|
Et erit: in novissimo dierum erit mons domus Domini praeparatus in
vertice montium, et sublimis super colles, et fluent ad eum populi, et
ibunt gentes multae, et dicent: Venite, ascendamus ad montem Domini, et
ad domum Dei Jacob, et docebit nos vias suas, et ibimus in semitis ejus,
quia de Sion egredietur lex, et verbum Domini de Hierusalem. Et
judicabit inter populos multos, et corripiet gentes fortes usque in
longinquum. Et concident gladios suos in vomeres, et hastas suas in
ligones, non sumet gens adversus gentem gladium, et non discent ultra
belligerare, et sedebit vir subtus vineam suam, et subtus ficum suam, et
non erit qui deterreat eum, quia os Domini exercituum locutum est, quia
omnes populi ambulabunt, unusquisque in nomine Dei sui, nos autem
ambulabimus in nomine Dei nostri in aeternum et ultra. Manifesta haec de
plenitudine gentium prophetia, quae nunc intrat, dum caecitas contigit
in Israel (Rom. XI), dum sicut in isto supra scriptum est, nox illis pro
visione est, et tenebrae pro divinatione. Et occubuit sol super
prophetas, et obtenebratus est super eos dies (Mich. III), et praeterea
Hierusalem redacta in acervum lapidum, qui ex eis gladio superfuerunt
captivi ducti sunt in omnes gentes (Luc. XXI), et ipsae quidem gentes,
quarum salus praenuntiatur, manifestis nominibus exprimuntur, dicendo,
et fluent ad eum populi, et properabunt gentes multae, etc. Christus
autem ad quem fluunt populi et properant gentes, non manifesto vel
proprio, sed mystico significatur vocabulo, dum dicitur, mons domus
Domini praeparatur in vertice montium. Nam quod Christus nomine montis
digne debeat intelligi, cum ex multis Scripturarum locis, tum maxime ex
illa claret visione apud Danielem, ubi sic scriptum est: Lapis autem qui
percusserat statuam, factus est mons magnus, et implevit universam
terram (Dan. II). Miranda ergo et veneranda diligentia spiritus
prophetici, quae tali in loco Christum nuncupavit montem domus Domini,
ubi dixerat, et erit mons templi in excelsa silvarum. Quid enim? Nunquid
parum offenderat aut offendere poterat rebellionem aurium popularium, id
quod dixerat, et erit mons templi in excelsa silvarum? Quos ergo
exasperavit triste nuntium de monte templi, mitiget eosdem dulce
oraculum de monte domus Domini, salubriter errantes in aequivocatione
montis, ut putent sermonem utrumque esse de re unius ejusdemque montis,
qui error illorum multum profuit, in hoc quod non properaverunt eum
percutere tanquam durum medicum fortes phrenetici, et in hoc quod
scripturam propheticam servaverunt nec igni tradiderunt, multis deinde
profuturam saeculis. Nunc diligenter istas animadvertamus, quas libenter
audimus promissiones Spiritus sancti de nobis gentibus. Et erit, inquit,
in novissimo dierum. Quid hic dicit in novissimo dierum? Isaias dicit,
in novissimis diebus (Isa. II). Novissimos autem dies sive novissima
tempora illius populi, contra quem sermo hactenus fuerat, illa recte
intelligimus de quibus Salvator in Evangelio, cum dixisset: Cum immundus
spiritus exierit ab homine (Matth. XII), et caetera ita conclusit: Et
fiunt novissima hominis illius pejora prioribus (ibid.). Ergo non aliud,
sed ipsum tempus quo implenda erant illa, quae ante haec dixit, et sic
fiunt, et Hierusalem quasi acervus lapidum erit, et mons templi excelsa
silvarum, novissimus est dierum, novissimi dies et novissima tempora
pejora prioribus in populo sunt. Caeterum eis qui Christum recipiunt
plenitudo temporis est, quemadmodum Apostolus dicit: At ubi venit
plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum
sub lege, ut eos qui sub lege erant, redimeret (Galat. IV). Igitur in
novissimo dierum, id est eodem tempore quo Hierusalem quasi acervus
lapidum, et mons templi erit in excelsa silvarum, erit mons domus
Domini, praeparatus in vertice montium, et sublimis super colles. Quod
idem est ac si diceret: Christus tunc in omni mundo innotescet, qui
omnium sanctorum altitudo et dignitas est. Nam domus Domini, Ecclesia
Domini, mons autem ejusdem domus Christus est. Psalmista utrumque
praevidens, scilicet, et domum et montem, cum praemisisset, rex
virtutum, dilecti, dilecti (Psal. LXVII), protinus ait, et speciei domus
dividere spolia, dum discernit coelestis reges super eam nive
dealbabuntur in Selmon, mons Dei, mons pinguis, mons coagulatus (ibid.).
Alta namque et sublimis persona est, quippe qui Deus et homo est rex et
pontifex, Rex regum, et pontifex manens in aeternum. Mons ergo est
praeparatus in vertice montium, et sublimis super colles, quia
patriarchis et prophetis, regibus et sacerdotibus cunctis, et sanctis
omnibus praecelsior est, qui et super illam domum Domini, reges, ut in
scripto psalmi versiculo dictum est, reges, inquam, et prophetas
discernit et ordinat (ibid.), quemadmodum et ipsi fatentur, dicendo: De
plenitudine ejus nos omnes accepimus (Joan. I). Quousque vero sublimitas
ejus pertingit? Nimirum usque ad dextram Patris, quam nullus montium, id
est angelorum, nullus collium, id est hominum sanctorum attingit. Ad
quem enim angelorum, ait Apostolus, dixit aliquando: Sede a dextris
meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum (Hebr. I). Vere
ergo praeparatus super verticem montium, et sublimis super colles, dum
sedet ad dextram majestatis in excelsis, tanto melior angelis effectus
quanto differentius prae illis nomen haereditavit, dicente Deo: Filius
meus es tu, ego hodie genui te. Dicitur etiam, ut jam praemisimus, rex
virtutum dilecti, dilecti (Psal. LVII), id est, rex virtutum suarum, qui
singulariter est dilectus Dei Patris dicentis: Hic est filius meus
dilectus, in quo mihi complacui (Matth. III), et rex dividere, id est ad
dividendum spolia, speciei domus ad dandum dona hominibus, de illa sede
majestatis, quae videlicet dona sic recte dici possunt spolia, sicut et
illae vestes Esau bonae, quibus juniorem filium suum Jacob induit
Rebecca (Gen. XXVII.) Nam secundum typum illum spoliati sunt, qui
priores erant Judaei coelestibus donis, quae collata sunt speciei domus
Domini, id est pulchritudini Ecclesiae de gentibus per divinam gratiam
Spiritus sancti, ex quo, sicut jam dictum est, praeparatus in vertice
montium, et sublimis super colles factus est sedendo ad dextram Patris;
iste mons domus Domini, mons pinguis, mons coagulatus, id est Deus homo
factus, homo in Deum assumptus, in quo omnes nive dealbabuntur, dum
remissionem peccatorum accepimus, eo quod ipse sit omnimoda sanctitate
candidus, quod per nomen ipsius montis Selmon illic intelligitur. Ad
istam gloriam, ad istam sublimitatem praeparatus dicitur, id est ante
omnia saecula paratus, quod et ipse innuens, si ergo, inquit, videritis
Filium hominis ascendentem ubi erat prius (Joan. VI). Nam licet secundum
humanitatem et omnibus angelis et multis hominibus sive saeculi
aetatibus junior sit Christus, profecto secundum divinitatem omnibus et
angelis et hominibus, coeloque et terra longe antiquior esse non
dubitatur. Cum igitur tantae sit altitudinis iste mons domus Domini, ut
supra illum nihil sit, quomodo fundamentum est domus Domini? Nam in
Propheta: Ecce ego mittam dicit Dominus, in fundamentis Sion lapidem,
lapidem probatum, angularem, pretiosum, in fundamento fundatum (Isai.
XXVIII), qui videlicet lapis absque dubio Christus est. Et in Apostolo:
Fundamentum, inquit, aliud nemo potest ponere praeter id, quod positum
est, quod est Christus Jesus (I Cor. III). Si aedificationem vulgarem
sive terrenam respicimus, palam est, quia fundamentum totius
aedificationis, imum atque infimum est. Ergo in hoc maxime similitudo
deficit, quia terrenae quidem aedificationis fundamentum in imo positum,
structuram supra se subrigit, hujus autem spiritualis domus Domini,
fundamentum sursum est, ubi Christus in dextra Dei sedens (Hebr. XII),
structura vero sic suspensa est eidem fundamento inhaerens, ut dicant
adhuc in isto saeculo sive mortali corpore commorantes, nostra autem
conversatio in coelis est (Philip. III). Quod deinde sequitur, et fluent
ad eum populi, et properabunt gentes multae, et dicent: Venite,
ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Jacob, et docebit nos de
viis suis, et ibimus in semitis ejus, extunc factum est, et fit, et
usque ad finem saeculi fieri non desinit. Fluxerunt namque ad illum
montem Christum, et fluere non desinunt gentes et populi cum sacro
flumine baptismi, ex quo dando regulam baptizandi: Euntes, inquit,
docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii, et
Spiritus sancti (Matth. XXVIII). Illi quibus hoc praesentialiter dixit,
videlicet apostoli, et qui per eos invitati atque instructi sunt, vel
post illos in evangelica fide succrevere, praedicare, et mutuo cohortari
non desinunt, et universae praedicationis sive exhortationis eorum summa
haec est: Venite ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Jacob,
subauditur, ut ipsius et unicae Ecclesiae ejus unicam fidem teneamus, et
docebit nos de viis suis, et ibimus in semitis ejus; quia videlicet non
sufficit credere, nisi etiam secundum praecepta ejus operemur et per
semitas ejus, id est per arctam et angustam viam quae ducit ad vitam,
intrare contendamus (Luc. XXIV). Idcirco ipse cum dixisset: Docete omnes
gentes, baptizantes eos, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti,
addidit, docentes eos servare omnia quaecunque mandavi vobis (Matth.
XXVIII). Quodque hic adjungit, quia de Sion egredietur lex, et verbum
Domini de Hierusalem. Item ipse in Evangelio confirmat, dicens: Quoniam
sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati, et resurgere a mortuis
die tertia, et praedicari in nomine ejus poenitentiam et remissionem
peccatorum in omnes gentes incipientibus ab Hierusalem (Luc. XXIV). Et
judicabit inter populos multos, et corriget gentes fortes usque ad
longinquum. Judicabit, subauditur, verbum Domini, quia videlicet in hoc
quoque saeculo sermo Dei verus judex est. Unde Apostolus: Vivus est
enim, inquit, sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio
ancipiti, et pertingens usque ad divisionem animae ac spiritus, compagum
quoque et medullarum, et discretor cogitationum et intentionum cordis,
et non est ulla creatura invisibilis in conspectu ejus (Hebr. IV). Mira
efficacia, mira vivacitas sermonis Domini judicantis populos et gentes
corripientis, qui cogitationes et intentiones cordis latere non sinit.
Quocunque accedit, ubicunque praedicatur, tale judicium fit, talisque
discretio populorum sive gentium, ut domestici quoque, id est qui in una
domo commorantur, contra semetipsos dividantur, fiantque manifesti qui
probati et qui improbi sunt, id est qui pertineant et non pertineant ad
Deum. Quod intuens ipsum Verbum incarnatum: Nolite, inquit, arbitrari
quia venerim pacem mittere in terram. Non veni pacem mittere, sed
gladium (Matth. X). Statimque testimonium subjungit fortasse de isto
propheta sumptum. Veni enim separare hominem adversus patrem suum, et
nurum adversus socrum suam, et inimici hominis domestici ejus (Matth.
X). Hoc modo jam judicavit, et judicat Verbum Domini inter populos
multos, et hoc modo gentes fortes corripit, dum et pater filium, et
filius patrem, mater filiam, et filia matrem, socrus nurum, et nurus
socrum suam redarguendo in fide vel in Evangelio Christi, excusatum sive
excusabilem esse non sinit, ne forte quis in futuro universali judicio
dicat: Nescivi, non audivi, non fuit nuntiatum mihi. Gentes autem,
inquit, non qualescunque, sed fortes scilicet Graecos et Romanos quoque
corripit addens adhuc usque in longinquum, id est a solis ortu usque ad
occasum (Psal. XLIX), sicut de hujusmodi in psalmo scriptum est: In
omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum
(Psal. XVIII). Item: A summo coelo egressio ejus, et occursus ejus usque
ad summum ejus, nec est qui se abscondat a calore ejus (ibid.). Quod
nimirum idem est ac si diceret, quia de ignorantia nemo satis erit
excusatus. His dictis protinus de illis quos non contradicturos
praevidet judicanti et corripienti Verbo Domini, sed acturos
poenitentiam, acquiescendo veritati, ita subjungit: Et concident gladios
suos in vomeres, et hastas suas in ligones. Non sumet gens adversus
gentem gladium, et non discent ultra belligerare. Nonne istud coruscante
Christi Evangelio passim per populos et gentes factum esse legimus et
fieri videmus, dum viri prius inquieti et bellicosi, depositis armis
bellicis et ipso schemate vel habitu immutato, insignia ferunt
evangelicae pacis, alii ad coenobialem, alii ad eremiticam vitam
conversi? Verumtamen de caeteris quomodocunque sit, nonne sacerdotalis
cunctusque sacri altaris ministerialis ordo, sic et gladios et lanceas
concidit ut ne saltem manibus attrectare licitum sit? Non sic erat
antequam innotuisset iste mons domus Domini. Denique ante adventum
Christi sacerdotibus aeque ut caetero populo licitum erat armis accingi,
et ad praelium exerceri. Quinimo et propter hoc maxime tribus Levitica
sacerdotium meruit, quia gladiis utens nec fratribus suis pepercit.
Sicut scriptum est: Si quis est Domini, jungatur mihi, ait Moses.
Congregatique sunt ad eum omnes filii Levi, quibus ait: Ponat vir
gladium super femur suum. Ite et redite de porta usque ad portam per
medium castrorum, et occidat unusquisque fratrem suum, et amicum et
proximum suum. Feceruntque ita, cecideruntque quasi viginti tria millia
hominum. Et ait Moses: Consecrastis manus vestras Domino hodie
unusquisque in filio et fratre suo, ut detur vobis benedictio (Exod.
XXXII). Item, Phinees Eleazari filius, filii Aaron sacerdotis, pro eo
quod ingressus est post virum Israelitem in lupanar, et perfodit ambos
simul, virum scilicet et mulierem, idcirco sic de illo Dominus locutus
est: Ecce do ei pacem foederis mei, et erit tam ipsi quam semini illius
pactum sacerdotii sempiternum (Num. XXV). Nunc ita non est, neque enim
sacerdotibus occidere aut de illis qui occiderunt sacerdotes fieri
licitum est, ex quo evangelici sacerdotii princeps hic ipse Christus
dixit Petro gladium educenti, cum percussisset servum principis
sacerdotum, et amputasset auriculam ejus: Converte gladium tuum in
vaginam, omnes enim qui acceperint gladium gladio peribunt (Matth.
XXVI). Igitur quidquid de aliis fit, qui cum sint laici, voluntario
proposito arma deponunt, sacerdotibus cunctisque altaris Christi
ministris decretum est necessario servandum, ut concidant gladios suos
in vomeres, et hastas suas in ligones, et non discant ultra belligerare,
quod licitum erat prius, ut jam dictum est. Quod deinde sequitur: Et
sedebit vir subtus vineam suam, et non erit qui deterreat eum. Sic
adimpletur ut Apostolus ait: Habentes victum et vestitum, his contenti
sitis (I Tim. IX). Is enim recte dicitur sedere subtus vineam suam et
subtus ficum suam, qui propriis vel concessis contentus, rem non
concupiscit aut invadit alienam. Profecto nec in hac parte antiquus ille
populus justificari potest, quia videlicet nisi Dominus vineas et ficus
alienas promisisset ac dedisset, nequaquam legem ejus tam facile
suscepisset. At vero septem mulieres quae virum unum apprehenderunt,
panem, inquiunt, nostrum comedemus. et vestimentis nostris operiemur;
tantummodo invocetur nomen tuum super nos, aufer opprobrium nostrum
(Isai. IV), id est universae gentes de quibus hic sermo est, per
septiformem Spiritum ad Christum conversae, nequaquam pro susceptae
fidei mercede hoc expetunt ut det illis regiones aliorum et labores
alienos possideant, sed suis contentae, quae ante Christi Evangelium
possederant. Hoc tantum expetunt ut invocetur nomen ejus super eas, et
remissione percepta, careant opprobrio peccatorum. Et quia non sufficit
ad perfectionem quod dixerat, et sedebit vir subter vineam suam et
subter ficum suam, jungit quod perfectum est, et non erit qui deterreat
eum. Quod quam verum sit innumera probant millia martyrum quos
persecutores deterrere non potuerunt, tollendo non solum ficus et
vineas, verum etiam et animas, tradentibus illis corpora sua propter
Deum ad supplicia. Haec prophetia vera est. Quia os Domini exercituum
locutum est, quia omnes populi ambulabunt in nomine Domini unusquisque;
nos autem ambulabimus in nomine Domini nostri in aeternum et ultra. Bona
et firma ratio confirmans quod non sit qui deterreat ejusmodi, quia
videlicet omnes populi, subauditur, illi duntaxat, qui non confluxerunt
ad illum montem Domini, quorum Christus Deus non est, ambulabunt in
nomine Dei sui, id est in cura ventris sui, qui videlicet venter eorum
Deus est, et idcirco potuerunt deterreri; nos autem non sic. Nos enim
Deum alium habemus, sicut scriptum est: Non enim est Deus noster, ut
Deus eorum (I Cor. VI), quia videlicet transitorius eorum Deus venter
est (Philip. III), secundum quem ambulant temporaliter; noster autem
Deus iste mons domus Domini Christus est, cujus in nomine ambulabimus in
aeternum et ultra, quia nobiscum est, et erit usque ad consummationem
saeculi et ultra. Sequitur: In die illa dicit Dominus: Congregabo
claudicantem, et eam quam ejeceram colligam, et quam afflixeram, et
ponam claudicantem in reliquias, et eam quae laboraverat in gentem
robustam, et regnabit Dominus super eos in monte Sion, ex hoc nunc usque
in saeculum. Quae hactenus dicta sunt ab eo quod ait: Et fluent ad eum
populi, et properabunt gentes multae, usque ad praesentem versiculum
promissio est tantum de electione gentium; praesens autem versiculus
electionem et societatem praedicat utrorumque, Judaeorum scilicet et
gentium. Nam congregabo, inquit claudicantem, subauditur Israeliticam
gentem; et eam quam ejeceram et afflixeram colligam, scilicet aliam
gentem, imo gentilitatem. Et recte gens Israelitica claudicans et
gentilitas ejecta dicitur et afflicta, quia videlicet Israel non penitus
ejectus a Deo fuerat, neque omnino cum Deo ambulabat, sed in duas partes
claudicabat, partim Dominum Deum, partim Baal colendo, et caetera deorum
portenta; gentilitas autem penitus ejecta, continuo per omnes
generationes, errore fuerat afflicta: amplius autem et deterius gens
Judaica, in illa die, de qua nunc sermo est, claudicans apparuit,
secundum typum vel figuram quae in patre ejus Jacob praecessit, quando
cum angelo luctatus est, et vicit, et ille tetigit nervum femoris ejus
(Gen. XXXII). Cujus rei mysterium paulisper nunc attingere libet: Jacob
cum Deo luctatus est, et victor benedictionem extorsit, quasi invito et
nolenti ac dicenti: Dimitte me, jam enim ascendit aurora (ibid.), quia
videlicet sic futurum erat ut comminaretur Deus sese a semine ejus
recedere, propter peccata gentis ejusdem rebellis et incredulae. Quod ut
primum locutus est ad Mosen his verbis propter vitulum quem fecerant:
Dimitte me ut irascatur furor meus contra eos, et deleam eos, faciamque
te in gentem magnam (Exod. XXXII), ille consurrexit in confractione, id
est in nimia mentis humilitate, stans in conspectu ejus, Deumque
reluctantem homo colluctans tenuit ne hoc faceret. Ex hoc longo
reluctamine detentus est Deus, quoties ab illa gente propter peccata est
aversus, quia nullo tempore defuerunt fideles in populo illo, in quibus
tam secundum fidem quam secundum carnem esset pater Jacob, quorum
meritis et precibus vehementissimis fuit obstrictus, nec ante dimissus
donec benediceret Jacob, donec impleret benedictiones suas legislator,
dando benedictionem illam in qua benedicerentur omnes gentes (Gen.
XXII), sicut ad Abraham locutus est; quae videlicet benedictio in semine
ejus, gratia sancti Spiritus est per passionem Christi effusa in omnes
nationes. Tunc enim revera Deus Jacob benedixit in sanctis apostolis
omni benedictione spirituali; nervus autem femoris ejus emarcuit quia
quidquid carnaliter agere vel sacrificare solebant, reprobatum est.
Omnes etiam genealogiae pro fabulis extunc reputatae sunt, quoniam velut
hic qui solus texendarum causa fuerat generationum. Sola fides
praedicatur, et de carne ejus siletur. Et quia in apostolis et aliis
quamlibet paucis fides comprobata est, tanquam firmus pes; in multis
autem carnis sola gloriatio est, utique tanquam pes infirmus, recte nunc
Jacob in posteritate sua claudicare dicitur. Igitur in die illa, dicit
Dominus, congregabo claudicantem, et eam quam ejeceram colligam, et quam
afflixeram, id est sic utrumque assumam, ut nullam Judaei et Graeci
distinctionem faciam.
|
|