CAPUT XXI. De eo quod dictum est:

“Nox ista observabilis Domino,”

etc. Et de nocte paschali Christianorum.

“Nox ista observabilis Domino quando eduxit eos de terra Aegypti. Hanc observare debent omnes filii Israel, in generationibus suis.”

“Nox ista,”

subauditur, quando immolatus est agnus, et primogenita Aegypti caesa sunt. Equidem alia nox fuit illa, cujus in vigilia matutina, respiciens Dominus super castra Aegyptiorum, per columnam ignis et nubis, interfecit eorum exercitum, et subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum (Exod. XIV). Verum nox una pro duarum noctium rebus gestis, Domino observabilis jussa est. Et recte: nam una eademque liberatio Israel, quae in morte primogenitorum inchoata, in submersione Aegyptiorum cunctorum peracta est. Non ergo nova vel praesumpta auctoritate, sancta Romana Ecclesia duarum itidem noctium acta, una eademque nocte celebrari instituit unius scilicet qua comprehensus et ad mortem ductus, primogenitum Pharaonis, id est superbiam diaboli cruce sua transfixit; alterius vero, qua resurgens a mortuis plenum gaudium tam de animarum redemptione quam moriendo acquisivit, quam de corporum resurrectione quam resurgendo acquisivit, toti mundo attulit. Haec, inquam, duarum noctium acta una nocte celebrare instituit, in laudem et gloriam veri Agni, qui abstulit peccata mundi, qui mortem nostram moriendo devicit, et vitam resurgendo reparavit.

“Hanc, inquit, observare debent omnes filii Israel.”

Ita plane faciunt. Omnes filii Israel, imo omnes filii Dei, qui dispersi fuerant, congregati in unum, post hujus noctis sacramentum, qua Christus Dei Filius tanquam agnus occisus pro filiis, tanquam leo resurrexerit, noctem istam con cordi ubique tripudio concelebrant, illam esse non dubitantes, de qua scriptum est:

“Et nox ut dies illuminabitur, et nox illuminatio mea in deliciis meis (Psal. CXXXVIII).”

Idcirco noctem aeque ut diem sequentem, sancta Ecclesia quantum potest concelebrat, eodem namque victoriosae resurrectionis obsequio in vespera, quo et sequenti die persultat. Prius enim vespertinum quam matutinum sacrificium tantae solemnitatis immolat. Cur hoc? Videlicet quia est resurrectio prima quae noctem, et resurrectio secunda quae diem illustrat. Resurrectio prima est remissio peccatorum, quam renascentes ex aqua et Spiritu sancto in illa paschali vespera accipiunt, et ita jam in anima resurgunt. Resurrectio secunda resuscitatio corporum est, quae jam in Christo facta, et tandem in omnibus facienda est. At vero praesens Ecclesia, quae nox aliquando erat, hac prima resurrectione fit lux, et sicut dies illuminatur. Per hanc enim quisque nostrum, et nunc, dum in corpore est, veritate fulget, et post corporis solutionem tota vespera Sabbati, donec lucescat in prima Sabbati (Matt. XXVIII), quae ipsa octava erit, illuminabitur ut dies, et interim sola anima sabbatizat, quia in requie est. Recte igitur ante lucem primae Sabbati ipsa vespera Sabbati jucunditate illuminatur paschalis sacrificii praecentore Christo, dicente:

“Et nox ut dies illuminabitur, et nox illuminatio in deliciis meis.”