CAPUT VII. De domo pietatis, in qua prodigus filius per poenitentiam a pio patre recipitur, et quod sacri canones decernant super lapsis, post poenitentiam actam de criminibus, ut laica communione contenti permaneant.

Igitur domus pietatis, quae in adventu Salvatoris prodigo filio aperta fuit, post luxurias ventrisque ingluviem, de pastu porcorum per poenitentiam revertenti, hodieque manet aperta poenitentibus singulis, prospiciente eminus pio patre, ut videat de longe si revertatur aliquis, et occurrente singulis ad istam confessionem peccatoris. Pater, peccavi in coelum et coram te, et jam non sum dignus vocari filius tuus, fac me sicut unum ex mercenariis tuis (Luc. XV). Sed qualiter ad eum, qui ejusmodi est, dictum illud convenit: Cito proferte stolam primam, et induite illum, et date annulum in manu ejus, et calceamenta in pedes ejus? (Ibid.) Nam salvo superiore intellectu, quo per stolam primam sacri baptismatis intelligimus gratiam, prima stola sacerdotalis est gloria, vel cujuslibet ministerii, quo ad sanctum altare Christo ministratur, dignitas. Porro sacri canones hoc decernunt, ut post actam de criminibus poenitentiam, ad hoc ministerium nequaquam promoveantur, sed laica tantum communione contenti permaneant. Quomodo ergo concedemus eis qui ejusmodi sunt recipere stolam primam, ne videamur cum Novatianis denegare quibuslibet poenitentiam? Hic nimirum discretione opus erat, qui hujusmodi est. De his, qui sine confessione sua, sive convictione legali aut regulari de criminibus detecti sunt, sacri canones et decreta pontificum Romanae sedis aperte atque expresse decernunt, ut ad gradus ecclesiasticos non accedant, et in gradibus ecclesiasticis non maneant, vel ad gradus ecclesiasticos non redeant. Hoc enim, inquiunt, nos admonens Apostolus, dicit: Nolite communicare operibus infructuosis tenebrarum (Ephes. V). Item: Peccantes coram omnibus argue, ut caeteri metum habeant (I Tim. V). Sic Petrus damnavit Simonem, quem tamen ad poenitentiam invitavit (Act. VIII). Sic fornicatorem arguit Paulus, quem tradidit Satanae, ut tamen spiritus salvus fieret in die Domini (I Cor. V). Et quidem sanctus David de criminibus mortiferis egit poenitentiam (II Reg. XII), et tamen in honore suo perstitit et beatum Petrum, quando amarissime lacrymas fudit, utique Dominum negasse poenituit (Matth. XXVI), et tamen apostolus mansit. Sed non ideo vacua putanda est posterior diligentia, qui ubi nihil saluti detrahebatur, humilitati aliquid addiderunt, quo salus tutius muniretur, experti credo aliquorum fictas poenitentias, per affectatas honorum potentias. Cogunt enim multas invenire medicinas, multorum experimenta morborum. De his autem, qui detecti vel publicati non sunt, haec sana et rationabilis eorumdem sacrorum canonum vel sanctorum Patrum est: Cessat, inquiunt, vindicta divina, si conversio praecurrat humana. A capite itaque incipientes usque in quartum altaris ministrum, hanc formam servandam cognoscimus, ut quia minorem major praecedit, sicut honore sic et in crimine, et quem major sequitur culpa, major importetur vindicta, et post poenitentiam credatur esse fructuosa. Quid enim prodest triticum seminare, et fructum illius non colligere? Post dignam satisfactionem credimus posse redire ad honorem propheta dicente: Nunquid qui cadit, non adjicit, ut resurgat? Et qui aversus est, non revertetur? (Jer. VIII.) Item propheta ait: In quacunque die conversus ingemueris, tunc salvaberis (Ezech. XXXIII). Unde et Psalmista: Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis. Ne projicias me a facie tua, et Spiritum sanctum tuum ne auferas a me (Psal. L). Dum enim petiit ne a Deo projiceretur, prolapsus culpa, alienam rex et propheta simul se rapuisse uxorem tremefactus expavit, propheta judicante flagitium suum, et poenitentiam agens, addidit: Redde mihi laetitiam salutaris tui et Spiritu principali confirma me (ibid.). Si enim se dignum Deo per poenitentiam non fecisset, nequaquam aliis praedicaret. Ait enim: Docebo iniquos vias tuas, et impii ad te convertentur (ibid.). Bene ergo discretione usa est ecclesiastica sollicitudo, et haec hujus discretionis summa est, ut hi quorum crimina detecta sunt, illam de qua loquebamur sancti ministerii stolam non recipiant, quorum autem occulta vel occulte commissa, publicam contraxerunt infamiam, rursus induantur ea post dignam poenitentiam.