CAPUT 10

“Et quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum.”

Jam quia gratulamur, non solum adversus Arium, qui noluit intelligere quod intellexistis vos in his verbis:

“Ego et Pater unum sumus,”

verum et adversus Valentinianum sive Apellem, qui verum esse hominem negaverunt Dominum nostrum Jesum Christum, asserentes eum non verum habuisse corpus, sed phantasticum. Mirum namque est eos qui se dicunt Christianos, veram negare humanitatem Christi, cum vos adversarii Christi, totam vim argumenti ad convincendum quod ille Deus non sit, ex eo sumpseritis, quia verus erat homo, in vera substantia carnis, quod ipsa quoque passione mortis explorare potuistis. Verum quod ad rem attinet, de sanctuario pectoris humani, veram et rationabilem audiamus defensionem unicae ac sempiternae divinitatis.

“Respondit eis Jesus: Nonne scriptum est in lege vestra: Quia ego dixi: Dii estis (Psal. LXXXI).”

Quid, inquit, velut a contrariis vel repugnantibus argumentum ducitis, dicendo: Tu homo cum sis, facis teipsum Deum, videlicet tanquam Deus et homo contraria vel repugnantia sint, et in una eademque persona simul esse non possint? Nonne homines authentica Scriptura deos esse dixit? Nonne in lege vestra, id est, in maximo legis vestrae propheta, in lege, inquam, non dico nostra (aliter quippe mea, atque aliter est vestra), sed in lege vestra nonne scriptum est:

“Quia ego dixi: Dii estis?”

(ibid.) Utique scriptum est, et sicut evidenter ipse psalmi textus indicat, hoc hominibus dictum est, et hoc interim a vobis concedi oportet,

“quoniam in lege vestra scriptum est;”

concedi, inquam, oportet, quia sine blasphemia dictum est. Dico ergo:

“Si illos dixit deos, ad quos sermo Dei factus est, et non potest solvi Scriptura: Quem Pater sanctificavit et misit in mundum, vos dicitis quia blasphemas, quia dixi: Filius Dei sum.”

Consideretur diligenter haec sapientiae et veritatis valida et irrefragabilis per minoris comparationem facta argumentatio. Minus namque est, sermo Dei ad homines esse factum; longe autem majus unum, qui haec loquitur, prius exstitisse quam fieret mundus, priusquam fuisse sanctum, quam Pater illum mitteret in hunc mundum. Verum haec Scriptura, quae illos pro eo quod minus est,

“deos dixit;”

non potest solvi, inquit, videlicet, ut dicat quis concedendum non esse quod talis Scriptura proponit vel astruit. Quomodo igitur propter illud quod majus est, scilicet,

“quia Pater me sanctificavit et misit in mundum,”

non conceditis ut dicam,

“quia Filius Dei sum?”

imo et hoc dicentem me, tanquam de blasphemia vultis lapidare? Haec itaque dum dicit, tantum invidia desit, et ratio sponte consentit, suffragante 267 quoque firmamento saecularis eloquentiae, ut quod in re minori valet, valeat in majori. Sed quinam praecipue sunt illi, ad quos sermo Dei factus est? vel quis sermo Dei est, qui participatione sui, in deos provexit homines? utique dii isti praecipue patres illi sunt, ad quos sermo Dei, id est, repromissio de Incarnatione Filii Dei facta est, quorum Pater noster Abraham primus est, cui primum idem Christus repromissus est. Quapropter ab ipso sanctus evangelista Matthaeus generationem ejus, non sicut hominum, sed tanquam deorum contexuit genealogiam, dum non ad Mariam, de qua secundum carnem natus est Christus Dominus, sed ad Joseph generationis ejusdem deduxit lineam; Joseph namque de tribus unus est, ad quos principaliter sermo Dei de Incarnatione Filii sui factus est. Ternario quippe incremento ad tres istos principes Abraham, David et Joseph, repromissio facta est. Quae ad Abraham facta est, Christum fore hominem in vera carnis nostrae substantia testata est:

“In semine tuo, inquiens, benedicentur omnes gentes (Gen. XXII).”

Ad David autem, non jam solum semen Abrahae, aut ipsius David, sed rex quoque fore praenuntiatus est:

“Juravit enim, inquit, Dominus David veritatem et non frustrabitur eam, de fructu ventris tui ponam super sedem tuam (Psal. CXXXI).”

Tandem ad Joseph loquens Angelus, non jam tantummodo hominem et regem, sed et Deum esse testatus est, eumdem Dominum nostrum Jesum Christum, dicendo:

“Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum (Matth. I).”

Salvos namque facere homines a peccatis suis, solius Dei est. Et haec tria diis istis tam morosa temporum decursione paulatim demonstrata, miranda sancti Spiritus gratia, repente gentilibus inspiravit, quando primitiae gentium, scilicet magi, qui ab oriente venerunt. myrrha mortalem hominem, auro regem, thure Deum testantes, adoraverunt (Matth. II). Itaque inter patres istos, quos in generatione Jesu Christi Filii Dei, divinus evangelista contexuit, tres isti eminent, ut praedictum est, Abraham, David, Joseph. Econtra alii tres, Ochozias, Joas et Amasias, nullum in hac gente deorum locum vel nomen habere meruerunt, quia videlicet secundum impiissimam Jezabel (III Reg. XVIII), quae prophetas occiderat, per quos idem sermo Dei fiebat, cujusque semini Joram sese miscuerat), ipsi quoque ejusdem sermonis Dei bajulos ad se missos occidere prophetas (ibid.).