|
Deus autem, vel Verbum ejus, cum sit ipsa ratio, nullis nostris sensibus
afficitur, nullam omnino creaturam vel naturam, quam procul dubio nemo
alius quam ipse fecit, sed solum naturae vitium aversatur et odit. Multo
magis ergo quod incorrupta viscera Virginis non abhorruerit, fideliter
et pie credere expedit. Habitavit igitur in nobis Verbum Deus, et in
illo femineae secreto naturae, de quo nos non sine peccato processimus
singuli, novem mensibus, absque peccati contagione, hospitatus est:
inde,
|
“tanquam sponsus de thalamo suo procedens, et in sole ponens
tabernaculum suum (Psal. VIII),”
|
|
habitavit in nobis; tenera, ut infans, circumdatus carne, et vagitus
emittens infantiae, factus sub lege (Gal. IV), subditusque Joseph et
Mariae (Luc. II), circumcisus, et tanquam peccator legali hostia
mundatus, passus famem, et fraudes tentatoris perferens (Luc. IV),
persecutiones quoque hominum sustinens (Matth. XVI), et contristatus
usque ad mortem, de loco ad locum fugiens (Joan. VII); ad extremum autem
factus obediens usque ad mortem (Philip. II). Sed haec humilitas
infirmitatis, quem ad finem tandem pervenit? Sequitur:
|
“Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre.”
|
|
Gloriam, inquit, ejus vidimus; quam et idcirco attestari possumus, quia
vidimus; et ab eo signo videre coepimus, quo aquas in vinum convertit,
ad nuptias invitatus (Joan. II). Hoc enim fecit initium signorum coram
discipulis suis, et manifestavit gloriam suam (Joan. II). Deinde vidimus
caecos oculos illuminantem (Marc. X), lepram tactu suo fugantem (Luc.
XVII), febres depellentem (Matth. VIII), putres mortuos suscitantem
(Joan. XI), linguam constrictam et surdas aures reserantem super undas
ambulantem, ventos sedantem (Matth. XII et seq.), fluxum sanguinis
constringentem (Matth. IX), et multa millia de paucis panibus saturantem
(Joan. VI). Vidimus et transmutatae faciei ejus (Matth. XVII),
revelandam ipsis angelorum choris gloriam. Vidimus ad extremum, quod
maximum et gloriosissimum est, a mortuis resurgentem (Luc. XXIV; Marc.
XVI; Joan. XX), vidimus in manibus et pedibus ejus fixuram clavorum,
vidimus, inquam, et inspeximus, palpavimus, et manus nostrae
contrectaverunt (I Joan. I) latus ejus lancea confixum, manducavimus cum
illo et bibimus (Joan. XXI), et in coelum gloriose ascendentem vidimus
(Marc. XVI), et promissum ab illo paracletum Spiritum sanctum accepimus
(Act. I, II). Hanc gloriam ejus vidimus, gloriam quasi unigeniti a
Patre, id est, tantam gloriam, quanta nullus omnium Dei filiorum
glorificari dignus habitus est. Nam caeteri filii Dei, omnes adoptati
sunt; hic genitus, imo unigenitus est. Caeteri sunt omnes filii per
gratiam: hic unus et solus per naturam. Jure ergo hic
|
“speciosus forma prae filiis hominum,”
|
|
differentem prae filiis omnibus habet, quam vidimus, gloriam. Supremam
tandem hujus capituli audiamus conclusionem. Quam gloriosum illum
vidistis?
|
“Plenum, inquit, gratiae et veritatis.”
|
|
O magnum praeconium, magnum et fidele testimonium! Quaerebas, cujusmodi
esset illa Unigeniti gloria? Aurum est, aurum verum, dignum nostrae
captivitatis pretium. Homo iste dives et nobilis, de thesauro Altissimi
prodiit; corpusculum ejus sacculus est auri pretiosi. Tene illum, dum
rescinditur per injuriam mortis, et apprehende, quod in illo est,
talentum gratiae et veritatis. Quam plenus autem sit Christus gratiae et
veritatis, vel quanti eadem gratia et veritas sit ponderis, hic idem
Evangelista Joannes subsequenti mox Joannis Baptistae testimonio
declarabit, ubi dicturus est: Gratia et veritas per Jesum Christum facta
est. Nam, sicut in Prooemio dictum est, hi duo testes in hoc Evangelio
loquuntur; nec tam Historiae paries texitur, quam testimoniorum turris
inexpugnabilis erigitur. Ait ergo:
|
“Joannes testimonium perhibet de ipso, et clamat, dicens: Hic est, quem
dixi, qui post me venturus est, ante me factus est: quia prior me erat.”
|
|
Joannes Baptista qui, sicut de illo testatur Veritas, nec arundo vento
agitata, nec homo mollibus vestitus erat (Matth. XI), stat fortiter in
alto monte positus, ubi amplissime patebat magnis et crebris venti
vehementis incursionibus, nec frangendus adversis, nec flexus laudibus
suis. Non enim delectatus famae magnitudine, majorem se quam est,
aestimari patitur, ipsum esse Christum existimantibus turbis, quem solum
nunc Evangelista dixit plenum gratiae et veritatis. At ille quidem
gratiae minister erat, sed fons plenae gratiae non erat. Verax quidem ac
fidelis erat, sed ipsa veritas non erat. Quod si vellet et gauderet
videri quod non erat, neque gratiae particeps, neque veritatis consors
exstitisset. Stans ergo fortiter, ut dictum est, radicibus firmis,
nihilque motus inanibus ventis, tanquam cedrus Libani, totam popularem
auram magno clamore relidit, et dicit:
|
“Hic est, quem dixi, qui post me venturus est, ante me factus est: quia
prior me erat.”
|
|
Ut per testimonium Joannis maxime confirmet Evangelista, hoc quod
novissime dixit:
|
“Plenum gratiae et veritatis;”
|
|
idcirco haec per anticipationem intulit. Nam postmodum narraturus est,
quando vel ubi Joannes dixerit ea, quae se de illo dixisse nunc asserit.
|
“Hic, inquit, qui medius vestrum stetit, quem vos”
|
|
nesciebatis. Hic homo ipse est quem dixi vobis, scilicet, in Bethania
trans Jordanem, ubi eram ego baptizans, quando misistis sacerdotes et
levitas, ut interrogaretis me:
Tunc enim confessus sum,
|
“quia non sum ego Christus,”
|
|
et dixi de hoc:
|
“Qui medius vestrum stetit: Qui post me venturus est, ante me factus
est,”
|
|
etc. Post Joannem venisse Dominum secundum carnem in hunc mundum nulli
dubium est. Quippe cujus conceptio Dominicam annuntiationem, et
nihilominus nativitas sex mensibus Domini praecesserat nativitatem. Ergo
quod ait Joannes de illo:
ad carnis facturam, quam Verbum assumpsit, referri non potest. Quia,
sicut jam dictum est, vix illa carne calceare se Divinitas coeperat, et
illic praeco ejus exsultavit clausus (Luc. I), tanquam gestiens materni
uteri fores erumpere, et illum mox post se venturum nuntiare. Hoc sciens
Arius, hostis fidei, inimicus gratiae et veritatis, dictum hoc ab ore
Joannis praeripit utpote
|
“qui insidiatur in abscondito, quasi leo in spelunca sua insidiatur ut
rapiat pauperem (Psal. VI),”
|
|
et trahendo ad se, scindat Christi populum. Dei namque Filium, facturam
esse contendit, et ideo dictum hoc, ante me factus est, in defensionem
suae perfidiae festinus invadit. Sed vere furore caecus, quid sequatur,
non attendit. Nam juxta sensum ejus subversum, quem locum habet ratio,
quae subjecta est, quia prior me erat? Jamque, ut manifestius fiat, quam
inconvenienter, imo violenter litteram hanc detorqueat, interim cum
sensu ejus Joannem percontari libet: Quare ante te creatus est ille, o
Joannes? Quia prior me erat, inquis. Quae haec est ratio? ideo creatus
est ante te, quia erat prior te? an idcirco clamas, et de ipso
testimonium perhibes, ut juxta Arium creaturam illum esse annunties; et
tam concinnam rationem propositioni tuae subjicias? Vane ergo impius
furit, qui tam tenui ramusculo innixus tam profundum praecipitium subter
se non metuit. Nam si Joannes juxta sensum eumdem, quo dixit:
praesenti vel futuro tempore uti voluisset, dixisset: Ante me fit, vel
ante me fiet. Idem est enim:
ac si dixisset: Major me effectus est. Quia videlicet eodem sensu hoc
dictum est:
|
“me oportet minui; illum autem crescere (Joan. III),”
|
|
vel illud quod in figura ejus dixit Daniel de lapide, qui abscissus de
monte sine manibus statuam comminuerat (Dan. II). Lapis autem, inquit,
crevit, et factus est mons magnus, et implevit orbem terrarum. Lapis
etenim Christus, qui comparatione Joannis parvus videbatur, et super
Joannem et super omnes ejusmodi montes magnus factus est. Igitur qui
post me, inquit, venturus est, qui post me vobis praedicaturus, vosque
post me in Spiritu sancto baptizaturus est, ante me factus est, ante me
positus majorque me effectus est, me minorato crevit, me comite Rex
magnus incedit. Et hoc jure, quia prior me erat. Prior me longe, non
quia secundum carnem ante me natus sit, cum ego sex mensibus nativitatem
ejus praecesserim, sed inde prior me erat, quia apud Deum erat, quia
Deus erat. Nam si vis scire quia tanto prior me erat, audi evidentius.
|
“Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus.”
|
|
Omnes omnino, scilicet quicunque illuminandi in hunc mundum venimus,
omnes prophetae, universi patriarchae, omnes omnino, quicunque missi
sumus, quicunque donum aliquod desursum accepimus (Jac. I). Ecce quomodo
sibi consonant maximae tubae duorum Testamentorum: Hic Joannes
praecipuus Evangelistarum; et ille alius Joannes maximus prophetarum.
Ecce quomodo sese duo cherubim mutuo respiciunt, versis vultibus in
propitiatorium (Exod. XXXVII; Hebr. IX). Hic in novi Testamenti capite;
ille consistens velut in extremo veteris instrumenti margine. Hic
Evangelista et Apostolus; ille patriarcharum atque prophetarum
novissimus. Versis quippe vultibus in propitiatorium, id est, intentis
animis ad perhibendum Christo testimonium (qui est propitiatio
peccatorum nostrorum [I Joan. II]) mutuo sese respiciunt, quia videlicet
idem sentiunt, consona dicunt. Namque hic ait:
Ille subjicit:
Hic dicit:
|
“Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum.”
|
|
Ille autem:
|
“Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus.”
|
|
Hic:
|
“plenum gratiae et veritatis;”
|
|
ille autem:
|
“gratia et veritas per Jesum Christum facta est”
|
|
inquit. Ergo, ut dictum est, mutuo sese respiciunt, et facies eorum
similes sunt, ita ut ex alterius visione promptum sit et alterum
agnoscere. Igitur quod hic supra dixit:
idem est, quod ille nunc ait:
Magna et decenti gravitate contentus sic dixisse, cum et ipse dicere
potuisset:
Sufficit enim hoc modicum mediocris enuntiationis flagellum, ad
abigendas muscas haereticorum, qui Christum fuisse negant ante Mariae
partum vel conceptum. Proposito namque a Joanne Baptista sic dicente:
assumit protinus conscia omnis fere Judaea; sed tuus exortus, illius
exortu totis sex mensibus prior erat. Concludit universa Christianitas:
ergo Christus eodem exortu suo, quo secundum carnem exortus est, vel
eodem conceptu, quo conceptus est, prior erat. Sufficit igitur adversus
sordes haereticas dixisse Joannem:
quia si ante Joannem exstitit, ab utero Mariae Christus initium
existendi non habuit. Quod si te altior enuntiatio delectat et in hoc
tanquam coelesti modulamine juvat magis acutas quam graves audire
chordas, ecce altiorem quidem, sed modi ejusdem chordam hic praecentor
veritatis eodem digito percutit.
|
|