CAPUT XXI. De eo quod ait Dominus:

“Ego indurabo cor Pharaonis.”

“Dixitque ei Dominus revertenti in Aegyptum: Vide ut omnia ostenta, quae posui in manu tua, facias coram Pharaone. Ego indurabo cor ejus, et non dimittet populum.”

Homini, qualem ignorat Apostolus, imo qui in Apostolo loquitur Christus, dicens:

“O homo, tu quis es qui respondeas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit, quid me fecisti sic?”

(Rom. IX) etc.; homini, inquam, id est secundum carnem sapienti, scrupulum fecit, et suspicionem generavit hic locus, ubi cum dixisset Deus:

“Vide ut omnia ostenta, quae posui in manu tua, facias coram Pharaone,”

continuo subjunxit:

“Ego indurabo cor ejus, et non dimittet populum.”

Dicit enim:

“Quid ergo adhuc queritur? Voluntati ejus quis resistit?”

(ibid.) Verum hic talis idcirco offendit, quia flammae ejusdem, quae illic apparuit Moysi, divinam lucem non attendit, ut sciat quid sibi desit. Deest enim quod quaerat, priusquam suam, quae praedicta est, querelam proferat, videlicet ut quando dicit Deus:

“Ego indurabo,”

modum indurationis non penitus ignoret homo, id est quid agente Deo induratus fuerit Pharao. Quid enim?

“Nunquid iniquitas apud Dominum?”

(ibid.) Nunquid gloriam suam quaerens Deus, cor Pharaonis, quod prius tenerum fuerit, indurasse putabitur, ut per occasionem duritiae ejus, ipse mirabilia faciendo glorificaretur? Absit! Non hoc sensu accipiat homo dixisse Deum,

“indurabo.”

Sed enim ille oderat filios Israel, omnesque Aegyptii, ut supra dictum fuit, et ipsum odium surrexerat ex invidia dicentium:

“Ecce populus filiorum Israel multus et fortior nobis est (Exod. I),”

etc. Nec enim aliter, juxta Psalmistam,

“convertit cor eorum ut odirent populum ejus (Psal. CIV),”

nisi dum benedicit et multiplicat populum suum, cor eorum invidens profecit, imo conversum est in asperum odium. Est autem invidiae vel odii proprium, ut quanto eis, quibus invidetur, majora conferuntur beneficia, tanto magis ipsa invidia vel odium confirmetur. Siquidem quo amplius splendescit cui invidetur, tanto magis indurescit atque uritur invidus. Pleni sunt libri talium exemplis. Verumtamen vel unum proferamus exemplum. Pulsatus Deus est a propheta, dicente:

“Quare fecisti nos, Domine, errare a viis tuis, et quare cor nostrum indurasti, ne timeremus te?”

(Isa. LXIII.) Primum hoc modo respondet eidem prophetae:

“Quaesierunt me, qui ante non interrogabant. Invenerunt me, qui non quaesierunt (Isa. LXV).”

Deinde dicit et Patri Filius Dei:

“Ecce ego, ecce ego ad gentem quae non invocabat nomen meum (ibid.).”

Nempe idem est ac si dicat: In eo feci vos, o Judaei, de viis meis errare, et in eo cor vestrum induravi, ne timeretis me. In eo, inquam, quod a non quaerentibus me gentibus, inveniri volui, quorum salutem vos odio habetis. Nam propter odium illorum vos indurati estis, et eos in via socios habere non ferentes, aversi estis. Ita, licet aliud intendens, ego vos errare feci de viis meis, et cor vestrum induravi. Igitur, dum dicit Deus:

“Ego indurabo cor Pharaonis,”

subaudiendum est, non eum corrumpendo, sed filios Israel, quos inique odit ipse, compatienti charitate visitando. Hoc enim ego quidem facio intentione charitatis, sed illi invidenti proficiet ad duritiam cordis, ad incrementum odii. Sic uno eodemque solis jucundo lumine et glacies dura liquescit, et lutum molle durescit. Idcirco saepius quidem sic dicitur in sequentibus.

“Induravitque Dominus cor Pharaonis, et non dimisit populum.”

Sed et nonnunquam sic habes, quia ipse

“Pharao induravit cor suum.”