CAPUT 13

“Et adjecit facere praelium cum reliquis de semine ejus.”

Videlicet quia parum proficiebat solo flumine, quod miserat de ore suo, quia trahere non poterat mulierem illo doctrinae suae profluvio, bellum exterius adjecit, gladium linguae suae vis haeretica crudeliter addidit. Et primum quidem catholici suis expellebantur ecclesiis, deinde tormentis etiam communicare cogebantur haereticis, ita ut plurimi plagarum immanitate deficerent: alii substantiis, alii humana civilitate privabantur, aliis in frontibus characteres ponebantur ut essent hujusmodi signo notati. Haec agebantur per universas urbes Orientis, praecipue tamen in regia urbe Constantinopoli. Accesserat namque tandein in auxilium diaboli Valens imperator alloquio seductus haereticae conjugis, quae primitus Arianae fallaciae captionibus irretita, virum quoque corruere secum in blasphemiae foveam persuasit, auctore seductionis Eudoxio, qui tunc temporis Constantinopolitanae gubernacula tenens Ecclesiae, navim suam mergebat, non regebat. Hac fiducia freti Ariani amplius effrenati, vexabant vehementer orthodoxos, caedentes, contumeliis agentes, carceribus recludentes, damnificantes saepe pecuniis, et omnia contra eos facientes importabiliter. Sed cur parva de magnis loquor? denique quanta, quam crudelia haeretici in catholicos commiserint, cum sparsim, imo prolixe ecclesiasticis contineantur historiis, pro documento breviore vel solae sufficiunt litterae mirabilis Petri Alexandrini, in quibus ille tragoedias illorum temporum deplorans, haec inter caetera dicit:

“Lucius, quasi successor mihi expulso directus, lupi nequitiam et actus habere festinans, magnus impietatis diabolicae socius indivisus, armiger amarissimus, et minister ejus, collecta multitudine populorum, presbyteros atque diaconos decem et novem numero comprehendens, quorum quidam octogesimum transcenderant annum, tanquam captos in quodam scelere, et Romanorum inimicos legibus coarctabat. Haec etiam principem Valentem grata habere pronuntians: Flectimini, inquit, miserrimi, et Arianorum concordate dogmatibus, flectimini, ignoscet enim vobis divinitas.”

Et post aliqua:

“O multa inhumanitas judicantis, magisque praejudicantis! Qui enim propter pietatem decertati sunt, nec homicidis comparari possunt. Quorum utique corpora insepulta relicta sunt, et pie laborantes escis bestiarum volatiliumque projecti sunt. Quique patribus natorum, naturali conscientia comparari voluerunt, velut iniqui, capite secti sunt. Quae lex Romanorum, quae barbarorum sententia, quoslibet patribus condolentes punit? Quando quispiam veterum hujusmodi gessit iniquitatem?”

His atque hujuscemodi crudelibus gestis perspicuum est, quando vel quomodo draco ille cum flumine loquacitatis male dogmatizantis quod emisit de ore suo,

“bellum quoque facere adjecit cum reliquis de semine mulieris,”

qui superfuerant funestis persecutorum gentilium gladiis. Sed isti reliqui quales erant, vel quomodo possent vinci. Ait enim:

“Qui custodiunt mandata Dei, et habent testimonium Jesu.”

Idem enim est ac si dicat: Qui vigilantes sunt in bonis operibus et sancto confirmati Spiritu. Ipse namque spiritus testimonium est Jesu, reddendo, ut Apostolus ait,

“testimonium spiritui nostro, quod sumus filii Dei (Rom. VIII).”

Isti ergo tam flumine quam bello persecutionis circumventi, dicebant fortes, dicebant insuperabiles cuicunque Arianae impietatis defensori:

“Quiesce, jam quiesce his nos terrere sermonibus, cessa verba vana proferre. Nos neque novum, neque recentem colimus Deum. Et licet inaniter furias, teque concutias, sicut vehemens ventus, in dogmatibus pietatis usque ad mortem consistimus, non impotentem, non insipientem, non sine veritate aliquando fatentes Deum, non aliquando quidem existentem, sicut impietas Arii temporalem praedicat Filium, et his similia. ”