CAPUT 21

“Spiritus est Deus, et eos qui adorant cum in spiritu et veritate oportet adorare.”

Quamvis ita recte possit accipi: Spiritus sanctus est Deus, videlicet ut spiritus subjectum, et Deus sit praedicatum; rectius tamen hoc loco Deus subjectum, et Spiritus intelligitur praedicatum; nec aliud esse quod dixit:

“Spiritus est Deus,”

quam si dixisset: Deus est Spiritus; quomodo et ibi:

“Et Deus erat Verbum;”

non aliud sine dubio intelligimus, quam si dixisset: Et Verbum erat Deus. Nunc enim non id agitur adversus Spiritus sancti blasphematores, et idcirco falsos atque impios Dei Patris adoratores, ut propria sancti Spiritus persona Deus esse defendatur, sed agitur adversus carnales et sanguinolentos adoratores, quod Deus verus, quem se legitime adorare jactitant, non sit caro, sed Spiritus; et ideo non manducandis taurorum carnibus aut epotando hircorum sanguine delectatur (Psal. XLIX; Hebr. IX); imo non in loco quaerendus, sed in Spiritu sancto adorandus, et in veritatis confessione sit invocandus. Hoc ergo astruit, quia Deus Spiritus est. Vere enim Spiritus est non solum corporis sensus, sed et subtilitatem excedens omnis Spiritus; Spiritus incircumscriptus, quia in nullo loco concluditur, neque ut Humaniformii putant, humanorum similitudine membrorum disterminatur. Spiritus enim omnium spirituum fortissimus, omniumque spirituum, quorum utique Creator ipse est, subtilissimus, nullius capax, capabilis autem prae subtilitate suae naturae, rationalibus, id est, tam angelicis quam humanis spiritibus. Et hoc aequaliter de tota Trinitate sentiendum est, quia profecto tam Pater et Filius quam et Spiritus sanctus Spiritus est; nec idcirco tertia Divinitatis vice persona Spiritus sanctus dicitur, quod sola persona haec sit Spiritus, sed quia procedit ab utroque, id est, Patre et Filio, idcirco nomen hoc ab utroque sortitur, ut dicatur Spiritus sanctus. Nam, ut praedictum est et Pater Spiritus, et Filius Spiritus est, et Pater sanctus, et Filius sanctus est. Atque inde mutato vel composito nomine Spiritus sanctus dictus est. Igitur quia

“Deus Spiritus est, et, eos, inquit, qui adorant, in spiritu et veritate oportet adorare,”

id est, in Spiritu adoptionis filiorum clamare: Abba Pater (Rom. VIII), in Filii confessione honorare Patrem, ut supra dictum est. Oportet enim os in confessione veritatis aperire, et Spiritum attrahere, atque in illo dicere Dominum Jesum, atque confiteri illum in carne venisse (I Cor. XII). Alioquin

“qui mactat pecus quasi qui excerebret canem; et qui offert thus quasi qui benedicat idolo (Isa. LXVI).”

Sive Judaeus, sive Samaritanus, vel quilibet schismaticus, praecidens se ab unitate Spiritus quia non est verbum veritatis in corde ejus et in ore ejus (Rom. X), id est, quia non credit corde ad justitiam, quod est adorare Patrem in spiritu, et non confitetur ore ad salutem, quod est adorare eumdem in veritate. Judaeus, inquam, sive haereticus aeque ut paganus, nullatenus inter veros Patris adoratores reputantur.