CAPUT V. De consonantia ferialium lectionum.

Feria secunda legitur hoc Evangelium, in quo dictum est: Miserunt pontifices et Pharisaei ministros, ut apprehenderent Jesum (Joan. VII). Sequitur: Jesus autem dixit eis: Adhuc modicum tempus vobiscum sum, et vado ad eum qui misit me (ibid.). Et quid deinde illis eventurum esset subjungit: Quaeretis me, et ubi ego sum, vos non potestis venire (ibid.), scilicet muro infidelitatis obsistente. Quo dicto perspicue se, relictis illis, ad gentes commigraturum esse minabatur. Unde illi quoque quasi divinantes dicunt: Nunquid in dispersionem gentium iturus est, docturus gentes? (ibid.) Huic Evangelio recte illa praemittitur lectio de Jona, qui praedicare nolens Ninivae civitati magnae, fugit in Tharsis, et fluctibus maris se tradidit (Jon. III), desertionem utique gentis suae veritus futuram, ut ait Hieremias, cum gentilibus Deus innotesceret. Jonas enim quod interpretatur columba, qui missus praedicare Ninivae civitati gratiam Dei, Christum significat Dominum ad salutem totius mundi a Deo Patre missum. Nam sicut Jonas magnam Niniven nolens adire, potius maris fluctibus se tradidit, sic Dominus noster corporali praesentia gentes adire nolens, intra seditiones Judaeorum persequentium remansit (Joan. VIII). Efferbuit mare,

“et timuerunt nautae (Jon. I).”

Audiens enim Pilatus accusationem dicentium: quia

“Filium Dei se fecit, magis timuit (Matth. XXVII),”

tandemque persistente gravi fluctuatione clamantium:

“crucifige, crucifige (ibid.),”

lotis manibus in modum nautarum, qui dixerunt,

“quaesumus, Domine, ne des super nos sanguinem innocentem (Jon. I),”

dicensque:

“Innocens ego sum a sanguine justi hujus (Matth. XXVII),”

tradidit illis Jesum, ut crucifigerent, quasi mari immittens. Et absorbuit eum cetus, id est mors, sed adurente ventrem ejus divinitatis igne, tertia die vivum rursus evomuit. Et tunc demum ad praedicationem ejus territa Ninive magna, scilicet mundus, trina mersione baptismi, quasi triduana poenitentia salvatur, et hedera, quae obumbrabat capiti Jonae, videlicet Judaea, quondam habitaculum Christi, aruit

Feria tertia, ubi dictum est in Evangelio: Ambulabat Jesus in Galilaeam; non enim volebat ire in Judaeam, quia quaerebant eum Judaei interficere (Joan. VII), et paulo post tamen: Et ipse ascendit ad diem festum non manifeste, sed quasi in occulto (ibid.), sequitur: Judaei ergo quaerebant eum in die festo, dicentes: Ubi est ille? Et murmur multum erat de eo in turba. Alii dicebant: Quia bonusest: alii: Non, sed seducit turbam. Huic sane Evangelio nonnulla similitudine congruit illa, quae praemittitur lectio de propheta Daniele, licet in Hebraico non habeatur, quod congregati Babylonii adversus regem, dixerunt: Trade nobis Danielem, qui Bel destruxit et draconem interfecit (Dan. XIV), etc. Nam et Judaei vere et spiritualiter Babylonii (I Petr. V), qui nunc quaerebant Jesum, tandem congregati adversus praesidem Romanae potestatis, Pilatum, quae Roma scribitur et est spiritualiter Babylon (Apoc. XVIII), petierunt excitata seditione, ut sibi traderet illum, feceruntque sicut ipse queritur per prophetam:

“Deduxerunt in lacum mortis vitam meam, et posuerunt lapidem super me (Thren. III).”

Cumque victor leonum, scilicet malignorum spirituum, vivum se iterum praebuisset,

“exclamavit rex Babylonis”

videlicet Romanum imperium voce magna dicens:

“Magnus est Deus Danielis (Dan. XIV).”

Voce, inquam, magna. Magnus quippe sonus exstitit, cum primum imperator Romanae urbis, magnae utique Babylonis, fidem Christi suscepit.

“Salutat vos Ecclesia, quae est in Babylone collecta (I Petr. V),”

inquit apostolus Petrus, Romam tropice percutiens.

Feria quarta in Evangelio, circumdantes Judaei Dominum, dicunt: Quousque animam nostram tollis? Si tu es Christus, dic nobis palam (Joan. X). Et respondens Jesus: Loquor, inquit, vobis et non creditis. Opera, quae ego facio in nomine Patris mei, ipsa testimonium perhibent de me (ibid.). Et post aliqua subjecit: Ego et Pater unum sumus (ibid.). Audiat Arius, unum sumus, audiat Sabellius, quia non dixit unus, sed unum. Volentibusque eum lapidare, et de blasphemia calumniantibus: Et si mihi, inquit, non vultis credere, operibus credite (ibid.). Hic, quia non solum Christum, quod quaerebant, sed et Deum se esse protestans, quod intelligere nolunt haeretici, cum intellexerint Judaei, dixerunt: Quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum (ibid.), recte illa praemittitur lectio, qua patribus eorum per singula pene praecepta Dominum se protestatur, et Deum tanquam contumacis servi cervicem duram contundens (Levit. XIX). Nam et isti, filii rebellium et incredulorum tentatorum et murmurosorum tentantes, et cervicem suam obdurantes hoc merebantur, ut quemadmodum corpora illorum prostrata sunt in deserto (Num. XIV), sic ipsi longe a repromissione pellerentur, stantes contra sanguinem proximi, et cuncta supradictae lectionis praecepta transgredientes.

Feria quinta totum lugubre officium, sterilitatem deplorat Judaicae gentis, quae in morem salicum virilitatem habens per legis scientiam, nullum tamen fidei aut boni operis fructum referebat. Ipsi namque, ipsi praecipue Judaei, qui Domino praedicante obsurduerant, quibus ipse dixerat:

“Cantavimus vobis et non saltastis (Matth. XVII),”

salices erant illae, de quibus eadem die sub persona antiquorum sanctorum atque novorum luctuose cantatur: In salicibus, in medio ejus suspendimus organa nostra (Psal. (CXXXVI), etc. Nam ex quo pretiosum illud humanitatis Christi organum in ligno crucis confregerunt, cui dicit Pater in psalmo:

“Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara (Psal. LVI),”

suspenderunt organa sua sancti Patres et prophetae ad salices illas, quia propheta nullus ad Judaeos extunc missus est, et ipsos prophetarum libros, quos legunt, quia non intelligunt, velut organa suspensa vacare permittunt. Videndum ergo quid tam lugubri officio consonum sit in ejusdem diei Evangelio: Reversi ministri, quos miserant pontifices et Pharisaei ut apprehenderent Jesum, reversi, inquam, sine crimine, pleni admiratione, cum dicerent eis illi: Quare non adduxistis eum, responderunt: Nunquam sic locutus est homo, sicut hic homo loquitur (Joan. VII). Plane hoc dicendo, cunctis organis cunctisque cantoribus quicunque ab initio cantaverunt nobis hymnum de canticis Sion (Psal. CXXXVI), dulcissimam illius cantionem, id est doctrinam, veraciter praetulerunt. At illi invidentes et intra semetipsos rixantes, attende quid tandem fecerint. Reversi sunt, inquit evangelista, unusquisque in domum suam (Joan. VII). O salices infructuosae. Expressius significari non potuit summae ac salutaris cantilenae contemptus. Merito ergo in domibus suis hactenus retrusi [reclusi], quas distribuere non potuerunt hi, qui distribuunt domos Sion, sicut illis in psalmo praecipitur:

“Ponite corda vestra in virtute ejus, et distribuite domos ejus (Psal. XLVII).”

In domibus, inquam, suis, id est in malis conscientiis conclusi non merentur ad publicum revocari, ut audiant organa Scripturarum, quae illis suspensa sunt, nobis autem dulciter et aperte canunt. At illi conjuncti filiis Edom, imo caput illorum effecti, commisti, inquam, terrenis et sanguineis persecutoribus sanctae Sion, de quibus eodem die cantamus: Memento, Domine, filiorum Edom in die Hierusalem (Psal. CXXXVI), primum illud proprium divinitatis organum supplicio crucis confregerunt, et inde sapientes et Scribas ad se missos occiderunt, flagellaverunt, lapidaverunt, et persecuti sunt de civitate in civitatem (Matth. XXIII), et in civitatibus quoque gentium persecutionem apostolis per seditionem excitaverunt (Act. XIII, XIV), quodammodo dicentes: Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea (Psal. CXXXVI), ut funditus tunc, si possent, nascentem Ecclesiam subruerent. Et sicut in ecclesiasticis historiis legimus, cum spiritualis Nabuchodonosor, scilicet diabolus, Christianos compelleret ad idololatriam, isti nonnunquam vehementius urgebant. Bene ergo supradictum Evangelium lectio praecurrit de libro Danielis prophetae, quae est oratio trium puerorum qui secundum historiam super flumina Babylonis sedentes et flentes, et in medio ejus salicibus, id est infructuosis hominibus laudem Dei se frustra canere dolentes, insuper statuam auream adorare jussi, et quia noluerunt in fornacem projecti martyria victoriasque Ecclesiae praecurrerunt (Dan. III). Idcirco autem hac potissimum die convenienter positum est hoc officium, quia post hanc diem nulla legitur Evangelii lectio de eo quod Dominus Judaeis publice praedicaverit, et ecce illud divinitatis organum in illis salicibus Babylonis suspensum est.

Feria sexta legitur hoc Evangelium: Collegerunt pontifices et Pharisaei concilium adversus Jesum, et dicebant: Quid facimus, quia hic homo signa multa facit? Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum (Joan. XI), causamque suae sollicitudinis, quasi rationabilem adhibentes: Et venient, inquiunt, Romani et tollent nostrum locum et gentem (ibid.). Nam sub imperio Romanorum erant, quia jam ablatum erat sceptrum de Juda, et dux de femore ejus (Gen. XLI), et Pilatum Romanae potestatis praesidem habebant. At illi quia sic timuerunt pruinam, irruit super eos nix (Job. VI), et duplici contritione contriti sunt (Jer. XVII). Nam et locum et gentem perdiderunt, et deleti de libro viventium (Psal. LXVIII), in terra scripti sunt. Bene ergo illa lectio Hieremiae prophetae praemittitur adversus canes illos, qui Dominum circumdederunt, adversus illud concilium malignantium quod obsedit illum: Domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur, et recedentes a te in terram scribentur (Jer. XVII), et post pauca, pravam sollicitudinem eorum intuens qua dicunt: Venient Romani et tollent nostrum locum et gentem (Joan. XI). Paveant, inquit, illi, et non paveam ego. Induc super eos diem afflictionis, et duplici contritione contere eos (Jer. XVII). Quod factum est per Titum et Vespasianum, quando regno Dei jam perdito, locum quoque et gentem perdiderunt. Quamvis autem multoties Judaei Dominum quaesierunt occidere; nam et lapides non semel sustulerunt ut illum lapidarent, ministros quoque miserunt pontifices et Pharisaei, ut illum apprehenderent. Recte tamen de hoc concilio dixit evangelista: Ab illo ergo die cogitaverunt ut interficerent eum (Joan. XI). Nunc enim quasi non tumultuarie vel populari seditione, aut cum praejudicio, sed legitima judicii sessione sibi videbantur actitare, sollicitudinem suam, ut dictum est, praetendentes, ne cum rex appellaretur, ipsi rei majestatis [laesae] apud Romanum imperium, sub quo erant, addicerentur.