex medio eorum similitudo quatuor animalium (ibid.),”
|
|
et caetera; dicit in visione altera:
|
“Ipsum est animal quod videram juxta fluvium Chobar. Cumque ambularent
cherubim, ibant pariter et rotae juxta ea (Ezech. X).”
|
|
Ac deinceps:
|
“Ipsum est animal quod vidi subter Deum Israel juxta fluvium Chobar. Et
intellexi quia cherubim essent quatuor, et quatuor vultus uni, et
quatuor alae uni, et similitudo manus hominis sub alis eorum, et
similitudo vultuum eorum ipsi vultus quos videram juxta fluvium Chobar
(ibid.).”
|
|
Ipse quoque paululum aperit quomodo quatuor animalia et unum animal sit,
cum dicit:
|
“Quatuor facies uni erant, et quatuor pennae uni (Ezech. I).”
|
|
Primo itaque dicimus, quia animal unum, unus est Christus; quatuor autem
animalia, vel quatuor unius facies, quatuor sunt principalia Christi
sacramenta, quae Christiano ignorare non liceat, quorum primum est
incarnatio; secundum, passio; tertium, resurrectio; quartum, ascensio.
Has quippe facies non agnoscere, haec sacramenta nescire Christiano non
licet, imo et quotidiana confessione ad illa respicere oportet, sicut in
Symbolo nobis apostolica traditio proposuit. Praemisso namque,
|
“Credo in Deum Patrem omnipotentem, creatorem coeli et terrae, et in
Jesum Christum Filium ejus unicum Dominum nostrum,”
|
|
sequuntur quatuor haec distincta, sic:
|
“Qui conceptus est de Spiritu sancto, natus ex Maria Virgine.”
|
|
Hoc est primum sacramentum vel facies prima.
|
“Passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus et sepultus, descendit ad
inferna;”
|
|
haec est facies secunda.
|
“Tertia die resurrexit a mortuis;”
|
|
haec est facies tertia.
|
“Ascendit in coelum, sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis, inde
venturus judicare vivos et mortuos;”
|
|
haec est facies quarta. Est autem incarnationis mysteriorum facies
hominis, quia nimirum verus Deus vere est incarnatus, et veram ex utero
Virginis sine peccato naturam hominis assumpsit. Passionis vero
sacramentum facies est vituli, quia videlicet vitulus qui pro peccato
immolabatur ex praecepto legis (Levit. IV), passionem significabat
Redemptoris qui immolandus erat pro peccatis nostris. Et alia quidem
animalia offerebantur, agnus vel ovis, et hircus, columba et turtur; sed
eorum praecipuum animal erat vitulus: is maxime, cujus quia pro peccato
erat sacerdotis sive multitudinis, corpus extra castra cremabatur. De
cujus rei mysterio ait Apostolus:
|
“Propter quod et Jesus ut sanctificaret per semetipsum populum, extra
portam passus est. Exeamus ergo ad eum extra castra, improperium
portantes (Hebr. XIII).”
|
|
Porro victoriosa resurrectio ejus, facies leonis est. Hinc enim
praescius patriarcha Jacob dixerat:
|
“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti; requiescens
accubuisti ut leo et quasi leaena, quis suscitabit eum?”
|
|
(Gen. XLIX.) Tandem ascensionis sublimitas, facies est aquilae, quam
prospiciens beatus Job, dicit de perfidia Judaici populi:
|
“Semitam ignoravit avis (Job XXVIII),”
|
|
Nunc jam dicendum est quomodo haec animalia sive unius animalis quatuor
facies, et in medio sedis, et in circuitu sedis sint. Medium sedis, quam
supra jam diximus esse regnum Dei, coeptum in David, completum autem in
Christo, cui Dominus Deus sedem dedit ejusdem David patris sui (Luc. I),
plenitudinem temporis intelligimus, in qua Christus jam dicta
incarnationis, passionis, resurrectionis et ascensionis suae mysteria
celebravit. Porro circuitum ejusdem sedis hinc quatuor volumina
Evangelii, inde quinque accepimus libros Moysis. Namque et in illo medio
et in isto circuitu sedis, mirabiliter cernimus apparere facies istas,
faciem leonis, faciem vituli, faciem hominis et faciem aquilae volantis.
Denique in Pentateucho Moysis hoc ordine facies istae dispositae sunt.
Caeterum in quatuor Evangeliorum libris non idem observandus est,
praesertim cum in processu ejusdem Domini prima sit facies hominis, id
est mysterium incarnationis. Notandum vero quod non solum quatuor, verum
etiam quinque facies in hac Apocalypsi conspiciuntur, cum post istas,
leonis, hominis, vituli atque aquilae volantis facies agnus quoque stat
in medio, librum aperiens et solvens signacula ejus. Singulae de
singulis libris Moysis hoc ordine susceptae comprobantur. Primum in
Genesi faciem leonis habemus, cum Jacob patriarcha benedicens loquitur:
|
“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti (Gen. XLIX),”
|
|
et caetera, ut supra. Deinde in Exodo, agnus quartadecima die primi
mensis ad vesperam in cunctis domibus filiorum Israel, in typum ejusdem
Redemptoris nostri, immolatus comeditur (Exod. XII). Deinde in Levitico
vitulus pro peccato sacerdotis sive multitudinis immolari, et corpus
ejus extra castra cremari jubetur (Levit. IV). Verum quia unius
ejusdemque Dominicae passionis sacramentum per agnum et per vitulum
figuratur, recte pro duabus una facies vituli, quae major est tam apud
istum quam apud prophetam Ezechielem, in numero habetur. Tertia ergo
facies hominis de libro Deuteronomii suscipitur, cum Moyses ex ore
Domini loquatur ad populum:
|
“Prophetam de gente tua, et ex fratribus tuis, sicut me, suscitabit tibi
Dominus Deus tuus, ut petisti in monte Horeb, quando concio congregata
est, atque dixisti: Ultra non audiam vocem Domini Dei, et ignem hunc
maximum amplius non videbo, ne moriar. Et ait Dominus mihi: Bene omnia
sunt locuti: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum suorum similem tui
(Deut. XVIII),”
|
|
etc. His namque verbis cum dicit,
|
“de gente tua, et de fratribus tuis,”
|
|
et addit
verus homo promittitur Christus, in veritate naturae humanae. Quartam
deinde faciem aquilae volantis, in cantico Deuteronomii praescriptam
invenimus, ubi Moyses ita loquitur:
|
“Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans,
expandit alas suas et assumpsit eos atque portavit in humeris suis
(Deut. XXXII).”
|
|
Et hic quidem Joannes secundum ordinem illius scripturae veteris primam
ponit faciem leonis, propheta vero Ezechiel secundum ordinem rei
gerendae quam praevidebat, primam posuit faciem hominis. Nam in
Evangelio Christus prius homo est, per naturam; deinde vitulus, per
passionem; deinde leo, per resurrectionem; deinde aquila volans, per
ascensionem. Evangelistarum vero, prout modus sermonis, qui ab unoquoque
conscriptus est, conducere videtur, alius hominis, alius leonis, alius
vituli, alius aquilae volantis habere faciem dicitur, et tam in ista
quam in illa prophetica istorum animalium visione praedicari meretur. Et
de Luca quidem et Joanne omnium una est sententia, quod ille scilicet
Lucas vituli; hic autem scilicet Joannes, aquilae volantis facie merito
figuretur. De Matthaeo autem et Marco diversa sententia est; aliis,
quorum beatus Hieronymus unus et praecipuus est, Matthaeum in homine, et
Marcum in leone: aliis, quorum beatus Augustinus maximus vel notissimus
est, Matthaeum in leone, et Marcum suscipientibus in homine. Lucas
namque tam in principio quam in fine sermonis, circa templum vel
sacerdotium versatur. Apud illum Sanctus sanctorum qualiter unctus, id
est, de Spiritu sancto fuerit conceptus (Luc. I), fideli narratione
refertur, itemque ad Jordanem, ubi Spiritus sanctus super eumdem verum
sacerdotem in columbae specie descendit (Luc. III). Hic evangelista
tanquam sacerdotem in expiandis peccatis assignans, non descendendo, sed
ascendendo generationes ejus enarrat, ascendensque transit ad Abraham,
et pervenit ad Deum cui mundati atque expiati reconciliamur per ejusdem
Christi sacerdotium. Unde et principium et finem ejusdem quam digessit
genealogiae adoptivis patribus, sive filiis praescribit, dicendo in
initio:
|
“Jesus, ut putabatur, erat filius Joseph, qui fuit Heli, in fine autem
de Adam, qui fuit Dei (ibid.).”
|
|
Nam neque Joseph Jesum, neque Heli Joseph genuit, sed optivum
[adoptivum] habuit, neque Deus Adam genuit, sed plasmavit. Nimirum quia
sacerdotalem Domini personam susceperat texendam, recte sic processit,
quia sacerdotis genitura, qua nos Christus regenerat, tota adoptiva est,
et non ex carne, sed ex spiritu ac pietate descendit. Apud hunc et pro
revertendo filio prodigo vitulus saginatus occiditur (Luc. XV), et fere
omnes parabolae clementiam resonant; et pius sacerdos factus in agonia,
prolixius cum sudore sanguineo orat (Luc. XXII), et in fine suo latronem
poenitentem suscipit,
|
“hodie, inquiens, mecum eris in paradiso (Luc. XXIII).”
|
|
Itaque tota serie faciem vituli possidet, sacerdotem et sacrificium
nostrum attentius intuens, et post resurrectionem ejus scribens, ex ore
ipsius oportet in nomine ejus praedicari in omnes gentes remissionem
peccatorum (Luc. XXIV). Joannes sublimi intellectu ultra omnem creaturam
evolans, et apertos mentis oculos aeterni solis infigens radio, dicere
vel scribere meruit:
|
“In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat
Verbum. Hoc erat in principio apud Deum (Joan. I);”
|
|
et ita per omnem sermonis sui textum altissime procedens, divinitatis
Christi tota intentione firmavit testimonium. Apud istum
|
“sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans
expandit alas suas, et assumpsit eos, atque portavit in humeris suis
(Deut. XXXII);”
|
|
quando, sicut hic ait:
|
“Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I);”
|
|
et colloquens parvulis ad intelligendam suae vel paternae majestatis
gloriam, sublimiter excitavit; quod nimirum est aquilae pullos ad
volandum provocari, monstravitque illis opus esse in humeris portari;
exempli gratia, dicendo sic:
|
“Si ergo videritis Filium hominis ascendentem supra, ubi erat prius
(Joan VI).”
|
|
Et alibi:
|
“Et nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo, Filius hominis
qui est in coelo. (Joan. III).”
|
|
Ergo si nemoascendit, nisi qui descendit, verum est, quia omnes qui
illic sunt vel erunt,
|
“ipse tanquam aquila portavit in humeris suis.”
|
|
Itaque in facie aquilae Joannis eminet, et de isto quoque concorditer
apud omnes una sententia est. Porro de Matthaeo et Marco diversa, ut jam
dictum est, Patrum est sententia. Nam beatus Augustinus juxta ordinem
libri istius, Matthaeum dicit in leone intelligi, qui regiae dignitatis
in Christo prosapiam narrat (Matth. I);
|
“Quia vicit leo de tribu Juda (Apoc. V).”
|
|
|
“Catulus enim leonis Juda (Gen. XLIX),”
|
|
et in quo ut rex a rege timetur, a magis adoratur, ubi etiam rex servis
rationem ponit (Matth. XXV), rex nuptias filio facit (Matth. XXII), et
ad ultimum rex segregat oves ab haedis (Matth. XXV). Verumtamen plures
in ea sententia concordant, qua huic ascribitur facies hominis. Nec
frustra. Nam et si pro quadam similitudine regiae majestatis, de qua
saepius scribit, leonis regis bestiarum faciem recte imitari videtur;
considerandum tamen est, quia saepius hominem quam regem scribit, et
fere nusquam regem sine homine ponit. Ait enim:
|
“Simile est regnum coelorum homini regi, qui fecit nuptias filio suo
(Matth. XXII).”
|
|
Non ait tantum regi, sed
Sed et ubi segregat oves ab haedis rex, et dicit stantibus a dextris:
|
“Venite, benedicti Patris mei (Matth. XXV),”
|
|
signanter exprimitur facies Filii hominis. Ait enim:
|
“Cum venerit Filius hominis in majestate sua, et omnes angeli ejus cum
eo, tunc sedebit super sedem majestatis suae (ibid.).”
|
|
Alias autem et in parabolis, ubi de nomine regis tacetur, homo
scribitur. Exempli gratia:
|
“Simile est regnum coelorum homini patrifamilias, qui exiit primo mane
conducere operarios (Matth. XX).”
|
|
Et:
|
“Homo quidam peregre proficiscens vocavit servos suos (Matth. XXV).”
|
|
Praeter haec et in visione prophetica, ubi rex iste regnaturus Danieli
praemonstratur, venerabiliter facies hominis praescribitur, hoc modo:
|
“Aspiciebam ergo in visione noctis, et ecce cum nubibus coeli quasi
Filius hominis veniebat, et usque ad Antiquum dierum pervenit et usque
in conspectu ejus obtulerunt eum, et dedit ei potestatem, et honorem, et
regnum; et omnis populus, tribus ac linguae ipsi servient (Dan. VII).”
|
|
Itaque in Matthaeo, quanquam per similitudinem regiae potestatis facies
leonis regis bestiarum recte possit intelligi, nihilominus pro ipso
nomine hominis, quem et regi conjungit, et sine regis nomine frequentius
ponit, congrue satis intelligitur facies hominis, maxime quia sic
incipit:
|
“Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abraham (Matth. I),”
|
|
quia illorum Christus Jesus secundum carnem filius vel semen est. Marcus
idcirco videtur habere faciem leonis, quia quasi cum rugitu terribili,
id est praedicatione poenitentiae, suum Evangelium incipit, et in
judicii sive condemnationis comminatione finit. Incipit enim a
praedicatione Joannis, dicendo sic:
|
“Initium Evangelii Jesu Christi, Filii Dei. Sicut scriptum est in Isaia
propheta: Ecce mitto Angelum meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam
tuam ante te: Vox clamantis in deserto, parate viam Domini, rectas
facite semitas ejus. Fuit Joannes in deserto baptizans et praedicans
baptismum poenitentiae (Marc. I; Malach. III; Isa. XL),”
|
|
etc. In fine quoque dicit:
|
“Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non
crediderit, condemnabitur (Marc. XVI).”
|
|
Ergo quia tam in principio quam in fine terrorem pectoribus incutit,
recte pro intentione sua terrificam habere faciem leonis intelligitur,
cujus rugitum, id est, supremum judicium nullus impoenitens effugere
poterit. Sed et erga discipulos suos ipse Dominus plus aliquid de
severitate Magistri apud hunc evangelistam ostendit. Exempli gratia:
|
“Quid, inquit, cogitatis, quia panes non habetis? nondum cognoscitis
neque intelligitis? adhuc caecatum habetis cor vestrum? Oculos habentes
non videtis, et aures habentes non auditis?”
|
|
(Marc. VIII.) Item cum dixisset eis,
|
“quomodo Filius hominis tradetur in manus hominum, et occident eum, et
occisus tertia die resurget; at illi, inquit, ignorabant Verbum, et
timebant eum interrogare. Qui cum domi essent, interrogabat eos: Quid in
via tractabatis? At illi tacebant (Marc. IX).”
|
|
Et isti quidem quia quatuor praedictas unius animalis facies, id est,
quatuor unius Christi sacramenta scribendo quoque intuiti sunt, quamdam
exinde singuli similitudinem insignius ducere meruerunt.
|
|