CAPUT XXVI. Quod vere sit Deus is, quo Jesus plenus dicitur, et quod cujuscunque hominis animam implere nonnisi Dei sit.

Praeterea quia non sola Spiritus sancti opera narrare, sed ipsam quoque personam ejus praedicare, venerari et adorare praesenti opere intendimus, audiat Macedonius, aut quisquis alius blasphemiae in Spiritum sanctum reus, dicere ausus fuit, Non est Deus, aut, inquam, quod dicitur: Jesus Spiritu sancto plenus. Quid enim? Non est Deus iste, quo plenus est is qui omnia implet Dominus Jesus. Imo ut de illo tali homine, nunc interim taceam, quemlibet angustioris pectoris hominem implere, non nisi Dei est. Manifestius dicamus spiritum hominis substantialiter introire, nonnisi Dei est. Creatus spiritus, creato spiritui, id est angelicus spiritus humano spiritui vel humanus spiritus angelico spiritui infundi non potest. Alter alterius capax, sive alteri alter captabilis non est. Neuter quippe alterutro subtilior est. Uterque enim creatura, uterque rationalis, et immortalis est. Solus Deus, natura vel substantia, utroque subtilior, ac proinde utrique captabilis est. Sed ecce, non tantum homines Spiritu sancto repletos, quod passim legimus, sed ipsum Dominum Jesum, pronuntiat evangelista, plenum Spiritu sancto. Quomodo ergo non videbat corvus praedictus Macedonius quia Deus est ista columba, iste Spiritus sanctus? Sed ille forte diceret ad haec: Nonne homo interdum dicitur, et est maligno plenus spiritu? Ad haec inquam: Dicitur quidem, sed aliter, hic sancto Spiritu, aliter ille maligno impletur spiritu. Nam spiritus malignus, non ipsi humani spiritus substantiae substantialiter infunditur, sed per occultos irrepens meatus, perque cavernas corporis receptus, animam in suis obsidet sedibus, eamque tartareis discruciat flagris in quantum fuerit permissus. Sic febris, sic etiam potionis fervor nimius animum subvertit, vimque rationis enecat, non tamen ipsam animae substantiam, aut febris, aut per corpus digerenda complevit vinositas. At vero hic Spiritus sanctus animae substantiam substantialiter ingreditur, eamque ineffabiliter et dilatando complet, et complendo dilatat, in ea substantialiter inhabitat atque inambulat, quae merces, quae gloria sanctis in futuro reposita est. Nam in praesenti paucissimorum est persentiscere saltem ad horam, vel momentum, substantialem ejus tactum, praeter hominem istum solum et singularem, de quod unice dictum est hic: Super quem videris Spiritum descendentem et manentem in eo. Hoc plane quod diximus, vel ex ipsis ejusdem Spiritus sancti vocabulis, comprobari promptum est, scilicet ex eo quod dicitur, spiritus sapientiae, spiritus intellectus, spiritus consilii, spiritus fortitudinis, spiritus scientiae, spiritus pietatis, spiritus timoris Domini. Nam ubi putas sapientia, vel intellectus, nisi in anima? ubi consilium, ubi fortitudo, ubi scientia, ubi pietas, aut timor Domini, nisi in anima vel mente inhabitat? Igitur hic solus increatus Spiritus, humano sive angelico spiritui substantialiter captabilis est, et vel ex hoc solo convincitur Macedonius, omnisque ejusmodi corvus, quia talis haec columba, tantus iste Spiritus sanctus Deus est.