CAPUT IX. Quomodo ad instructionem fidei pertineat sequens liber Ecclesiastes:

“Vanitas vanitatum et omnia vanitas.”

Hactenus a nobis habitus sermo intentionem Proverbiorum spectare demonstravit ad instructionem fidei, ex qua justus vivit, nunc juxta propositum demonstrandum est, intentionem libri Ecclesiastes in eo esse, ut certam praebeat rationem spei, scilicet in quo non sperare, et in quo spem suam ponere debeat homo rationalis. Hoc facere ita incipit:

“Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes: Vanitas vanitatum et omnia vanitas. Quod habet amplius homo de universo labore suo, quo laborat sub sole (Eccle. I),”

subauditur, nisi vanitatem? Sic a sole incipiens, quod pulcherrimum est opus Creatoris, et excelsissimum cunctorum, ex quibus vita mortalium subsistit, et delicias parat sibi, cuncta vanitatis arguit, et veraci utique redargutione:

“Praeterit enim, ait et Apostolus, figura hujus mundi (I Cor. VII).”

Nec semel dixisse contentus,

“Vanitas vanitatum,”

iterum ac tertio repetivit:

“Vanitas vanitatum, et omnia vanitas,”

ut animadvertas quam serio loquatur vel agat, praemissa enim auctoritate regii nominis et civitatis Jerusalem. Ait enim:

“Verba Ecclesiastes, Filii David regis Jerusalem (Eccle. I).”

Tribus magnis nominibus pro utilitate audientium paravit huic libro auctoritatem seipsum nominans Ecclesiasten, id est concionatorem, Filium David, et regem Jerusalem. Quid primum est sub sole, in quo spem suam cupidus homo posuit? utique terra. Et in hoc mira dementia est, quia, cum habitatio terrae hujus homini propulso a felicitate paradisi, data fuerit ad poenam, scilicet ut in sudore vultus sui operaretur eam, ipse sibi eam praecipere contendit, quasi ad gloriam. Nonne hoc est vanum, cum dicit: Homo natus ex terreno, et cras moriturus (Gen. III). Hoc tantum terrae est meum, et mei sunt isti tractus? Bene ergo in primis cupiditatem sive possessionem terrae, vanitatis arguit, dicendo:

“Generatio praeterit, et generatio advenit, terra autem in aeternum stat (Eccle. I).”

Ac si aperte dicat: Frustra homines cupidi, terram sibi subjugare, agrum agro copulare contenderunt usque ad terminum loci, contentione nonnunquam horribili usque ad effusionem multi sanguinis, quia tot generationibus praetereuntibus et tot advenientibus, terra hic remansit, nec illos secuta, qui jam praeterierunt; nec illos secutura qui adveniunt, sive adventuri sunt. Generatio praeteriit, sicut nascendo in hunc mundum nihil attulit, ita moriendo nihil auferre potuit, et generatio quae advenit, sive nos ipsi qui nunc sumus, ut verbis utar Apostoli, sicut

“nihil intulimus in hunc mundum, haud dubium quin nec auferre quid possumus (I Tim. VI).”

Eamdem intentionem et in isto quod ait:

“Generatio praeterit, et generatio advenit,”

et in caeteris quae sequuntur, quaecunque vanitatis arguit, prudenter intellige, quia ipsa est, quam idem Apostolus, praemisso, ut jam memoravimus:

“Nihil enim intulimus in hunc mundum, haud dubium quin nec auferre quid possumus,”

protinus expressit, dicens:

“Habentes autem alimenta, et quibus tegamur, his contenti simus. Nam qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem et laqueum diaboli, et desideria multa inutilia, et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem. Radix enim omnium malorum est cupiditas. Quam quidam appetentes, erraverunt a fide et inseruerunt se doloribus multis (Ibid.).”

Quid aliud dicit Ecclesiastes, toties repetendo, vanitas et afflictio spiritus? Hoc etiam dicens inter caetera: Quid enim proderit homini de universo labore suo, et afflictione spiritus, qua sub sole cruciatus est? (Eccle. I) cuncti dies ejus doloribus pleni sunt, nec per noctem mente requiescit.