CAPUT 2

Nam revera dimisit eam et abiit; dimisit, inquam, Synagogam, et ad Ecclesiam de gentibus abiit, pro eo quod immutationem vultus ejus, id est praedictam veteris sacerdotii, translationem ferens, insaniae deputavit, ita ut per illud quod ibidem de eodem David dictum est, et defluebant salivae in barbam, nihil melius intelligi queat, quam quod infantilia vel inepta, more infantium, quibus dum loqui conantur, salivae in mentum defluunt, Dominus noster illis videbatur loqui, cum diceret:

“Nisi manducaveritis carnem Filii hominis et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis,”

unde lectionis hujus evangelicae sequentia sic habent:

“Multi ergo ex discipulis audientes, dixerunt: Durus est hic sermo, quis potest eum audire?”

In Psalmo praedicto, cujus in titulo per immutationem vultus Davidici mutatio nobis, ut jam dictum est, innuitur veteris sacerdotii. Dicunt pauci illi, qui aliis retrocedentibus, adhaerent hic vero Sacerdoti:

“Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus (Psal. XXXIII).”

Isti autem multi, et omnes quos nomine multitudinis sancta Scriptura denotare consuevit, ut ibi:

“Multi vocati, pauci vero electi (Matth. XX).”

Itemque:

“Annuntiavi et locutus sum, multiplicati sunt super numerum (Psal. XXXIX);”

isti, inquam, multi et multarum palearum cumuli, dicunt:

“Durus est hic sermo, quis potest eum audire?”

Videlicet sicut contrario spiritu aguntur in mente, et resistunt Spiritui Dei, sicut verba bonorum verbis de hoc sacramento dicunt contraria. Dicunt illi:

“Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus,”

dicunt illi:

“Durus est hic sermo.”

Ecce quam contrarii sunt, et quam contraria dicunt. Sicut [sic] enim contrarius est sermo durus suavi, sicut amaro dulcis, sicut aspero mitis. Plane usque hodie contraria ista non desunt, quae tunc in illa Synagoga dicta sunt. Illis quidem durus erat hic sermo, quo dixerat:

“Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis.”

Primum quia sic intelligebant secundum carnem, quam soli sapiebant, quod concidi et sic manducari oportere dixisse carnem suam quemadmodum consueverant concidere et manducare carnes agni, seu cujuslibet bruti pecoris, et bibendum esse sanguinem suum, quomodo nec animalis cujusquam sanguinem gustare lex permittit, dicens:

“Non comedetis cum sanguine (Gen. IX; Lev. III),”

et juxta sensum vel doctrinam ejus neminem posse vitam habere in se, nisi fecisset. Quod tam auctoritate legis divinae quam communi sensu omnium hominum constabat horrendum et exsecrandum facinus esse, atque ideo non modo ad consequendam vitam non valere, sed etiam eidem vitae omnino contrarium vel repugnans existere. Deinde et haec illos movere poterat cum ejusmodi sensum haberent, quod, etsi ullo modo fas esse potuisset, sic illum concidi et manducari sanguinemque ejus ebibi, vix paucis sufficere, ut unusquisque modicum quid acciperet, atque ideo vix centum homines ad vitam pertingere posse, cum copiosa multitudo hominum ad vitam pertinentium nulli, nisi soli Deo, numerabilis sit. Et quidem non adeo mirum fuerit, rudes discipulos tantum mysterium capere nequivisse, cum adhuc pueri essent (I Cor. III; Hebr. V), eisque lacte magis quam solido cibo tunc temporis opus esset, sed inde culpandi erant, et inde judicium pro temeritate incidebant, quia non sui sensus tarditatem vel impotentiam, sed Magistri sermonem incusabant et duritiae arguebant. Illis, inquam, isto sensu durus hic sermo videbatur, istis autem qui hodieque murmurant et litigant cum veritatem corporis et sanguinis Domini defendimus, alias ob causas magnam videmur sonare duritiam. Nam praeter superius dictas, et pro posse repercussas difficultates, non sermonis, sed cordis ipsorum, quibus bonus et suavis sermo iste durus esse videtur, cum argumentosa fide per auctoritatem evangelicam arctati fuerint, ut negare non possint, hoc Domini corpus illud esse, quod pro nobis traditum est, et hunc ejus sanguinem illum esse, qui pro nobis effusus est, cum, inquam, hoc illis constanter astruxerimus, ergo, inquiunt, si non figurate, sed revera panis iste Christus dicitur vel est, quotidie Christus patitur, et toties moritur, quoties panis iste in commemorationem ejus frangitur. Et

“hic, inquiunt, sermo durus est,”

etiam si Paulus non diceret:

“Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur, mors illi ultra non deminabitur (Rom. VI),”

quis hunc sermonem possit audire? Haec et hujusmodi dicere illos experimento dicimus [didicimus]. Econtra quibuscunque revelat non caro et sanguis, sed Pater, qui est in coelis (Matth. XVI), quoscunque attrahit ille ad Filium dulci attractione, id est revelatione Spiritus sancti, dicunt, ut supra dictum est, et sentiunt non durum, sed suavem esse sermonem hunc, quia videlicet gustaverunt et viderunt, et nobis dicunt:

“Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus (Psal. XXXIII).”

Illi quidem qui tunc erant necdum scientes quomodo fieri possent ea quae audiebant, tamen sermonis ejusdem suavitatem sentiebant, ita ut postmodum dicant:

“Domine, ad quem ibimus, verba vitae aeternae habes (Joan. VI),”

quia videlicet humili benevolentia sanatum habentes cordis palatum, hoc de illo sapiebant, quod adipe et pinguedine veritatis et sapientiae non carebant, ea quae jam reverendae auctoritatis magister dignabatur proponere, et submissa mente exspectabant, donec eadem ipse dignaretur exponere. At vero, postquam et ipse sub ipso suae passionis articulo manducandi corpus et bibendi sanguinem suum, modum illis vel ordinem tradidit, et deinde Spiritum veritatis misit, qui doceret illos omnem veritatem (Matth. XXVI; Act. II; Joan. XIX); deinceps et ipsi sermonis hujus suavitatem gustaverunt et nobis gustandum dictis pariter et scriptis apposuerunt. Adjuvante autem eodem spiritu, ut nos quoque gustare et sapere possimus, sicut caetera, sic et illam supradictam objectiunculam jure explodendam improbamus, qua dicunt nobis, quia si revera panis iste Christus est, ergo contra praedicti Apostoli sententiam et contra omnem fidem, toties Christus patitur vel moritur, quoties hic panis in mensa Dominica frangitur. Non ita consenuit fides nostra, neque adeo caligaverunt oculi ejus, ut non videat se frangere panem Dei, et integrum servare Filium Dei, quomodo senex Abraham videre potuit, ut et arietem percuteret, et filium arae superpositum non laederet.