CAPUT XX. Quid capitella columnarum, et cur quinque cubitorum sint, et in porticu quatuor cubitorum fabricata, et quid retiacula, vel catenulae in capitellis, quibus columnae de oraculo pendere videntur, et quid malogranata catenulis interposita.

“Capitella autem quae erant super capita columnarum quasi opere lilii fabricata erant in porticu quatuor cubitorum. Et rursum alia capitella in summitate columnarum desuper, juxta mensuram columnae contra retiacula.”

Juxta coeptum mysterium congeminata capitella columnarum consummationem significant tam veritatis quam misericordiae Domini, in resurrectione mortuorum, in qua, tam secundum corpus quam secundum animam, aequa fiet secundum opera retributio cunctorum. Et subteriora quidem capitella corporum, superiora vero consummatum designant statum animarum. Unde et paulo ante haec dictum est:

“Quinque cubitorum altitudinis capitellum unum et quinque cubitorum altitudinis capitellum alterum (Matth. XVI).”

Quinque cubitorum altitudinis capitella pertinent ad corpora, quorum profecto quinque sensus aeternorum sive bonorum sive malorum omnes complebit sempiterna societas. Nam et qui, ut supra dictum est, a dextris erunt, ex abundantia misericordiae, visu, auditu, gustu, odoratu et tactu in carne jam immortali, atque impassibili, aeternalibus satiabuntur bonis, quae oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt (Isa. LXIV; I Cor. II), et qui a sinistris nihilominus ex abundantia justitiae et veritatis totis eisdem sensibus in carne sua sempiternis implebuntur malis, ita ut

“vermis eorum non moriatur, et ignis eorum non exstinguatur (Isa. LXVI; Marc. IX).”

Nec vero repugnat quod haec quasi opere lilii fabricata erant, quia videlicet pulchritudini laudis divinae tam justa et debita damnatio sinistrorum, quam misericors et gratuita proficiet salvatio dextrorum, Psalmista quoque attestante cum dicit:

“Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine (Psal. C).”

Bene igitur capitella haec quinque cubitorum fuisse referuntur. Quae autem super haec erant, neque quinque cubitorum, neque alterius cujuslibet mensurae fuisse leguntur, quia videlicet sensus quidem cunctos novimus corporis, in quibus caro nostra, secundum operum merita plenarie remunerabitur, animarum autem quanta sint receptacula, qui numeri, quae habitudines, in illa remuneratione bonorum sive malorum scire non possumus. Ubi capitella haec fabricata erant?

“In porticu, inquit, quatuor cubitorum,”

id est in praeeunte exercitio quatuor virtutum principalium, quas ethnici quoque noverunt, propriisque vocabulis nuncupant, prudentiam, temperantiam, fortitudinem, justitiam. Nam prout quis istis se exercuerit sive male ut Epicurus, sive bene, ut vir ecclesiasticus, ne dicam Stoicus sive Peripateticus, ita in illa distinctione misericordiae et judicii, dexter sive sinister inde spectabitur.

“Contra retiacula,”

inquit. De istis retiaculis paulo ante haec plenius loquitur.

“Septena, inquit, versuum retiacula in capitello uno, et septena retiacula in capitello altero. Et perfecit columnas, et duos ordines per circuitum retiaculorum singulorum, ut tegerent capitella, quae erant super summitatem malogranatorum,”

etc. Et in Paralipomenon:

“Necnon, et quasi catenulas, inquit, in oraculo et superposuit eas capitibus columnarum. Malogranata etiam centum, quae catenulis interposuit (II Paral. III).”

Itaque per haec datur intelligi quia demissae de altitudine oraculi, catenae duae in septenas singulae catenulas velut quosdam in ramusculos dispertiebantur, sertis aureis in modum retiaculorum contextis, divisiones illas continuantibus, et ita malis aureis innectebantur, columnas istas quasi sustentantes, ut quanquam firmiter starent, de oraculo tamen pendere viderentur. Quid istae catenulae de altitudine oraculi porrectae, nisi altissimas significant rationes jam dicti judicii atque misericordiae tam alte in coelo radices fixas habentes, tam profunde in verbo incarnato, in Dei sapientia reconditas, ut nequaquam comprehendere, nequaquam sensus humanus queat investigare? Nempe hinc est quod Apostolus cum de his latius disputaret, subito admirans, exclamavit:

“O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus et investigabiles viae ejus!”

(Rom. XI.) Quis enim comprehendere vel investigare queat unde veniant haec tanta misericordiae vel judicii Dei retiacula, quatenus et hunc non nunquam velut invitum ad vitam misericorditer trahat, et illum quasi ad vitam velociter currentem concludat, et quibusdam peccatorum funibus circumstringat? Verbi gratia, de Judaeis per prophetam dicit:

“Excaeca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude, ne forte videat oculis et auribus suis audiat, et corde suo intelligat et convertatur, et sanem eum (Isa. VI).”

Porro quod piscatores suos ad gentes miserit (Matth. X), et ad capiendos eos retia sua laxari jusserit (Marc. I; Luc. V), totum mundi hujus mare magno et longo experimento persensit. Igitur de catenis sursum fixis, columnae quasi dependent, quia videlicet rationes veritatis et misericordiae Dei, de sublimi oraculo sapientiae Dei venientes contingere vel comprehendere mortalium ingenia non praevalent. Sane malogranata eorum qui judicantur vel salvantur sunt opera:

“Dicite justo, inquit propheta, quoniam bene, quoniam fructum adinventionum suarum recipiet (Isa. III).”

Item:

“Vae animae impiorum, quoniam reddita sunt eis mala (ibid.).”