VERS. 18-22.

Dixi in corde meo de filiis hominum, ut probaret eos Deus, et ostenderet similes esse bestiis. Idcirco unus interitus est hominis et jumentorum, et aequa utriusque conditio: sicut moritur homo, sic et illa moriuntur, similiter spirant omnia, et nihil habet homo jumento amplius, cuncta subjacent vanitati, et omnia pergunt ad unum locum; de terra facta sunt, ut in terram pariter revertantur. Quis novit, si spiritus filiorum Adam ascendat sursum, et si spiritus jumentorum descendat deorsum? Et deprehendi nihil esse melius quam laetari hominem in opere suo, et hanc esse partem illius. Quis enim eum adducet, ut post se futura cognoscat? Qui voluit esse Deus sciendo bonum et malum (Gen. III), non moriturus si de ligno vitae gustasset, corrupta primae conditionis naturae perdidit omnem posteritatem haeredem peccati sui. Ejus vicem moda deflet Ecclesiastes: Dixi, inquit, in corde meo de filiis hominum, quos genuerunt illi primi homines Adam et Eva, quod nihil reliquerunt nobis filiis suis illius aeternae et beatae vitae, sed culpae haeredes, et haeredes poenae nos esse Deus voluit, ut probaret, et monstraret dominando quid essemus, quorum pater Adam transgressus Dei praeceptum Deus esse voluit. Propterea omnes exsuperat querelas nostras, querela. Si patres nostri manducaverunt uvam acerbam, quare dentes nostri alieno cibo obstupescunt? Saevae addictus morti semper succumbo labori, quid ergo nisi bestia sum? quid pluris ea possum? Ortus et occasus, usus vitae, spiritus unus par nobis cum brutis animalibus, jure ergo locamur utrique sub aequa conditione. Sexta quippe dies hominem et jumenta vidit simul creari, et illa prima terrae, de qua quadrupedia creata sunt, me primum fecit, propterea nos et pecudes merito ad unum revocamur locum. De terra facti in terram sumus pariter redituri. Spiritus autem unde venit, aut quo vadit? Quis videre et judicare potuit naturam invisibilem? Dicunt tamen qui se jactant scire causas et occultas rationes rerum, quod spiritus filiorum Adam sursum ascendat, victurus ibidem semper; aiunt quoque quod spiritus jumentorum simul cum carne solvatur, aut in terram descendat periturus. Sed quis inde venit, ut me possit de non visis docere, quid mihi restat post mortem? Haec et his similia sub ambiguo dum nutans cogito mecum, tandem deprehendi nihil esse melius

Quam carpendo operum fructum partemque laborum
Ducere sollicitae jucunda oblivia vitae
Dum licet, et tardis se mors procrastinat alis :

quis enim adducet eum ad hoc, ut praesciat illa quae sibi ventura sunt, et post mortem futura? Ista miserantis et infirmantis ab ore locutus, sic arguit Ecclesiastes sensus carnales. Tu, si vis spiritualem quaerere sensum, invenies aliquid quod te delectet quaesisse. Quantum enim ad spiritualem intelligentiam attinet, quoniam homines et jumenta salvos faciet Dominus (Psal. XXXV), et in alio loco: Jumentum, inquit, ego sum apud te (Psal. LXXII), et in omnibus prophetis homines et pecora in Jerusalem salvanda dicuntur, et impleri terram repromissionis pecoribus et armentis, quis scit utrum sanctus, qui hominis appellatione dignus est, ascendat id coelum, et utrum peccator, qui jumentum vocatur, descendat in terram? Fieri enim potest pro incerto vitae hujus et lubrico statu, ut justus concidat, et peccator exsurgat. Et nonnunquam evenit, ut rationabilior et eruditus Scripturis, id est homo, non circumspecte, et ut scientia sui dignum est, vivat, et deducatur ad inferos et simplicior quisque atque rusticior, qui jumentum hominis comparatione dicatur melius vivat et martyrio coronetur et paradisi sit colonus. Sciunt autem et gentiles ex parte, quod Ecclesiastes noverat. Mos enim fuit apud Romanos, in celebratione triumphi, inter aquilas victrices, et coronas lauri, inter multa insignia ventosae pompae, ante oculos triumphantis caudam praeferre animalis fixam super hastam pro vexillo, et post tergum triumphantis sedebat lictor, impellens latus victoris, et dicens ad aurem illius: Memento te animal esse, et hominem mortalem. In his designabant qui haec faciebant, quod cum jumentis sit nobis quaedam comparatio. Quid est autem, cuncta subjacent vanitati? Si terra vanitas, nunquid et coeli, et angeli, throni, dominationes, potestates, caeteraeque virtutes? Sed quae per se bona sunt, ut a bono Creatore condita, ad comparationem majorum vanitas appellantur, verbi gratia: Lucerna lampadis comparatione pro nihilo est, lampas stellae collatione non lucet: Stellam lunae confer, et casea est; lunam soli junge, non rutilat, solem Christo confer, et tenebrae sunt. Ego sum, inquit, qui sum (Exod. III). Omnem igitur creaturam si Deo contuleris, non subsistit. Ne tradas, inquit Esther, sceptrum tuum his qui non sunt (Esth. XIV), vel idolis scilicet, vel daemonibus.