|
Denique hoc sciendum quia sub conditione, et quasi conventione facta,
gregem pavi, scilicet filios Israel, de quibus Psalmista dicit:
|
“Deduxisti sicut oves populum tuum, in manu Moysi et Aaron (Psal.
LXXVI).”
|
|
Et sub conditione legem dedi eis in monte Sinai, et terram Chanaan,
cujus videlicet conditionis sive conventionis summam Psalmista breviter
exprimit his verbis:
|
“Et dedit illis regiones gentium, et labores populorum possederunt, ut
custodiant justificationes ejus, et legem ejus requirant (Psal. CIV).”
|
|
Quid ergo est hic dicere:
|
“si bonum est coram vobis, afferte mercedem meam, et si non, quiescite,”
|
|
nisi in arbitrio ipsorum quid mallent ponere, et voluntarias debiti
cultus et susceptae legis observationes quaerere? Nam voluntarium
servitium ab eis quaesisse Deum, manifestum est. Exempli gratia:
|
“Testes, ait, ipse per Moysen, invoco coelura et terram, quod
proposuerim vobis vitam et bonum benedictionem et maledictionem. Elige
ergo vitam, ut et tu vivas et semen tuum (Deut. XXX).”
|
|
Et Josue dixit ad eos:
|
“Sin autem malum vobis videtur ut Domino serviatis, optio vobis datur:
Eligite hodie quod placet, cui servire potissimum debeatis (Jos. XXIV).”
|
|
Igitur quod dicit:
|
“Si bonum est coram vobis afferte mercedem meam, et si non quiescite,”
|
|
tale est, ac si dicat: Ille filius patrisfamilias et domini vineae,
missus ad agricolas tempore fructuum, ut acciperet vineae fructus, Ecce
Pater meus, postquam servos suos misit, quorum alios cecidistis alios
lapidavistis, me novissime misit ad vos dicens:
|
“Verebuntur filium meum (Matth. XXI).”
|
|
Si ergo bonum est coram vobis, date fructus vineae, et si non, saltem
quiescite: ut non occidatis me dicentes:
|
“Hic est haeres, venite, occidamus eum, et habebimus haereditatem ejus
(ibid.).”
|
|
At illi, non solum fructus vineae non dederunt, verumetiam ab hoc malo
non quieverunt quin ejicerent me extra vineam et occiderent. Et ut hoc
facere possent, appenderunt triginta argenteos, quos ironice dico
mercedem meam, quia non mea vel mihi debita merces, sed sanguinis mei
pretium erant. Miraculum tam malae retributionis spectandum erat oculis,
Patris, qui miserat me, ut vineae fructus exigerem ab eis. Dixit ergo
Dominus ad me:
|
“Projice illud ad statuarium decorum pretium.”
|
|
|
“Denique pretium quod sic appretiatus sum 673 ab eis (Zach. XI).”
|
|
Cum gravissima ironia dixit decorum. Ille statuarius, id est, figulus,
sive plasmator hominis, Deus Pater meus. Tuli enim triginta argenteos et
projeci illos in domum Dei ad statuarium (ibid.), ut scilicet videns
retributionem tam iniquam, daret judicium, et judicaret eos ex ore
ipsorum dicentium:
|
“Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui reddant
ei fructum temporibus suis (Matth. XXI). Ad hunc sensum valet quod
continuo sequitur: Et praecidi virgam meam secundam quae appellabatur
funiculus, ut dissolverem germanitatem inter Judam et Israel (Zach.
XI).”
|
|
In isto prophetiae capitulo, quod totum hic praescribere piguit, ita
praemiserat:
|
“Et assumpsi mihi duas virgas, unam vocavi decorem, et alteram vocavi
funiculum, et pavi gregem.”
|
|
Ac deinceps:
|
“Et tuli virgam meam, quae vocabatur decus, et abscidi eam, ut irritum
facerem foedus meum, quod pepigi cum omnibus populis.”
|
|
Et est sensus: Regendas susceperam omnes gentes, et foedus pepigeram cum
eis, dicens ad Noe, et ad filios ejus,
|
“Ecce ego statuam pactum meum vobiscum, et cum semine vestro post vos
(Gen. IX),”
|
|
et illius regiminis virgam vocavi, inquit, decorem. Decus enim sive
decor quidam est non parvus inter omne genus humanum: et deinde seorsum
regendum susceperam gregem unum gentis Israeliticae. Et hujus regiminis
virgam alteram, inquit, vocavi funiculum, juxta illud:
|
“Pars autem Domini populus ejus. Jacob funiculus haereditatis ejus
(Deut. XXXII).”
|
|
Quomodo autem abscondi virgam illam priorem, quam vocaveram decorem?
Dimittendo scilicet gentes omnes abire quo volebant, quemadmodum et
Paulus in Actibus apostolorum dicit:
|
“Annuntiamus vobis ab his vanis converti ad Deum vivum, qui fecit coelum
et terram, mare et omnia quae in eis sunt, qui in praeteritis
generationibus dimisit omnes gentes ingredi vias suas (Act. XIV).”
|
|
Porro virgam secundam, quam vocaverat funiculum, praecidi, ait, ut
dissolverem germanitatem inter Judam et Israel, faciendo scilicet, quod
ipsimet judicaverunt ad quos et propter quos parabolam dixerat,
|
“malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis.”
|
|
Sicut praedictum, ita et factum est. Praecidit virgam suam fecundam,
quae appellabatur funiculus, et hoc non quomodocunque, non ita ut
repelleret plebem suam,
enim, ait Apostolus,
|
“repulit Deus populum suum? absit, nam et ego Israelita sum, ex semine
Abraham, de tribu Benjamin: non repulit Deus plebem suam quam praescivit
(Rom. XI);”
|
|
sed ita, ut dissolveret germanitatem inter Judam et Israel. Et est
sensus: Sicut olim dissoluta germanitas inter Judam et Israel, quando
decem tribus scissae sunt a domo David, facientes sibi regem Jeroboam,
et colendo vitulos, quos ille fecit, tribus autem Juda permansit cum
domo David, habens civitatem Hierusalem, et unicum templum nominis
Domini (III Reg. XII), ita et nunc. Sicut enim tunc in illa dissolutione
germanitatis tribus Juda, ex qua oportebat Christum nasci, adhaesit regi
suo David, cujus de domo nativitas illa sperabatur, quia Dominus
juraverat illi (Psal. LXXXVIII, CXXXI), et sicut in ipso Israel, id est,
in decem tribus aliqui erant residui dicente Domino,
|
“Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal
(III Reg. XIX),”
|
|
sic et in hoc
|
“tempore ait idem Apostolus, reliquiae secundum electionem gratiae
salvae factae sunt (Rom. I).”
|
|
Et in his tanta est dissolutio germanitatis, quanta significari potuit
significatione gladii, cum Dominus dicit:
|
“Nolite arbitrari quia venerim pacem mittere in terram. Non veni pacem
mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem adversus patrem suum,
et nurum adversus socrum suam, et inimici hominis domestici ejus (Matth.
X).”
|
|
|
“Ibi dolores ut parturientis (Psal. XLVII),”
|
|
pro tanta dissolutione germanitatis. Exempli gratia cum Paulus apostolus
dicit:
|
“Veritatem dico in Christo, non mentior, testimonium mihi perhibente
conscientia mea in Spiritu sancto, quoniam tristitia est mihi magna, et
continuus dolor cordi meo. Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo
pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum carnem (Rom. IX).”
|
|
In tueri tandem libet quia inter prophetiam et inter rem gestam,
secundum qualitates verborum nonnulla distantia est. Nam in re
ait evangelista,
|
“retulit triginta argenteos principibus sacerdotum et senioribus,”
|
|
et projecit eos in templum (Matth. XXVII); in prophetia autem ipse, qui
mercedem suam quaerebat, qui gregem paverat, Dominus dicit:
|
“Et tuli triginta argenteos, et projeci illos in domum Dei (Zach. XI).”
|
|
Itemque et cum futurum esset, et ita factum sit, ut dicerent illi
emptores sanguinis:
|
“Non licet eos mittere in corbonam, quia pretium sanguinis est,”
|
|
et haec dicentes emerent
|
“ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum,”
|
|
ita prophetatum fuerat:
|
“Et dixit Dominus ad me: Projice illos argenteos sive illud pretium ad
statuarium (ibid),”
|
|
id est figulum. Itaque quod fecit Judas referens argenteos, et quod
fecerunt principes sacerdotum et seniores, emendo ex illis agrum figuli,
hoc secundum verba prophetiae semetipsum fecisse dicit ipse cujus
sanguinis pretium fuerunt illi argentei. Diligenter animadverte: Non
quod talem appenderunt mercedem divites illi, negotiantes in templo, et
dicere soliti, quod in hoc ipso capitulo praemissum est,
|
“Benedictus Dominus, divites facti sumus (ibid.);”
|
|
non, inquam, quod constituerunt traditori dare triginta argenteos pro
traditione Domini, hoc fecit Dominus; sed quod traditor eosdem retulit
argenteos, et quod illi
|
“consilio inito emerunt ex illis agrum figuli in sepulturam
peregrinorum,”
|
|
hoc fecit Dominus Dei Filius, et hoc inquit,
|
“constituit, mihi Dominus.”
|
|
Et quem non delectet justitiae causam cognoscere, cur ita fecerit
Dominus, cur tantopere hoc facere voluerit Dei Filius, ut super
faciendo, quasi jam facto, tubam praemitteret propheticam personantem
suo perflante Spiritu? Denique per hoc excitati aestimare debemus
argenteos illos gravissimos et maximi fuisse ponderis, magnique signatos
inscriptione mysterii, quam ipse noverat qui omnia in sapientia fecit.
Appendamus eos melius in statera rationis, quia male appenderunt ipsi
qui dederunt eos in pretium sanguinis justi. Primo sciendum quia
argentum illud fuit Domini, sicut et caetera et omnia quaecunque
possidebant illi divites facti, filii pauperum, quorum Patres nihil
habuerunt, quippe quos de Aegyptia servitute, qua propter venditionem
fratris sui Joseph diu servierant, Dominus eduxit (Gen. XXXVII; Psal.
CIV), nihil habentes, nisi quod dedit eis regiones gentium et labores
populorum possederunt, sub ista conditione, sicut jam superius dictum
est, ut custodirent justificationes ejus, et legem ejus requirant.
inquit,
|
“mea est: vos autem coloni mei estis (Levit. XXV).”
|
|
Tunc dedit et ex tunc multiplicavit eis aurum et argentum videlicet de
laboribus populorum jam suis, de regionibus Chananaeorum in suum jus
redactis, quia per justum illis abstulerat judicium, propter scelera
ipsorum. Nihil ergo juris isti habuerunt in bonis illis, nisi hoc, ut
servientes Domino, bonis Domini uterentur tanquam mercenarii. At illi
utentes bonis Domini persaepe nimis fraudaverunt servitium Domini, in
tantum ut haec ipsa bona quae pro mercede acceperant servitii Domini
sacrarent diis alienis, et simulacra fabricarent daemoniis. Hoc est quod
per prophetam Osee Dominus idem conqueritur, his verbis sub similitudine
mulieris fornicatricis.
|
“Et haec nescivit, quia 674 ego dedi ei frumentum, et vinum et oleum, et
argentum multiplicavi ei et aurum, quae fecerunt Baal. Idcirco
convertar, et sumam frumentum meum in tempore suo, et vinum meum in
tempore suo, et liberabo lanam et linum meum, quae operiebant ignominiam
ejus (Osee II).”
|
|
Parum illud fuit, quod argentum et aurum Domini fecerunt Baal.
Impleverunt isti filii mensuram patrum suorum, in eo maxime, quod
argentum ejusdem Domini pretium sanguinis, ejus fecerunt. Igitur jam
plane tempus erat faciendi quod in illa prophetia praescriptum fuit,
tempus Domino liberandi lanam suam et linum suum, quae operiebant
ignominiam suam fornicatricis illius, liberandi frumentum, et vinum
suum, aurum suum et argentum suum. Hujusce liberationis initium quale
esse potuisset convenientius, justius, aut venerabilius, quam ut
revocaret, et de manu traditoris abstraheret, atque in templo projiceret
illud ad statuarium jam dictum, scilicet, Deum Patrem suum, illos
triginta argencos sanguinis sui pretium? Nam vere ipsa relatio
argenteorum liberationis jam dictae fuit initium liberationis omnium
bonorum, quibus sibi collatis illi nimis sacrilego et crudeliter abusi
sunt. Finis autem vel consummatio, quando venerunt Romani, totumque
aurum et argentum sive in templo sive extra templum, lanamque et linum,
quod incendio superfuit, abstulerunt; et factum est quod in eodem
propheta comminatus fuerat Dominus,
inquiens,
|
“exspoliem eam nudam, et statuam eam secundum diem nativitatis suae, et
ponam eam quasi solitudinem, et statuam eam velut terram inviam, et
interficiam eam siti (ibid.).”
|
|
Quoniam autem et hoc fecit Dominus, sicut jam supra dictum est,
|
“non licet eos mittere in corbonam, quia pretium sanguinis est, emerunt
ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum.”
|
|
In isto quoque facto quis dubitet scitu dignum subesse mysterium? Nos
enim eramus peregrini, quippe et quibus dicit Apostolus:
|
“Qui eratis illo in tempore sine Christo, alienati a conversatione
Israel. Hospites testamentorum, promissionis spem non habentes, et sine
Deo in hoc mundo. Et nunc quidem,”
|
|
ait idem,
|
“jam non hospites et advenae sed estis cives sanctorum et domestici Dei
(Eph. II),”
|
|
verumtamen mutata peregrinatione peregrini sumus, profitentes cum eodem,
quia
|
“non habemus hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus (Hebr.
XIII),”
|
|
et facientes quod idem dicit:
|
“Exeamus igitur ad eum extra castra improperium ejus portantes (ibid.).”
|
|
Igitur illi emendo
|
“agrum figuli in sepulturam peregrinorum, sicut constituit mihi
Dominus,”
|
|
Domini Dei Filius, mysterium nobis operati sunt, et licet ignorantes,
justitiae Dei servierunt. In eo videlicet, quod sicut illi argentei non
remanserunt traditori, qui vendiderat non suum, sic nec sibi pretium
illud remanere passi sunt, qui bonum operarium et vineae Dominum, non de
suo sed de bonis ejusdem Domini, de mercede ejusdem operarii, emerant ad
interficiendum. Erat autem corbona gazophylacium, et interpretatur
corbona oblatio, et proinde sic appellabatur, quia de oblationibus
implebatur, quae nimirum oblationes ad ipsos perveniebant. Ne igitur ad
illos illi argentei redirent, quibus et ipsum gazophylacium et caetera
omnia juste tollenda erant, hoc providit Dominus, hoc
ut emerent ex illis agrum jam dictum, qui vocaretur ager sanguinis, in
praesagium malum ipsis, bonum nobis. Ager quippe sanguinis tota est
illis Ecclesia Christi, quae sanguinem illum usque hodie fideliter
bibit, clamantem ad Deum adversus maledictos illos secundum
similitudinem sanguinis Abel justi, de quo Dominus loquitur ad Cain:
|
“Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra. Nunc igitur maledictus
eris super terram, quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem fratris
tui de manu tua (Gen. IV).”
|
|
Quomodo autem in hujusmodi agro sepelimur aut sepulti sumus nos
peregrini? Quis hoc nesciat?
|
“Quicunque baptizati sumus,”
|
|
ait Apostolus,
|
“in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus. Consepulti enim sumus
cum ipso per baptismum in mortem, etc. (Rom. VI). Interea jugum
obedientiae trahit ipsa, cujus ad honorem haec loquimur, facies vituli,
et adversa obveniuntei, juxta quod in propheta dictum fuerat. Facies
autem bovis sive vituli a sinistris. Et facies leonis a dextris (Ezech.
I),”
|
|
de qua dicendum post haec erit. Sinistra haec sunt, quod illuditur,
flagellatur, et crucifigitur. Illusus enim est prius ab ipsis Judaeis et
pontificibus sive pontificum ministris, exspuendo in faciem ejus,
velando faciem ejus, colaphis eum caedendo, et palmas ei in faciem
dando, cum cachinno crudeli, ut dicerent:
|
“Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit.”
|
|
Deinde illusus est a gentibus, quibus eum tradiderunt, militibus
praesulis [leg. praesidis]. Congregata quippe ad eum omni cohorte,
|
“exuentes eum, chlamydem coccineam circumdederunt ei, et plectentes
coronam de spinis posuerunt super caput ejus, et arundinem in dextera
ejus, et genu flexo ante eum, illudebant ei, dicentes: Ave Rex
Judaeorum. Et exspuentes in eum acceperunt arundinem, et percutiebant
caput ejus;”
|
|
deinde flagellatum tunc demum crucifixerunt eum. Fuit ergo duplex
illusio, altera canum, alia vitulorum: canum, id est, gentilium;
vitulorum lascivientium, id est Judaeorum, sicut ipse in psalmo
clamavit, et adhuc clamans dicit:
|
“Circumdederunt me vituli multi, tauri pingues obsederunt me, aperuerunt
super me os suum, sicut leo rapiens et rugiens,”
|
|
etc. (Psal. XXI). Ac deinceps:
|
“Quoniam circumdederunt me canes multi, concilium malignantium obsedit
me, foderunt manus meas et pedes meos (ibid.).”
|
|
Miro modo prophetia haec ordinem tenuit historia sive rei gerendae, ut
sicut futurum erat, et sicut factum est, quod prius a Judaeis, et deinde
a gentilibus illusus et male tractatus est; ita prius de Judaeis, et
Judaeorum pontificibus querelam depromeret, sub nominibus vitulorum et
taurorum pinguium, qui quasi munda erant animalia, quia putabant vel
dicebant se cognoscere Deum, deinde de gentilibus sub nomine canum, quia
sine Deo viventes, nec saltem nomen scientes ejus, palam immundi erant.
Cuncta haec sinistra fuerunt, unde et facies haec recte, ut jam dictum
est, a sinistris fuisse perhibetur. Facies in gloria et despecta, sicut
gemituosus propheta loquitur:
|
“Et ascendit sicut virgultum coram eo, sicut radix de terra sitienti.
Non est ei species neque decor. Et vidimus eum et non erat aspectus, et
consideravimus eum despectum et novissimum virorum, virum dolorum et
scientem infirmitatem et quasi absconditus vultus ejus,”
|
|
etc. (Isai. LIII). Sinistra, inquam, id est, adversa haec fuerunt, sed
per haec sinistra, cuncta nobis dextra, per haec adversa, cuncta nobis
prospera venerunt. Et illis quidem vitulis sive tauris sinistra haec
ignominiosa, et canibus illis contemptibilia fuerunt, unde et Apostolus
loquitur:
|
“Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam; (I Cor. I); sed
nobis,”
|
|
id est, nostro sensui, illud
|
“stultum Dei sapientius est hominibus”
|
|
Judaeis,
illud
|
“Dei, fortius est hominibus”
|
|
ethnicis, quos cum auctoritate supra scripta, vitulos et canes dicere
audemus potius quam homines.
|
“Beatus est, ait ipse, qui non fuerit scandalizatus in me (Matth. I),”
|
|
et hoc scientes non scandalizamur, sed gloriamur, et faciem hanc in ista
quasi stultitia et infirmitate 675 maxime gloriosam praedicamus, quippe
qui ipsas ejus contumelias sacramentis et majestate judicii plenas esse
intelligimus. Primum illud quod illudentes faciem quoque ejus (quod
Marci et Lucae narratio non praeterivit [Marc. XIV; Luc. XXII],
velaverunt, quantum usque hodie super illos exercet judicium? Nam quia
sic faciem ejus velaverunt, idcirco velamen positum est super cor eorum,
secundum illud portentum, quod Moyses ponebat velamen super faciem suam
(Exod. XXXIV), et
|
“usque in hodiernum diem, ait Apostolus, cum legitur Moyses, velamen
positum est super cor eorum (II Cor. III).”
|
|
Et quia sic velata facie incurvabant eum ad colaphizandum, recta
imprecatione, sive justa concessione in psalmo spiritus propheticus:
|
“Obscurentur, inquit, oculi eorum, ne videant, et dorsum eorum semper
incurva (Psal. LXVIII).”
|
|
Sibimet ergo faciem ejus absconderunt, quamvis ipse illis abscondisse
dicatur, dicente Isaia:
|
“Et exspectabo Dominum, qui abscondit faciem suam a domo Jacob, et
praestolabor eum (Isa. VIII),”
|
|
subauditur, donec ostendat eis faciem suam, sicut loco memorato
prosequitur Apostolus, dicens:
|
“Cum autem Israel conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen (II
Cor. III).”
|
|
Interim absconditus est ab eis pro reatu velationis, et reprobationis
illius, qua reprobaverunt eum, lapidem summum, lapidem angularem, non
qualicunque modo, sed ita procaciter ut inter reprobandum in faciem
quoque ejus exspuerent. Quo enim modo quidpiam magis quam conspuendo
reprobamus? Ejus namque rei, quam conspuimus, odorem nobis fetere
significamus. Nimis ergo illi reprobaverunt aedificantes istum lapidem,
sed frustra, factus est enim in caput anguli (Psal. CXVII). Et
principium est fortitudinis, unde plenius dicendum erit in
contemplatione faciei leonis. Praeter haec et vocem cachinni non sine
justa indignatione Deus audierit, dum velata facie quasi non videntem
colaphizantes, et alapis caedentes, dicerent:
|
“Prophetiza nobis, Christe: Quis est qui te percussit?”
|
|
Stulti et caeci, nos pro illo vobis prophetizamus, id est secundum veram
prophetiam respondemus, quia percussit eum filia latronis. Quae
percussit eum, tota Synagoga vestra vocatur et est filia latronis. Sic
enim habet prophetia, quam ipse velata tibi facie nobis videt, nobis
ostendit.
|
“Nunc vastaberis, filia latronis (Mich. V).”
|
|
Quam ob causam?
|
“Obsidionem, ait, posuerunt super nos, in virga percutienti maxillam
judicis Israel (ibid.).”
|
|
Quem judicem Israel, si quaeras quisnam sit? ecce dicimus, quia ipse
est, qui natus in Bethlehem de virgine Maria, ab initio autem sive ab
aeterno Deus erat. Nam protinus sequitur, et ait:
|
“Et tu Bethleem Ephrata, parvulus es in millibus Juda, ex te mihi
egredietur qui sit dominator in Israel, et egressus ejus ab initio a
diebus aeternitatis (ibid.).”
|
|
Ergo filia latronis tu es, o Synagoga Satanae, quae tanti judicis
maxillam percussisti, et hoc prophetizat tibi loquens in prophetis,
loquens, etiam in nobis. Cujus filia latronis? Nonne Barabae, Erat enim
Barabas latro, et propter seditionem et homicidium missus fuerat in
carcerem (Matth. XXVIII; Luc. XXIII), illum tu tibi donari petisti,
auctorem seditionis, occidisti autem hunc, principem pacis. Vere ergo
filia latronis, et patris ejusmodi, seditiones et latrocinia justa in
haereditate possedisti. Et idcirco vastata es, quia obsidionem posuisti,
eos prohibens loqui, et persequens et occidens eos qui praenuntiabant de
adventu justi, scilicet jam dicti judicis, et ejusdem cum praesens
esset, maxillam percussisti. Et quidem gentiles quoque, quibus cum
tradidisti, non minus illuserunt, imo et amplius illuserunt, quia
praeter hoc, quod similiter, uti tu, exspuerunt in eum, et alapas ei
dederunt, simul etiam ad derisionem regii nominis, super quo accusaveras
eum chlamidem coccineam circumdederunt ei.
|
|