|
At ubi desponsata sibi Ecclesia venit ad nuptias,
|
“et vox ejus intonuit super aquas multas (Psal. XXVIII),”
|
|
dicente illo per Apostolum suum, in quo ipse loquebatur:
|
“Sacramentum hoc magnum est, ego autem dico in Christo et in Ecclesia
(Ephes. V),”
|
|
aqua in vinum conversa est. Hoc enim audito, sanctae animae spiritualium
nuptiarum amore fervere coeperunt, alium cogitantes
|
“hominem, scilicet novum, eum qui secundum Deum creatus est (Ephes.
IV),”
|
|
qui quodammodo reliquit patrem suum, dum a Patre exiens et veniens in
mundum (Joan. XVI),
|
“semetipsum exinanivit, formam servi accipiens (Philip. II),”
|
|
matrem quoque suam (scilicet Pharisaicam Synagogam totamque gentem
Judaicam) et adhaesit uxori suae, videlicet electae de gentibus
Ecclesiae, cum qua jam unum corpus est, caput et membra, sponsus et
sponsa, Christus et Ecclesia. Nam, sicut non undecunque, sed de ipsius
viri substantia fecit Deus Evam, ut major esset naturalis dilectionis
causa:
|
“Tulit enim unam de costis ejus, dormientis, et aedificavit eam in
mulierem (Gen. II),”
|
|
sic et Ecclesiam non undecunque, sed de lateris sui sanguine et aqua
fecit nasci: nec aliunde nisi de carne et sanguine suo eamdem pascit
(Joan. XIX). Unde et major in utroque unius ejusdem carnis unitas
existit. Hoc ergo intellectu, tanquam vino optimo, et sitis
exstinguitur, et amor accenditur, et usque ad virgineae castitatis
appetitum plurimi inflammantur, ut non solum juga boum, quae
comparaverunt, et villas quas emerunt (Luc. XIV) sed et conjugia carnis
negligant, quo magis nuptiis coelestibus vacare praevaleant. Secunda
aetas inchoatur a Noe. De hoc Scriptura refert, quia
|
“plantavit vineam, bibensque vinum inebriatus est, et nudatus in
tabernaculo suo (Gen. IX),”
|
|
etc. Et hoc quidem secundum litteram acceptum, aqua est dulcis, et
moribus apta purificandis: ne quis exemplo Cham, paternam contemnens, si
quam novit, infirmitatem, similem illi juste incurrat maledictionem, sed
honore et amore debito contegens, exemplo Sem et Japhet, dignam
haereditet benedictionem. In quibus illud considerandum est quod cum
omnes eodem sinu area servaverint super aquas, tam longe tamen apud
patrem ipsorum distinxit eos multum diversa morum qualitas. Hujus
scripturae autem litteralis sensus, velut aqua in vinum convertitur, dum
spirituali intelligentia filiis nuptiarum ita propinatur: Noe, quod
interpretatur requies, scilicet Dominus noster, cujus dum jugum super
nos tollimus, requiem animabus nostris invenimus (Matth. XI), plantavit
vineam, videlicet illam quam de Aegypto transtulit (Psal. XXIX) gentem
Judaicam, bibensque ex ea vinum nimis amarum, imo acetum cum felle
mistum (Matth. XXVII; Joan. XIX), nudatus est in tabernaculo suo,
scilicet in similitudinem hominum factus, vere passibilis, habitu et
veritate mortis inventus ut homo (Philip. II). Quam ejus infirmitatem
despicit Cham, quod interpretatur callidus id est contentiosus et
impatiens promptusque ad rixam haereticus, et quem ex passionis
infirmitate hominem verum intelligit, dedignatur verum Deum confiteri
propter quod sicut Cham in filio suo Chanaam (Gen. XI), sic et iste in
posteritate, id est in anima sua maledicitur. At vero catholici viri,
qui per Sem et Japhet figurati sunt, eamdem Patris infirmitatem dignis
sacramentis venerantur, scientes
|
“quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus, et quod infirmius
est Dei, fortius est hominibus (I Cor. I);”
|
|
et idcirco in regno patris inclyti fiunt, et in aeternis mansionibus
dilatantur (I Joan. II). Sem enim inclytus, Japhet dilatatus
interpretatur. Et quidem illi omnes, scilicet haeretici, cum istis in
eadem arca Ecclesiae baptismi aquis supernataverunt, sed abalienati sunt
retrorsum et a nobis exierunt, sed non erant ex nobis. Aetate tertia
nascitur Isaac patre veterano, matre diu sterili eademque provecta.
Nascitur autem de libera per repromissionem, nato prius Ismaele de
ancilla secundum carnem. Haec divi [divini] operis historica narratio
limpida et dulcis aqua est, utiliter irrigans legentis animam, et fidei
ejus per exempla augens incrementum. Quia fidei exstitit patris Abrahae,
quod non consideravit corpus suum emortuum, cum fere centum esset
annorum, et emortuam vulvam Sarae, credens quia quaecunque promisit
Deus, potens est el facere. Sed
|
“haec sunt, inquit Apostolus, per allegoriam dicta (Galat. IV).”
|
|
Haec enim sunt duo Testamenta, unum quidem a monte Sina in servitutem
generans, quae est Agar, et caetera. Igitur auctore Apostolo, imo
Christo qui in illo loquitur. sicut ipse ait:
|
“An experimentum vultis ejus, qui in me loquitur Christus?”
|
|
(II Cor. XIII.) Auctore itaque Christo haec litteralis sensus aqua in
vinum conversa est, quo inebriata pubescit fides, quam adamat Spiritus
sanctus, et animarum nuptialis charitas multiplicatur. Sic et caetera,
quae illa aetate facta sunt, velut aquae in vina mutantur, dum
spiriritualiter intelliguntur, quia omnia in figura contingebant illis
(I Cor. X), ut ait idem Apostolus. Quarta aetate praeter facta
figurativa, qualia sunt, victoria David de Goliath (I Reg. XVII), et
Hierosolymitani templi constructio (III Reg. VII), mira sapientis regis
architectura: praeter haec et alia his similia facta, plura quoque
mystice dicta sunt, quorum pleraque juxta litteram, talem aquam
sapientiae, quae nec satis liquida, nec habilis fit ad potandum, verbi
gratia; quale est illud in Canticis canticorum:
|
“Sexaginta sunt reginae, et octoginta concubinae, et adolescentularum
non est numerus (Cant. VI),”
|
|
et similia, quae secundum litteram accepta (II Cor. III), castos
Ecclesiae mores nullatenus aedificant. Accipiuntur ergo secundum
spiritum, et fit ex aqua vinum bonum,
|
“dignum, ut in eisdem Canticis dicitur, dilecto ad potandum, labiisque
ac dentibus ejus ad ruminandum (Cant. VII).”
|
|
Sic et illud quod cecinit David;
etc. Cantica psalmorum, sacra quoque volumina prophetarum, si solam
sequamur litteram, pene in omnibus mortuam et insipidam bibimus aquam,
spiritum vero sequentes, vivificantem optimi vini saporem miramur, et
virtutem. Quinta aetate captivus populus Dei, sub rege Babylonis ducitur
(IV Reg. XXIV), et electi de filiis captivitatis in domo eunuchi sunt
(Jer. XXIX), quibus ob summam vitae continentiam, dedit Deus scientiam
et disciplinam in omni libro et sapientia, praecipue Danieli
intelligentia omnium visionum et somniorum (Daniel. I). Haec et caetera
in superficie litterae, dulcis aquae praebent poculum, magnoque sunt
exemplo, quod per munditiam vitae pervenire quis possit ad honorem
sapientiae. Spiritualis autem homo illos intelligit praefiguratos
eunuchos,
|
“qui se, ut ait Dominus, castraverunt propter regnum coelorum (Matth.
XIX),”
|
|
et in praesenti captivitate, qua rex confusionis diabolus humanum genus
in primis parentibus captivavit, scientes quia
|
“tempus breve est (I Cor. VII)”
|
|
et
|
“dies mali sunt (Ephes. V),”
|
|
illud approbant Apostoli consilium, ut sine conjugio sint. Talibus enim
clarior datur intelligentia secretorum coelestium; verbi gratia, ut
Joanni huic, cujus est hoc Evangelium et Apocalypsis cujus quot verba,
tot pene sunt mysteria. Haec ergo aqua vinum facta est, quo miro modo
inebriati luxuriam obliviscuntur, imo et eunuchizantur, ut verae vineae
Christo arctius inserantur. Sextae aetatis hydriam per semetipsum
implevit Dominus, de fonte aquae salientis in vitam aeternam (Joan. V).
Et quidem incarnationis ejus mysterium, dicta quoque et facta ejus
priusquam resurrexisset a mortuis, aquam interim quamvis limpidissimam
sapiebant. Quia videlicet, et passibilis in illo erat nostra natura, et
non clare intelligebantur ea, quae dictis aut factis significabat regni
Dei mysteria. Ut autem resurrexit a mortuis, aqua in vinum conversa est;
quia videlicet aeterna incorruptione solidata est nostra, quae in illo
passibilis fuerat, natura, ut idem et in nobis speraremus, et ipse
discipulis suis
|
“aperuit sensum, ut intelligerent Scripturas (Luc. XXIV),”
|
|
et spiritualiter intelligendos recordarentur sermones quos ab illo
carnaliter audierant. Igitur cunctae salutarium divisiones aquarum, quae
praeteritis generationibus distributae sunt, simul conferuntur in hoc
coelestium convivio nuptiarum, et ex aqua facto vino laetantur convivae.
Quia videlicet vinum hoc laetificat cor hominis (Psal. CIII), et hic
|
“calix inebrians quam praeclarus est (Psal. XXII).”
|
|
Econtra in cunctis Judaeorum atque haereticorum conventiculis, quia
Mater Jesu ibi non est, id est, non convivatur Dominicae incarnationis
fides, istae aquae vertuntur illis in sanguinem (Exod. VII), ut
corruptas Scripturas corrupti atque corrumpentes bibant et vomant, imo
bibant (Jer. XXV), et moriantur; sitque
|
“ignis et sulphur, et spiritus procellarum pars calicis eorum (Psal.
X).”
|
|
De quorum poena in Apocalypsi justitia Dei laudatur, dicentibus:
|
“Justus es Domine, qui es, qui eras sanctus, quia haec judicasti, quia
sanguinem sanctorum et prophetarum fuderunt, et sanguinem dedisti eis
bibere, ut digni sunt (Apoc. XVI).”
|
|
Hauriunt nunc, jubente Domino, ministri, id est, tractatores
Scripturarum studiosi, et exponentes eas spiritualiter, ferunt
architriclino, dum non sibi attribuunt, quod intelligunt, sed Spiritui
sancto. Ipse namque harum nuptiarum architriclinus est, qui et beatae
Virgini superveniens, uteri ejus triclinium praeparavit, ut in illo
divina natura humanae naturae uniretur; et singulis animabus opitulatur,
ut intra secreta conscientiae Deo Patri copulentur, ut eodem Verbo, quo
Virgo felix impraegnata est, et ipsae ex ejus complexibus fecundentur
(Luc. I). Ipsius ergo laudi propinandum (I Cor. X), et cum ejus honore
bibendum est hoc vinum bonum. Quod servatum est usque adhuc, quia
prioribus temporibus non est datum, sed nobis, in quos fines saeculorum
devenerunt. Quo tempore anni vel die factum sit signum istud auctoritate
sanctae Ecclesiae dubitare prohibemur, quae ipsa die qua idem Dominus
adoratus est a magis (Matth. II), et qua a Joanne baptizari voluit
(Matth. III), hujus quoque signi gloriam celebrare consuevit. Quod si
eodem die revertente anno factum est, imo quia praedictae auctoritati
sanctae Ecclesiae indubitanter concedendum est, cogimur fateri, quia
toto anno illo, cujus initio baptizatus est, qui aetatis ejus
tricecesimus annus exstitit, absque miraculis taciturnus deguit. Initio
namque tricesimi anni sui, videlicet ejusdem anni die tertio decimo
baptizatus est. Dicit enim Lucas:
|
“Ipse autem Jesus erat incipiens quasi annorum triginta (Luc. III).”
|
|
Quod idem est, ac si dixisset: Quando baptizatus est Jesus, annus
tricesimus aetatis ejus volvi coeperat. Ubi vero toto illo anno fuerit,
vel quid egerit, incertum est. Nam si exacto quadraginta dierum jejunio,
statim a deserto rediit, et inter homines ambulavit, quomodo Joannes
|
“qui illum coelitus agnoverat, jamque ostenderat venientem ad se,
dicens: Ecce Agnus Dei,”
|
|
quomodo, quaeso, lucerna lucens, quae ad hoc accensa fuerat, ut omnibus
illum ostenderet, toto illo anno se continuit, nec suis saltem indicavit
discipulis? Claret enim, quod eis anno illo non judicaverit, qui nunc
primum, id est, tertio die ante praedictas nuptias, illo iterum dicente:
gratulantur se invenisse illum, et dicunt:
et caetera. Potest itaque recte intelligi, quod et post jejunium
quadraginta dierum aliquantum in deserto perstiterit, Matthaeo dicente:
|
“Reliquit eum tentator, et ecce accesserunt angeli et ministrabant ei
(Matth. IV).”
|
|
Marcus quoque videtur expressius indicare moram temporis, dicendo:
|
“Eratque cum bestiis, et angeli ministrabant ei (Marc. I).”
|
|
Igitur, si [sicut] a majoribus diligenter observatum, nobisque traditum,
tricesimo primo aetatis suae anno jam inchoato, fecit gloriosum hoc
signorum initium, dignum sequacibus suis; in hoc quoque providens
exemplum, ne quis immature virtutes suas in publicum proferat, in
periculo perniciosae vanitatis, cum ipse Dominus (cui vanitas nulla
unquam obrepere posset) legitimum tempus, id est, plenam viri aetatem,
ad ostendendam omnipotentiae suae gloriam exspectaverit.
|
|