|
Non facies sculptile, neque omnem similitudinem, quae est in coelo
desuper, et quae in terra deorsum, nec eorum quae sunt in aquis sub
terra, non adorabis, neque colesea (Exod. XX). Et per hoc praeceptum
illud a servo exigitur, ut illius unius vel unici Dei, coram quo non
debet deos alienos habere, neque in coelo, neque in terra, neque in
mari, ullam suspicetur similitudinem existere. Hoc, inquam, ab illo
exigitur, ut sciat Deum verum, nulla forma circumscriptum esse, quod
humaniformii putaverunt, dicentes Deum velut hominem membris suis,
secundum humanam formam, circumscriptum esse, aut determinatum, grande
sibi in animo suo pingentes idolum, vel juxta visionem Danielis, senem
venerabilem vel antiquum dierum (Dan. VII). Quorum in corde sive errore
quantum putas simulabatur simulacrum, cum audirent dicentem: Coelum mihi
sedes est, et terra scabellum pedum meorum (Isa. LXVI). A quibus si
quaereretur illud quod scriptum est: Quis mensus est pugillo aquas, et
coelos palmo ponderavit (Isa. XL), nimirum quid respondere, aut quid
secundum eamdem phantasiam animo praepingere potuerunt? Hoc ergo, ut
dictum est, a servo per praeceptum exigitur, ut Deum illocalem atque
incircumscriptum fateatur, ut nullam creaturam Deo similem esse vel
fieri posse suspicetur, ne contra se experiatur dictum quod subjunctum
est: Ego enim sum Dominus Deus tuus fortis, zelotes, visitans
iniquitates patrum in filiis, in tertiam et quartam generationem (Exod.
XX), etc. Qui enim tale sibi pinxit idolum, magnam Dei fortis, Dei
zelotis thesaurizat iram, utpote consequenter male de Dei Filio
sentiens, ut verbi gratia Arius, qui Deum Dei Filium Patri
consubstantialem dici vel credi non sustinens, dicebat ad creaturae
similitudinem respiciens, et Creatorem increatum creaturae volens esse
consimilem. Consubstantiale est quod ex aliquo est, aut ex
participatione, aut decursione, aut ex plantatione. Ex plantatione
quidem sicut ex radice germen, ex decursione vero sicut rami, filii ex
participatione autem, sicut ex massa aurea duo annuli vel tres. Secundum
autem nullum horum, inquit, est Filius Dei. Propterea ergo dicebat in
fide consubstantialitatis non esse consentiendum. Ne cum isto servus
malam accipiat plagam, oportet ut nullam Creatori similem faciat
creaturam. Quod si amicus esse gestit, post hoc praeceptum ad consilium
quoque totum animum extendit, ut videlicet eo non contentus sit, quod
non ita de Deo sentit, sed et quantum potest pro salute aliorum enitens
ostendat pulchro dogmate, quia non secundum corporeas consubstantiale
dicitur passiones, neque secundum divisionem, neque secundum quamdam
decisionem, non enim posse naturam sine materia intelligibilem
incorporeamque corporalem quamdam sustinere passionem, sed sacris
quibusdam atque ineffabilibus rationibus magis esse intelligendum.
|
|