|
Prius nimirum fusus fuit sanguis Abel justi quam fierent patres, quorum
de carne genitos se esse gloriantur Judaei. Ergo et caeterarum gentium,
de quibus jam supradictum est, et Judae, de quo nunc sermo est, scelera
vel mala super generationem illam venire debuerunt. Igitur super tribus
sceleribus Juda, et super quatuor non convertam eum, id est: Iniquum
filiorum coetum, qui per verticem Carmeli designatur, derelinquam
propter scelera patrum, quorum ipsi mensuram impleverunt, factum est, et
quod hic in propheta dicit Dominus:
|
“Mittam ignem in Judam, et devorabit aedes in Jerusalem,”
|
|
et quod per semetipsum ait idem Dominus:
|
“Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta (Matth. 23),”
|
|
et fere nemo est qui hoc factum esse nesciat. Sequitur:
|
“Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israel, et super quatuor
non convertam eum, pro eo quod vendiderit argento justum, et pauperem
pro calceamentis, qui conterunt super pulverem terrae capita pauperum,
et viam humilem declinant, et filius ac pater ejus introierunt, ad
puellam, ut violarent nomen sanctum meum, et super vestimentis
pigneratis accubuerunt juxta omne altare, et vinum damnatorum bibebant
in domo Dei sui.”
|
|
Circa montem Carmeli arduam quasi ascensus viam terimus, toties eundo et
redeundo illuc, quoties dicit Dominus,
|
“non convertam eum super tribus et quatuor sceleribus.”
|
|
Denique ubicunque vel quotiescunque in hoc ordine scelerum sive
sceleratorum,
audivimus sive legimus, montem Carmeli qui in exordio praescriptus est
subintelligimus, per quem et superbiam significari diximus Judaismi
carnalis, secundum nomen ipsum Carmeli, quod interpretatur scientia
circumcisionis, maximeque illam generationem, quae Salvatorem
crucifixit. Sequentem nos lectorem (si quis est, qui legendo sequi vel
sequendo haec legere velit) fatigatum esse arbitramur, dum toties ad
eumdem Carmeli verticem vertitur, velut si alte subvectum et nubibus
imminens castrum, in montis vertice toties adire cogatur anhelo spiritu.
Verum quisquis ille est, aequanimis ut sit rogamus, jam finis est,
circumductione hac vel recursu non fatigabitur ulterius.
|
“Super tribus, inquit, sceleribus Israel et super quatuor non convertam
eum.”
|
|
Memores propositi jam nos esse convenit, quod initio prophetae hujus
praemisimus tunc dicturos esse nos, cur terraemotus fecerit mentionem,
quando pro necessitate mystici sensus inveniendi serutaremur Carmeli
verticem, videlicet ubi praemisso,
|
“verba Amos, qui fuit in pastoralibus de Thccue, quae vidit super Israel
in diebus Oziae regis Juda, et in diebus Jeroboam filii Joas regis
Israel,”
|
|
subjunxit atque ait,
|
“ante duos annos terraemotus.”
|
|
Tunc Hebraei terraemotum accidisse memorant, quando Ozias rex Juda
indebitum vindicans sibi sacerdotium lepra in fronte percussus est (II
Par. XXVI). In commemoratione ergo terraemotus, mentionem quoque fecit
leprae illius. Cur hoc? Idcirco videlicet quia frons Oziae regis, quae
sublimior atque erectior est pars corporis, idem significat quod hic
vertex Carmeli, et lepra frontis, id est quod siccatio verticis Carmeli,
scilicet abjectionem superbientis, et elatae generationis, quae Dominum
crucifixit. Sicut in Maria sorore Moysi, quando contra Moysen
superbiendo murmuravit, et ob hoc plaga leprae percussa est (Num. XII).
Ita et in rege Ozia, qui sacerdotium superbiendo usurpavit, et ob hoc
lepra in fronte percussus est, una eademque significatione superbiae
illius generationis. Differt tamen in eisdem significatio pestis
ejusdem: Maria namque propter leprae immunditiam separata septem diebus
extra castra, et postea revocata, respiciendam novissime significat
Synagogam ab infidelitatis lepra curatam, cum
|
“plenitudo gentium intraverit,”
|
|
sicut Apostolus ait (Rom. XI); Ozias autem leprosus permanens usque ad
diem mortis, incurabile significat peccatum ejusdem Synagogae pro parte
illius saepedictae generationis et omnium Judaeorum, qui nunc interim
vita excedunt, lepram habentes perpetuam,
|
“nec in hoc saeculo nec in futuro (Matth. XII)”
|
|
curandam. Et Ozias quidem fortitudo Domini interpretatur, sed hoc nomen
generationi illi nonnisi per antiphrasim sive per ironiam congruit, quia
fallitur quasi fortiter agens, dum blasphemando Christum, Deo sese
obsequium praestare profitetur. Filius enim Joathan, quod interpretatur
Domini consummatio sive perfectio, regens domum regis leprosi, juniorem
significat ex gentibus populum consummatae et perfectae fidei, cui datum
est regnum Dei, sicut praedixerat Dominus:
|
“Auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus
(Matth. XXI).”
|
|
Nec illud a mysterio vacat, quod illa plaga leprae in summitate regiae
frontis cum terraemotu accidit. Sic etenim quando infelix generatio tali
sese lepra damnavit, dicendo;
|
“Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matth. XXVII),”
|
|
Domino postmodum spiritu tradente, terra mota est, et deinde ad excidium
gentis ejusdem Romanus orbis commotus est. Interim constat prophetam
Synagogae unam eamdemque abjectionem propter superbiam paucis in verbis,
et per lepram regiae frontis, et per siccitatem denotasse verticis
Carmeli. Sunt autem duo montes qui vocantur hoc nomine, alter in quo
fuit Nabal Carmelus maritus Abygail (I Reg. XXV), ad australem plagam,
alter juxta Ptolemaidem mari imminens, in quo Elias propheta flexis
genibus pluvias impetravit (III Reg. XVIII). Carmelum hunc ubi post
siccitatem trium annorum et semissis pluvia data est, hic placet
intelligi. Nec enim dubitandum est Spiritum sanctum in propheta
loquentem, rem gestam respexisse illius miraculi, quod ante annos non
valde multos acciderat filiis Israel, nimirum in figura, sicut et
caetera fere omnia. Quid enim fuit quod Elias coelum clausit, nisi quia
Christus apostolorum ora Synagogae peccatrici occlusit et populo, qui
illum rejecit et recessit, relicta illis siccitate et fame audiendi sive
intelligendi Verbum Dei? Item quid est quod rursum orante Elia in
vertice Carmeli, facta est pluvia grandis, nisi quod rursus recipiet
Israel rorem fidei pluviamque salutis, cum
|
“plenitudo gentium venerit?”
|
|
(Rom. XI). Tanta nunc interim est infidelitatis siccitas quantam
merentur scelera tria et quatuor toties hic repetita, quae cum septem
sint, illos arbitramur esse spiritus, de quibus in Evangelio Dominus,
praemisso,
|
“cum immundus spiritus exierit ab homine (Matth. XII),”
|
|
ita conclusit:
|
“Et tunc vadit et assumit septem alios spiritus nequiores se, et
ingressi habitant ibi (ibid.).”
|
|
Item poena propter eamdem infidelitatis siccitatem tanta est, quantam
intelligi oportet per septem ignis vindictas in hac lectione ordinatas,
poena universalis, poena interminabilis, secundum significationem numeri
septenarii, numeri insolubilis. Quia videlicet sicut scelera omnium
gentium, sic et vindictae super illam generationem venerunt omnium
gentium, quaecunque sanguinem justum fuderunt. Notandum quippe quod
tantum hic in octavo loco, cum dicitur,
|
“super tribus sceleribus Israel,”
|
|
non repetitur vindicta ignis ut, sicut jam dictum est, tantummodo septem
sint, quo numero solet universitas significari. Simulque sciendum septem
tantummodo gentes hic esse nominatas, quia videlicet Juda et Israel gens
una est natura, sed schismate divisa, ex quo scidit Jeroboam decem
tribus a domo David, et a regia tribu Juda. Ad illam majorem scissionis
partem, id est ad decem tribus quae vocantur Israel, hic propheta
remissus erat, et idcirco ultimum posuit Israel, quia de illo vel contra
illum plura ducturus est. Septem igitur gentes septem gentium scelera,
septemque scelerum vindictas igneas hactenus pro posse transegimus, nunc
tandem causas Israel in judicio Domini audiamus. Praemisso, ut in
caeteris,
|
“super tribus sceleribus Israel, et super quatuor non convertam eum,”
|
|
protinus ait:
|
“Pro eo quod vendiderit pro argento justum, et pauperem pro
calceamentis, qui contrivit super pulverem terrae capita gentium, et
viam humilium declinant, et filius ac pater ejus introierunt ad puellam,
ut violarent nomen sanctum meum, et super vestimentis pignoratis
accubuerunt juxta omne altare, et vinum damnatorum bibebant in domo Dei
sui.”
|
|
Mirum fortasse cuivis videatur, quod in exordio scelerum Israel, aliud
ponere maluit quam illum, quo sordebat tunc temporis Israel,
idololatriae cultum, praesertim, cum praeter caetera nimis grave atque
irremediabile esset scandalum in vitulis, quos fecit Jeroboam, a quo
peccato post illum nullus recessit regum Israel. At vero pulchrum et
valde ordinatum est hoc primum poni quod vendiderit argento justum, quia
videlicet primum in illa domo peccatum hoc admissum est, quod filii
Jacob, qui et Israel, vendiderunt Joseph fratrem suum (Gen. XXXVII).
Tunc utique vendiderunt
Et in illa nimirum venditione duplex fuit culpa, quia et frater eorum,
et justus erat. Vendiderunt autem eum viginti argenteis, quantum erat
hoc tot fratribus pro pretio fratris justi? Cum enim decem essent ipsi
venditores undecimi (Benjamin quippe duodecimus, idemque parvulus, non
erat illic) nonnisi duo argentei potuerunt obtingere singulis. Bene
ergo, cum dixisset, quia vendiderunt
addidit,
|
“et pauperem pro calceameutis,”
|
|
quia videlicet vix calceos qui valerent comparare sibi potuerunt singuli
de pretio tantae venditionis. Hoc scelus sic incoeptum in illa gente, in
tantum processit, ut Christum summe justum et Sanctum sanctorum Judaei
et venumdari persuaderent, et ipsi emerent triginta argenteis, quo
videlicet pretio cum referente Juda recepissent eos, non potuisset
saltem Caiphas, pontifex illius anni, satis insigniter calceari. At vero
potuerunt omnes exinde discalceari, perdendo locum et gentem et gloriam
Templi, qua incedebant nimis superbe calccati. Prosequens propheta:
|
“Qui conterunt, ait, super pulverem terrae capita pauperum, et viam
humilium declinant.”
|
|
Hoc facere nimirum superborum est, praesertim cum manifeste prohibeat
lex, pauperem opprimi; lex, inquam, primum data illis, qui maxime
pauperes fuerant, et per misericordiam Dei de Aegypto paupertatis camino
exierant (Exod. I). Hoc fecerant ipsis Aegpytii, subigendo eos operibus
duris luti et lateris, et contriverant capita ipsorum super pulverem
terrae, id est plus quam pulverem terrae. Illorum videlicet Aegyptiorum
fuerat viam humilium declinare, quod pulchre et breviter Scriptura
innuit, dicente Joseph:
|
“Cum, inquit, vocaverit vos Pharao, et dixerit, Quod est opus vestrum?
respondebitis: Viri pastores sumus, servi tui, ab infantia nostra usque
ad praesens, et nos et Patres nostri. Haec autem dicetis, ut habitare
possitis in terra Gessen, quia detestantur Aegyptii omnes pastores ovium
(Gen. XLVI).”
|
|
Nonne ergo ipsi in Aegyptios conversi sunt, conterendo capita pauperum,
et declinando viam humilium? Nempe et illud scelus apud eos in tantum
processit, ut Christi pauperis, et singulariter humilis, caput et
frontem lingua injuriosissima, nimis contumeliosa, verberarent et
contererent. Exempli gratia, cum dicerent:
|
“Unde huic sapientia haec, et virtutes? Nonne hic est fabri filius?
Nonne mater ejus dicitur Maria, et fratres ejus Jacobus et Joseph, et
Simon et Judas? et sorores ejus apud nos sunt?”
|
|
et his similia. (Matth. XIII.)
|
“Et filius, inquit, ac pater ejus introierunt ad puellam, ut violarent
nomen sanctum meum,”
|
|
et hoc nimirum scelus est, et abominatio detestabilis, damnata per
justam sententiam legis, dicentis:
|
“Qui dormierit cum noverca sua, et revelaverit ignominiam patris sui,
morte moriantur ambo, sanguis eorum sit super eos (Levit. XX).”
|
|
Hoc primus in illa gente fecisse legitur Ruben, qui abiit, et dormivit
cum Bala concubina patris sui (Gen. XXXV). Verum hoc patri quoque
imputari non potest, cum dicatur,
|
“et filius ac pater ejus introierunt ad puellam, ut violarent nomen
sanctum meum,”
|
|
quia solus filius hoc scelus perpetravit, pater autem injuriam passus
est, et ipse vindicavit.
|
“Effusus es, inquit, sicut aqua, non crescas, quia ascendisti cubile
patris tui, et maculasti stratum ejus (Gen. XLIX).”
|
|
Porro, scelus hoc ipsum in posteris non dubium est excrevisse, cum
praevidens Isaias dixerit illos principes Sodomorum et populum
Gomorrhae. Nempe nihil eorum quae fecerant Chananaei, praeterierunt
Judaei: alioquin non eos evomuisset terra illa, sicut et Chananaeos
evomuerat, Deo judice, qui, ubi hoc scelus ut caetera, interdixit,
tandem ait:
|
“Custodite leges meas atque judicia, et facite ea, ne vos evomat terra,
ad quam intraturi estis et habitaturi. Nolite ambulare in legitimis
nationum, quas ego expulsurus sum ante vos. Omnia enim haec fecerunt, et
abominatus sum eas (Levit. XVIII).”
|
|
In hoc scelere violationem asserit esse sancti nominis sui, quia
videlicet foedare patrem foeditate ejusmodi, sicut Absalon quoque
foedavit patrem suum David (II Reg. XVI), violare est nomen sanctum
ejus, ex quo
|
“omnis paternitas in coelo et in terra nominatur (Ephes. III).”
|
|
Et
|
“super vestimentis, inquit, pignoratis accubuerunt juxta omne altare.”
|
|
Nimirum pignus pauperis saltem retinere, contra legem est. Nam in lege
Dominus dicit:
|
“Sin autem pauper est, non pernoctabit apud te pignus, sed statim reddes
ei ante solis occasum, ut dormiens in vestimento suo benedicat tibi, et
habeas justitiam coram Domino Deo tuo (Deut. XXIV).”
|
|
Quanto magis scelus
|
“super vestimentis pignoratis accubare,”
|
|
et hoc
Duplex namque crimen in hoc denotatur, scilicet turpitudo libidinis, et
servitus idololatriae, intelligitur, namque quod passim habentes
altaria, fingentes vitulorum simulacra, et adorantes Beelphogor, et
colentes Astaroth et Balim, caeteraque deorum et dearum portenta,
funibus tenderent vestimenta pignorata juxta omnium illorum altaria, et
facerent parapetasmata, idest velamina, quo fornicantes in templo nullus
posset aspicere, et inebriati ac libidini servientes, etiam ipsum vinum
quod bibebant, non de proprio labore, sed de calumniis emerent. Unde et
protinus ait,
|
“et vinum damnatorum bibebant in domo Dei sui.”
|
|
Hoc faciebant in fano dei sui, ut quos putabant deos, turpitudine ac
stupris polluerunt. Hujus quoque sceleris mensuram in vestimentis
pauperum detinendis Judaei sic impleverunt, ut Salvatorem tradentes,
Scripturam pariter implerent, dicentem:
|
“Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem
(Psal. XXI).”
|
|
Tunc vinum quoque damnationis ejus biberunt, juxta quod ipse in psalmo
conqueritur, dicens:
|
“Et in me psallebant qui bibebant vinum (Psal. LXVIII).”
|
|
Neque enim dubium est seniores illos et pontifices ebriosos, maximeque
illa nocte paschali ebrios, cum Dominum nostrum cepissent, quasi pro
victoria laetos, fecundiores sibi invicem propinasse calices, et eo
cuique alacrius vinum porrexisse, quo visus fuisset properantior atque
promptior minister illorum, pro sacrilega illorum voluntate, ad
comprehendendum illum, ad tenendum, ad cohortandum socios, ut caute
ducerent illum, ad insultandum illi, ad congratulandum principibus super
hoc, quasi victoribus magnis. Sequitur:
|
“Ego autem exterminavi Amorrhaeum a facie eorum, cujus altitudo cedrorum
altitudo ejus, et fortis ipse quasi quercus, et contrivi fructum ejus
desuper, et radices ejus subter. Ego sum qui ascendere vos feci de terra
Aegypti, et eduxi vos in desertum quadraginta annis, ut possideretis
terram Amorrhaei, et suscitavi de filiis vestris in prophetas, et de
juvenibus vestris Nazaraeos. Nunquid non ita est, filii Israel, dicit
Dominus? Et propinabitis Nazaraeis vinum, et prophetis mandabitis,
dicentes, Ne prophetetis.”
|
|
Mira et terribilis oppositio. Quorsum enim tendit haec per oppositionem
facta exterminationis Amorrhaei, et altitudinis ejus commemoratio, nisi
ut ostendat Deus sese ex adverso stare, et repugnantem esse
declinantibus viam humilium, et per superbiam conterentibus capita
pauperum, quo pro scelere arguit Israelem factum de paupere superbum?
|
“Ego autem, inquit, exterminavi Amorrhaeum.”
|
|
Utique poterat dicere: Ego autem propter superbiam de coelo dejeci
diabolum. Amorrhaeus nam amaricans interpretatur, et diabolum
significat, qui totus felle odii, et omnis nequitiae semper et
incurabiliter est amarus omnique dulcedini divinitatis omnino
contrarius. Hunc talem Amorrhaeum nimirum Deus exterminavit, de terminis
suis ejecit, et exterminationis ejus immutabilem tenet sententiam,
dicens in Psalmo:
|
“Non habitabit in medio domus meae, qui facit superbiam (Psal. C).”
|
|
Nam ne dubites, quem dicat Amorrhaeum illum, inquit, cujus altitudo
cedrorum altitudo ejus, profecto illum esse diabolum alius propheta
testatur, dicens Pharaoni in sermone Domini:
|
“Cui similis factus es in magnitudine tua? Ecce Assur quasi cedrus in
Libano pulcher ramis et frondibus nemorosus, excelsusque altitudine, et
inter condensas frondes elevatum est cacumen ejus. Et subinde cedri non
fuerunt altiores illo in paradiso Dei, abietes non adaequarunt
summitatem ejus, et platani non fuerunt aequales frondibus illius. Omne
lignum paradisi non est assimilatum illi (Ezech. XXXI).”
|
|
Ergo hic Amorrhaeus diabolus est, cujus erat typus ille Amorrhaeus quem
occidit Israel vivente adhuc Moyse, cujus et Psalmista meminit, dicendo:
|
“Et occidit reges fortes, Seon regem Amorrhaeum, et Og regem Basan
(Psal. CXXXIV).”
|
|
Isti duo reges fuerunt Amorrhaeorum, quorum Moyses in Deuteronomio
reminiscens:
|
“Solus, inquit, Og rex Basan restiterat de stirpe gigantum. Monstratur
lectus ejus ferreus, qui est in Rabath filiorum Ammon, novem cubitos
habens longitudinis, et quatuor latitudinis ad mensuram cubiti virilis
manus (Deut. III).”
|
|
Utrorumque reminisci convenit hic in uno Amorrhaei nomine, scilicet et
hominis regis superbi, et diaboli omnium regis ac principis, cujus
nimirum altitudo quasi cedrorum fuit, imo et cedrus omnibus in paradiso
Dei, id est, cunctis angelicis potestatibus altiorem se esse voluit, et
fortis ipse quasi quercus, quia videlicet sub Deo flecti, et Creatori
suo contempsit esse subditus. Mira igitur, ut jam dictum est, et
terribilis oppositio, cum praemisso peccato superbiae Israel declinantis
viam humilium.:
|
“Ego, inquit, exterminavi Amorrhaeum,”
|
|
etc. Per hoc enim terribiliter innuit quod elati in superbiam infelices
Judaei, in judicium inciderent diaboli, sicut et Amorrhaeus homo qui, ut
jam dictum est, typus erat diaboli, quod scilicet auferretur illis
regnum Dei, de quo Amorrhaeus diabolus excidit, et tolleretur eis locus
sive terra, unde Amorrhaeus homo, Deo exterminante, disperiit. Cum
itaque dicit:
|
“Ego exterminavi Amorrhaeum,”
|
|
subintelligendum est: Et mutabilis non sum, et ea quae destruxi, non
reaedificabo, ita ut qui superbos exterminare consuevi, vobis
superbientibus, et viam humilium declinantibus, nunc favere incipiam,
pro eo quod secundum carnem filii Abrahae estis. Non erit ita, sed sicut
Amorrhaeo, id est, amaricante diabolo, propter superbiam dejecto,
|
“multas mansiones in domo Patris mei”
|
|
suscitandis de terra humilibus reservavi, et sicut percusso homine
Amorrhaeo et gigante superbo, patribus vestris, cum essent pauperes et
humiles, terram eis dedi, ita vobis, quoniam viam humilium declinatis,
|
“regnum Dei auferetur, et dabitur genti humili facienti fructus ejus, et
locus quoque vester terrenus, et gens simul auferetur (Matth. XXI).”
|
|
Nomen quoque Amorrhaei, id est amaricantis, nonne Judaeo congruit, qui
totus in felle positus amaritudinis, sicut ipse Christus ait, et
Christum cujus opera vidit et audivit, et Deum patrem ejus odit? (Joan.
XV.) Utramque vindictam unde jam praefati sumus, brevibus verbis per
similitudinem altitudinis cedri, sive quercus sese intentare significat,
cum subjungit:
|
“Et contrivi fructus ejus desuper, et radices ejus subter.”
|
|
Fructus enim Judaici populi desuper, coelestia fuere dona Dei, et
radices ejus subter, terrena fuere bona, quibus cordis radicem fixit,
quod facere non debuit, et hunc utrumque fructum Dominus contrivit,
quia, sicut jam dictum est, utraque bona perdidit in illo Amorrhaeo,
cujus terram ad tempus possedit, ita et fructus contritus est pariter,
et radix, ut non solum terra ejus tolleretur, sed ipse ferro
succideretur, et omnis posteritas ejus deleri jussa est. Porro, et
Amorrhaei diaboli tunc fructus desuper contritus est, quando de coelo in
hunc aerem dejectus est, tunc autem radices ejus conterentur subter,
quando de isto quoque aere sive mundo, ubi mane fructificat, in
perfidorum cordibus penitus evelletur, et in infernum praecipitabitur.
Utraque bona, quae Israeli contulerat, quae propter superbiam ablaturus
erat, hoc modo ingratis commemorat:
|
“Ego sum, inquit, qui ascendere vos feci de terra Aegypti, et eduxi in
desertum quadraginta annis, ut possideretis terram Amorrhaei.”
|
|
Hoc namque beneficium terrenum est:
|
“Et suscitavi de filiis vestris prophetas, et de juvenibus vestris
Nazarenos.”
|
|
Hoc beneficium coeleste est: Nazaraeos, id est sanctos et prophetas de
illa gente Dominus quam multos suscitavit, qui fecerunt fructum regni
Dei, quis hoc negare possit? Utique nemo. Idcirco fidenter interrogat:
|
“Nunquid non ita est, filii Israel, dicit Dominus?”
|
|
Sciens quod illi respondere non possunt aliud, nisi quia ita est.
Utrumque, sicut supra jam dictum est, perdiderunt, scilicet et coeleste
Dei regnum, de quo est multiplicitas prophetarum et Nazaraeorum, id est
sanctorum, et eum qui fuit Amorrhaei, locum terrenum. Verum illa dona
regni Dei, sicut nemo invitus, nemo nisi volens amittit, ita nec illi.
Volentes namque amiserunt, volentes repulerunt. Hoc est quod continuo
sequitur,
|
“et propinabatis Nazaraeis vinum, et prophetis mandabatis, dicentes, Ne
prophetetis.”
|
|
Nazaraeis namque habentibus super se continentiae votum, propinare
vinum, et voti reos facere, satis pro argumento est nullum velle habere
sanctum, et prophetis mandare ut non prophetarent, hoc nimirum erat, non
solum loqui, sed etiam agere contra Spiritum sanctum, qui loquebatur per
os prophetarum. Cum autem ita spernerent coeleste Dei regnum,
nihilominus tamen semper possidere voluissent locum Amorrhaei terrenum.
Profecto supernae justitiae non sic erat complacitum. Sed quid? Continuo
sequitur:
|
“Ecce ego stridebo super vos, sicut stridet plaustrum onustum feno, et
peribit fuga a veloce, et fortis non obtinebit virtutem suam, et
robustus non salvabit animam suam, et tenens arcum non stabit, et velox
pedibus suis non salvabitur, et ascensor equi non salvabit animam suam,
et robustus corde inter sortes nudus lugiet in die illa, dicit Dominus.”
|
|
Breviter cum dicit:
|
“Ecce ego stridebo super vos, sicut stridet plaustrum onustum feno,”
|
|
illud innuit quod retinere non queant illum jam saepedictum Amorrhaei
locum, sed transmigrare debeant ad alium, quoniam contempserunt illud
quod melius est Dei regnum, sicut fenum succisum, plaustroque impositum
ad comburendum, eo quod sit aridum, et nullum eum rore coeli jam possit
concipere vel reddere florem aut fructum. Porro, plaustrum stridens, eo
ipso quod stridet, et longe exululat, semetipsum onere praegravatum esse
indicat. Illud ergo per hanc similitudinem significare videtur quod
quandocunque Israel succidatur, et de terra sua transferatur, taliter
fiat, ut sciant gentes longe per circuitum quia sic ejus promeruit
iniquitas. Unde ad Salomonem de hujusmodi loquens Dominus:
|
“Omnis, inquit, qui transierit, stupebit, et sibilabit, et dicet: Quare
sic fecit Dominus terrae huic, et domui huic! Et respondebunt: Quia
dereliquerunt Dominum Deum suum, qui eduxit patres eorum de terra
Aegypti, et secuti sunt deos alienos, et adoraverunt eos et coluerunt,
idcirco induxit super eos Dominus omne malum hoc (II Par. VII).”
|
|
Nimirum hoc est Dominum, quasi plaustrum onustum feno, stridere, et
causas excidii vel captivitatis illorum latere non sinere. Et quia
plaustrum tardius procedit, atque idcirco citius ab insequentibus potest
comprehendi, fenumque comprehensum facile est dispergi, aut etiam igne
succendi,
|
“peribit, ait, fuga a veloce, et fortis non obtinebit virtutem suam.”
|
|
Haec et caetera, si ad decem tribuum, quae tunc imminebat, captivitatem
respicimus, singula de singulis taliter intelligenda traduntur:
quem Hebraei Jeroboam filium Naboth intelligunt, qui prius in Aegyptum
fugerat. Hic autem non ipsos principes, sed domos eorum et sobolem
accipiamus.
|
“Et fortis non obtinebit virtutem suam.”
|
|
Fortem Baasa interpretatur, qui fuit ad bella promptissimus,
|
“et robustus non salvabit animam suam,”
|
|
hunc Amri sentiunt.
|
“Et tenens arcum, non stabit,”
|
|
de Jehu filio Namsi, qui Joram regem Israel sagitta percussit, dictum
putant.
|
“Et velox pedibus suis non salvabitur,”
|
|
Manahen intelligunt, qui frustra festinans regi Assyriorum dona direxit.
|
“Et ascensor equi non salvabit animam suam.”
|
|
Hunc Phaceae filium Romeliae interpretantur, qui juncto sibi Syro, sub
rege Achaz Judae, multa vastavit (IV Reg. XVII).
|
“Et robustus corde inter fortes nudus fugiet in illa die, dicit
Dominus,”
|
|
solus Osee, qui ultimus rex decem tribuum fuit, et errantem populum ad
Dei cultum revocare conatus est, quasi nudus egredietur de incendio.
Nudum autem vocat, quia sub ipso decem tribus captae sunt. Hoc Hebraei
autumant, ait beatus Hieronymus. Caeterum si ista quoque referre cupimus
ad tempus illud, quod propheta prospiciens in initio dixit:
|
“Dominus de Sion rugiet et de Jerusalem dabit vocem suam (Ose. I),”
|
|
scilicet ad tempus evangelicae praedicationis, quod extrema subsecuta
est captivitas illius populi, coetus ille Pharisaicus sive Judaicus
recte cunctis denotatur nominibus istis. Ille namque veraciter et pro
vera similitudine, peccatis exigentibus meretur fenum dici, falso autem
et pro vana suimet aestimatione
|
“velox, fortis, robustus, tenens arcum, velox pedibus suis, ascensor
equi, et robustus corde,”
|
|
ad tempus potuit videri. Unde notandum et consideratione dignum est,
quia quoties hic malum eis intentat per enuntiativa verba haec,
|
“stridebo subter vos, peribit fuga, non obtinebit fortis virtutem, non
salvabit robustus, non stabit tenens arcum, non salvabitur velox, non
salvabitur ascensor equi, fugiet robustus corde,”
|
|
totidem vicibus, id est octies: Vae generationi illi, inclamat Dominus
noster:
|
“Vae, inquit, vobis, Scribae et Pharisaei hypocritae, qui clauditis
regnum coelorum ante homines. Vae vobis, Scribae et Pharisaei
hypocritae, qui comeditis domos viduarum, oratione longa orantes. Vae
vobis, Scribae et Pharisaei hypocritae qui circuitis mare et aridam, ut
faciatis unum proselytum. Vae vobis, duces caeci, qui dicitis: Quicunque
juraverit per templum, nihil est; qui autem juraverit in auro templi
debet. Vae vobis, Scribae et Pharisaei hypocritae, qui mundatis quod de
foris est calicis et paropsidis, intus autem pleni estis rapina et
immunditia. Vae vobis, Scribae et Pharisaei hypocritae, qui similes
estis sepulcris dealbatis, quae a foris apparent hominibus speciosa,
intus vero plena sunt ossibus mortuorum, et omni spurcitia. Vae vobis,
Scribae et Pharisaei hypocritae, qui aedificatis sepulcra prophetarum,
et ornatis monumenta justorum (Matth. XXIII).”
|
|
Econtra respiciendum, quia totidem, id est octo vicibus sanctos suos
beatificat idem Dominus.
|
“Beati, inquit, pauperes spiritu. Beati mites. Beati qui lugent. Beati
qui esuriunt et sitiunt justitiam. Beati misericordes. Beati mundo
corde. Beati pacifici. Beati qui persecutionem patiuntur propter
justitiam (Matth. V).”
|
|
Item, damnationis infelicium quot verba sunt superius digesta,
et caetera totidem, id est octo beatitudinis sanctorum praedicationes
sunt,
|
“quoniam ipsorum est regnum coelorum, quoniam ipsi possidebunt terram,
quoniam ipsi consolabuntur, quoniam ipsi saturabuntur, quoniam ipsi
misericordiam consequentur, quoniam ipsi Deum videbunt, quoniam filii
Dei vocabuntur, quoniam ipsorum est regnum coelorum (ibid.)”
|
|
Nec frustra et hic numerus octonarius in remuneratione piorum et illic
in damnatione consideratur ipsorum [F. implorum], quia videlicet utraque
pars octava mundi aetate consummabitur, et tunc manifeste scietur, quia
|
“judicia Domini justa et vera (Psal. XVIII)”
|
|
sunt. Nec ex parte, ut nunc, sed integre cognoscetur, quam vero judicio
fiat, vel factum sit illud, quod hactenus itidem octo vicibus ait:
quae summa trium et quatuor scelerum vindicta est.
|
|