|
Et fluvius egrediebatur de paradiso, qui inde dividitur in quatuor
capita. Sicut superius jam dictum est, non dixit, qui inde dividitur in
quatuor flumina, sed in quatuor, inquit, capita, id est, principalia
flumina. Non enim fons, qui (ut supra Scriptura dixit) ascendebat e
terra, irrigans universam superficiem terrae, quatuor fluminibus
dissipatur in exitu paradisi, sed irrigans universam superficiem terrae,
quam multos fontes efficit, et in quam plura redundant flumina, quorum
ista sunt capita. Et hoc, miram terrae paradisiacae dulcedinem
commendare intendit, quia videlicet aquarum natura falsa est, nec potui
habilis, sicut in semetipso mare ostendit. Ascendens autem de abysso in
illam quasi magni corporis terrae mammam, id est, paradisi fontem,
quodammodo lacteam assumit dulcedinem, et irrigat universam terrae
superficiem, ut, juxta Psalmistam: Potent omnes bestiae sylvae, et
exspectent onagri in siti sua (Psal. CIII), imo ut dulcesceret omnis
terra, ad nutricandam herbam virentem, lignumque pomiferum, quod
producere jussa fuerat. Quod maxime valet in terris orientalibus, non
solum panis et vini, sed et pretiosorum aromatum fertilibus, quia cum ex
optimis quondam Sodomorum et Gomorrhaeorum terra fuit (Gen. XIII), quae,
antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorrham, sicut haec ipsa
Scriptura testatur (Gen. X), irrigabatur, sicut paradisus Domini. Nomen,
inquit, uni Physon, ipse est qui circuit totam terram Evilat ubi
nascitur aurum, et aurum terrae illius optimum est, ibique nascitur
bdellium et lapis onychinus. Physo ipse est, quem nostri, mutato nomine,
Gangem vocant. Porro, Evilat regio est Indiae, nomen habens ab Evila
filio detectam, ubi, inquit, nascitur aurum. Et alibi quidem nascitur
aurum, sed aurum terrae illius optimum est, ibique bdellium invenitur,
et lapis onychinus. Bdellium arbor est aromatica, de cujus natura
Plinius plenissime scribit (PLIN., liv. XII, cap. 9). Onyx autem gemma
est, sic appellata quod habeat in se permistum candorem in similitudinem
unguis humani, Graeci enim unguem onychem dicunt. Praeterea et aliae
gemmae multae pretiosissimae, carbunculus, smaragdusque ibi nascuntur.
Et nomen fluvio secundo Gyon, qui et Nilus dicitur, Aethiopiae fluvius.
Ipse est enim, inquit, qui circuit omnem terram Aethiopiae, tantae
commoditatis fluvius, ut eum pro maximo Deo suo quondam coluerit
Aegyptus, quippe cujus fluentis irrigata, cunctisque exinde copiis
saturata, nunquam superne fusis indiguit imbribus. Nam sub maximo solis
aestivo fervore, crescentibus undis diffunditur, nec ante autumnale
aequinoctium decrescendo ripis suis iterum restringitur. Unde Lucanus:
. . . . . . Nilus neque suscitat undas
Ante Canis radios, nec ripis alligat amnem,
Ante parem nocti Libra sub indice Phaebum.
(LUCAN., l. X Pharsal.)
Et de his quidem nulla potest opinio refragari, huic veridicae
historiae, quoniam de paradiso oriantur.
Nam aliud non habet quod dicat quis. Proinde de Nilo, qui et Gyon, ait
idem qui supra:
Nullaque non aetas voluit conferre futuris
Notitiam: sed vincit adhuc natura latendi.
De Gange autem qui et Physon:
Movit et Eoos bellorum fama recessus.
Qua colitur Ganges toto qui solus in orbe
Ostia nascenti contraria solvere Phaebo
Audet, et adversum fluctus impellit in Eurum.
(LUCAN. ibid., lib. III.)
Caeterorum, id est, Tigris et Euphratis, ortum Armenia vel Perside
monstrari, et nihilominus tamen scripturam hanc, sive historiam veracem
esse, superius jam dictum est. Sane Tigris propter velocitatem cursus
sui, nomen a velocissima bestia tigride sumpsit. Euphrates vero
fertilitas interpretatur, sic appellatus, pro eo quod in morem Nili per
agros diffundatur, terrasque fertiles efficiat. De quorum natura dicit
idem qui supra:
Quaque caput rapido tollit cum Tigride magnus
Euphrates, quos non diversis fontibus edit
Persis, et incertum est tellus si misceat amnes.
Quod potius sit nomen aquae, sed sparsus in agros
Fertilis Euphrates Phariae vice fungitur undae.
At Tigrum subito tellus absorbet hiatu,
Occultosque legit cursus, rursusque renatum
Fonte novo flumen pelagi non abnegat undis.
(LUCAN., ibid., lib. VII.)
|
|