CAPUT 2

Quid enim hoc erat? Quid putamus facturos vel dicturos fuisse vicinos et cognatos, qui multi convenerunt, si inter eos inveniretur in utero habens!

“Ipse Joseph vir ejus, cui desponsata erat, quoniam invenit eam in utero habentem, cum esset justus, nolebat traducere eam, sed volebat occulte dimittere eam (Matth. I).”

Ergo in oculis ejus nigra erat, et est adhuc in oculis sive in sensu illorum, qui, cum sint filii matris suae, dequibus postmodum dicendum est, pugnant contra eam, contradicendo nobis credentibus et confitentibus, eam de Spiritu sancto fuisse impraegnatam. At illa dicere poterat et veraciter dicit,

“nigra sum sed formosa;”

“nigra,”

inquam, id est praegnans inventa sum;

“sed formosa.”

id est salva virginitate de Spiritu sancto impraegnata. Bene actum, optime provisum est, ut ventura postmodum multitudine ad illud nativitatis Joannis gaudium, reverteretur in domum suam, ne prius ab illis deprehenderetur in utero habens, quam ab ipso beato Joseph, qui dignus esset corrigi per angelum dicentem:

“Joseph, fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam: quod autem in ea natum est, de Spiritu sancto est (ibid.).”

Nec istud suffecisset, nisi etiam, priusquam complerentur dies Mariae ut pareret, locum mutavisset. Poterat namque vicinis et notis fieri occasio loquendi, quod tam cito peperit, vix habens menses sex, ex quo monente angelo, beatus Joseph conjugem suam accepit. Bene igitur et hoc provisum est, quod

“exiit edictum a Caesare Augusto, ut describeretur universus orbis (Luc. II),”

quatenus per hanc occasionem et Scriptura impleretur, quae Christum de Bethlehem nasciturum praedixerat esse, et Virgo ab omni vicinorum quaestione liberaretur, quomodo tam brevi tempore exacto, ex quo in conjugium accepta fuerat, peperisset. Dicat igitur:

“Nigra sum sed formosa, filiae Hierusalem.”

Secundum opinionem male videntium nigra, secundum fidem recte credentium formosa. Quam nigra, et quam formosa?

“Nigra, sicut tabernacula Cedar; formosa, sicut pellis Salomonis.”

Sicut enim Ismael, ad quem pertinet Cedar, niger, id est ferus homo, jure fuit ejectus cum matre sua, dicente Sara:

“Ejice ancillam et filium ejus non enim erit haeres filius ancillae cum filio liberae (Gen XXI),”

et e regione omnium fratrum suorum in solitudine fixit tabernacula, ita et ego jure ejicienda visa sum, ita ut vir meus Joseph nollet traducere, sed vellet occulte dimittere me. Multum erat miserationis in eo, quod occulte dimittere voluit, cum lex multo asperius censeat de puella ejusmodi (Deut. XXXII), qualis ego, dum praegnans essem, poteram existimari. Ergo

“nigra,”

ego

“sicut tabernacula Cedar:”

Quia sicut ille cum matre sua, ita et ego cum eo, quod conceperam, videbar ejicienda, viri mei domo et haereditate indigna. Cedar, ut jam dictum est, pertinet ad Ismael. Quare autem magis hic placuit dicere tabernacula Cedar, quam tabernacula Ismael? Videlicet quia Cedar tenebrae, Ismael interpretatur exauditio Dei, magisque nomen tenebrarum, quam exauditionis Dei congruit meae, quae putabatur, ingenii nigredini. Econtra, sicut pellis Salomonis, id est, exterior cultus et omnis dignitas sapientissimi Regis incomparabiliter splenduit, ita ut nullus ei regum potuerit unquam comparari, ita et virginitatis meae splendor prae omnibus sanctis et filiis regni Dei est admirabilis, nec ei qui ex me natus est quisquam sanctorum, nec ipse Isaac eidem Cedar longe praelatus et praeferendus, potuit unquam vel poterit comparari. Quare autem non dixit, sicut Salomon, sed

“sicut pellis Salomonis?”

Videlicet, quia quidem formosa pellis Salomonis, sed non ipse Salomon valde formosus fuit. Intus enim quamdam deformitatem habuit, etiam quando fulgebat formositas pellis.

“Dixit enim Dominus illi: Quia habuisti apud te hoc, et non custodisti pactum meum et praecepta mea, quae mandavi tibi, disrumpens scindam regnum tuum (III Reg. XII),”

etc. Quidnam est dicere,

“habuisti apud te?”

nisi ac si diceret, qualem te nunc ostendisti, sequendo deos alienos, talis eras etiam, cum de foris me honorares omni adoratione et pulchri templi aedificio. Igitur melius dicere fuit,

“sicut pellis Salomonis”

quam sicut Salomon, ita

“formosa sum,”

quia non sicut habuit apud se, sed sicut de foris aedificavit templum manufactum, et sicut dixit:

“Sapientia aedificavit sibi domum (Prov. IX),”

ita ex me Deus templum sibi non manufactum, et non manufactam sapientia sibi aedificavit domum.

“Nolite, filiae Hierusalem, considerare me, quod fusca sim, id est corrupta, quia quod tumentem uterum habeo, quod inventa sum in utero habens, non fecit vir, quia virum non cognosco, sed ita decoloravit me sol.”

Verus sol, et sole Deus longe pulchrior semetipso me implevit, de semetipso uterum meum tumentem reddidit. Hoccine est decolorari? Non apud vos, o filiae Hierusalem, quae habetis oculum simplicem, sed apud superborum cogitationes, quorum nequam est oculus. Non erat nequam oculus Joseph, sed quamdam excusabilem ignorantiae nebulam habens, cito purgatus est, dicente sibi angelo Domini, quod sana cute decolorata essem, quam non flamma ignis de deorsum, sed desuper

“sol decoloravit,”

quod salva virginitate gravida essem, quam non vir terrenus, sed Pater coelestis de Spiritu sancto gravidam fecit. Non ita caeteri omnes cognitam veritatem sequuntur. Sed quid:

“Filii matris meae pugnaverunt contra me, posuerunt me custodem in vineis, vineam meam non custodivi.”

“Filii matris meae,”

Judaei sunt, filii synagogae [al., synagoga], imo qui se dicunt Judaeos esse, et non sunt, sed sunt synagoga Satanae. Isti

“pugnaverunt,”

id est certissime pugnabant contra me, considerantes et considerare volentes, quod fusca sim, quod non vere decoloraverit me sol, sed nigra sim nigredine omnimoda,

“sicut tabernacula Cedar.”

Hincab illis passa sum, vel patiar pugnas verborum, pugnas linguarum blasphemantium. Praedicatum est eis, quod non nigra, imo, ut jam dixi,

“formosa”

sim

“sicut pellis Salomonis,”

sed econtra pugnaverunt repleti zelo, et contradixerunt propugnatoribus meis blasphemantes. Diximus ergo:

“Vobis oportebat primuml oqui verbum Dei, sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis aeternae vitae, ecce convertimur ad gentes. Sic enim praecepit nobis Dominus: Posui te in lucem gentibus, ut sis in salutem usque ad extremum terrae (Isa. XLIX).”

Hoc modo

“posuerunt me custodem in vineis,”

id est in gentibus, quae non quidem erant, sed ex mea custodia factae sunt vineae Domini. Posuerunt, inquam, id est ut ego ponerer effecerunt per incredulitatem suam. Non enim ego prior illos, sed ipsi priores me repulerunt et custodia mea sese indignos judicaverunt. Igitur justo judicio tales matris meae filios reliqui, et vineam meam non custodivi, gentem meam non adjuvi, non defendi, quin venirent, locumque et gentem tollerent Romani. Putaverunt quod, si me repulissent, errare deberem in solitudine, sicut Cedar vel sicut Agar (Gen. XVI). Verum non ita est. Pro una vinea, quae debuit esse mea, utpote gens mea, sanguis meus, et caro mea, multas vineas acquisivi, multas Ecclesias in gentibus dilatavi, quae omnes custodiam meam habent, et habere desiderant, de meritis meis praesumentes, de intercessionibus meis confidentes, et pro hujusmodi custodia clamantes ad me jugiter: Haec ad filias Hierusalem elocuta, quales refugit, ut supra jam dictum est, ne consideraretur ab eis, et inveniretur in utero habens, in illa frequentia venientium ad Elizabeth, ut congratularentur ei, mox ad dilectum conversa, dicit:

“Indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam per greges sodalium tuorum.”

Sensum vocis hujus quaerenti, nec dubitanti mihi, quin veraciter congruat tantae tamque beatae Virgini, magnum et mirum sese ingerit et aperit sacramentum illius evangelicae lectionis:

“Cum factus esset Jesus annorum duodecim, ascendentibus illis Hierosolymam secundum consuetudinem diei festi, consummatisque omnibus, cum redirent, remansit puer Jesus in Hierusalem, et non cognoverunt parentes ejus,”

etc., usque,

“et dixit mater ejus ad illum: Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te (Luc. II).”

Quid enim? Nunquid casu gestum est, ut puer Jesus remaneret in Hierusalem, et parentes ejus illum esse in comitatu existimarent, ut requirerent inter cognatos et notos, et non invenirent, regressi in Hierusalem, requirentes, post triduum invenirent, non quomodocunque vel ubicunque, sed in templo sedentem in medio doctorum, audientem illos, et interrogantem? Nunquid hoc evangelista tam diligenter scriberet, nisi rem sacramenti plenam esse sciret?

“Sunt et alia multa,”

inquit Joannes,

“quae fecit Jesus, quae si scribantur per singula, nec ipsum arbitror mundum capere eos, qui scribendi sunt, libros (Joan. XXI).”

Si solam spectes rem gestam, quantum est hoc inter alia tam multa, ut illis omissis ab evangelista non deberet omitti? Igitur et in voce ista,

“indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, ubi cubes in meridie,”

et in illa re gesta, qua dixit eadem diligens et dilecta:

“Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te,”

unum idemque mysterium spectare juvat. Quid enim est comitatus de die festo redeuntium, nisi frequentia vel ritus caeremoniarum Judaicarum, caeremoniarum carnalium? Istae namque mandata vitae non praecesserunt, sed comitatae sunt, et si rite consideres legis ordinem, postquam praecepta bona data sunt, quae faciens homo viveret in eis, istae caeremoniae praeceptaque non bona, in quibus non viverent, a reatu vituli sumpserunt initium (Levit. XVIII; Ezech. XX; Exod. XXIII), et hoc erat jugum gravissimum, quod

“neque nos,”

ait Petrus apostolus,

“neque patres nostri portare potuimus (Act. XV).”

Super his magna conquisitio futura erat, et facta est, sicut in Actibus apostolorum legimus:

“Et quidam descendentes de Judaea, docebant fratres, quia, nisi circumcidamini, non potestis salvi fieri, et quia oportet praecipere, servari legem Moysi (ibid.).”

Hoc erat parentes Jesu existimare, Jesum esse in comitatu. Sed non erat ibi Jesus. Imo erat et esse illum oportebat, in medio doctorum, audire et interrogare verba vitae. Hinc per Hieremiam prophetam fuerat praedictum:

“Quia non sum locutus cum patribus vestris, et non praecepi eis in die, qua eduxi eos de terra Aegypti, de verbo holocaustomatum et victimarum, sed hoc verbum praecepi eis, dicens: Audite vocem meam et ero vobis Deus, et vos eritis mihi populus, et ambulate in omni via, quam mandavi vobis (Jer. VII),”

subauditur, in monte Oreb ante reatum vituli, ubi justificationes et praecepta vitae dedi, scripta in tabulis digito Dei (Exod. XX). Horum discernendorum utique magistram te esse oportebat, o B. Maria, et magistra magistrorum, id est, apostolorum, juxta illud:

“Fons hortorum, puteus aquarum viventium, quae fluunt impetu de Libano (Cant. IV).”

An quia Spiritus sanctus illos docuit, idcirco tuae vocis magisterio non illis opus fuit? Imo vox tua vox illis fuit Spiritus sancti, quidquid supplementi opus erat eisdem mortalibus vel testimonii, ad confirmandos singulorum sensus, quos acceperant ab eodem Spiritu, dividente singulis, prout vult (I Cor. XII), ex religioso ore tuo perceperunt, instructo ad loquendum, bene composito ad tacendum, prout tempus erat opportunum. An quia loco supra memorato de Actibus apostolorum, ubi facta seditione propter caeremonias Judaicas convenerunt apostoli et seniores videre de hoc verbo, nullam tui mentionem Scriptura fecit, idcirco putandum est quod conventus ille te omiserit, et sanctum de tuo pectore, de tuo ore Spiritum non consuluerit? (Act. XV.) Imo et illic et in caeteris agendis tu princeps, omnem solvisti quaestionem: ita tamen, ut non clamares, neque contenderes, neque audiretur vox tua foris (Isa. XLII): quia, sicut ante nos dictum est, tu sola es Virgo, quae universam haereticam pravitatem interemisti. Dixeris ergo:

“Indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam per greges sodalium tuorum.”

Indicari tibi flagitabas, ut aliis indicare scires. Sed dico: Nunquid nesciebas? Nunquid quod prophetae sciverunt, tu ignorabas? Utique nescires, nisi desuper indicatum tibi fuisset. Et Deus tuus, filius tuus praesciebat, quod resurrecturus esset a mortuis et tamen in persona ejus Psalmistadicit:

“Tu autem, Domine, miserere mei, et resuscita me, et retribuam eis (Psal. XL).”

Dicat aliquis: Quid ergo est, quod in supradicto loco Evangelii, dum ista significarentur, dixit:

“Fili, quid fecisti nobis sic, ecce ego et pater tuus dolentes quaerebamus te,”

etc., usque,

“et ipsi nihil horum intellexerunt?”

Ad haec inquam: Et quid illud est, quod evangelista continuo intulit:

“Mater ejus conservabat omnia verba haec conferens in corde suo?”

Igitur ecce duo quasi repugnantia. Si enim non nesciebat, quomodo quaerens dolebat, dolens quaerebat? Si autem nesciebat, quomodo vel de quibus in corde suo conferebat? Ergo neque a dextris, neque a sinistris sermo fit, quia veraciter magna haec prophetissa, quid ageretur, non ignorabat, quoniam gratia plena erat, et tamen dolens quaerebat, quoniam dispensationi divinae ipsa suo silentio serviens, quamvis cum illis quaerentibus quareret, tempus tacendi custodiebat, et dolentibus condolebat. Quomodo autem dicenti,

“indica mihi,”

responsum est ex persona dilecti? Nam et percunctatio, et causa percunctationis melius cum responsione explanari poterit.

“Si ignoras te, o pulchra inter mulieres, regredere et abi post vestigia gregum, et pasce haedos tuos juxta tabernacula pastorum.”

O pulcherrima mulierum, o benedicta inter mulieres, cujus pulchritudo benedictio est, cujus pulchritudo ipse benedictus fructus ventris tui est, talis ac tanta causa tua est, ut si teipsam non ignores, statim scias illud quod quaeris, dicens:

“Indica mihi, ubi pascas, ubi cubes in meridie,”

nec verendum tibi sit,

“ne vagari”

incipias

“per greges sodalium meorum, id est, per conventicula, quae fiunt circa cathedras sive doctrinas Scribarum et Pharisaeorum, qui sese mihi sodales sive pares faciunt, qui in caeremoniis suis justificari volunt, qui suam quaerentes statuere justitiam, justitiae Dei”

quae Christus est,

“subjecti non sunt (Rom X).”

Quid enim? Unde pulchritudinem istam acquisisti, ut sis pulcherrima mulierum? Ex fide et humilitate, an ex operibus legis? Nonne ex fide et humilitate? Nam et beata quae credidit, ait illa prophetissa, illa cognata tua Elizabeth, repleta gaudio et exsultans in Spiritu sancto cum infante in utero suo:

“Beata,”

inquit,

“quae”

credidit,

“quoniam perficientur ea, quae dicta sunt”

ei

“a Domino (Luc. I).”

Non dixit, beata, quae inventa est in operibus legis. Ecce beatitudo ex fide. Tu quoque statim cecinisti:

“Quia respexit humilitatem ancillae suae, ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes.”

Et ecce beatitudo ex humilitate. Ergo ex fide et humilitate, imo fides et humilitas tota pulchritudo tua est, et hic est locus requietionis meae. Locus, in quo dilectus tuus pascendo et cubando delicietur in meridie, id est in hoc tempore plenae gratiae, quando figura jam praeterita, res illuxit, umbra depulsa, sol veritatis ascendit.