CAPUT 19

“Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit.”

Hoc jam alio loco in testimonio, quod perhibuit Joannes, dictum est quia Pater diligit Filium, scilicet non alia dilectione, nisi Spiritu sancto, qui Spiritus sanctus Patris et Filii dilectio est:

“Diligit, inquit, Pater et Filium, et demonstrat ei omnia quae ipse facit.”

Ut quid illi demonstrat? nunquid ut sciat quod prius nesciebat? absit! Quomodo enim a quoquam sua potest instrui sapientia? Et nunc enim dictum est et omnibus notum est, quia Filius est Dei sapientia. Utquid ergo demonstrat ei omnia quae ipse facit? Plane non ut sciat, sed ut dijudicet omnia. Et quidem aliud quoque dicendum est, sed hoc verum est, quia non ad hoc ut sciat, sed ut dijudicet, demonstrat illi omnia. Non enim facere quidquam vult, nisi quod Filio suo primum placeat antequam faciat. Quid ergo? Num istic derogatur Patri, tanquam Filii dijudicationem in operibus suis exspectanti? absit! Imo plurimum laudis ascribitur. Quis enim non laude dignum ducat sapientem quempiam opere sibimet proposito, quod bona voluntas facere suggerit, vel ad quod agendum bonum studium protrahit, sedere sibimet apud se, et cum mente sua vel ratione pertractare opus quod praeparat sciat, ut quo fine vel fructu illud faciat? Quin etiam postquam aliquid fecit, quod accuratum, vel irreprehensibile esse velit, rursus sensui suo nonnunquam ingerit ut ad unguem perficiat, si quid abesse deprehenderit. Quid autem est Filius Patris, nisi ejus sapientia, quae, ut praedictum est, quando praeparabat coelos aderat, cum eo componens omnia? Bene ergo et laudabiliter Filio Pater demonstrat omnia quae ipse facit, quod profecto aliter intelligendum non est quam illud quod alibi in laude ejus Scriptura dicit:

“Omnia in sapientia fecisti (Psal. CIII).”

Hanc demonstrationem digitus Dei per scriptorem legis Moysen in initio libri Geneseos aperte exprimit Singula namque opera Deus primum ipse facit, deinde singula videt et de singulis judicat, quia bonum est. Videlicet Pater in sua persona operatur, in Filio suo (utpote qui est sapientia sua) singula videt, in bona voluntate sua, scilicet in Spiritu sancto delectatus dicit, quia

“bonum est.”

Cumque omnia sapientiae ejus, id est, Filio demonstrata placeant et singulorum facta dierum bona judicentur in solo secundi diei opere tacetur, scilicet ubi aquae superiores a subterioribus dividuntur, maximeque illud quod praemissum est,

“divisitque lucem et tenebras (Gen. I),”

et laude boni secluditur. Nam antequam dicat:

“Divisitque lucem et tenebras,”

laudatio solius lucis praemittitur, dicente Scriptura:

“Et vidit Deus lucem quod esset bona,”

atque ita sine laude extrinsecus subjungitur,

“divisitque lucem et tenebras (ibid.).”

Denique in hoc mundanae fabricae, visibili opere, cum divideret Deus lucem a tenebris vel ab aquis aquas, damna invisibilis patriae respiciebat, ubi mali angeli peccando tenebrae facti, a luce, id est, a bonis angelis divisi sunt, et multitudines adversae a multitudine angelorum in supernis persistentium, velut istae elementares aquae, aeterno firmamento divisae sunt. Cujus divisionis imago est eadem divisio aquarum, eadem divisio lucis et tenebrarum visibilium. Itaque cum caetera demonstrata sibi quae Pater faciebat, bona judicaret sapientia Dei, de hoc solo, ut praedictum est, divisionis opere tacuit, quia videlicet in divisione nullius erat significatio boni. Igitur

“Pater diligit Filium et demonstrat ei omnia quae ipse facit,”

quia profecto cum omni diligentia sapientiae suae ad honorem ipsius omnia facit et secundum beneplacitum illius universa distribuit. Attamen notandum quod non de praeterito tempore dixit, et demonstravit ei omnia quae ipse fecit. Quod si dixisset, de praedicta solummodo creatione dixisse putaretur quod tunc illi demonstraverit, quando illas ut essent creavit. Sed praesenti tempore:

“demonstrat, inquit, ei omnia quae facit,”

quod utique non arbitrandum est dictum esse ab eo sine magno rei pondere ad praesens tempus pertinentis. Quid enim nunc dum ista dicit incarnatus Filius, facit Pater ejus? Facit utique instaurationem omnium, quae in coelis et quae in terra sunt. Per quem, nisi per ipsum Filium? Quem proposuit ipse, sicut Apostolus ait:

“Ipse dispensationem [dispositionem] plenitudinis temporum instaurare in Christo omnia quae in coelis sunt, et quae in terra sunt in ipso (Ephes. I).”

Quomodo ergo non demonstrat ei hoc ipsum, quod non facit nisi per ipsum? quomodo non demonstrat ei nostram salutem, per cujus obedientiam proposuit faciendam esse salutem? Nonne de his quae facienda sunt, mandatum dare idipsum est, ea quae facienda sunt demonstrare? Plane neque grammaticos, neque oratores sive dialecticos arbitramur posse cum oratione refragari, quin omnis praeceptio demonstratio sit. Nam et demonstratores artium, praeceptores appellare solemus. Multo magis ergo praecipientem dicimus demonstrare. Omnis enim qui praecipit vel mandatum dat, utique demonstrat, sed non econverso, omnis qui aliquid demonstrat, praeceptum vel mandatum dat. Dicit autem ipse Dominus alio loco:

“Et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio (Joan. XIV).”

Quod cum diceret, utique ad passionem ibat, qua instauranda erant

“omnia, quae in coelis et in terra sunt in ipso,”

scilicet ruinae angelorum in coelis, de hominibus, qui prius restaurantur in terris. Igitur bene et proprie, secundum communem quoque sermonem:

“Pater, inquit, diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit,”

quod non est aliud quam si dixisset: Et per obedientiam ejus restaurationem omnium facit. Honestius quoque et magis proprie dixit, demonstrat ei, quasi dixisset: Praecipit vel imperat ei. Solemus enim inferioribus et servitium jure debentibus imperare, comparibus autem rem quam oporteat ab uno nostrum fieri, rectius dicimur demonstrare quam praecipere aut imperare. Est autem Patri compar Filius, quia videlicet in Trinitate omnium creatrice et gubernatrice nihil omnino dispar est. His igitur pro posse explicatis, sequentia videamus. Sequitur: