CAPUT XXX. Qualis sit illa exspectatio gentium, secundum quod ait:

“Ligans ad vineam pullum suum,”

etc.

Qualis vero sit exspectatio gentium, subsequenter notis nominibus et clara similitudine propheticum hoc declarat oraculum. Ligans ad vineam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam suam. Quanto affectu, cum de tertia persona loquatur, apostrophen faciat ad secundam, dicendo, o fili mi, nulla valet lingua verbis consequi, vix illa valet mens persentiscere, benigna venia charitatis. Ligans, inquit, ad vineam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam suam. Pullum asinae novimus, cui supersedit Dominus Jesus, hoc est gentilium populum, quem utique nunc ad vineam suam alligavit, quando apostolicae Ecclesiae, quae ex Judaeis est, illum gratia sua copulavit. Quod per pullum, idem per asinam; et quod per vitem, idem intelligimus per vineam. Una vitis, vel una est vinea omnium electorum ab initio saeculi usque ad apostolicam fidem, una cum capite suo Christo Ecclesia. De semetipso caput Christus dicit: Ego sum vitis, et Pater meus agricola est (Joan. XV). De Ecclesia, quae est corpus ejus, propheta dicit: Cantabo dilecto meo canticum patruelis mei, vineae suae. Vinea facta est dilecto meo in cornu filio olei (Isa. V), etc. Ad hanc vitem, ad hanc vineam, nos gentes Christum exspectantes, donec illum facie ad faciem videamus, nunc interim ligati sumus tanquam pullus vel asina, cui animali recte comparatur gentilitas, propter antiqua stultitiae onera. Ligati, inquam, sumus ad hujusmodi vineam, scilicet ut post paleas, asinorum pabulum, botrum manducemus suavissimum, et in Spiritu sancto Scripturarum vinum bibamus optimum. De quo protinus subditur: Lavabit vino stolam suam, et sanguine uvae pallium suum. Idcirco ergo ligabit ad vineam pullum suum, et ad vitem asinam suam, ut lavet vino stolam suam et sanguine uvae pallium suum. Nihil verius. Quod per pullum et asinam, idem per pallium et stolam, id est unam eamdemque intellige Ecclesiam. Nam una eademque gentilitas, antequam lavacro isto renasceretur, asina vel pullus petulcus erat; postquam vero lavit eam Christus, stola vel pallium ejus est, de quo in psalmo dicitur: Sicut unguentum in capite, quod descendit in barbam, barbam Aaron; quod descendit in oram vestimenti ejus (Psal. CXXXII). Lavabit ergo vino stolam suam, et sanguine uvae pallium suum, id est emundabit Spiritu sancto Ecclesiam suam, et sanguine passionis fidelem populum suum. Uva enim ipse est, de quo in Canticis canticorum sponsa dicit: Botrus cypri dilectus meus mihi (Cant. I). Haec uva, sive hic botrus torculari crucis expressus sanguinem suum fudit, et Spiritum sanctum dedit, unde et lavit stolam suam, id est mundavit Ecclesiam suam, ut exhiberet sibi sponsam gloriosam non habentem maculam aut rugam (Ephes. V). Pulchritudinem hujus propheticae laudis Spiritus sanctus ita concludit: Pulchriores sunt oculi ejus vino, et dentes ejus lacte candidiores. Oculi hujus pulcherrimi septem esse, et in Zacharia propheta (Zach. III), et in Apocalypsi Joannis legimus-Qui sunt, inquit, septem Dei spiritus, missi in omnem terram (Apoc. V). Primo vinum hoc loco, vetustam legimus austeritatem legis, sicut mustum aliis Scripturae locis novam evangelicae gratiae significare doctrinam. Constat autem quia septiformis gratia Spiritus sancti, quam accepimus ex gratia Evangelii, vetustate legis pulchrior atque dulcior est. Dentes quoque hi sunt qui in corpore ejus (quod est Ecclesia) fortes sunt ad capiendum solidum cibum. Et hi profecto lacte candidiores, id est illis quibus pro infantia sensuum lacte litterae opus est, sanctiores atque pulchriores sunt. Dicat itaque: Pulchriores sunt oculi ejus vino, et dentes ejus lacte candidiores.