CAPUT XXIX Quomodo is qui plenus est Spiritu sancto in quo habitat plenitudo Divinitatis corporaliter, aliquid nescire dicatur, et quod modus sciendi triplex habeatur.

Unum adhuc in hoc themate est quod quaeramus. Si plenus Spiritu sancto Jesus (Luc. IV), si tota in eo columba manet, si in ipso habitat omnis plenitudo Divinitatis corporaliter (Col. II), quomodo quidpiam nescire, aut quidpiam non posse se ipse fatetur? Dicit enim: De die autem illa vel hora nemo scit, neque angeli in coelo, neque Filius, nisi Pater solus (Matth. XXIV). Et apud Joannem: Amen, amen dico vobis, non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem (Joan. V). Item: Non possum ego a me facere quidquam. Sicut audio, judico (ibid.). Primum de die illa quaerimus, cur vel quomodo dixerit, nemo scit, neque angeli, neque Filius, nisi Pater solus. Si enim hic in solo Patre una tantum persona intelligimus, et proinde neque Filium neque hunc Spiritum sanctum de die illa scire arbitramur, profecto Patris, et Filii, et Spiritus sancti unitatem in divinitate, aequalitatem in majestate non tenemus. Et ubi erit quod Filio per os Petri apostoli universa dicit Ecclesia: Domine, tu omnia nosti? (Joan. II.) Ubi erit quod de hoc Spiritu sancto Paulus apostolus dicit: Spiritus omnia scrutatur, etiam profunda Dei? (I Cor. II.) Ergo fidelius ac reverentius suscipiendum est quod dicitur, de die autem illa nemo scit, neque angeli, neque Filius. Et quidem fideliter dicimus, neque Filius scit, id est non vos scire facit. Sed adversus contentiones Arianas non hoc satisfacit, nam neque Pater nos scire facit. Igitur ut firmius atque sanius teneamus quod dixit, consulamus intentionem dicentis, simulque et illud quaeramus modus sciendi utrum simplex aut multiplex sit. Hoc jam citius occurrit, quia multiplex est. Dicimur enim scire quod intelligimus, scire quod non improbamus, scire quod experti sumus. Modi isti in Deo plurimum differunt, si rite advertis. Primo videlicet modo, unus Deus Pater, et Filius et Spiritus sanctus semper omnia scit. Secundo modo, bona semper scit, mala semper nescit. Tertio modo, quaedam bona, sive quaedam mala aliquando scit, aliquando nescit: Bona, cum, verbi gratia, ad Abraham dicit: Nunc cognovi quod timeas Deum, et non peperceris unigenito filio tuo propter me (Gen. XXII). Nam quod erat in Abraham, id est timorem Domini, nunc se cognovisse perhibuit, eo nimirum quo prius non cognoverat modo, scilicet experimento. Mala vero cum itidem, exempli gratia, ad Abraham dicit: Clamor Sodomorum et Gomorrhaeorum multiplicatus, et peccatum eorum aggravatum est nimis, descendam, et videbo utrum clamorem qui venit ad me, opere compleverint, aut non est ita, ut sciam (Gen. XVIII). Nam quod erat malum, et pessimum scire volebat, eo quo prius nesciebat modo, id est experimento. Quod et factum est. Illo nempe protinus scivit modo, quia quo scelere solebant furere in viros, eodem furentes in ipsum dicebant Lot: Ubi sunt viri qui introierunt ad te nocte? Educ illos huc ut cognoscamus eos (Gen. XIX). Cum itaque tres sint modi scientiae, vel cognitionis Dei, ut jam sciamus juxta quem modum dixerit, de die autem illa nemo scit, neque angeli in coelo, neque Filius, nisi Pater solus, quaeramus intentionem dicentis, et ipsa quoque cito quaerentibus occurrit, quia nimirum pro inculcando nobis metu illius diei vel adventus sui, et consummationis saeculi hoc dixit: Dixerat enim: Et tunc plangent omnes tribus terrae, et videbunt Filium hominis venientem in nubibus coeli cum virtute multa et majestate. Et mittet angelos suos cum tuba, et voce magna et congregabunt electos ejus a quatuor ventis, a summis coelorum usque ad terminos eorum (Matth. XXIV; Marc. XIII). Igitur in hoc dicto ejus, de die autem illa nemo scit neque angeli, neque Filius, nisi Pater solus, hunc esse sensum fideliter accipimus ac si diceret: Dies autem illa tantae erit irae, tantae calamitatis et miseriae, tantae tribulationis et angustiae, quantam nemo unquam ullo potest, potuit, poterit experimento praescire, neque angeli coelorum in illa lucis et tenebrarum, id est bonorum et malorum angelorum terribili divisione, neque Filius in toto suae passionis vel mortis agone. Perspicuum quippe est quod Filium, id est seipsum, secundum quod homo est, pro omni posuerit homine, quia non dixit, neque angeli in coelo, neque homines in terra, sed neque angeli in coelo, inquit, neque Filius. Relinquitur ergo quod ait, nisi solus Pater, id esse ac si dixisset, nisi solus Deus unus Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, praesertim quia non dixit Pater meus, in quo utique una necessario persona intelligeretur. Et ille scilicet Deus magnitudinem sive amaritudinem illius diei, non experimento scit, quippe cum sit Deus impassibilis, sed sic penes se notitiam habet, ut non possit ulli creaturae aliter nisi solo actu et re ipsa notum fieri, quid angustiarum illic futurum sit, ubi quemadmodum ad beatum Job loquitur ipse Deus: Videntibus cunctis illa bestia praecipitabitur (Job XL); et: Cum sublatus fuerit, timebunt angeli, et territi purgabuntur (Job XLI). Nam revera si nos aut angeli mortales tunc essemus, vel post resurrectionem ullo modo mori possemus, solo visu exanimes efficeremur, videntes tartarum apertum ignemque aeternum, paratum diabolo et angelis ejus, in quem et nos praecipitandi eramus, si non per solam gratiam praeventi fuissemus.