CAPUT XXVI. De eo quod ait:

“Et mensus est longitudinem aedificii,”

etc., quid per ea significetur.

“Et mensus est longitudinem aedificii contra faciem ejus, quod erat separatum ad dorsum, et ethecas ex utraque parte centum cubitorum, et templum interius, et vestibula atrii, limina et fenestras obliquas, et ethecas in circuitu per tres partes, contra uniuscujusque limen, stratumque ligno per gyrum in circuitu. A terra autem, usque ad fenestras, et fenestrae clausae super ostia, et usque ad domum interiorem, et forinsecus per omnem parietem in circuitu intrinsecus, et forinsecus ad mensuras et fabrefacta cherubim et palmae, et palma inter cherubim et cherub.”

Ubi praedictum templum aedificatum, imo et Judaica impietate solutum, divina in triduo potentia resuscitatum est, continuo quod separatum erat aedificium perfectum, et de nonaginta in centum cubitos provectum est, id est beata societas angelorum drachmae decimae quae perdita fuerat, et ovis centesimae quae perierat, inventione redintegrata est (Luc. XV). Omnes quippe qui Christi gratiam exspectaverant electi ab origine mundi, tunc apertis ejusdem aedificii portis introierunt, et pro inventione ovis, quam pastor pius propriis reportabat humeris, totum illud exhilaratum ovile ovium coelestium, gaudiumque fuit commune amicorum congratulantium. Sed erat adhuc locus, nec enim totus ex illis, qui adventum hujus gratiae praecesserant, completus erat praefinitus ab initio electorum numerus: Ergo

“mensus est, inquit, longitudinem aedificii ad dorsum.”

Quid est

“ad dorsum,”

nisi post discessum suum? Denique postquam discessit venerabilis iste vir,

“mensus est longitudinem centum cubitorum, longitudinem aedificii contra faciem ejus, quod erat separatum,”

id est postquam in coelum ascendit, dedit dona hominibus plena largitate (Ephes. IV), quasi centenaria perfectione, propter eos qui adhuc erant inimici non credendo, vel non cognoscendo Christum Filium Dei. Vestibula atrii limina, fenestrae obliquae, et ethecae, id est eminentia ex utraque parte, diversa significant ministeria sanctorum apostolorum, prophetarum, evangelistarum, doctorum, atque pastorum, quos posuit, vel dedit ad consummationem sanctorum in opus ministerii, in aedificationem corporis Christi (ibid.), id est Ecclesiae, quae et ipsa est templum Dei, quod et hic dicitur templum interius, quod ad dorsum, id est post ascensum suum, ut jam diximus; mensus est hic saepe dictus vir. Ethecas autem Romae appellant solaria de coenaculorum parietibus eminentia sive moenia ab eo qui primus invenit. Caelata erant omnia vel fabre. facta, a pavimento usque ad fenestras, et fenestrae clausae, etc. Nihil enim absque ratione et mensura in Dei templo a Deo factum est, a pavimento usque ad fenestras, id est ab infirmo electo usque ad praedicatores clarissimos, per quos domui Dei veritatis infulsit claritas. Quid autem est, quod clausae quoque fenestrae, caelatae dicuntur, aut fabrefactae? Nimirum illud quod hodie per totum mundum mirando gaudemus, et gaudendo miramur, quia postquam morte interveniente, clausa sunt ora beatorum apostolorum Christi, per quos velut fenestras, illuminatus est mundus, dum adhuc paterent, adhuc et vocis officio, scilicet in praedicatione fungerentur, postquam clausae sunt illae fenestrae, pulchrius, atque splendidius caelatae atque fabricatae sunt, caelatura virtutum, fabricatura miraculorum. Ibi

“cherubin et palmae,”

id est quam in scriptis eorum quotidie scrutamur multitudo scientiae, et quas in gestis eorum veneramur, non incruentae martyrii victoriae. Ibi

“facies hominis juxta palmam ex hac parte, et facies leonis juxta palmam ex alia parte,”

tota enim eorum doctrina haec duo nobis categorizat, quia qui primo adventu suo venit nobis ut homo mansuetus in multitudine misericordiae, secundo adventu venturus est tanquam leo terribilis in magna judicii fortitudine.