|
Ut ergo justa ratione peccatum destrueret justitia sempiterna,
peccatorem ejectum e vestigio subsecuta est inexhausta misericordia, nec
ante revocare destitit, donec in filiis hominum fidem inveniret et
humilitatis voces sibimet respondentes audiret. Coeperunt enim homines
miseriis eruditi, malitiam serpentis deceptoris agnoscere (Gen. IV), et
cum exsecratione refugere, et in condemnationem cibi illius, quem ab
illo persuasus homo contra Deum comederat, sacrificia decimasque, et
hostias pacificas Deo Creatori offerre, cupientes cibi illius
maledictionem talium comestione sacrificiorum, cum invocatione divini
nominis expurgare. Sed non poterat brutum pecus, verbi gratia, simplex
et innocens agnus, quem in condemnationem malitiosi et noxii serpentis
obtulit Abel; non poterat, inquam, pro offerente se homine brutum pecus
loqui, justitiam non poterat offerenti se conferre, quam non habebat,
vitam aternam. Ita ergo praeparatis esurientibus, cum sinus Abrahae jam
ex ipsis esset impletus, patefactis in plenitudine temporis coeli
januis, dedit Pater hunc panem vivum et verum, panem signatum, panem
angelorum. Qui causam habens eamdem cur veniret, quam habuit in
paradiso, cum primum hominem requireret, scilicet ut cibo, per quem homo
periit, oppositum cibum daret, praecedente merito humilitatis et fidei,
praecepto Patris adversus lignum scientiae boni et mali ipse fructus
vitae aeternae in ligno crucis pendere voluit, et per passionem mortis,
mortuorum simul et vivorum cibus fieri, ut suo quique modo comederent
eum, tam mortui quam vivi. Decerptum quippe illum de arbore crucis manu
Patris, ipso dicente:
|
“Pater, in manus tuas commodo spiritum meum (Luc. XXIII),”
|
|
comederunt illum animae sanctorum, eo videlicet modo, quo et angeli
eumdem comedunt; comederunt, inquam, veram divinitatem, et vere aperti
sunt oculi eorum, et exinde viderunt Deum, quem antehac nemo vidit
unquam (Joan. I). Corpora quoque illorum in monumentis jacentia, virtute
cibi hujus non caruerunt, mox ut eodem ventre quo tenebantur et ipsa,
receptum est corpus ejus, sicut Jonas in ventre ceti tribus diebus et
tribus noctibus (Joan. II). Nam virtute hujus cibi factum est, ut multa
ex ipsis resurgerent in testimonium futurae universalis resurrectionis.
Qui utique (non ut quidam existimaverunt) iterum morituri resurrexerunt,
de quibus ait Evangelista:
|
“Quia venientes in civitatem sanctam post resurrectionem ejus
apparuerunt multis (Matth. XXVII).”
|
|
Quod videlicet absurde diceretur de iterum morituris, verbi gratia, de
Lazaro (Matth. XI) vel de filio viduae, qui non apparuerunt multis, sed
omnibus visibiles et contrectabiles, atque omnino consimiles sive
compassibiles fuerunt sub conditione mortali, comedentes atque bibentes,
et habitantes in domibus suis. Vivi autem comedunt modo, ut praedictum
est, sibi congruo, comedunt ejusdem passionis salutem secundum
traditionem ipsius Domini signantis panem et vinum, ut edant pauperes et
saturentur, et laudent Dominum, qui requirunt eum (Psal. XXI); edent,
inquam, pauperes grandem eleemosynam Regis regum, quam dat ipse non
aliam quam seipsum, nondum in sua specie.
|
“Per fidem enim nunc ambulamus, et non per speciem (II Cor. V),”
|
|
ut vera fide manducantes cibum vitae aeternae, culpam evadamus parentum
nostrorum, qui manducaverunt decepti vana spe et nimia credulitate
divinitatis praeripiendae. Igitur non alio remedio veteres consummati
sunt sancti, et alio subvenitur novis, sed quo sanguine simul cum aqua
profluente de latere Christi emundata est universitas illorum in ipsa
hora Dominicae mortis (I Joan. I), eodem nos emundamur singuli, et eodem
aquae elemento undecunque sumpto cum verbo ejusdem crucis et sanguinis,
|
“in quo nos, inquit Joannes, lavit ille a peccatis nostris (Apoc. I).”
|
|
Et quem illi agnum in ara crucis torridum, illa sacratissima vespera,
simul omnes in inferno positi velociter comederunt (Exod. XII), impleta
prophetia, quae dicit:
|
“O mors, ero mors tua, morsus tuus ero, inferne (Ose. XIII).”
|
|
Etenim non active dictum est, mordebo te, vel ero mordens te, sed
passive:
|
“Morsus tuus, inquit, ero, inferne;”
|
|
quem, inquam, agnum in inferno mortui comederunt, nos eumdem suum quique
temporibus, et locis manducamus, ut cum illo in aeternum vivamus. Quod
si quis a nobis quaerat: Quomodo panis, qui hoc anno de terra creatur,
corpus Christi sit, quod in cruce pependit, et vinum, quod praesentibus
expressum est acinis, ille sanguis ejus sit, quem de latere suo fudit?
(Joan. XIX.) Interrogemus eum, quomodo Filius hominis, qui utique de
femina conceptus, et de terra natus est, de coelo descenderit? vel
quomodo antequam in coelum ascenderet, jam in coelo esse potuerit, juxta
veritatem ipsius dicentis:
|
“Et nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo Filius hominis
qui est in coelo (Joan. III).”
|
|
Hoc profecto, si quid sapit, respondere poterit, quod propter unitatem
personae Dei et hominis Christi illud rectissime dictum sit, quia
videlicet unus est Christus, Filius hominis cum Filio Dei,
|
“qui de coelo descendit,”
|
|
quique cum esset in terra, nihilominus et in coelo, et ubique erat;
quippe quem locus nullus concludit, quia incircumscripta est natura
Divinitatis. Ergo verbis paululum demutatis dicamus ei:
|
“Nemo te sublevat in coelum, nisi hic panis, qui descendit de coelo,”
|
|
hoc corpus Domini quod pependit in ligno, et hic sanguis ejus qui
effusus est pro omni mundo. Nempe, si priorem sententiam videt, de isto
non video quid dubitet. Unitas enim Verbi, unum efficit corpus Christi,
ut illud quod tunc in cruce pependit, et istud quod nunc Ecclesiae fides
ore sacro conficit, unum corpus sit; una, inquam, caro, et unus sanguis
sit. Proinde non ita simus incauti adulatores beati Augustini, ut cum
dicat ille, sacramentum et rem sacramenti, unitatem corporis Christi,
quod est Ecclesia, rem dicens esse sacramenti, panem autem Dominicum
hujus rei sacramentum: statimque acquiescamus eis, qui hanc divisionem
in patrocinium sui sensus arripiunt, dicentes: Sacramentum, id esse
sacrae rei monimentum, et hoc modo nullum faciamus locum Dominicae
definitioni quam ita est elocutus:
|
“Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur; hic est sanguis meus, qui
pro vobis effundetur.”
|
|
Etenim Ecclesia quidem corpus Christi est, sed non illud corpus, quod
pro vobis traditum est; siquidem Ecclesia non pro seipsa tradita est.
Quod si panis mensae Domini, non nisi hujus sacrae rei, scilicet
unitatis Ecclesiae monimentum est, multo magis, nec ipse corpus illud
est, quod pro nobis traditum est. Itaque quantascunque volunt
similitudines hinc accipiant dicentes: Quia, sicut multis ex granis
conficitur unus panis mensae Domini et sicut multis ex acinis confluxit
vinum calicis Christi, sic ex multis hominibus consistit, et tamen una
est Ecclesia Dei, vel quaecunque talia et apte inveniant, et utiliter
proferant, dummodo fundamentum permaneat quod positum est (I Cor. III),
praeter quod aliud nemo ponere potest, ab ipso dicente de pane et calice
vini:
|
“Hoc est corpus meum quod pro vobis tradetur; hic est calix sanguinis
mei, qui pro vobis effundetur (Matth. XXVII).”
|
|
Hoc fundamento fidei non bene custodito, illam praedicationem Domini
dicentis:
|
“Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet et ego
in eo (Joan. VI);”
|
|
quidam ita reciprocant: Qui manet in me, et ego in eo, hic manducat
carnem meum, et bibit sanguinem meum: illo sensu praeoccupati, quod
manere in unitate fidei, hoc sit manducare carnem, et bibere sanguinem
Christi, et adeo non necessariam sibi arbitrantur esse ad salutem
corporalem Dominicae mensae communicationem. Sed quid si omnes hoc idem
dicant, et omnes hoc idem sapiant? Nonne otiosa reputabitur illa
traditio Domini, et ad nihilum redigetur, ut nusquam observetur modus
ille, manducandi, et bibendi, quem ipse ore suo praedocuit, sub ipso
articulo sacrosanctae passionis? Pereat igitur a corde Christiano hic
sensus, quem importat haec inutilis reciprocatio. Hoc plane Christus non
docuit,
|
“sed qui manducat, inquit, carnem meam, et bibit sanguinem meum,”
|
|
eo videlicet modo quo traditurus sum, corde credendo ad justitiam et ore
manducando ac bibendo ad salutem, hic
|
“in me manet et ego in eo,”
|
|
ita ut jam non sint duo, sed una caro (Ephes. II). Manducare namque et
bibere, causa efficiens est, effectum autem, ut
|
“in me maneat et ego in eo;”
|
|
at ille
|
“qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit (I Cor.
XI).”
|
|
Non nemo indigne manducare potest, sed nemo indigne manducare debet.
Panis namque semel consecratus, nunquam postea virtutem sanctificationis
amittit, aut Christi caro esse desinit, sed non prodest quidquam (Joan.
VI) indigno, cujus
|
“fides sine operibus mortua est (Jacob. II),”
|
|
et idcirco Spiritum qui vivificat (Joan. VI), non habet, quo ore
percipiat. Quid enim mirum est, si terra terram comedat? Quid autem caro
Christi, remota Divinitate, nisi terra nostra est? Proinde quicunque
carnem Chiristi comedat, non expavescimus, certi, quid de nostro
sumpserit, quid de suo sit Dei Filius. Quo ergo devenit, quod indignus
manducat et bibit? Hoc certe, sicut ante nos dictum est, pium sit et
salutare credere per membra diffundi, ita ut non sit obnoxium secessui.
Sed hoc plus habet dignus ab indigno, quia huic ad salutem, illi
proficit ad judicium.
|
|