CAPUT XXVI. De eo quod ait:

“Si semel clangueris, venient principes,”

etc., quod secundum haec praedicatio dispensanda sit.

“Si semel clangueris, venient ad te principes et capita multitudinis Israel. Sin autem prolixior atque concisus clangor increpuerit,”

etc. Summopere haec tenenda distinctio est septem angelis stantibus in conspectu Dei, quibus datae sunt septem tubae, qui paraverunt se ut tuba canerent (Apoc. VIII), id est omnibus praedicatoribus in Ecclesia Dei praeeminentibus quibuscunque datum est desuper doctrinae donum perfectum, quicunque impositum sibi sanctae praedicationis officium susceperunt. Nam in figura quidem vel significatione, duae, ut supra dictum est, tubae fieri jussae sunt, sed in re et veritate evangelica, sicut multi praedicatores, sic et multa secundum divisionem gratiarum data sunt, quorum universitas per septenarium angelorum atque tubarum recte intelligitur numerum. Haec, inquam, distinctio vel discretio solerter observanda est, ut quando congregandus est populus, simplex tubarum sit clangor, et non concise ululans; quando autem excundum ad bellum, prolixior atque concisus clangor sive ululans increpet; quando vero vocantur principes, vel capita multitudinis, clangant semel, id est cum primum auditores vocantur ad fidem, terribiliter et graviter futurum illis annuntietur judicium; quando autem jam habentibus sermo porrigitur, temperate excitentur ad bellum contra phalanges vitiorum; quando vero cum illis agitur, qui jam bene instituti sunt et spiritualiter vivunt, suaviter cum illis familiare habeatur colloquium. Hunc discretionis modum, Paulus tuba canentium optimus, dispensare sciens Romanis, qui adhuc in fide tam rudes erant ut non intelligerent, Dei se gratia et non suis meritis esse salvatos, et ob hoc contra Judaeos conflictarent, ita gravissime loquitur, dicens:

“Revelatur enim ira Dei super omnem impietatem, et injustitiam hominum eorum qui veritatem Dei in injustitia detinent, quia quod notum est Dei, manifestum est illis (Rom. I),”

etc., in quibus vitia gentilitatis priora comemmorans, simplici utique quasi tubarum clangore personat, et non concise ululat, ad hoc tendens ut congreget populum, ut discordes pacificet animos duorum populorum. Porro ad Corinthios jam secundam scribens Epistolam, nec jam de fide vel gratia, sed de pugna agens vitiorum, quasi clangorem concidens temperatum:

“Et per arma, inquit, justitiae a dextris et a sinistris, per gloriam et ignobilitatem, et per infamiam et bonam famam, ut seductores et veraces, sicut qui ignoti et cogniti, quasi morientes, et ecce vivimus, ut castigati et non mortificati, quasi tristes, semper autem gaudentes, sicut egentes, multos autem locupletantes, tanquam nihil habentes, et omnia possidentes (II Cor. VI).”

Tandem post plurima hujusmodi, item quasi cum conciso ululatu dicit:

“Rogavi Titum, et misi cum eo fratrem. Nunquid Titus vos circumvenit? Nonne eodem spiritu ambulavimus? Nonne eisdem vestigiis? Olim putatis quod excusemus nos apud vos? Coram Deo in Christo loquimur. Omnia autem, charissimi, propter vestram aedificationem. Timeo enim ne forte cum venero, non quales volo inveniam vos, et ego inveniar a vobis qualem non vultis, ne forte contentiones, aemulationes, animositates, dissensiones, detractiones, scurrilitates, susurrationes, inflationes, seditiones sint inter vos, ne iterum cum venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex his qui ante peccaverunt et non egerunt poenitentiam (II Cor. XII).”

Ubi vero quodammodo solos vocat principes, et in uno discipulo bene instituto cunctos commonet, qui sunt capita multitudinis Israel, quasi tuba clangit semel, id est submisse loquitur, quia videlicet sapienti semel dixisse satis est:

“Propter quam causam admoneo te, ut resuscites gratiam Dei, quae est in te per impositionem manuum mearum. Non enim dedit nobis Deus spiritum timoris, sed virtutis, et dilectionis, et sobrietatis. Noli itaque erubescere testimonium Domini nostri (II Tim. I),”

etc., quae omnia submisse et pene communi loquitur sermone.