|
|
“Respondit Jesus: Amen, amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex aqua
et Spiritu sancto non potest introire in regnum Dei.”
|
|
Non, inquit, impossibile est, quod proponitur, volentibus introire in
regnum Dei. Nec enim dixi quod oporteat hominem
|
“in ventrem matris suae rursus introire et nasci.”
|
|
Alia nativitas est, qua possibile est hominem quemlibet senem denuo
nasci. Possibile est namque aquam homini adhibere, Spiritum sanctum
super aquam invocare. Invocatus autem statim adest, et familiare sibi
elementum sanctificat, familiare, inquam, nam et
|
“in principio ferebatur super aquas (Gen. I).”
|
|
Et omnino impossibile est invocationem nominis ejus irritam fieri,
maxime ad hoc opus super aquas, cum nomine Patris et Filii invocati.
Itaque non in ventrem matris suae, sed in fontem gratiae Dei potest homo
introire et denuo nasci. Alius autem et vere in ventrem matris suae
rursus ingreditur, quando in sinum hujus gratiae vera fide reducitur.
Mater enim nostra gratia est, mater nostra Dei et beatorum omnium
angelorum ejus, una, concors, et dilecta civitas est. De cujus utero
tunc male nati et foras projecti sumus quando in primo parente, deserta
paradisi requie, propter peccatum expulsi in hoc exsilium decidimus.
Cujus nativitatis infelicitatem vir sanctus mystice deplorat dicens:
|
“Pereat dies in qua natus sum, et nox in qua dictum est, conceptus est
homo . . . Quare non in vulva mortuus sum, egressus ex utero non statim
perii? Cur exceptus genibus? Cur lactatus uberibus?”
|
|
etc. (Job III.) His enim dictis, quatuor originalis deplangit incrementa
peccati, scilicet: suggestionem, delectationem, consensum, defensionem,
quibus quatuor modis omne peccatum consummatur. Sic ergo nati ad mortem,
recte renasci dicimur ad vitam, quando ejusdem matris nostrae, a qua per
peccatum divisi sumus, videlicet supernae Ecclesiae sacramentis per
baptismum immergimur. Sic enim a tribus sinistrae generationis gradibus,
ad tres nihilominus dextrae generationis gradus transmigravimus,
scilicet a diabolo ad Deum: a veteri Adam ad novum, id est, Christum: a
propriis carnis nostrae progenitoribus ad sacros Catholicae Ecclesiae
ministros vel sacerdotes, per quos ascendere incipimus. Igitur cum
dixisset Nicodemus:
|
“Nunquid potest homo in ventrem matris suae rursus introire et nasci?”
|
|
recte Dominus non negavit hoc posse fieri. Quia videlicet, non quidem
secundum carnalem illius sensum potest fieri, sed secundum spiritualis
sacramenti veritatem fieri potest, et fit. Sciendum autem non confestim
hoc dicto coepisse sacramenti hujus celebrari virtutem, sed nec quandiu
idem Dominus noster Deus immortalis homo inter homines deguit, nostram
indutus mortalitatem. At ubi resurgendo ipse a mortuis regnare coepit,
priorque in regni sui gloriam intravit, tunc primum coeperunt renasci,
qui viderunt regnum Dei, videlicet per baptismum commoriendo et
conresurgendo illi, data tunc primum regula baptizandi ab eodem dicente:
|
“Euntes docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii,
et Spiritus sancti (Matth. XXVIII).”
|
|
Non enim vel per baptismum Joannis, vel per aliquod aliud remedium
cuiquam poterat aperiri hic, de quo nunc agitur, introitus regni Dei,
priusquam ipse rex per passionem suam acquireret regnum Dei: priusquam
per aquam et sanguinem de latere suo profluentem, ipsum conderet
sacramentum baptismi, universam Ecclesiam (quae illum apud inferos
exspectabat, sicut alio in loco dictum est) eodem sanguine redimens,
eademque aqua abluens in peccatorum remissionem (Joan. XIX). Quoniam
autem haec homini circumciso locutus est, et sine ulla exceptione
circumcisionis aut praeputii, dixit universaliter:
|
“Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire
in regnum Dei,”
|
|
res ipsa postulare videtur ut quaeramus, imo et quaerentibus cum
Apostolo respondeamus:
|
“Quid amplius Judaeo, aut quae fuerit utilitas circumcisionis?”
|
|
(Rom. III.) Constat enim quia cum haec diceret Dominus, nullus adhuc
introiret in regnum Dei. Ergo dum sine exceptione dixit:
|
“nisi quis renatus fuerit,”
|
|
constat quod et illos oportuerat renasci
|
“ex aqua et Spiritu sancto”
|
|
qui apud inferos detinebantur, quamlibet fuissent sancti aut justi, et,
sicut alio jam loco dictum est, tunc est factum, quando Christus in
cruce moriens, Adae debitum solvit, universamque Ecclesiam, quae
hactenus fuerat, regeneravit (Colos. II), ubi mortuus mirabiliter
sanguinem et aquam de latere suo profudit (Joan. XIX), unde illa
renasceretur, sicut dormientis Adae lateri costam subduxit, unde Eva
fabricaretur (Gen. II). Igitur de causa vel utilitate circumcisionis ita
disserendum est ut pariter intelligamus quod recte ex tunc cessare
debuerit, ex quo moriente Christo in cruce, baptismi sacramentum
conditum. Circumcisionem pro signo justitiae fidei datam esse, Paulus
apostolus testatur, dicens:
|
“Dicimus, quia reputata est Abrahae fides ad justitiam. Quomodo ergo
reputata est? In circumcisione, an in praeputio? Non in circumcisione,
sed in praeputio. Et signum accepit circumcisionis signaculum justitiae
fidei, quae est in praeputio patris nostri Abrahae, ut sit pater omnium
credentium per praeputium, ut reputetur et illis ad justitiam, et sit
pater circumcisionis (Rom. IV),”
|
|
etc. Hoc manifestum est ex serie libri Geneseos, quod Abraham ante
circumcisionem justificatus est per fidem, eadem Scriptura dicente:
|
“Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam,”
|
|
et amicus Dei appellatus est (Gen. XV). Hic autem addit Apostolus, quia
signo circumcisionis signatus est, dicendo:
|
“et signum accepit circumcisionis, signaculum justitiae fidei (Rom.
IV).”
|
|
Signatus est quippe tanquam vas justitiae, continens thesaurum fidei,
quam Deo jam obtulerat in pretium promissionis, ut hoc signo testamentum
ejusdem promissionis firmaretur, et jure teneretur debitor qui
promiserat Deus. Cum enim dixisset Deus:
|
“Circumcidetur ex vobis omne masculinum, et circumcidetis carnem
praeputii vestri,”
|
|
statim addidit:
|
“ut sit signum foederis inter me et vos (Gen. XVII).”
|
|
Bene ergo Apostolus ait, quia
|
“signum accepit circumcisionis, signaculum justitiae fidei (Rom. IV).”
|
|
Quid autem Deus promiserat illi, vel quid credendo justificatus est, ut
hoc fidei signum accepit? Hoc utique promiserat Deus, et hoc ille
crediderat, quod futurum esset semen ejus sicut stellae coeli, et quod
in semine ejus benedicerentur omnes gentes terrae (Gen. XV). Quae
promissio de benedicendis gentibus in semine ejus, prima et ultima
allocutione ejus firmata est. Prima namque apparitione praecipiens illi
ut egrederetur de terra et de cognatione sua: Benedicens, inquit,
benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum, atque in te benedicentur
universae cognationes terrae (Gen. XII). Ultima vero, quando filium suum
Deo obtulit, vocans illum de coelo, cum interpositione juramenti
benedictionem repromittens:
|
“Possidebit, inquit, semen tuum portas inimicorum suorum, atque in
semine tuo benedicentur omnes gentes terrae, quia obedisti voci meae
(Gen. XXII).”
|
|
Unde et repromissio dicitur, quia primo et secundo de benedicendis in
semine ejus gentibus promissio facta est. Cum ergo fides Abrahae, quae
illi ad justitiam reputata est, in eo fuerit, quod credidit in
promissione seminis, et hanc fidem Deus signatam esse voluerit, ubi
convenientius, quam in ea parte corporis, per quam semen trajicitur,
signari debuit? Solent enim irridentes objicere Judaei, cum dicimus eis,
circumcisionem signum fuisse fidei: Cur, inquiunt, non potius in aure,
vel in labiis, sive in alia qualibet nuda corporis parte, quam in ea,
quae semper operitur, positum est hoc signum, ut melius pateret, si, ut
dicitis, pro signo fidei data est? Attamen hoc ipsi negare nequeunt suae
Scripturae auctoritate constricti, quin pro signo fidei, sicut
praedictum est, a Deo data sit. Eis ergo dicimus: Cum circumcisio fidei
signum sit, fides autem in seminis promissione fuerit, nonne
convenientius secundum causam in ipso seminis effusorio, quam in alia
qualibet corporis parte poni debuit? Igitur, ut praedictum est, cum
auctoritate Apostoli, imo et Scripturae veteris, circumcisio fidei
signum est. At vero ipsa fides in promissione seminis est. Constat ergo
quia circumcisio ejusdem seminis exspectandi professio est, et quisquis
circumciditur, semen illud se exspectare profitetur, quod est Christus.
Non enim promissio facta est de seminibus quasi de multis, sed de semine
uno scilicet quod est Christus (Galat. III). Quisquis autem se hoc semen
profitetur venturum exspectare, profecto negat venisse. Igitur quicunque
Christum in carne venisse confitemur, abolita circumcisione, ejusdem
Christi Domini nostri solo sacramento indigemus, de quo nunc agit:
|
“Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto non potest introire
in regnum Dei.”
|
|
Qui si circumcideremur, Christus nobis nihil prodesset (Galat. V): quia
videlicet hoc signo venturum nos exspectare profiteremur, ac per hoc
venisse negaremus. Sed dicit ad haec Judaeus: Quod Deus semel in
sempiternum statuit, nunquam ipse mutari concedit, aut praecipit.
Acquiescimus: Immutabitis enim est Deus. Subjungit itaque: Statuit
circumcisionem in pactum sempiternum, in foedus aeternum. Sic enim de
illo loquitur ad Abraham:
|
“Et statuam pactum meum inter me et te, et inter semen tuum post te, in
generationes suas, foedere sempiterno (Gen. XVII).”
|
|
Et post pauca:
|
“Eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum.”
|
|
Igitur non est hic a Deo, qui et per semetipsum Sabbatum non custodit,
et per baptizatos vel baptistas suos, sempiternum circumcisionis pactum
dissolvit. Ita Judaeis argumentantibus illum psalmi versiculum opportune
importune decantamus:
|
“Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, et in retributiones, et in
scandalum (Psal. LXXXVIII).”
|
|
Hoc enim in illis isto modo impletur, dum Scripturae hujus caeterarumque
sacrarum mensa lectionum fit eis in laqueum, ut prave intelligentes
illaqueentur, et digna retributione fiat eis, ut scandalizati ad lucem
veritatis pervenire non sinantur. Quid enim? Nunquid hoc Scriptura ista
praedicat quod Deus circumcidendi ritum indixerit in aeternum? Nascendi
et generandi successio aeterna non erit, et circumcidendi lex aeterna
esse poterit? Quid ergo? Ipsa Scripturae verba melius inspiciamus, ne
ullatenus excusabiles illos esse suspicemur. Quid Deus voluit esse
aeternum? Quid statuit ut esset sempiternum? Pactum suum, foedus suum.
Quod est illud foedus? quod est illud pactum? Nunquid ipsa circumcisio
foedus est aut pactum? Non utique, sed est foederis vel pacti signum.
Cum enim dixisset Deus:
|
“circumcidetur ex vobis omne masculinum, et circumcidetis carnem
praeputii vestri (Gen. XVII),”
|
|
statim addidit:
|
“ut sit signum foederis inter me et vos.”
|
|
Non ergo circumcisio foedus, sed signum foederis est. Quantum distat
inter testatoris scriptum, et ipsius quod impressit sigillum, tantum
distare certum est inter eam quae ad Abraham facta est seminis, quod est
Christus, promissionem, et ipsam circumcisionem. Promissio namque
seminis, occurrente alacriter fide Abrahae, pactum vel foedus est;
circumcisio vero, signum foederis est.
|
|