CAPUT XXI. De primo actu, quo Judaeum et Graecum coaequat, eo quod omnes peccaverunt et egent gloria Dei.

Praemissa salvatione magnifica gratiae et pacis Dei Patris nostri omnibus qui sunt Romae dilectis Dei, vocatis sanctis, et captata benevolentia, cum attentione ab eo quod ait: Primum quidem gratias ego Deo meo per Jesum Christum pro omnibus vobis, usque ad id quod dicit: Justus autem ex fide vivit (Rom. I), continuo ingressus, primo quam sapienter, quam acerrime gentilium peccata percutit, et deinde exilem Judaeorum justitiam sub peccato concludit. Etenim causa quidem poscebat, ut Judaeum prius argueret, eumque contra suam ipsius faciem statueret, quia videlicet ex Judaeo omnis controversia erat. Ille enim gloriabundus in carne Abrahae, gentilem provocans, quasi litem in judicio proponebat, eumque evangelica indignum judicabat gratia, nisi quia per misericordiam illum in hospitium sive incolatum generis Israelitici susciperet Dei sui pia et omnibus consulens largitas. Sibi deditum, sibi proprium vindicabat Judaeus conversus Christi Evangelium, eratque, ut jam dictum est, ab ipso litis principium. Cum ergo secundum causam, ut jam dictum est, prius Judaeum deberet ostendere sub peccato esse, maluit tamen gentilem prius percutere severa et terribili valde peccatorum ejus recitatione, dicendo: Quia cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis et obscuratum est insipiens cor eorum: Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt, et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium. Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum in immunditiam, ut contumeliis afficiant corpora sua (ibid.), etc. Cur hoc? Si a Judaeo gentium salutem odiente lis posita fuerat, dicente: Nos sumus populus Dei, nos circumcisi ex gente Abrahae, nobis Christus promissus est, ad quos etiam ipse se venisse testatus est, dicens: Non veni nisi ad oves, quae perierunt domus Israel (Matth. XV), cum vos canes potius quam homines appellaverit, cur gentilem potius quam Judaeum tam acerrime tetigit, praeteritamque ejus conversationem, tanta foeditate respersam, coram facie statuit? Videlicet, quia gentilis patientior ad haec audienda erat, quippe qui et ultroneus sua confitebatur peccata, et confitendo ad Christi gratiam confugiebat. Judaeus autem in carne justorum patriarcharum gloriabundus, et de sua carnali praesumens justitia, impatiens ad injustitiae accusationem sive peccati confessionem existebat. Itaque ut sapiens orator, prius auditorem qui patientior est vehementissime redarguit, et deinde ad eum qui impatiens est ligandum atque concludendum argumentosae orationis vincula contrahit, eodemque illum nodo constringit. Quomodo? Qui cum justitiam Dei cognovissent, inquit, non intellexerunt quoniam qui talia agunt digni sunt morte, non solum qui illa faciunt, sed et qui consentiunt facientibus (Rom. I). Nam cuncta quae ante dixerat, et hoc ipsum quod postremo dixit, quoniam qui falsa agunt, et qui facientibus consentiunt digni sunt morte, oportebat concedere Judaeum, et libenter concedebat tanquam in adversarium. At iste sapienter et caute universaliter, et absque distinctione Judaei et Graeci dixit, quoniam qui talia agunt, digni sunt morte, et continuo subjunxit: Propter quod inexcusabilis es, o homo omnis qui judicas. In quo enim judicas alterum, teipsum condemnas. Eadem enim agis quae judicas (Rom. II). Tanquam diceret: Quoniam neque Judaei, neque Graeci, sed qui talia agunt digni sunt morte, quoniam, inquam, non pro eo quod vel Judaeus vel Graecus est, sed pro eo quod talia agit, quisque dignus est morte, ergo inexcusabilis es, o homo omnis, etiam o Judae qui judicas: eadem enim agis quae judicas. Et continuo: Scimus enim, ait, quia judicium Dei est secundum veritatem in eos qui tatia agunt (ibid.). Secundum veritatem, inquit, id est non secundum personarum acceptionem. Nam sive Judaei sive Graeci personam accipere, non est secundum veritatem judicare. Nec vero poterat seipsum Judaeus excutere, ut non concederet dicenti: Eadem enim agis quae judicas; neque enim alia contra gentilem judicare poterat, quam quae in semetipso videbat, teste conscientia. Quod si contentiose contra suam ipsius conscientiam defendere semetipsum vellet, convincerent eum tot testes, quot sunt apud illum prophetae, et ipse Moyses. Nam apud illos peccata haec eadem Judaeorum leguntur, quae et gentium. Servierunt enim gentes creaturae potius quam Creatori, et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis (Rom. I), servierunt et Judaei operibus manuum artificis, et mutaverunt gloriam ejus in similitudinem vituli comedentis fenum (Psal. CV). Nec modo certioribus de gentili quam de Judaeo scire poterat auctoribus idem Apostolus, quod traditus fuisset Judaeus in desideria cordis sui, in immunditiam, ut naturalem usum in eum qui est contra naturam immutaret. Dicit enim Isaias: Audite verbum Domini, principes Sodomorum, percipite auribus legem Dei mei, populus Gomorrhae (Isa. I). Sed et alia testatur Scriptura optimos quosque epheborum, apud eos videlicet Judaeos, in lupanaribus positos fuisse (II Mach. IV). Poterat multa contra illos de Scripturis testimonia conscribere, sed unum sufficiens judicavit. Scriptum est enim, inquit: Quia non est justus quisquam. Non est intelligens, non est requirens Deum. Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt, non est qui faciat bonum, non est usque ad unum (Rom. III), etc. Et ne nesciret Judaeus haec sibi vel pro se dicta esse: Scimus autem, inquit, quoniam quaecunque lex loquitur, his qui in lege sunt loquitur, ut omne os obstruatur et subditus fiat omnis mundus Deo, quia ex operibus legis non justificabitur omnis caro coram illo (ibid.).