CAPUT VIII. De eo quod dictum est:

“Septies ultio dabitur de Cain, de Lamech vero septuagesies septies.”

Quid ergo est, septuplum punietur? Utique sicut homicida in aeternum punietur, subauditur, nisi poenitentiam egerit. Quemadmodum et ubi dictum est: Omnes enim qui acceperint gladium, gladio peribunt (Matth. XXVI), videlicet illo quem metuens in psalmo dicebat: Qui redemisti David servum tuum, de gladio maligno eripe me (Psal. CXLIII). Nempe si non subaudieris, nisi poenitentiam egerint, sententia non stabit. Sed et in caeteris ubicunque tale quid scriptum est, verbi gratia in propheta: Anima quae peccaverit, ipsa morietur (Ezech. XVIII). Vel in Evangelio: Qui dixerit fratri suo, Fatue, reus erit gehennae ignis (Matth. V), subaudiri oportet, nisi poenitentiam egerit, alioquin sermo secundum fidem non procedit. Ita ergo et hic, cum dicitur: sed omnis qui occiderit Cain, septuplum punietur, id quod jam dictum est subaudiri, et aeternam punitionem oportet intelligi. Septenario namque numero significatur universitas non solum apud ecclesiasticos, sed etiam apud gentiles philosophos. Itaque septuplum, id est, plena et consummata vindicta punietur, subauditur, nisi poenitentiam egerit. Constat autem quod is qui occidit Cain, scilicet Lamech, poenitudinem gessit. Dixit enim uxoribus suis Adae et Sellae: Audite sermonem meum, uxores Lamech, audite sermonem meum, quoniam occidi virum in vulnus meum, et adolescentulum in livorem meum. Proinde et multo aliter de poena sua continuo pronuntiavit, dicens: Septies ultio dabitur de Cain, de Lamech vero septuagesies septies. Dixerat Dominus: Qui occiderit, septuplum punietur, hic autem qui occiderit, dicit septuagesies septies ultio dabitur. Videtur quidem secundum quantitatem numeri plus esse, septuagesies septies ultio dabitur, quam septuplum punietur; sed profecto minus est. Non enim quantitas utriusque numeri, sed natura hic attendenda est: et quidem tam septenarius, quam septuagesimus septimus numerus impar est. Sed non omnium imparium numerorum eadem natura est. Imparium namque alii simplices vel incompositi, alii compositi, alii sunt medii. De compositis et incompositis tantum nunc ad rem pertinet. Incompositus, impar numerus dicitur is cujus nulla pars praeter unitatem invenitur, ut sunt ternarius, quinarius, undenarius, et caeteri tales, quorum praeter unitatem, nullus mensor numerus invenitur. Compositus vero numerus dicitur is quem alius praeter unitatem numerus metitur, ut sunt novenarius, quindenarius, et cum unitate vicenarius. Nam ter terni, novem: quinquies terni, sive ter quinque, quindecim: septies tres, sive ter septem, viginti unus. Hoc ergo septenarius, et septuagesimus septimus differunt, quod septenarius incompositus, ac per hoc insolubilis: septuagesimus septimus vero compositus ac per hoc magis solubilis habetur. Nam septenarium praeter unitatem, nullus metitur numerus: septuagesimi septimi vero, et septenarius, et undenarius, mensores sunt. Nam undecies septem, vel septies undecim, septuaginta septem perficiunt. Cum igitur dicit Deus: Sed omnis qui occiderit Cain, septuplum punietur, insolubilis poena debet intelligi, et subaudiri oportet, nisi praecedens poenitentia solubile, id est, remissibile peccatum fecerit. Cum autem dicit Lamech, septies ultio dabitur de Cain, de Lamech vero septuagies septies, insolubilis vindicta Cain, et solubilis vindicta Lamech debet intelligi. Et recte videlicet, quia Cain poenitentiam non egit, ipse vero Lamech poenitentiam egit, quia peccatum suum confitetur. Et nota quod manifeste Scriptura contradicit eis qui putant peccatum Cain suprema morte deletum, cum de illo am mortuo dicit, septies ultio dabitur de Cain? Ad hunc locum spectat illud quod cum Petrus diceret Domino: Domine, quoties peccabit in me frater meus, et dimittam ei, usque septies? (Matth. VIII) ille quia omnia secundum Scripturas loquitur, respondit: Non dico tibi usque septies, sed usque septuagies septies (Ibid.): usque septies namque peccare, est incessanter et insolubiliter id est absque poenitentia peccare sicut Cain: septuagies septies vero peccare est, peccatum quidem admittere, et per poenitentiam illud solvere, quod fecit Lamech. Caeterum quod apud Lucam dicit idem Dominus: Et si septies in die peccaverit frater tuus in te, et septies in die conversus fuerit ad te, dicens: Poenitet me, dimitte illi (Luc. XVII), de propriis injuriis accipiendum est quas septies, id est quoties admittuntur, dimittere debemus ne audiamus illud a Domino: Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me. Nonne ergo oportuit et te misereri conservi tui? (Matth. XVIII.) Nam de his quae in Deum admittuntur, illud intelligi oportet, quod de Matthaei Evangelio praedictum est, et illud quod idem Lucas ante haec dixerat: Si peccaverit frater tuus, increpa illum. Et si poenitentiam egerit, dimitte illi.