LIBER QUINTUS.


CAPUT PRIMUM. De Dominica in Passione Domini.

Praecedenti vespera Dominicae hujus, annua Dominicae passionis celebritas inchoatur. Cur autem tot dies ante illum diem, quo crucifixus est Dominus, incipiatur, ex Evangelio Joannis animadvertere possumus. Ait enim:

“Collegerunt pontifices et Pharisaei concilium adversus Jesum, et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? (Joan. XI.)”

Et cum prophetasset unus ex ipsis Caiphas nomine, qui erat pontifex anni illius, quod expediret unum hominem mori

“pro gente et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum (ibid.),”

secutus adjungit evangelista:

“Ab illo ergo die cogitaverunt ut interficerent eum (ibid.).”

Ac deinceps:

“Jesus ergo jam non palam apud Judaeos ambulabat, sed relictis illis, abiit juxta desertum in civitatem, quae dicitur Effrem, et ibi morabatur cum discipulis suis (ibid.).”

Et quando concilium illud habitum sit, item ex consequentibus colligi potest. Sequitur enim:

“Proximum autem erat Pascha Judaeorum, et ascenderunt multi in Hierosolymam de regione ante Pascha, ut sanctificarent seipsos (ibid.).”

Plane per hoc, initium primi mensis tunc exstitisse commendatur, quando Lazarus suscitatus est, propter quod signum non multo post concilium habitum est. Moris enim Judaeis erat, ex praecepto legis, sanctificare seipsos ante Pascha, ipsamque sanctificationem initiari prima die mensis primi: qua die et tabernaculum dedicatum est, sicut in Exodo legimus, loquente Domino ad Mosen:

“Mense primo, prima die mensis eriges tabernaculum testimonii, et pones in eo arcam (Exod. XL),”

etc. Et paulo post:

“Assumpto unctionis oleo unges tabernaculum cum vasis suis, ut sanctificentur (ibid.),”

etc. Illud quoque non praetereundum quod ejusdem mensis initium, id est luna prima, in sexta feria tunc exstiterit. Siquidem sexta feria, qua Dominus crucifixus est, quinta decima exstitit, ac per hoc ita esse, ut dictum est, nemo qui dubitat. Nam quinta decima in eamdem feriam semper occurrit, in quam et prima. Igitur ex his quae dicta sunt, quoniam ecclesiastici compositor officii supradictum Evangelium de resuscitatione Lazari non sine causa sexta feria legi voluit, quae quinta decima dies est ab illa, qua Dominus crucifixus est. Ex his, inquam, quae dicta sunt, datur intelligi quod Dominus ipso die neomeniae Lazarum suscitaverit. Delectat valde legitimus hic Regis nostri processus, legitimus et sanctus summi Sacerdotis nostri clangor in die neomeniae hujus. Ipse qui quondam jusserat filiis Israel per Mosen, dicens:

“quando exibitis ad bellum contra hostes, qui dimicant adversum vos. Si quando habebitis epulum, et dies festos et Kalendas, clangetis tubis super holocaustis et pacificis Victimis (Num. X).”

Ipse rex noster exiturus ad bellum passionis, contra diabolum principem mundi, ipse summus sacerdos noster habiturus epulum corporis et sanguinis sui, quod cum traderet discipulis suis:

“Desiderio, inquit, desideravi hoc Pascha manducare vobiscum, antequam patiar (Luc. XXII).”

Habiturus diem festum suae sacrosanctae resurrectionis. Habens, inquam, Kalendas, id est initium mensis vel lunae, cujus in plenitudine haec facturus erat, clangit tuba tanti tamque excellentis miraculi, quo et hostes suos attonitos reddidit, et corda piorum magis ac magis ad credendum animavit. Namque et hostes ejus turbati dicunt:

“Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum (Joan. XI),”

et plebs ad credendum magis animata praecipue propter hoc signum, postmodum illi venienti Hierosolymam cum palmis et laudibus obviam processit. Suscitato autem Lazaro, non longum erat ut hoc Pharisaei audirent. Bethania namque ab Hierosolymis quindecim tantum stadiis, id est non integris duobus distat milliariis. Et ex Judaeis, qui fuerant cum Jesu, quando illum suscitavit:

“Quidam, inquit evangelista, abierunt ad Pharisaeos et narraverunt eis quae fecit Jesus (Joan. XI).”

Nec mora fuit post hoc colligendi concilii. Mox enim sic evangelista conjungit:

“Collegerunt ergo pontifices et Pharisaei concilium.”

Rursus non longum erat aut difficile tunc illud colligi. Cum enim, ut ait evangelista, quia

“proximum erat Pascha Judaeorum, multi ascenderunt Hierosolymam, ut sanctificarent seipsos,”

tunc vero praecipue pontifices et Pharisaei, qui erant clerici Judaeorum, si qui forte ex ipsis procul aberant, solemniter convenerant. Continuata quoque duorum solemnitas dierum, id est Sabbati et neomeniae, quae, ut supra dictum est, pridie fuerat, agendo concilio frequentiores atque expeditiores reddiderat. Nihil igitur repugnat, quin eodem Sabbato (cujus in vespera Dominicae passionis annuam inchoamus memoriam) illud impiorum concilium collectum fuerit, et quia ab illo die cogitaverunt, ut interficerent eum, idcirco in vespera, quasi post horam ejusdem concilii, luctum publicum incipiat Ecclesia suo Domino per omnia compatiens, ut corpus capiti. Hac ergo Dominicae passionis, ut dictum est, commemoratione inchoata, res digna spectaculo procedit. Praemissa namque per septem Dominicas superius digestas, quasi pompa funeris, et secundum ritum officii procedente Ecclesia in ordine suo per totidem aetates saeculi, tandem ipsa mors Christi, cui omnis illa pompa praeordinata est, effertur prae oculis et piis fidelium mentibus, ingeruntur vulnera, cunctaque mortis insignia, quae pertulit pro cunctis unica salus, Deus et homo Christus, Dei unigenitus. Nihil quippe tam frequens quam prodeuntia vexilla regis, fulgidumque mysterium crucis. Acetum quoque, fel et arundinem, clavos et lanceam perforati corporis, tam in nocturnis quam in diurnis meditamur canticis, quae de authenticis Veteris pariter ac Novi Testamenti Scripturis congesta sunt. Sicque fiunt comae capitis Ecclesiae, id est cogitationes cordis ejus,

“quasi purpura regis juncta canalibus (Cant. VII),”

dum passionem Redemptoris meditatur, sensum suum authenticis adhibens Scripturis, videlicet pretiosis purpurae tincturis, quae per ora prophetarum et apostolorum, velut per quosdam canales, Spiritu sancto conficiente, profluxerunt.