CAPUT XXI. Quomodo hoc sacramentum Christus tradiderit, et quibus essentiae modis corpus et sanguis Christi sit.

Quomodo? Caenantibus autem, inquit evangelista, accepit panem et benedixit et fregit, et dedit discipulis suis dicens: Accipite et comedite, hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit, et dedit illis dicens: Bibite ex hoc omnes, hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effundetur in remissionem peccatorum (Matth. XXVI). Sicut de sanguine dixit qui pro vobis effundetur, sic de corpore dixit, et apud Lucam scriptum quoque est, quod pro vobis tradetur (Luc. XXII). Coenantibus, inquit, videlicet coenam illam typicam, per quam hactenus praefigurata fuerat haec coena veritatis, eo ritu quem lex ita praescribit: Decima die mensis hujus, tollat unusquisque agnum per familias et domos suas. Sin autem minor est numerus ut sufficere possit ad vescendum agnum, assumet vicinum suum, qui junctus est domui ejus juxta numerum animarum, quae sufficere possint ad esum agni (Exod. XII), etc. Illa figura tunc in praesentiarum erat implenda re veritatis, veritate rei praesentis. Propterea in Luca dicit: Desiderio desideravi hoc Pascha manducare vobiscum, antequam patiar. Dico enim vobis, quia ex hoc non manducabo illud, donec impleatur in regno Dei (Luc. XXII). Haec dicens et illud vetus Pascha sacramento novi Paschae mox impleri dixit, et cogitationi vel exspectationi illorum respondit, quia interrogare soliti erant dicentes: Quando veniet regnum Dei, aliter quam res foret utpote carnaliter adhuc sentientes de regno Dei. Caenantibus itaque, in est sedentibus adhuc in coena, qua manducaverant carnes agni, carnes Paschae veteris, accepit panem, et benedixit. Panem communem accepit, sed benedicendo longe in aliud quam fuerat, transmutavit, ut veraciter diceret sic: Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur (Matth. XXVI; Marc. XIII; Luc. XXII). Item vini substantiam accepit, sed itidem gratias agendo vel benedicendo sic in aliud vertit, ut diceret Veritas, quae non mentitur: Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effundetur (ibid). Hoc, inquit, id est, hic panis est corpus meum, sive caro mea. Nam et alibi dicit: Et panis quem ego dubo caro mea est pro mundi vita (Joan. VI). Sed non videtur oculis carnis, non sentitur gustu oris, quod panis ille caro Christi factus sit, quod vinum illud in sanguinem versum sit. Nimirum si videretur color, aut sentiretur sapor carnis et sanguinis humani, homini non plus salutis, sed plurimum afferret horroris. Sic ergo est corpus vel caro et sanguis Christi, quomodo esse vel ad usum nostrum convenit, et ad salutem nostram sufficit. Quomodo vel quibus essentiae modis? Nimirum nomine, re atque effectu. Nomine videlicet esse intelligimus, in eo quod dicit, hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. Sicut nusquam ita nec in isto, imo maxime, nec in isto nomen Domini vanum accipere debemus. Si enim in cunctis sanctificationibus, quae per ministros Domini ad invocationem nominis ejus aguntur, nequaquam nomen Domini in vanum accipere audemus, quanto magis in ista sanctificatione, in qua nomen corporis et sanguinis sui ore proprio posuit Dominus, nequaquam in vanum idipsum nomen accipere debemus? Re quoque, corpus Christi et sanguinem esse intelligimus, in eo quod ait, quod corpus tradetur, qui sanguis effundetur. Effectu esse intelligimus in eo quod cum dixisset, quod tradetur, qui effundetur, addidit, pro vobis in remissionem peccatorum. Itaque sicut illa specie qua pependit in cruce Sanctus sanctorum est, et in illa specie praeteritis omnibus electis remissionem peccatorum operatus est, sic in ista specie panis et vini nihilominus Sanctus sanctorum est, et omnibus electis, qui post eamdem passionem ad fidem ejus veniunt, idem illum efficere, id est remissionem peccatorum, et vitam aeternam conferre non dubium est. Nam et alibi dicit: Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, habet vitam aeternam (Joan. VI). Et protinus addidit: Et ego resuscitabo eum in novissimo die (Ibid).