CAPUT X. Quod maxime et tunc ingressae sunt septem artes liberales in ecclesiasticum dominae suae triclinium, et quod multum intersit, utrum verba rebus, an res verbis exornentur.

Ingressae sunt ergo septem artes liberales tanquam famulae in sacrum et reverendum dominae suae sapientiae triclinium, et quasi de triviis licentiosis ad districtum et severum verbi Dei magisterium dispositae et assidere jussae sunt. Vagabantur enim prius per circuitum, lascivae, garrulae, et verbosae puellulae, nihil operantes, sed curiosae agentes solummodo, ubi negotiosae magis esse videbantur circa creaturam discutiendam cursitantes, ipsum autem Creatorem negligentes. Missae sunt ergo in opus ut non jam quod superfluum erat de creatura mundi fabularentur, sed serio fideliterque quod expediebat de Creatore loquerentur, bonumque ad honorem ejus sermonem opere splendido texentes operarentur, id est ut non jam res verbis, sed verba rebus ornarentur. Hoc etenim sermo de creatura rebusque vanis, et interdum mendacibus disputantium, a sermone differt de Creatore vel vita aeterna tractantium, quod ibi res inopes et macilentae conquisitis undecunque verborum fucis adornantur, hic verba quantumcunque sonora et lucida majestate rerum vel sensuum superantur et decorantur. Unde illi scholae per prophetam tropologice dicitur: Sume citharam, circui civitatem, meretrix oblivioni tradita. Bene cane, frequenta canticum, ut memoria tui sit (Isa. XXIII). Hinc autem in Canticis dixit ipse Christus: Favus distillans labia tua, mel et lac sub lingua tua (Cant. IV). Item: Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua in auribus meis (Cant. II). Et recte illa meretrix, ista autem dicitur amica sapientis, quia videlicet illa spectatoribus sive auditoribus passim placere, et semetipsam commendare gestit, ista autem non semetipsam, aut creaturam aliquam pulchram, sive appetendam, sed solum Deum pulchrum et omni affectu appetendum demonstrare intendit, et omnino non suam, sed Dei gloriam quaerit. Quid autem dicimus artes istas in scholam illam tunc esse intromissas? Potius dici poterat, cum prius nescirentur introisse extunc, intus apparuisse illas. Nam qui scienter scrutati sunt Scripturas, ita invenerunt, ita experti sunt, et satis admirati non solum quod illic essent, verum etiam quod ita dominae sapientiae luce et majestate subopertae laterent, ut non facile conspici posset quod illic essent, pene quomodo lucente sole super terram, luna nova, itemque luna decrepita, stellae quoque circa eamdem coeli regionem latent, nec vulgo videtur quod ibi sint. Luna quippe et stellae, sole absente, et per alterum hemisphaerium gyrante in altero lucent, in eodem autem hemisphaerio cum sole lucere non valent. Nimirum sic pene liberalis scientiae artes in sancta Scriptura cum sapientia Dei quamvis simul assint, nitere vulgo non possunt, cum in aliis rationibus, per se plurimum lucidae parere et splendere consueverint. Maxime autem idcirco non parent cum ibi sint, quia videlicet sic illis sancta Scriptura utitur ut tamen non dicat qualiter, eisdem utendum sit. Per singulas artes ire, et pauculis quod dictum est exemplis comprobare non pigeat.