CAPUT X. De duobus Spiritus datis, et quando et unde Spiritus paracletus dici coeperit, et quod datum vel primum pel praecipuum sit.

Celebrato hoc mysterio, quotacunque sit hora diei, sive mane, sive hora tertia, sive sexta, sive nona, sive vespera, id est, quaecunque sit hominis aetas, sive pueritia, sive adolescentia, sive juventus, sive senectus, sive aetas decrepita, novus homo est et puer Domini, nova creatura est et filius Dei. Verum Patrem suum qui natus est, necdum vidit, haereditatem necdum capit, quae sibi, teste hoc spiritu, sanguine Christi conscripta est. Qui ergo testis in baptismo factus est Spiritus, idem sit et tutor pupilli, ubi per impositionem manuum sacrique charismatis unctionem secundam, qui renatus est, gratiam accipit. Extunc iste Spiritus novo jam nomine nuncupatur diciturque Paracletus. Paracletus Graece, Latine consolator interpretatur. Novum hoc nomen est, neque Spiritus sanctus, antequam conderetur hoc sacramentum, isto usquam nomine nuncupatur. Ubi hoc sacramentum condebatur, ubi Christus patiebatur, ipsa nocte qua tradebatur, hunc Spiritum promittens, isto primum nomine illum nuncupavit, dicens: Sed quia haec locutus sum vobis, tristitia implevit cor vestrum. Sed ego veritatem dico vobis: Expedit vobis ut ego vadam. Si enim non abiero, Paracletus non veniet ad vos. Si autem abiero, mittam eum ad vos (Joan. XVI). Tanquam diceret: Veritatem dico vobis, expedit vobis ut ego vadam, id est ut ego per passionem mortis ex hoc mundo ad Patrem transeam, quia nisi pro vobis passus fuero, Spiritus sanctus non veniet ad vos, illo adventu quo est consolatio, id est peccatorum remissio. Nam haec est communis omnium electorum consolatio, quod per Christi fidem, Spiritum hunc acceperunt in remissionem peccatorum, et pro hoc non immerito beatos sese arbitrantur, dicente Psalmista: Beati quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata (Psal. XXXI). Apostoli Paracletum istum, id est datum hujus Spiritus in remissionem peccatorum, ipsa quidem Dominicae resurrectionis acceperunt insufflante Domino ac dicente: Accipite Spiritum sanctum, quorum remiseritis peccata, remittuntur eis (Joan. XX), sed secundam gratiam ejusdem spiritus non ante diem quinquagesimum adepti sunt. Primo dato, remissionem peccatorum acceperunt, secundo fortes, et zelo bono ferventes, scientes atque sapientes, eloquentes, et miraculorum potentes effecti sunt. Sine dubio paraclesis, id est consolationis vel gaudii, causa praecipua in primo data est. Ait enim ipse Dominus: Verumtamen in hoc nolite gaudere, quod spiritus vobis subjiciuntur, sed in hoc gaudete quod nomina vestra scripta sunt in coelis (Luc. X). Denique primo dato Spiritus, per baptismum scribuntur in coelo nomina electorum, et inde est gaudendum, secundo dato subjiciuntur spiritus, etc. Hujusmodi charismata dantur, imo dividuntur singulis, prout Spiritus vult, et inde non adeo est gaudendum. Nam hujus gratiae ante Christi adventum plurima patriarchae et prophetae dona consecuti sunt, et ipsi apostoli ante Christi passionem daemonia ejecerunt, et non erat illis gaudendum, nisi fieret ut per Christi passionem primam et praecipuam consolationem, primum praecipuum et Paracleti hujus datum, id est remissionem acciperent peccatorum. Quo facto jure gavisum est cor eorum, juxta promissum dicentis: Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis (Joan. XVI). Pene naturale omnibus suis effecit disciplina hujus Paracleti, ut de hac prima gratia gaudeant, et exsultent, scilicet quod per baptismum peccati vetustatem deposuerint, praesertim si gratiam eamdem custodierint, novis criminibus non admissis, de secunda vero gratia non gaudeant, sed nec de vulgari velint, nisi forte pro gloria Dei, ut aedificetur Ecclesia Dei. Hinc est quod nemo fere, qui non se Christianum vel catholicum velit haberi, cum sapientem sive scientem, vel virtutem contra daemones habentem, laudabiliter velit taceri. His igitur breviter dictis, de primo teste, id est de Spiritu Dei, Spiritu adoptionis filiorum testimonium reddente spiritui nostro quod sumus filii Dei, videamus de testibus reliquis.