|
Ad iracundiam me provocavit Ephraim in amaritudinibus suis, et sanguis
ejus super eum veniet. Statimque propheta subsequitur: Et opprobrium
ejus restituet Dominus Deus suus. Loquente Ephraim horror invasit
Israel, et deliquit in Baal, et mortuus est. Et nunc addiderunt ad
peccandum, feceruntque sibi conflatile de argento suo, quasi
similitudinem idolorum. Factura artificum tota est. His ipsi dicunt:
Immolate homines vitulos adorantes. Haec omnia quae hic dicta sunt
declamatione vehementi prophetae judicium Domini, et visitationem super
Jacob justificantis, fortiter convincunt eos quod non sint aut mereantur
dici Israel, qualem Dominus in propheta veraciter de Aegypto eduxit.
Alii namque et longe diversi, imo et contrarii Israel vero et fideli,
quem in propheta Mose Dominus eduxit de Aegypto, vero corde dicente:
Eamus et sacrificemus Domino Deo nostro (Exod. V). Illi fuerunt qui in
amaratitudinibus suis eumdem Dominum ad iracundiam procaverunt, tentando
et male loquendo de ipso, semperque murmurando contra eum. Et ille
quidem Israel, qualis erat Josue sive Caleph, in eodem propheta servatus
est, ascendendo per mare Rubrum, illorum autem corpora prostrata sunt in
deserto. Illorum omnium deterrimus et maxime notabilis exstitit Ephraim,
id est Hieroboam de tribu Ephraim, qui populum scindens a domo David
vitulos aureos pro Deo colendos instituit. Idcirco confestim in illum
sermo recurrit, dicente Domino: Ad iracundiam me provocavit Ephraim in
amaritudinibus suis, et sanguis ejus, id est peccatum ejus, super eum
veniet, ut scilicet intereat et regnum perdat in posteris suis, quod
tali modo retinendum putavit. Et quia praesens poena non sola redditur
impoenitenti, subjungens propheta: Et opprobrium, inquit, ejus restituet
ei Dominus Deus suus, id est, in futuro quoque saeculo tanti opprobrii
memoria non delebitur, qui in tantum se dejecit, ut deserto Creatore
Deo, coleret non tam vitulum quam inanimatam et insensibilem
similitudinem vituli. Nec vero sui solius, sed et omnium quos ad tantum
opprobrium induxit, perditio in illum redundabit. Idcirco peccatum ejus
amplius declamans: Loquente, inquit, Ephraim, horror invasit Israel, et
deliquit in Baal, et mortuus est. Et est sensus. Dicente Hieroboam: Isti
sunt dii tui, Israel, qui te eduxerunt de terra Aegypti (III Reg. XII),
horrendus horror et erroneus pavor invasit Israel, ut aut verum putaret
aut obloqui non auderet, et non solum vitulos illos, sed et Baal, agente
Achab cum Jezabel, coleret, atque hoc modo mortuus est. Extunc usus
idololatriae tantum excrevit, ut pene in omni loco singuli propria pro
posse sibimet fabricarent idola in agris et in domibus suis. Hoc est
quod ait: Et nunc addiderunt ad peccandum, feceruntque sibi conflatile
de argento suo, quasi similitudinem idolorum, ut scilicet haberent ipsi
quoque suos vitulos. Nam quia rex deos habebat aureos, ipsi secundum
suam possibilitatem fecerunt sibi deos argenteos. Totum hoc, ait,
factura est artificum, sicut alibi scriptum est: Simulacra gentium
argentum et aurum, opera manuum hominum (Psal. CXIII). Quod eum ita sit,
recte admiratur et dicit: His ipsi dicunt: Immolate homines vitulos
adorantes. Nam vere mira et nimis misera stultitia, mandare homines, qui
sunt opus Dei, tali facturae artificum immolari. Hoc tam grande malum
nequaquam illis fuit inusitatum. Scriptum est enim: Et immolaverunt
filios suos, et filias suas daemoniis. Et effuderunt sanguinem
innocentem, sanguinem filiorum suorum, et filiarum suarum, quas
sacrificaverunt sculptilibus Chanaan (Psal. CV). Qui autem sunt ipsi qui
haec dicunt? Nimirum sacerdotes sive artifices quorum illa factura est.
Vos, aiunt, o cultores idolorum, quibus non suppetunt hostiae, filios
vestros et filias vestras idola sive vitulos nobiscum adorantes, eisdem
vitulis immolate. Tantis ac talibus causis redditis, quibus in judicio
Domini cum Juda sive visitatione super Jacob convincantur, quod potius
semen Chanaan, quam semen Jacob mereantur dici, nunc superest
pronuntiare condignas judicii sententias, et diffinire qualem poenam
isti falsi filii et qualem jure gratiam recipiant veri filii patris
illius Jacob, cujus Deus Dominus dicatur esse vel dici. Sequitur ergo:
Idcirco erunt quasi nubes matutina, et sicut ros matutinus praeteriens.
Sicut pulvis turbine raptus ex area, et sicut fumus de fumario. Ego
autem Dominus Deus tuus ex terra Aegypti, et Deum absque me nescies, et
Salvator non est praeter me. Ego cognovi te in deserto, in terra
solitudinis. Prior namque sententia super illos filios carnis, et non
fidei Jacob depromitur, quod ipsorum memoria sit peritura, sequens ad
istos, non tantum carnis sed et fidei filios, quod in adventu Salvatoris
Christi salvandi sunt in Domino salute aeterna. In illorum qui
reprobantur sententia, quatuor ista pro similitudine posita sunt: Nubes,
ros, pulvis et fumus. Notandum vero quod nullum horum simpliciter
positum est, sed cum adjectione quae malum significet, quia videlicet
unumquodque horum simpliciter positum, in bonam partem accipi plerumque
solet. Scriptum est enim: Qui sunt isti qui ut nubes volant? (Isa. LX.)
Item Concrescat ut pluvia doctrina mea, fluat ut ros eloquium meum
(Deut. XXXII). Vel ut Abraham loquitur ad Deum: Loquar ad Dominum cum
sim pulvis et cinis (Gen. XVIII). Et Psalmista dicit: Qui respicit
terram, et facit eam tremere, qui tangit montes et fumigant (Psal.
CIII). Itaque quatuor haec omnia simpliciter in Scripturis posita, in
bonam partem accipi possunt, idcirco singula hic cum adjectionibus
congruis posita sunt, per quas sempiterni boni significatione
distinguuntur. Nubes matutina, ros item matutinus et mane pertransiens,
pulvis turbine ex area raptus, fumus item de fumario turbine raptu
sdicitur, atque ita haec omnia perituram convenienter significant
memoriam illorum, qui cum deberent esse semen Jacob, ipsi per suum
vitium in illum Chanaan, qui a patre sancto maledictus est,
degeneraverunt. Et quidem hoc, scilicet delendam esse memoriam illorum
quatuor ista pariter significant, verumtamen in propriis
significationibus diversa sunt. Etenim duo postrema, videlicet pulvis
turbine raptus ex area et fumus de fumario, manifestam exprimunt iram;
duo autem praecedentia, nubes matutina et ros matutinus praeteriens,
temporalem licet et cito transituram quamdam misericordiam, juxta illud
quod supra in hoc eodem propheta dictum est: Quid faciam tibi, Ephraim?
quid faciam tibi, Juda? Misericordia vestra quasi nubes matutina, et
quasi ros mane pertransiens. Denique et hic et illic nubes matutina et
ros mane pertransiens temporalia significant genti illi collata, bono
quidem secundum se, sed malo illorum cito transitura. Duo sequentia
manifeste sempiterna significant mala, sicut jam dictum est. Etenim haec
impiorum retributione perire, sicut disperiit pulvis turbine raptus ex
area, et sicut deficit fumus turbine raptus de fumario, Psalmista quoque
dicente: Non sic impii, non sic, sed tanquam pulvis, quem projicit
ventus a facie terrae (Psal. I). Item: Inimici vero Domini, mox ut
honorificati fuerint et exaltati, deficientes, quemadmodum fumus,
deficient (Psal. XXXVI). Sic itaque nubes illa matutina sive ros ille
mane pertransiens, talium, pars filiorum, qualis fuit Esau, cui dixit
pater Isaac: In pinguedine terrae, et in rore coeli desuper erit
benedictio tua (Gen. XXVII). Nam illorum qui sunt semen Jacob vel
reputantur in semine, suntque Israelitae, pars Dominus est, sicut
protinus verbis sequentibus exprimitur: Ego autem Dominus Deus tuus ex
terra Aegypti, et Deum absque me nescies, et salvator non est praeter
me. Ecce cognovi te in deserto in terra solitudinis. Qui enim haec
loquitur Dominus Deus, dicens: Et salvator non est praeter me, Christus
est Dei Filius, fructus benedictionis illius quam non meruit Esau. Jacob
autem adeptus est secundum verba haec: Et serviant tibi populi, et
adorent te tribus. Esto Dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te
filii matris tuae. Qui maledixerit tibi, sit ille maledictus, et qui
benedixerit tibi, benedictionibus repleatur (ibid.). Hoc nimirum in
Spiritu sancto agebatur, ut quando dividendi erant Jacob et Esau, juxta
illud divinum oraculum: Duae gentes in utero tuo sunt, et duo populi ex
ventre tuo dividentur (Gen. XXV), non de Esau, sed de Jacob semen
Abrahae, quod est Christus, nasceretur. Hic ergo cum dicit, ego autem
Dominus Deus tuus, notandum quod addit, ex terra Aegypti. In hoc namque
breviter astruit quod non sit Deus recens quamvis in novissimis diebus
de Virgine natus sit. Poterat autem dicere sic, ego autem Dominus Deus
tuus ex Abraham, quemadmodum et Judaeis dicentibus, quadraginta annos
nondum habes, et Abraham vidisti? Respondens: Amen amen, inquit, dico
vobis, antequam Abraham fieret, ego sum (Joan. VIII). Cur ergo dicere
maluit, ex terra Aegypti? Videlicet quia tunc magis innotuit, et
potentiam suam ostendit in signis et prodigiis, qualia Abrahae non
ostendit, propter quod et Mosi tunc ait: Ego Dominus qui apparui
Abraham, et Isaac, et Jacob in Deo omnipotente; et nomen meum Adonai non
indicavi eis (Exod. VI). Tunc etenim foedus pepigit cum illis in monte
Sinai, ut esset Deus eorum. Qui dixerunt ad Mosen: Omnia quae locutus
est Dominus, faciemus et erimus obedientes. Ille vero sumptum sanguinem
respersit in populum, et ait: Hic est sanguis foederis, quod pepigit
Dominus vobiscum super cunctis sermonibus his (Exod. XXIV). Sermonum
eorumdem initium erat hoc: Non habebis deos alienos coram me. Recte ergo
et hic ait: Et Deum absque me nescies. Continuo quoque addit: Et
salvator non est praeter me. Iste Deus et Salvator Christus est Deus,
quia creavit; Salvator, quia factus homo salvavit. Unde et Jesus, quod
interpretatur Salvator, nuncupari voluit. Vere praeter hunc, Salvator
non est, quia non est in alio aliquo salus, nec enim nomen aliud sub
coelo datum hominibus in quo oporteat nos salvos fieri (Act. IV).
Gratiosa valde commemoratio est, qua tandem dicit: Ego cognovi te in
deserto in terra solitudinis. Neque enim exiguum quid est ei, qui omnia
scit, et omnes per scientiam novit, notum esse per gratiam illa notitia,
juxta quam uni illorum vero Israelitae scilicet Mosi dicit: Invenisti
enim gratiam coram me, et teipsum novi ex nomine (Exod. XXXIII). Et quod
tunc illi dictum hoc esse legimus, sed quod uni dicit, omnibus dicit,
quos tunc temporis, imo et ante et post tempus illud praescitos atque
praedestinatos eligit, quia cunctorum nomina in libro vitae scripsit.
Proinde et hoc sciendum, quia quique electi in deserto cognoscuntur,
maxime et in terra solitudinis, in deserto hujus saeculi, ubi Deum nemo
vidit unquam (I Joan. IV), in solitudine cordis et occulto conscientiae
latentis, ubi solus Deus animam tentationibus circumventam prospiciens,
exercet, et probat, et legitime currentem cognitione sua dignam ducens,
profitetur quia cognoscit. Talibus et ita cognitis sive nominatis ipse
in Evangelio dicit: Gaudete, quia nomina vestra scripta sunt in coelis
(Luc. X).
|
|