CAPUT 6

“Et qui loquebatur mecum, habebat mensuram arundineam auream, ut metiretur civitatem et portas ejus et murum. Et civitas in quadro posita est. Longitudo ejus tanta est quanta latitudo, et mensus est civitatem de arundine per stadia duodecim millia; longitudo, et latitudo et altitudo ejus aequalia sunt: et mensus est muros ejus, centum quadraginta quatuor cubitorum mensura hominis quae est Angeli.”

Mensor iste nimirum gratiarum distributor, earumque remunerator est. Ipse est enim, de quo Joannes Baptista loquitur:

“Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus et gratiam pro gratia (Joan. I).”

Prius enim in hac vita gratiam dat, diversa credentibus in se tribuens charismata (I Cor. XII), et post, in illo saeculo de quo nunc sermo est, pro gratia bene expensa retributionis aeternae praemia recompensat. Unde notandum quia praesenti loco mensoris hujus mensura, et arundinea dicitur, et aurea. Porro superius quodam loco cum diceret hic Joannes:

“Et datus est mihi calamus similis virgae, dicens: Surge, et metire templum Dei (Apoc. XI),”

non dixit quod calamus ille esset aureus. Illic namque significabatur quo necessarium Ecclesiae Christi Evangelium erat scripturus, in quo videlicet scribendi ministerio, praesens est labor, futura autem remuneratio, quando pro illa bene expensa gratia, reddenda speratur gratia, non qualiscunque, sed aurea, id est locupletissima, ut videlicet illic perfecte cognoscat, qui hic fideliter scripsit aut docuit; quod ex parte cognoverat, hoc in isto significat mensura arundinea, mensura aurea. Nimirum prius, quando his de quibus nunc sermo est, apostolis imo et prophetis multisque Patribus sanctis, dabatur praedicandi vel scribendi gratia sive auctoritas, mensura erat tantum arundinea. Tunc autem ubi, sicut jam dictum est, gratia redditur pro gratia, recte mensura et arundinea est, et aurea. Sed nunquid soli remunerabuntur hi qui facultatem utiliter acceperunt in Scripturis sanctis? Solet namque per arundinem Scriptura significari, ut illic:

“Increpa feras arundinis (Psal. LXVII),”

id est compesce haereticos ferociter corrumpentes Scripturas veritatis; arundine namque codices conscribuntur. Nunquid ergo soli in illa civitate remunerabuntur principes illi qui scripserunt, et non etiam caeteri, qui talem gratiam non acceperunt? Imo et caeteri quicunque Scripturis sanctis obedierunt. Ait enim:

“Ut metiretur civitatem, et portas ejus, et murum.”

Murus namque cujus et portae et fundamenta sunt, universitas est electorum, qui tanquam lapides vivi super fundamenta haec super aedificati sunt (I Petr. II), ad quamdam similitudinem lapidum materialium glutine congruo sibimet in structura manufacta cohaerentium. Omnes omnino propriam mercedem accipient, singuli secundum suum laborem, et secundum mensoris gratiam cum qua laboraverunt (I Cor. III).

“Et civitas, inquit, in quadro posita est,”

id est summa omnium illic pax et concordia est, nec opus erit amplius, ut de pace commoneantur, verbi gratia, quatenus idipsum dicant omnes, et non sint in eis schismata (I Cor. I). Omnes sponte quasi naturaliter ibi sunt concordes, sicut in quadro aedificio parietes, sive anguli omnes sunt aequales. Hoc ipsum verbis aliis repetit, cum dicit continuo:

“Longitudo ejus tanta est, quanta et latitudo.”

Amplius autem cum protinus addit:

“Et mensus est civitatem de arundine per stadia duodecim millia.”

Ut totidem stadia per quatuor partes intelligas, addit adhuc:

“Longitudo et latitudo ejus aequalia sunt.”

Addit tamen et altitudinem, de qua postmodum dicemus. Itaque cum in ambitu civitatis stadia duodecim millia pespicias, ipsa autem civitas quadra sit, facile potes advertere quot stadiis latera singula demetiantur, scilicet tribus millibus. Sed quomodo stabit id quod sequitur:

“Et mensus est muros ejus centum quadraginta quatuor cubitorum,”

quod longe minus est quam tria millia stadiorum? Posset hoc dictum videri de altitudine murorum, quod videlicet muri centum quadraginta quatuor cubitis tenderent in altum, si non dixisset, quia longitudo, et latitudo, et altitudo civitatis aequalia sunt. Erat autem, ut jam diximus, tam longitudo quam latitudo trium millium stadiorum, quod longe superat quantitatem centum quadraginta quatuor cubitorum. Igitur murus hic est alius; longe enim alia, longe minor hujus quantitas est, neque enim hoc vel suspicari licet, quod hic quidem cum dicit:

“Et mensus est muros ejus centum quadraginta quatuor cubitorum quodcunque latus quadrae civitatis;”

illic autem, ubi dixerat:

“Et mensus est civitatem per stadia duodecim millia,”

aream intelligere debemus ejusdem civitatis. Geometricalis namque disciplinae ratio sic habet, quia omnis tetragonus aequaliter latera habens, unum latus multiplicat in se et ea semel multiplicatione aream suam implet. Porro quantitas haec centum quadraginta quatuor cubitorum in semetipsam ducta, vix quidpiam ultra quindecim stadia complet. Quam longe hoc a duodecim millibus stadiorum minus est? Igitur alius, ut jam dictum est, hic atque alius ille civitatis murus est: quod qualiter in civitatibus manufactis fiat, ut intra murum ampliorem murus angustior contineatur, nostra demonstratione non indiget. Denique non incongrue quis aedificaverit, si intra civitatem, cujus ambitus duodecim millia stadiorum sit, arcem fecerit, cujus latus quodlibet centum quadraginta quatuor cubitorum sit. De spiritali aedificatione quaerendum est, quia nimirum ex ipsa litterae superficie sentire compellimur, quod murus alius brevior inter murum ampliorem contineatur. Quid ergo dicemus? nisi quia, quamvis una civitas una Ecclesia sit, duo tamen sunt ordines civitatis, alius eorum qui foris persecutiones passi fortiter sunt praeliati; alius eorum, qui bene operando in pace Ecclesiae cursum consummaverunt vitae praesentis. Stadia namque pugnantium laborem, cubiti significant operantium pacem.

“Mensus est ergo civitatem de arundine per stadia duodecim millia,”

id est, remuneravit magnum, et fortem illum sanctae Ecclesiae ordinem, qui in stadio cucurrit, et pugnavit, et per quatuor partes orbis terrarum sanctae Trinitatis fidem testificando; qui numeri, scilicet quaternarius atque ternarius partes sunt duodenarii; quater namque tria, sive ter quatuor sunt duodecim; suum pro eodem testimonio sanguinem fudit, in quo nimirum ordine apostoli sunt et martyres Christi. Hujus profecto ordinis murus amplior breviorem centum quadraginta trium cubitorum interius murum continet, quia tantorum merita propugnatorum hoc effecerunt, ut infirmorum multitudo in Christi fide confirmata, bonis operibus insistendo ad ejusdem civitatis habitationem perveniret. Igitur nihil huic repugnat quod dicitur:

“Longitudo, et latitudo, et altitudo ejus aequalia sunt,”

per quam pulcherrimae quadraturae figuram consona, et indissociabiliter concers significatur confessio cunctarum, quae illic ascenderunt sive ascendunt tribuum, tribuum Domini

“ad confitendum nomini Domini (Psal. CXXI).”

Longitudo civitatis consonantiam fidei; latitudo sufficientiam charitatis; altitudo perseverantiam spei illorum significat, quae illic remuneranda est.

“Mensura, inquit, hominis, quae est angeli.”

Aequales enim, inquit Dominus, erunt angelis, et filii sunt Dei, cum sint filii resurrectionis. Juxta litteram, cum dicit: Mensura hominis quae est angeli, Angelum sibi apparuisse innuit in figura hominis.

“Et erat structura muri ejus ex lapide jaspide, ipsa vero civitas aurum mundum simile vitro mundo.”

Cum distinctionem facit muri et civitatis dicendo,

“et erat structura muri ex lapide jaspide,”

ipsa vero civitas aurum mundum, nomine muri firmiores, magisque spiritalis propositi fideles; civitatis autem appellatione plateas civitatis, id est laxioris vitae, maximeque laicalis ordinis multitudinem significat; nec mirum quod plateas civitatis aurum fore mundum, sive sterni auro mundo praedicat. Addens, aurum illud sic fore mundum ut simile sit vitro mundo, quia saecularis quoque vitae nonnulli sunt summis compti virtutibus, qui et puritate mentis, et radio fulgent operis. Nam, quia veritatem fidei retinent, recte mundum dicuntur aurum, quia fides aurea virtus est, imo et auro pretiosior dicente Petro apostolo:

“Ut probatio vestrae fidei multo pretiosior sit auro, quod per ignem probatur (I Petr. I).”

Quia vero sanctam confessionem frequentant et peccata sua non defendunt, sed confitendo aperiunt, recte vitro mundo simile dicitur hoc aurum. Quod si quid reprehensibile adhuc in eis est, sperandum est quia post purgatorium ignem fulgidum magis placebit hoc aurum, ita ut totum aurum sit, quia, sicut ait Apostolus:

“Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit, etsi cujus opus arserit, id est, peccatum solubile fuerit, ipse salvus erit, sic tamen quasi per ignem (I Cor. III).”

Sequitur: