CAPUT XXVII. Cur Pascha non celebretur ante plenilunium, quod primum occurrit post vernum aequinoctium.

Tam jucundam solemnitatem, tam miram veri luminis claritatem, tam splendidam gratiae celsitudinem omnis sexus agnoscere, omnis aetas in mente habere, omnis debet conditio suscipere. Nescire enim, calamitatis; non habere, captivitatis; non indigere, damnationis. Siquidem paganus, quia nescit, miser est; quia non habet Judaeus, captivus est; quia non diligit haereticus, damnatus est. Ut ergo tamen hoc bonum majorum sapientiam delectet, minorum infantiam laetificet, mediocrium profectus aedificet, divina suffragatur auctoritas, elementorum concurrit natura, ecclesiastica simul nititur industria. Divinae namque auctoritatis est, et ex antiqua lege Mosi traditum, ut non celebretur ante primi mensis plenilunium (Exod. XII), videlicet ubi primum plena luna post vernale occurrit aequinoctium. Valde hoc delectat ingenia sapientium, quia magnum et pulchrum in se continet mysterium. Luna quippe, quae proprium non habet, sed a sole mutuatur lumen, sanctam significat Ecclesiam, quae non habet a semetipsa, sed a vero sole Christo interni luminis accepit gratiam. Aequinoctium vero, quo transacto, jam dies noctem supergreditur, noctisque horas decerpens, illi minuit et sibi adjicit, illud significat, quod post ignorantiae noctem dies scientiae Dei longa coepit serenitate produci, et multitudinem ignorantium studium et labor imminuit veritatem Dei cognoscentium. Dum ergo paschalis agnus immolatur et populus Dei, submerso Pharaone cum exercitu suo, de servitute liberatur, plenilunium est (Exod. XIV), et nox vincente die superatur, quia dum Agnus Dei Christus patitur, plenitudo gratiae sanctam illustrat Ecclesiam, ut tanquam luna revelata facie veri solis gloriam comtempletur, et jam idonea jamque placens, in thalamos ejus ire meditetur. Sicque dies noctem superat, quemadmodum scriptum est:

“quia ubi abundavit peccatum, superabundavit gratia (Rom. V).”

Elementa quoque nos in hoc laetificant, nostrique sensus lactant infantiam, quod post hiemis asperitatem mollis aer vernas spirat blanditias, tellusque dudum sterili frigore decrepita, viridi juvenescit herba, floresque ac segetes redivivo fructu vernant, et volucres coeli, gelu tristi terso, dulce jubilant. Nam inter gaudia, quae celebramus, dum haec aspicimus, ex ipsis visibilibus similitudine congrua commoneri debemus, qualiter in invisibilibus per Christi resurrectionem profecerimus, scilicet, quia pulso perfidiae gelu vitiorumque imbribus, fidei virtutumque pulchritudine refloruit mundus, unde et in Canticis dicitur:

“Jam enim hiems transiit, imber abiit et recessit, flores apparuerunt, vineae florentes odorem dederunt, et vox turturis audita est in terra nostra (Cant. II).”

Temporis ergo sive elementorum considerata qualitas nonnihil gaudia piae contemplationis amplificat.

Quantum autem ad cognoscendam solemnitatis ejusdem gratiam, carnales quoque ecclesiastica juvit industria. Nam quia nequeunt ad spiritualia videnda mentis oculos aperire, nisi causarum corporaliter accidentium vi majore excitentur, quaesitae sunt causae, quarum impulsu vehementer excitandi percellerentur. Jejunium quippe quadragesimale, quod pro decimis dierum offerri Deo alibi jam dictum est, sic dispositum, sicque praefixum est ut non ante hanc sacratissimam noctem ullo modo terminetur, ac deinde quinquaginta dierum numerus continue sequatur, in quibus omnino jejunia relaxantur. Itaque, dum per abstinentiam corpus atteritur, nec aliunde laxatio, nisi ab hac paschali nocte speratur, vel sic eadem beata nox a carnalibus quoque ambitur, et cum exspectatione suscipitur et, antequam veniat, sic omnes dies quadragesimae qui intersunt, tanquam diurna desiderati viatoris itinera pene quotidie diligenter computantur, omnibus ergo, ut dictum est, dulcis est haec sacra solemnitas, omnibus cara, cunctis desiderabilis est, sicut lux ambulantibus in tenebris, sicut sitientibus fons aquae de petra salientis, sicut peregrinantibus

“tabernaculum, quod Deus fixit (Hebr. VIII).”

Sed jam nunc ipsum attingamus officium, quod tandem laeta laxemus ora post triste silentium.