IN ABDIAM PROPHETAM COMMENTARIORUM

LIBER UNUS


CAPUT 1

Visio Abdiae. Quae visio dicitur Abdiae, visio est Dei, id est quam Deus Abdiae ostendit. Unde et Ezechiel, Aperti sunt, inquit, coeli, et vidi visiones (Ezech. I). Propterea qui nunc prophetae dicuntur olim dicebantur videntes, eo quod viderent Dei visiones Nam in libro Regum ita legimus: Olim in Israel sic loquebatur unusquisque vadens consulere Deum: Venite et eamus ad videntem. Qui enim propheta dicitur hodie, vocabatur olim videns (I Reg. IX). Visiones autem haec differunt, quod alibi, monstrante Deo, significativae videntur imagines, quales maxime viderunt jam dictus Ezechiel et Daniel, alibi sine imaginibus divinae suo modo videntur et percipiuntur locutiones, quemadmodum hic de semetipso dicit: Visio Abdiae, et tamen nullam se similitudinem sive imaginem narrat vidisse. Et de ista quidem visionis qualitate non dubium est sanctos prophetas certum habuisse visum sive intellectum, Spiritu sancto in ipsis loquente. De illa vero qualitate videndi qua praemonstrabantur imagines illud sciendum, quia non statim intellectus sequebatur visum, sicut de semetipso testatur Daniel. Cum enim vidisset quatuor bestias grandes de mari ascendentes, Accessi, inquit, ad unum de assistentibus et veritatem quaerebam ab eo de omnibus his (Dan. VII). Item, cum vidisset arietem cornibus ventilantem contra occidentem, et contra aquilonem, et contra meridiem, et adversus currentem hircum, qui habebat cornu insigne inter oculos suos, postmodum subjunxit: Cum viderem ego Daniel visionem et quaererem intelligentiam, ecce stetit in conspectu meo quasi species viri, et audivi vocem viri inter Ulai et clamavit, et ait: Gabriel, fac intelligere istam visionem (Dan. VIII). Haec dicit Dominus Deus ad Edom: Auditum audivimus a Domino, et legatum ad gentes misit: Surgite et consurgamus adversus eum in praelium. Edom ipse est Esau, qui et alio nomine dicitur Seyr. Cur autem vocatus sit Edom historia prodit dicens: Coxit autem Jacob pulmentum. Ad quem cum venisset Esau de agro lassus, ait: Da mihi de coctione hac rufa, quam ob causam vocatum est nomen ejus Edom (Gen. XXV). Edom quippe interpretatur rufus, et est nomen hoc gulae ejus monimentum, eo quod pro coctione rufa vendiderit primogenita sua. Attamen idem colore quoque rufus erat, sicut scriptum est: Qui primus egressus est, rufus erat, et totus in morem pellis hispidus (ibid.). Unde notandum quod non naturae accidens color reprehensibilis judicatus est, ut propter hoc tali vocabulo denotaretur, et diceretur Edom, praesertim cum et sanctus David rufus fuerit (I Reg. XVI), sed animi vitium et immoderatus rufae coctionis appetitus meruit, ut nominis ejusmodi haereditatem sortiretur. Quid autem genus illius Edom tunc temporis agebat, vel in quo merebatur, ut contra illum visio tam dura prophetae, sive sermo Domini demonstraretur? Valde namque dura est, sicut ex tota serie lectionis hujus manifestum est. Si temporum illorum gesta revolvimus, constat quia foederatus erat Israeli Edom, in tantum ut cum Joram filio Achab, sub quo iste Abdias paverat prophetas Domini, pergeret ad praelium contra Moab (III Reg. XXII). Quid igitur super hoc animadvertendum, nisi quia verba visionis hujus, cum non hominis, sed Spiritus sancti verba sint, spiritualiter pensanda sunt? Edom quippe, quod interpretatur rufus, sive sanguinolentus, non solus iste homo fuit Isaac et Rebeccae filius, sed omnis quicunque vitium ejus imitatur, sectando gulam, et fraternum gerendo odium, sicut ille fecisse non ignoratur. Si hoc ita non esset, Apostolus nequaquam diceret his qui utique secundum carnem, qui ex Esau, qui ex Edom, sed ex Jacob geniti fuerant: Contemplantes, ne quis desit gratiae Dei, ne qua radix amaritudinis rursum germinans impediat et per illam inquinentur multi, ne quis fornicator, aut profanus ut Esau, qui propter unam escam vendidit primogenita sua (Hebr. XII). Itaque si verba visionis rite perpendas, quae nulla testatur historia digne, et sicut propheticam condecet tubam, completa esse in illo Edom, itemque recolas qualis fuerit rerum status in Israel, quo tempore prophetavit hic Abdias, dubitare non debes quin sub nomine Edom visio sit contra carnalem Israel. Tunc enim regnante Achabet impia Jezabel coeperunt occidi prophetae Domini, ita ut diceret Elias: Domine, dereliquerunt pactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et relictus sum ego solus, et quaerunt animam meam (III Reg. XIX). Nimirum qui occidebantur, et ipse Elias qui fugiebat, caeterique de quibus ait Dominus: Reliqui mihi septem millia virorum, quorum genua non sunt curvata ante Baal (ibid.), ipsi sunt Jacob et Israelitae, qui autem occidebant eos, ipsi erant Edom, utpote opere perpetrantes odium quod mente conceperat ille, cujus propter imitationem filii sunt, dicens in corde suo: Venient dies luctus patris mei, ut occidam Jacob fratrem meum (Gen. XXVII). Alioquin quomodo stabit illud quod in hoc propheta, cum praemissum esset: Ut intereat vir de monte Esau, subjectum est: Propter interfectionem, et propter iniquitatem in fratrem tuum Jacob? Nam ille Esau sive Edom, quem Rebecca peperit, oderat quidem semper Jacob pro benedictione qua benedixerat ei Pater, sed non interfecit eum. Hi autem qui ex Jacob secundum carnem geniti odium imitati sunt Esau, fratres suos interfecerunt, nec destiterunt interficiendo, donec ipsum interficerent Christum. Quod si quaeras, quae fuerit necessitas ut significarentur nomine Edom cum possent manifestius exprimi nominibus aliis, quae propria viderentur Judaicae sive Israeliticae gentis, nos ad haec dicimus quia nimis incauti et indiscreti fuisset hominis nudo sermone propriisque vocabulis declamare perditionem gentis, apud quam solam oportebat interim propheticas visiones et omnes sanctas Scripturas conservari, donec glorificato Jesu, et dato Spiritu, per totum mundum diffunderentur per linguas omnium gentium, et clarescerent aperto credentium sensu ad intelligendum. Nunc jam textum visionis hujus ingrediamur. Praemisso, Haec dicit Dominus ad Edom, statim subjungit: Auditum audivimus a Domino, et legatum ad gentes misit. Haec ex sua caeterorumque prophetarum persona interloquitur, priusquam narrare incipiat quaenam sint ea quae dicit Dominus ad Edom. Sic Lucas, in Actibus apostolorum, praemissu, Exsurgens Petrus in medio fratrum dixit (Act. I), priusquam ea narrare incipiat quae Petrus dixit, ipse ex sua persona interposuit. Erat autem turba hominum simul fere centum viginti, itaque quasi quaereret, quis tu, quomodo vel unde scis qui dicat Dominus ad Edom? A Domino, inquit, audivimus auditum nos prophetae, qui fere omnes loquimur contra Edom. Et ipse misit, id est certissime missurus est legatum ad gentes, qui dicat: Surgite, et consurgamus adversus eum in praelium. Legatus iste Christus est, missus ad gentes et desideratus gentibus, sicut in Aggaeo scriptum est: Movebo omnes gentes et veniet desideratus cunctis gentibus (Agg. II). Legatus iste non sic ad gentes missus dicitur, ut per suam ipse personam ad gentes venerit, aut venire debuerit, quippe quia in Judaea consummatus est, et peragendum ad gentes suae legationis officium suis apostolis imposuit, sicut unus ex eis Paulus dicit: Pro Christo ergo legatione fungimur, tanquam Deo exhortante per nos. Obsecramus pro Christo, reconciliamini Deo (II Cor. V). Legati hujus verba sunt haec: O vos gentes, surgite et consurgamus adversus Edom in praelium. Nimirum hoc et corporaliter factum est, quando ex Romano imperio consurrexerunt gentes ad excidium Judaeorum, ex nunc usque fit, dum credentes ex gentibus contra illos verbo veritatis dimicant, tela sumentes ex armario Scripturarum sanctarum. Hunc auditum nos a Domino audivimus, qui legatum illum exspectamus et recipimus. Edom autem, qui illum non recipit, imo qui illum occidit, sicut ante et post illum prophetas et sapientes et scribas interfecit, quos ille misit, audiat alia quae Dominus ad eum dicit: Quae sunt illa? Ecce parvulum dedi te in gentibus, contemptibilis tu es valde. Quale mitium eorum qui dicunt ad istum Edom: Parvulum, inquit, dedi te in gentibus. Potest quidem parvulus in bono interdum accipi, sed non hic. Sequitur enim: Contemptibilis tu es valde. Ergo parvulum dedi te, id est invidum esse ostendi te, de quo recte dixerit alia Scriptura, parvulum occidit invidia (Job V). Invides enim gentibus, quia videlicet comparatione tui magnae effectae sunt gentes Christum suscipientes, et ob hoc in fide patris Abrahae recte gloriantes. Hinc est illud: Ego ad aemulationem vos adducam in non gentem, in gentem insipientem, in iram vos mittam (Rom. X). Aemularis enim et invides gentibus, videns impletum esse in eis illud propheticum: Inventus sum a non quaerentibus me, palam apparui his qui me non interrogabant (ibid.). Cum ita sis parvulus, consequenter et recte contemptibilis tu es valde, subauditur, propter interfectionem et propter iniquitatem et fratrem tuum Jacob, quam postmodum dicturus sum quia videlicet invidisti ut parvulus, occidisti ut invidus. Idcirco namque ita contemptibilis es, ut sis veluti Cain vagus et profugus super terram (Gen. IV), ejectus a facie Domini, quia sicut ille fratrem suum Abel, sic et tu Christum et prophetas ejus per invidiam occidisti. Idcirco, inquam, tu contemptibilis es valde, non solum Deo, verum etiam hominibus, inter quos captivus, et dispersus teneris, notam habens tui sceleris ipsam captivitatem ac dispersionem, quae tuam iniquitatem latere non sinit. Nimirum ut ita contemptibilis fieres, praecedens culpa superbiae causa exstitit. Dico ergo: Superbia cordis tui extulit te, habitantem in scissuris petrae, exaltantem solium tuum, qui dicis in corde tuo, quis detrahet me in terram. Si exaltatus fueris ut aquila, et si inter sidera posueris nidum tuum, inde te detraham, dicit Dominus. Et quidem ille alter Edom, cujus odium tu imitaris, qui secundum carnem diceris Jacob, ita ut littera sonat, in petris habitat. Nam omnis australis regio Idumaeorum de Eleutheropoli usque ad petram et Zailam, haec est enim possessio Esau, in specubus habitat, sed tu qui omnia quae de Esau dicuntur, in pejus imitaris, in illa petra gloriaris, in alterius petrae habitas scissuris. Quae est illa petra? Tuus secundum carnem pater Abraham. Hinc namque Isaias: Attendite, inquit, ad petram unde excisi estis, et ad cavernam laci de qua praecisi estis (Isa. LI), Abraham et Saram volens intelligi. Subjungit enim protinus et dicit: Attendite ad Abraham patrem vestrum, et ad Saram, quae peperit vos (ibid.) In scissuris illius petrae tu habitas, et inde superbia te extulit. Verbi gratia dum dicis, Semen Abrahae sumus, pater noster Abraham est (Joan. VIII). Haec et hujusmodi, superbia te extollente, dicis, scilicet superbiendo contra petram illam, quae in fundamento posita et Abraham et caeteros omnes sanctos, qui petrae sive lapides vivi propter fidem dici merentur, portat. Nec vero dixi, aut dico, te in petra, sed in scissuris petrae habitantem extolli. Scidisti namque petram illam, id est carnem Abrahae scissuris irreparabilibus, et tunc quando decem tribus scindente Hieroboam, scissae sunt a domo David, qui possidebat haereditatem benedictionis, quo post Abraham et Isaac simplex Jacob benedici meruit, ut de semine ejus Christus nasceretur (Gen. XXV), et hinc quando negasti filium David Filium Dei dicens: Non habemus regem nisi Caesarem (Joan. XIX). Sic habitans in scissuris petrae exaltasti solium tuum, magis eligens nominari super te regnum Romanum, sive nomen Caesareum, quam regnum sive nomen pauperis Christi, cujus regnum non de hoc mundo, sed de coelo est. Nimirum frustra decipieris, dicens in corde tuo, quis detrahet me in terram. Denique, si exaltatus fueris ut aquila, et si inter sidera posueris nidum tuum, inde te detraham dicit Dominus. Exaltare nunc ut aquila, et inter sidera pone nidum tuum. Verbi gratia, dicendo: Nos ex fornicatione non sumus nati; unum Patrem habemus Deum (Joan. VIII), qui volatus animi superbientis nimis est altus; ego vero inde detraham, falsum comprobando et convincendo, quod non Deus pater tuus sit, sed ex patre diabolo tu sis, cujus desideria facere voluisti. Sequitur: Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Nonne furati essent sufficientia sibi? Si vindemiatores introissent ad te nunquid non saltem racemos reliquissent tibi? Quomodo scrutati sunt Esau, investigaverunt abscondita ejus? Gravissima irrisio, dicere illi, cujus omnia fures scrutati sunt, et abscondita quoque investigaverunt, si fures introissent ad te, quomodo conticuisses? Quisnam ita debet irrideri nisi is qui valde est contemptibilis, ita vanus, ut cum a furibus dormiens omnino spoliatus sit, hoc ipsum adhuc nesciens quia dormivit, jactitet quod providus sit, et furis adventum toto prius mense olfacere possit? Ut manifestior sit hujusce irrisionis modus, exemplum undecunque sumamus. Ethicus in fabula Terentiana, dum contra fratrem stomachatur eo quod filium perdat, sinendo illum amoribus vacare, taliter a servo irridetur (Adelph., act. III, sc. IV, 31):

Tu quantus quantus, nihil nisi sapientia es:

Ille futilis omnium: sineres vero illum tu tuum

Facere haec?

Ille respondens ait:

. . . . . Sinerem illum? An non sex totis mensibus

Prius olfecissem quum ille quidquam inciperet?.

Et servus pertinaciter deludens inquit:

Vigilantiam tuam tu mihi narras?

Tanquam diceret: Non opus est ut mihi narres: novi enim quia filius a te vigilanter custoditus est hactenus ne amaret. At ille videlicet filius, quem pater vanus tantopere se custodisse jactitabat, amori cujusdam psaltriae totus deditus erat, sed amoris famam alius in se transtulerat. Sed omissis jam nugacibus exemplis, veniamus ad rem ac demonstremus qui fures quive latrones ad istum Edom introierunt. In psalmo gentes omnes jussae prandere manibus, et jubilare Deo in voce exsultationis, elegit nobis, aiunt, haereditatem suam, speciem Jacob quem dilexit (Psal. LXVI). Haec dicendo Spiritus sanctus ad historiam mittit nos. Sicut enim Esau sive Edom, qui prior natus erat, a Deo reprobatus est et Jacob dilectus, sic Israeliticus populus, qui prius quadam familiaritate Deo acceptus erat, postmodum rejectus est; gentes vero quae nullam ejus cognitionem prius habuerant ejus benedictionem receperunt. Nimirum illic Jacob, et hic gentes recte fures dicuntur, non pro suo vitio, sed pro illius sive illorum improperio, quibus in mortifera negligentia dormientibus primitiva sublata sunt. Quis enim, ut interim secundum historiam dicamus: Rebeccam et Jacob fures in illo facto dicere dubitet, praesertim cum dicat ipse Isaac pater: Venit germanus tuus fraudulenter, et accepit benedictionem tuam (Gen. XXVII)? Eadem ratione Jacob dicatur fur, qua dicitur fraudulentus. Amplius dicimus, quia Dominus ipse furi sese assimilat, dicendo: Si ergo non vigilaveris, veniam ad te cito tanquam fur, et nescies qua hora veniam ad te (Apoc. III). Notum utique est, quia sic dicitur, non in reprehensionem venientis, sed in subsannationem dormientis. Itaque et quando, sicut jam dictum est, venit germanus fraudulenter, et accepit benedictionem, conscia et cooperante matre Rebecca, tunc fures introierunt ad Edom, et quando contingente in Israel caecitate, subintrans plenitudo gentium (Rom. XI) tulit neglectam a Judaeis benedictionem, id est Christum, nihilominus, imo per amplius introierunt, imo introire non desinunt ad Edom. Diximus de furibus; de latronibus quid dicemus? Siquidem utrumque dixit, si fures introissent, ad te, et si latrones per noctem. Nomen latronis nusquam in Scripturis recolimus similitudinem gerere alicujus boni. Nam furi quidem, ut jam dictum est, Dominus sese assimilavit, latroni autem nunquam vel ipse vel pius aliquis assimilari debuit, cum sit nomen crudelitatis. Ergo gentes in Christum credentes, et credendo incredulum et crudelem Edom, scilicet Judaicum populum supplantantes, fures fuerunt, sicut Jacob qui, ut benedictionem acciperet, fraudulenter venit; latrones autem Scribae et Pharisaei, qui latrocinando suam exercentes avaritiam, animas trucidaverunt ejusdem populi. Nam revera si latrones non fuissent, nequaquam Dominus praemisso, quia scriptum est: Domus mea, domus orationis vocabitur, diceret in eos, vos autem fecistis eam speluncam latronum (Matth. XII). Nonne illic pro latrocinando in templo et agendo praedam de populo, ad hoc pervenerunt ut animas illorum trucidarent, suadendo ut Christum interficerent? Nonne hoc suadendo, introierunt latrones per noctem? Obduxerunt enim miseris nimiam deceptionis caliginem, ita ut cum essent latrones, viderentur esse consultores. Dixerunt etenim: Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum; et venient Romani, et tollent nostrum locum et gentem. Ad haec unus es ipsis Caiphas, pontifex illius anni: Vos, inquit, nescitis quidquam, nec cogitatis, quia expedit vobis ut unus moriatur homo, et non tota gens pereat (Joan. XI). O suavissimum consultorem, crudelissimum latronem! Ad haec conticuit ille Edom, id est acquievit sequens crudele consilium. Nam ab illo die cogitaverunt ut interficerent Dominum Jesum (ibid.). Recte igitur cum irrisione et joco amarissimo dicetur in eum: Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Hoc enim amarius dicitur et acerbius sonat, quam si diceretur admirando, dum fures introirent ad te, dum latrones per noctem, quomodo conticuisti? Item quod sequitur, nonne furati essent sufficientia sibi, multo vehementius eumdem Edom percutit, quam si ita diceretur furati sunt sufficientia sibi. Hoc de gentibus supradictis Judaeos supplantantibus secundum typum, qui in Jacob praecessit. Recte dicat spiritus propheticus, quia furati sunt sufficientia sibi, id est ea tantum tulerunt Judaeis quae ad salutem sufficiant sibi. Neque enim holocaustomata arietum, et adipem pinguium, et sanguinem vitulorum et agnorum et hircorum (Hebr. IX), neque neomeniam et Sabbatum, et festivitates alias, et Kalendas, caeterasque carnales caeremonias fures isti furari dignati sunt, imo respuerunt et arbitrati sunt ut stercora, sufficere sibi credentes fidem et justitiam, secundum quod sancti apostoli scripserunt eis: Visum est enim Spiritui sancto et nobis nihil ultra imponere vobis oneris, quam haec necessaria, ut ab immolatis simulacrorum, et sanguine, et suffocato, et fornicatione, et ea quae vobis fieri non vultis, alii ne feceritis. A quibus custodientes vos bene agetis (Act. XV). Nimirum tale hoc est, quale est vineam introire, et racemos diligenter colligendo, sola folia relinquere. Idcirco convenienter adhuc proloquens, si vindemiatores, inquit, introissent ad te, nunquid non saltem racemum reliquissent tibi? Denique vineam Domini fuisse Israeliticam gentem. Passim Scriptura concinit exempli gratia illud in Esaia: Cantabo dilecto meo canticum patruelis mei vineae suae. Vinea facta est dilecto in cornu, filio olei, et sepivit eam, et lapides elegit ex ea, et plantavit eam electam, et caetera usque, vinea enim Domini exercituum domus Israel est (Isa. V). Nunquam sic a vindemiatoribus demessa fuit alicujus hominis vinea insensibilis quomodo ista Domini vinea vivens et sensibilis despoliata est a furibus istis. Vindemiatores quippe, quamvis diligentes sint, nonnunquam saltem racemum inter folia latentem relinquunt. At vero fures isti saepedicti, scilicet gentiles ad fidem vocati, et vineam legis et prophetarum ingressi, totum rapuerunt, nihilque praeter folia litterae occidentis requirunt illi tacenti et dormienti Edom. Nullum omnino jam habent reliquum vivificantis Spiritus racemum. Inde admirando percuncians, et percunctando admirans dicit: Quomodo perscrutati sunt Esau, investigaverunt ascondita ejus, subauditur, fures isti, qui ad eum introierunt? Quae autem erant abscondita illius, videlicet Judaici populi, qui, ut saepe jam dictum est, nomine et operibus praefiguratus est Edom sive Esau? Quae, inquam, erant illius abscondita, nisi spiritualia legis et prophetarum sacramenta, qualia congrue significari potuerunt vestibus Esau valde bonis, quas apud se Rebecca domi habebat? Multum scrutati sunt, miro modo abscondita Esau fures isti investigaverunt, quando legem et prophetas spiritualiter intelligentes, pelliculis quoque haedorum manus et colli nuda protexerunt, id est priorum operum veterisque superbiae manifestam confessionem facientes, poenitentiam egerunt. Ista sunt abscondita Esau, ista sunt valde bona vestimenta ejus quae Apostolus commemorans, quorum, inquit, adoptio est filiorum, et gloria, et testamentum, et legislatio, et obsequium, et promissa, quorum patres ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in saecula (Rom. IX). Haec omnia scrutati sunt, et investigaverunt, et ad semetipsos transtulerunt. Sequitur: Usque ad terminum emiserunt te omnes viri foederis tui, illuserunt tibi; invaluerunt adversum te viri pacis tuae; qui comedunt tecum, ponent insidias super te. Grandis reatus exstitit huic Edom, quod multos foederatos habuit, grandis offensio carnali Israeli, quod toties cum profanis gentibus foedus pepigit, prohibente Domino in lege, ac dicente: Non inibis foedus cum eis (Exod. XXIII), neque sociabis cum eis conjugia (Deut. VII), quia seducent filium tuum ne sequatur me, et ut magis serviat diis alienis, irasceturque furor meus, et delebit te cito (Exod. XXXII), ita factum est. Commisti sunt inter gentes, et didicerunt opera eorum, et servierunt sculptilibus eorum, et factum est illis in scandalum (Psal. CV). Hoc faciendo et perseverando, ad hoc usque pervenerunt, ut Romanae gentis imperio nimis ultronei se ingerentes atque dicentes: Non habemus regem, nisi Caesarem (Joan. XIX), Christum Dei Filium regem suum crucifigerent. Multi per diversa temporum curricula taliter foederati fuerunt hujus Edom, quibus dum similis esse contendit, prophetas et ipsum Dominum prophetarum occidit. Porro illusores veraciter, falso autem viri pacis, de quibus nunc ait, illuserunt tibi, invaluerunt adversum te viri pacis tuae; qui comedunt tecum ponent insidias super te, sacerdotes fuerunt, maximeque Annas et Caiphas, qui multo perniciosius illi populo illuserunt, suadendo ut poterent dimitti sibi Barabbam, et crucifigi Christum, quam olim illuserant Hieroboam et sacerdotes ejus, faciendo vitulos aureos ut illos colerent, et regem suum David derelinquerent, ostendentes vitulorum pulchras effigies, ac dicentes: Isti sunt dii tui, Israel (III Reg. XII). Comedebant enim cum illo infelici Edom, et suam de illo explebant avaritiam, et ut liceret eis comedere praedamque de populo facere, idcirco sic illuserunt, idcirco insidias super eum posuerunt. Illusorum maximus jam dictus exstitit illusor Caiphas, expedit, inquiens, vobis ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat (Joan. XI). Notanda interim diligenter dictionis hujusce qualitas, quia non dixit, insidias ponent sub te vel contra te, sed insidias, inquit, ponent super te. Nimirum satis edici non potest, quam nequissima sit illusio, quam pertinaces in illudendo insidiae, quando is qui suadet ut decipiatur, cum calliditate suasionis magnitudinem quoque habet potestatis, sicut habuit idem Caiphas et principes alii qui suaserunt turbis. Superbia etenim plebe superiores, scelerato populo erant sceleratiores, ad suadendum callidi, et ad provocandum factiosi. Idcirco contra illos spiritus propheticus per Isaiam dicit: Propter hoc audite verbum Domini, viri illusores, qui dominamini super populum meum, qui est Hierusalem. Dixistis enim: Percussimus foedus cum morte, et cum inferno fecimus pactum (Isa. XXVIII), etc. Hujusmodi foederati sive viri pacis usque ad terminum emiserunt te. Cujus usque ad rei terminum illum emiserunt? Nimirum usque ad terminum benedictionis, extra terminos promissionis, quae ad Abraham facta est secundum haec verba: In semine tuo benedicentur omnes gentes, et in Isaac vocabitur tibi semen (Gen. XXVIII). Extra terminos illius tantae haereditatis viri foederati, viri illusores illum emiserunt, quia videlicet iniqua confoederatio illorum causa exstitit, ut emitteretur extra tantum videlicet bonum, nec reputaretur in semine, quia non erat ex fide. Nonne illum priorem Edom, sive Esau tali causa emisit usque ad terminum, ut non sequeretur benedictionem, ut non remaneret intra terminos haereditas, quam illi tanquam primogenito pater Isaac praescribere deliberat? Nam, quia foederatos habere voluit homines saeculi, idcirco exterminatus est extra fines supernae benedictionis. Sic enim scriptum est: Esau vero quadragenarius duxit uxores, Judith filiam Beheri Aethei, et Besamath filiam Edom ejusdem loci: quae ambae offenderant animum Rebeccae (Gen. XXVI). Nonne offensus animus Rebeccae indignum judicavit filium benedictione, qui sicut prius primogenita sua propter escam vendiderat, sic et postmodum uxores ducens alienigenas concupiscentiae servivit, quia benedictionem seminis Abrahae contempsit? Nominatus quippe esse et in terra roborari appetens, peccatorum se affinitatibus immersit, super quibus praecavens Abraham, servum fidelem astrinxerat juramento ut non accipias, inquiens, uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum (Gen. XXVIII), inter quos habito. Sed nec illud praetereundum quod videns idem Esau, quod pater suus benedixisset Jacob, probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus, fugit ad Ismaelem et duxit uxorem absque his quas prius habebat Malalehel filiam Ismael filii Abraham sororem Nabioth (ibid.). Nimirum hoc erat illi magis ac magis usque ad terminum emitti et foras ejici, quod erecto Ismaeli taliter se consociavit. Sic enim Sara locuta fuerat: Ejice ancillam et filium ejus. Non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac (Gen. XXI), et sic factum fuerat. Secundum hanc similitudinem, ut jam diximus, propter foederatos suos accidisse carnali Israeli Apostolus testis est, qui ad Galatas scribens: Sed quomodo, inquit, tunc is, qui secundum carnem natus fuerat, persequebatur eum qui secundum spiritum, ita et nunc. Sed quid dicit Scriptura? Ejice ancillam et filium ejus: non enim erit haeres filius ancillae cum filio liberae (Galat. IV). Nimirum et Ismael et Esau qui, secundum carnem nati, persecuti sunt Isaac et Jacob qui nati sunt secundum spiritum, typum praetulerunt carnalium Judaeorum, qui spiritualem Ismaelem persequi et occidere non destiterunt, donec ipsi emitterentur, ut jam dictum est, usque ad terminum. Sequitur: Non est prudentia in eo. Nunquid non in die illa, dicit Dominus, perdam sapientes ex Idumaea et prudentiam de monte Esau? Et timebunt fortes tui a meridie, ut intereat vir de monte Esau propter interfectionem, et propter iniquitatem in fratrem tuum Jacob operiet te confusio, et peribis in aeternum. Cum ad ipsum Edom fieret sermo propheticus usque ad hunc locum, qui comedunt tecum, ponent insidias super te, auditorem quoque attentum esse et in admirationem excitari volens super his quae dicebantur, repente conversus dicit de eodem Edom: Non est prudentia in eo. Vere non est in eo prudentia qui jam dictas super se positas non cavit insidias; sed favit insidiantibus sicut imprudens, sicut improvidus, bona ergo non est in eo prudentia. Caeterum jam dicti insidiatores ejus male prudentes fuerunt, sicut in eosdem per alium prophetam dictum est: Vae qui sapientes estis in oculis vestris, et coram vobismetipsis prudentes (Isai. V). Item: Sapientes ut faciant mala, bene autem facere nesciunt (Jer. VI). Cum igitur dixisset, non est prudentia in eo, quoniam est prudentia sive sapientia quaedam non bona, quae rectius dicitur malitia, continuo subjunxit: Nunquid non in die illa, dicit Dominas, perdam sapientes ex Idumaea de monte Esau? Denique sapientia sive prudentia, quae merito perdenda judicatur, malitia sive stultitia est. Scriptum est enim: Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo (Isai. XXIX). Hoc apud beatum Job scriptum est, cujus scripturae cum meminisset Apostolus, continuo dixit: Nonne stultam fecit Deus sapientiam hujus mundi (I Cor. I)? Et in alio loco dicit: Nam prudentia carnis mors (Rom. VIII). Item: Quoniam sapientia carnis inimica est Deo (ibid.). Haec idcirco dicta sint, quoniam alia prudentia est quam conqueritur non esse in illo Edom, scilicet bona, et alia quam se proditurum esse dicit de monte, id est de superbia ejus, scilicet mala, quae vero nomine dicitur malitia. Simul notandum quod cum dicit, nunquid non in illa die perdam sapientes ex Idumaea, de futuro tempore sese vaticinari satis indicat, quamvis hactenus verbis praeteriti temporis usus fuerit. Ecce videmus, ecce mirantes legimus, legentes miramur in historiis plus quam tragicis, quam terribiliter semetipsos judicio Domini perdiderunt sapientes et prudentes illi, id est malitiosi, qui secundum exemplum Esau fratrem suum simplicem Jacob odientes illos, qui vere sapientes erant et prophetae, persecuti sunt et occiderunt, tandemque ipsum Dominum fratrem suum secundum carnem effectum, diu tentantes, ut eum caperent in sermone (Matth. XXII), ad ultimum tale consilium sapientiae suae repererunt, ut eum suspenderent in ligno, maledictum illum esse volentes propter hoc. Sciebant enim prave sapientes, et perverse prudentes, scriptum esse in lege, quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno (Galat. III). Verumtamen ubi scriptum hoc est, si vere saperent, si vere prudentes essent, illud quoque sapuissent, quia maledictum non fecit poena, sed culpa. Proinde ipsam legis sententiam ponere non pigeat: Quando peccaverit homo, quod morte plectendum est, et adjudicatus morti appensus fuerit in patibulo, non permanebit cadaver ejus in ligno, sed in eadem die sepelietur, quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno, et nequaquam contaminabis terram, quam Dominus Deus tuus dederit tibi in possessionem (Deut. XXI). Non tantum dixit, quando appensus fuerit homo in patibulo, quod poena est; sed etiam praemisit culpam, quando peccaverit homo quod morte plectendum est. Hoc illi sapientes et prudentes non viderunt aut videre voluerunt, quia nimirum non erat illorum sapientia quae illuminat, sed malitia quae excaecat, sicut scriptum est: Haec cogitaverunt et erraverunt: excaecavit enim illos malitia eorum, et nescierunt sacramenta Dei (Sap. II). Perdam igitur, inquit, in illa die sapientes et prudentiam de monte Esau, id est Judaeos terrena sapientes, et secundum similitudinem Esau superbientes condemnabo sicut Esau, ut comprobentur insipientes, non utcunque, sed ita ut ferre non possint lumen sapientiae. Nam hoc est, quod rursus ad ipsum conversus sermo propheticus et timebunt fortes tui a meridie ut intereat vir de monte Esau. Meridies hoc tempus gratiae est, ex quo sol justitiae Christus in altum ascendit, suaeque divinitatis radios, id est Spiritus sancti dona diffundens mundum illuminavit et calefecit. Unde Psalmista: In sole, inquit, posuit tabernaculum suum, et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo. Exsultavit ut gigas ad currendam viam, a summo coelo egressio ejus. Et occursus ejus usque ad summum ejus, nec est qui se abscondat a calore ejus (Psal. XVIII). Ab isto meridie sic timet fortes hujus Esau, ut praefiguratum est, quando splendida facta facie Moysi ex consortio sermonis Dei, videntes Aaron et filii ejus, timuerunt prope accedere (Exod. XXXIV). Sic, inquam, timent isti fortes, id est luminis rebelles, de qualibus in psalmo scriptum est: Et irruerunt in me fortes (Psal. LVIII). Timor eorum malignus est, utpote qui ex invidentia procedit. Invident enim claritati solis hujus aeterni, et quidquid de gloria ejus audivit, contra se putant dictum, qui talem exstinguere voluerunt. Inde fit ut intereat vir de monte hujus Esau, qui dum lumen refugiunt, eunt in interitum viri in suis viribus confidentes, in monte superbiae caput attollentes; nec jam dici merentur viri, sed potius mulieres, juxta quod in Esaia dicit idem Dominus, populum meum exactores sui spoliaverunt, et mulieres dominatae sunt ejus (Isa. III). Peccatum hujus Esau manifestius sermo propheticus exprimit, cum protinus dicit, propter interfectionem et iniquitatem in fratrem suum Jacob, et peribis in aeternum. Si ad illas tantummodo duas respicimus personas, quae propriis nominibus istis priores nuncupatae sunt Jacob et Esau, littera non stabit, quia videlicet Esau fratrem suum Jacob odio quidem habuit, sed non etiam interfecit. At vero de carnalibus filiis Israel sive Judaeis notum nimis est, quia fratres suos prophetas Domini, et ipsum Dominum secundum carnem fratrem suum interfecerunt, et propter hoc confusio operuit eos, et peremit in aeternum. Non tantum quia interfecerunt, sed quia insurgentem credere noluerunt. Valde quippe notandum est quod non dixit hoc solum propter interfectionem, sed addidit, et propter iniquitatem in fratrem tuum. Nulli denique nocuisset scelus interfectionis, si non perseverasset et iniquitas incredulitatis. Igitur, ut saepe dictum est, hoc nomen Esau sive Edom cunctos significat imitatores illius primi, et nomen Jacob cunctos illius sequaces, quem ille odio habuit. Cuncta quae in istum crudelem Edom haec prophetia declamat ventura, concedit Psalmista ut fiant, qua justum est dum voce imprecantis dicit: Memor esto, Domine, filiorum Edom in die Hierusalem, qui dicunt: Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea (Psal. CXXXVI). id est qui semetipsos invicem cohortantes atque inflammantes in odium eorum, quia coelestia sapiunt, dicunt: Evacuate et auferte illa quae sunt nobis vel moribus nostris contraria, et hoc usque ad fundamentum, id est usque ad finem, ut omnes cedant in morem nostrum. Hoc est quod illi improperat sermo praesens, cum protinus subditur: In die cum stares adversum eum, quando capiebant alieni exercitum ejus, et extranei ingrediebantur portas ejus, et super Hierusalem mittebant sortem, tu quoque eras quasi unus ex eis. Regnantibus Achab in Samaria et Josaphat in Hierusalem, quo tempore hic Abdias absconditus prophetas Domini paverat, tale quid fecisse legimus hunc Edom. Congregati namque sunt filii Edom cum filiis Moab, et filiis Ammon, ut pugnarent contra Josaphat. Verumtamen tunc neque ceperunt exercitum ejus ut voluerunt, neque ingressi sunt portas Hierusalem. Namque orante Josaphat ac dicente: Nunc igitur, Domine, ecce filii Ammon et Moab, et mons Seyr nituntur ejicere nos de possessione, quam tradidisti nobis (II Par. XX), factoque sermone Domini super Ihazihel filium Zachariae levitam dicentem: O Juda et Hierusalem, nolite timere, cras egrediemini, et Dominus erit vobiscum (ibid.), filii Ammon et Moab consurrexerunt adversum habitatores montis Seyr ut interficerent et delerent eos. Cumque hoc opere perpetrassent etiam in semetipsos versi, mutuis concidere vulneribus. Itaque veraciter quidem, quando capiebant alieni exercitum Hierusalem sive capere volebant, alieni, inquam, et extranei, scilicet filii Moab et Ammon. Edom qui et Seyr erat, quasi unus ex eis, sed, sicut jam dictum est, neque ceperunt, neque ingressi sunt portas Hierusalem.