Rupertus Tuitiensis

COMMENTARIA IN EVANGELIUM S. JOANNIS.


EPISTOLA RUPERTI NUNCUPATORIA AD CUNONEM.

(Deest in editionibus Coloniensibus anni 1533, 1566, 1577, 1598, 1602, in editione Parisiensi 1638, Veneta 1749; exstat in editione Operum Ruperti, anno 1526, curante Cochlaeo, data Coloniae, apud Franciscum Birchmann, 2 vol. fol.; legitur praeterea Commentariis in Joannem praefixa, qui seorsim prodierunt anno 1526 Norimbergae, apud Joannem Petreium, 8o. Hanc nobis ex editione Norimbergensi exscriptam transmisit D. Henricus Denzinger, in universitate Herbipolensi theologiae professor.)

Meditatus sum nocte cum corde meo, et exercitabar (Psal. LXXVI). Pater mi Cuno venerande, et memoria digne abba coenobii Sigebergensis, et meditationis atque exercitationis fructus iste videbatur esse, ut scriberem. Ecce autem hoc ipsum quod scripsi quasi fulgor flammae factum est mihi et latere me non sinit, longeque dispares hominum diversorum oculos in me convertit. Illis, quorum forte oculi in zelo malo lippiunt et fraternae charitatis nesciunt collyrium, omnia nigra et obscura sunt. Eis autem, qui oculos ex benevolentia lucidos habent, quorum tu, Pater, mihi optimus es, cuncta, quae scriptito, sicut ex te et ex ipsis audio, candida et bona sunt. Tibi itaque tuisque similibus nunc anima mea pro causa et conscientia sua illud recitat, quod de pressuris suis sancta dicit Ecclesia: Nigra sum, sed formosa, filiae Jerusalem, sicut tabernacula Cedar, sicut pelles Salomonis (Cant. I). Quid enim nigrius, quid tabernaculis Cedar similius, quam illa praesumptionis vanitas, qua elatum me ad scribendum prosiluisse auspicantur? Nam, quia vox Christianae legis et organum catholicae fidei, Pater Augustinus, vocali atque dulci Evangelium Joannis tractatu declamavit, reprehensionem vel derogationem illius esse somniant, quod idem Evangelium, id est ipsum Dei verbum, post tantum doctorem ruminare praesumpsi, multumque indignantur quasi novo homini, quod antiquae nobilitati inserere vel etiam praeferre per superbiae spiritum ausus sim. Ego autem testem me habere confido Deum in animam meam, quia, ut hoc facerem, ut post talem tantumque catholicae pacis adjutorem tam altum tamque divinum proprio sermone tractarem Evangelium, illa me causa impulit, quia memor fui Dei et delectatus sum (Psal. LXXVI). Nam, ut ab humano die judicarer aut cognoscerer, mihi, ut puto, pro minimo erat (I Cor. IV). Illi autem, quid dicant, quid pro argumento afferant, non habent, nisi quod aliqui ex eis, dum volunt sacramentum corporis et sanguinis Domini solummodo signum esse sacrae rei juxta errorem quondam Berengarii Turonensis, etiam dictum B. Augustinum ita sentire putant, quod omnino falsum est. Ego autem verum corpus Christi, quod pro nobis traditum est, et verum esse decerto sanguinem, qui pro nobis fusus est, sicut Ecclesia catholica tenet. Hoc quia probare conati sunt, beato me derogare Augustino contra illum sentiendo, quem in sui erroris patrocinium Berengarius citare consueverat, dicta ejus malo sensu diripiendo. Verum hoc jam fere nemo palam profiteri aut defendere audet, universa sciente Ecclesia catholica, quia verum corpus et verus sanguis Christi est. Aliud est, quod pro magno criminis argumento in me jactitant, quia dubitare ausus fui de Juda proditore, utrum ejusdem sacramenti communioni interfuisset, sicut idem Pater Augustinus asserit, an non interfuisse, sed jam exisse putandus sit, sicut S. Hilarius constanter affirmat. Haec est illa, o Pater mi, et o vos omnes filiae Jerusalem, haec est illa nigredo magna, qua in oculis eorum nigra sum, inquit anima mea, sicut tabernacula Cedar. Aiunt me, arrogantem et incredibiliter elatum, nullum pati vivere probum clericum (quo nomine designari mos est cujuscunque ordinis vel habitus valenter litteratum), nullum ejusmodi sinere, quin illum arguam esse haereticum. Hoc nimirum est esse vel dici nigrum sicut tabernaculum Cedar, de quo scriptum est: Manus ejus contra omnes, et manus omnium contra eum, et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula. (Gen. XVI.) Quid facerem, Pater? Ille mihi veritatem corporis et sanguinis Domini auferre contendebat, hic, alius doctorum nostrorum scripta cur aeque ut prophetarum et apostolorum Scripturas canonicae auctoritatis esse non dicerem, ingenti odio accusabat. Alius vero Deum velle malum praedicabat, idemque et alii nonnulli hominem Christum, hominem novum, qui secundum Deum creatus est (II Ephes. IV), et in unitatem personae cum Deo verbo assumptus est, quique ante passionem non solum Patre, verum etiam angelis suis secundum humanitatem minor erat (Psal. VIII), nullo modo ad aequalitatem Dei pervenisse contendebant. De quibus omnibus in illis apologeticis meis sufficienter enarravi, quos ante haec ad scholasticos ecclesiasticae scientiae et fidei scripsi, te, o abbatum dignissime, atque ipsis testibus et consciis, quia verissima retuli. Quid igitur facerem, nisi e regione istorum omnium tabernacula figerem eorumque odia gratuita pace ipsorum potiora ducerem? Gratis me impugnent et tabernacula mea sicut Cedar nigra esse dictitent, superabit tandem veritas, in cujus ore candido judicium meum repositum est, quod potius formosa sit secundum fidem et intentionem anima mea sicut pelles Salomonis, quas ille de mortuis animalibus extendit, de illis qui vi persecutionum propter justitiam sunt mortificati (Hebr. XI). Breviter nunc tibi pando, quod vel quomodo sentiens de vivifico corporis et sanguinis Domini sacramento tractaverim illa ejusdem Domini verba, quibus sacramentum illud commendat, quoniam causarum supradictarum prima haec erat: Tribus essentiae modis corpus et sanguis Christi est, quarto autem differt. Est etenim nomine, re atque effectu; differt vero specie. Est, inquam, nomine, quia summus coelorum pontifex, qui, cum sit ipsa veritas, nomina non vana rebus ponere solet, adeo fortiter nomen hoc impressit, ut non saltem diceret: Hoc vocetur corpus meum, hoc vocetur sanguis meus, sed: Hoc est, inquit, corpus meum, hic est sanguis meus (Matth. XXVI). Est etiam re, quia nimirum Sanctum sanctorum est, quam vere in illa specie, qua traditus et lanceatus est, ipse Sanctus sanctorum est. Est nihilominus effecta, quia, quam vere in illa specie, qua pependit in cruce, remissionem peccatorum operatus est omnibus qui illum exspectaverant ab origine mundi cum fide, sive legalibus sacramentis fidei omnibus, a justo Abel usque ad latronem, quem in cruce confitentem suscepit: tam vere in istis speciebus panis et vini eamdem operatur remissionem peccatorum omnibus qui ingressi sunt vel ingrediuntur ad eamdem fidem, postquam illa species hinc transivit et sese in coelum recepit. Quarto idem specie differt, quod et plurimum prodest, non modo ne color aut sapor sanguinis humani horrorem sumentibus ullum faciat, sed et ut competenti antidoto nimia parentum nostrorum curetur credulitas. Crediderunt enim deceptori diabolo in eo quod non videbant, scilicet, quod illi ligno consequendae divinitatis effectiva virtus inesset, et mortui comedentes sunt. Credamus econtra fideli salvatori Deo in eo quod non videmus, scilicet panem et vinum in veram corporis et sanguinis transisse substantiam et comedentes atque bibentes vivamus in aeternum.