VERS. 16, 17, 18.

Locutus sum in corde meo, dicens: Ecce magnus effectus sum, et praecessi sapientia omnes qui fuerunt ante me in Jerusalem, et mens mea contemplata est multa sapienter, et didici. Dedique cor meum, ut scirem prudentiam atque doctrinam, erroresque, et stultitiam: et agnovi quod in his quoque esset labor, et afflictio spiritus: eo quod in multa sapientia multa sit indignatio, et qui addit scientiam, addit et laborem. Philocritorum et vere philosophantium hic personam et causas agit Ecclesiastes: Quem divina repleverit gratia, ut dicere possit cum Psalmista: Concupivit anima mea desiderare justificationes tuas in omni tempore (Psal. CXVIII), hic vere sapiens est: et principium est sapientiae, si dignitatem suam cognoverit, quod ad imaginem Dei creatus, et recreatus sit. Et ideo secundum excellentem gloriam, bonorum operum meritis templum Dei efficitur. Qui non solum caeteris creaturis irrationabilibus, sed etiam his praesunt, qui ritu pecorum irrationabilium vivunt. Certe qui vere Christianus est, praecellit eos qui fuerunt in Jerusalem, antequam illa in coelestem urbem strueretur, antequam virtutum gemmis, et fidei auro renovaretur. Haec est enim de qua Joannes loquitur in Apocalypsi: Vidi civitatem sanctam Jerusalem novam descendentem de coelo a Deo paratam (Apoc. XXI). Si quis ita sapienter contempletur res divinas, et speculetur quid divinarum velit sapientia rerum, quid mediocriter utilium rerum prudentia, errores et stultitias deculcans, iste per viam doctrinae ambulans plurima videt, multa contemplatur. In talibus discendis, vitandis ac tenendis multus labor est, et afflictio spiritus. Viderat haec sapiens Ecclesiastes, non tamen vanis annumerat scire bona et mala. Nam scire malum et vitare virtus est, sicut bona semper facere perfectio bonorum est. Cogitavi universa quae in mundo fiunt, et nihil aliud deprehendi quam vanitatem, et malitias, id est miserias spiritus, quibus anima diversis cogitationibus afflictatur. Multum tamen prodest discere quae sit Pythagorica littera, quae in sinistra lata est et spatiosa, in dextra autem arcta et angusta. Arcta nos gravat, spatiosa delectat, sed in utroque labor est, utrobique afflictio spiritus, quomodo quis latam declinet viam, quomodo transeat per arctam. Quis enim amet virtutes, nisi pugnet contra spiritualia nequitiae, in coelestibus? (Ephes. VI.) Est labor in pugnando, labor in amando. Virtutes sequendae sunt, stantes in medio vitiorum. Quis autem vitiis obsistat sine pugna? Si sobrius fueris, latrat hinc canis, inde urget lupus rapax. Hinc humilem simulatio: inde superbia pungit. Sic una virtus duobus ambitur vitiis: et nemo coronabitur, nisi legitime certaverit (II Tim. II). Non enim coepisse, sed perfecisse, virtus est. Praeterea quos divinitus coelestis illustrat sapientia, in his est labor et afflictio spiritus. Indignantur enim quodammodo, qui habent studium sapientiae, quod sapientia multis sit clausa sigillis, et non possint aperiri, sine magno labore, et spiritus sui contritione, ejus thesauri: et, quanto plus laborant, minus se scire putant. Addunt quoque laborem, ut plus scire queant. Et, cum non possint omnia scire, additur illis labor. Ita multa scientia multum nos facit indignari. Alius aliter sapit, et quanto magis sapientiam fuerit consecutus, tanto plus indignatur subjacere vitiis, et procul esse a virtutibus quas reliquerit. Videt enim aliam legem in membris suis repugnantem legi mentis suae, et captivum se ducentem in lege peccati, et mortis (Rom. VII): suspiransque ad coelestia quae perdidit gaudia, cupit dissolvi, et cum Christo esse (Philipp. I). Sed hoc suspirare, et dolere, magna scientia est: illud ignorare magna dementia. Multum quippe est, scire quid nescias. Notandum autem de Salomone quod non fuit sapientior Abraham, et Mose, caeterisque sanctis, sed his tantum, qui fuerunt ante se in Jerusalem.