CAPUT XXXVI. De eo quod dictum est:

“Super Ismael quoque exandivi te,”

et quomodo intelligendum sit:

“Pactum vero meum statuam ad Isaac.”

Super Ismael quoque exaudivi te: Ecce benedicam ei, et augebo et multiplicabo eum valde. Duodecim duces generabit, faciamque illum in gentem magnam: Pactum vero meum statuam ad Isaac, quem pariet tibi Sara tempore isto in anno altero. Utrum Ismael in persona sua ad sortem electorum pertineat et vivat coram Domino, juxta petitionem patris dicentis, Utinam Ismael vivat coram te, praesertim quia respondit Dominus, Super Ismael quoque exaudivi te, ecce benedicam ei, etc., alterius nobis Scripturae auctoritate certum non est. Nusquam enim tale quid de Isaac et Ismael Scriptura patenter edicit, quale est illud: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Matth. I). Quamvis haec eadem Scriptura dicat: Cumque vidisset Sara filium Agar Aegyptiae ludentem cum Isaac filio suo, dixit ad Abraham: Ejice ancillam hanc et filium ejus, non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac (Gen. XXI). Et eumdem ludum Apostolus persecutionem vocat, dicendo: Sed quomodo tunc is qui secundum carnem natus est, persequebatur eum, qui secundum Spiritum, ita et nunc (Gal. IV). Non tamen omnino consequens est, quod a Deo productus vel ejectus sit, praesertim cum post pusillum ibidem scriptum sit: Exaudivit autem Deus vocem pueri de loco in quo erat. Tradunt quidem Hebraei ludum illum ejusmodi fuisse, quod idola luto fecerit, juxta quod alibi scriptum est: Sedit populus manducare et bibere, et surrexerunt ludere (Exod. XXXII). Sed et e diverso dicunt alii quod adversus Isaac, quasi majoris aetatis, joco sibi et ludo primogenita vindicaret. Sed de hoc alias. Nunc illud dictum sit, quamvis reproborum typum gesserit, non omnino consequens vel constans esse, quod et ipse in sua persona a Deo reprobatus sit, dicente illo: Super Ismael quoque exaudivi te, quia dixerat Abraham: Utinam vivat Ismael coram te. Duodecim, inquit, duces generabit (Gen. XXV). Hi duces, id est, filii ejus inferius sunt descripti. Primo genitus Nabaioth, deinde Cedar, et Adbeel, et Mabsam, Masma quoque, et Duma, et Massa, et Hadar, et Thema, Jethur, et Naphis, et Cedma. Lactum vero statuam ad Isaac. Pactum nec hoc loco circumcisionem vult intelligi, quae potius, ut supra jam dictum est, signum est pacti. Nam et Ismael circumcisus fuit. Sequitur enim: Cumque finitus esset sermo loquentis cum eo, ascendit Deus ab Abraham: tulit autem Abraham Ismaelem filium suum, et omnes vernaculos domus suae, et circumcidit, etc. Ergo pactum, quod proprie est ad Isaac, redemptio vel reconciliatio generis humani est, quam in Isaac per Christum fieri statutum est ab eo qui promisit: statutum, inquam, quia fidelis est, et propositum ejus infirmari non potest.