CAPUT X. Quomodo jure vanitatis arguuntur omnia quae fecit Deus sex diebus in comparatione diei septimi, in quo requievit.

Magnum est Scripturae hujus negotium, et magnum concionis hujus emolumentum, concionatore isto loquente, prae oculis habens duo opposita haec, hinc vanitatem et inde veritatem, et inter utrumque clare discernas et legitima diffinitione utrumque diffinias. Est autem haec diffinitio vanitatis, quam Paulus apostolus satis brevem pene expressit dicendo:

“Praeterit enim figura hujus mundi (I Cor. VII).”

Vanum quippe constat esse omne quod praeterit, et praetereundo possessorem sive cupidum sui fallit et eludit. Porro veritatis diffinitionem, quam aliam dare possumus dignam, nisi ut dicamus, veritatem illud esse quod semper idipsum est? Illud enim, quia non praeterit, neminem fallit, neque contingit in hac optima parte, quod evenit in parte vanitatis, his de quibus scriptum est:

“Dormierunt somnum suum et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis (Psal. LXXV).”

Et quid est illud quod semper est idipsum? Eamus ad caput libri ad initium Scripturarum veritatis, quia illic est magnum et evidens ostium rationis, unde possimus veritatem a vanitate certis disparare terminis. Sex quippe diebus omne opus suum coelum et terram, et omnem ornatum eorum perfecit, et die septimo opus suum complevit. De quo videlicet die septimo, me in alio opere dixisse memini, quia natura primus est, qui ordine septimus habetur. Unde et de illo die quo

“dixit Deus: Fiat lux, et facta est lux, et divisit lucem ac tenebras,”

non sic scriptum est: Factumque est mane et vespere dies primus, sed:

“Factumque est vespere et mane dies unus (Gen. I).”

Sex quippe dies sunt omnium creaturarum, sex primae species, per quas Creator cognosci debet. Propter quod et dicuntur dies, id est, oculos cordis nostri, ad cognoscendum Creatorem illuminantes; quarum videlicet creaturarum angelica creatura prima, et humana natura sexta est. Septimus dies, ut jam dixi, natura primus est, quia sapientia est, in qua Deus omnia fecit, quia

“Verbum est, per quod omnia facta sunt (Joan. I),”

et in isto Deus requiescit. Et ideo quidem primus est iste dies, quia in ipso vidit omnem creaturam, priusquam faceret; nobis autem septimus est, quia prius cognoscimus creaturam, et per ipsam cognoscimus, quia Creator magnus est.

Notandum ergo quia, sicut dictum est:

“Complevitque Deus die septimo opus suum,”

et non dictum est: Omne opus suum quod fecerat, dictum est autem:

“Et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat (Gen. II).”

Nam ab omni quidem opere requievit, ut nullam deinceps novam speciem crearet, sed si rite perpendis sensum verbi hujus complevit, non omne opus suum, sed solam rationalem creaturam die septimo complevit; nec ipsam universam, sed solam electionem quae per humilitatem illo die septimo dignam sese exhibuit. Quidnam est die septimo compleri, in quo Deus requievit, nisi introire in illam requiem Domini, quae plenitudo est beatitudinis, cujus et Apostolus magnifice meminit:

“Ingrediemur enim, ait, in requiem qui credidimus, quemadmodum dixit: Sicut juravi in ira mea, si introibunt in requiem meam,”

et caetera usque

“qui enim ingressus est in requiem ejus, etiam ipse requievit ab operibus suis, sicut et a suis Deus (Hebr. IV).”