CAPUT XXXVI. Cur nulli veterum sanctorum sua tristitia suffecerit, ut per eam illic, unde primus homo lapsus est, posset restitui absque baptismo sanguinis Christi.

Miretur aliquis cur hactenus nemo justorum, nemo sanctorum patriarcharum aut prophetarum, nec ipse pater Abraham, cui primo contra spem in spem credenti fides ad justitiam reputata est (Rom. IV), quique ob ejsudem fidei meritum amicus Dei appellatus est (Jac. II), per laudabilem justitiam saltem in seipso, delere peccatum originale, seque paradiso restituere potuerit. Sed de hoc profecto, quicunque divini vel etiam humani juris peritiam habet, minime miratur. Reus enim et condemnati capitis servus quomodo redimet caput suum, si nihil addat ad servitium, vel etiam minuat, quod debuerat ante reatum. Aliis enim et minoribus debitis alia majora debita non redimuntur. Verbi gratia: Homo ille, qui descendebat ab Hierusalem in Hiericho, et incidit in latrones (Luc. X), debebat regi suo Hierosolymitano decem millia talenta (quis enim aestimare possit quantum creatura debeat Creatori?) eratque dives et inclytus in illa civitate, nec illi tanti debiti persolvendi facultas deerat. Praemonitus fuerat ab illo domino suo, ut esset fidelis ac subditus, praeceptumque acceperat, quo non difficulter observare, tunc demum emeritus jure altioris dignitatis gradu promoveretur. At ille ab anathematizato principe Hiericho domini sui inimico, spe regnandi sollicitatus ut descenderet, et tanquam regnare idoneus servire comtemneret, descendit, secumque omne domini sui debitum abstulit: statimque ab illo deceptore spoliatus, et plagis impositis, semivivus relictus est. Hic proditor jacens in Hiericho, qui antequam transfugeret decem millia talenta debebat, nunquid pro satisfactione centum offerens denarios, debitum omne rependit, suis quoque medetur plagis, proditionisque opprobrium diluit, ut infamis inter famosos proceres in illa regali sedet curia? Imo bene ac misericorditer cum illo agitur, si tantum in illa civitate vel curia non receptus, non etiam ignibus exuratur, vel alia poena funditus a vita, qua indignus est, extrudatur. Bene ergo cum Abraham, et Isaac, et Jacob, vel quolibet justo egit clemens Divinitas, quod a paradiso exclusus, non etiam inferni cruciabatur ignibus, sed in pace collocatus, illum exspectabat legislatorem, qui veniens benedictionem daret,

“ut videretur Deus deorum in Sion (Psal. LXXXIII).”

Quidquid enim fidelis servitii Deo quilibet justus obtulit, tantum erat ad comparationem ejus laudis et glorificationis, quam homo conditus in paradiso suo debuerat Creatori: quantum ii compares centum denarios decem millibus talentis. Unde ergo peccatum quoque originale redimeret? Ad hoc etiam accedebat, quod vita haec misera sine actualibus quoque peccatis saltem levibus, sicut nunc, ita et tunc transigi omnino non poterat. Non ergo summae Dei justitiae congruebat, qui in hoc terrestri sanctuario suo maculatum quidpiam sibi offerri prohibet, ut in illis coelestibus sanctis sanctorum aliquid nisi immaculatum susciperet, et inemendatam humanam creaturam angelicae dignitati penitus incorruptae coaequaret: fieretque injustus, sicut et justus, et clarissima coeli respublica tali inordinatione confunderetur.

Et ne forte, quod absit! judicia Dei reprehendamus cum his qui juxta Ezechielem intra se parabolam vertebant, dicentes:

“Patres comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstupescunt (Ezech. XVIII),”

libet propositam similitudinem, quoniam ex Evangelica parabola est, adhuc secundum humanae legis aequitatem persequi, quoniam homines sunt, qui reprehendunt judicia Dei: Audiant hoc et respondeant mundanae legis aequi censores, et divini examinis iniqui reprehensores. Supradictus homo, postquam descendit in Hiericho, genuit, sicut Scriptura refert, ad imaginem et similitudinem suam filios et filias (Gen. V). Quid namque est, quod ait,

“Genuit Adam ad imaginem et similitudinem suam?”

Hoc utique voluit intelligi, quod a latronibus despoliatus ut supra dictum est, genuit nudos, plagatus morbidos, semivivus et ipsos semivivos. Vitiatae namque succus radicis, nihilominus vitiose in fructibus erupit. Et quod valde dolendum est, sicut spoliatus et semivivus multo plures generavit, quam generare debuerat, si in priori sanitate custos paradisi fidelis et obediens permansisset; Tunc enim ex illo soli nascerentur hi, qui ad vitam praeordinati sunt, quippe nunc per Christi gratiam ad eamdem revocantur vitam. Nam propter peccatum,

“Maledicta, inquit Deus, terra in opere tuo: cum operatus fueris eam, non dabit fructus suos, sed spinas et tribulos germinabit tibi (Gen. V).”

Cui terrae, scilicet, mulieri:

“Multiplicabo, inquit, aerumnas tuas et conceptus tuos (ibid.).”

Multiplices itaque conceptus de terra carnis, quae propter superbiam, qua Divinitatem appetivit, luxuriae subjecta est, tanquam tribulorum et spinarum densitas, excreverunt super numerum: tanti nascuntur reprobi, ut ad comparationem illorum pauci sint electi (Matth. XX). Dicant nunc hominis illius filii, qui omnes in Hiericho nati sunt: hominis, inquam, qui civitatem Hierusalem, quia sponte dereliquit, juste perdidit: dicant, utrum jure haereditario civitatem eamdem reposcant, legaliter patri adjudicatam: Dicant, inquam, legisperiti, in qua Romanorum seu barbarorum curia simile quid judicare praesumant.

Sed dicet aliquis: Dominus ipse, cujus in ore lex clementiae est,

“Filius, inquit, non portabit iniquitatem patris, et pater non portabit iniquitatem filii (Ezech. XVIII).”

Bene. Sed rursum alius Propheta dicit:

“Patres nostri peccaverunt et non sunt, nos autem iniquitates eorum portavimus (Thren. V).”

Et Moses ad Deum:

“Qui reddis, inquit, peccata patrum in filios in tertiam et quartam generationem (Exod. XX).”

Quapropter quaerenda est earum consonantia tibiarum: quia, cum spiritus illas unus idemque perflaverit, in ipsis dissonantia non debet intelligi. Videlicet portant iniquitatem patrum filii qui sequuntur. Dicis itaque mihi: Abraham, Isaac et caeteri justi non sunt secuti primorum iniquitatem parentum, sed omni testimonio fidei probati inventi sunt (Hebr. XI). Fateamur igitur quia nec portare debuerunt, verumtamen in quantum non secuti sunt. Et qui omnino non secutus est, Christus Deus carnem habens ex carne Adam, et ossa ex ossibus Adam, omnino nec portare debuit. At illi quam longe ab illa parentum iniquitate in altitudinem justititae provecti sunt. Unus ex praecipuis Isaias dicit:

“Facti sumus ut immundi nos omnes, justitiae nostrae sicut pannus menstruatae (Isa. VI).”

Non igitur aequum erat ut illorum justitia, quoniam menstruata erat, coeleste sanctuarium introiret, donec fons ille domus David, fons baptismi, de quo nunc sermo est, juxta prophetam Zachariam in ablutionem menstruatae pateret (Zach. XIII), videlicet lancea aperiente latus Domini crucifixi. Interim illis ampla merces, et omnem illorum justitiam supergrediens erat apud inferos praesens requies, et futurae per Christum glorificationis secura et beata spes. Gratias misericordi Dei justitiae, et justae Dei misericordiae, qui sic adversatus est ut subveniret, sic percussit ut sanaret (Isa. XIX), et juxta illud Psalmistae:

“Misericordia et veritas obviaverunt sibi, justitia et pax osculatae sunt (Psal. LXXXIV),”

sic veritatem et justitiam adversus culpam exercuit, ut misericordiam et pacem reservaret homini. Nam quia satisfactionem pro culpa non nisi homo debebat, et non nisi Deus perficere poterat, Deus homo factus est, quatenus unus idemque Christus, et verus Deus ab homine exigeret, et ut verus homo persolveret.

Igitur, sicut supra dicere coepimus, ut participatione mortis Christi justificaremur,

“in morte ipsius baptizati sumus, consepulti cum illo per baptismum in mortem, ut quomodo surrexit Christus a mortuis per gloriam Patris, ita nos in novitate vitae ambulemus (Rom. VIII),”

de cujus renovationis sacramento vel ordine, qui post supra memoratam cerei consecrationem celebratur, jam dictum est.