CAPUT 24

Ut ergo justa ratione peccatum destrueret justitia sempiterna, peccatorem ejectum e vestigio subsecuta est inexhausta misericordia, nec ante revocare destitit, donec in filiis hominum fidem inveniret et humilitatis voces sibimet respondentes audiret. Coeperunt enim homines miseriis eruditi, malitiam serpentis deceptoris agnoscere (Gen. IV), et cum exsecratione refugere, et in condemnationem cibi illius, quem ab illo persuasus homo contra Deum comederat, sacrificia decimasque, et hostias pacificas Deo Creatori offerre, cupientes cibi illius maledictionem talium comestione sacrificiorum, cum invocatione divini nominis expurgare. Sed non poterat brutum pecus, verbi gratia, simplex et innocens agnus, quem in condemnationem malitiosi et noxii serpentis obtulit Abel; non poterat, inquam, pro offerente se homine brutum pecus loqui, justitiam non poterat offerenti se conferre, quam non habebat, vitam aternam. Ita ergo praeparatis esurientibus, cum sinus Abrahae jam ex ipsis esset impletus, patefactis in plenitudine temporis coeli januis, dedit Pater hunc panem vivum et verum, panem signatum, panem angelorum. Qui causam habens eamdem cur veniret, quam habuit in paradiso, cum primum hominem requireret, scilicet ut cibo, per quem homo periit, oppositum cibum daret, praecedente merito humilitatis et fidei, praecepto Patris adversus lignum scientiae boni et mali ipse fructus vitae aeternae in ligno crucis pendere voluit, et per passionem mortis, mortuorum simul et vivorum cibus fieri, ut suo quique modo comederent eum, tam mortui quam vivi. Decerptum quippe illum de arbore crucis manu Patris, ipso dicente:

“Pater, in manus tuas commodo spiritum meum (Luc. XXIII),”

comederunt illum animae sanctorum, eo videlicet modo, quo et angeli eumdem comedunt; comederunt, inquam, veram divinitatem, et vere aperti sunt oculi eorum, et exinde viderunt Deum, quem antehac nemo vidit unquam (Joan. I). Corpora quoque illorum in monumentis jacentia, virtute cibi hujus non caruerunt, mox ut eodem ventre quo tenebantur et ipsa, receptum est corpus ejus, sicut Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus (Joan. II). Nam virtute hujus cibi factum est, ut multa ex ipsis resurgerent in testimonium futurae universalis resurrectionis. Qui utique (non ut quidam existimaverunt) iterum morituri resurrexerunt, de quibus ait Evangelista:

“Quia venientes in civitatem sanctam post resurrectionem ejus apparuerunt multis (Matth. XXVII).”

Quod videlicet absurde diceretur de iterum morituris, verbi gratia, de Lazaro (Matth. XI) vel de filio viduae, qui non apparuerunt multis, sed omnibus visibiles et contrectabiles, atque omnino consimiles sive compassibiles fuerunt sub conditione mortali, comedentes atque bibentes, et habitantes in domibus suis. Vivi autem comedunt modo, ut praedictum est, sibi congruo, comedunt ejusdem passionis salutem secundum traditionem ipsius Domini signantis panem et vinum, ut edant pauperes et saturentur, et laudent Dominum, qui requirunt eum (Psal. XXI); edent, inquam, pauperes grandem eleemosynam Regis regum, quam dat ipse non aliam quam seipsum, nondum in sua specie.

“Per fidem enim nunc ambulamus, et non per speciem (II Cor. V),”

ut vera fide manducantes cibum vitae aeternae, culpam evadamus parentum nostrorum, qui manducaverunt decepti vana spe et nimia credulitate divinitatis praeripiendae. Igitur non alio remedio veteres consummati sunt sancti, et alio subvenitur novis, sed quo sanguine simul cum aqua profluente de latere Christi emundata est universitas illorum in ipsa hora Dominicae mortis (I Joan. I), eodem nos emundamur singuli, et eodem aquae elemento undecunque sumpto cum verbo ejusdem crucis et sanguinis,

“in quo nos, inquit Joannes, lavit ille a peccatis nostris (Apoc. I).”

Et quem illi agnum in ara crucis torridum, illa sacratissima vespera, simul omnes in inferno positi velociter comederunt (Exod. XII), impleta prophetia, quae dicit:

“O mors, ero mors tua, morsus tuus ero, inferne (Ose. XIII).”

Etenim non active dictum est, mordebo te, vel ero mordens te, sed passive:

“Morsus tuus, inquit, ero, inferne;”

quem, inquam, agnum in inferno mortui comederunt, nos eumdem suum quique temporibus, et locis manducamus, ut cum illo in aeternum vivamus. Quod si quis a nobis quaerat: Quomodo panis, qui hoc anno de terra creatur, corpus Christi sit, quod in cruce pependit, et vinum, quod praesentibus expressum est acinis, ille sanguis ejus sit, quem de latere suo fudit? (Joan. XIX.) Interrogemus eum, quomodo Filius hominis, qui utique de femina conceptus, et de terra natus est, de coelo descenderit? vel quomodo antequam in coelum ascenderet, jam in coelo esse potuerit, juxta veritatem ipsius dicentis:

“Et nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo Filius hominis qui est in coelo (Joan. III).”

Hoc profecto, si quid sapit, respondere poterit, quod propter unitatem personae Dei et hominis Christi illud rectissime dictum sit, quia videlicet unus est Christus, Filius hominis cum Filio Dei,

“qui de coelo descendit,”

quique cum esset in terra, nihilominus et in coelo, et ubique erat; quippe quem locus nullus concludit, quia incircumscripta est natura Divinitatis. Ergo verbis paululum demutatis dicamus ei:

“Nemo te sublevat in coelum, nisi hic panis, qui descendit de coelo,”

hoc corpus Domini quod pependit in ligno, et hic sanguis ejus qui effusus est pro omni mundo. Nempe, si priorem sententiam videt, de isto non video quid dubitet. Unitas enim Verbi, unum efficit corpus Christi, ut illud quod tunc in cruce pependit, et istud quod nunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit; una, inquam, caro, et unus sanguis sit. Proinde non ita simus incauti adulatores beati Augustini, ut cum dicat ille, sacramentum et rem sacramenti, unitatem corporis Christi, quod est Ecclesia, rem dicens esse sacramenti, panem autem Dominicum hujus rei sacramentum: statimque acquiescamus eis, qui hanc divisionem in patrocinium sui sensus arripiunt, dicentes: Sacramentum, id esse sacrae rei monimentum, et hoc modo nullum faciamus locum Dominicae definitioni quam ita est elocutus:

“Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur; hic est sanguis meus, qui pro vobis effundetur.”

Etenim Ecclesia quidem corpus Christi est, sed non illud corpus, quod pro vobis traditum est; siquidem Ecclesia non pro seipsa tradita est. Quod si panis mensae Domini, non nisi hujus sacrae rei, scilicet unitatis Ecclesiae monimentum est, multo magis, nec ipse corpus illud est, quod pro nobis traditum est. Itaque quantascunque volunt similitudines hinc accipiant dicentes: Quia, sicut multis ex granis conficitur unus panis mensae Domini et sicut multis ex acinis confluxit vinum calicis Christi, sic ex multis hominibus consistit, et tamen una est Ecclesia Dei, vel quaecunque talia et apte inveniant, et utiliter proferant, dummodo fundamentum permaneat quod positum est (I Cor. III), praeter quod aliud nemo ponere potest, ab ipso dicente de pane et calice vini:

“Hoc est corpus meum quod pro vobis tradetur; hic est calix sanguinis mei, qui pro vobis effundetur (Matth. XXVII).”

Hoc fundamento fidei non bene custodito, illam praedicationem Domini dicentis:

“Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet et ego in eo (Joan. VI);”

quidam ita reciprocant: Qui manet in me, et ego in eo, hic manducat carnem meum, et bibit sanguinem meum: illo sensu praeoccupati, quod manere in unitate fidei, hoc sit manducare carnem, et bibere sanguinem Christi, et adeo non necessariam sibi arbitrantur esse ad salutem corporalem Dominicae mensae communicationem. Sed quid si omnes hoc idem dicant, et omnes hoc idem sapiant? Nonne otiosa reputabitur illa traditio Domini, et ad nihilum redigetur, ut nusquam observetur modus ille, manducandi, et bibendi, quem ipse ore suo praedocuit, sub ipso articulo sacrosanctae passionis? Pereat igitur a corde Christiano hic sensus, quem importat haec inutilis reciprocatio. Hoc plane Christus non docuit,

“sed qui manducat, inquit, carnem meam, et bibit sanguinem meum,”

eo videlicet modo quo traditurus sum, corde credendo ad justitiam et ore manducando ac bibendo ad salutem, hic

“in me manet et ego in eo,”

ita ut jam non sint duo, sed una caro (Ephes. II). Manducare namque et bibere, causa efficiens est, effectum autem, ut

“in me maneat et ego in eo;”

at ille

“qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit (I Cor. XI).”

Non nemo indigne manducare potest, sed nemo indigne manducare debet. Panis namque semel consecratus, nunquam postea virtutem sanctificationis amittit, aut Christi caro esse desinit, sed non prodest quidquam (Joan. VI) indigno, cujus

“fides sine operibus mortua est (Jacob. II),”

et idcirco Spiritum qui vivificat (Joan. VI), non habet, quo ore percipiat. Quid enim mirum est, si terra terram comedat? Quid autem caro Christi, remota Divinitate, nisi terra nostra est? Proinde quicunque carnem Chiristi comedat, non expavescimus, certi, quid de nostro sumpserit, quid de suo sit Dei Filius. Quo ergo devenit, quod indignus manducat et bibit? Hoc certe, sicut ante nos dictum est, pium sit et salutare credere per membra diffundi, ita ut non sit obnoxium secessui. Sed hoc plus habet dignus ab indigno, quia huic ad salutem, illi proficit ad judicium.