|
Ad haec sciendum, quia superbia vel controversia generi non tantum facit
vel habet inordinationis, quia videlicet nurus, ne contra socrum
consurgeret, viri sui, cui secundum legem subjecta est, metu et
reverentia debuit coerceri; gener autem, etsi uxori affectum debet,
tamen subjectionem non debet (Ephes. V); et idcirco, si contra socerum
et socrum tuam conjugis parentes sese erigit, non adeo mirum vel turpe
est. Apud Matthaeum Dominus ipsis prophetae hujus verbis, sententiam
magis edicit: Nolite inquiens, arbitrari, quia venerim pacem mittere in
terram. Non veni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem
adversus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum adversus
socrum suam (Matth. X). Et inimici hominis domestici ejus. Quid
igitur? Nunquid Salvator hoc in hominibus facere venit, quod ante
adventum suum per prophetam in hominibus reprehendit? Absit hoc. Aliud
est homines odio peccati, atque aliud odio hominum separari. Illud
odium, quo odimus peccata hominum, bonum, imo perfectum est, quod
praedicatur in illo psalmi versiculo: Nonne qui oderunt te, Domine,
oderam, et super inimicos tuos tabescebam? Perfecto odio oderam illos
(Psal. CXXXVIII). Illius odii gladium et separationem Salvator mittere
vel facere venit, ut qui discipulus ejus esse cupit, neminem aspiciat,
quamlibet propinquum adversantem sibi in via Dei. Porro illud odium, quo
sanguis quaeritur hominum, vel bonis invidetur, homicidarum est. Illius
odii separationem per hunc prophetam idem Dominus reprehendit, quia
videlicet pro eo quod separaverant se a domo David, traditi fuerant
spiritui discordiae et seditionis, sicut et ante illa tempora contigit,
quando constituerunt super se ducem Abimelech filium Jeroboal, qui omnes
fratres suos septuaginta viros interfecit. Unde scriptum est: Misitque
Dominus spiritum pessimum inter Abimelech et habitatores Sichem, qui
coeperunt eum detestari (Judic. IX). Sequitur Ego autem ad Dominum
aspiciam, et exspectabo Deum Salvatorem meum. Audiet me Deus meus. Ne
laeteris, inimica mea, super me quia cecidi, consurgam. Cum sedero in
tenebris, Dominus lux mea est. Iram Domini portabo, quoniam peccavi ei,
donec judicet causam meam, et faciat judicium. Educet me in lucem,
videbo justitias ejus, et aspiciet inimica mea, et operietur confusione
quae dicit ad me: Ubi est Dominus Deus tuus? Oculi mei videbunt in eam,
nunc erit in conculcationem ut lutum platearum. Manifeste haec verba
sunt confitentis et sperantis, et prolata sunt per prophetam in persona
tribus Judae sive Jerusalem, quae in Babylonem ducenda erat captiva,
translatis prius in Assyrios decem tribubus, contra quas praecedens
deprompta est sententia. Meminisse namque oportet judicium esse Domini,
et Samariam et Jerusalem dijudicari ab eo loco, quo ait: Audiant montes
judicium Domini, et fortia fundamenta terrae; quia judicium Domini cum
populo suo et cum Israel dijudicabitur. Popule meus, quid feci tibi, aut
quid molestus fui tibi? Responde mihi (Mich. VI), etc. Sub hoc judicio
tanquam duos reos adductos esse diximus, Israelem et Judam, sive
Samariam impoenitentem et Jerusalem poenitentiae voces emittentem, et
supra, ubi sic incoepit: Quid dignum offeram? (Ibid.) Et hic rursus: Ego
autem ad Dominum, inquit, aspiciam, etc. Sic omnino futurum erat, et sic
factum est ut haec verba prophetica futurum esse praenuntiabant. Datis
namque sententiis et decem tribubus in Assyrios, filiis autem Juda in
Babylonem ductis, illa captivitas ad Dominum per poenitentiam non
aspexit; haec autem ad Dominum aspexit, et exspectavit Dominum
Salvatorem suum, et audivit eam Deus suus, et dicere potuit contra
Babylonem, quae eam captivaverat: Ne laeteris, inimica mea, super me
quia cecidi, consurgam. Et quid verius eo quod ait: Cum sedero in
tenebris, Dominus lux mea est? Ubi namque filii Juda captivitatis et
moeroris tenebras subierunt, humiles et contemptibiles facti in
conspectu Babyloniorum, ecce Dominus lux eorum fuit, lux illuminans
lucernam per gratiam propheticam quam poneret super candelabrum ut
luceret omnibus, et regis Nabuchodonosor, et omnibus qui in regno ipsius
erant, adversariis quidem eorum ad confusionem et opprobrium, ipsis
autem ad consolationem et gaudium. Danielem loquimur et socios ejus,
quorum illuminationis hoc initium fuit, quod somnium regis et
interpretationem ejus ipsis orantibus, Danieli revelavit, quae prima
causa illis exstitit consolationis et honoris, intantum ut rex
Nabuchodonosor caderet in faciem suam, et Danielem adoraret, qui et
hostias et incensum praecepit offerri, ut sacrificaretur ei. Tunc in
sublime illum extulit, et munera magna et multa dedit ei, et constituit
eum principem super omnes provincias Babylonis, et praefectum
magistratuum super cunctos sapientes Babylonis. Daniel autem postulavit
a rege, et constituit super opera provinciae Babylonis, Sidrach, Misach,
et Abdenago (Dan. II), qui postmodum missi in fornacem ignis ardentis,
et illaesi ambulantes in medio ignis, Nabuchodonosor dicente: Ecce ego
video viros quatuor solutos ambulantes in medio ignis, et nihil in eis
corruptionis est, et species quarti similis est Filio Dei (Dan. III).
Profecto aliam divinae claritatis lucem profuderunt ad consolationem
suimet, et concaptivorum fratrum suorum Judaeorum. Caetera quoque deinde
circa illos maxime per Danielem celebrata mirabilia tanta tamque
praeclara fuerunt, et visiones quas vidit tam magnae tamque splendidae
exstiterunt, ut dubitare non oporteat illuc pertinere quod ait: Cum
sedero in tenebris, Dominus lux mea. Quod deinde sequitur: Iram Domini
portabo, quoniam peccavi ei, donec judicet causam meam, et faciat
judicium, confessio est, et magna laus justitiae Dei, quia revera multum
ipsa, cujus haec verba sunt, Jerusalem peccavit et multis peccatis iram
Domini meruit, non minus quam Samaria, tamen hoc excepto quod de regibus
quoque Jerusalem nonnulli fuere justi, et poenitentes aliqui. Debuit
ergo portare iram Domini, maxime propter peccata Manasse, licet ille
tandem poenitentiam egerit. Nam de peccatis illius, quod maxime propter
illum ira venerit, Scriptura dicit: Factum est autem hoc per verbum
Domini contra Judam, ut auferret eum coram se propter peccata Manasse
universa quae fecit, et propter innoxium sanguinem quem effudit, et
implevit Hierusalem cruore innocentium, et ob hanc rem noluit Dominus
propitiari (IV Reg. XXIV). Portabo igitur, inquit, iram Domini,
consentiens justitiae, quoniam peccavi ei, donec judicet causam meam, et
faciat judicium. Quomodo? Educet me, ait, in lucem, videbo justitias
ejus, et aspiciet inimica mea, et operietur confusione, quae dicit ad
me: Ubi est Deus tuus. Hoc jam fieri tunc coeptum est, quando et pueri
tres educti sunt de camino ignis, et Daniel de lacu leonum, videntibus
gloriam eorum imo Dei per eos, Babyloniis et confusione opertis qui
illos accusaverunt (Dan. VI). Peractum est autem quando Babylon a Persis
et Medis subversa vidit per alios solvi castivitatem et reaedificari
Hierusalem, quam succenderat igni (II Par. XXXVI). Nam subversionem
inimicae illius, scilicet Babylonis, praevidens subjungit adhuc in
propheta in persona Hierusalem: Oculi mei videbunt in eam; nunc erit in
conculcationem ut lutum platearum. Conculcata enim est a Medis et
Persis, videntibus oculis Danielis, qui unus erat ex captivis illis qui
de Hierusalem adducti, nondum clauserant oculos suos morte praeventi.
Nam idem Daniel scripturam quoque vidit oculis suis, quam et
interpretatus est Balthasar regi, Mane, Tezel, Phares, id est numeravit
et complevit et divisit regnum tuum, et dedit illud Medis et Persis, et
eadem nocte interfectus est Balthasar rex Chaldaeus, et successit in
regem Darius Medus (Dan. V). His dictis protinus subjungitur: Dies ut
aedificentur maceriae tuae. Nimirum ea quae ex persona Hierusalem spem
habentis in Domino dixerat prophetae persona, imo per prophetam Dominus
confirmat, dicendo eidem Hierusalem: Dies ut aedificentur maceriae tuae,
subauditur apud Deum praefiniti sunt. Et per alium prophetam, scilicet
per Hieremiam, praescribentur hoc modo: Et servient omnes gentes istae
regi Babylonis septuaginta annis. Cumque impleti fuerint septuaginta
anni, visitabo super regem Babylonis, et super gentem illam, dicit
Dominus, omnem iniquitatem eorum (Jer. XXV), et caetera. Etenim post
finem annorum illorum suscitavit Dominus spiritum Cyri regis Persarum,
et transduxit vocem in universo regno suo, etiam per Scripturam dicens:
Quis est in vobis de universo populo Domini Dei coeli? Sit Deus illius
cum ipso. Ascendat in Hierusalem, quae est in Judaea, et aedificet domum
Dei Israel. Ipse est Deus, qui est in Hierusalem (I Esdr. I). Tunc post
adversitatis noctem dies illuxit, quia videlicet aedificatio maceriarum
civitatis vel templi quod destructum fuerat pro die computari potuit;
die, inquam, tam diutina, quandiu reparationis illius lux perduravit. At
illi qui deinde suborti sunt Judaei, illa die sua male coeperunt uti,
derelinquendo legem Domini, donec iterum fieret desolatio irreparabilis.
Sequitur ergo: In die illa longe fiet lex, in die illa usque ad te
veniet Assur, et usque ad civitates munitas, et a civitatibus munitis
usque ad flumen, et ad mare de mari, et ad montem de monte. Erit terra
in desolationem propter habitatores suos, et propter fructum
cogitationum eorum (I Mach. I). Hoc denique historiae temporum
testantur, et maxime libri Machabaeorum, quod longe facta sit lex in die
illa, id est in tempore illo, de quo nunc sermo est: Exierunt enim de
Israel filii iniqui, et suaserunt multis, dicentes: Eamus et disponamus
testamentum cum gentibus, quae circa nos sunt. Et aedificaverunt
gymnasium in Hierosolynis secundum leges nationum, et fecerunt sibi
praeputia, et decesserunt a testamento sancto, et juncti sunt nationibus
(I Machab. I). Hoc denique erat longe fieri legem decertantibus, et eam
retentare volentibus Machabaeis fratribus, Juda et Jonatha et Simeone
Matathiae filiis, et post eos Joanne filio Simeonis, qui cognominatus
est Hircanus. Omnes decesserunt prosperati quidem aliquoties ad
retinendam legem, sed nihilominus de die in diem longius atque longius
fiebat lex, et non erat rex. Jam dicti Joannis posteri de regno et
sacerdotio nimis cruente et impie contenderunt, donec se interposuit
Romana potestas regemque imposuit, non de gente illa, videlicet Herodem
natum patre Idumaeo et matre Arabica. Facta sunt igitur et longe lex, et
contra legem alienigena rex, et deinde desolatio successit gentis quae
nunc usque permanet, de qua hic subjungit: In die illa et usque ad te
veniet Assur, videlicet nomine Assur universas consignificans nationes,
per quas illa et gentis ejusdem metropolis Hierusalem destructa est.
Primus itaque Assur ante Babylonios contra Hierusalem ascendit regnante
Ezechia, sub quo iste prophetavit, sed repulsus est, percussis in
castris ejus ab angelo Domini centum octoginta quinque millibus (IV Reg.
XIX). Recte ergo pro omnibus Assyriis, Babyloniis, Graecis atque Romanis
ponitur Assur, quia contra Hierusalem fuit omnium primus. Cum dicitur:
In die illa et usque ad te veniet Assur, quid autem est, usque ad te
veniet, nisi ac si dicatur: Nunc quidem repelletur a te Assur sive rex
Assyriorum Sennacherib, sed non semper ita repellentur hostes tui. Quod
deinde dicit, et veniet usque ad civitates munitas, et a civitatibus
munitis usque ad flumen, et ad mare de mari, et ad montem de monte,
plenariam atque universalem vehementer exprimit commotionem totius orbis
ad destructionem et desolationem terrae unius, de qua et protinus dicit:
Et erit terra in desolationem propter habitatores suos, et propter
fructum cogitationum eorum. Nec mirum in justo propheta tam cito post
consolationem, qua dictum erat, dies ut aedificentur maceriae tuae, tam
repente, tam magnam prophetari desolationem ejusdem terrae, cum et apud
Danielem similiter cum oraret ille, intelligens in libris numerum
annorum de quo factus est sermo Domini ad Hieremiam prophetam, ut
complerentur desolationes Hierusalem septuaginta anni (Jer. XXV),
taliter ibidem concludatur visio. Et civitatem et sanctuarium dissipabit
populus cum duce venturo et finis ejus vastitas, et post finem belli
statuta desolatio, et deficiet hostia et sacrificium, et usque ad
consummationem et finem perseverabit desolatio (Dan. IX). Quod extunc
factum est et fit, iste sequentibus verbis orando prophetat, et
prophetando orat: Pasce populum tuum in virga tua, gregem haereditatis
tuae, habitantes solos in saltu. In medio Carmeli pascentur Basan et
Galaad, juxta dies antiquos secundum dies egressionis tuae de terra
Aegypti. Cui enim hoc dicitur, pasce populum tuum, gregem haereditatis
tuae, nisi illi qui hoc ipsum se facere et hujus officii ministerium se
esse testatur, dicens: Ego sum pastor bonus; ego sum ostium ovium; per
me si quis introierit, salvabitur et ingredietur, et egredietur, et
pascua inveniet (Joan. X). Eratis enim, inquit Petrus, aliquando sicut
oves errantes (I Petr. II). Nam et quod dicit: Habitantes solos in
saltu, hoc est errantes et pastorem non habentes, et luporum faucibus
expositae, quia non erat qui requireret, quippe cum et lex longe facta
esset, ut supra jam dictum est, essentque pravi pastores, pascendo legem
non custodientes. Unde et per alium prophetam loquitur contra eos, id
ipse cui dicitur in isto, pasce populum tuum in virga tua, gregem
haereditatis tuae, habitantes solos in saltu: Vae pastoribus Israel qui
pascebant semetipsos. Dispersae sunt oves meae, eo quod non esset
pastor; et factae sunt in devorationem omnium bestiarum agri, et
dispersi sunt, et non erat qui requireret, non erat, inquit, qui
requireret (Ezech. XXXIV). Ecce ego ipse requiram oves meas et visitabo
eas, sicut visitat pastor gregem suum, quando fuerit in medio ovium
suarum dissipatarum. Ego pascam oves meas, et ego accubare eas faciam,
dicit Dominus (ibid.). Huic ergo, quem tale propositum habere spiritus
propheticus non ignorabat, recte et constanter dicitur, ut pascat in
virga sua, id est in justitia sua. Respondet ille et dicit: In medio
Carmeli pascentur Basan et Galaad, juxta dies antiquos, secundum dies
egressionis tuae de Aegypto. Ostendam ei mirabilia. Magnum est quod in
verbis istis pastor bonus promittit, in medio Carmeli pascentur Basan et
Galaad, nimirum eodem sensu quo in alio propheta jam praelibato, et
pascam eas, inquit, in montibus Israel, in rivis, et in cunctis sedibus
terrae, in pascuis uberrimis pascam eas, et in montibus excelsis erunt
pascuae earum. Ibi requiescent in herbis virentibus, et in pascuis
pinguibus pascentur (ibid.). Carmelum quippe et Basan et Galaad regiones
aptas fuisse alendis gregibus Scriptura testatur. De Carmelo unde fuerit
Nabal constat illud, quod ibi oves paverit insignis pastor David, typum
gerens boni pastoris Christi. Scriptum est enim: Cum ergo audisset David
quod tonderet Nabal gregem suum, ascendite, ait, pueris suis, in
Carmelum, et venietis ad Nabal (I Reg. XXV). Et post pauca: Nunquam eis
molesti fuimus; nec aliquando defuit eis quidquam de grege omni tempore,
quo fuerunt nobiscum in Carmelo (ibid.). Porro Basan et Galaad regiones
quam pascuosae fuerint, illud satis innuit, quod eas petierunt a Mose
prece instantissima filii Ruben et Gad, eo quod haberent pecora multa,
essetque illis infinita substantia (Num. XXXII). Interpretatur autem
Carmelus scientia circumcisionis, Basan confusio, Galaad transmigratio
testimonii. Igitur tam rebus quam vocabulis suis Carmelus et Basan et
Galaad, illas significavit pascuas ovium Christi uberrimas, ubi
pascuntur et impinguantur, in sacris nunc epulando Scripturis, et
postmodum paradisi deliciis, habentes primum scientiam verae et
spiritualis circumcisionis, et deinde salubrem facientes confessionem de
peccatis pristinis, et deinde consequens perfectionem fidei taliter, ut
eamdem fidem confirmare et defendere valeant legis et prophetarum
testimoniis. Quod deinde subjungitur, juxta dies antiquos, secundum dies
egressionis tuae de Aegypto, ostendam ei mirabilia, tunc demum recte
intelligimus, sed non obliviscimur quod Apostolus respiciens et
commemorans illos dies antiquos, illos dies egressionis tuae, o antiqua
Ecclesia de Aegypto, et mirabilia quae in illis diebus ostendit Dominus.
Haec autem, inquit, omnia in figura facta sunt nostri. Nonne omnis
ecclesiasticus ordo legendo et scribendo praedicat atque concinit quod
nos populus Domini et oves pascuae sive grex haereditatis ejus, secundum
illorum similitudinem dierum a spirituali Pharaone, id est a diabolo
liberati, et a peccatis in quibus servivimus ei, de Aegypto hujus
saeculi, id est de ignorantiae tenebris exivimus, signatis frontibus
nostris signo passionis Christi, qui et agnus verus et pastor bonus est,
et transivimus mare baptismi, et ecce spiritualem escam manducavimus, et
spiritualem potum bibimus, scilicet corpus et sanguinem ejusdem pastoris
et agni? (I Cor. X.) Haec et caetera mirabilia ostendam ei, inquit,
subauditur omni credenti, sive populo meo gregi haereditatis meae, quem
pascere proposui in virga mea, id est in justitia mea vel potestate mea
quam tunc significabat illa virga Mosi in qua signa fecit. Sequitur:
Videbunt gentes et confundentur super omni fortitudine sua. Ponent manus
super os, aures eorum surdae erunt, lingent pulverem sicut serpens.
Velut reptilia terrae perturbabuntur de aedibus suis, Dominum Deum
nostrum formidabunt, et timebunt te. Et hoc juxta dies antiquos,
secundum dies egressionis de Aegypto futurum erat et factum est. Sicut
enim illis diebus viderunt gentes, vel confusae vel conturbatae sunt,
ascenderuntque populi et irati sunt, dolores obtinuerunt habitatores
Philisthiim, et tunc conturbati sunt principes Edom, robustos Moab
obtinuit tremor, obriguerunt omnes habitatores Chanaan (Exod. XV); ita
pastore isto pascente populum suum, gregem haereditatis suae, pro quo
mori dignatus est et quem acquisivit sanguine suo, dum ostenderet
mirabilia quae per apostolos et martyres ejus facta sunt innumerabilia,
viderunt gentes et gentium imperatores, viderunt Judaei atque gentiles,
et confusi sunt super omni fortitudine sua, quia videlicet fortitudo
illorum quae putabatur magna legibus et armis suffulta, non poterat
evincere virtutes quas faciebat in populo vel grege suo pastor bonus in
virga sua, in potentia sua, per infirmos et contemptibiles homines, non
solum per grandaevas personas, sed saepe per pueros atque puellas.
Confundebantur ergo super omni fortitudine sua, quae solummodo poterat
tangere vasa fictilia, thesaurum non valens tollere qui in illis erat.
Quid autem dicam de gentium earumdem sapientia? Nihilominus et super ea
confusae sunt. Hoc est quod protinus ait: Ponent manus super os. Nam in
comparatione coelestis sapientiae, quae per illos locuta est, et linguas
eorum fecit disertas, muta fuit et est omnis saecularis eloquentia,
ponitque manum super os suum convictam et confusam se esse suomet
testans silentio. Et hoc nimirum factum est secundum illos dies
antiquos, dies egressionis de Aegypto. Tunc enim dicente Mose: Obsecro,
Domine, non sum eloquens, ab heri et nudiustertius impeditioris et
tardioris linguae sum. Quis, inquit Dominus, fecit os hominis, aut quis
fabricatus est os surdum et mutum, nonne ego? (Exod. IV.) Et rursum cum
diceret ille: En incircumcisus labiis ego sum, quomodo audiet me Pharao
(Exod. VI)? Ecce, inquit, constitui te Deum Pharaonis, et Aaron frater
tuus erit propheta tuus (Exod. VII). Quod deinde sequitur, aures eorum
surdae erunt, tam de Judaeis intelligitur quam de gentibus incredulis,
maxime autem de Judaeis quorum aures detestabilius surdae dicuntur et
sunt, quia prius illis est annuntiatum, et legem et prophetas
acceperunt. Spoliaverunt enim aures suas auditu bono, et hoc secundum
eosdem dies antiquos, dies egressionis de Aegypto, quando tulerunt
inaures aureas de uxorum filiorumque et filiarum suarum auribus, et
attulerunt eas ad Aaron, feceruntque ex eis vitulum conflatilem, et
adoraverunt (Exod. XXXII). Nam et propter caetera peccata, et maxime
propter illud, nunc aures eorum surdae sunt, dicente Domino: Ego autem
in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum (ibid.). Tunc aures suas
spoliaverunt auro ad injuriam Dei, nunc aures eorum spoliatae sunt
obedientia Filii Dei. Deinde lingent, ait, pulverem sicut serpens, id
est terrena tantum cupient, secundum illam similitudinem serpentis, qua
dictum est illi: Terram comedes cunctis diebus vitae tuae (Gen. III).
Per verbum, quod est lingent, nimiam nimisque pronam pulchre exprimit
terrenarum cupiditatem, juxta Psalmistam quoque dicentem: Et inimici
ejus terram lingent (Psal. LXXI). Verum nec saltem illud, secure facere
potuerunt. Sequitur enim: Velut reptilia terrae perturbabuntur de
aedibus suis, subauditur tam gentiles quam Judaei. Nam et Judaei de
civitate et templo perturbati, quod erat in Hierosolymis, per omnes
terras sunt dispersi, et gentiles de fanis suis ac delubris, in quibus
sacrificabant daemoniis. Nimirum et hoc juxta illos dies antiquos factum
est, quando ad ingressum filiorum Israel gentes Chananaeorum, gentes
immundae velut reptilia, de terra illa perturbatae sunt. Novissimum quod
dictum est, Dominum Deum nostrum formidabunt et timebunt te, subauditur,
o Christe. Repente namque ad illam conversionem fecit cum gratiarum
actione tam de incredulis quam de credentibus Judaeis atque gentibus,
recte potest intelligi, videlicet secundum magnam distantiam formidinis
sive timoris. Nam et increduli accusante conscientia formidant quidem,
sed inutiliter, quemadmodum daemones, sicut scriptum est: Et daemones
credunt et contremiscunt (Jac. II), creduli autem et pii timent utili
timore, qui est initium sapientiae. Sequitur: Quis Deus similis tui, qui
aufers iniquitatem, et transis peccatum reliquiarum haereditatis tuae?
Hoc in laudem et admirationem dicitur et dicendum est, inexhaustae
gratiae quae nunquam fatigatur, suscipiendo ad se conversos quamlibet
multum peccaverint, quamlibet in peccatis diu perseveraverint. Futurum
enim est ut omnis Israel, in quo nunc caecitas contigit, salvus sit, cum
plenitudo gentium introierit (Rom. XI). De hoc gratulabundus: Quis,
inquit, Deus similis tui? Non enim subjunxit, qui fecit coelum et
terram, et mare, et omnia quae in eis sunt (Psal. CXLV), vel qui
eduxisti filios Israel de terra Aegypti (Exod. XII), quod jam factum
est, sed qui aufers, inquit, iniquitatem, et transis peccatum
reliquiarum haereditatis tuae, quod futurum est. Nec hoc taliter dixisse
contentus, quasi quaereres, ad quid dixerit. Sequitur adhuc et dicit Non
mittet ultra furorem suum, quoniam volens misericordiam est. Revertetur
et miserebitur nostri. Deponet iniquitates nostras, et projiciet in
profundum maris omnia peccata nostra. Haec quoque ut superiora dicuntur,
et fiunt juxta dies antiquos, secundum dies egressionis de Aegypto. Nam
in illis diebus antiquis, in illa egressione de Aegypto, videbo
sanguinem, ait, et transibo vos; nec erit in vobis plaga disperdens,
quando percussero terram Aegypti (ibid.). Secundum illam similitudinem
judicaturus Dominus hunc mundum praemittit signa sua, ut reliquiae
Israel salvae fiant, et transibit peccatum eorum, ne simul cum mundo
damnentur. Volens enim est misericordiam, et idcirco praedicare non
desinit poenitentiam. Quam cum susceperint, non immittet, ait, ultra
furorem suum, subauditur ut hactenus fecit, excaecando cor populi hujus,
et aggravando aures ejus, et claudendo oculos ejus ne forte videat
oculis suis, et auribus suis audiat, et corde suo intelligat et
convertatur (Isa. VI). Item in illis diebus egressionis de Aegypto,
percussit omne primogenitum in terra Aegypti (Exod. XII), et omnem
exercitum Pharaonis cum curribus et equitibus ejus in mari Rubro
demersit (Exod. XV). Secundum illam similitudinem deponet, inquit,
iniquitates nostras, et projiciet in profundum maris, id est delebit in
baptismo Christi omnia peccata nostra. Jam finem loquendi faciens,
rursus ad ipsum familiariter convertitur et dicit: Dabis veritatem
Jacob, misericordiam Abraham, quae jurasti patribus nostris a diebus
antiquis. Istae sunt universae viae Domini, misericordia et veritas
(Psal. XXIV), in quibus iste venerabiliter sermonem suum consummavit,
loquens ad ipsum, in quo misericordia et veritas obviaverunt sibi,
justitia et pax osculatae sunt (Psal. LXXXIV). Justitia ipsa est
veritas, quam dabis, inquit, Jacob, videlicet reddendo unicuique
secundum opera sua (Psal. LXI); pax ipsa est misericordia, quam dabis,
ait, Abraham, benedicendo videlicet in semine ejus omnes gentes (Gen.
XXII), ut accipiant remissionem peccatorum per te eumdem Christum Dei
Filium, qui es ipsa veritas, cujus donum misericordia est, quae jurasti,
ait, patribus nostris a diebus antiquis, ut videlicet quemquam dubitare
de adimplendis misericordia et veritate nefarium sit. Porro illud
animadvertere pulchrum est, quod in plures misericordia, in pauciores
autem danda pronuntiatur veritas, dum non dicit, dabis misericordiam
Jacob, veritatem Abraham, sed veritatem Jacob, misericordiam Abraham;
Jacob quippe unius tantum, id est Israeliticae gentis, Abraham autem
pater multarum gentium praedicatur, dicente Deo: Ego sum et pactum meum
tecum, erisque pater multarum gentium, nec ultra vocabitur nomen tuum
Abram, sed appellaberis Abraham, quia patrem multarum gentium posui te
(Gen. XVII). Sed et illud non omittendum, qui prius complacuit Deo quam
esset circumcisus. Unde Apostolus: Quomodo, inquit, reputata est Abrahae
fides ad justitiam? In circumcisione, an in praeputio? Non in
circumcisione, sed in praeputio. Et signum accepit circumcisionis,
signaculum justitiae fidei, quae est in praeputio, ut sit pater omnium
credentium per praeputium, et sit pater circumcisionis (Rom. IV). Itaque
dum dicitur, dabis veritatem Jacob, misericordiam Abraham, in multos
quidem veritas, sed in multo plures misericordia redundat, quod nimirum
nobis expedire spiritus propheticus bene perpenderat. Nam ut salvemur,
non tam veritatem judicis quam misericordiam quaerimus Creatoris.
Denique et si fuerint ex circumcisione sancti perfecti, quibus ad
coronam veritatis Dei abundavit, nobis tamen gentibus misericordiae est,
quod idem Deus impendit. Unde idem Apostolus: Dico enim, ait, Christum
Jesum ministrum fuisse circumcisionis propter veritatem Dei, ad
confirmandas promissiones patrum; gentes autem super misericordia
honorare Deum (Rom. XV). Quibus autem patribus juraverit haec Dominus,
ut iste meminit dicens, quae jurasti patribus nostris a diebus antiquis,
scire debemus, quia isti sunt praecipue pater Abraham et patriarcha
David. Juravit enim Dominus David veritatem, de fructu ventris tui ponam
super sedem tuam (Psal. CXXXI), juravit misericordiam Abraham super
miseris gentibus, ita ut diceret: Per memetipsum juravi, quia fecisti
rem hanc, et non pepercisti filio tuo unigenito; benedicam tibi, et
benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae (Gen. XXII). Et haec
quidem, scilicet veritatem et misericordiam jam dedit, sed datum hoc in
judicio futuro palam cunctis apparebit. Debemus enim hunc sermonem
propheticum ita terminare ut memores simus initii quo ita coepit:
Audiant montes judicium Domini et fortia fundamenta terrae, quia
judicium Domini cum populo suo et cum Israel dijudicabitur (Mich. VI).
Plane quod de una gente Israelitica diximus, quae tunc divisa erat in
duas partes, id est in Samariam et Hierusalem, idem de universo genere
humano sentimus et dicimus. Sicut enim tunc Dominus judicium proponens,
sese inter utramque partem exhibuit, Samariam tanquam reum impoenitentem
perpetuae captivitati adjudicans, Hierusalem vero tanquam reum
poenitentem de Babylonica captivitate solvendam esse decernens, sic ab
initio saeculi fecit, et facit, et facturus est in fine saeculi. Nam ut
de judicio breviter dicam, inter Cain et Abel, qui ambo, sicut et nos
omnes, in Adam peccaverant, taliter se exhibuit ut impoenitentem Cain
omnino abjiceret, poenitentem vero et dignos poenitentiae fructus
efferentem Abel susciperet (Gen. IV). Porro de fine saeculi Evangelium
non tacuit, quia gentes omnes in duas divisiones, tanquam in duos reos
dividens, alteram partem positam a sinistris veluti reum impoenitentem
perpetuo tradet igni, pronuntians quod poenitentiae fructum non fecerit,
alteram vero partem constitutam a dextris, veluti reum qui dignos
poenitentiae fructus fecit, ad regnum vocabit (Matth. XXV). Et ut
sciamus quam constans in tali discretione judex iste sit, in ipso suae
mortis articulo, dum inter duos latrones penderet, alterum impoenitentem
et blasphemantem reliquit, alteri poenitenti et confitenti paradisi
januam aperuit, et continuo Judaicum populum impoenitentem derelinquens,
gentium poenitentiam suscepit (Luc XXIII).
|
|