CAPUT 2

Recordabitur fortium suorum. Quis recordabitur fortium suorum? Recordabitur Ninive, recordabitur mundus, et verbi gratia, Roma, quae tunc erat mundi caput, quando primum quadrigarum hujuscemodi collisio, sive collisionis fragor in plateis est auditus. Fortes ejus multi fuerant, ut puta Torquati, Corvini, Cornelii, Scipiones sive Africani, Caesares sive Augusti. Ejusmodi fortium recordabitur, inquit, et sic factum est. Nam in derogationem Christianae pacis, in contemptum evangelicae gratiae quoties commemorati sunt fortium suorum multiplices triumphi, de toto mundo, de Europa, Africa, atque Asia concelebrati, propitiis, ut aiebant, diis suis, quorum opitulatione, quoniam florebat religio cultusque in templis, provecta et dilatata est magnitudo Romani imperii. Nunc autem aiebant, et in plateis queruli declamabant, pluvia desit, causa Christiani. Irati sunt dii, propterea insurgunt Britones, sive Dani repugnant, imo impugnant Germani, jussa contemnunt Alani. Ejusmodi recordatione mundus recordabitur, ait, fortium suorum, quod videlicet fortes fuerunt, non habentes Deum Christum, aut nomen Christianum, et si fuissent hodie fortes illi, non auderet quisquam inferre nomen istud auribus eorum. Sed audi quod sequitur: Et ruent in itineribus suis. Vane recordabitur eo modo fortium suorum mundus; nam quicunque sic recordati fuerint, ruent in retibus suis, ruent ut mendaces et veritate oppressi. Nam econtra fortium suorum recordabitur et ipse ascensor coeli, et efficaciter eorum recordabitur, ut eorum recordatio multum prosit. Postquam fortes sui praesenti vita excesserint, postquam occisi et in sepulcro convecti fuerint apostoli sive martyres, utique fortes sui, ita recordabitur eorum ut faciat eos viventibus cooperari, et sermonem eorum confirmare sequentibus signis. Ejusmodi recordatio, ut lectorem amplius delectet, fiet secundum mysticum exemplum illius Samson fortissimi. Cum Philistiim vociferantes occurrissent ei, irruente in se Spiritu Domini inventam maxillam, id est, mandibulam asini, quae jacebat, arripiens, interfecit in ea mille viros, et cum sitiret valde, aperuit Dominus molarem dentem in maxilla asini, quam de manu projecerat, et egressae sunt ex eo aquae, quibus haustis refocillavit spiritum et vires recepit (Judic. XV). Secundum hanc similitudinem recordatus est iste fortium suorum, qui et secundum carnem infirmi et ignobiles, at secundum spiritum fortes et nobiles fuerunt, et ita fortes in manu Christi fortissimi, ut cum paucis illis ita comminueret fortitudinem saeculi; sicut ille Samson delevit mille viros in mandibula asini. Ubi illos projecit aut projecisse visus est, quia permisit occidi, quasi curam illorum negligeret, tunc valde sitivit ipse, id est Ecclesia quae est corpus ejus, et timuit incidere in manus inimicorum, id est infidelium, contra quos illi dum viverent, verbo et opere magnum erant firmamentum. Sic aperuit Dominus sepulcra eorum, ut crebra prodirent fluenta miraculorum, unde Ecclesia spiritum refocillavit, et vires recepit, ut constanter dicere possit, Christum Deum suum, Deum non esse mortuorum sed vivorum (Marc. XII), et quia fortes sui omnes illi vivunt tunc et melius, quando mundo mortui sunt. Ruent igitur, ait, in itineribus suis illi fortium suorum recordati, quia recordabitur et iste fortium suorum recordatione bona et efficaci, ut probet quod illorum vana fuerit, et istorum vera fortitudo, cum quibus Niniven, id est mundum, ipse judicabit secundum veritatem praeeuntis hujus saepedictae praeparationis. Ita fiet quod sequitur: Velociter ascendent muros ejus, et praeparabitur umbraculum. Portae fluviorum apertae et templum ad solum dirutum est, et miles captivus abductus est, et ancillae minabantur, gementes ut columbae, et murmurantes in cordibus suis. Litteralis sensus de subversione illius Ninive manifestus est quod velociter muros ejus Chaldaei ascenderint, et propter obsidionem longissimam ad depellendos aestus umbracula sibi praeparaverint, et quod apertis portis Ninive, quae instar fluminum habebat civium multitudinem, ingressus hostis, ut forum aut aedes forenses, ita diruerit et templum, et quod miles captivus abductus sit in Babylonem, et quod ancillae, id est per metaphoram minores urbes, vel certe captivae mulieres minatae sunt ante ora victorum, tantusque terror fuerit ut ne in singultus quidem et ululatum erumperet dolor, sed intra se tacite gemerent, et obscuro murmure devorarent lacrymas in morem muscitantium columbarum. Sed in bello hominum, ut erant Babylonii contra Assyrios, postquam velociter ascenderunt muros, ad quid illis praeparari umbraculum? Nam qui obsiderent, tandiu necessarium habent ad depellendos aestus umbraculum sibi comparari, donec muros sive ascendendo, sive irruendo invadere possunt. Ergo viri exercitus ascensores coeli, viri qui ut supradictum est, eunt in coccineis, ipsi sunt qui velociter muros Ninive ascenderunt, et post eos nobis praeparatum est umbraculum. Manifestius dicendum martyres sancti, apostoli sancti. Martyres, inquam, sancti, sanctorum apostolorum filii, ipsi sunt qui velociter ascenderunt muros Ninive, quando nondum erant apertae fluviorum portae, quod factum est postmodum sicut protinus sequitur: Portae fluviorum apertae sunt. Clausae erant portae fluviorum, portae populorum, portae quas posuerant, quas clauserant hujus mundi principes, reges et tyranni, Caesares atque imperatores, ut fluviis, id est populis ad vias Evangelii quadrigas, quae collidebantur in plateis, exire non liceret. Edicta pendebant, leges et proscriptiones in tabulis publicis propositae erant, ut si quis ad evangelicam fidem exiret nomenque Christianum susciperet, capitalem aut aliam quamlibet subiret mortis sententiam. Haec erat clausura fluviorum, id est populorum, hae portae non apertae, et hi ferrei vectes portarum. Non exspectaverunt viri exercitus Domini, viri nominati et inclyti, ut portae fluviorum sese aperirent, ut principes populorum confitendi vel annuntiandi Christum licentiam darent. Velociter muros Ninive ascenderunt, constanter principum saeculi leges supergressi sunt, et Christi nomen ultro intulerunt, non ignorantes negotium istud corporibus suis fore periculosum, imo praeoptantes cum dispendio corporum facere lucrum animarum. Ascendentes comprehensi sunt, tenti sunt, ante reges et judices adducti steterunt, accusati non negaverunt, interrogati Christum confessi sunt, diversis poenis afflicti, diversis mortibus addicti, nonnulli etiam assati gratias egerunt (II Cor. XI). Magnus ibi solis aestus, sed et praeparabitur, inquit, umbraculum. Compositis namque, ut supra jam dictum est, agitatoribus illis, interdum refrigescebat aestus persecutionis. Exempli gratia, ut contigit Diocletiano de regno ejecto, et Maximiano mortuo. Annuntio vobis, ait moriens martyr insignis, pacem Ecclesiae Christi redditam, Diocletiano de regno ejecto, et Maximiano hodie mortuo. Hoc erat praeparari umbraculum, quod non dimittebat eos tentari supra id quod poterant, vel diutius quam poterant, sed faciebat etiam cum tentatione proventum ut possent sustinere. Quid multa? Imperante Spiritu sancto ac dicente: Tollite portas, principes, vestras, et elevamini portae aeternales, et introibit rex gloriae (Psal. XXIII), tandem portae fluviorum apertae sunt, et templum ad solum dirutum est. Portae, inquam, fluviorum apertae sunt, id est leges principum deletae sunt, mortuis principum deletae sunt, mortuis principibus, qui illas contra nomen Christianum scripserunt, et elevatae sunt portae aeternales, portae bonae, justae leges, per quas rex gloriae Christus introiret, piorum principum leges, Christianorum imperatorum sanctiones. Itaque templum ad solum dirutum est, idololatriae cultus destructus est. Portis enim apertis, eruperunt fluvii, malis legibus remotis melioribusque datis, quae non prohiberent, imo praedicarent Christum coli, certatimque ad fidem confluxerunt populi, et ita desertus est adulter Jupiter cum Junone et Venere, et omni sua turpi progenie, et templa destructa aut in Christi Ecclesias conversa sunt. Tunc miles captivus abductus est abductione bona, captivitate beata, ut qui liber justitiae fuerat, et huic Ninivae, id est huic mundo, imo et diabolo militaverat, servus justitiae fieret (Rom. VI), et Deo creatori suo militaret. Et ancillae ejus minabantur, id est humiles sive ignobiles saeculi, ante currum supradictum boni captivatoris Christi ducebantur. De qualibus Apostolus: Quae, inquit stulta sunt mundi elegit Deus, et quae non sunt, ut ea quae sunt, destrueret (I Cor. I). Non hoc dicitur, quod ita elegerit ignobiles ut nollet eligere nobiles: nam et miles captivus abductus est, et ancillae ejus minabantur, id est nobiles pariter atque ignobiles absque acceptione personarum victoris Christi servitio subjiciebantur; sed hoc dicit Apostolus, quod in initio Evangelii non prius nobilia, sed ignobilia Deus elegit (ibid.). Cur hoc? Ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus, quod utique futurum erat, si nobiles prius vocati, et per eos ignobiles ad Christi fidem fuissent adducti.