CAPUT XXI. De singularum proprietatibus gratiarum, quas omnes in eum contulit, scilicet sapientiae, intellectus, etc.

Actibus subsequentibus singularum discernere proprietates gratiarum operae pretium est, scilicet sapientiae, intellectus, consilii, fortitudinis, scientiae, pietatis, timoris (Isa. XI). Nimirum illud sapientiae magis proprium est quod statim in desertum actus ab eodem Spiritu: Cum jejunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus (Matth. IV; Marc. I; Luc. IV), antiquas tentatoris admissi vicit fraudes, peccatum fugiens, quae summa sapientia est. Habet tamen hic locus nonnihil de proprio scientiae, videlicet quod responsa sua de Scripturarum thesauro sumit, ac dicit: Scriptum est: Quia non pane solo vivit homo, sed in omni verbo Dei. Scriptum est: Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies. Scriptum est: Non tentabis Dominum Deum tuum (ibid.). Intellectus est quod cum traditus esset ei liber Isaiae prophetae, et invenisset scriptum (Isa. LXI): Spiritus Domini super me, propter quod unxit me, evangelizare pauperibus misit me, sanare contritos corde, praedicare captivis remissionem, et caecis visum, dimittere confractos in remissionem, hodie, inquit, impleta est haec Scriptura in auribus vestris (Luc. III). Cum enim haec dicit, spiritualem utique spiritualiter contritorum sanctionem, spiritualem spiritualiter captivorum remissionem, spiritualem spiritualiter caecorum visum, spiritualem spiritualiter confractorum dimissionem intelligit atque intelligi vult. Porro absconditi consilii quaedam oculos vel aures habentibus signa profert, cum dicit: In veritate dico vobis, multae viduae erant in diebus Heliae in Israel, quando clausum est coelum annis tribus et mensibus sex, cum facta esset fames magna in omni terra, et ad nullam illarum missus est Helias, nisi in Sarepta Sidoniorum ad mulierem viduam. Et multi leprosi erant in Israel sub Helisaeo propheta, et nemo eorum mundatus, nisi Naaman Syrus (III Reg. XVII; IV Reg. IV; Luc. IV). Haec enim cum dicit, veraciter illud consilii se apud se habere innuit, scilicet, ut superbientibus Judaeis clauso misericordiae coelo, cunctam legalis ac propheticae gratiae pluviam ad gentes commigrare faciat, et lepra peccati illorum non curata, lepram gentium mundare properet, lavacro septemplici, id est omnimoda spiritus septiformis gratia. Fortitudinis primus est actus, ubi cum ejecissent illum extra civitatem, et duxissent illum usque ad supercilium montis, supra quem civitas illorum erat aedificata, ut praecipitarent eum, ipse transiens per medium illorum ibat (Luc. IV), majus utique fortitudinis opus in hoc ipso significans. Quod est illud? Nimirum quia tandem illum post multas persecutiones in infernum praecipitatum esse volentibus, ipse de morte ad vitam, sive per mortem in gloriam suam transiens, ecce per medium illorum ivit, per medium illorum persequentium, et non videntium, ad credentes et illuminatas gentes transivit. Amplius autem fortitudinis erat quod ex praesentia ejus torquebantur, et tormenta sua confitebantur daemonia, dicentia: Sine, quid nobis et tibi, Jesu Nazarene? Venisti perdere nos? Scimus quis sis, Sanctus Dei. At ille increpans non sinebat ea loqui, dicens cuipiam illorum: Obmutesce et exi (ibid.). Quantae fortitudinis esset hoc initium vel signum, ipse quodam loco sic parce innuit: Cum fortis armatus custodit atrium suum, in pace sunt ea quae possidet. Si autem fortior illo superveniens vicerit eum, universa arma ejus auferet in quibus confidebat, et spolia ejus distribuet (Luc. XI). Scientiae illud erat quod jam supra tetigimus, quia tam prompte tam convenienter pro re et tempore, semper ubique sumpta de omnibus Scripturis proferebat testimonia, ut mirantes dicerent adversarii: Quomodo hic litteras scit, cum non didicerit? (Joan. VII) Pietatis illud esse nemo qui nesciat, quod intelligi vult hujuscemodi parabolas dicendo: Homo quidam descendebat ab Hierusalem in Hiericho, et incidit in latrones (Luc. X). Item: Iratus paterfamilias, quia fecerat coenam magnam, et omnes qui vocati erant, coeperunt simul excusare, dixit servo suo: Exi cito in plateas, et vicos civitatis, et pauperes ac debiles, caecos et claudos introduc huc (Luc. XIV). Item: Quis ex vobis homo, qui habet centum oves, et si perdiderit unam ex illis, nonne dimittit nonaginta novem in deserto et vadit ad illam, quae perierat, donec inveniat illam? Et cum invenerit illam, imponit in humeros suos gaudens (Luc. XV). Item: Homo quidam habuit duos filios, et dixit adolescentior ex illis patri: Pater, da mihi portionem substantiae quae me contingit (ibid.). Item: Homo quidam erat dives, qui habebat villicum, et hic diffamatus est apud illum, quasi dissipasset bona ipsius (Luc. XVI), etc. Haec denique veneranda pietatis insignia sunt, quod videlicet Samaritanus misericordia motus super illum, qui incidit in latrones, appropinquavit et alligavit vulnera ejus, infundens oleum et vinum, et imponens in jumentum suum, duxit in stabulum, curam illius agens (Luc. X). Itemque alibi: Quod misericordia motus, et accurrens cecidit super collum ejus, et osculatus est eum, qui per poenitentiam est reversus, suomet judicio, jam non dignus vocari filius, et occidit ei vitulum saginatum, dicens: Manducemus et epulemur, quia hic filius meus mortuus erat, et revixit, perierat et inventus est (Luc. XV). Quod pastor bonus ovem, quae erraverat, requisitam, et inventam, in humeros suos gaudens imposuit, quod juxta exemplum villici iniquitatis, quem laudavit dominus quia prudenter fecisset, nobis agendum censuit: Facite, inquiens, vobis amicos de mammona iniquitatis, ut, cum defeceritis, recipiant vos in aeterna tabernacula (Luc. XV). Illud tandem sancti et venerandi timoris est quod non jactabundo contemptu mortis sese offert, sed pavens et taedium patiens positis genibus orat: Abba, Pater, omnia possibilia sunt tibi, transfer calicem hunc a me, eodemque timore reverendo multum submissus, sed non, inquit, quod ego volo sed quod tu (Marc. XIV). Amplius autem in eo veri et perfecti est insigne timoris quod apparuit illi angelus de coelo confortans eum, et factus in agonia prolixius orabat, et factus est sudor ejus, sicut guttae sanguinis decurrentis in terram (Luc. XXII). Videlicet futuris martyribus dare illum decebat exemplum utile, ut non praesumerent de virtute tolerantiae, sed solliciti paverent in humilitate patientiae.