CAPUT XVI. Quare dictum sit:

“Sustinui qui simul contristaretur et non fuit.”

Quis, inquam, in tam diutina colluctatione mortis spiritum ejus mitem et humilem intelligit?

“Beatus, inquit Psalmista, qui intelligit super egenum et pauperem (Psal. XL),”

quem juxta psalmi alterius versiculum, persequebatur in Juda, persequebatur in Judaico populo draco ille,

“hominem inopem et mendicum, et compunctum corde mortificare (Psal. CVIII).”

Nos pene indociles, aut nimium tardi ad discendum ab ipso dicente:

“Discite a me, quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI),”

super eum pauperem, super eum mitem et humilem, pro nobis dolentem, pro nobis vulneratum, longe minus intelligimus quam oportet intelligere.

“Ecce, inquit propheta, quomodo moritur justus, et nemo percipit corde (Isa. XVII).”

Ipse quoque in Psalmo dicit:

“Et sustinui, qui simul contristaretur, et non fuit (Psal. LXVIII).”

Sed nunquid vel beata Maria, cum staret juxta crucem ejus, videns quomodo moreretur, non percepit corde, et non simul contristata est? imo multum percepit corde, multum contristata est, et sicut praedixerat Simeon:

“Gladius pertransivit animam ejus (Luc. II).”

Discipulus quoque dilectus, non sine perceptione cordis, non sine tristitia vidit quando moreretur. Caeteri quoque discipuli, quamvis relicto eo omnes fugerint, non nihil fuere simul contristati, imo tristitia cor eorum implevit. Ergo non secundum rationis judicium, sed secundum doloris vim, qui interdum rationem non admittit, dictum est,

“et nemo percipit corde,”

et

“qui contristaretur non fuit.”

Et competenter sic dictum esse animadvertis, ubi ad tantam insultantium atque irridentium multitudinem, qui condoluerunt, prae paucitate nullius fuere quantitatis aut numeri. Verum, quia alibi dicit:

“Circumspexi, et non erat auxiliator, quaesivi, et non fuit qui adjuvaret, et salvavit mihi brachium meum, et indignatio mea ipsa auxiliata est mihi (Isa. LXIII),”

non est conquaestio similis, sed demonstratio verissimae rei, quia nullus omnino etiam si voluisset quis, potuit eum adjuvare, sive auxiliari in praelio, sive congressu ejusmodi, ubi veniebat princeps mundi, peccator antiquus, et praepositus mortis. Nec enim erat quisquam, qui de illo dicere posset,

“et in me non habet quidquam”

. Non erat praeter eum quisquam, in quo cum innocentiae humanae esset etiam divinae brachium et indignatio, id est zelus vel fortitudo naturae.