|
|
“In principio spiritus Domini ferebatur super aquas (Gen. I),”
|
|
qui videlicet spiritus Dei bonitas ipsius Dei. Pro hac bonitate sua Deus
sex diebus cuncta creavit, et in septimo requievit. Et quoniam a
creatura cognoscitur Creator, sicut Apostolus dicit:
|
“Invisibilia ipsius enim a creatura mundi per ea quae facta sunt
intellecta conspiciuntur; sempiterna quoque virtus ejus et divinitas
(Rom. I),”
|
|
idcirco nos maxime, qui cognoscentes Deum, sicut Deum glorificare et
gratias agere cupimus, a creatura ipsorum dierum ipsum, qui ante omnem
diem ferebatur super aquas, debemus cognoscere Spiritum sanctum.
Videlicet ab illo die, quo divisit Deus lucem et tenebras, id est
angelos bonos et angelos malos, cognoscitur spiritus iste, quia timoris
est. Timorem quippe efficit credenti animae memoria illius judicii magni
et terribilis, quo angeli tenebrarum ab angelis lucis tanta divisione
divisi sunt, ut ultra in aeternum recuperari non possint. De quo
videlicet timore, sive spiritu timoris, scriptum est in Job:
|
“Potestas et terror apud illum est, qui facit concordiam in sublimibus
suis (Job. XXV).”
|
|
A die secundo quo
|
“fecit Deus firmamentum in medio aquarum, et divisit aquas ab aquis,”
|
|
cognosci potest Spiritus Dei quod sit spiritus pietatis; si rite
perpendas, qua intentione fecerit Deus fabricam hujus mundi, cujus
initium fuit factura ejusdem firmamenti, quod coelum vocavit. Quidnam
intendebat, sic incipiens Deus, vel Sapientia Dei?
|
“Quando, inquit, praeparabat coelos aderam; quando certa lege et gyro
vallabat abyssos, cum eo eram cuncta componens, ludens coram eo omni
tempore, ludens in orbe terrarum, et deliciae meae esse cum filiis
hominum (Prov. VIII).”
|
|
Et quid tam pium quam idcirco praeparasse coelos et fecisse hunc mundum,
et in eo genus humanum, quia ipsa sapientia jam deliciabatur, quandoque
fieri homo, et esse cum filiis hominum? A die tertio quo dixit Deus:
|
“Appareat arida, quam vocavit terram; et germinet, ait, herbam virentem,
et facientem semen, et lignum pomiferum faciens fructum juxta genus
suum, cujus semen in semetipso sit super terram (Gen. I),”
|
|
quod fuit initium exornationis mundi, propter quod Scriptura dicit:
|
“Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio (Gen.
II),”
|
|
subauditur enim ornatus, sive exornationis terrae; ab isto, inquam, die
tertio cognoscitur Spiritus sanctus quod spiritus scientiae, imo et
scientiarum sit Dominus. Quam videlicet scientiam, quia jam in corde suo
aemulabatur Adam in paradiso positus, permissus est accedere tentator
qui diceret:
|
“Comedite, et eritis sicut dii,”
|
|
id est, similes Deo,
|
“scientes bonum et malum (Gen. V). A die quarto, quo dixit Deus: Fiant
luminaria in firmamento coeli, et dividant diem ac noctem, et sint in
signa, et in tempora, et dies, et annos (Gen. I):”
|
|
cognoscitur Spiritus sanctus, quod sit spiritus fortitudinis. Quis autem
ecclesiasticorum aut gentilium philosophorum non miratus est
fortitudinem, sive potestatem in istis duobus magnis luminaribus, sole,
et luna, et stellis, quas posuit Deus in firmamento coeli? Primus
Psalmista dicit:
|
“Qui fecit luminaria magna, solem in potestatem diei, et lunam et
stellas in potestatem noctis (Psal. CXXXV).”
|
|
Post hunc inquisitores mundi, sapientes hujus saeculi tanta dixerunt,
tanta scripserunt de ista creatura tam mirabili, de sole et luna et
stellis, quae cursus suos tam certa tamque firma lege custodiunt,
constitutione Dei ex praecepto quod ille posuit, ut ea etiam vivere et
ex eis fata hominum pendere crederent (VIRG. in Georg, OVID. in Metam.),
quod recipere nec voluit, nec debuit Ecclesia Dei. Sunt alia potestatum
insignia sano intellectu sufficientia ad comprobandum, quod vere in his
fortitudo magna sit. Quinque tenent coelum zonae, ait poeta insignis
(LUCAN. in Phars.), quarum circa positiones vel causas temperamenti sive
intemperamenti, multa insignia sese expenderunt [addo ingenia]
saecularium. Nec ea reprobavit discretio ecclesiasticorum, solem
intelligentes diversitatis hujus esse causam principalem, secundum quod
illi positum est praeceptum, ascendere sursum et descendere deorsum.
|
“Oritur enim sol et occidit, ait Ecclesiastes, et ad locum suum
revertitur, ibique renascens gyrat per meridiem, et flectitur ad
aquilonem, lustrans universa in circuitu, pergit spiritus, et in
circulos suos revertitur (Eccle. I):”
|
|
Nimirum gyrando et regyrando duas temperat zonas, una, quae et media
est, nimium exusta, eo quod soli semper sit subjecta, duabus autem
extimis, a quibus longius abest, vel quibus gyrando et regyrando non
appropinquat, frigore torpentibus et glacie perpetua. Horum hic
meminisse superfluum duceremus, nisi pro fortitudine, quae in sole est,
dicere aliquid oportuisset, maxime quia Psalmista quoque horum meminit,
dicendo:
|
“Quia neque ab oriente, neque ab occidente, neque a desertis montibus,”
|
|
subauditur, patet locus effugii,
|
“quoniam Deus judex est (Psal. LXXIV).”
|
|
A die quinto quo dixit Deus: Producant aquae reptile animae viventis, et
volatile super terram sub firmamento coeli, et benedixit eis, dicens:
|
“Crescite et multiplicamini,”
|
|
cognoscitur Spiritus sanctus quod sit spiritus consilii. Cujus potentia,
dum super aquas fertur, hoc mirabile fecit in creatura ejusmodi, quae
rationem non habet, ita consulere noverit suae posteritati, ut homo
rationalis non sufficiat admirari, idem animantibus etiam minimis, quae
sexto die terra produxit:
|
“Vade, inquit Salomon, ad formicam, o piger, et considera vias ejus, et
disce sapientiam. Quae cum non habeat ducem, nec praeceptorem, nec
principem, parat aestate cibum sibi et congregat in messe, quod comedat
(Prov. VI).”
|
|
Denique in creatura humana non adeo mirum est, quod sit consilii capax,
videlicet quia in homine inter sensualitatem et mortalitatem media est
rationalitas, aut in hujusmodi creatura, quaecunque est rationalitatis
expers, cum quinque fungatur sensibus, valde mirum est tantam inesse
mortalitatem, sive quasi consilii sollicitudinem, ut pro exemplo possit
esse homini, socordiam ejus in plerisque redarguens. A die sexto, sive a
creatura humana, quae die sexto facta est, cognoscitur Spiritus sanctus,
quod sit spiritus intellectus, non solum quod rationalis cognitus, verum
etiam, quod maximum est, spiritualis intelligentiae capax. Denique et si
tunc primus homo non intellexit, et post eum quamplurimi, sicut scriptum
est:
|
“Homo, cum in honore esset, non intellexit, comparatus est jumentis
insipientibus et similis factus est illis (Psal. XLVIII).”
|
|
Et rursus:
|
“Animalis homo non percipit ea quae fecit Deus (I Cor. II),”
|
|
attamen spirituales fuerunt, et sunt multi, magnus enim Dominus, quos
voluit, multos spiritu intelligentiae replevit. A die septimo cui Deus
benedixit, et in quo requievit quem sanctificavit. Propter hoc ipsum ut
in ipso requievit, in quantum jam in hac vita, vel percipi, vel gustari
potest requies ipsa cujusmodi sit, cognoscitur Spiritus sanctus, quod
spiritus sit sapientiae, quia vere ad magnam sapientiam adducit illum
quem docilem facit illius dicti:
|
“Tollite jugum meum super vos, et discite a me quia mitis sum et humilis
corde, et invenietis requiem animabus vestris (Matth. XI).”
|
|
Ista requies sapientia est, quam Spiritus sanctus efficit, id est,
participatio sapientiae increatae, quae est ipsum Verbum Dei sapientia
Patris.
|
|