CAPUT 20

CAP. XVI.

“Et audivi vocem magnam de templo dicentem septem angelis: Ite, effundite phialas irae Dei in terram.”

Magna vox ista est, quia magnam sonat iram. Haec de templo auditur; quia cum de caeremoniis templi Judaici exituri essent, sicut jam dictum est, eisdem angelis mox passurus praedixerat Dominus Jesus:

“Et cum venerit Paracletus, ille arguet mundum de peccato, et de justitia, et de judicio. De peccato quidem, quia non crediderunt in me; de justitia vero, quia ad Patrem vado, et jam non videbitis me; de judicio autem quia princeps mundi hujus jam judicatus est.”

“Ite, ergo, inquit, et effundite phialas irae Dei in terram,”

id e st, palam arguite mundum et dicite guas ob causas homines, qui terra sunt amando terram, Dei viventis mereantur iram.

“Et abiit primus et effudit phialam suam in terram; et factum est vulnus saevum ac pessimum, in homines qui habent characterem bestiae, et eos qui adoraverunt imaginem ejus.”

Hic jam ad memoriam revocandus est primarum ordo plagarum, scilicet earum, quae superius ad voces septem angelorum tubis canentium factae sunt. Illarum namque respectu, plagae istae novissimae dictae sunt. Ad vocem primi angeli, tertia pars terrae combusta; ad vocem secundi, tertia pars maris sanguis facta; atque ad vocem tertii, tertia pars fluminum in absinthium versa; et ad vocem quarti, tertia pars solis, lunae atque stellarum obscurata est; ad vocem quinti angeli, locustae pugnaces de puteo abyssi in terram exierunt; et ad vocem sexti, quatuor angeli, qui altigati erant in flumine magno Euphrate, soluti sunt; atque ad vocem septimi, victoriosae voces in coelo factae sunt. Eodem ordine per easdem mundi partes, plagae istae novissimae effunduntur. Prima namque in terram, secunda in mare, tertia in flumina et super fontes aquarum, quarta in solem, quinta in sedem bestiae, sexta in flumen magnum Euphraten, septima effunditur in aerem. Loco putei abyssi, sedem bestiae in hoc ordine scripsit, caetera eisdem nominibus expressit. Nunc ergo novissimae istae primis illis conferendae sunt, singulae singulis, pariterque videndum prout veritas sese ostendere dignabitur, qua ratione post illas istae novissimae dicantur, vel sint.

“Et factum est, inquit, vulnus saevum ac pessimum in homines, qui habent characterem bestiae, et eos qui adoraverunt imaginem ejus.”

Bestiae, id est, diaboli character superbia est, et hunc habere recte judicatur, quisquis scienter et per contemptum peccat, sicut de quibusdam Apostolus, quia

“cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt (Rom. I),”

imo et sicut idem ait:

“Non probaverunt Deum habere in notitia (ibid.).”

Itaque et in eo quod sequitur, et in eos qui adoraverunt imaginem ejus, promptum est intelligi idololatriae scelus, quia dicit ibidem de illis Apostolus:

“Et immutaverunt gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, ut volucrum, et bestiarum, et quadrupedum, et serpentium (ibid.).”

In istos profecto factum est vulnus saevum ac pessimum. Quod est illud vulnus saevum ac pessimum?

“Propterea, inquit, tradidit eos Deus in passiones ignominiae, ut faciant ea, quae non conveniunt. Nam feminae eorum immutaverunt usum naturae in eum usum, qui est contra naturam Similiter et masculi, relicto naturali usu feminae, exarserunt in semetipsis in invicem, masculi in masculos turpitudinem operantes, et mercedem quam oportuit erroris sui in semetipsis recipientes (Rom. I). ”

Quid hoc vulnere pejus aut saevius? Idcirco cum dixisset,

“vulnus saevum,”

addidit:

“ac pessimum.”

Est enim non solum peccatum, sed et pessima peccati poena. Igitur primus effudit phialam suam in terram, id est, in eos qui peccaverunt peccatum Sodomorum, quorum peccatum fuit saturitas panis et otium, quos terra coepit; quae, ut Scriptura refert, irrigabatur prius, sicut paradisus Domini (Gen. XIII); eos, inquam, redarguit et convicit, idcirco tam pessime ulceratos esse, quia Deum in notitia habere non probaverunt, et palam pronuntiavit, quod pro hoc peccato, imo ab hac poena peccati jure transferri debeant ad poenam ignis aeterni. Hoc modo suam iste phialam effudit, sed nihilominus factum est in illis vulnus saevum ac pessimum, ipsi enim hujusmodi passionibus sese exulcerare perstiterunt, post auditum futuri judicii adjicientes contemptum. In quo haec prima phiala, et in illa prima tuba differunt, ut recte illa tuba primarum, et haec phiala novissimarum una dicatur plagarum. In eo videlicet quod Scriptura, in qua tuba illa sonuisse, id est, clamor Sodomorum ad Deum legitur ascendisse, nullam futurae in novissimo die damnationis, vel judicii sententiam, sive doctrinam protulit, sed tantummodo, quod praesentialiter atque visibiliter factum est, narravit, scilicet quod corporali morte multati sunt per pluviam ignis et sulphuris. Hic econtra, ubi praedicatores Evangelii de coelo relevant iram, nullam in similes peccatores corporalis visibiliter aut praesentialiter de coelo vindicta descendit, sed comminatio fit de futuro tempore, de invisibili et aeterna damnatione, dicendo:

“Quoniam qui talia agunt, digni sunt morte (Rom. I).”

Quae illic pro ratione temporis tacita est futura peccatorum poena, hic palam pronuntiatur; et econtra quae illic acta est corporalis vel praesentialis poena, hic pro exemplo quidem commemoratur, sed non infertur. Ergo recte illa de primis, haec plaga una dicitur de novissimis. Notandum praeterea, quia illic tertia tantum terrae vel arborum pars combusta esse narratur, per quas videlicet arbores figurata locutione homines significantur, hic autem non tertia pars hominum, sed homines saevo ac pessimo vulnere plagati esse referuntur. Denique tam Sodomitae quam Aegyptii, nec non et Chananaei, quae gentes temporibus illis diversa judicia sustinuerunt, omnes de tertia parte hominum fuerunt, scilicet de stirpe Cham, qui ex tribus filiis Noe unus fuit, quem et Pater maledixit (Gen. IX). Sed in novissimo magni judicii die, nunquid illa sola pars generis humani, quae de Cham processit, secundum opera sua judicabitur? Imo

“absque distinctione personarum, vel gentium ira et indignatio, et tribulatio in omnem animam hominis operantis malum, ait Apostolus, Judaei primum et Graeci (Rom. II),”

quorum neuter de posteris Cham, sed alter de posteris Sem, alter de posteris Japhet. Recte igitur non, ut illic, in tertiam partem hominum, sed in homines vindicta secuta est.

“Et secundus effudit phialam suam in mare, et factus est sanguis tanquam mortui; et omnis anima vivens mortua est in mari.”

Mare omnes illi sunt, qui elati potentia saeculi, tumorem imitantur Pharaonis et Aegypti. Pharao namque, et servi ejus Aegyptii, tanquam mare tumuerunt, et fluctus suos elevaverunt contra Dominum (Exod. XIV). Nam sicut mare tumidum reciprocis intra semetipsum fluctibus confunditur, et nunc accessibus, nunc recessibus effertur, tandemque in semetipso delassatum frenatur atque sedatur; sic Pharao vel Aegyptus, contendendo contra Deum, variabatur, nunc dicendo, peccavi, nunc ingravando rursus cor suum quod simile erat recessui et accessui maris, tandemque congruo moribus suis elemento, scilicet in medio maris periit. Omnes ergo qui similiter contendendo contra Dominum variantur in semetipsis. Exempli gratia, de qualibus Psalmista dicit:

“Cum occideret eos, quaerebant eum, et revertebantur, et diluculo veniebant ad eum; et dilexerunt eum in ore suo, et lingua sua mentiti sunt ei. Cor autem ipsorum non erat rectum cum eo, nec fideles habiti sunt in testamento ejus (Psal. LXXVII);”

omnes, inquam, qui in ejusmodi infidelitate perseverant, recte intelliguntur sub appellatione maris, et in eos effunditur phiala iracundiae Dei taliter, ut modo supra dicto plaga novissima sit. Etenim ubi fecunda tuba cecinit, per quam intelligimus clamorem filiorum Israel, qui ascendit ad Deum, propter superbiam Aegyptiorum, nulla de novissimo die judicii, vel de poenis inferni comminatio in eo sonuit, sed tantummodo minutis praesentium malorum plagis decies percussi, et tandem in mari Rubro leguntur et cantantur submersi (Exod. XIV). Superbia illorum igne ardens invidiae illic significatur, ubi secundo canente Angelo,

“et tanquam mons magnus, inquit, igne ardens missus est in mare (Apoc. VIII),”

Porro Evangelii praedicatio, nil tale infert similibus impiis, sed futuro illos judicio terribiliter addicit. Itaque, et illa ad canticum Angeli demersio montis ardentis secunda, de primis; et haec effusio phialae in mare, secunda dicitur de plagis novissimis.

“Et factus est, inquit, sanguis tanquam mortui.”

Id est, damnatio hujusmodi impiorum erit, sicut damnatio diaboli, qui vere jamdudum mortuus, id est, Deo vivo contrarius est. Ei namque sociabuntur, dicente Judice:

“Ite in ignem aeternum, qui praeparatus est diabolo et angelis ejus (Matth. XXV).”

“Et, ait, omnis anima vivens mortua est in mari.”

Quia videlicet non tantum tertia pars generis humani, de qua fuerunt Aegyptii, orti sunt quippe et ipsi ex uno de posteris Cham, sicut jam dictum est, sed omnis anima indifferenter judicabitur, quicunque est in mari hujusmodi, sive Judaei anima sit, sive Graeci. Et recte anima quae sic moritur, vivens mori dicitur, quia videlicet vivere in peccato dicitur, quicunque scienter et bono invidens, malum operatur; sic Pharao qui non per ignorantiam, sed per invidiam filios Israel persequebatur.

“Et tertius effudit phialam suam super flumina, et super fontes aquarum; et factus est sanguis.”

Fluminum appellatione hoc loco illi intelligendi sunt, qui materiali quoque gladio Sanctos persecuti sunt. In ejusmodi flumina fontesque aquarum tertio angelo tuba canente, stella magna ardens tanquam facula de coelo cecidit, id est, ira Dei, quod septem gentes ad introitum filiorum Israel Josue duce delevit. Illae namque gentes odio habuerunt Israel, ex quo ascendit de terra Aegypti, sicut habes in cantico Moysi. Cum enim dixisset:

“Dux fuisti in misericordia populi quem redemisti, et portasti eum in fortitudine tua ad habitaculum sanctum tuum,”

continuo subjunxit:

“Ascenderunt populi et irati sunt, dolores obtinuerunt omnes habitatores Philisthiim (Deut. XXXII),”

etc. Nondum enim pertransierant filii Israel et illi jam torquebantur. Unde et imprecando dicitur:

“Fiant immobiles quasi lapis, donec pertranseat populus tuus, Domine, donec pertranseat populus iste quem possedisti (Exod. XV).”

Primus Amalec bello illos aggressus est, quem pugnantem orando vicit Moyses. Unde dicit Balaam filius Beor:

“Principium gentium Amalec, cujus extrema perdentur (Num. XXIV).”

Horum idcirco nunc meminisse libuit, ne dicas eos qui arma tulerunt contra Israel, zelo et necessitate ductos omnes propter terram suam quam auferret Israel. Solam quippe terram, in qua jus sepulcri sibi emerat, Abraham, ubi cum eo et cum Sara matre sua sepulti erant Isaac et Jacob, ex promisso Dei repetebat Israel (Gen. XXIII). Quare ergo venit Amalec qui erat ex Edom fratre Jacob et pugnavit cum Israel? Quare ipse Edom exivit armatus obviam fratri suo? Igitur super flumina et super fontes aquarum, quorum in tertiam partem tunc ira Dei cecidit, quando tertius angelus tuba cecinit, effudit hic tertius angelus phialam suam?

“Et factus est, inquit, sanguis.”

Tunc non ita factum est, sed facta est tertia pars aquarum in absinthium, et multi homines mortui sunt de aquis, quia amarae factae sunt. Multi namque Chananaeorum, qui erant de saepe dicta tertia parte hominum tunc superfuerunt, inter quos etiam

“commisti sunt filii Israel, et didicerunt opera eorum, et servierunt sculptilibus eorum, et factum est illis in scandalum (Psal. CVIII).”

Quod utique erat aquas verti illis in absinthium, quae et bibentibus ita amarae factae sunt, ut propterea Dei sui iram incurrerent. Porro hic, ubi effunditur novissimarum tertia plagarum, id est, phiala tertia, non ita est: non tertia pars aquarum fit in absinthium, sed universaliter fit sanguis. Non enim sola posteritas Cham, qui, ut saepe dictum est, de tribus Noe filiis unus fuit, sed universitas gentium persecutricum aeterno judicio addicitur, per hanc tertiam phialam iracundiae Dei, ita ut jam non supersit ex eis, qui sanctos ejus persequi, aut sollicitare ulterius possint. Sequitur:

“Et audivi angelum aquarum dicentem: Justus es, qui es, et qui eras sanctus, qui haec judicasti; quia sanguinem sanctorum et prophetarum fuderunt, et sanguinem eis dedisti bibere, uti digni sunt.”

Quis est iste angelus aquarum? Imo quales istae aquae sunt? Utique fideles, de qualibus in Isaia scriptum est: Aquae ejus fideles sunt:

“Qui ambulat, inquit, in justitiis, et loquitur veritatem, qui projicit avaritiam ex calumnia, et excutit manus suas ab omni munere, qui obturat aurem suam, ne audiat sanguinem, et claudit oculos suos, ne videat malum; iste in excelsis habitabit, munimenta saxorum sublimitas ejus, panis ei datus est, aquae ejus fideles sunt (Isa. XXXIII).”

Porro aquae fideles aquae vivae sunt, quae de ventre credentis fluunt, sicut ait earumdem dator aquarum:

“Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae (Joan. VII).”

Ergo iste Angelus aquarum ille est, cujus aquae illae sunt, cui datae sunt, cujus de ventre fluunt, videlicet omnis scriba doctus in regno coelorum (Matth. XIII), omnis sanctarum fidelis interpres, sive etiam auctor Scripturarum, qui pro eo quod labia ejus custodiunt scientiam (Malach. II), meretur hoc loco insigniter dici angelus aquarum; non quod secundum personam unus homo tantum, sed quod secundum fidem unus sit sensus omnium. Omnium quippe, qui veraciter in sanctarum conversantur aquis Scripturarum, unus spiritus est, et una fides, et si illas rite consulas, omnes concorditer dicunt, et in isto consentiunt, quia Deus judex justus est. Ait igitur angelus aquarum:

“Justus es, qui es, et qui eras sanctus, qui haec judicasti; quia sanguinem sanctorum et prophetarum fuderunt, et sanguinem eis dedisti bibere, ut digni sunt.”

Haec descriptio aeterni Dei, jam ante in hac Scriptura frequentata est,

“qui eras, et qui es, et qui venturus es.”

Porro tertium hoc, et qui venturus es, idcirco non dicitur hic, quia confessio ista, justitiae Dei temporis illius est, post quod jam ultra non est venturus. Igitur qui es, et qui eras, id est, qui et nunc permanes in saecula, et qui eras ante saecula, in quo frustrata sunt omnia, quae nomen tuum absorbere molita sunt flumina. Es enim qui eras, et in sua firmitate stat, et persistit illa veritas prophetica:

“Initio tu, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt coeli; ipsi peribunt, tu autem permanes, et omnes sicut vestimentum veterascent; et sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur, tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient (Psal. CI).”

“Tu, inquit, qui haec judicasti, justus es.”

Quid enim judicasti? Quia sanguinem sanctorum et prophetarum fuderunt; idcirco sanguinem eis bibere dedisti, et hac retributione homicidas, et sanguinarios dignos judicasti. Nimirum in tali damnatione, primi ante omnes gentes bibere digni sunt Judaei, quippe qui non solum sanctorum et prophetarum sanguinem fuderunt, verum etiam ipsum Sanctum sanctorum et prophetarum Dominum occiderunt. Idcirco jam adhuc viventes praegustant potum sanguinis ubique miseri, et forti conscientia crudeli, trahentes a patribus suis haereditatem sanguinis, cum isto, quasi scripto testamento:

“Sanguis ejus super nos, et super filios nostros (Matth. XVI).”

Idcirco quidquid de Scripturarum aquis bibere se putant in synagogis suis, sanguis ejus fit; quia mortifero illas intellectu corrumpunt sibimetipsis, concedente illis, et judicante Spiritu prophetiae, cum dicit:

“Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, et in retributionem et in scandalum. Obscurentur oculi eorum, ne videant, et dorsum eorum semper incurva (Psal. LXVIII).”

Sequitur:

“Et audivi altare dicens: Etiam, Domine Deus omnipotens, vera et justa judicia tua.”

Apud nonnullos ita legitur: Et audivi alterum dicens; et legendo alterum, subaudiri voluit verbum sive responsum. Porro in emendatioribus codicibus altare scriptum est, et hoc non frustra placet, si recolas sanctos et prophetas, quorum isti sanguinem fudisse accusantur, superius subtus altare clamasse ad Deum, ubi sic scriptum est:

“Et cum aperuisset sigillum quintum, vidi subtus altare animas interfectorum propter verbum Dei et propter testimonium, quod habebant, et clamabant voce magna, dicentes: Usquequo, Domine sanctus et verus, non judicas, et vindicas sanguinem nostrum de his qui habitant in terra?”

(Apoc. VI.) Ut autem dicatur,

“audivi altare dicens,”

sitque sensus, audivi eos qui erant subtus altare dicentes, non inusitatus apud grammaticos locutionis modus est, fitque per tropum, qui metonymia dicitur, per id quod continet, significans id quod continetur. Igitur

“audivi altare dicens”

id est, audivi subtus altare illos quos prius audieram non jam clamantes, et judicium aut vindictam sui sanguinis reposcentes, sed jam peracta vindicta quam exigebant, judicantis atque vindicantis justitiam laudantes atque dicentes:

“Etiam, Domine Deus omnipotens, vera et justa judicia tua.”

Vera utique in verbo, justa in facto.

“Et quartus angelus effudit phialam suam in solem, et datum est illi aestu afficere homines et igni.”

Illic ubi quartus angelus tuba cecinit, percussa est tertia pars solis, et tertia pars lunae, tertiaque pars stellarum (Apoc. VIII). Et hic et illic per solem illa Dei sedes intelligitur, de qua in psalmo dicitur:

“Et sedes ejus sicut sol in conspectu meo (Psal. LXXXVIII),”

scilicet Ecclesia, de qua vel in qua Christus est, Sol justitiae.