CAPUT XIV. De eo quod dictum est:

“Audi, Israel: Dominus Deus tuus Deus unus est,”

et de eo quod protinus subjunxit haec tria:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua,”

et quod dilectio trina sit et una: Non tres dilectiones, sed dilectio una.

“Audi, inquit, Israel: Dominus Deus tuus Deus unus est (Deut. VI).”

Nonne hoc dictum quasi clausi libri signaculum est scienti litteras, scilicet Judaeo profitenti se scire legem et prophetas, Cum enim librum hunc ingeris illi, ut legat lectionem hanc pluraliter sonantem:

“Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram (Gen. I),”

et rogas eum ut trium personarum discretionem animadvertat, in verbis istis quae protinus sequuntur:

“Et creavit Deus hominem ad imaginem suam, ad imaginem Dei creavit illum, masculum et feminam creavit eos, benedixitque illis (ibid.);”

cum, inquam, haec et caetera, quorum aliqua jam peragravimus, proponis illi ad legendum sive ad intelligendum, dicit tibi: Non possum taliter legere librum, signatus est enim, habens signaculum hoc:

“Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est.”

Tu autem vis ut legam deos tres; hoc ne faciam vox ista prohibet. Cum hoc dicit, signatus est: signatus est liber, verum quidem ex parte dicit, quia sic sibi clausus et signatus est. Verumtamen inexcusabilis est: Non enim vidit, aut videre voluit Agnum quem vidit Joannes, et nos per eamdem vidimus fidem, librum aperientem et signacula ejus solventem: Ille agnus solis credentibus, sicut caetera sacramenta, ita et illud intelligibile fecit, quod tres personae sint et nihilominus unus Deus sit. Hoc audivit verus Israel, et hoc audit semper quia non est Deus extra Deum, non extra Patrem Filius, neque extra Filium Pater, sed

“ego et Pater unum sumus (Joan. X),”

ait Filius, et

“ego in Patre et Pater in me est (Joan. XIV),”

et

“Spiritus sanctus quem Filius mittit, et qui a Patre procedit (Joan. XV),”

nusquam extra Patrem et Filium procedit, quia videlicet haec una substantia Trinitatis nequaquam circumscripta est, aut localis neque aliud quodlibet accidens in illam substantiam cadit, ut vel a semetipsa possit alterari, sicut alteratur homo a semetipso, verbi gratia, quondam infans, nunc autem puer aut juvenis, dudum senex, nunc autem silicernius decrepitae aetatis. Dicit aliquis: Unde exemplum, quo Deus et Trinitas in personis, et unitas in substantia possit intelligi? Ad haec, inquam, nimirum ex eo quod Moyses protinus subjunxit, sub velamine vultus sui. Praemisso namque:

“Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est,”

protinus ait:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua et ex tota fortitudine tua (Deut. VI).”

Et quidem littera ista secundum septuaginta Interpretes, sicut et pleraque Scripturae verba variantur, quorum translationem apostoli et evangelistae interdum pro necessitate temporis assumpserunt, ut testatur beatus Hieronymus. Et hinc reor apud Lucam evangelistam scripta esse quatuor haec:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex omnibus viribus tuis, et ex tota mente tua (Luc. X).”

Nam secundum hebraicam veritatem tantummodo tria sunt haec:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua.”

Hinc igitur exemplum cape, o dilector Trinitatis, cultor et amator unius Dei. Nonne et dilectio

“ex toto corde tuo,”

et dilectio

“ex tota anima tua,”

et dilectio

“ex tota fortitudine tua,”

dilectio est trina et una? Sic Deus tuus Israel, trinus in personis, unus est in substantia. Sicut non tres dilectiones, sed una, sic non tres dii, sed unus.