CAPUT XV. De geometria, quod multa secundum illam disciplinam in Scripturis inveniantur.

Geometricae disciplinae multa sunt in Scripturis sacris vocabula, scilicet digitus, palmus, cubitus, pes, passus, stadium, milliare, et caetera talia. Verumtamen haec disciplina magna ex parte curiositatis vitio denotatur, et pro parte illa nusquam in sacris verbi Dei rationibus recipitur. Primum quippe ab Aegyptiis reperta dicitur, quod, undante Nilo et omnibus possessionibus ejus limo obductis, initium terrae dividendae per lineas et mensuras nomen arti dedit, qui deinde longius acumen sapientium profecti, et maris et coeli et aeris spatia metiuntur. Nam provocati studio, sic coeperunt post terrae dimensionem et coeli spatia quaerere, quanto intervallo luna a terris, a luna sol ipse distaret, et usque ad verticem coeli quanta se mensura distenderet, sicque intervalla ipsa coeli, orbisque ambitum per numerum stadiorum ratione probabili distinxerunt. Sed qui ex terrae dimensione haec disciplina coepit, ex initio su et nomen servavit. Nam geometria de terra et de mensura nuncupata est. Terra enim Graece ge vocatur, metra mensura. Sed quid haec ad veram utilitatem? Quo nobis scire vel opinari, quantis a terra stadiis sublevatus sit globus lunae aut solis, quanto superet magnitudinem terrae magnitudo solis, quotve terra ipsa tendatur stadiis. Haec ergo pars cura vel studio vere sapientia digna non fuit. Caeterum et pro parte haec eadem disciplina apud eamdem Scripturam fuit acceptabilis, scilicet in construendo quidpiam ad praeceptum nomini commode et rationabilibus mensuris. Exempli gratia: Fac tibi arcam, inquit, de lignis levigatis, mansiunculas in arca facies et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus, et sic facies eam. Trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et triginta cubitorum altitudo illius (Gen. VI). Rationabilis quippe dimensio est, exceptis profundioribus quae nos latent mysteriis, ubi latitudo sexta est longitudinis, et altitudo decima est portio ejusdem longitudinis. Quinquaginta namque sexta est pars trecentorum, et triginta decima est pars trecentorum. Habetque haec figura similitudinem quamdam humani corporis, quia videlicet corpus hominis prostratum vel supinatum in longitudine sexies latitudinem sui, et decies habet altitudinem sui. Multa itidem in compositione tabernaculi, multa in constructione templi utiliter considerantur, quae praeter structurae ipsius rationabilem modum aliquid innuunt, unde diligentis animus lectoris utiliter magis aedificetur.