CAPUT XVIII. Quod illum quidem Deus in paradiso voluptatis posuit; in isto autem, quod est mirabilius, quemdam paradisum sanctus Spiritus contulit, et fluvium inde doctrinae evangelicae produxit.

Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio, in quo posuit hominem quem formaverat; produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu, et ad vescendum suave, lignum etiam vitae in medio paradisi, lignumque scientiae boni et mali. Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis, ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita (Gen. II). Revera et antequam flos iste de virga stirpis Jesse ascenderet, plantaverat idem Dominus, idem Deus Spiritus sanctus, paradisum voluptatis spiritalem, et in eo omne lignum pulchrum visu, et suave ad vescendum, sed super nullum lignorum omnium potuerat requiescere. Paradisus quippe sanctorum antiquorum patriarcharum et prophetarum erat Ecclesia, et in ea pulchrum lignum Abraham, pulchrum lignum Isaac, pulchrum lignum Jacob, pulchra et suavia ligna caeteri patres sancti et justi, quorum fidei fructus hodie quoque legentibus ad vescendum, id est imitandum valde suavis est. Et super talium flores lignorum aliquando hic Spiritus Domini residebat, sed, ut jam dictum est, super nullum istorum requiescere poterat. Plantaverat, inquam, Dominus hujusmodi paradisum voluptatis ab initio, id est a primo electo. Primus quippe electus, prima hujus paradisi fuit plantatio. Et illum quidem hominem posuit Dominus Deus in locali paradiso, hunc autem paradisum spiritualem, quod mirabile est, posuit Spiritus sanctus in homine isto. Attamen cui mirum hoc videbitur, rite perpendenti amplitudinem animae ejus? Nec enim parvae amplitudinis est anima, in qua plenitudo divinitatis inhabitat (Col. II). Igitur, et verius dicam, ipsa talis anima paradisus deliciarum Dei facta est, totum intra se plantatum continens paradisum Scripturarum, lignum etiam vitae in medio paradisi, id est ipsam Verbi aeterni substantiam in medio suo, lignum quoque scientiae boni et mali, id est tentationes ex nobis susceptae infirmitatis. Nam quia per illud lignum primus homo tentatus et victus est, recte illo infirmitas humana intelligitur, per quam iste tentatus fidelis inventus est, tentatus, inquam, per omnia pro similitudine absque peccato (Hebr. IV), ut qui jam noverat per scientiam, cognosceret etiam experimento figmentum nostrum, sciret expertus reprobare malum et eligere bonum (Isa. VII). Verumtamen et secundum quemdam modum, istum quoque posuit in paradiso, factum scilicet ministrum circumcisionis (Rom. XV), ut opera spiritus in illo paternae legis horto operaretur. Fluvius qui nobis de paradiso isto egreditur, evangelica doctrina est. Hujus doctrinae fluvius quatuor capitibus, id est quatuor Evangeliis, nobis distinguitur, sive quatuos sacramentis Christi principalibus, id est incarnatione, passione, resurrectione et ascensione ejus, quorum fide et confessione universus per baptismum irrigatur orbis.