CAP. II


CAPUT 1

Dicite fratribus vestris: Populus meus; et sorori vestrae: Misericordiam consecuta. Fratribus vestris, inquit. Quibus fratribus, aut ubi manentibus, et unde venientibus? Nimirum fratribus Abrahae fidem habentibus, undecunque veniant, ubicunque sint, quacunque ex gente originem ducant, sive Judaei sive Graeci sint. Fratribus vestris et sorori vestrae, id est, tantummodo illis qui veri sunt Israelitae, his qui non in ritus gentium transierunt, vel qui ritus gentium et culturam idolorum deseruerunt, illos agnoscite fratres, et illorum Ecclesiam agnoscite sororem vestram; et illos fratres appellate, populum meum; et illam sororem vestram nuncupate, misericordiam consecutam. Porro de fratribus vestris, qui sunt cognati vestri secundum carnem, et de sorore vestra carnea Synagoga tristitiam inconsolabilem ne habeatis, quod dixerim ego fratribus illis: Non populus meus vos; et sorori illi: Non consecuta misericordiam; sed tristitiam quam vobis magnam esse dicitis, et dolorem qui cordi vestro continuus est, consolamini bona recompensatione; quia si fratres vestri secundum carnem jam non sunt populus meus, et si soror vestra carnea non est misericordiam consecuta, econtra quae non erat plebs mea, nunc vocatur et est plebs mea, et quae non erat misericordiam consecuta, nunc vocatur misericordiam consecuta (Rom. IX). Denique et hunc versiculum: Dicite fratribus vestris: Populus meus; et sorori vestrae: Misericordiam consecuta, pertinere ad vocationem gentium Apostolus innuit, qui non solummodo praecedentem versiculum pro testimonio sumpsit, et erit in loco, ubi dictum est eis: Non populus meus vos, ibi vocabuntur filii Dei viventis, verum etiam sensum hujus praemisit, dicendo: Vocabo non plebem meam, plebem meam, et non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam (ibid.). Sequitur: Judicate, matrem vestram judicate; quoniam ipsa non uxor mea, et ego non vir ejus. Auferat fornicationes suas a facie sua, et adulteria sua de medio uberum suorum, ne forte exspoliem eam nudam, et statuam secundum diem nativitatis suae. Jam supra diximus, in manu prophetae hujus assimilatum esse Dominum, id est, prophetam semel et iterum, et tertio accedentem ad mulierem fornicariam, sicut jam dictum est, et deinde adhuc jussum diligere mulierem dilectam amico et adulteram, ad quod nondum perventum est: locus enim hic adhuc inferius est, similitudinem gerere Domini, qui ad gentem illam semel et iterum, ac tertio accessit. Primo testamentum suum confirmando cum Abraham, deinde dando legem in monte Syna, deinde mittendo prophetas, deinde carnem assumendo ex ipsa. Sed et hoc dictum est, quia cum prius fuisset quasi mulier una, id est, gens una, facta divisione et decem tribubus a domo David recedentibus, jam duae mulieres habentur quae et in prophetis ambae super fornicationis scelere arguuntur, diciturque altera Oolla, quae est Samaria, altera Ooliba, quae est Hierusalem (Ezech. XXIII). Apud Oollam propheta iste prophetabat, eratque de tribu Isachar. Ergo Oolla secundum carnem mater hujus erat, sicut Amos et sicut Abdiae, multorumque aliorum, qui sub eisdem temporibus prophetaverunt. Porro prophetantibus illis, mater illa nihilominus fornicata est, nec cessavit a fornicationibus suis: nullus enim omnino ex regibus ejus recessit a peccatis Hieroboam. Igitur jam peracta similitudine, quae administrata est in persona prophetae, palam arguitur Oolla, id est, tota gens decem tribuum sive metropolis Samaria. Judicate, inquit, matrem vestram judicate. O vos, inquit, prophetae, o vos omnis Israel, id est semen Dei, quid in hoc meo decreto reprehenditis, quid in hac mea sententia titubatis? An quia mater vestra est domus Israel, super quam locutus sum, quia non addam ultra misereri ei, sed oblivione obliviscar eorum; domui autem Juda miserebor, vos offendimini, et judicium hoc converti cupitis? Ecce vos ipsi causas appendite, vos ipsi judicate utrum aliter debeat fieri. Vultis vos, vult ipsa ut addam misereri illi? Ecce praesto sum, dummodo unum faciat. Quid illud est? Auferat fornicationes suas, id est, fornicari desinat. At illa hoc non audit, fornicari non desinit. Afferte, si quid habetis; proponite quidpiam pro illa, in quo possit justificari aut defendi. Ex quo agente Jeroboam, me virum legitimum contempsit, et vitulis aureis succubuit, nunquid fornicari desiit? Quo tempore, aut quo sub rege quievit? Nimirum non ita soror ejus Ooliba perseveranter fornicata est, non, inquam, soror ejus domus Juda perseveranter insanivit, quamvis multum ad tempus insanierit. Diebus Ezechiae, diebus Josiae, et nonnunquam sub aliis quoque regibus fornicationes suas abstulit. Judicate igitur utrum huic ita ut sorori ejus jam dictae domui Judae, debeam misereri, et ita hanc liberare ab Assyriis sicut captivitatem illius de Babylone revocare decrevi. Hanc ipsam perpendite causam inter eamden matrem vestram et locum illum de quo dixi: Et erit in loco, ubi dicitur eis: Non populus meus vos; dicetur eis: Filii Dei viventis. Denique locus ille gentilitas est, et illa auferet fornicationes suas, vestra autem mater non abstulit, nec auferre vult fornicationes suas. Itaque et in hoc illam judicate, et juste judicate, quia cum suis fornicationibus non debet in domo mea permanere, et econtra quae fornicationes suas dimittit, non est cur a me debeat repelli, cum ego non tantum Israelis et Judae, sed etiam caeterarum gentium aeque Creator sim. Notandum quanta cum circumspectione fornicationes auferri praecepit, secundum personam vel gestus mulieris fornicatricis, dicendo: Auferat fornicationes suas a facie sua, et adulteria sua de medio uberum suorum. Faciem pro oculis, medium uberum pro corde posuit. In medio namque uberum locus cordis est. Unde et in Canticis casta sponsa dicit: Fasciculus myrrhae dilectus meus mihi, inter ubera mea commorabitur (Cant. I). Duobus istis scilicet corde et oculis inundatio fornicationis hauritur, et deinde corpus incontinens ad actum libidinis velut magno torrentis impetu propellitur. Primum per oculorum vel visus caeterumque sensuum qui omnes in facie sunt, fenestras mors ingreditur (Jer. IX), et captivata mente fornicatio sive adulterium consequenter actu peragitur. Potest autem per faciem fornicatio corporalis, et per adulterium, quod in medio uberum ejus esse dicitur, spiritualis corruptio recte intelligi; quia videlicet utroque modo gens illa peccasse redarguitur in Scripturis. Exempli gratia: In uno eodemque peccato Beelphegor, et spiritualiter a Deo fornicatus est Israel, et corporaliter cum filiabus Madianitarum commistus est. Ille enim vocaverunt eos ad sacrificia sua, et initiati sunt Beelphegor, et comederunt sacrificia mortuorum (Psal. CV). Ne forte, inquit, exspoliem eam nudam, et statuam eam secundum diem nativitatis suae, et ponam eam quasi solitudinem, et statuam eam velut terram inviam, et interficiam eam siti. Nimirum hoc idem est ac si dicat: Ne faciam quod locutus sum, ne adimpleam filiorum et filiae, quos mulier fornicaria Gomer filia Debelaim in praescripta visione peperit propheticum praesagium. Sed nunquid fixum non est et infectum esse petest quod locutus sum, dicens: Et quiescere faciam regnum domus Israel, et non addam ultra misereri domui Israel, et vos populus meus, et ego non ero vester Deus? Quid ergo sibi vult quod iterum revocatur, dicens: Auferat fornicationes suas, addensque: Ne forte faciam ei haec vel illa, quae locutus sum? Huic non dissimile est, quod cum data jam esset sententia super Nabuchodonosor regem, ita ut diceret Daniel: Haec est interpretatio sententiae Altissimi, quae venit super dominum meum regem. Ejicient te ab hominibus, et cum bestiis ferisque erit habitatio tua (Dan. IV), etc., ait idem Daniel: Quamobrem rex consilium meum placeat tibi, et peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum, forsitan ignoscat Deus delictis tuis (ibid.). Quid per haec animadvertere debemus, nisi quia in arbitrio nostro est, utrum sententiam suam suspendere debeat aut non debeat Deus. Non enim aut Deo mala nostra imputare, aut fata nobis dominari, quod dementissimum et impium est, putare debemus: id est, non quia Deus hoc praescivit aut praedixit, idcirco venit malum hoc aut illud; sed quia malum futurum vel faciendum erat, idcirco et praescivit et sententiam super illud praefixit Deus. Si igitur quaeras quare sententiam irrevocabilem praefixit Deus, respondendum, quia malitiam incorrigibilem praevidit Deus. Item, si quaeras quare post datam sententiam de correctione consulit Deus, respondendum, quia ut experimento sciamus incorrigibiles esse, idcirco, quanquam non reversuros exspectat et per multam patientiam illos ad poenitentiam invitat Deus. Igitur undique circumspectus, et oculis providentiae plenus sermo propheticus sic loquitur: Auferat fornicationes suas a facie sua, et adulteria sua de medio uberum suorum, ne forte exspoliem eam nudam.