VERS. 25.

“Ubi audieris buccinam, dicit: Vah,”

id est cum certum passionis sibi propinquare considerat, de exercitio virtutis exsulat. Desiderium enim habet dissolvi, et esse cum Christo (Philipp. I). Et sicut homo nonnihil ex infirmitate trepidat, per spei tamen certitudinem ad praemium remunerationis gaudenter properat:

“Dicit, inquam, Vah,”

quod profecto dicere non potest brutum animal. Ergo de rationali equo sermo est. Et idcirco quodlibet certamen hic equus exsuperat, quia videlicet

“procul odoratur bellum,”

id est mentem certamini ante certamen parat, quod admonebat discipulis Paulus cum diceret:

“Vosmetipsos tentate, si estis in fide, ipsi vos probate (II Cor. XIII).”

“Bellum, inquam, odoratur; exhortationem ducum, et ululatum exercitus,”

subaudi

“procul odoratur,”

id est longe ante considerat quid vel auctores errorum contra electos valeant praecipere, vel turba eis subdita quam possit unanimiter insanire. Duces ait exhortari, exercitum vero ululare, quia videlicet hi qui infidelibus praesunt, quasi ex ratione persuadent prava quae praecipiunt, turba vero subdita bestiali insania perstrepens sequitur voces eorum. Hunc ululatum Paulus odorans:

“Intrabunt, inquit, post discessum meum lupi graves in vos (Act. XX).”

De exhortatione vero ducum:

“In avaritia, inquit, fictis verbis de vobis negotiabuntur (II Petr. II).”

“Nunquid, ait, praebebis equo fortitudinem?”

subaudi ut ego, qui unicuique animae cui praesideo ante omnia fidei fortitudinem praebeo.

“Aut circumdabis collo ejus hinnitum?”

id est ejusdem fidei confessionem, videlicet ut quod credit ad justitiam, ore confiteatur ad salutem (Rom. X).

“Nunquid suscitabis eum quasi locustas,”

scilicet ut quamvis veterem adhuc vitam ex usu retineat, nova tamen per intentionem agat, more locustae quae flexis quidem poplitibus terrae inhaeret, in quibusdam tamen expansis alis a terra se suspendit? Cum autem sic bene vivere incoepit:

“Gloria, inquit, narium ejus terror,”

id est in spe quidem gloriatur: spes enim per nares exprimitur; sed dum futurum judicium mente conspicit, hoc ipsum timet unde gloriatur. Quid ergo agit?

“Terram, inquit, ungula fodit,”

id est per districtam abstinentiam domat vitia carnis. Quo facto,

“exsultat, inquit, audacter,”

id est qui prius timebat, jam domitis vitiis adventum judicis exspectat. Sicque exsultans:

“In occursum, inquit, pergit armatis,”

id est insidias longe praevidet, quas intentant spiritus maligni, quibus tunc

“in occursum pergit,”

cum dolos illorum mirabiliter deprehendit.

“Contemnit pavorem,”

scilicet nullius habens tentationis formidinem,

“nec cedit gladio,”

id est non ad hoc usque terretur ut taceat, vel curam proximorum relinquat, quos ab eodem gladio, id est peccato prohibet dicendo:

“Non regnet peccatum in vestro mortali corpore (Rom. VI),”

et similia. Sed antiquus hostis contra tam durum militem tanto acutiora tentationum spicula perquirit, quanto se despici robustius conspicit. Hoc est quod sequitur:

“Super ipsum sonabit pharetra,”

id est contra ipsum parabitur tentatio occulta.

“Vibrabit hasta et clypeus,”

id est tentatio quoque manifesta scienti objicitur. Equum enim Dei sagitta per insidias impetit, quando ei callidus hostis sub virtute vitium abscondit, verbi gratia, dum elationem de servata castitate suggerit: hasta eum cominus vulnerat, cum manifesta nequitia, verbi gratia, libidine vel ira etiam scientem tentat. Sed quid contra haec agit equus Dei?

“Fervens, inquit, et fremens,”

id id est nimio ardore semetipsum discutiens,

“sorbet terram,”

id est proficiendo in coelestibus consumit terrenitatem suam.

“Et clangorem tubae sonare non reputat,”

id est virtutes suas de quibus inanis gloria suggeritur quasi videre recusat.

“Ubi audierit vocem buccinae,”

id est ubi coepit eum tentatio pulsare,

“Dicit: Vah,”

id est gaudet et exsultat, quia videlicet utilitatem supernae dispensationis considerans, ex ipsa validius tentationis adversitate confidit. Multos enim sua pejus securitas stravit. Et quia nonnunquam improvisus tentator adesse conatur,

“Procul, inquit, odoratur bellum,”

id est longe ex unaquaque re praenotat cujus vitii pugna succrescat.

“Exhortationes ducum,”

subaudi praenotat, id est simulationes principalium vitiorum,

“et ululatum exercitus,”

id est irrationabilem turbam vitiorum eorum quae de ipsis nascuntur, verbi gratia, primus dux vitiorum superbia; radix quippe cunctae malitiae superbia est, devictum cor quasi ex ratione solet exhortari cum dicit: Debes majora appetere, ut quo potestate valueris excedere, eo etiam valeas prodesse. Sed equus Dei naso, id est virtute discretionis,

“odoratur,”

id est perpendit quod si haec exhortatio ducis admissa fuerit, mox ululans exercitus sequitur, id est caetera vitia, quae de superbia nascuntur, scilicet inanis gloria, invidia, ira, tristitia, avaritia, ventris ingluvies, luxuria. Septem haec principalia vitia, contra quae Redemptor noster septiformi Spiritu plenus venit, singula contra nos habent exercitum suum, id est turbam vitiorum, quorum ululatum, id est confusionem equus Dei dum virtute discretionis, ut dictum est, deprehendit, recte procul bellum dicitur odorari. Jam qui per equum didicimus sancti praedicatoris fortitudinem, etiam per avem discamus illius contemplationem.