|
In vigilia Ascensionis Domini illa ponitur evangelii lectio, qua Dominus
Jesus mox tradendus; Sublevatis oculis in coelum, dixit: Pater, venit
hora, clarifica Filium tuum, ut Filius tuus clarificet te (Joan. XVII).
Causa autem cur in hujus solemnitatis praeventione legatur, haec est:
Quia quod tunc oravit passurus, quando ascendit, completum esse innotuit
hominibus, videlicet, quia moriens, sicut dicit in Canticis, ascendit in
palmam, et resurgens apprehendit fructus ejus (Cant. VII). Quod quia per
ascensionem, ut dictum est, innotuit hominibus ad ipsorum salutem:
homines quippe sine notitia vel fide ejus non salvarentur. Recte haec,
ut dictum est, oratio legitur, qua hoc ipsum oravit, jamjam per
passionis viam, per mortiferi torrentis potum ad illam iturus gloriam.
Notandum autem, quod cum dixit: Clarifica Filium tuum, ut Filius tuus
clarificet te, protinus adjunxit: Sicut dedisti ei potestatem omnis
carnis, et omne quod dedisti ei, det eis vitam aeternam (Joan. XVII).
Non dixit, et da ei, sed sicut dedisti ei potestatem.
Quamvis enim propter passionem mortis, gloria et honore coronatus sit
Dominus Jesus (Hebr. II), et idcirco Deus illum exaltaverit, quia
|
“factus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis
(Philip. II),”
|
|
tamen et ante ipsam mortem, et ante ipsam crucem, dederat ei Pater
regnum, dederat ei potestatem omnis carnis; sed non erat tempus, ut in
eodem regno vel potestate, cum adhuc mortalis esset, clarificaretur.
Quod ut evidentius comprobetur, libet de veteri proferre historia
similitudinem authenticam, cunctis pene venerabilium litterarum
studiosis cognitam.
Ecce sanctus David, qui hunc desiderabilem atque manu fortem Christum
nomine suo signavit, factis praefiguravit, repromissione haereditavit,
psalmis cecinit propheticis, alio juxta modum suum glorificatus est
atque alio tempore, Dei dono, regni potestatem accepit. Tunc enim gloria
sua glorificatus est, quando mortuo Saul ascendit in Hebron, susceptus
primum a tribu Juda, deinde ab universo Israel (II Reg. II); tunc autem
eamdem illi Deus dedit potestatem, quando sustulit eum de gregibus ovium
et per manum Samuelis unxit in regem in medio fratrum suorum (I Reg.
XVI). O quantis a potestate accepta, usque dum regno frueretur,
interfluentibus potatus est amaritudinibus, quantis persequente Saul,
Deus coronam ejus fabricans, erudivit 112 eum laboribus? Plane hac
similitudine res quae proposita est, facile colligitur. Sic enim et
Dominus noster antequam clarificaretur ea clarificatione, pro qua nunc
orat dicens: Pater, clarifica Filium tuum (Joan. XVII); acceperat regiam
dignitatem unctus oleo exsultationis prae participibus suis (Psal.
XLIV), non tunc primum, quando Spiritus sanctus in specie columbae venit
super eum (Matth. III), sed jam tunc, quando in secreto Virginis utero
assumptus est homo verus, a vero Deo Dei Verbo per operationem sancti
Spiritus, cujus universa plenitudo, quae in illam incarnationem effusa
est, bene per cornu olei designata est, quo David in secreto paternae
domus, ut ignoraret Saul, unctus est. Et sicut vitulus, quem ex
praecepto Dei tulit secum Samuel, fefellit Saul, ut nesciret quid
ageretur in domo, nec quidquam opinaretur, praeter quod praetendebat
praeparatio vituli, id est votum sacrificii (II Reg. XVI), sic mortalis
natura hominis, quae in mundo apparuit, fefellit diabolum, ut nesciret
quid actum esset in utero Virginis, nec aliud quid opinaretur in
Christo, nisi quod foris ostendebat caro passibilis, id est hominem
purum, per omnia nostrae obnoxium corruptioni, ut putabat, carnemque
peccati; deprehendit tamen processu temporis posse illum contraire suae
tyrannicae dominationi, quemadmodum et Saul daemoniosus, in virtutibus
David intellexit, quod contra thronum suum ageretur in illo, per eum qui
a se recesserat, et in David dirigebatur Spiritus Domini (ibid.).
Igitur quod ait Dominus noster, instante mortis articulo: Pater venit
hora, clarifica Filium, ut Filius tuus clarificet te, statimque
subjungit: sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod
dedisti ei, det eis vitam aeternam (Joan. XVII), tale est ac si dicat
David persequente Saul, in deserto Ziph, sive in deserto Maon ad petram
dividentem, quando desperabat posse evadere a facie Saul (I Reg. XXIII),
dicat, inquam, Deo, qui exauditor est omnium:
|
“Memor esto verbi tui servo tuo, in quo mihi spem dedisti (Psal.
CXVIII),”
|
|
vel:
|
“Sicut jurasti David in veritate tua (Psal. LXXXVIII),”
|
|
tunc videlicet quando tulisti me de ovibus patris mei, et unxisti me
unctione misericordiae tuae (I Reg. XVI).
Quod autem post ait: Et nunc clarifica me, tu Pater, apud temetipsum
claritate, quam habui priusquam mundus esset, apud te (Joan. XVII); sic
omnino accipiendum est, ut nullatenus Verbi divinitatem ab illa
claritate, quam habuit in principio Deus apud Deum, obscuratam fuisse
arbitremur. Nam neque orat Christus secundum divinam naturam, sed
secundum eam, quae protinus moritura erat, servi formam. Quomodo ergo
natura servi claritate prius habita se poscit clarificari, vel quomodo
eam priusquam mundus esset, habuit? Videlicet propter personae unitatem
suam claritatem, illam veraciter asserit esse formam servi, quam habuit
priusquam mundus esset apud Patrem, illa quae sibi unita erat forma Dei.
Et sic omnino claritatem tunc habuisse constanter dicenda est forma
servi, quomodo dicitur de coelo descendisse Filius hominis. Sic enim
ait:
|
“Et nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo, Filius
hominis, qui est in coelo (Joan. III).”
|
|
Non enim homo qui videbatur, de coelo descendit, sed qui conceptus et
natus est de carne Mariae virginis. Itemque homo, Filius hominis, qui,
ut dictum est, de terra carnis conceptus, et natus erat, et haec in
terra consistens loquebatur, non in coelo erat, sed in terra
gradiebatur, paulo post capiendus, crucifigendus, in terra sepeliendus.
Igitur quemadmodum propter personae unitatem, Filius hominis de coelo
descendit, quia Verbum sibi unitum in coelo et ubique erat: sic propter
eamdem personae unitatem nunc ait, orans natura hominis: Clarifica me,
tu Pater, apud temetipsum, claritate, quam habui, priusquam mundus esset
apud te.
Sed jam nunc ad eas hujus evangelicae lectionis partes sermo concedat,
de quibus caetera pendent officii membra. Post pauca ubi ait: Non pro
mundo rogo, sed pro his quos dedisti mihi (Joan. XVII), continuo
subjungit: Quia tui sunt, et mea omnia tua sunt, et tua mea sunt, et
clarificatus sum in eis (ibid.). Et circa finem ejusdem orationis: Non
pro his tantum rogo, inquit, sed et pro his qui credituri sunt per
verbum eorum in me, ut sint unum sicut tu, Pater, in me, et ego in te,
ut sint in nobis unum (ibid.), etc. Unum, inquit, sint in nobis, sicut
et nos unum sumus, modo, videlicet, supradicto, quia quos dedisti mihi,
tui sunt, nec in meum jus transeundo, tui esse desierunt, et mea omnia
tua sunt, et ideo verius tua quia mea esse coeperunt. Delectat propius
hunc intueri modum communicationis, ut intelligamus ea quae Patris sunt,
ex eo verius Patris esse, ex quo homini Christo data sunt. Hoc itaque
non praetercundum quod antequam in rempublicam Dei Patris introduceretur
hic Filius hominis, et sicut Daniel aspexit in visu noctis adduceretur
usque ad Antiquum dierum, quia dedit ei potestatem, et honorem et
regnum, ut omnes populi, tribus et linguae ipsi servirent (Dan. VII),
immunita atque inconjuncta Creatori erat rerum universitas, quia
videlicet, inter Creatorem et creaturam nullus erat medius. Nam quidquid
erat, aut Creator erat, aut creatura. Ut ergo medium inveniretur
perfectae societatis vinculum hic introductus est, qui ex eo Creatorem
et creaturam firmius adnecteret quia unus idemque Christus utrumque est,
Creator videlicet atque creatura: Creator, quia Deus; creatura quia
homo. Et licet Apostolus dicat:
|
“Nusquam enim angelos apprehendit, sed semen Abrahae apprehendit (Hebr.
I),”
|
|
nec sic tamen angeli expertes sunt hujus dignationis, quia profecto cum
omnis creatura sit homo, habens esse cum lapidibus, vivere cum
arboribus, sentire cum pecoribus, discernere cum angelis; cum, inquam,
homo juxta aliquid omnis creatura sit, hominem autem Deus assumpserit,
relinquitur et angelis gratulari, quod is qui super ipsos Creator erat,
creatura quoque cum ipsis est. Amplius autem et hoc ad rem attinet, quod
homo, cum secundum solum corpus quamdam visibiliter mundi similitudinem
gerat ex quatuor elementis compositus, unde a Graecis
[m][i][k][r][oac][k][o][s][m][o][sf], id est minor mundus appellatur,
secundum solam animam angelicae substantiae est, videlicet rationalis
atque immortalis, hac sola, ut angelus quoque a Creatore distans
substantiali differentia, quod creata est. Itaque et ad angelicae
creaturae exsultationem illud attinet, quod Deus homo factus est.
Igitur, sicut supra dictum est, ut esset quo Creator atque creatura
firmius necteretur, hic in rempublicam Creatoris, Filius hominis
mediator introductus est, qui in humana natura, quod non habuerat
accipiens, potestatem non sibi usurparet, sed juxta Apostolum, Deo et
Patri regnum traderet (I Cor. XIII), dicens, ut supra positum est: Et
mea omnia tua sunt, et tua mea sunt. Atque hic est modus communicationis
et similitudinis, quam intendens ait: ut sint in nobis unum, sicut et
nos unum sumus. Quem verissime tenens sacri compositor officii, huic
evangelio lectionem illam de Actibus apostolorum praescripsit:
Multitudinis credentium erat cor unum et anima una, nec quisquam eorum
quae possidebat, aliquid suum esse dicebat. Dividebatur autem singulis
prout cuique opus erat (Act. IV), plane per hoc indicat qualiter
accipiendum sit, 113 quod Dominus ait orans, ut sint unum sicut et nos,
et quod praemiserat, omnia mea tua sunt, et tua mea sunt. Itaque si
solem in sua, prae infirmitate oculorum, altitudine perspicere non
possumus, progressum ejus in gradibus suppositis contemplemur, id est,
si hominem deificum, in communionem Trinitatis sine personarum augmento
admissum, in seipso pervidere non possumus, quantae plenitudinis sibi
conscius, dicat: Omnia mea tua sunt, et tua mea sunt, ad imitatores ejus
respiciamus, de quibus dictum est: Multitudinis credentium erat cor
unum, et anima una, etc. In hoc minori de majore illo argumentemur.
Necessario concedendum est minus esse communionis, minus esse concordiae
vel charitatis, minus gratiae Spiritus sancti in pluribus hominum
personis, in multitudine hominum, quamvis credentium, quamvis justorum,
quamvis in veritate et charitate ambulantium, plus vero in Patre et
Christo Filio Deo et homine, in quo natura humana sic divinae unita est
naturae ut cum illam personam duplicare non valeat, adeo concordiae et
charitatis fecunda, ut nulla unquam defuerit illi sancti septiformis
Spiritus gratia. Sed ecce in his pluribus et longe minus habentibus
tanta communio, tanta charitatis concordia est, ut in spiritualibus cor
illis unum et anima una sit, in corporalibus quoque nihil proprium, sed
omnia sunt communia. De corporalibus liquet, quanta sit communionis
charitas, quia tales profecti sunt de baptismo, ut eleganter comparentur
gregi tonsarum, quae ascenderunt de lavacro (Cant. IV), ut spoliati
velleribus rerum quas ponebant ante pedes apostolorum. De spiritualibus
quoque passim in Scripturis, et maxime in Apostolo, clarum et evidens
habemus unitatis indicium. Qui cum dixisset:
|
“Divisiones gratiarum sunt, idem autem spiritus, et divisiones
ministrationum sunt, idem autem Dominus (I Cor. XII),”
|
|
paulo post subdidit:
|
“Sicut enim corpus unum est, et membra habet multa, omnia autem membra,
cum sint multa, corpus unum sunt, sic et Christus (ibid.).”
|
|
Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non
eumdem actum habent; ita multi unum corpus sumus in Christo, singuli
autem alter alterius membra. Tale quid et B. Laurentii responsis
invenimus. Qui cum Decio pauperes ostendisset, non de panniculis vel
morbidis eorum corporibus, sed de donis sancti Spiritus, quem credentes
acceperant, dixit:
|
“Ecce isti sunt thesauri aeterni, qui nunquam minuuntur nec decrescunt,
qui in singulis asperguntur, et in omnibus inveniuntur.”
|
|
Divisiones namque gratiarum pauperes Christi accipiunt, suoque singuli
munere funguntur, sed suam singuli divisivam gratiam omnibus
impartiuntur. Verbi gratia: spiritus scientiae, spiritusque pietatis
(Isa. XI), bonae partes thesauri coelestis in singulis Petro et Paulo
aspersae sunt, sed in omnibus inveniuntur, dum ab ore Pauli scientia
cunctis auditoribus pro captu auditorum affluit: pietas autem Petri
suomet erudita lapsu, cunctis peccatoribus, rite pulsantibus,
misericordiae competentis januas aperit. Sic universo corpori et oculus
videt, et auris audit, nec potest dicere oculus manui: Opera tua non
indigeo, nec caput pedibus: Non estis mihi necessarii.
Igitur illa Trinitatis communio assumptae naturae hominis, longe firmior
unanimitatis connexio est, propter quam dicit: Et mea omnia tua sunt, et
tua mea sunt: quam et si nunc videre non possumus, sicuti est, saltem
per speculum ejus similitudinis nostrae nonnulla ex parte speculamur (I
Cor. XIII). Et ecce magnum quiddam et mirabile, coelisque ac coelorum
virtutibus spectabile, apparet in illa beati Filii hominis natura, cui
cum Patre sunt omnia communia, scilicet et quae in se habet naturaliter,
et quae sub se condidit potentialiter. Habet enim Pater in se
naturaliter Verbum de se natum, sed hoc eructante illo, habet homo ille
in se incarnatum, habet Pater nihilominus Spiritum sanctum nihilominus a
se procedentem, habet homo ille Spiritum sanctum semper in se
requiescentem. Condidit sub se Pater potentialiter coelum et terram, et
omnia quae in eis sunt, angelos, archangelos, thronos, dominationes,
principatus, potestates, virtutes, cherubim atque seraphim, drachmamque
decimam, id est hominem (Col. I). Conjunxit vero in seipso et
pacificavit haec omnia verus hic homo Christus, et super haec omnia
constitutus est, et omnia subjecta sunt sub pedibus ejus (Psal. VIII).
Sedet super thronum Pater ille Antiquus dierum, sedet et Agnus hic
Filius hominis, imo
|
“Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio (Joan. V);”
|
|
et, sicut alibi dicitur,
|
“potestatem dedit illi judicium facere, quia Filius hominis est
(ibid.).”
|
|
Omnes ergo gentes, sicut in introitu cantamus, plaudite manibus,
jubilate Deo in voce exsultationis (Psal. XLIX), plorante et moerore
seipsam consumente diaboli invidia, quia frustrata est, imo quia
profuit, dum nocere cupit, quia priusquam caderet homo, tamen erat homo;
nunc autem dum casum corrigit, dum ascendit, Deus et homo. Nunc est
|
“Dominus, nunc est excelsus, terribilis, rex magnus (Psal. XLVI).”
|
|
Dominus, inquam, est, et in universa terra admirabile nomen ejus
excelsus, quia super coelos elevata est magnificentia ejus (Psal. VIII);
terribilis, quia quemadmodum ascendit, ita ad judicandos vivos et
mortuos revertetur (Act. I). Et hic rex magnus, nunc in illa sedet curia
victor ad dexteram Patris, honore coronatus et gloria, speciosus et
exspectabilis rex in illa sua beata republica, Patris non mortui, sed et
nunquam morituri haeres, mortuus semel, et ultra jam non moriturus,
cunctos Patris imperatoris antiqui possidens thesauros, in arca pectoris
sui reconditos, unde et dona dat hominibus (Psal. LXXVI), alii
sapientiae vel scientiae sermonem, alii discretionem spirituum, alii
genera linguarum, alii interpretationem sermonum, alii operationem
virtutum (I Cor. XII), et his similia. Omnes itaque gentes, ut dictum
est, plaudite manibus, id est plaudite cum laetitia, bene operamini.
Elegantius quidquam praemitti non potuit ad introitum, secundum
praedictum Evangelii sensum, sive lectionis Actuum apostolorum. Nam in
eo ait, plaudite manibus, et operatio, et supradicta charitatis
communicatio, breviter commendatur. In plausu enim laetitia, manuumque
concussio conspicitur. Ita ergo manibus plaudere jubemur, ut hilari
charitate quidquid habemus, quidquid scimus, quidquid possumus, commune
faciamus, hoc pacto unum simus, ut Christo tanquam corpus consona
membrorum aptitudine cohaereamus.
|
|