CAPUT 35

“Nolite putare quod ego accusaturus sim vos apud Patrem.”

Putate, imo et scitote causam vestram longe in pejus cecidisse, quia non misit me Pater accusare, sed judicare. Non mihi ut accusatori verba dedistis, non a qualicunque exploratore perspecti estis, sed incidistis in manus judicis, sed apud me estis rei majestatis, sed incidistis horrende in manus Dei viventis. Hic Filius Dei, cui vos non creditis, ad quem vos venire non vultis ut vitam habeatis, cui Pater omne judicium dedit, quia Filius hominis est, ecce ad audiendas causas processit. In judicium enim in hunc mundum venit, ut principem mundi foras ejiciat et omnes ejus sequaces in diem malum reservet, in diem occisionis (Jer. XII), sicut propheta praedixit. Ecce, inquam, Judex idemque Rex ad audiendum processit, vosque vincti peccatis, ante conspectum ejus adducti estis. Nolite ergo putare quod ego accusaturus sim vos apud Patrem. Servabitur quoque vobis apud me idem, qui in judiciis vestris mos est, ut non sit unus idemque accusator et judex. Ego autem, sicut jam dixi, quod vos credere non vultis; ego, inquam, ego sum Judex. Accusatorem ego attendo contra quem nullus aderit defensor. Non enim accusator deest.

“Est qui accuset vos Moyses, in quo vos speratis.”

Me judice praesidente, Moyses accusat vos. Nova res nunc a me, vobisque inopinata, dicta est. Vos enim in Moyse speratis. Quidni? Vos etenim, Discipuli Moysi nos sumus (Joan. IX), dicitis; vos de cathedra Moysi pendetis (Matth. XXIII), et cum surdis auribus audiatis dicentem:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota mente tua et ex totis viribus tuis, et proximum tuum sicut teipsum (Deut. VI), ”

totamque legem in his duobus mandatis pendentem et prophetas (Matth. XXII), post dorsum vestrum projeceritis, in solis phylacteriis dilatatis et magnificis fimbriis totos Mosaicos vos esse putatis (Matth. XXIII). Itaque et hoc speratis, quod, si ego apud Patrem vos accusavero, et Pater quidpiam durum super vos molitus fuerit, stabit Moyses pro vobis, et antiqua fortitudine Deum tenebit, et cum dixerit Pater:

“Dimitte me, ut irascatur furor meus contra eos, et deleam eos (Exod. XXXII),”

confortabit Moyses brachium suum, et tandiu complexu stringet illum, dicens: Dimitte peccata populi tui, donec respondeat: Dimisi propter verbum tuum. Non est ita. Non enim hic agitur judicium, ut Pater judicet, et me accusante Moyses excuset; sed ego Judex, Pater enim non judicat quemquam. Ego, inquam, Judex; Moyses autem accusator est, crudelis et clamosa conscientia vestra testis unus; sanguis meus, quem vos persequimini (jam enim interficere me quaeritis), sanguis, inquam, meus clamans in coelum de terra, quae aperiet os suum (Gen. IV), et suscipiet illum de manu vestra, testis alius est, et econtra defensor nullus est. At vos in Moyse speratis, quasi ille peccatores et impios, vestri similes fovere consueverit. Nonne et quando Deum tenuit, ut praedictum est, stans in confractione, idem in nimia mentis humilitate in conspectu ejus, ut averteret iram ejus; nonne, inquam, priusquam manus suas ad Deum expanderet, suas manus manusque omnium filiorum Levi consecravit in mortibus vestris, qui soli de tanto numero accesserunt ad eum dicentem: Qui Domini est, jungatur mihi? Nonne et tabulas scriptas digito Dei, valde iratus confregit, vitulumque vestrum, Deum vestrum aureum, coram quo saltantes lusistis, contrivit et minuit, et in fluvium projiciens, ex eo vobis potum maledictionis dedit, et viginti tria millia de numero vestro occidit? Qui igitur sic iratus est, ubi coram vitulo vestro vidit vos saltantes, et ludentes, chorosque ducentes, quanto magis nunc vos rebelles et incredulos populumque durae cervicis, ille idem justa accusatione confringet, quemadmodum tabulas illas lapideas (quibus utique duriora vestra sunt corda) justo zelo confregit? Sceleratius enim nunc Barabbam latronem, homicidam, seditiosum mihi praeferre habetis (Matth. XXVII), quam tunc Deo, qui vos eduxerat de terra Aegypti, vitulum conflatilem praetulistis (Psal. CV), et mutastis gloriam vestram in similitudinem vituli fenum comedentis, tunc ludentes atque cantantes, nunc tumultuantes, et crucifige, crucifige conclamantes. Quapropter sicut illae priores tabulae manibus Moysi confractae, et aliae denuo de monte, instar priorum incisae sunt, sic accusatione Moysi vos prior populus jamjam condemnabimini et alia gens major et melior in tabulis cordis carnalibus aeternam excipiet Scripturam digiti Dei (II Cor. III). Non enim in vanum Moysi tunc dictum est:

“Cerno quod populus iste durae cervicis sit, dimitte me, ut irascatur furor meus contra eos, et deleam eos, faciamque te in gentem magnam, quae hac major et robustior est (Exod. XXXII.)”

Audiet quippe denique Moysen alia gens, vobisque abjectis et justa damnatione confractis, orbis terrae doctor hic erit, non in obscuritate litterae, sed in spiritus claritate (II Cor. II). Nam sicut cum prioribus tabulis facies ejus non refulsit, sed cum acceptione tabularum posteriorum splendida facta est ex collocutione Dei (Exod. XXXIV), ita ut patres vestri admirantes timerent et fugerent, ita nunc in doctrina novi populi vobis praeferendi, ex collatione Evangelii glorificabitur lex, radiis gratiae et veritatis, quam dum praedicabitur, vobis [vos] ferre non valentes, toti adversi fugietis. Et hoc scitote, quia quod tunc dictum est illi de peccato vituli, verumtamen in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum nunc implebitur, ita ut cum omni sanguine justo, qui effusus est super terram, veniat et illud peccatum super generationem istam. Est igitur qui accuset vos Moyses, in quo vos ore superbo speratis et corde incredulo ab illo receditis, cum illo vobis, imo cunctis gentibus, contra vos clamet: Qui Domini est, jungatur mihi.

“Si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi. De me enim ille scripsit. Quia si litteris illius non creditis, quomodo verbis meis credetis?”

Ecce qualem ad conclusionis finem disputatio veritatis delectabilis et victoriosa pervenit, ecce qualiter adversarias partes, et si non vicit, ut flecteret, vicit ut confringeret. Putabant se esse filios Abrahae, dicebant se Judaeos esse, sperabant in Moyse, adeo prompti fautores Moysi, ut quaererent interficere Filium Dei (Exod. XXXII; Matth. XIII). Nam propterea persequebantur eum, quia haec faciebat in Sabbato. Confregit illos, ita ut non possint stare, convicit illos Moysi non credere, nec Judaeos esse, sed esse in synagoga Satanae.

“Si crederetis, inquit, Moysi (Exod. XXXII), crederetis forsitan et mihi.”

Exposuit cur a Moyse vel unde essent accusandi, videlicet quia non crederent Moysi. Et miro modo dicit:

“In quo vos speratis,”

subdendo:

“Si enim crederitis.”

Sperare namque non potest, qui non credit. Mirum ergo videri potest, quod hinc illos non negat credere, hinc rursus eosdem causatur non credere. Proinde res nunc exigit illam quae a sanctis Patribus recte perspecta est, non praetermittere distinctionem fidei. Audenter dicunt, quia sine fide neque infidelis vivit. Nam si infidelem percunctari velis, quem patrem vel quam matrem habuerit, protinus respondet illum atque illam. Quem si statim requiras, utrum noverit quando conceptus sit vel quando natus, nihil horum se nosse fatebitur, et tamen quod non vidit credit. Nam illum patrem illamque se matrem habuisse, absque dubitatione testatur. Itaque fatentur, quod et infidelis habeat fidem. Habent etenim infideles fidem, sed utinam in Deum; quam utique si haberent, infideles non essent, cum itaque sit et fides, quam infideles quoque habere possunt; et fides, quam qui habent, infideles non sunt, recte Judaei et sperare in Moyse, et Moysi redarguuntur non credere. Nam secundum fidem, quam et infideles habere possunt, optime tenebant et nunc tenent Judaei, nobiles et sanctos patres se habuisse, Abraham, Isaac et Jacob, principes ac duces, reges quoque ac sacerdotes, et turgidam spem magno vento superbiae gestabant, de illorum meritis nimium praesumentes, cunctasque gentes et immundas et ignobiles rigida nimium cordis cervice despicientes. At vero spem in Deum vel fidem, per quam Abraham caeterique patres justificati sunt, illos non habere vel habuisse satis usque hodie, manifestum est. Recte igitur cum dixisset Dominus:

“Est qui accuset vos Moyses, in quo vos speratis,”

protinus adjecit:

“Si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi.”

Ubi dicendo forsitan, acerrime duritiam cordis eorum ad credendum expressit. Quippe cum et electi ex illis, apostoli bene credentes Moysi, et exspectantes promissum per prophetas regnum Dei, tam difficiles ad credendum sibi fuerint, ut et ipsos increpaverit dicens:

“O stulti et tardi corde ad credendum in his quae locuti sunt prophetae (Luc. XXIV).”

Itaque licet posito hoc antecedenti:

“Si crederetis Moysi,”

consequens sit:

“crederetis et mihi,”

tamen quia potuit in discipulis quoque ejus fieri, ut credentes Moysi, non statim crederent et huic, sed ingenti opera strui oportuit, ut crederent hunc esse, de quo Moyses scripsit, recte ait:

“Crederetis forsitan et mihi.”

Unde et subsecutus, non dixit: Quod si verbis meis non creditis, quomodo litteris ejus credetis? Potuit enim fieri, ut credens quis litteris Moysi, necdum continuo verbis ejus crederet, sed firmissime dixit: Quod si litteris ejus non creditis, quomodo verbis meis credetis? Sicut enim litteris Legislatoris jamdudum sepulti non credunt, verbi gratia dicentis:

“Ecce ego mitto angelum meum,”

et caetera usque:

“et est nomen meum in illo (Exod. XXXII),”

quomodo verbis ejus praesentis, de ipsis nati, et inter ipsos nutriti crederent, ipsum nomen in seipso esse profitentis, id est, Deum Dei Filium se esse asserentis, cujus respectu Deus Pater nominandus sit vel aliquod nomen proferentis, quod non est, nisi solius Dei: verbi gratia, cum diceret:

“Ego principium qui et loquor vobis (Joan. VIII).”