|
Quomodo autem numeri isti octonarius et senarius, qui hic
multiplicaverunt denarium, ab invicem differunt, ut merito per senarium
reginas, et per octonarium voluerit designare concubinas? Videlicet eo
differunt quod senarius numerus perfectus, octonarius vero imperfectus
ac diminutus, atque usque ad extremas unitates secabilis est. Perfectus
quippe est, et perfectorum primus numerorum senarius, quia suis ex
partibus construitur. Habet enim dimidiam, id est tres; tertiam, id est
duo; sextam, id est unum, quae partes simus collectae senarii summam
restituunt. Porro octonarius in suis partibus seipso minor est. Habet
enim dimidiam, id est quatuor; quartam, id est duo; octavam, id est
unum: quae partes simul collectae septenarium faciunt, minorem videlicet
summam ipso octonario, cujus partes sunt. Claret igitur et ista causa
cur senarius reginis, et octonarius concubinis, magisque octonarius
reginis, et senarius congruat concubinis. Adolescentularum non est
numerus, id est abundant in Evangelio plures, quam ad coelestes
pertineant thalamos, juxta illud:
|
“Annuntiavi et locutus sum, multiplicati sunt super numerum (Psal.
XXXIX).”
|
|
Adolescentulae namque recte dicuntur, quae nondum saltem ad timorem Dei
profecerunt, et propter hoc custodia indigent vel magisterio hominum,
qui necdum intus divini timoris seu amoris habent magisterium, et multae
ex hujusmodi (quod valde pavendum est) inveniuntur extra numerum, quia
de adolescentia nunquam ad perfectam aetatem perveniunt, aetatem
interioris hominis, quam quidam amicorum insinuans,
|
“occurramus, ait, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis
Jesu Christi (Ephes. IV).”
|
|
|
“Una est columba mea, perfecta mea, una est matri suae, electa genitrici
suae.”
|
|
et similem non habet: Omnino nec inter reginas ulla similis huic est.
Cui
|
“matri suae una, cui genitrici suae est electa?”
|
|
Nimirum matri suae Hierusalem una est, illi Hierusalem, quae sursum est,
quae est mater omnium nostrum, et genitrici suae, scilicet antiquae
Ecclesiae electa est, Ecclesiae patriarcharum et prophetarum ac regum
justorum, quorum de carne progenita est, quorum secundum fidem
benedictionis, quae ad illos repromissa erat, janua vel materia est. Et
illi matri, et huic genitrici una et electa est; quia nec inter angelos,
nec inter homines similem vel primam habet, vel sequentem habitura est:
vere columba, quia gratia plena; vere electa, quae non solum salva
existeret, verum etiam ipsam salutem pareret.
|
“Viderunt illam filiae, et beatissimam praedicaverunt reginae, et
concubinae laudaverunt eam.”
|
|
Hoc ipsamet praevidens ac praenoscens, cum dixisset:
|
“Quia respexit humilitatem ancillae suae (Luc. I),”
|
|
subjunxit atque ait:
|
“Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes (ibid.).”
|
|
Nonne, ut secundum praesentem litteram hoc dictum sit, et generatio
reginarum, et generatio concubinarum, et generatio adolescentularum;
nonne, inquam, omnes istae generationes beatam dicent illam? Revera, et
si impares meritis, attamen fide consimiles, ecce vident illam, ecce
contemplantur illam unam, illam electam, et cum admiratione ineffabili
voces extollunt jugiter ex omnibus locis suis, tamen laudantes, talem
beatissimam praedicantes, non solum hic in isto exsilio mortalitatis,
verum etiam et multo amplius in illa prima vitae et immortalitatis, ubi
vident eam dominantem, et dominando possidentem regnum dilecti, eo
videlicet jure quo decet matrem possidere regnum filii sui. Et quid
dixerunt laudantes, et beatissimam praedicantes?
|
“Quae est ista quae progreditur quasi aurora consurgens, pulchra ut
luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata?”
|
|
Quam pulcher ordo in ista laudatione, in ista tuae pulchritudinis, o
beatissima, praedicatione! Primum
deinde
deinde
Quando nata es, o Virgo beata, tunc vera nobis aurora surrexit, aurora
praenuntia diei sempiterni, quia sicut aurora quotidiana finis
praeteritae noctis, et initium diei sequentis, sic nativitas tua,
nativitas ex semine Abrahae, clara ex stirpe David, ad quos cum
juramento Dei facta est repromissio benedictionis, finis dolorum et
consolationis fuit initium, finis tristitiae et laetitiae nobis exstitit
principium. Quando autem Spiritus sanctus in te supervenit, et filium
virgo concepisti, virgo peperisti, tunc tu et ex tunc pulchra
pulchritudine divina, pulchra, inquam, non quomodocunque, sed
Sicut enim luna lucet et illuminat luce non sua, sed ex sole concepta,
sic tu, o beatissima, hoc ipsum, quod tam lucida es, non ex te habes,
sed ex gratia divina, gratia plena. Quando autem de hoc mundo assumpta
atque ad aethereum thalamum translata es, tunc tu et extunc
inquam, nobis, quia sicut ex te natum Dei Filium solem verum, solem
aeternum adoramus et colimus ut Deum verum, sic et te honoramus atque
veneramur, ut veri Dei Genitricem, scientes quia totus honor impensus
matri sine dubio redundat in gloriam Filii. Et quidem natura non tu idem
es quod ille sol, sed nihilominus tanta es, ut te honoret ipse sol
honore quo decet filios honorare parentes suos. Qui enim dixit:
|
“Honora patrem tuum et matrem (Exod. XX),”
|
|
non dubium quin et ipse honoret, et ab omnibus amicis suis suam velit
honorari matrem. Finis cantici idem sonat quod principium,
|
“terribilis ut castrorum acies ordinata,”
|
|
sicut superius jam dictum est. Protinus vero quod dixeras, o dilecta,
filiabus Hierusalem, percontantibus quo abiisset dilectus tuus,
|
“dilectus meus descendit ad areolam aromatis, ut pascatur in hortis,”
|
|
ipse gratanter acceptum confirmat his verbis:
|
“Descendi in hortum nucum, ut viderem poma convallis, et inspicerem si
floruisset vinea, et germinassent mala Punica.”
|
|
Ita, soror mea, ut novissime dixisti, ego
videlicet de coelis in hortum meum,
factus sum enim ex te muliere, factus sub lege (Galat. IV), quae nimirum
lex sic mihi est tanquam hortus nucum. Denique sicut nux sub amaro
cortice, intra testam duram, dulcem et ad vescendum suavem continet
nucleum, ita sub amara voce vel occidente littera, et durissimo jugo
caeremoniarum, suavem atque vivificantem continet spiritum (II Cor.
III). Ad quid huc descendi? Ut viderem poma convallis, et inspicerem si
floruisset vinea, et germinassent mala Punica. Verum, quod econtra
evenit, illud cantabile non est, ad Cantica canticorum non pertinet,
siquidem respicias causam illorum qui illi descensui meo nimis ingrati
fuerunt. Amici nostri et filiae Hierusalem adolescentulae nostrae
jamdudum rem gestam bene noverunt, secundum illam parabolam quam dixi,
quae est hujusmodi:
|
“Homo erat paterfamilias, qui plantavit vineam et sepem circumdedit ei,
et fodit in ea torcular (Matth. XXI),”
|
|
et caetera usque
|
“novissime autem misit ad eos filium suum, dicens: Verebuntur filium
meum. Agricolae autem videntes filium, dixerunt intra se: Hic est
haeres. Venite, occidamus cum, et habebimus haereditatem ejus, et
apprehensum ejecerunt cum extra vineam, et occiderunt eum (ibid.).”
|
|
Secundum, inquam, parabolam illam, ego descendi in hortum nucum, id est,
sub lege factus sum, ut viderem poma convallis, id est, ut consolarer
eos qui me exspectabant in spiritu humilitatis. Juxta illud:
|
“Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me Dominus. Ad annuntiandum
mansuetis misit me, ut mederer contritis corde, et praedicarem captivis
indulgentiam, et clausis apertionem,”
|
|
etc. (Isa. LXI; Luc. IV). Non solum autem, et ut inspicerem si
floruisset vinea, illa nimirum vinea, de qua Scriptura prophetica dicit:
|
“Vinea facta est dilecto in cornu filio olei,”
|
|
et caetera, usque,
|
“vinea enim Domini exercituum, domus Israel (Isa. V).”
|
|
At illi agricolae ejecerunt et occiderunt me. Verumtamen licet haec mihi
fecerint, aliqua pars eorum tandem poenitens istud cantabile dixit:
|
“Nescivi, anima mea conturbavit me, propter quadrigas Aminadab.”
|
|
Ubinam hoc dictum fuit? Cum dicerent eis amici nostri:
|
“Certissime ergo sciat omnis domus Israel quia Dominum eum et Christum
Deus fecit hunc Jesum quem vos crucifixistis.”
|
|
His auditis compuncti sunt corde et dixerunt ad eos.
|
“Quid faciemus, viri fratres? (Act. II.)”
|
|
Et quidam talium notissimus ita dicit:
|
“Fui blasphemus et persecutor et contumeliosus, sed misericordiam
consecutus sum, quia ignorans feci in incredulitate (I Tim. I).”
|
|
His atque aliis modis dixit poenitens Synagoga, sive aliqua Synagogae
pars:
|
“Nescivi, anima mea conturbavit me, propter quadrigas Aminadab.”
|
|
Quare autem sic dixit,
|
“Anima mea conturbavit me propter quadrigas Aminadab,”
|
|
et non dixit, Conturbaverunt me quadrigae Aminadab? Considerate, amici,
prius ipsas quadrigas Aminadab, et videbitis multum pertinere ad rem
quod dicit:
|
“Anima mea conturbavit me,”
|
|
et non dicit, Quadrigae conturbaverunt me. Quadrigae Aminadab quatuor
sunt evangelica sacramenta Dilecti, videlicet incarnatio vel divinitas
ejus, passio ejus, resurrectio ejus et ascenscio ejus. Propter hujusmodi
quadrigas anima mea, inquit, conturbavit me, id est, coetus Pharisaicus
in seditiones excitavit me, ut talium quadrigarum cursum non possem
discernere, videlicet praeventa quadrigarum earumdem non bona
aestimatione, secundum suasiones et iniqua consilia illius talis animae
meae. Coetus namque Pharisaicus erat vel esse debebat anima mea, id est,
ita plebem vivificare vel regere, sicut corpus vel omnia membra corporis
vivificat vel vegetat anima, utpote magistri vel sapientes, Legem et
Prophetas scientes, imo et totam clavem scientiae tollentes. Talis anima
mea conturbavit, ut ad scientiam non possem introire, et intelligere
quadrigas Aminadab, quod testimonium eis perhiberent Lex et Prophetae
(Luc. XI). In quo, vel unde dilectus Aminadab? Quo pertinuit ut tali in
re vocaretur Aminadab? In eo nimirum, quod unus idem Dilectus. Rex est
et Pontifex magnus, et in se uno personam utramque conjunxit, videlicet
sacerdotis et regis, secundum typum vel similitudinem illius viri
Aminadab qui, cum esset de tribu regia, scilicet de tribu Juda, dedit
filiam suam in conjugium homini sacerdoti Aaron de tribu Levi, sicut in
Exodo scriptum est.
|
“Accepit autem Aaron uxorem Elisabeth, filiam Aminadab, sororem Naason,
quae peperit ei Nadab et Abiu et Eleazar et Ithamar (Exod. VI).”
|
|
Et ille quidem Aminadab filiam suam semel datam illi Aaron ad semetipsum
non reduxit aut reducere debuit, iste autem Aminadab, iste Dilectus et
primogenitus, sacerdotium suum, quod semper ante Mosen et Aaron
primogenitorum fuit, pro tempore autem et propter quamdam
dispensationem, de qua multa essent dicenda, praestitum est tribui Levi:
sacerdotium, inquam, suum exsultando, et quadrigis jam dictis viam suam
currendo, repetiit et ad se reduxit, in omnibus spontaneus, sponte
incarnatus et natus, sponte passus, et in ipsa passione sua ipse
Sacerdos et ipse Hostia sponte factus, secundum hoc ipsum nomen
Aminadab, interpretatur enim populi mei spontaneus. Non solum autem
sacerdotium suum ita repetiit et ad se reduxit, verumetiam ad antiquam
speciem formamque pristinam revocavit, sicut in spiritu praedixerat
David:
|
“Juravit Dominus et non poenitebit eum, tu es Sacerdos in aeternum
secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX).”
|
|
Igitur
|
“anima mea conturbavit me,”
|
|
ait,
|
“propter quadrigas Aminadab,”
|
|
videlicet malo zelo ipsa turbata et confusa prae invidia, causam suam
quasi dolendam declamans, eo quod cursores sive aurigas quadrigarum
istarum audisset dicentes:
|
“Quoniam Jesus Nazarenus hic destruet locum istum, et mutabit
traditiones quas tradidit nobis Moses (Act. VI),”
|
|
et multa his similia, seu ante, seu postquam cursum suum perfecit iste
Aminadab. Voces autem ejusdem Aminadab currentis in quadrigis suis erant
hujusmodi:
|
“Revertere, revertere Sunamitis, revertere, ut intueamur te.”
|
|
Tu, inquit, o Sunamitis, id est, captiva vel despecta, tu, o fides, veri
sacerdotii dignitas, propter carnales caeremonias pene oblivioni
tradita, ita ut nesciat neque recogitet Synagoga quia non per legem, sed
per te, scilicet per fidem, justificatus est pater ejus Abraham, sicut
scriptum est:
|
“Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam (Rom. IV, Gen.
XV),”
|
|
revertere, et iterum dico revertere, et tertio dico revertere, et quarto
dico revertere, videlicet secundum istas quadrigas meas. Nam et ad hoc
natus, et ad hoc passus sum, ut tu revertaris, et resurgens, atque
ascendens in coelum, reversionem tui inclamare non destiti. Cumque
reverteris, tu mihi es Sunamitis, quae vel me vel Patrem meum Antiquum
dierum calefacies secundum similitudinem hanc:
|
“Et rex David senuerat, habebatque aetatis plurimos dies. Cumque
operiretur vestibus, non calefiebat. Dixeruntque ergo ei servi sui:
Quaeramus Domino nostro regi adolescentulam virginem, et stet coram
rege, et foveat eum, dormiat que in sinu ejus, et calefaciat dominum
nostrum regem. Quaesierunt igitur adolescentulam speciosam in omnibus
finibus Israel, et invenerunt Abysach Sunamitem, et adduxerunt eam ad
regem,”
|
|
etc. (III Reg. I). Haec denique, sicut et alia sunt per allegoriam
dicta, et inter omnia quae in figura contingebant sunt aestimanda
(Galat. IV). Vestimenta enim quibus cum operiretur rex David senex non
calefiebat, carnales caeremoniae sunt quas ille antiquus dierum Deus cum
sibi offerrentur non delectabiliter accipiebat, imo dicebat:
|
“Nunquid manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo?”
|
|
(I Cor. XIX, Psal XLIX.) Et multa his similia. Porro Sunamitis, puella
speciosa, sola digna est stare coram Deo rege, et in sinu ejus dormire,
ipsumque calefacere, id est, bene calentem charitatis ejus gloriam,
scilicet remissionem peccatorum, obtinere.
|
“Tu ergo, Sunamitis, revertere, ut intueamur te,”
|
|
id est, unde justificatus est Abraham, inde justificari sperent omnes
qui volunt esse vel veraciter dici filii Abrahae, scilicet non ex lege,
sed ex fide, et nos intuebimur te, nos gaudebimus super te. Notum hoc
debet esse amicis, imo adolescentularum multitudini, et idcirco dico
eis:
|
|