|
Sciendum autem est hunc paradisum terrenum ad exemplar coelestis
paradisi fuisse compositum, in quo, quasi ligna pulcherrima fuere
angelicae fortitudines, et lignum vitae Deus ipse, cujus felices angeli
beata semper vivunt visione. Quod maxime Ezechiel propheta commendat his
verbis, loquens contra principem tenebrarum diabolum, sub nomine regis
Pharaonis, inter caetera: Cedri non fuerunt altiores illo in paradiso
Dei, abietes non adaequaverunt summitatem ejus, et platani non fuerunt
aequae frondibus illius. Omne lignum in paradiso Dei non est assimilatum
illi, et pulchritudini ejus, quoniam speciosum fecit illum, et aemulata
sunt eum omnia ligna voluptatis, quae erant in paradiso Dei. Et post
pauca: Cui assimilatus es, o inclyte et sublimis inter ligna voluptatis?
Ecce deductus es cum lignis voluptatis ad terram ultimam (Ezech. XXXI).
Haec et hujusmodi propheta cum dicit, non utique veritatem infirmat
hujus historicae narrationis, sed pulcherrimam rationem consilii divini
nostris in hoc paradiso sensibus sublucescere facit. Igitur primum illud
quaerimus in quo maxime terrenus hic paradisus coelesti similis sit, et
tunc demum litteraturae vestigia prosequemur. Similitudinem coelestis
paradisi duo maxime hujus paradisi perferunt ligna, causas contrarias
habentis, scilicet, lignum vitae in medio paradisi, lignumque scientiae
boni et mali. Haec enim causas habere contrarias recte dixerim, quia
videlicet si causam rite perpendas, sicut hoc lignum vitae, sic illud
revera dicendum est lignum mortis. Ironice enim dictum esse lignum
scientiae boni et mali, perspicuum erit. Dixit enim Deus: Quacunque die
comederitis ex eo, morte moriemini; et verum dixit. Dixit contra
serpens: Comedite, et eritis sicut dii, scientes bonum et malum, et
falsum dixit. Deus, inquam, verum, et serpens falsum dixit; nec enim
comedendo dii facti sunt, aut scientiam ampliorem acceperunt, ut bonum
et malum omnino scirent, sed juxta veritatem Dei statim et in anima
mortui, et in corpore mortales effecti sunt. Hoc itaque lignum ironice
dictum est lignum scientiae boni et mali ut ipso nomine suo monumentum
legentibus repraesentet diabolici mendacii. Nam vere palam est quia per
inobedientiam manducantis homini lignum mortis exstitit, quae tamen mors
non ex ligni natura, sed ex manducantis culpa processit. Ita pulcherrima
quidem, sed non minus terribilis quam pulchra, consilii divini ratio per
haec nobis elucescit: quia videlicet sicut ad examinandam omnem
angelicam creaturam diabolum in coelo cum electis angelis posuit, sic ad
examinandum hominem in hoc paradiso cum ligno vitae lignum interdicendum
plantare voluit. Utrumque prae caeteris pulchrum, et illud lignum, et
illum fecit angelum. Et quidem pro specie sua vanis et superbis angelis
plusquam Deus: hoc autem interdictum lignum pro sua pulchritudine,
plusquam non interdictum lignum vitae, primis hominibus complacuit. Nam
de appetita pulchritudine ligni. Scriptura sic dicit: Vidit igitur
mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis,
aspectuque delectabile, et tulit de fructu ejus et comedit (Gen. III).
De illo autem vanitatis principe, propheta praedictus sumpta
similitudine ab hujus paradisi lignis: Omne inquit, lignum paradisi Dei
non est assimilatum ei, et pulchritudini illius, quoniam speciosum fecit
eum, et multis condensisque frondibus, et aemulata sunt eum omnia ligna
voluptatis quae erant in paradiso Dei (Ezech. XXXI). Ligna, inquit,
voluptatis, non quae sunt, sed quae erant in paradiso Dei, aemulata sunt
eum, quia videlicet spiritus illi qui aemulati sunt speciem superbiae
ejus dicentis: Ero similis altissimo (Isa. XIII), ejusque vanitatem plus
quam Dei sapientiam mirati vel sectati sunt, erant quidem in paradiso
Dei, sed modo ibi non sunt. Igitur quomodo in illo coelesti paradiso
Deus vere lignum vitae, qui sanctos angelos sua pascit dulcedine, secum
assumpsit in coelum: illum rebellem suum regem superbiae, sic idem
magnus et metuendus Deus, terribilis in consiliis super filios hominum,
cum ligno vitae in isto paradiso plantavit, et lignum hoc, in quo
contumax homo deprehenderetur per culpam inobedientiae, sicut illi omnes
spiritus qui filii essent superbiae, convincerentur et judicarentur in
suo rege, Deo rebelli. Illic et omnes principes coelorum fuerunt, quorum
nulli proprium nomen positum invenitur, nisi illi qui aeque ut Deus
voluit esse et magnus nominatus. Alii namque communi nomine lux, ille
autem cum sit tenebrarum portitor, per contrarium Lucifer est
appellatus. Hic itidem et omne lignum pulchrum visum et ad vescendum
suave produxit de humo Dominus, circa lignum vitae, et nullum eorum
proprio nomine nuncupatur, nisi hoc solum, quod revera (ut jam dictum
est) lignum mortis exstitit, per contrarium autem lignum nuncupatum est
scientiae boni et mali. Non enim, ut nonnulli arbitrati sunt, proprium
cujusdam ligni vocabulum est omne, ut per hoc quod dictum est
produxitque Deus de humo omne lignum pulchrum visu, et ad vescendum
suave, unum lignum debeat accipi, sicut et per lignum vitae nonnisi unum
et per lignum scientiae boni et mali nihilominus nonnisi unum oportet
intelligi. Nam et infra cum dixisset callidus serpens: Cur praecepit
vobis Deus ut non comederitis de omni ligno paradisi, videlicet permisto
mendacio suae quaestioni mulier respondit: De fructu lignorum quae sunt
in paradiso vescimur, de fructu vero ligni quod est in medio paradisi,
praecepit nobis Deus ne vesceremur. Cum ergo dicat de fructu lignorum,
multa intelligenda sunt in eo, quod dicitur omne lignum. Et nota quod
non modo lignum vitae, sed etiam hoc lignum quod interdictum est,
dicitur esse in medio paradisi, quia videlicet, in hoc quoque quaedam
similitudo est Dei et adversarii ejus diaboli. Cum enim recte dominari
deberet in medio creaturae suae Deus, non tulit aemulus majestatis, ille
adversarius, ut hic dominaretur solus, sed praesumpsit ut et ipse
dominaretur, ederetque medius quasi altissimus, et millia millium
starent vel ministrarent in circuitu throni ejus.
|
|