|
|
“Et non cognoverunt, quia Patrem ejus dicebat Deum.”
|
|
Cum longe superius illo dicente:
|
“Pater meus usque modo operatur, et ego operor,”
|
|
subjunxerit Evangelista dicens:
|
“Propterea persequebantur eum Judaei, quia non solum solvebat Sabbatum,
sed et Patrem suum dicebat Deum, aequalem se faciens Deo (Joan. V),”
|
|
quomodo nunc dicit, et non cognoverunt, quia Patrem ejus dicebat Deum.
Ergo hic non tam excusat ignorantiam quam intelligere nolentem demiratur
malitiam. Quia dicta ejus se advertisse dissimulant, videlicet nondum
ausi, quod eamdem ob causam postmodum facere habebant, scilicet ad
lapides currere, aut tandem illum ante praesidem ducere et damnationem
adversus illum de hoc verbo, tanquam de blasphemia postulare.
|
“Dixit ergo eis Jesus: Cum exaltaveritis Filium hominis, tunc
cognoscetis quia ego sum, et a meipso facio nihil, sed sicut docuit me
Pater, haec loquor, et qui misit me, mecum est, et non reliquit me
solam; quia ego quae placita sunt ei, facio semper.”
|
|
Ergo, inquit, quoniam non cognoverunt, quia Patrem ejus dicebat Deum,
quoniam testimonium ejus non acceperunt, et malevoli accusatores
defensionem veritatis non audierunt, quasi conclusionem, id est,
artificiosum orationis terminum facit, et sicut facere solent oratores
periti, ut enumerationum partes colligant et commoveant, quibus de rebus
verba fecerint, breviter, ut renovetur et ad memoriam reducatur oratio:
sic ea quae peroravit, ab eo loco quo illi objecerant, dicentes:
|
“Tu de teipso testimonium perhibes, testimonium tuum non est verum,”
|
|
nunc breviter recolligit atque apud se quodammodo reponit ut quia nunc
videre et cognoscere nolunt, ut salventur, quandoque videant et
confundantur zelantes populi, et
|
“ignis hostes devoret (Isa. XXVI).”
|
|
|
“Cum exaltaveritis, inquit, Filium hominis, tunc cognoscetis quia ego
sum,”
|
|
subaudis
|
“Principium qui et loquor vobis:”
|
|
id est, extra Patrem seorsum praeter voluntatem vel extra communionem
Patris facio nihil,
|
“sed, sicut docuit me Pater, haec loquor in mundo, et cognoscetis quia
qui misit me mecum est;”
|
|
quod videlicet modo cognoscere nolentes dicitis, ubi est Pater tuus, et
cognoscetis quia
scilicet ut paulo ante testatus est dicens:
|
“Et si judico ego, judicium meum justum est, quia solus non sum, sed ego
et qui misit me Pater;”
|
|
haec, inquit, omnia, cognoscetis cum exaltaveritis Filium hominis. Hoc
autem in alio loco testatur Evangelista dixit [dicens]:
|
“significans qua morte esset moriturus (Joan. XI).”
|
|
Et notandum quod hoc illis, qui facturi erant, necdum scientibus, et
necdum facere cogitantibus, ipse jam sciat et futurum praedicat, quia
videlicet consilium illorum in eo quod postea collegerunt, consilio
definiendum ante omnia saecula praescientia Dei praecesserat. Unde et in
Actibus apostolorum Petrus apostolus ait:
|
“Jesum Nazarenum, virum approbatum a Deo, in vobis virtutibus et signis
et prodigiis, quae fecit per illum Deus in medio vestri, sicut et vos
scitis. Hunc definito consilio et praescientia Dei traditum per manus
iniquorum cruci affigentes interemistis (Act. II).”
|
|
Hoc videlicet consilium, non solum ut interficerent, sed et qua morte
interficerent eum, nunc definitum est, quando post resurrectionem Lazari
collegerunt pontifices et Pharisaei consilium et dicebant:
|
“Quid facimus, quia hic homo multa signa facit (Joan. XII),”
|
|
et caetera. Nam et ante eum quaesierunt quidem eum interficere, sed non
definito consilio, verum vulgari strepitu et furore tumultuario; non,
inquam, definito consilio in quo judex peteretur, et culpa qualicunque
proposita, accusatores et testes, quasi legitimo judicii ordine
adhiberentur, et qualitas mortis tanquam causae conveniens exigeretur.
Quod ubi definitum est, iterum eo dicente, cum exaltaveritis Filium
hominis a terra, et subjungente (quod hic tacitum est) omnia traham ad
meipsum, tunc cognoverunt quod diceret eis, utpote jam facere
cogitabant, et dixerunt:
|
“Nos audivimus ex lege, quia Christus manet in aeternum, et quomodo tu
dicis, oportet exaltari Filium hominis?”
|
|
Nunc ergo, quando necdum definitum erat consilium, cum diceret:
|
“Cum exaltaveritis Filium hominis,”
|
|
nihil tale responderunt, quia forte quod necdum cogitabant, nondum
intellexerunt.
|
“Tunc, inquit, cognoscetis quia ego sum.”
|
|
Tunc enim ignorare non licebit, tunc dissimulare non vacabit. Coeli enim
tunc enarrabunt, et annuntiabit firmamentum, et dies dici eructabit hoc
verbum, et nox nocti indicabit hujus rei scientiam, et non erunt
loquelae neque sermones, quorum non audiantur voces eorum, et in omnem
terram exibit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum. Tunc,
inquam, hoc modo cognoscetis, et quamlibet inviti, audietis,
quia vivo ego in aeternum, compertumque vobis erit, quia mortuorum
quoque resurrectio sum, recteque mihi in psalmo dictum est.
|
“Initio tu, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt coeli;
ipsi peribunt, tu autem permanes, et omnes sicut vestimentum
veterascent, et sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur; tu autem
idem ipse es, et anni tui non deficient (Psal. CI);”
|
|
istud cognoscetis, et nisi etiam credideritis, et confessi fueritis,
|
“quia ego sum, moriemini, ut supra dixi, in peccatis vestris.”
|
|
Tunc et hoc cognoscetis, quia a meipso facio nihil, sed sicut docuit me
Pater, hoc loquor: Cognoscetis, inquam, videlicet ex eo quod facta mea
quae nunc coepi, ubi vos me exaltaveritis, exinde perpetuum profectum et
verba mea quae nunc loquor, manifestum habebunt effectum. Hoc enim in
lege datum est signum, ejus quem Deus misit. Quod si tacita, inquit,
cogitatione responderis; quomodo possum intelligere verbum, quod non est
locutus Dominus? hoc habebis signum:
|
“quod in nomine Domini Propheta ille praedixerit et non evenerit, hoc
Dominus non locutus est, sed per tumorem animi sui Propheta confinxit,
et idcirco non timebis eum (Deut. XVIII).”
|
|
Hoc, inquam, legale signum est. At vero quaecunque ego praedico in
nomine Patris mei, vos evenire videbitis, imo et captivi ducti in omnes
gentes, experimentum verborum meorum omnibus gentibus in vobismetipsis
spectandum circumferetis. Igitur tunc cognoscetis quia ego a meipso
facio nihil, videlicet ut is qui arrogantia depravatus prophetam se a
seipso facit, et per tumorem animi sui, ea quae non sunt, nec erunt,
esse vel futura esse confingit, sed
id est, sicut voluntatem Patris esse scio, ita haec loquor,
|
“quia non docuit iniquitas os meum, nec imitor, ut dicitis, linguam
blasphemantium (Job. XIII),”
|
|
(verbi gratia cum dico:
|
“Ego sum lux mundi, vel Pater meus usque modo operatur, et ego operor”
|
|
) sed docuit os meum, obedientia, vel charitas Patris, et dilectio
generis humani, ut notificem hominibus meipsum, quorum haec est vita
aeterna, ut cognoscant verum Deum, et quem ille misit Jesum Christum
(Joan. XVII). Et
|
“hoc cognoscetis, quia qui me misit mecum est,”
|
|
et non reliquit me solum, videlicet quomodo vos putatis, dicentes:
|
“Deus dereliquit eum, persequimini et comprehendite eum, quia non est
qui liberet.”
|
|
O quam vere dictum est, et quam late patet hoc verbum:
|
“Qui misit me, mecum est, et non reliquit me solum.”
|
|
Non enim solis Judaeis, sed toti mundo lux mundi loquitur, nec pro se
tantum, sed pro nobis veritas testificatur, ut quisque nostrum quocunque
pergat, quodcunque intendat, habeat in promptu unde scire possit, utrum
Deus cum illo esse dignetur.
|
“Qui me misit, inquit, mecum est,”
|
|
videlicet ut econtrario subaudias, quemcunque ille non misit, cum eo non
est, et hoc ab effectis cujusque probabile est, verbi gratia: Cum
venerit ille filius perditionis, cum revelatus fuerit, et extulerit
|
“se supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur (II Thes. II),”
|
|
ab his effectis clarebit etiam infidelibus, quod Deus illum non miserit,
ac proinde cum illo non sit.
|
“Quia Dominus Jesus, inquit Apostolus, interficiet eum spiritu oris sui
(ibid.).”
|
|
Similiter omnis quoque
et latro, qui in ovile ovium
|
“non venit, nisi ut furetur, et mactet, et perdat (Joan. X)”
|
|
et quia non mittitur, ideo per ostium non admittetur, nec ei ostiarius
aperit, solus est, et ei recte dicitur: Quia te non misit, tecum non
est, quod ex eo maxime liquet quia non audiunt eum oves, utpote alienum,
sed fugiunt ab eo. Nihilominus et quispiam Nazaraeus, id est,
consecratus, vitamque contemplativam professus, dum contra propositum
foras evagatur, dum nulla poscente utilitatis causa, tendit exterius,
oditque claves et grata sigilla pudicitiae, quia Deus non mittit illum,
Deus cum illo non est, quod itidem certo experimento claret, dum in
exemplum Dinae filiae Jacob, quae egressa ut videret filios regionis a
Sichem, principe terrae, opprimente se, cum esset virgo, corrupta est,
corrumpitur et ipsius anima a diabolo mundi hujus principe foras inventa
(Gen. XXXIV), nec habens protectorem Deum, de quo dicere possit:
|
“Qui misit me, mecum est.”
|
|
Haec, inquam, et hujusmodi studiosus evangelicae veritatis auscultator,
econtrario subaudire potest, quod utcunque faciat, ubicunque se
egrediens vel regrediens intendat, sic omnia faciat, quatenus inter
fluctus saeculi, vel pericula vitiorum vero conscientiae testimonio
consoletur cor suum, dicens:
|
“Et ipse qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum.”
|
|
Sed jam ad praesentem, vel praecipuam intentionem sermo redeat,
|
“qui me misit, inquit, mecum est, et non reliquit me solum.”
|
|
Corda piorum quaecunque vera scientia instructa, id est, aedificatione
charitatis erudita sunt, aliquatenus persentiscere merentur hunc
pauperis hujus clamorem, qui et in psalmo dicit:
|
“Domine, exaudi orationem meam, et clamor meus ad te veniat (Psal. CI);”
|
|
cujus in titulo scriptum est:
|
“Oratio pauperis cum anxiaretur, et effuderit precem suam coram Domino.”
|
|
Nam revera cum anxiaretur pauper iste haec dicebat:
|
“Qui me misit mecum est,”
|
|
etc. Causa autem anxietatis hujus tanta erat, quanta verbis exprimere
non valens, et cum gemitu admirans, sicut inter caetera longe ante
declamavit Isaias:
|
“Et nos putavimus eum quasi leprosum et percussum a Deo et humiliatum
(Isa. LIII).”
|
|
Affectuosius significare non potuit magnitudinem anxietatis pauperis
hujus et confusionis, de qua idem in psalmo dicit Patri:
|
“Quoniam propter te sustinui opprobrium, operuit confusio faciem meam
(Psal. LXVIII).”
|
|
Plane sunt Scripturae gemituum atque conquestionum flebilium, quae ob
instruendam piorum intelligentiam diversis similitudinibus, multis et
lacrymosis vocibus hoc paupere anxiato et contribulato depromptae sunt.
Quid enim quotus quisque nostrum est, qui mente persentiat quam
extraneus factus sit fratribus suis, et peregrinus filiis matris suae
(ibid.), dicentibus:
|
“Filium Dei se nominat, et gloriatur patrem se habere Deum (Sap. II).”
|
|
Nam, ut taceam quod cum duodecim apostolos eligeret juxta Marcum,
audientes sui exierunt tenere eum, dicebant enim in furorem versus est
(Marc. III), illi de quibus iterum in psalmo dicit ipse:
|
“Adversus me loquebantur, qui sedebant in porta, et in me psallebant qui
bibebant vinum (Psal. LXVIII),”
|
|
quid putas, quam horribili introitu aspernabantur eum, dicentem:
|
“Ego sum lux mundi, et ego testimonium perhibeo de meipso, et
testimonium perhibet de me qui misit me Pater?”
|
|
Ille horum superba odia vocesque maledicas dicentium:
|
“Daemonium habes, et non est hic homo a Deo”
|
|
et his similia, acerrime persenserat, qui, ut praedictum est, prae
magnitudine doloris, suam miscens personam, talibus suae gentis
hominibus:
|
“Et nos, inquit, putavimus eum, quasi leprosum (Isa. LIII).”
|
|
Quasi leprosum, inquit, id est, propter iniquitatem et blasphemiam suam,
sic ab omnibus fugiendum et rejiciendum, quomodo leprosus secundum legem
ad arbitrium sacerdotis separatus extra castra solus habitare jubebatur,
pollutum se clamans, et immundum (Levit. XIII). Cum enim principes et
Pharisaei odientes eum, separarent et ejicerent nomen ejus tanquam
malum, et adeo solitarium illum esse vellent, ut quisquis confiteretur
illum esse Christum, extra Synagogam facerent cum (Joan. IX), quid aliud
nitebantur, nisi ut ad arbitrium ipsorum, tanquam leprosus pronuntiatus
et contaminatus, habitaret extra castra solus? Igitur dicta haec,
|
“qui me misit mecum est, et non reliquit me solum,”
|
|
sic audienda, sic sentienda sunt, tanquam clamor pauperis anxiati, et
praejudicium passi, qui absque peccato suo
|
“opprobrium hominum, et abjectio plebis (Psal. XXI)”
|
|
factus sit; velut si, ad arbitrium sacerdotum iniquorum, homo mundus et
recalvaster, leprae vagae et volatili subjacere judicatus sit, et
separatus a consortio hominum, forasque expulsus, solus extra castra
sibimet habitare condemnatus sit (Levit. XIII). Dixit autem ipse alibi,
cum jam extra castra separatus, id est, extra portas civitatis inter
sceleratos reputatus, in ipsa morte agonizaretur, quando juxta
supradictum prophetam maxime putaverunt eum
|
“leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum (Isa. LIII).”
|
|
Dixit, inquam, sic:
|
“Eli, Eli, famma sabacthani, hoc est: Deus meus, Deus meus, utquid
dereliquisti me? (Matth. XXVII.)”
|
|
Esset quidem facilis ad ista responsio, si sic diceret: Nunquid
dereliquisti me, quia videlicet sub interrogatione hujusmodi prolata
dictio, neque verum significaret, neque falsum, ac proinde huic
enuntiationi contrarium non esset, aut contradiceret, quia dictum est:
|
“Qui me misit mecum est, et non reliquit me solum.”
|
|
Nunc autem cum dicit:
|
“Utquid dereliquisti me,”
|
|
contrarium videtur sonare, quia profecta derelictum se asserit, qui
causam quaerit, cur derelictus sit. Quid igitur? Hoc videlicet, quia
(quod nec ipsi negare queunt vocum seu verborum aucupes) oportet in
oppositis sive contrariis hoc idem negare negationem quod affirmatio
affirmavit de eodem. Si enim aliud quis affirmet atque aliud alius
neget, non contrarium, sed diversum est. At vero hic non hoc idem de
eodem negatur, cum dicitur:
|
“Et non reliquit me solum,”
|
|
quod illic affirmatur, ubi dictum est:
|
“Utquid dereliquisti me?”
|
|
Utique de passione mortis, sicut aperte testantur sequentia psalmi usque
ad illum versum:
|
“Narrabo nomen tuum fratribus meis (Psal. XXI),”
|
|
quia secundum illum quodammodo a Patre derelictus est, juxta quod
Apostolus ait:
|
“Qui proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit
illum (Rom. VIII).”
|
|
Nunc vero cum dicit:
|
“Qui me misit mecum est, et non reliquit me solum,”
|
|
de illa agitur, quae infelicissima desertio est, qua illum esse
derelictum volebant, dicentes:
|
“Non est hic a Deo (Joan. IX),”
|
|
vel etiam juxta alios evangelistas, criminabantur eum habere concordiam
cum Beelzebub (Matth. XIII, Luc. XI), imo et quod auditu quoque nefas
est, ipsum esse Beelzebub sicut ipse testatur:
|
“Si patremfamilias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos ejus
(Matth. X).”
|
|
Igitur non hic idem nunc negat, quod in articulo suae passionis
affirmat: Nec enim minus congrue quasi derelictus dicitur, quam
Apostolus de se et suis similibus:
|
“Ut seductores, inquit, et veraces, sicut qui ignoti et cogniti, quasi
morientes, et ecce vivimus; quasi tristes, semper autem gaudentes,
tanquam nihil habentes, et omnia possidentes (II Cor. IX).”
|
|
Maximum autem atque firmissimum argumentum de seipso dedit, unde non
derelictum illum perspicuum sit, dicendo:
|
“Quia quae placita sunt ei, semper facio.”
|
|
Et notandum quod cum dixisset:
|
“Quia quae placita sunt ei facio,”
|
|
addidit:
Hoc sane unigeniti Filii proprium est, et hoc ab universis Deo
placentibus differunt, quod ea quae placita sunt Patri, non partim, nec
ad horam, sed omnia facit, et semper.
|
“Quis enim homo est, qui faciat bonum, et non peccet?”
|
|
(Eccle. VII.) Unus hic et solus est justus et sanctus, qui peccatum non
fecit, nec inventus est dolus in ore ejus (Isa. LIII; I Petr. II). Bene
ergo addidit semper, juxta quod alibi de illo dictum est:
|
“Super quem videritis Spiritum descendentem, sicut columbam, et manentem
super eum (Joan. I).”
|
|
Haec enim dicta in re paria sunt, et sine alterutro esse non possunt.
Nec enim quae placita sunt Patri, faceret semper, nisi Spiritus in eo
maneret; nec Spiritus in eo maneret, si aliquando quidpiam extra
placitum Patris admitteret. Hoc vero non parvum miraculi praestare
poterat, quod homo mortalis, tanta immutabilitate, tanta constantia vel
firmitate seipsum agebat inter tam plurimos tentantes, accusare illum
quaerentes inimicos, ut talia dicente illo, et insuper post alia sic
proponente:
|
“Quis ex vobis arguet me de peccato?”
|
|
nulla cuique illorum saltem falsae criminationis daretur occasio. Et
quidem diu multumque exacuentes linguas suas, et in occultis intendentes
arcum, tandem sagittaverunt eum, sed sagittaverunt immaculatum (Psal.
LXIII), id est, condemnaverunt quidem illum, sed de nulla culpa
condemnaverunt. Exinde omnes qui videbant eum conturbati sunt (ibid.)
admiratione tantae malignitatis, et sermonis nequam quem firmaverunt
sibi, pertinaciter clamando:
|
“Crucifige, crucifige (Joan. XIX),”
|
|
annuntiaverunt opera Dei, et facta ejus intellexerunt, et ipsi quoque
maligni compulsi sunt cognoscere, quia Dei Filius hic erat, juxta quod
nunc ait:
|
“Cum exaltaveritis Filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum,”
|
|
et caetera. Sequitur:
|
|