CAPUT X. Quod non ita supervenerit Spiritus sanctus, ut pro semine sit, nec ipse qui conceptus est dici debeat Spiritus sancti filius.

Ideoque, ait, et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. I). Quia Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi (ibid.), atque hoc modo fiet istud quod concipies et paries filium (ibid.), quae virum non cognoscis, ideo sanctum quod nascetur ex te, vocabitur Filius Dei. Num ergo vocabitur aut erit filius Spiritus sancti? Non utique. Neque enim Spiritus sanctus ita superveniet in te ut pro semine sit, aut ut de substantia sit ejus caro Verbi, aut Filii quem concipis. Concipies enim de sancto quidem Spiritu, sed non generante sancto Spiritu. Conceptus iste Spiritus sancti non generatio, sed operatio est. Caro de carne Virginis, non de ipsa erit substantia sancti Spiritus. Et notandum quod non dixerit sanctum vocabitur aut erit, neque erit dixit, sed vocabitur Filius Dei quod nascetur ex te. Quod enim Virgo concepit jamdudum erat. Et antiqua essentia sanctum erat, Filius Dei erat. Restabat hoc solum ut vocaretur quod erat, et ipsa vocatione dum vocatur Filius Dei manifestaretur nomen Dei, quod nondum notum erat, non quo dicitur Deus, sed quo Pater Filii vocatur. Vocabitur, inquam, Filius Dei, quod jam est, non adoptione gratiae, sed proprietate naturae. Item et illud notandum quod non dixit, qui nascetur ex te sanctus, sed quod nasetur ex te sanctum. Etenim multi quidem sancti, vel sanctificati dicuntur, unum autem est sanctum, id est sanctitas, qua sancti omnes sanctificantur. Hoc sanctum est iste Sanctus sanctorum, quem non in delicto praevaricationis Adae conceptum vel natum sanctitas accidens sanctificavit, sed essentialiter sanctum, Virgo incorrupta de Spiritu sancto concepit. Sic igitur melius atque praestantius dictum est, ut dici debuit, quod enim nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed nec illud vacat, quod vocabuli positionem archangelus variavit. Nam paulo ante, et vocabis nomen ejus Jesum (Matth. II), hic autem, et vocabitur, inquit, Filius Dei. Illic vocabis, hic autem vocabitur, dixit. Nihilominus et ad beatum Joseph, et vocabis, ait, nomen ejus Jesum. Etenim nomine Jesu, quo plures equivocabantur, libere ab ipsa vel ab Joseph vocari potuit. Filius autem Dei sive Filius Altissimi ut vocaretur, reservandum erat evangelicae praedicationi. Vocabitur ergo, id est invocabitur ab omni saeculo hoc nomine quod est Filius Dei, Filius Altissimi. Ecce haec est illa nova creatura, ille novus homo, de quo Apostolus: Primus, ait, homo de terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis (I Cor. XIII). Item: Factus est primus homo Adam in animam viventem, novissimus vero in spiritum vivificantem (ibid.). Proinde jam ad superiora revertamur, et in laudem Dei Patris, qui primum illum per omnipotentiam plasmavit, in laudem Spiritus sancti, qui novissimum istum pulchris digitis composuit, duos homines istos conferentes nova et vetera de thesauro ejus proferamus (Matth. XIII).