CAPUT XVIII. De morte ejus inusilata, quomodo quasi tuba maxima per totum mundum sit audita, et quod istud praesciens Hyppolito dixerit:

“Postmodum cum clamavero, audi et veni.”

Dictum est ante nos:

Antiqua fanorum parens,
Jam Roma Christo dedita,
Laurentio victrix duce
Ritus triumphas barbaros.
Reges superbos viceras.
Populosque frenis presseras
Nunc monstruosis idolis
Imponis imperii jugum.
Non turbulentis viribus,
Cossi, Camilli aut Caesaris,
Sed martyris Laurentii
Non incruento praelio
Armata pugnavit fides,
Proprii cruoris prodiga,

(PRUD., Peristeph. hymn. 2, vers. 1-15.)

Et quidem hoc de omnibus dici potuisset sanctae Romanae Ecclesiae martyribus, qui ducibus illis, ritus Roma triumphavit barbaros, sed hic triumphi illius dux praecipuus est; quippe cujus mors insolita sive inusitata, quasi totius belli tuba maxima universo mundo audita est, et jugiter personat. Cujus mortis suae novitatem omnibus saeculis admirandam, et ipse praesentiens propria satis et gravissima enuntiatione suo tironi Hyppolito dicebat: Magis in absconditis in homine interiore absconde Christum, et postmodum cum clamavero, audi et veni. Dixerat enim ille: Quare et ego non vociferor, quia Christianus sum, et tecum incumbo, Romanum videlicet bene aemulans, qui ibidem Christianam tantummodo professus militiam, clamansque: Christianus sum, continuo cum palma martyrii vitae aeternae arripuerat donativum. Dixit ergo, cum clamavero, audi et veni, magnum utique suae passionis miraculum parvae rei, scilicet vocali comparans clamori, quia modus dictionis vocatur tapinosis, id est humilitas magnae rei, non id agente sententia quod ostendit. Alias autem vere rem magnam non omnino humiliavit, imo magnificavit, dicendo enim, cum clamavero, illam mortem suam ingentem fore clamorem significavit, eo nimirum sensu, quo sanguinem protomartyris Abel, de terra ad Deum clamare legimus (Gen. IV). Et hunc clamorem audi, inquit, et veni, videlicet quomodo ad classicum magni ducis, ad sonitum tubae ingentis, excitus atque excussus miles animosus ad bella procurrit. Igitur post apostolorum principes, qui de priori venerunt Ecclesia Judaeorum, de carne patriarcharum et prophetarum, dux iste maximus est Ecclesiae gentium, Ecclesiae Romanae matris Ecclesiarum, et hoc duce, inquit ille: O victrix Roma, ritus triumphas barbaros, quod non potuisti turbulentis viribus Cossi, Camilli, aut Caesaris. Nam illi econtra, dum homines vincerent, ut dominam te facerent populorum, barbari ritus ancillam, et multorum fecerunt captivam daemoniorum.