CAPUT XV. Item de eodem concentu, et de verbis concentus, sive cantionis illius, quem apud Isaiam audivimus:

“Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus.”

Audivimus, ut supra jam dictum est, verba quaedam concentus sive cantionis illius:

“Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus (Isa. VI).”

Quam pulcher, quam aequalis tenor in verbis, quam certus, quam stabilis! Nulli gradus sunt hic, nullum momentum incrementi sive decrementi in vocibus istis. Unde ergo gradus suos accepit inimica haeresis? Nam ac si concentus ille sic cecinisset: Sanctus, sanctior, sanctissimus, et pluraliter addidisset: Domini et dii, non singulariter Dominus Deus; ita sibi gradus fecit, maxime per os Arii ut diceret Spiritum sanctum magnum quidem, sed Filium Spiritu sancto majorem, et Deo Patre minorem. Unde, inquam, gradus istos accepit impia vel serpentina haeresis, nisi ab ipso colubro patre mendacii, quem de concentu illo manus Domini propter dissonantiam ipsius eduxit, et foras misit? Idcirco talis haereticus reus est aeterni delicti, sicut et pater ipsius diabolus qui fecit gradus istos, quibus non ascenditur ad superos, imo descenditur ad inferos. In Osee scriptum est:

“Projectus est vitulus tuus Samaria, iratus est furor meus in eis; usquequo non poterunt emundari? quia ex Israel ipse est. Artifex fecit illum, et non est Deus (Ose. VIII).”

Est autem hic sensus. Ne mireris quod sordes Israel, scilicet vituli, quos fecit Jeroboam, non potuerunt aut possunt emundari, quia videlicet ipse, subauditur vitulus, sive vitulorum cultus ex Israel est. Neque enim aliunde hoc accepit, ut vitulum pro Deo coleret, sicut Baal et Astaroth, etc.; daemoniorum portenta de vicinis gentibus accepit, forte errantibus et per ignorantiam multis peccantibus, sed artifex fecit illum, subauditur Jeroboam, sive Israel, sciens quia

“non est Deus artifex,”

inquam, sicut manifeste Scriptura dicit:

“Dixitque Jeroboam in corde suo: Nunc revertetur regnum ad Dominum David, si ascenderit populus iste ut faciat sacrificia in domo Domini in Jerusalem. Et excogitato consilio fecit duos vitulos aureos (III Reg. XII).”

Propter excogitationem consilii, propheta sive Deus artificem illum nuncupavit, quia non ignoranter sed malitiose peccavit, et idcirco non potuerunt peccata illa emundari, ut recederet Israel a vitulis suis saltem tempore unius ex regibus suis. Similiter de Ario sciendum caeterisque haereticis, qui intelligere noluerunt illum concentum coeli, et maluerunt scindere unitatem cantionis, quia non est eorum amplius illum audire concentum coeli, neque partem aut communionem habebunt cum illis, qui per planitiem sive fidei aequitatem, absque illis gradibus inaequalitatis vadunt, hinc ut dormiant et concinant illic, juxta illud de Canticis graduum:

“Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini, testimonium Israel, ad confitendum nomini Domini (Psal. CXXI);”

neque enim emundari poterunt, sed immundi erunt et in hoc saeculo, et in futuro, et laborabunt in aeternum, sicut laborabat ille coluber circumductor ipsorum, per foratas nares in sudibus et circulum habens in naribus (Job XL), atque ita nusquam sabbatizans, nusquam dormiens circuit terram, dissimulare volens quidem, sed non valens fatigationem suam dum requisitus, unde venis, respondet et dicit:

“Circuivi terram et perambulavi eam (Job I),”

et maxime hoc tempore habens iram magnam, quia scit quod modicum tempus habet, et non diu illi circuire licet.