CAPUT III. Item utrum serpentem, qui loqui videbatur, homo irrationalem per naturam esse nesciret.

Item et illud quaeritur, utrum nesciret mulier quod serpens, aeque ut caetera animantia, irrationalis esset, et sua facultate loqui non posset. Si hoc nescivit, minorem (quod absurdum est) intelligentiam in illo lucido Dei paradiso habuit, quam nunc habet in hac obscuritate vitae plenae miseriis, ubi licet caro quae corrumpitur aggravet animam (Sap. IX), scit tamen nullam praeter suam rationalem esse vitam. Si autem (quod verum est) scivit serpentem non nisi alieno spiritu potuisse loqui, profecto in eo mire seductionis immensitas est quod quasi omnipotentiam spiritus ejus mirata est mulier, qui per irrationabile animal humana formare verba potuisset. Quod si ita est, imo quia ita est, non jam dubium remanet, qua ex radice tam vasta, tamque amara idololatriae arbor pullulans expanderit se in omnes gentes, vel unde miseris hominibus innatum fuerit, quod tanta instantia, tamque dementi et stulta reverentia voces articulatas, astutia daemonum formatas per innumera quaesierunt simulacra, pro Deo diabolum, pro veritate colentes mendacium. Hoc, inquam, dubium jam non remanet, unde tanti erroris vitium tam tenaciter hominibus inhaeserit: quia videlicet mater nostra, mater cunctorum viventium Eva, prima felle hujus nequitiae intrinsecus amaricata est, quando in illa facundiam male diserti serpentis, quasi divinam diabolici spiritus sapientiam mirata, et stulte venenata est. Igitur diabolus quidem, sive Satanas, ipse draco magnus et serpens antiquus est. Veruntamen non solus, sed alio serpente, id est, terreno animante invectus, dupliciter hominem decepit infelicem, dum et mentem ejus suggestionis veneno, et carnem vetito inficiens cibo, duplicem nihilominus animae et carnis intulit mortem. Terrenum quippe animal nos littera cogit intelligere, dum dicit, qui serpens erat callidior cunctis animantibus terrae. Et hujus deceptionis intuitu diabolus in Scripturis sanctis, non leo, sed serpens sive draco dicitur, quia videlicet non per vim, sed per calliditatem effectum nostrae mortis est adeptus, quippe qui in homine nihil adhuc juris habuerat, nec invitum ad aliquod peccatum pertrahere poterat, nondum enim erat illud quod congemiscens Apostolus: Video, inquit, aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, et captivum me ducentem in lege peccati, quae est in membris meis (Rom. VII). Quanto nec magis illud erat quod nunc aperta quoque interdum persecutione rugit? Proinde quia non impugnando coegit, sed blandiendo primum hominem ad peccandum illexit, exinde serpens antiquus, sive serpens tortuosus dicitur. Quia vero semel admissus, deinceps crudeliter et furiose super genus humanum tyrannizavit, leo dictus est, utrumque habens malignitatis et saevitiae nomen, juxta Psalmistam dicentem: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem (Psal. XC). Sed jam subsequentem nostrae proditionis consideremus ordinem.