CAPUT 2

Hujus nimirum adhortationis fructus omnino periit, quia videlicet et tunc temporis aliqui bonum quaesierunt, ita ut diceret Dominus ad Heliam:

“Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua coram Baal (III Reg. XIX),”

et in tempore evangelicae gratiae similiter factum est; sic enim, inquit Apostolus:

“Et in hoc tempore reliquiae secundum electionem gratiae salvae factae sunt (Rom. VI).”

Pulchre nimirum nunc meminit Joseph, dicendo:

“Si forte misereatur Dominus Deus reliquiis Joseph.”

Jeroboam namque qui peccare fecit Israel, de tribu fuit Ephraim, qui filius fuit Joseph, cujus vita, sicut in semetipsa laudabilis exstitit, sic in his quae gessit vel pertulit, typum Domini nostri Jesu Christi praetulit, in quo reliquiae salvae factae sunt. Verum ista pars quam dicit,

“et constituite in porta judicium,”

non habuit effectum. Nunquam enim vel tunc ex quo vitulos fecit Jeroboam, publicum celebraverunt judicium ut vitulos desererent, et ut redirent ad David regem suum, nunquam hoc tempore quo Christum crucifixerunt, ita constituerunt in porta judicium ut paterentur sibi publica praedicatione demonstrari de Scripturis quodlibet veritatis Christi testimonium. Sequitur:

“Propterea haec dicit Dominus Deus exercituum dominator: In omnibus plateis planctus, et in cunctis quae foris sunt, dicetur: Vae, vae; et vocabunt agricolam ad luctum, et ad planctum eos qui sciunt plangere, et in omnibus viis erit planctus, quia pertransibo in medio tui, dicit Dominus.”

Hoc expositione non indiget, quia res nota et manifesta est. Nam ut de captivitate decem tribuum in Assyrios, de transmigratione Juda taceamus in Babylonios, quibus in plateis planctus, quibus in viis non fuit luctus, et in quibus non fuit dictum:

“Vae, vae,”

quando illi

“hostes justi,”

scilicet Christi, Romana circumdati sunt obsidione? Mirum et illud fuit, et hoc loco non praetereundum videtur, quod priusquam pro re ab omnibus diceretur:

“Vae, vae;”

mirabili prodigio quidam, ut refert Josephus (De bello Judaico), in cunctis plateis, et in omnibus viis clamavit:

“Vae, vae.”

Jesus, inquit, filius Anai, plebeius et rusticus, quadriennium priusquam bellum gereretur, in summa civitatis pace atque opolentia, cum ad festum diem venisset, repente exclamare coepit:

“Vox ab Oriente, vox ab Occidente, vox a quatuor ventis, vox in Hierusalem et templum, vox in maritos, novasque nuptas, vox in omnem populum.”

Atque haec interdiu noctuque per omnes civitatis vicos clamitans circuibat. Propter hoc plagis ad ossa usque laceratus, ad singulos ictus respondebat: Vae, vae Jerosolymis. Interroganti praefecto tunc temporis Albino, quis esset vel unde ortus, aut cur ista diceret, nihil aliud retulit, sed velut orationem quamdam meditatus, Vae, vae Hierosolymis querebatur. Id per annos septem et quinque menses continue fecit, donec obsidionis tempore paululum requiescens, et deinde supra murum circuiens, iterum: Vae, vae civitati, magna voce clamavit. Cum autem ad extremum addidisset:

“Vae etiam mihi,”

lapis tormento emissus statim peremit. Quod tandem subjungitur,

“quia pertransibo in medio tui dicit Dominus,”

iram sonat magnam et desertionem illam, quam in Evangelio significatam esse animadvertimus, ubi cum duxissent illum usque ad supercilium montis, supra quem civitas illorum aedificata, ut praecipitarent eum,

“ipse autem, inquit evangelista, transiens per medium illorum ibat (Luc. IV).”

Sic namque transeundo et eundo significabat facto, illud sine dubio futurum, quod paulo ante in mysterio comminatus fuerat illis dicendo:

“in veritate dico vobis, multae viduae erant in diebus Heliae in Israel, quando clausum est coelum annis tribus et mensibus sex, cum facta esset fames magna in omni terra, et ad nullam illarum missus est Helias, nisi in Sarepta Sydoniae ad mulierem viduam. Et multi leprosi erant in Israel sub Helisaeo propheta, et nemo eorum mundatus est, nisi Naaman Syrus (ibid.).”

Terribiliter namque quasi cum interpositione juramenti. in veritate innuebat illis, quod nimiam famem verbi Dei forent passuri, quam pertranseundo relinqueret eis, hydria farinae et lecytho olei, quod est evangelica doctrina et gratia Spiritus sancti, apud gentilitatem quamdam viduam non deficiente, Helia, id est Deo Domino, scilicet Jesu Christo praesente, et quod in lepra peccati sui mortui essent, curato Syro Naaman, id est gentili populo per Helisaei, id est Jesu Christi lavacrum. Helisaeus namque Dei mei salus interpretatur, quae videlicet salus nobis est Dominus Jesus Christus. Illud tandem non praetereundum quod in tali pertransitione Domini dicuntur vocare agricolam ad luctum. Arbitramur namque hoc mira cum reprehensione esse dictum. Quid enim? Nunquid agricolae veraciter sicut oportet, sciunt lugere? Aut quem aestimare debemus esse agricolam, nisi illum qui ita rusticus est, ut lugendi non habeat scientiam. Vere namque scientia lugentes facit. Et idcirco sicut in ordine spirituum, a spiritu timoris Domini (Isa. XI) sursum tertius est spiritus scientiae, in ordine beatitudinum, tertio loco beatitudinem lugentium ponit Dominus:

“Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. V).”

Stulti igitur qui, pertranseunte Domino, agricolam vocant ad luctum, et non potius urbanum sive ecclesiasticum in sancta scientia bene exercitatum, id est qui temporalium tantummodo et non spiritualium damna bonorum, qui corporum tantummodo, et non potius mortuorum funera lugent animarum. Denique quod cum dixisset,

“et vocabunt agricolam ad luctum,”

subjunxit,

“et ad planctum eos qui sciunt plangere,”

non pro suo judicio, sed pro vana illorum dixit aestimatione.