|
Vae civitas sanguinum, universa mendacii dilaceratione plena, non
recedet a te rapina. O civitas sanguinum, civitas diaboli, contraria
civitati Dei! Omnis anima hominis operantis malum, Judaei primum et
Graeci. Vae tibi propter hoc ipsum quod es civitas sanguinum, quia
videlicet sanguinem effudisti, et in sanguinibus aedificata es. Tu
primum, o omnis anima Judaei malum operantis, civitas sanguinum es, plus
quam omnis anima Graeci, ex quo Christum occidendo, patrum tuorum qui
prophetas et justos occiderunt, mensuram implevisti, ut veniret super te
omnis sanguis justus, qui effusus est a sanguine Abel justi (Matth.
XXIII). Vae tibi, quia tu es civitas sanguinum, ut jam dictum est non
tantum eo modo quo anima Graeci sive gentilis, sed abundantius quia
Graecus sive gentilis qui martyrum sanguinem fudit; legem non habuit,
promissiones ignoravit. Tu legem habens, promissiones audiens, et
prophetas, et ipsum Dominum prophetarum occidisti. Et universa quidem
civitas mendacii dilaceratione plena, sed tu anima Judaei abundantius
quam anima Graeci, quia Graeci quidem anima in pluribus veritatem Dei in
injustitia detinuit, sive in mendacium commutavit, et cum cognovisset
Deum, non sicut Deum glorificavit aut gratias egit. Tu autem ipsam
veritatem de carne tua ortam, et vidisti et odisti, et mendaciis
circumdedisti, et mendacii occasione ad mortem tradidisti. Non dico
civitas mendacio plena, sed dico, quod plus est, medacii dilaceratione
plena, quia neque omnis Graecus uno modo mentitur, si ipsum mendacium in
plures apud eum sectas scinditur et dilaceratur, neque omnis Judaeus uno
modo de sanctis Scripturis mentitur, sed nunc aliud et nunc aliud
confingit, ut effugiat, quoties illum quispiam veritatis, quae Christus
est miles strenuus insequitur. Vae tibi, quia non recedet a te rapina,
id est remittetur tibi rapacitatis vel avaritiae culpa, quae tibi
malorum omnium radix exstitit, et causa homicidarum, propter quae tu
civitas sanguinum vocaberis et vere es. Vox flagelli, et vox impetus
rotae, et equi frementis, et quadrigae ferventis, equitis ascendentis et
micantis gladii, et fulgurantis hastae, et multitudinis interfectae, et
gravis ruinae, et finis non est cadaverum. Tam pulchra, inquit beatus
Hieronymus , juxta Hebraicum et picturae similis, ad praelium se
praeparantis exercitus descriptio est ut omnis sermo meus sit vilior.
Qualiscunque fuerit, quantumcunque terribilis exstiterit ille exercitus
Babylonis, qui Niniven in tempore illo subvertit, nullam potest habere
comparationem ad magnitudinem fortitudinis, irae et indignationis,
angustiae et tribulationis, quae superveniet universo orbi in die
judicii universalis, quo tendentem prophetiae spiritum, nostri conantur
sequi praesentis intentio sermonis. Vox, inquit, flagelli vox impetus
rotae. Ubi vocem, quam dicit, audierat iste? Nimirum intus audivit, in
interiore homine audivit, ubi sunt vel esse debent aures audiendi
mysteria regni Dei, quales Dominus requirebat, clamans ad turbas: Qui
habet aures audiendi, audiat (Matth. XIII). Sunt autem de victrici parte
voces septem. Vox flagelli et vox impetus rotae, vox equi frementis, vox
quadrigae ferventis, vox equitis ascendentis, et vox micantis gladii, et
vox fulgurantis hastae. Nam quod sequitur: Et multitudinis interfectae;
et gravis ruinae, et finis cadaverum non est, afflictae partis miseriae
sunt. Per hunc septenarium numerum vocum universitatem intelligimus
commotionum, quae magnae Ninive, id est mundi hujus praecurrent
excidium, secundum haec verba veritatis, quae transire non possunt: Et
erunt signa in sole, et luna, et stellis, et caetera usque, nam virtutes
coelorum movebuntur (Luc. XXI). Et quoniam jam diximus secundum
Apostolum venturam esse iram, in omnem animam operantis malum, Judaei
primum et Graeci (Rom. II) opportune nunc ad memoriam redit, quia sicut
Josephus refert , toties voces Judaeus audivit, quando accepturus erat
primitias damnationis, id est quando in excidium Hierosolymorum venturi
erant Romani: Jesus, inquit, filius Aman plebeius et rusticus, cum ad
festum diem venisset, quadriennium prius quam bellum gereretur, repente
exclamare coepit: Vox ab Oriente, vox ab Occidente, vox a quatuor
ventis, vox in Hierusalem et templum, vox in maritos novos, novasque
nuptas, vox in omnem hunc populum. Septima vox erat magis continua, vae
vae Hierosolymis. Quocunque spiritu ille attonitus voces illas
declamaverit, nos et illarum et istarum septenario numero vocum
designatam intelligimus; illic primum Judaeo, hic Judaeo pariter et
Graeco, malorum sive miseriarum universitatem, quae tunc universo orbi
supervenient. Non quidem equis et quadrigis, caeterisque rebus bellicis,
quae hic declamantur, ad judicandum hunc mundum Deus utetur; sed, sicut
justum est, ut per quas res peccavit hic mundus superbus ac sanguineus,
earumdem rerum nominibus terrores illi praedicentur, cum quibus est
judicandus. Juxta hunc sensum et illud dictum accipimus: Omnes enim qui
acceperint gladium, gladio peribunt (Matth. XX). Similiter namque dici
convenit: Omnes qui abutentes potentia flagellaverint et imperium rotae,
et equum frementem, et quadrigam ferventem, et equitem ascendentem, et
micantem gladium, et fulgurantem hastam agitaverint, sive libraverint,
maxime super eos qui Domini Dei sunt, et flagello inundante, et rota
impetente, et equo fremente, et quadriga fervente, et equite ascendente,
et gladio micante, et hasta fulgurante peribunt, et ipsi interfecti et
gravi ruina pressi jacebunt; nec erit finis cadaverum, quia in
sempiternum cadavera erunt, quia morte sempiterna mortui vera vita, quae
Deus est, sine fine carebunt. Sequitur: Et corruent in corporibus suis,
propter multitudinem fornicationum meretricis speciosae, et gratae, et
habentis maleficia, quae vendidit gentes in fornicationibus suis, et
familias in maleficiis suis. Corruent, inquit, in corporibus suis,
scilicet in ara tremendi judicis, ad cujus adventum omnes homines
resurgere habent cum corporibus suis, et in infernum corruere, omnes
impii cum ipsis, in quibus peccaverunt, corporibus suis. Quam ob causam?
Propter multitudinem, inquit, fornicationum meretricis speciosae, et
gratae, et habentis maleficia. Quae est illa meretrix? Cupiditas. Quae
enim alia meretrix dici potest vel cogitari, cum qua mundus iste a
Creatore suo recedens fornicatus sit? Ipsa est, quae adornata multis et
pulchris creaturarum instrumentis, mundum infelicem per concupiscentiam
carnis, et concupiscentiam oculorum multipliciter decepit, ita ut
servire faceret eum creaturae potius quam Creatori. Speciosa namque
videtur, et grata est oculis eorum corruptis et animis ambitiosis, qui
attendere nolunt vel perpendere quanto speciosior esse possit Deus,
omnium Creator et Dominus. Habet et maleficia meretrix ista, scilicet
immista suae voluptati malignorum spirituum insidias, verbi gratia, dum
auro vel argento quae pulchra sunt ita sese adhibent spiritus maligni,
ut delitescentes in simulacris, dando responsa, mundum opinione
repleverint, quod opera manuum hominum, scilicet aurea vel argentea
simulacra, dii sunt. Ita vendidit ista meretrix gentes in
fornicationibus suis et familias in maleficiis suis, quia videlicet per
ebrietatem cupiditatis accidit, quod animae hominum, auri et argenti
pulchritudine intantum delectatae sunt ut se prostituerent simulacris.
Non tantum gentes, verum et familias vendidit in ejusmodi
fornicationibus vel maleficiis suis, id est non tantum illos qui
ignorabant Deum, neque per scripturam aliquam nomen ejus audierant,
verumetiam eos qui legem acceperant, unde et Deo creatori quodammodo
familiares erant, saepissime secum fecit fornicari, sicut passim fere
omnes testantur libri divini: Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum,
et revelabo pudenda tua in faciem tuam, et ostendam gentibus nuditatem
tuam, et regnis ignominiam tuam; et projiciam super te abominationes
tuas, et contumeliis te afficiam, et ponam te in exemplum, et erit omnis
qui viderit te, resiliet a te, et dicet: Vastata est Ninive. Supra
dixerat: Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum, et succendam usque ad
fumum quadrigas tuas; et nunc dicit Dominus: Ecce ego ad te, et revelabo
pudenda tua in faciem tuam. Illic superbiam, hic mundi hujus arguit
luxuriam, quae Deo mala sunt praecipua in perversione totius hominis,
quia videlicet superbia spiritum erigit, luxuria carnem corrumpit.
Revelabo, inquit, pudenda tua in faciem tuam. Hoc ipsum in psalmo sic
dicitur: Arguam te, et statuam contra faciem tuam (Psal. XLIX). Nunc
enim per mentis superbiam videre dedignaris vel scire, qualem vel
quantam habeas turpitudinis maculam, nec pudet te quod insatiabilem
luxuriam et libidinem sequaris passivam, et si vides, non tibi est
pudori, imo laetaris cum malefeceris, et exsultas in rebus pessimis
(Prov. II), et peccatum tuum sicut Sodoma praedicas, nec abscondis
(Isai. III). Tum nimirum, quando tibi prae magnitudine tribulationis et
angustiae sic superbire, sic laetari, et sic exsultare non vacabit, nuda
turpitudinis conscientia, melius patebit in facie tua, in oculis tuis,
jugi memoria, quasi libro semper aperto, ut semper legere cogaris,
quaecunque fecisti, dixisti aut mente tractasti. Nec soli tibi, o
quaecunque anima hominis operantis malum, Judaei sive Graeci, non,
inquam, soli tibi revelabo pudenda tua, modo quo jam dixi, sed et
ostendam gentibus nuditatem tuam, et regnis ignominiam tuam. Quibus
gentibus et regnis, vel ad quid ostendam illis nuditatem et ignominiam
tuam? Nimirum omnibus gentibus, quascunque feci, de quibus Psalmista:
Venient, inquit, et adorabunt coram te, et glorificabunt nomen tuum
(Psal. LXXXV), ad hoc ostendam, ut videntes damnationis tuae causam,
sciant etiam laudem judicii vel judicantis justitiam, et scientes
dicant: Magna et mirabilia opera tua, Domine Deus omnipotens, justae et
verae viae tuae, rex saeculorum. Quis non timebit te, Domine, et
magnificabit nomen tuum? Quia tu solus pius, quoniam omnes gentes
venient, et adorabunt in conspectu tuo, quoniam judicia tua manifesta
sunt (Apoc. XV). Item. Salus, et gloria et virtus Deo nostro; quia vera
et justa judicia ejus sunt, quia judicavit de meretrice magna, quae
corrupit terram in prostitutione magna (Apoc. XIX). Ut hoc dicant, vel
dicere sciant, ostendam illis nuditatem tuam, et projiciam super te
abominationes tuas, et contumeliis, subauditur tuis, te afficiam, et
ponam te in exemplum, ut videlicet de te capiant divinae laudis materiam
sive documentum; semperque justae severitatis vel severae justitiae Dei
in te sciant experimentum. Quomodo autem omnis qui viderit te, resiliet
a te et resiliendo dicet: Vastata est Ninive? Videlicet eo modo ut
magnum chaos firmatum sit inter te et omnem qui non tenebitur tecum in
tua perditione, et multum laetus erit, quod poterit resilire a te, nec
saltem ad horam capiet transire ad te pro ulla consolatione. Nam cum
dixerit: Vastata est Ninive, nihil addet amplius loqui aut adjungere se
tibi aliquo verbo vel gustu consolantis. Sequitur enim: Quis commovebit
super te caput? Unde quaeram consolatorem tibi? Commotio capitis
aliquando pro insultatione, aliquando pro consolatione solet intelligi.
Pro insultatione, ut illic: Opprobrium factus inimicis meis, viderunt
me, et moverunt capita sua (Psal. CVIII). Item: Deriserunt me, locuti
sunt labiis, et moverunt caput (Psal. XXI). Haec namque praedicta de eo
sunt, quod crucifixo Domino praetereuntes blasphemabant eum, moventes
capita sua (Matth. XXVII). Pro consolatione vero, ut in Job: Venerunt
autem ad eum omnes fratres sui, et universae sorores suae, et cuncti qui
noverunt eum prius, et comederunt cum eo, et moverunt super eum caput,
et consolati sunt eum (Job XLII). Circumstantia discernunt commotionem
capitis, utrum consolantium an deridentium sit. Cum dixisset hic, quis
commovebit super te caput suum? Statim subjunxit: Unde quaeram
consolatorem tibi? Ergo quis commovebit super te caput, idem est ac si
dicat: Quis tibi compatietur, quis te consolabitur, et subaudiendum est,
nullus. Item cum dicit: Unde quaeram consolatorem tibi? Opportune ad
memoriam redit illud, quod Abraham respondit ardenti diviti. Nam quod
uni dixit, omnibus dictum debet intelligi. Unde tibi aditum quaeram, ut
Lazarum mittam, qui refrigeret linguam tuam? (Luc. XVI.) In omnibus
inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut qui volunt hinc transire
ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. Ergo non est unde
quaeram consolatorem tibi, tempus tuae consolationis omne praeteriit.
Recepisti bona, recepisti consolationem in vita tua. Sequitur: Nunquid
melior es Alexandria populorum, qui habitant in fluminibus, aqua in
circuitu ejus, cujus divitiae mare, aquae muri ejus, Aethiopia fortitudo
ejus et Aegyptus, Aphrica et Lybies fortitudo ejus, auxilio tibi
fuerunt. Sed et in ipsa transmigratione ducetur in captivitatem. Parvuli
ejus elisi sunt in capite omnium viarum, et super inclytos ejus mittet
sortem, et omnes optimates ejus affligentur compedibus. Quo tempore haec
prophetia scripta est, quae nunc vocatur Alexandria dicebatur No, et
longe post tempore ab Alexandro Magno Macedone nomen accepit, semperque
sub nomine primo, id est No Aegypti metropolis fuit, et abundantissima
populis. Denique et hi qui res gestas Alexandriae memoriae tradiderunt,
principem eam fuisse autumant. Dicitur itaque ad Ninive, nunquid
populosior es aut potentior Alexandria? Et describitur situs
Alexandriae, quod super Nilum et mare posita, hinc inde aquis et
fluminibus ambiatur. Quod autem Aethiopia Aegyptus, et Aphrica in
praesidio ejus sint, ipse situs provinciarum et urbis ostendit. Haec
quoque, inquit propheta, capietur a rege Babylonis, et in captivitatem
ducetur (Jer. XXXVIII). Parvuli ejus allidentur in capite omnium viarum,
et inclyti ejus sive nobiles compedibus dividentur sorte victorum.
Nunquid tu melior es illa? Non et tu ergo inebriaberis, et eris
despecta, et tu quaeres auxilium ab inimico, subauditur, aeque ut illa
justo judicio. Juxta hanc similitudinem Ninive atque Alexandriae
collationem sive comparationem fieri suggerit prophetiae spiritus, eorum
qui manifeste Deo contrarii sunt, quales illo tempore Assyrii fuerunt,
et eorum qui cum negotiis saeculi sunt impliciti, quales maxime
Alexandrini fuerunt, non tamen professionis voce blasphemant Deum, imo
et profitentur se nosse Deum. Et congrue per Alexandriam populi possunt
intelligi; qui nec tam impii sunt, ut possint ab Ecclesia judicari,
tanquam apud Deum jam condemnati, nec ita religioni quam profitentur
intenti, ut Juda sive Hierusalem mereantur nuncupari. Igitur si
conqueratur in extremo judicio Ninive, id est mundus damnatus super
sententiam suae damnationis, nunquid ait, tu melior es Alexandria
populorum. Et sit sensus: Nunquid tu impiorum universitas juste evaderes
impunita, cum etiam multitudo quae nihil egit tecum contra Deum,
multitudo saeculariter quidem viventium, verumtamen veritatem Dei per
vim non impugnantium, dignum pro meritis portaverit aut portet judicium,
pro eo quod fluctuosis saeculi negotiis nimis intendit, secundum
similitudinem Alexandriae, quae tam negotiosa quam populosa est,
habitans in fluminibus, aquas habens in circuitu, quae sunt pro muris ad
munimentum ejus, unde et ab Aethiopia et ab Aegypto, atque ab Aphrica
multae divitiae commodius ad eam convehuntur, ita ut mare dici possint
divitiae ejus. Hujusmodi intra terminos ejus, quae dicitur Hierusalem
quamplurimi continentur, et quamvis ibi sint vel fuerint pro suis
quisque meritis, aliqui temporaliter, aliqui etiam aeternaliter
puniuntur secundum similitudinem Alexandriae populorum, quorum parvulos
in capite omnium viarum elisos et inclytos sive optimates, ait
compedibus esse afflictos. Hinc illud est, et ad hunc sensum pertinet,
quod Petrus apostolus cum dixisset: Quoniam tempus est ut incipiat
judicium de domo Dei (I Petr. IV), continuo subjunxit: Si autem primum a
nobis, qui finis illorum, qui non credunt Dei Evangelio? (Ibid.) Cum
illo pariter dicamus, secundum praesentem hujus prophetiae locum. Si
judicio Dei persaepe violentia persecutionis super domum Domini incubuit
pro eo quod cum deberent spiritualibus esse intenti, magis carnalia sunt
secuti et saeculares effecti, et propter nomen fidei, per omnia fere
similes Alexandrinis quaestuosis, quis eorum finis, qui omnino non
credunt, et tam verbo quam opere contradicunt Evangelio Dei, per omnia
similes Assyriis superbis et impiis? Et quoniam jam supra meminimus
divitis purpurati, et Lazari mendici, qui duo pro exemplo omni humano
generi sunt appositi. Si Lazarus ex nomine Deo notus, impunitus non est
dimissus, sed recepit mala in vita sua, quis finis tuus debet esse, o
dives, qui et Deo per nomen ignotus es, et recepisti bona in vita tua?
Nunquid tu Lazaro melior aut justior es, ut Lazarus nunc una et simplici
consolatione consoletur, quia dum viveret, non habuit consolationem
vitae illius, tu duplici consolatione consolatus sis, id est ut et tu
purpura indutus et bysso epulatus fueris quotidie splendide, et nunc de
intincto in aqua digito Lazari capias refrigerium linguae tuae? (Luc.
XVI.) Non sic se habet ordo vel ratio justitiae judicii Dei. Ergo et tu
inebriaberis. O Ninive, cujus exemplum est dives ille, et inebriaberis,
inquit, absinthio et felle (Jer. XXIII). Et eris despecta, et tu quaeres
auxilium tuum ab inimico. Videlicet sicut quaesivit ille auxilium a
Lazaro, quem sibi fecerat inimicum. Lazarus primum quaesierat auxilium
ab inimico, jacendo ad januam divitis et cupiendo saturari de micis,
quae cadebant de mensa divitis, utique inimici, quia vel micas nolebat
largiri, versa vice postmodum dives auxilium quaesivit a Lazaro juste
non amico, et non obtinuit. Juxta horum exemplum, o Ninive, o mundus,
qui totus es deditus avaritiae atque superbiae, cum multi qui portandi
sunt in sinum Abrahae, persaepe quaerunt, et quaesierunt auxilium abs te
in aliqua necessitate, et non solum non obtinuerunt auxilium, verumetiam
invenerunt apud te supplicium. Et plane constat quia quaesierunt
auxilium ab inimico, id est a te qui odisti eos et adversaris Deo.
Reddetur tibi vicissitudo, ut et tu quaeras auxilium ab inimico, id est
ab omni quem inimicum tibi fecisti injuste persequendo, et non
obtinebis; sed dicetur tibi: Recordare quia recepisti bona in vita tua,
et iste vel ille similiter mala. Nunc ergo hic consolatur, tu vero
cruciaris (Luc. XVI). Omnes munitiones tuae, sicut ficus cum grossis
suis, si concussae fuerint, cadent in os comedentis. Si ad illam, quam
subvertit Nabuchodonosor, Niniven respicias, locutio est hyperbolica.
Neque enim munitiones, aut muri sive turres, vel oppida Ninive tam
facile cesserunt Babyloniis, ut in casu suo ficis possint comparari
primitivis, quae si concussae fuerunt levi tactu, in os cadent
devorantis. Porro, de toto mundo isto, sicut dicitur vel sicut littera
sonat, ita fiet. Facillime et sicut ejusmodi fici fructus levi motu
decutitur, et non in terram, ne saltem parvus labor sit comedentium, sed
statim in os cadit devorantis, sic in die judicii quando manifeste
veniet Deus noster, et non silebit, quando ignis in conspectu ejus
exardescet, et in circuitu ejus tempestas valida (Psal. XLIX), magno
terrae motu cadent munitiones totius orbis, quantaecunque vel
qualescunque tam spirituales quam materiales possunt intelligi, et illae
quarum primus structor fuit Cain (Gen. IV), et illae quas contra
veritatem exstruxit omnis spiritus erroris, cadent in os devorantis
inferni, glutientis abyssi, gehennalis incendii. Sequitur: Ecce populus
tuus mulieres in medio tui. Et hoc ut ipsa sonat littera, veraciter de
Assyriis sentiendum est. Cum enim prius fuerint viri fortes atque
terribiles, postremo facti sunt quasi mulieres, maximeque Assyriorum
reges, quos maxime viros esse oportuisset. Postremus apud eos, ut refert
Pompeius Trogus, regnavit Sardanapalus vir muliere corruptior. Ad hunc
videndum, quod dum nemini ante eum permissum fuerat, praefectus ipsius,
Moedis praepositus, nomine Arbactus, cum admitti magna ambitione aegre
obtinuisset, invenit eum inter scortorum greges purpuram colentem et cum
muliebri habitu, cum mollitia corporis et oculorum lascivia omnes
feminas anteiret, pensa inter virgines partientem. Haec prima tunc
temporis destructionis imperio Assyriorum causa fuit. Ecce ergo, inquit,
populus tuus mulieres in medio tui. Statimque subjungit: Inimicis tuis
ad apertionem pandentur portae tuae, devorabit ignis vectes tuos. De
mundo hoc probrose constat edici, ex opposito illius laudationis, qua
superius ascensoris coeli viros collaudavit. Clypeus, inquit, fortium
ejus ignitus, viri exercitus ejus in coccineis, igneae habenae currus
ejus (Nahum. II). Isti viri sunt, et istis ad apertionem pandentur
portae hujus Ninive, Domino cum senioribus populi sui ad judicium
veniente et populi ejus, mulieres in medio ejus capientur, et in
aeternam captivitatem devolventur. Tunc devorabit ignis vectes tuos, o
Ninive, quia judicabitur saeculum per ignem, et non poterit resistere.
Sequitur: Aquam propter obsidionem hauri tibi, exstrue munitiones, intra
in lutum, et calca subigens, tene laterem, ibi comedet te ignis, peribis
gladio, devorabit te bruchus. Congregare ut bruchus, multiplicare ut
locusta. Plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sunt coeli. Ad
illam Niniven juxta litteram sic intelligendum est. Prope est obsidio.
Hauri igitur aquam, et cura ne potus desit obsessae. Muni turres,
lateres confice ut interrupta murorum struas. Et cum haec omnia feceris,
ut a brucho humus, ita gladio devoraberis. Sed cum multiplicata fueris
ut bruchus, et ut locusta in unum pariter congregata, et congregaveris
sicut astra coeli divitias tuas, sicut locustae et bruchus et parva
genimina locustarum, quae vocantur atelebus, sole incalescente avolant,
nec reperiuntur, sic tu dispergeris, et fugies. Natura enim haec
locustarum est, ut in frigore torpentes per calorem volitent. Porro
atelebus parva locusta est, inter locustam et bruchum, et modicis pennis
reptans potius quam volans semperque subsistens, et ob quam causam,
ubicunque orta fuerit, usque ad pulverem cuncta consumit, quia donec
crescant pennae, abire non potest. Haec hactenus. Ego autem praesens
capitulum mente pertractans, et intus prospiciens, primum, fateor, vim
dictorum expavesco, sensumque parumper occurrentem prae pondere ipsius
ferre vix valeo, ac deinde beatos illos esse dico qui non generaverunt,
memor pariter ipsius Domini dicentis: Quoniam ecce venient dies in
quibus dicent: Beatae steriles, et ventres qui non genuerunt, et ubera
quae non lactaverunt (Luc. XXIII). Tanta est insania mundi quae
praesenti loco arguitur, tanta gravitas ejus, qui arguit sanctus
Spiritus, ut diu sermo cunctetur, nesciens qua erumpet admiratione
praeventus. Totum ergo capitulum nunc rursus recitare libet. Aquam,
inquit, propter obsidionem hauri tibi, exstrue munitiones, intra in
lutum, et calca subigens, tene laterem, ibi comedet te ignis, peribis
gladio, devorabit te bruchus. Congregare ut bruchus, multiplicare ut
locusta. Plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sint coeli. Unde
sermonis erit initium? Qua ex parte quaeremus explanationis aditum?
Libet primum ingredi ab hac parte qua dicit, plures fecisti
negotiationes tuas quam stellae sint coeli. Nam, post partis hujus
ingressum, melius caetera patebunt. Quid ergo est, plures fecisti
negotiationes tuas, o Ninive, o mundus (cujus quasi caput tunc erat
Ninive), quam stellae coeli, nisi plures fecisti generationes tuas, quam
destinati unquam fuerint, qui vocarentur sancti secundum propositum Dei,
qui omnes stellae sunt coeli. Vere plures fecisti negotiationes tuas,
negotiationes carnis negotiando negotiatione infelici, unde
congregareris ut bruchus, multiplicareris ut locusta, cujus videlicet
bruchi sive locustae exiguitas non minimum a stellarum coeli dignitate
distat. Numerus et ordo tantummodo stellarum coeli sunt in proposito
Creatoris benedicentis primis masculo et feminae atque dicentis:
Crescite et multiplicamini, et replete terram, et subjicite eam (Gen.
I). Congregatio sive multiplicatio, qua congregaris ut bruchus,
multiplicaris ut locusta, non de gratia est illius benedictionis, sed de
ira et infelicitate peccati; de ira ejusdem Creatoris dicentis ad
mulierem post effectum peccati, pro reatu praevaricationis: Multiplicabo
aerumnas tuas, et conceptus tuos (Gen. III). Et quid est multiplicabo,
nisi permittam multiplicari justo judicio? Tu enim, o Ninive, non mihi
generare desiderans, tu, inquam, mundus, non mihi filios facere cupiens,
non mihi de carne tua stellas coeli fabricare intendens, sed tuis
voluptatibus incumbens et tantum in terra multiplicari ambiens, intras
et pertinaciter atque intemperanter intrabis in lutum, calcas atque
calcabis subigens, et tenebis laterem. Fac quod facis, intra in lutum,
et calca subigens, tene laterem. Dum te impendis ad coitum, veraciter
intras in lutum, dum cito turbine libidinis desuper ageris, tuimet
impotens, nimirum calcas subigens, dum complexu stringis et stringeris,
sine dubio tenes laterem. Haec est pars tua, pars sordida, magna
infelicitas. Cui servis hoc agens? Cui generas, ita faciens? Ibi comedet
te ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Comedet te ignis, qui
non exstinguetur, et peribis gladio, quo jamdudum percussus est
diabolus, devorabit te bruchus, id est vermis qui non moritur. Bruchus
namque vermis est, volatilis quidem interdum sed suo pondere
praegravatus, quia pennulis non satis juvatur, detrahitur et lasso in
terra cadit volatu. Sunt igitur istae ejusmodi sententiae, intra in
lutum, et calca subigens, tene laterem, quales grammatici sive rhetores
concessas appellant pulchro locutionis modo, ita se habentes ut et in
compulsione prohibeant, et in prohibitione compellant. Quae tamen ne non
intellectae persuasionis esse videantur, permista sunt aliqua verba quae
manifeste repugnant, ne quod dicitur, audientes imperari vel persuaderi
putent. Ita hic esse manifestum est. Nam cum dixisset, intra in lutum,
et calca subigens, tene laterem, continuo subjunxit: Ibi comedet te
ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Ubi dixit, congregare, mox
apposuit ut bruchus; ubi dixit, multiplicare, statim addidit, ut
locusta. Continuo scientiam vere grandinosam invexit, habentem plurimum
vituperationis, plures, inquiens, fecisti negotiationes tuas quam
stellae sint coeli. Nonne hujusmodi in tali re concessio, magna de
supernis est irrisio. Est enim in coelis nonnulla irrisio, dicente
Psalmista: Qui habitat in coelis irridebit eos (Psal. II). Et quis
unquam sensatus rem vidit vel audivit, quae superna sit irrisione
dignior, quam fuit vel est mundi hujus studium in generando, vel unum
pro exemplo sive experimento istud accipe. Gentes insanae, et ipsi qui
sibi sapientes videbantur Romani, proletarios decreverunt in urbibus
esse, proletarios ab eo dictos, quod nullam habentes occupationem
tantummodo sufficiendae proli vacarent: infelices ac miseri, ad quid
sufficiendae proli? nimirum ad occidendum, ut non deesset diabolo, unde
quotidianum fere posset habere sanguinis humani ludibrium, quotidianum
spectaculum, quoniam educebantur dietim moriturae legiones in praelium,
ubi velut arida stipula caedebantur, ne dicam millia hominum, potius
miriades legionum. Quis non audivit, imo quis audire suffecit, cui
legere vel audire vacavit a constitutione mundi continuas mortes hominum
ferro, fame atque pestilentia pereuntium? Taceo de mortis conditione
communi, quam justitia, imo misericordia coelestis omni generi humano
induxit, dicendo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III),
ne videlicet in anima mortuus, vita carnis homo in aeternum viveret
rapiendus ad judicium, non interveniente morte, ut daemones quibus non
morientibus judicium aeternae mortis repositum est. Inde nunc sermo est
quod homines mortem naturalem non exspectantes, quoties tam multis in
praeliis, tantis millibus sese collegerunt atque convenerunt, ruentes in
ferrum, ut centenaria millium morientium, mirer si quis ex historiis
numerare velit, satis admirari possit. Ad hoc negotium inter caeteras
insanias, proletarios quoque, ut jam dictum est, sibi in urbibus
collocaverunt, ne deessent alii qui, occisis aliis, substituerentur ad
occidendum. Nonne igitur vel pro hac stultitia dignum se fecit mundus,
ut ille qui habitat in coelis irrideret eum dicens: Intra in lutum, et
calca subigens, tene laterem, et caetera, usque ad id, plures fecisti
negotiationes tuas quam stellae sunt coeli, id est, sicut jam diximus,
plures morti et inferno generasti, quam sint vel esse debeant omnes
electi, propter quos ut nascerentur, Deus masculum et feminam fecit, et
benedixit eis? At vero ipsae stellae coeli, id est electi Dei, filii
benedictionis sub hac irrisione plorant, et semetipsos deflent,
recolentes illud lutum suae originis initium, de quo hoc dictum
intelligimus: Intra in lutum, et semetipsos confitentur lutum esse. Et
plorantes dicent: Et nunc, Domine, pater noster tu es; nos vero lutum,
et fictor noster, et opera manuum tuarum omnes nos (Isa. LXIV). Item, et
quilibet eorum dicit: Memento, quaeso, quod sicut lutum feceris me, et
in pulverem reduces me. Nonne sicut lac mulsisti me? (Job. X). Haec
dicendo utique praeoccupant, sive praeveniunt faciem ejus in confessione
(Psal. XCIV). Nam quasi oblitus Deus sit de quam fragili, quam vili
illos materia fecerit, de quibus coelestem fortitudinem exigit, ut
fortes sint et in coelum fortiter ascendere velint et stationes habere,
quarum similitudinem quamdam praeferunt visibiles stellae coeli, de
quibus mentionem praesenti loco fecit, dicendo mundo huic: Plures
fecisti negotiationes tuas quam stellae sunt coeli, reducunt illi,
videlicet Creatori sive plasmatori, ad memoriam unde eos fecerit sive
plasmaverit. Nunquid ergo his qui ejusmodi sunt, dicere novit Deus tale
quiddam, intra in lutum, et non potius operi manuum suarum porrigere
dexteram, ut non intrent in lutum? Sed et si intrat ordinato introitu,
id est, secundum legem quam ipse posuit, qui masculum et feminam creavit
et benedixit, non pertinet ad eum irrisio haec ejus, qui habitat in
coelis? (Psal. II.) Quare? Videlicet, quia causam non habent eamdem,
quam hic praemisit Scriptura, dicens, propter obsidionem. Quaenam causa
est quae significatur, dicendo propter obsidionem, nisi illa propter
quam reprobantur a Deo filii hujus saeculi, quia volunt habere hic
manentem civitatem? Propter istam causam, quasi necessario, quasi
rationabiliter ruebant gentes in libidinem, et uterque sexus quasi aquam
fundebat atque hauriebat immoderatam carnis voluptatem.
|
|