CAPUT 2

CAP. V.

“Veniat dilectus meus in hortum suum, ut comedat fructum pomorum suorum.”

Ut dilectus meus mihi loquitur, ita est. Ego

“hortus,”

ego

“fons hortorum,”

ego

“fons signatus,”

ego

“gratia ejus, puteus aquarum viventium, et emissiones”

meae

“paradisus malorum Punicorum.”

Veniat ergo ipse in hortum suum, ut comedat fructum pomorum suorum. Non quomodo Eva invitavit virum suum, ego invito dilectum meum. Illa invitavit virum suum ad comedendum pomum non suum, pomum alienum, pomum interdictum; ego invito dilectum meum ad hortum suum, ad comedendum fructum pomorum, non alienorum, sed fructum pomorum suorum, quemadmodum dicit:

“Meus cibus est, ut faciam voluntatem Patris (Joan. IV),”

salus et vita est generis humani, quod ipse plasmavit, quod benedixit, quod perditum reparavit. Et quid tam proprie suum inter omnes fructus pomorum suorum quam ego, quae sum prima de primitiis pomorum, imo etiam fons hortorum. Veniat igitur in hunc hortum suum, et me transferendo in illud tertium coelum, in illum tertium paradisum quo abiit, quo me vidente ascendit (II Cor. XII); comedat fructum pomorum suorum, perficiat, usque in finem perducat gratiam eorum quae in me celebrata sunt operum suorum. Ex quo in coelum abiisti, crebro reverteris in illum quem dicis paradisum emissionum mearum, et comedis de pomis Punicis, quae optima sunt inter primitias earumdem emissionum mearum. Tot enim jam comedis fragmina malorum Punicorum, quot beatas animas martyrum confessorumque tuorum hinc assumis, et transfers in illud vitae sempiternae secretum. Quando ita venies in hunc hortum tuum, ad istum quem dicis fontem hortorum? Quando ita venies ad me, ut ubi tu es, illic ego tecum sim?

“Veni in hortum meum, soror mea sponsa, messui myrrham meam cum aromatibus meis. Comedi favum cum melle meo, bibi vinum meum cum lacte meo. Comedite, amici; et bibite et inebriamini, charissimi.”

Omnia quae generi humano ad salutem sive restaurationem ipsius erant necessaria, ego te silente perfeci; soror mea sponsa, nunc me quiescente, tibi debetur aliqua ejusdem operis portio tua. Quid tantum ad requiem tuam festinas? Ego nascendo, moriendo, resurgendo, et in coelum ascendendo, salutem mundo operatus sum, nunc cum amicis et testibus meis te superesse oportet, et omnium quae facta sunt, idoneum perhibere testimonium, cum necessaria operatione signorum atque virtutum. Diligenter auscultent amici, et enarrent omnibus nuptiarum nostrarum filiis quatuor ista quae facta sunt, quia

“veni in hortum meum,”

quia

“messui myrrham meam cum aromatibus meis,”

et quia

“comedi favum cum melle meo,”

et quia

“bibi vinum meum cum lacte meo.”

Descendendo quippe in uterum tuum et assumendo carnem, ut verus homo nascerer, qui verus Deus eram, veni

“in hortum meum;”

moriendo atque ad infernum descendendo, reversurus cum omnibus sanctis et electis meis qui me exspectabant ab origine mundi,

“messui myrrham meam cum aromatibus meis:”

resurgendo,

“comedi favum cum melle meo;”

ascendendo in coelum,

“bibi vinum meum cum lacte meo”

Descendendo, inquam, in uterum tuum homo factus ego,

“veni in hortum meum.”

Quid enim non meum? Ego quippe, ego ipse sum Verbum,

“per”

quod

“omnia facta sunt, et sine,”

quo,

“factum est nihil (Joan. I).”

Et ille paradisus, de quo Scriptura dicit:

“Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio (Gen. XXI),”

per me plantatus est; et tu hortus alius,

“hortus conclusus,”

per me factus es; et universus emissionum tuarum paradisus, per me plantatus sive plantandus est, propterea dixi

“hortum meum.”

At non sic ille primus homo, de quo sic scriptum est:

“Tulit ergo Dominus hominem et posuit eum in paradiso voluptatis, ut operaretur et custodiret illum (ibid.),”

non, inquam, sic ille dicere potuit:

“Veni in hortum meum.”

Non enim paradisum ipse fecerat sive plantaverat, sed nec in paradiso ipse formatus fuerat. Ego et hortum feci, et in horto natus sum, et, ut aliis verbis utar, ego et civitatem condidi, et in civitate natus sum, sicut scriptum est:

“Homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal. LXXXVI).”

Non suus paradisus erat, atque eo magis operari et commissum custodire illum condecebat. Quod quia non fecit, necessarium erat ut venirem ego in hortum meum, et ultra debitum operando ac serviendo, corrigerem illius peccatum qui nec operatus est debitum. Quomodo correxi?

“Messui myrrham meam cum aromatibus meis,”

id est expandi manus meas in cruce, hoc fructu, ut salvarentur omnes mei quos ille, metendo mortem animae suae, perdidit. Dictum quippe fuerat illi:

“De ligno autem scientiae boni et mali ne comedas, in quacunque enim die ex eo comederis, morte morieris (Gen. II).”

Non obedivit, imo inobediens manus incontinentes ad vetitum extendit. Hoc illi metere fuit: seminaverat enim impiam cogitationem tumens intus, et cogitans esse sicut Deus. Hoc illi, inquam, metere fuit, non myrrham, sed gehennam; non mortem corporis, quae interdum pretiosa est, sicut dicit psalmus:

“Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus (Psal. XIII),”

sed mortem animae, quae mors mala est, sicut item dicit Psalmista:

“Mors peccatorum pessima (Psal. XXXIII).”

Mortem illam messuit, morte illa statim mortuus fuit, ubi pomum de arbore rupit et momordit, juxta veritatem dicentis:

“In quocunque enim die comederis ex eo, morte morieris (Gen. II).”

“Ego”

autem

“messui myrrham meam,”

scilicet corporis solam mortem, mortem pretiosam. Seminaveram ante justitiam, seminaveram humilitatem et obedientiam spontaneam, cum essem ego non ut ille, tantum homo, sed et Deus et homo. Considerabam illud unde Patre minor essem, scilicet natura carnis, sicut scriptum est:

“Minuisti cum paulo minus ab angelis (Psal. VIII),”

et secundum illam naturam ita justitiae ordinem tenui, ut omnibus subditus essem et obediens Patri, tanquam minor majori, homo Deo, creatura Creatori, secundum legem Mosi. Exempli gratia:

“Ter in anno apparebit,”

inquit,

“omne masculinum tuum coram Domino Deo tuo (Exod. XXXIV),”

scilicet in solemnitate Azymorum, in solemnitate primitivorum mensis, et in solemnitate exitus anni, quae est solemnitas Tabernaculorum. Haec enim pars justitiae sive obedientiae maxime mihi seminarium myrrhae fuit; quia exinde inimicis meis opportunitas venit me interficiendi, dum sciens eos tractare mortem meam, nihilominus propter praeceptum legis ascendi Hierosolymam. Ita factum est ut meterem

“myrrham meam cum aromatibus meis,”

id est ut per obedientiam pervenirem

“usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II),”

cum qua et per quam omnia traxi ad me (Joan. XII), et acquisivi omnes electos meos a constitutione mundi (Ephes. I). Quid deinde?

“Comedi favum cum melle meo,”

id est surrexi a mortuis, recepi carnem meam, non ultra morituram semperque victuram eam Verbo sibi unito, Verbo Deo, quod sum et eram ego. Miranda oppositio, mirabilis correctio! Ille primus homo requisitus sive redargutus de peccato suo, quoniam semetipsum defendit, non solum mortem animae, quam incurrerat, non evasit, verum etiam mortem corporis insuper acquisivit, dicente Deo:

“Quia pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III).”

Ego autem, quoniam tradidi pro peccato, non meo, sed alieno, memetipsum, obediens Patri, non solum vitam animae non amisi, quasi propter maledictum legis, dicentis:

“Quia maledictus a Deo est, qui pendet in ligno (Deut. XXI),”

verum etiam vitam carnis cito recuperavi, et ecce sum homo in utroque, scilicet in corpore et in anima vivus, contra quod ille fuit in utroque mortuus. Itaque et mel meum cum favo meo, et

“favum meum cum melle meo comedi,”

quia mel meum favum suum recognovit, et favus meus melle meo respiravit, ita ut nulla unquam myrrha interfluere possit, id est vitae et Verbi, quod ego sum sempiterna dulcedo, carnem meam rursus decoravit, et caro in divinitatis gloriam transivit, ita ut ipsa jam mori vel mors ei dominari ultra non possit. Hoc sacramentum nesciebant adhuc amici nostri, quando redivivus apparens eis, dixi:

“Habetis hic aliquid quod manducetur?”

(Luc. XXIV.) Et tunc obtulerunt mihi partem piscis assi et favum mellis. Comedi coram eis non prius favum mellis, et deinde partem piscis assi, sed prius partem piscis assi, et deinde favum mellis, et sumens reliquias, dedi eis, hoc signo edocens, quod et ipsi exemplo meo prius passionibus atque pressuris desiccandi, ac deinde favo consurgendi mecum forent satiandi. Similiter et inimici mei nesciebant sacramentum dicti hujus, quod dixi, et nunc dico:

“Messui myrrham meam cum aromatibus meis,”

et nihilominus dabant mihi bibere vinum myrrhatum (Marc. XV), vinum cum felle mistum (Matth. XXVII). Post illum resurrectionis favum ista est gloriae et honoris consummatio, quia

“bibi vinum meum cum lacte meo,”

id est laetificatus sum ascensionis gaudio, completa Scriptura, quae dicit:

“Laetificabis eum in gaudio cum vultu tuo (Psal. XX).”

Nam ego sum ille rex, de quo dicebat:

“Domine, in virtute tua laetabitur rex, et super salutare tuum exsultabit vehementer (Ibid.)”

Illa laetitia, illa vehemens exsultatio, ista est quam nunc dico:

“Bibi vinum meum cum lacte meo.”

Ascendi enim in jubilo (Psal. XLVI), et inde non solum laetatur cor, verum etiam exsultat caro; et idcirco dixi:

“Bibi vinum meum cum lacte meo.”

Hoc vinum meum, oblivionem mihi fecit laborum praeteritorum, juxta illud:

“Da siceram moerentibus, o Lamuel, et vinum his qui amaro sunt animo. Bibant et obliviscantur egestatis, et doloris non recordentur amplius (Prov. XXXI).”

Bibi, et bibendum dedi his, qui amaro mecum fuerunt animo, vinum cum lacte meo. Biberunt et obliti sunt egestatis atque doloris: egestatis, qua prius egentes fuerant, utpote

“homines sine litteris et idiotae (Act. IV);”

doloris, quo propter passionem meam doluerant, sicut praedixeram eis jam hora passionis imminente;

“sed quia haec locutus sum vobis, tristitia implevit cor vestrum (Joan. XVI).”

Item:

“Et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis, iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis (ibid.).”

Hoc sacramentum nescientes, qui videbant et audiebant eos, scilicet quod bibissem ego et gustandum praebuissem illis vinum meum cum lacte meo, dicebant, nescientes quid loquerentur,

“quia musto pleni sunt isti (Act. II).”

Denique Spiritum sanctum dederam illis, Spiritum Paracletum, qui unus idemque est, et vinum meum, et lac meum: vinum meum, quia gaudium de praesentibus bonis; lac meum, quia consolatio de praeteritis malis; vinum meum, quia dilectio Dei; lac meum, quia dilectio proximi. Et dicebam eis:

“Comedite, amici; et bibite, et inebriamini, charissimi.”

Quid comedetis, et quid bibetis? Nimirum reliquias, quas ego sumens dedi vobis, reliquias favi mei et mellis mei, reliquias vini mei et lactis mei, non sine reliquiis myrrhae meae vel piscis assi mei. Non quomodo serpens mulierem Evam, et mulier virum suum invitavit ad comedendum, ego invito vos ad comedendum et bibendum; imo contra illud quod illi comederunt, ego necessariae comestionis atque bibitionis appono vobis antidotum. Serpens non dabat illis de suo, sed suadebat rapere de alieno. Ego do vobis de proprio, de favo et melle meo, de vino meo et lacte meo, imo et de corpore meo, de sanguine meo, simul et de spiritu meo. Spiritus hic veritatem loquitur vobis contra mendacium, quod serpens loquebatur illis. Quid enim locutus est illis:

“Scit enim Deus, quia quocunque die comederitis de ligno illo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut dii, et idcirco prohibuit ne comederetis (Gen. III).”

Hoc dicens ille spiritus blasphemiae, magnam Deum asseruit contra hominem habere invidiam. Iste autem Spiritus veritatis, quid dicit vobis? Scit enim Dei Filius, quia

“si manseritis in illo, et ipse in vobis (Joan. XV),”

eritis sicut filii Dei, eritis dii, eritis

“omnes filii Excelsi (Psal. LXXXI),”

quia aperientur oculi vestri, aperientur vobis sensus, ut Scripturas intelligatis, et idcirco dixit vobis:

“Accipite et comedite, hoc est corpus meum. Accipite et bibite, hic est sanguis meus (Matth. XXVI).”

Hoc dicens iste spiritus gratiae, magnam circa nos insinuat Dei benevolentiam.

“Comedite.”

igitur.

“amici, et bibite, et inebriamini, charissimi.”

Hoc unum de similibus loquor vobis, de similibus serpentis. Non enim sine causa dixi:

“Et sicut Moses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium hominis, ut omnis qui credit in ipso, non pereat, sed habeat vitam aeternam (Joan. III).”

Non, inquam, sine causa dixi, quia videlicet ecce loquor vobis unum de similibus serpentis. Quid est illud, unum de similibus?

“Comedite,”

inquit ille,

“et eritis sicut dii, comedite et bibite,”

ego dico, et eritis vos gratia, quod sum ego natura, scilicet filii Dei. Neque illi, videlicet primi homines, in fructu ligni vetiti videbant hoc quod audiebant, scilicet divinitatis effectum, neque vos videtis in pane et vino corporalibus oculis, sic esse, ut dico corpus et sanguinem meum. Illi videbant solummodo arboris pomum, vos videtis solummodo panem et vinum. Plus ille serpens quam videretur credi sibimet voluit, et creditum est illi, plus et ego mihi ut credatis exigo quam videre possitis corporis oculis, et credendum est mihi, ut quo ordine mors introivit, eodem foras mittatur, et vita sublata male credulus, bene credentibus recuperetur. Quo enim ordine vita sublata est et mors introivit? Eo videlicet, ut morte animae praecedente, mors carnis subsequeretur. Nam quo die comederunt primi homines vetitum, eodem morte animae, morte peccati mortui sunt, et deinde morte carnis, suo quoque die vel tempore in pulverem reversi sunt. Ibi vos quoque amici, et secundum animam mortui, et secundum carnem mortales facti estis.

“In Adam”

quippe

“omnes moriuntur (I Cor. XV),”

et hoc scienter unusquisque vestrum confitetur. Nunc autem quid spiritus dicit?

“Elevare, elevare, consurge Hierusalem, quae bibisti de manu Domini calicem irae ejus, et usque ad fundum calicem soporis bibisti, et potasti usque ad faeces. Duo sunt quae occurrerunt tibi, vastitas, et contritio, et fames et gladius. Filii tui projecti sunt, dormierunt in capite omnium platearum, sicut bestia illaqueata, pleni indignatione Domini, increpatione Dei tui (Isa. LI).”

Quam dicit indignationem Domini, ipsa est mors animae, et quam dicit increpationem Dei tui, ipsa est mors corporis, et ipsa est calix, quem bibisti, inquit, de manu Domini, subauditur, increpantis atque dicentis,

“in sudore vultus tui vesceris pane tuo, donec vertaris in terram, de qua sumptus es, quia pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III).”

Nam calicem mortis animae bibisti, non de manu Domini Dei tui, sed de manu serpentis antiqui inimici tui. Mortis corporeae calicem idcirco bibisti de manu Domini, quia sublata vita animae, vita corporis si perpetua fuisset, nimis esset inutilis. Haec duo occurrerunt tibi, inquit. Ac deinde subjungit:

“Idcirco audi haec, paupercula, et ebria non a vino. Ecce tuli de manu tua calicem soporis, fundum calicis indignationis meae. Non adjicies, ut bibas illum ultra (Isa. XLI).”

Hoc agitur nunc, o charissimi, dum dico vobis:

“Comedite, amici; et bibite, et inebriamini. Amici,”

inquam,

“et charissimi. Jam enim non dico vos servos, sed amicos meos, quia omnia quaecunque audivi a Patre meo, nota feci vobis (Joan. XV).”

Idcirco non dico, chari; sed dico, charissimi, quia charitas erga vos maxima mihi est, qua major esse non potest.

“Majorem enim hac dilectionem nemo habet, quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis (ibid.).”

Hoc ego facio. Nam, ecce dum morior, dum ad mortem trador, jamque venditus in morte agonizor, corpus quoque meum comedendum et sanguinem meum bibendum vobis appono, ut sicut jam dixi, quo ordine mors introivit, eodem foras mittatur de animabus et corporibus vestris. Primo quippe foras mittitur mors animae, dum comeditis et bibitis sacramentum mortis vel passionis meae, quia sicut quodam loco dixi:

“Qui manducat me, ipse vivet propter me (Joan. VI).”

Post hoc foras mittetur mors corporis, scilicet quando omnes resurgetis, quod et vos me primo resurgente fideliter creditis, sicut itidem ego dixi de illo,

“qui manducans me, vivit propter me, et ego resuscitabo eum in novissimo die (ibid.).”

Dicit aliquis: Sancti itaque patres vestri quomodo vivent, qui non comederunt neque biberunt hoc vitae sacramentum, nisi tantum in figura et in generatione una, quando

“manna in deserto comederunt (Exod. XVI; I Cor. X),”

et aquam de consequente eos petra biberunt? Ad haec, inquam, sicut viventibus vobis pro modo vestro, ita et defunctis illis pro modo ipsorum, sapientia Dei providit, eamdemque mensam paravit. Siquidem dissipati sunt illi, quoniam animae quidem apud inferos sunt in requie spei, corpora vero requiescunt in sepulcris, dissipabor et

“ego panis vivus, qui de coelo descendi (Joan. VI),”

et anima quidem ad animas illorum, corpus vero descendit ad corpora ipsorum, scilicet in ejus terrae ventrem, quo illa recepta sunt. Mox animae illorum reviviscunt in vita plena atque perfecta, cujus in spe aliquatenus vixerunt; in novissima autem die vobiscum resurgent resurrectione corporum. Atque ita fiet quod dicit aliquis vestrum, quodque firmiter tenet fides omnium vestrum, quia

“sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur (I Cor. XV).”

Hoc tantae salutis sacramentum ab initio non feci vobis, hunc cibum potumque vitae aeternae hactenus non porrexi vobis, cum ambularetis mecum ad praedicandum Evangelium regni Dei. Non enim tempus erat, neque ordo poscebat ut vobis cibus aut potus daretur novae salutis, priusquam mundaremini, priusquam deleretur macula vestra, macula reatus antiqui, quam contraxerunt comedendo vetitum, vobisque omnibus nascituris intulerunt jam dicti homines, primi parentes vestri. Mundari autem aliter neque vos potuistis, neque potuerunt veteres amici nostri, sancti antiqui ab origine mundi, nisi per effusionem sanguinis mei,

“lavacrum regenerationis (Tit. III), ”

scilicet sanguinis et aquae de latere meo decurrentis. Non igitur ante vobis facere aut dicere debui,

“accipite et comedite, amici; accipite et bibite, charissimi;”

non, inquam, ante, sed in ipso articulo passionis meae vel mortis, qua emundati estis, unde et dico vobis, quia et

“vos mundi estis propter sermonem, quem locutus sum vobis (Joan. XV).”

Nam quia credidistis, et quia permansistis mecum in tentationibus meis, idcirco ex quo ego coepi agonizari vos coepistis emundari; ac proinde sicut jam mundis, sicut emundatis a peccato originali, quod primus homo per cibum contraxit, hunc cibum et hunc potum feci vobis apponendum caeteris amicis et filiis nostris post vos nascituris, hoc ordine ut ipsi prius laventur aqua baptismatis, quae post sanctificationem Verbi cum signaculo crucis sive exorcismo passionis meae vel mortis, non erit alia, sed eadem quam cum sanguine meo de latere meo jam mortuus profundam, percussus lancea militis, et tunc demum particeps fiat cibi hujus ac potus eo modo quo tradidi vobis.

“Inebriamini”

igitur,

“charissimi;”

inebriamini, inquam, ita ut egestatis vestrae obliviscamini, et doloris amplius non recordemini. Nam

“corpus quidem mortuum,”

id est, certissime moriturum est

“propter peccatum, spiritus vero vivit propter justificationem (Rom. VIII).”

Et ipsam mortem et omnes modos sive species mortis atque poenarum, quidquid doloris et quidquid gaudii, quidquid timoris et quidquid spei mundus habere, sive inferre potest aut potuit, obliviscimini charissimi prae ebrietate vini vestri, prae abundantia Spiritus sancti, prae dulcedine nuptiarum nostrarum, nuptiarum praesentium quibus interesse meruistis, quarum festivitatem videre primi meruerunt beati oculi vestri. Vos enim estis convivae nuptiarum praecipui, qui primi omnium aquam, vinum factum gustare meruistis. Siquidem jam hoc ipsum quod non habetis tristitiam sive dolorem saeculi, quod contemnitis gaudium mundi, quod timorem hominis non timetis, quod non in homine speratis, quae videlicet quatuor passiones aquae mortuae, imo et aquarum mortuarum quaedam capita sunt, sed solummodo secundum Deum contristamini (II Cor. VII), solummodo in Spiritu sancto gaudetis, solum Deum timetis, et in solo Deo speratis, jam, inquam, hoc ipsum est praegustare factum ex aqua vinum, et ebrietatis initium, veniet autem satietas, perficietur ebrietas, post hoc, juxta illud in psalmo:

“Inebriabuntur ab ubertate domus tuae, et torrente voluptatis tuae potabis eos (Psal. XXXV).”

Ecce haec sunt, soror mea sponsa, quae feci, quaeque dixi amicis et charissimis meis, veniens

“in hortum meum,”

metens, ut jam dixi,

“myrrham meam cum aromatibus meis,”

comedens

“favum meum cum melle meo,”

et bibens

“vinum meum cum lacte meo.”

Caeterum quod optas et dicis post haec omnia:

“Veniat dilectus meus in hortum suum, ut comedat fructum pomorum suorum,”

hoc desiderans, ut te, quam dixi hortum conclusum, cujus emissiones sunt vel esse incipiunt per mundum universum paradisus malorum punicorum; te, inquam, hortum conclusum, fontemque hortorum, mox accipiam ad meipsum,

“ut ubi ego sum, illic et tu sis mecum (Joan. XIV),”

hoc nimirum ratio differre postulat, videlicet in primis, ne vacet huic mundo dicere quod nunquam mulierem viderit, de qua novum hoc audit ex Evangelii nostri praedicatione,

“quia misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege (Galat. IV).”

Pulcherrimum atque ordinatissimum est quod dum adversarii nostri libros bajulant secum, dicentes sive scriptum habentes:

“Ecce virgo concipiet et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel (Isai. VII),”

et amici nostri praedicant in ista plenitudine temporis hoc esse perfectum,

“sequentibus signis”

ad confirmationem dictorum (Marc. XVI), tu quoque ades media librorum praecedentium atque praedicatorum signorumque subsequentium; tu, inquam, virtutum operatrix, ac totius sanctae magistra religionis, qualem nunquam oculus vidit, qualis ab initio, quando Eva facta est, non fuit, nec est, nec erit in cogitationibus suis, in verbis suis, in factis suis, in omni odore suavitatis, in omni flore et fructu honoris ethonestatis (Eccli. XXIV). Ecce venturi sunt homines spiritus contrarii, spiritus contra semetipsum divisi, et contra conclusionem horti mei, contra virginitatem uteri mei [al., tui], contra paradisiacas emissiones tuas, multa ac diversa, imo et contraria dicturi, videlicet Carpocratiani, Valentiniani, Apollinaristae, Pauliani, Jovinianistae, et alii spiritu erroris seducti sive seducendi, per quos serpens antiquus sibilabit, ut dicant, alii me hominem fuisse tantum, et utroque sexu progenitum; alii me nihil corporis assumpsisse ex te, sed transisse per te quasi per fistulam, alii non me hominem verum, sed in phantasia apparuisse hominem phantasticum, alii non semper me fuisse, sed ex te sumpsisse initium, alii filios te ex Joseph suscepisse post me natum. Tandiu igitur differri te oportet et detineri in peregrinatione ista, donec interimas et istas et caeteras haereses universas, narrando fideliter, quod praedicetur et scribatur veraciter; narrando, inquam, prout tempus et causa postulaverit, quod non me ex viro, sed ex superveniente Spiritu sancto conceperis, quod non ita per te, quasi per fistulam transierim, sed de ipsa carnis tuae substantiam veram carnis substantiam susceperim, quod non phantasticum, sed verum et vere humanum corpus acceperim, et in coelum levaverim, quod non ex te initium sumpserim, sed ante te, imo et in principio ante omnia saecula Deus Dei Verbum ego exstiterim, et post me natum semper virgo sis, juxta quod Ezechieli prophetae dictum fuit, quia

“porta haec”

semper

“clausa erit (Ezech. XLIV).”

Portas istas et omnes ejusmodi emissiones tuas, tempus tuum erit, ut cum anima tua faciam id quod summopere desiderans, dicis: Ut

“veniat dilectus meus in hortum suum, ut comedat fructum pomorum suorum.”