CAPUT XXIV De quarto actu, quo demonstrare contendit, quid ante Christi adventum lex contulerit, et quid conferre non potuerit.

Quarto actu demonstrare intendit quid lex contulerit, et quid conferre non potuerit. Quid ergo dicemus, inquit? Lex peccatum est? Absit (Rom. VII). Dixerat enim: Cum essemus in carne, passiones peccatorum, quae per legem erant, operabantur in membris nostris. Itemque: Nunc ergo soluti sumus a lege mortis, in qua detinebamur (ibid.); legem mortis, legem per quam peccatorum passiones erant, non aliam designans, quam legem Moysi, quae mortem inferebat, per quam peccatorum passiones notae erant, et augebantur, quia videlicet solet ardentius desiderari, quod lege prohibetur. Ne ergo calumniae locum dedisse videretur tanquam legis adversarius: Quid, inquit, dicemus? Dicemus aut dixisse videbimur, quia lex peccatum est? Absit! Sed quid dicemus, aut quid diximus? Hoc nimirum, quia peccatum non cognovi, nisi per legem. Nam concupiscentiam nesciebam nisi lex diceret: Non concupisces. Occasione autem accepta peccatum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam. Sine lege enim peccatum mortuum erat (ibid.). Hoc erat esse vel dici legem mortis, quod peccatum cognovisse per legem et peccatum, per mandatum accepisse occasionem operandi in me omnem concupiscentiam atque auxisse in me culpam praevaricationis per notitiam sui. Neque enim ipse eadem, quae peccatum prohibebat a servitute peccati liberare poterat. Hoc nimirum quia tardius lector perspicit in universitate generis humani, semetipsum cum Apostolo respiciens unusquisque, exempli gratia, dicit: Ego autem vivebam sine lege aliquando, subauditur, et tunc peccatum in me mortuum erat. Etenim tandiu unusquisque nostrum sine lege vixit, quandiu vel pro aetate, vel pro ignorantia vacuus fuit a timore Domini. Tunc nimirum peccatum mortuum erat, quia repugnator non consurgebat, quomodo aqua interdum per planum segnius fluit, ubi cujuslibet obicis contradictio nulla obsistit. Sed cum venisset, inquit, mandatum, peccatum revixit (ibid.). Hoc veraciter quisque militum Dei, qui contra peccatum sumpsit arma mandatorum legis Domini pugnando repertus est, ut dicere possit quia cum venisset mandatum, peccatum revixit. Nam quotusquisque est qui a vetusta conversatione sese convertens statim pacem habuit, et non perpessus est pugnam peccati quasi reclamantis insaniam tyranni? Idcirco veraciter interea dicit: Quod enim operor non intelligo, id est non gratum duco. Non enim quod volo bonum hoc ago, sed quod odi malum illud facio. Et subinde: Condelector legi Dei secundum interiorem hominem. Video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, et captivum me ducentem in lege peccati, quae est in membris meis. Talis certator laborans in spe, et sperans in labore, dicit: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Et continuo sibi respondet: Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (ibid.). Ab hoc itaque exemplo, liquet quid lex contulerit, quid conferre non potuerit. Namque in uno homine res eadem est quae et in universo genere humano. Qualis eram ego cum sine lege vel timore Domini viverem, aliquando talis erat status mundi cum necdum data esset scripta lex. Item qualis nunc condelector legi Dei secundum interiorem hominem, video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, etc., talis mundus accepta lege infirmabatur, et quamlibet pugnans sive resistens, a peccato victore, et per Adam tenebatur. Item qualis homo quadam pace, et quiete suimet fruitur per adjuvantem gratiam Dei ab impugnatione vitiorum liberatus, ita ut vivens jam non sit in carne, id est in carnis passionibus, talis est hic tertius mundi status, quo peccati regnum destruxit Dei Filius. Unde dicit postmodum hic idem Apostolus: Nam quod impossibile erat legi, in quo infirmabatur per carnem, Deus Filium suum mittens in similitudine carnis peccati, de peccato damnavit peccatum in carne ut justificatio legis impleretur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiritum (Rom. VIII). Hoc tamen in paucis impletur, ut scilicet in carne viventes, tamen extra carnem sint, ambulando secundum spiritum, in illis videlicet qui non solum illicita, sed et quae licito possidere vel facere poterant dimittunt exemplo apostolorum. Etsi nondum tota peccati poena sublata est, nihilominus tamen peccatum per adventum Christi damnatum, et regnum peccati destructum est, et quod superest de peccati poena, per secundum ejusdem adventum certissime destruendum est. Hoc est quod subinde dicit: Si autem Christus in vobis est, corpus quidem mortuum, id est certissime moriturum est, propter peccatum, spiritus vero vivit propter justificationem. Quod si spiritus ejus, qui suscitavit Jesum a mortuis habitat in vobis, qui suscitavit Jesum Christum a mortuis convivificabit et mortalia corpora restra propter inhabitantem Spiritum ejus in vobis (ibid.), etc. Quod donec fiat interim patientia opus est, adjuvante consolatione, quam et infereus dicit: Existimo enim quod non sint condignae passiones hujus temporis, ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Nam exspectatio creaturae revelationem gloriae filiorum Dei exspectat, et reliqua usque ad id quod ait, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque instantia neque futura, neque fortitudo, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia poterit nos separare a charitate Dei, quae est in Jesu Christo Domino nostro (ibid.).