|
Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse cepit et sanabit nos;
percutiet, et curabit nos. Vivificabit nos post duos dies, in die tertia
suscitabit nos. Hoc fecisse, hoc dixisse primum Judaeos, deinde
gentiles, postquam ivit Christus, et reversus est in locum suum, id est,
postquam ascendit in coelum, manifestum est. Dato enim Spiritu sancto
apostolis, et loquente Petro ad populum, compuncti sunt corde, et
dixerunt ad eum, et ad reliquos apostolos: Quid faciemus viri fratres?
Petrus vero ait ad illos: Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque
vestrum (Act. II). In illa tribulatione, id est in illa compunctione et
poenitentiae actione, consurrexerunt ad Dominum, et consurgunt usque
hodie mane, id est transacta et depulsa infidelitatis nocte, ab actis
tenebris ignorantiae. Ita consurgentes, dicunt: Venite, et revertamur ad
Dominum. Praedicant enim aliis Christum, qui illum cognoverunt, nec sua
tantum contenti salute, aliis quoque ut salventur, verbum, salutis
praedicare satagunt. Quod est illud verbum? Quia ipse, inquiunt, cepit,
et sanabit nos; percutiet, et curabit nos. Magnificentius atque brevius
verbum salutis hujus edici non potest. Totus qui conversionis ad
Christum et Christianae fidei fructus est, hic paucis verbis
comprehensus est, scilicet utraque resurrectio, qua resurgimus per
Christum, prima animarum, secunda corporum. Cum enim dicit, quia ipse
cepit, et sanabit nos, sensus iste est: Quia ipse nostram naturam
suscepit, et a peccatis nostris salvos faciet nos, secundum nomen suum,
quod est Jesus, id est Salvator. Quamvis autem vos credentes, et in
nomine suo baptizatos jam sanaverit, adhuc tamen percutiet, et deinde
curabit nos, id est sententiam mortis hujus corporis, de qua dixit: Quia
pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III), super nos dimisit, et
ita fiet; sed deinde curabit nos, id est, in novissimo die carnis
resurrectione resurgere faciet nos, qui resurrectione animae, id est,
remissione peccatorum sanavit jam et vivere fecit nos. Hinc est illud
quod Apostolus dicit: Corpus quidem mortuum (Rom. VIII), id est
certissime moriturum est propter peccatum, spiritus vero vivit propter
justificationem. De illa resurrectione carnis, quae secunda est,
continuo dicit: Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit
nos. Et est sensus: Vivificabit nos in novissimo die, vita vel
resurrectione carnis, quam persona sua mortuus propter nos, quia
resurrectioni ejus, quae die tertia facta est, hoc ipsum ascribimus,
quod suscitabit nos. Ita sanati et curati, id est anima et corpore
vivificati atque suscitati. Vivemus, ait, in conspectu ejus, id est
immortales erimus: neque enim ultra mori poterimus propter conspectum
ejus, quia videbimus eum sicuti est, et inde similes ei erimus (I Joan.
III). Tunc sciemus, sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Sciemus,
inquam, et cognoscemus, non sicut nunc ex parte, sed perfecte. Nam hinc
et Apostolus ait: Ex parte enim cognoscimus, et ex parte prophetamus.
Cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est (I
Cor. XIII). Item: Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem
facie ad faciem (ibid.) Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam
sicut et cognitus sum. Sequemur, inquit. Quo sequemur? Nimirum ad vitae
fontes aquarum, sicut alius propheta dicit: Quia miserator eorum reget
eos, et ad vitae fontes aquarum potabit eos. (Isa. XLIX). Et in
Apocalypsi legimus: Quoniam agnus, qui in medio throni est, reget illos
et deducet eos ad vitae fontes aquarum. (Apoc. VII). Quod idem est ac si
dicat: Videndo vel conspiciendo Deum immortales ferunt. Hoc dicent
invicem se cohortantes, hoc dicent apostoli vel apostolici viri populis
praedicantes, et subjungent: Quasi diluculum praeparatus est egressus
ejus. Ac si dicant: Quod dicimus, quia ipse cepit, et sanabit nos, non
in angulo gestum est, sed sicut diluculum a cunctis videtur et latere
non potest, et ad hoc venit ut videatur, imo ut illuminet; ita egressus
ejus, quo de suis invisibilibus ad visibilia nostra egressus est,
cunctis innotuit, cunctus orbis audivit, nec est qui se de ignorantia
excusare possit. Hoc est quod Psalmista quoque dicit: In sole posuit
tabernaculum (Psal. VIII), id est in manifesto exhibuit humanitatem
suam. Ac deinceps: Nec est, qui se abscondat a calore ejus (ibid.), quia
videlicet omnibus tam Judaeis quam gentilibus auditus est adventus ejus,
audita est praedicatio Evangelii ejus. Addunt adhuc: Et veniet nobis,
quasi imber temporaneus et serotinus terrae. Juxta litteram, temporaneus
imber illa est pluvia quae jactis seminibus, a Deo datur terrae
Palaestinorum ut infusa calescant semina. Serotina autem illa dicitur,
quae ad maturitatem eosdem perducit fructus. Siquidem terra illa non ita
frequenter, ut nostra, de coelo accipit pluviam, sed tantum bis in anno.
Spiritualiter pluviam sive imbrem utrumque, videlicet temporaneum et
serotinum, intelligi oportet et sancta prophetica atque apostolica
scriptura est. Prophetica namque scriptura ipsa est imber temporaneus;
quia sicut serotino imbre infusa coalescunt semina, ita haec
promissionem Christi venturi quae ad Abraham facta est, frequenti
declamatione exspectabilem faciebat. Porro evangelica vel apostolica
scriptura imber serotinus est; quia, sicut serotino imbre fructus ad
maturitatem perducuntur, ita scriptura haec jam advenisse Christum
confirmat, de quo prophetae vaticinabantur. Igitur et venient, inquiunt,
nobis quasi imber temporaneus et serotinus, id est talis et taliter
veniet nobis, vel taliter nobiscum faciet, sicut utriusque scilicet Novi
ac Veteris Testamenti scripturae testificantur. Haec ubi dixit de illis
qui erant credituri et fidem adventus ejus recepturi, confestim ad eos,
quos non esse credituros praescivit, convertitur, et dicit: Quid faciam
tibi, Ephraim, quid faciam tibi, Juda? Misericordia vestra quasi nubes
matutina et quasi ros mane pertransiens. Sic nimirum patriarcha Isaac
cum filium suum Jacob benedixit, et proinde Esau frater ejus ejulatu
magno fleret, dicens: Nunquid non reservasti et mihi benedictionem?
Respondit et dixit: Dominum tuum illum constitui, et omnes fratres ejus
servituti illius subjugavi, frumento et vino stabilivi eum, et tibi post
haec, fili mi, quid faciam? Ac deinceps: In pinguedine terrae et in rore
coeli, desuper erit benedictio tua (Gen. XXVII). Profecto ille Isaac
typum Christi gessit; duo vero filii, de quibus jam dictum est, formam
praetulere mysticam utriusque populi scilicet et ejus qui tantummodo
generatione carnis, et ejus qui imitatione fidei semen ejus Abrahae. Et
illic Isaac in typo Christi dicit agresti filio: Et tibi post haec, fili
mi, ultra quid faciam? statimque invenit quid faciat, dicitque: In
pinguedine terrae, et in rore coeli desuper erit benedictio tua, et hic
Christus in prophetia dicit carnalibus Israelitis sive carnalibus
Judaeis, quicunque filii carnis et non filii sunt promissionis, quid
faciam tibi, Ephraim? quid faciam tibi, Juda? statimque invenit, vel
scit quid faciat, dum dicit: Misericordia vestra quasi nubes matutina,
et quasi ros mane pertransiens. Misericordia haec parva illa est, quam
intendens ille: In pinguedine, inquit, terrae, et in rore coeli desuper
erit benedictio tua. Parva namque misericordia est temporalium sive
corporalium abundantia rerum, quarum omnium summa, illic pinguedine
terrae et rore coeli comprehensa est. Porro, misericordia magna illa est
benedictio quae simplici Jacob in domo habitanti data vel effusa est
secundum verba haec: Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui
benedixit Dominus. Et deinceps: Et serviant tibi populi, et adorent te
tribus. Esto Dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris
tuae. Qui maledixerit tibi, sit ille maledictus; et qui benedixerit
tibi, benedictionibus repleatur. Sic namque benedicendo, magnam ille
misericordiam imprecabatur, eam scilicet, ut de semine ejus Christus
nasceretur. Proinde, quia misericordiarum tanta differentia est, idcirco
David, qui utique minorem misericordiam fuerat consecutus, in pinguedine
terrae et in rore coeli desuper, utpote rex dives et inclytus cum
dixisset: Miserere mei, Deus, statimque addidit, secundum magnam
misericordiam tuam (Psal. L). In quo? Nimirum in eo, ut nequaquam
promissione Christi de semine suo nascituri frustraretur, propter causam
Uriae Ethaei. Nam inde est quod postmodum dicit, ut justificeris in
sermonibus tuis, subauditur, miserere mei, conservando mihi
misericordiam magnam quam promisisti. Jam enim illi repromiserat
Christum dicendo: Suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero
tuo, et firmabo regnum ejus. Ipse aedificabit domum nomini meo, et
stabiliam thronum regni ejus usque in sempiternum (II Reg. VII). Igitur
et hic postquam secundum magnam misericordiam dictum est de filiis
promissionis suae fidei: In tribulatione sua mane consurgent ad me,
dicentes: Venite et revertamur ad Dominum, quia ipse cepit et sanabit
nos, percutiet et curabit nos, etc., confestim ad filios carnis tanquam
ad Esau conversus. Quid, inquit, faciam tibi, Ephraim? quid faciam tibi,
Juda? Misericordia vestra quasi nubes matutina, et quasi ros mane
pertransiens. Ac si dicat: Populo electo, cujus typus erat Jacob, magnam
misericordiam, magnam consequente benedictionem habendo fidem seminis
Abrahae, quod est Christus, vobis filiis carnis, qui tanquam Esau
tardatis et foris vagamini, post haec ultra quid faciam? In pinguedine
terrae et rore coeli desuper fuerit hactenus benedictio vel misericordia
vestra; sed nunc eadem ipsa properante captivitate pertranseat, sicut
pertransit matutina nubes, et in meridie sive vespera jam non est; et
sicut pertransit ros, qui cum mane herbam operuit, orto sole velociter
disparet, et jam non est. Sic enim continget, qui mane compluti estis,
et matutino rore maduistis, id est qui praesentem laetitiam et
tantummodo caduca praesentis saeculi bona requisistis. Nubes vestra
pertransit, et ros vester orto sole siccatur, id est laetitia vestra in
tristitiam vertetur, et deliciae vestrae in futurum non invenientur, ubi
verus sol Christus in virtute sua lucens in meridie conspicietur.
Propter hoc dolavi in prophetis, et occidi eos in verbis oris mei.
Propter hoc, inquit, videlicet quia vos tantummodo rerum temporalium
matutinam nubem, roremque transitorium requiritis, et gloriam Dei
regnumque futurum non attenditis, ego dolavi, id est multas percussiones
feci in prophetis, qui vobis secundum vestram intentionem adulati sunt
et applauserunt, videntes vana et loquentes mendacia. Quales utique
fuerunt prophetae Baal. Et illis namque, sicut in Regum libris legimus,
Elias Thesbytes, CCCCL viros una die interfecit (III Reg. XVIII),
itemque magnam illorum multitudinem percussit Jehu, qui domum Achab
subvertit (IV Reg. X). Hoc totum factum est ad imperium Domini: idcirco
cum dixisset: Dolavi in prophetis, protinus addidit, occidi eos in
verbis oris mei. Hoc recte factum est, ut qui propter lucrum temporale
et ut alius propheta, propter pugillum farinae (Ezech. XIII), non solum
magnam Dei misericordiam reliquerant, sed et popularem turbam secum
devocabant. Primum in ipsis dolaretur et occideretur, et deinde populus
in captivitatem duceretur, matutina misericordia, de qua jam dictum est,
et quasi transitorio rore frustratus. Quam juste haec facta sint vel
fiant, nunc toto in orbe scitur, ubicunque lux veritatis est. Sequitur:
Et judicia mea quasi lux egredientur. Et est sensus: Sicut caligantes in
nocte oculos lux succendens illuminat, sic illis qui hactenus in nocte
ignorantiae fuerant, annuntiata judicia haec perspicua erunt, ut dicant:
Judicia Domini vera, justificata in semetipsa (Psal. XVIII). Egredientur
igitur judicia mea quasi lux, id est quod voluerim aut quid utile esse
judicaverim ego, manifestius cognoscetur. Quid est illud? Ait: Quia
misericordiam volui, et non sacrificium, et scientiam Dei plusquam
holocaustum. Hujus suae sententiae memor Dominus semel et iterum apud
Matthaeum invenitur. Ubi enim discumbente eo in domo ejusdem Matthaei
murmurabant Pharisaei, dicentes ejus discipulis: Quare cum publicanis et
peccatoribus manducat magister vester? Non est, inquit, opus valentibus
medico, sed male habentibus (Matth. IX). Statimque subjungit: Euntes
autem discite quid sit: Misericordiam volo, et non sacrificium. Non enim
veni vocare justos, sed peccatores (Matth. IX). Item, ubi discipulis
ejus esurientibus et spicas Sabbato vellentibus atque manducantibus, cum
dixissent: Ecce discipuli tui faciunt quod non licet eis facere
Sabbatis. Ait post alia: Si autem sciretis quid est, misericordiam volo,
et non sacrificium, nunquam condemnassetis innocentes istos. Ergo cum
dicit in hoc propheta: Quia misericordiam volui et non sacrificium,
dignam suorum reddidit causam judiciorum, cur supra inter caetera
dixerit, in gregibus suis et in armentis suis vadent ad quaerendum
Dominum, et non invenient eum, quia videlicet neque secundum corpus,
neque secundum animam misereri noverunt proximis, prompti sacrificatores
gregum, immolatores armentorum. Nam utramque misericordiam, scilicet
corporis et animae testatur se voluisse illa quam commemoravimus
evangelica prolocutione. Ubi enim peccatorem sive publicanum recipiens
Matthaeum dicit, euntes discite, quid est, misericordiam volo et non
sacrificium, illam patenter misericordiam se requisisse significat, quae
impenditur circa curam animarum. Ubi vero discipulos suos esurientes, et
Sabbato spicas vellentes a Sabbati violatione defendit, dicens: Si autem
sciretis quid est Misericordiam volo et non sacrificium, nunquam
condemnassetis innocentes istos. Ibi profecto misericordiam, quae
proximis in corporum necessitatibus impenditur, sese voluisse testatur.
Igitur judicia Domini vera sicut lux manifesta sunt, et causa cadit
carnalis Israel sive Ephraim et carnalis Juda; quia certatim sacrificium
offerunt quod Dominus non vult, et viscera misericordiae non habent quam
Dominus vult; quia holocausta multiplicant quae Dominus non requirit, et
scientiam Dei negligunt in qua Dominus et creaturam rationalem voluit
semper et vult exerceri. Non acquieverunt voluntati ejus, non exsecuti
sunt ea quae ille voluit, scilicet misericordiam et scientiam Dei. Hoc
est, quod continuo subjungit: Ipsi autem sicut Adam transgressi sunt
pactum, ibi praevaricati sunt in me. Et est sensus: Ipsi autem et
peccaverunt, et peccatum suum per superbiam defendendo mihique
contradicendo, contra semetipsos et contra posteros suos immisericordes
et crudeles exstiterunt. Sed jam in isto secundi hujus voluminis finem
facientes, sequentis initium ab hoc eodem capitulo sumamus.
|
|