CAPUT 5

“Spiritus est qui vivificat, caro autem non prodest quidquam.”

Haec sententia priorem illam nequaquam destruit aut infirmat, qua dixit:

“Nisi manducaveritis carnem Filii hominis,”

et caetera, sed sensum carnale male intelligentium castigat, nihil manducandae carnis suae veritati detrahens. sed, eidem carni spiritum quoque carnis ejusdem simul manducandum superadjiciens.

“Spiritus est, inquit, qui vivificat, caro autem non prodest quidquam.”

Ac si dicat: Eo modo, quo vos intelligitis illud quod supra dixi:

“Nisi manducaveritis carnem Filii hominis et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis,”

nullius animantis caro cum vita sua potest manducari, vel sanguis ebibi. Hoc ab homine ut possit fieri, vel a bestia dum fit, notum est animal trucidari. Ego nulli hoc pacto carnem meam ad manducandum daturus sum.

“Caro”

enim mea, nisi vivens et cum spiritu suo manducetur,

“non prodest quidquam.”

Caro sola, caro sine spiritu

“non prodest quidquam;”

nam

“spiritus est qui vivificat.”

Cum ergo haec dicit, nunquid sensum destruit scriptum in superioribus dictis? Imo supplet et perfici, ne talia carnis ejus frusta nos in fractione panis Dominici manducare arbitremur, qualia membra ejus deposita de ligno, et posita sunt in monumento, scilicet carnem sine anima, sine spiritu, sine vita. Talis

“caro non prodest quidquam,”

imo et majori sacrilegio ventres suos Judaei polluissent, si, postquam crucifixissent, cum dentibus suis exanime corpus in vasissent, permittente illo qui daturus non erat,

“Sanctum suum videre corruptionem (Psal. XV),”

et sic eum manducarent, quomodo intellexerant isti, qui scandalizabantur, non valentes ferre quasi durum sermonem. Talem omnino, id est, exanimem carnem et sanguinem existimare nos vetat in pane et calice suo dicens:

“Spiritus est qui vivificat, caro autem non prodest quidquam.”

Quis autem est spiritus, qui carnem istam, ut manducantibus prosit, vivificat? Ait:

“Verba quae ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt.”

Verba, inquam, quae locutus sum et loquor vobis, quaecunque sunt de me, ex quo descendit Filius hominis, usquequo descendat ubi erat prius, verba incarnationis, nativitatis, passionis, resurrectionis, ascensionis meae, spiritus et vita sunt, spiritus vivificans, vita vivens, et verum vitae verbum. Haec in pane, de quo dicturus sum:

“Hoc est corpus meum,”

et in vino, de quo dicturus sum:

“Hic est sanguis meus,”

invisibiliter operantur, ut vera caro mea sit, et sanguis meus, non mutata specie exteriori, sicut et in singulis hominibus spiritualiter, id est, nihilo immutato de extrinsecus corporis accidentibus, hoc agunt ut membra mea sint, renovati scilicet spiritu mentis, et de multis a corpore diaboli separatis una fiat Ecclesia, quae alio respectu corpus meum, plenitudo mea, dicatur et sit. Haec tria sunt sermonis hujus incrementa, quorum intelligendorum sola fides est meritum. Nam ipsorum intellectus verae et magnae fidei dignum est praemium. Primum est illud, in quod isti fidem non habentes tanquam in durum lapidem offenderunt.

“Nisi manducaveritis carnem meam, et biberitis sanguinem meum, non habebitis vitam in vobis.”

Sequens est illud, quo carnalem sensum illorum percutit, reputantium, quod carnem suam sine spiritu suo manducari vellet, videlicet quomodo manducatur caro cujuslibet pecoris, quae nullatenus cum spiritu suo, nullo modo, nisi mortificata, viventibus manducantium intestinis proficit:

“Spiritus est, inquit, qui vivificat, caro autem non prodest quidquam.”

Tortium est, quo spiritum et vitam ipsam, quae sola manducabilis est, desinit. Nulla enim vita praeter hanc vitam viventibus captabilis est, nec ejus spiritus aut vitae quisquam, nisi rationalis spiritus capax est:

“Verba, inquit, quae locutus sum vobis; spiritus et vita sunt.”

Haec, inquam, tria quae dixi, quae et nunc latius reciprocanda sunt, ut magis ac magis perspicuum fiat, quam pulchra et rationabili veritatis arte gradatim connexa sint. Hoc jamdudum intelligimus, quia

“verba quae locutus est, spiritus et vita sunt.”

Sed qualis spiritus, qualis vita? Primum et hoc dicendum, quia verba, quae multa locutus est, unum verbum sunt; unum, inquam, verbum, quod et ipsum caro factum est. Illud unum verbum multis verbis, id est, multis elementaribus et articulatis sonis locutus est, multis mysteriis incarnationis, nativitatis, passionis, resurrectionis et ascensionis suae in ora nostrarum animarum immisit. Haec verba ejusmodi sunt, imo hoc unum verbum ejus virtutis est quod semper manducari, et nunquam possit consumi, videlicet, quia Verbum Domini manens in aeternum (Isa. XL), ubi comestum fuerit, de bona terra animae rursus pullulat et in magnam segetem resurgit; sicut et aqua illa quae est Spiritus sanctus, cum bibita fuerit, statim fons in potoris pectore scaturit, et in vivae aquae flumina profluit. Et, ut praedictum est, hujusce spiritus aut vitae solius, solus est capax rationalis spiritus, soli haec vita rationali spiritui capabilis est. Propter quod recte et vero cibus et potus ejus dicitur. Sed hoc Verbum caro factum est, et nunc in carne visibili quinque sensibus functa, apud illos multos murmurantes et litigantes, paucos autem credentes praesentia verba faciebat (Joan. IV, VII). Igitur jam neque spiritus, id est Verbum; Verbum enim aeque uti Pater et Spiritus sanctus, unus Deus spiritus est, jam, inquam, neque spiritus, id est Verbum sine carne, neque caro sine spiritu potest manducari: quia nec potest Verbum sine incarnationis suae debita laude amari vel adorari. Sed rursus nullius animantis caro, ut supra dictum est, cum spiritu suo manducari potest. Cum enim manducatur, vel ut manducetur, a spiritu suo separatur, id est, occiditur. Ab hac ergo tali manducatione auditores suos repellit:

“Spiritus, inquiens, est qui vivificat, caro non prodest quidquam.”

Restabat utique in eo quod ait:

“Nisi manducaveritis carnem Filii hominis,”

etc., modum quemdam exspectare manducandi et bibendi, quos simul caro cum spiritu, spiritus cum carne possit manducari ut homini carne et spiritu mortuo simul utrumque prosit. Quem illi modum exspectandum esse intellexissent, si crederent, quia vero increduli erant, impatientes fuere ad discendum. Nam sequitur: