|
|
“Verbum Domini quod factum est ad Joel filium Phatuel.”
|
|
De eo quod ad prophetas dicitur vel scribitur esse,
|
“Factum est Verbum Domini,”
|
|
in initio prophetae praecedentis, scilicet Osee, diximus, secundum
Patrum sanctorum sententiam, fideique catholicae regulam, quia videlicet
ad prophetas quidem factum est, id est, in tempore, vel ex tempore,
accessit hoc Verbum. Ad Deum autem nequaquam factum est, neque enim
factura est, sicut Ariani garriunt, sed in principio erat apud ipsum.
Hoc namque Verbum est Christus Filius Dei, quem et hic Joel filius
Phatuel tam proprio quam paterno nomine significat non minus, quam
praecessor ejus Osee filius Beeri. Joel namque est Deus. Phatuel
latitudo Dei interpretatur. Porro de Verbo Domini, de Christo Filio Dei,
jam dudum longo victrix certamine fides obtinuit et praedicat quia est
Deus. Et quae est latitudo Dei, nisi dilectio vel charitas Dei? Etenim
Psalmista cum dixisset:
|
“Omnis consummationis vidi finem (Psal. CXVIII),”
|
|
charitatem intelligi volens, de qua et Apostolus:
|
“Finis, inquit, praecepti est charitas (I Tim. I),”
|
|
continuo subjunxit:
|
“Latum mandatum tuum nimis.”
|
|
Hujus nimirum latitudinis Dei Christum esse Filium Apostolus idem
confirmat his verbis:
|
“Qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum Filii
dilectionis suae (Coloss. I).”
|
|
Igitur et hujus tam proprium quam paternum vocabulum hoc innuit, quia hi
ad quos factus est sermo Dei per gratiam sunt dii et filii dilectionis
Dei, sicut et ipse unicus dilectionis Filius scriptum esse meminit,
dicens Judaeis:
|
“Nonne scriptum est in lege vestra: Ego dixi: Dii estis, et filii
excelsi omnes?”
|
|
(Joan. X.) Non pauca vel parva esse existimanda sunt ea quae dicturus
est propheta tanti nominis, licet sermone brevi, praesertim quia sic
incipit:
|
“Audite haec, senes, et auribus percipite, omnes habitatores terrae. Si
factum est in diebus vestris, aut in diebus patrum vestrorum, super hoc
filiis vestris narrate, et filii vestri filiis suis, et filii eorum
generationi alterae. Residuum erucae comedit locusta, et residuum
locustae comedit bruchus, et residuum bruchi comedit rubigo.
Expergiscimini ebrii, et flete, et ululate omnes, qui bibitis vinum in
dulcedine, quoniam periit ab ore vestro.”
|
|
Haec et caetera quae sequuntur vere multa et magna sunt, talisque modus
ipse dicendi quo enuntiantur, imo fortiter auribus nostris illiduntur,
ut vere non solum dormientes, verum etiam prae ebrietate absorpti et
sepulti reputentur, quicunque ad clamores istos tam terrificos non
excitantur. Praedicit enim tam primum quam secundum Domini nostri Jesu
Christi adventum, diem magnum et horribilem, hoc vehementer intendens,
ut homines ad ejus adventum per poenitentiam sese praeparent. Summa haec
prophetae intentio est. Etenim quaecunque alia prius vel citius ventura
praedicit, idcirco et a Deo fieri et per prophetas praenuntiari
oportuit, ut citius adimpleta fidem mortalibus facerent de majoribus
longe post futuris. Notanda igitur mira discretio prophetae, imo
Spiritus sancti per prophetam loquentis, qui, apud multitudinem non
unius moris sese verba facere praesentiens, ita in exordio, quo attentos
facere intendit cunctos auditores, bifariam discernit ac distinguit:
Audite, inquit, haec, senes, et auribus percipite, omnes habitatores
terrae. Senes et habitatores terrae hoc differunt quo coeli et terra
apud Isaiam dicentem:
|
“Audite, coeli, et auribus percipite, terra (Isa. I).”
|
|
Senum quippe talium tam venerabilis senectus est, ut etiam coeli merito
vocentur. Senes videlicet, propter mentis canitiem vel sensuum
maturitatem, juxta illud Sapientis:
|
“Senectus enim venerabilis est, non diuturna, neque annorum numero
computata, cani enim sunt sensus hominis et aetas senectutis vita
immaculata (Sap. IV).”
|
|
Coeli autem pro eo quod dicere possunt:
|
“Nostra autem conversatio in coelis est (Phil. III).”
|
|
Porro habitatores terrae cum reprehensione hic dicuntur omnes illi qui
tam terrena corda gerunt, et adeo terrena sapiunt, ut terra quoque
vocari mereantur, de qualibus et ad serpentem dictum est:
|
“Terram comedes cunctis diebus (Gen. III).”
|
|
In duas partes istas omne hominum genus dividitur, et utraque pars hic
in isto propheta invenit vel audit, unde excitetur sive terreatur. Nam
alii sunt quorum ita incanuit fides, exemplo senis Abrahae patris
ipsorum, ut de actibus hominum curam esse Deo non dubitent, et audientes
promissionem de Christo venturo, minasque de judicio futuro, quamvis
temporalibus prosperis abundent, nihilominus tamen ventura credant atque
formident. Alii vero et istis multum dissimiles sunt, qui dummodo
praesentibus bonis affluant, de futuris bonis aut malis nullum habent
respectum. Illos nimirum temporalibus oportet adversis excitari, ut
saltem vexatio sola intellectum det auditui. Itaque jam in exordio
postulata attentione, ut omnes habeant aures audiendi, confestim dicit:
|
“Si factum est istud in diebus vestris, aut in diebus patrum vestrorum,
super hoc filiis vestris narrate, et filii vestri filiis suis, et filii
eorum generationi alterae.”
|
|
Ac si dicat: Nulla haec meminit aetas quae dicturus sum, nec vestro, nec
patrum vestrorum atque majorum facta sunt tempore. Quae sunt illa?
|
“Residuum, inquit, erucae comedit locusta, et residuum locustae comedit
bruchus, et residuum bruchi comedit rubigo.”
|
|
Mala de proximo ventura praemisit habitatoribus terrae, postea dicturus
de Christo judicioque futuro qualia debeant exspectare, ut dubitare
illis non liceat de rebus majoribus procul venturis, cum ista de rebus
minoribus prophetiae pars cito completa fuerit. Denique per erucam
Assyrios, Babylonios, atque Chaldaeos intelligimus, qui, de uno orbis
climate procedentes, tam decem tribuum, quas Jeroboam separavit a domo
David, quam duarum, hoc est Juda et Benjamin, cuncta vastarunt. Per
locustam, Medos, Persas, qui, subverso imperio Chaldaeorum, Judaeos
habuere captivos. Per bruchum Macedones et omnes Alexandri successores,
maximeque regem Antiochum, cognomento Epiphanem, qui instar bruchi sedit
in Judaea et omnes priorum regum reliquias devoravit, sub quo
Machabaeorum bella narrantur. Per rubiginem imperium Romanorum, qui
quarti et ultimi in tantum oppressere Judaeos, ut de suis eos finibus
protrahentes ducerent vel transmitterent captivos, cujus rei mirabilem
atque miserabilem tragoediam plenius scribit Josephus septem
voluminibus, Vespasiani et Titi denarrans triumphos. Haec quatuor regna
subverterunt Judaeam.
|
|