|
|
“Cum autem venerit Paracletus, quem ego mittam vobis a Patre, Spiritum
veritatis, qui a Patre procedit, ille testimonium perhibebit de me. Et
vos testimonium perhibebitis, quia ab initio mecum estis.”
|
|
Ecce tres sunt qui testimonium dant huic filio hominis, quod vere sit
Filius Dei, ultra quem numerum testium secundum legem non oportet, nec
fas est exigi. Nam justum est et legitimum, ut in ore duorum vel trium
stet omne verbum (Deut. XVII). Dicebant autem adversarii ejus Judaei,
sicut jam superius commemoratum est:
|
“Tu de teipso testimonium dicis, testimonium tuum non est eorum (Joan.
VIII).”
|
|
Econtra ille:
|
“Ego sum qui testimonium perhibeo de meipso, et testimonium perhibet de
me qui misit me Pater (ibid.).”
|
|
Haec sane testimonia paulo ante recapitulabat, dicendo:
|
“Si non venissem, et locutus fuissem eis;”
|
|
quod testimonium ipsius Filii Dei de seipso est; ac deinceps:
|
“Si opera non fecissem in eis quae nemo alius fecit;”
|
|
quod est testimonium Patris de Filio.
|
“Pater enim, inquit, in me manens, ipse facit opera (Joan. XIV).”
|
|
Ecce nunc tertius testis Spiritus sanctus, de quo sic ait:
|
“Cum autem venerit Paracletus, quem ego mittam vobis a Patre, Spiritum
veritatis, qui a Patre procedit, ille testimonium perhibebit de me.”
|
|
Igitur sicut hic idem Joannes in Epistola sua dicit:
|
“Tres sunt qui testimonium dant in coelo: Pater, et Filius, et Spiritus
sanctus (I Joan. V).”
|
|
Pater, inquam, faciens opera; Verbum ipsum, quod erat in principio Deus
apud Deum (Joan. I) personans de carne sua dicendo:
|
“Ego principium qui et loquor vobis (Joan. VIII),”
|
|
et his similia; Spiritus sanctus, consolaturus apostolos inter omnes
mundi persecutiones vel odia. Itaque glorietur fides, exsultet spes,
gratuletur charitas; quia videlicet huic Filio hominis, in quem
credimus, in quo speramus, quem diligimus, non desunt Trinitatis
testimonia, ne vacet amplius procacitati Judaicae dicere:
|
“Tu de teipso testimonium perhibes, testimonium tuum non est verum.”
|
|
Nunc ipsa lectionis hujus Evangelicae verba consulamus.
|
“Cum autem venerit, inquit, Paracletus quem ego mittam vobis a Patre,
Spiritum veritatis, qui a Patre procedit.”
|
|
Tribus distinctionibus hoc loco persona vel majestas Spiritus sancti
descripta est, videlicet quia
quia
est, quia
et interpositum est
|
“quem ego mittam vobis a Patre.”
|
|
Unde Spiritus veritatis vel Paracletus, id est consolator, appellatus
sit, jam superius dictum, videlicet ubi ait:
|
“Si diligitis me, mandata mea servate, et ego rogabo Patrem, et alium
Paracletum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, Spiritum
veritatis, quem mundus non potest accipere (Joan. XIV).”
|
|
Restat deinceps illud considerare quod nunc additum est:
itemque illud, quod ipse Filius aequalis Patri, gloriam commendans suae
majestatis, sic interposuit dicens:
|
“Quem ego mittam vobis a Patre.”
|
|
Igitur ipso aspirante primum illud conemur utcunque eloqui quod dictum
est:
Notandum imprimis quod de Spiritu sancto Filius Dei loquens, praesenti
tempore dixit,
cum de semeptiso longe superius adversus Judaeos testificans, praeterito
tempore dixit:
|
“Ego enim a Deo processi et veni (Joan. VIII).”
|
|
Cum enim haec diceret jam utique processerat ipse,
|
“tanquam sponsus de thalamo suo (Psal. XVIII),”
|
|
scilicet factus homo visibilis, qui invisibilis Deus erat. Hic autem
Paracletus Spiritus sanctus ad homines nondum processerat.
inquit evangelista,
|
“Spiritus erat datus, quia Jesus nondum fuerat glorificatus (Joan.
VII).”
|
|
Hoc tunc agebatur ut procederet, praeeunte digno apparatu magnae
poenitentiae, quam in se exceperat in Unigenito Dei natura carnis
nostrae, satisfaciens pro antiquo delicto praevaricationis Adae, ut
procederet, inquam, videlicet adveniens in remissionem peccatorum,
quomodo nulli unquam datus fuerat ante salutare passionis Christi
sacramentum. Ipsum sane processionis verbum, dignitatem personae ejus
exprimit, videlicet quia Dominus est aequalis Domino Patri vel Filio,
qui et ipse, ut jam dictum est, Dominus processit et venit. Proprietas
autem vel differentia processionis in eo est, quia Filius quidem
processit et venit, videlicet ad condendam sanctae Ecclesiae domum, quam
per ipsum condidit, qui universa creavit Deus; Spiritus autem sanctus
tunc processit, et usque in finem saeculi procedere non desinit, ad
dedicandam et illustrandam domum eamdem, ut inhabitet in illa et
inambulet Deus unus Pater et Filius, et ipse qui illam dedicat et
consecrat Spiritus sanctus. Amplius autem, quando per Verbum suum Deus
Pater omnia condidit, Filius quidem semel processit, quia semel et simul
omnia condidit; Spiritus autem sanctus extunc usque in aeternum in
subjectam rationalem creaturam procedere non desinit; quia, videlicet
absque processione ejus, inopia creaturae subsistere nequit, quomodo
absque solis lumine luna non lucet, ut perhibent physici. Et quidem
beata sanctorum angelorum societas, semper quasi plena luna est, et nec
deficit nec minuitur, ex quo peccantibus apostatis angelis, ipsi peccare
nolentes, positi sunt in aspectu Solis aeterni. Unde et relucent plena
luce, ornatore coelorum, id est, hoc eodem Spiritu sancto semper in eos
procedente. Verum illa quae in hoc saeculo peregrinatur electorum
hominum Ecclesia, non semper in eodem statu permanet, sed nunc sublevata
per contemplationem, donis ejusdem Spiritus plus fulget; nunc obscura
pressuris vel saeculi turbinibus, minus lucet donec finiatur iste mundi
circuitus, et ipsa quasi plena luna in conspectu solis sui quieta
resideat. Bene ergo cum de seipso tempore praeterito dixerit Filius:
|
“Ego enim a Deo processi et veni;”
|
|
de Spiritu sancto praesenti inquit tempore,
Proinde Filius ore catholicae Ecclesiae, non procedens, sed genitus;
Spiritus autem sanctus, non genitus, sed procedens recte dicitur. Visum
est autem quibusdam Graecorum haereticis, quod hic Spiritus sanctus non
a Patre et Filio, sed a Patre procedat solo; videlicet quia sic quasi
cum determinatione Filius dixit:
|
“Spiritum veritatis, qui a Patre procedit.”
|
|
Sed huic perverso sensui praesens veritas ex adverso resistit. Cum enim
dicit,
simul idem Filius, qui et hoc eodem in loco dicit,
et alibi:
|
“Ego, inquit, mittam promissum Patris mei in vos (Luc. XXIV);”
|
|
quid namque est aliud Paracletum mitti, quam procedere Spiritum
veritatis? ipsa utique missio processio est, nisi hoc tantum quod in sua
substantia semper invisibiliter Spiritus procedit; in aliena autem
Specie ad tempus missus est, scilicet, cum vel super Dominum in specie
columbae (Matth. III), vel super apostolos ejus apparuit in igne (Act.
II); alias autem cum veraciter dicat idem Filius:
|
“Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est (Joan. X):”
|
|
quomodo Spiritus, qui a Patre procedit, a Filio quoque pariter non
procedit; nunquid localis est Filius vel Pater, ut cum de secreto fonte
paterni pectoris Spiritus sanctus procedit, non procedat de unigenito
Filio, qui est in sinu Patris? Cum igitur et alibi dixerit:
|
“Ego et Pater unum sumus (Joan. X),”
|
|
nullatenus hic sibi Patrique dispareat, communione processionis Spiritus
sancti, dicendo,
et
sed longe aliud est quod his verbis intelligendum suis fidelibus innuit.
Vehementer enim haec quoque sententia repugnat haereticis, quicunque in
Spiritum sanctum blasphemare ausi sunt, dicendo quod creatura sit.
Quomodo enim, si creatura est, a Patre procedit? Nonne omnis creatura ex
nihilo creata est, et earum nulla de substantia Dei processit? Quid enim
de Deo aliud quam Deus procederet? Igitur divinae naturae simul et
majestatis testimonium est sancto Spiritui, quia Filius, sicut de seipso
testatus est, dicens:
|
“Ego enim a Deo processi,”
|
|
sic et de illo testatur,
Et de his ista sufficiant. Nec enim loco praesenti propositum est cuncta
disserere, quae adversus haereticam pravitatem poterant dici de vera
Divinitate Spiritus sancti.
|
|