Rupertus Tuitiensis

DE GLORIFICATIONE TRINITATIS ET PROCESSIONE SANCTI SPIRITUS

LIBER PRIMUS


R. D. D. RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS AD SEDIS APOSTOLICAE PRAESULEM ROMANUM PONTIFICEM EPISTOLA

Ante faciem tuam, o princeps, beatissime Petre testis Christi ac praecentor Christianae fidei, simulque ante faciem vicarii tui papae, viam latam invenire et spatium habere nostra parvitas deposcit: dicit autem quidam de principibus sapientissimis: Donum hominis dilatat viam ejus, et ante principes spatium ejus facit (Prov. XVIII). Ne igitur vacuus venirem, donum praesentavi, quale manus mea reperire potuit, et utinam donum perfectum, sive datum optimum, ut dicas: Hoc de sursum est, descendens a Patre luminum! (Jacob. I.) Est enim hoc donum non ex corruptibilibus auro et argento, quibus maxime delectantur principes saeculi, sed est opus ex gratia Dei, qua sola delectati sunt et delectantur principes sancti; quibus ipse Rex regum et Dominus dominantium principatum dedit aeternum in regno suo coelesti (Apoc. V), habetque amabilem hunc in fronte titulum: De glorificatione Trinitatis et processione Spiritus sancti. Forte dicit aliquis: Sufficiunt jam principibus nostris dona sive donaria hujusmodi. Meminisse debes quia, cum fieret tabernaculum Domini et instanter quotidie mane vota populus offerret, artifices venire compulsi, dixerunt Moysi: Plus offert populus quam necessarium est. Jussit ergo Moyses praeconis voce cantari: Nec vir nec mulier quidquam offerat in opere sanctuarii. Sicque cessatum est a muneribus offerendis, eo quod oblata sufficerent et superabundarent (Exod. XXXVI). Ad haec inquam: Equidem memini, sed quorsum istud? Hoccine intendis, ut, quoniam tabernaculum illud manufactum secundum exemplar fiebat tabernaculi non manufacti sive coelestis, quod in monte monstratum est Moysi (Exod. XXV), nos quoque secundum exemplum illius prohibitionis debeamus prohiberi et cessare a muneribus offerendis in opere sanctuarii coelestis, cessare ab exercitio gratiarum sive charismatum, quae Spiritus sanctus prout vult distribuit singulis, scilicet a sermone sapientiae, a sermone scientiae, a generibus linguarum, ab interpretatione sermonum, quoniam ante nos alii satis sapienter, satisque scienter locuti sunt et abundanter sermones Dei interpretati sunt? (I Cor. XII.) Nunquid quia illic voce praeconis cantatum est, ut nec vir nec mulier quidquam offerret in opere sanctuarii, nos quoque quasi per allegoriam includere vis, ut jam in opere sanctuarii coelestis nullum offeramus donum de divitiis salutis, de thesauro sermonis Domini? Noli, quaeso, noli esse allegoricus nimis. Meminisse debes et tu quid sancti Patres ante nos senserint de illa stropha simplicis Jacob: Tollens, ait Scriptura, Jacob virgas populeas virides et amygdalinas et ex platanis, ex parte decorticavit eas, detractisque corticibus in his quae spoliala fuerant, candor apparuit; illa vero quae integra erant viridia permanserunt, atque in hunc modum color effectus est varius (Genes. XXX). Denique juxta mysticum illud exemplum, non passim ubique, sed in plerisque locis corticem litterae detrahimus et candorem allegoriae tenemus, in nonnullis allegoriam non quaerentes, moralem sensum in viriditate litterae retinemus. Exempli gratia: Ignis, ait Dominus, in altari semper ardebit, quem nutriet sacerdos, subjiciens mane ligna per singulos dies, et, imposito desuper holocausto, adolebit adipes pacificorum. Ignis iste est perpetuus, qui nunquam deficiet de altari (Levit. VI). Quid valeret in isto praecepto litterae cortex? Corticem ergo detrahimus et allegoricae intelligentiae spiritum tenemus, dum altare Dei cor nostrum, et in hoc ignem qui semper debet ardere, charitatis flammam intelligimus. Fateor tibi, magne sacerdos, quia praesens opus, et quaecunque hactenus simili studio peregi, sic affero, sic aestimo vel aestimari cupio, tanquam ligna, quibus nutriri possit ignis charitatis sive amoris in altare Domini, in corde cujuspiam legentis sive audientis, et legendo sive audiendo cupientis proficere in dilectione nominis Domini. Neque enim donum hoc quo, ut praescripsi, viam sive spatium ante principes mihi cupio parari, tanti aestimo quanti est aurum, et argentum et pretiosi lapides, quanti hyacinthus et purpura, coccusque bis tinctus et byssus, quae spiritualiter in constructione spiritualis tabernaculi offeruntur. Bene nobiscum agitur, si haec scripta nostra saltem pretium lignorum habere judicentur, quibus jam dictus ignis in altari Domini in corde cujuspiam pusilli efficaciter nutriatur. Porro in eo quod jussit Moyses praeconis voce cantari: Nec vir nec mulier quidquam ultra offerat in opere sanctuarii, sicut et in multis aliis permaneat sensus litteralis; quomodo partibus virgarum, cortex viridis, quia non sicut illic cessatum est a spiritualibus offerendis. Non bene videntium imo invidentium est, tali similitudine uti, ut dicant: Sicut tunc offerebat populus plusquam necessarium fuit, ita nunc plures scribuntur libri quam necessarium sit, semper licuit semperque licebit unicuique dicere, salva fide, quod sentit: nolentem autem nostra, nemo compellit. Vellem, quoniam lex praecipit Domini, tibi summo sacerdoti probata vel accepta esse haec fidelis animae oblata, ut vere primitias digne in opus Domini suscipiendas. Ubinam hoc praecepit mystica lex Domini? In constructione tabernaculi supra memorati, in verbis istis: Loquere filiis Israel ut tollant mihi primitias, ab omni homine qui offert ultroneus accipietis eas (Exod. XXV). Et quis est ille omnis homo primitias offerens ultroneus, nisi is in quo fides, quae prima virtus est, per dilectionem operatur? (Galat. V.) Nimirum recte dicitur ille ultroneus. Est enim hilaris dator quem diligit Deus (II Cor. IX), et proinde sive parum offerat sive multum, digne oblationes ejus primitiae dicuntur et sunt. Quapropter et istud est notandum quia oblationes, quae secundum pretium sui viliores sunt, non ultimo loco ex ore Domini nominatae sunt, scilicet pili caprarum et rubricatae pelles arietum, sed loco fere medio cunctarum oblationum; ita ut prima posita videas aurum, argentum et aes, hyacinthum et purpuram, coccumque bis tinctum, byssum; novissima autem aromata in unguentum et thymiamata boni odoris, lapides onychinos, gemmas ad ornandum ephod ac rationale; et medio, sicut jam dictum est, loco pelles caprarum et pelles arietum rubricatas (Exod. XXV). Nonne per hunc quoque ordinem utiliter commonemur quia quae parva hominibus videntur interdum pro bona voluntate offerentis Deo magis accepta habentur, et inter primitias ab eo computantur? Accipias ergo a me homine ultroneo primitias istas quas obtuli, in primis praesens opus IX distinctum libellis, De glorificatione Trinitatis et processione Spiritus sancti. Sunt alia quae nunc usque praesentare non potui, opus quoddam XIII librorum De victoria Verbi Dei. Itemque opus De gloria et honore Filii hominis, in totidem libellis. In XII Prophetas XXX libri. In Apocalypsim libri XII. In Evangelium Joannis libri XIV. De Sancta Trinitate et operibus ejus libri XLII. In Samuelem et David libri XV. In honorem B. Mariae Virginis super Cantica libri VII. Scripseram et ante haec omnia opusculum De sacramentis sive officiis divinis per circulum anni, distinctum libelis sive tomis XII. Hoc donum, sicut initio memini ex Salomone dicente: Donum hominis dilatat viam ejus, et ante principes spatium ei facit (Prov. XVIII). Hoc, inquam, donum quis prohibere debet ne hujus hominis viam dilatet et ante principes spatium ejus faciat, praesertim clamante desuper auctoritate divina: Ab omni homine, qui offert ultroneus, accipietis primitias? (Exod. XXV.) Hominem quippe me esse ultroneum veraci sententia profiteor, quia non conductus mercede hominis, sed sola delectatus dulcedine Verbi divini, circa hoc donum laboravi, offerendum in opus tabernaculi Domini, et ea causa haec recordatus sum et effudi in me animam meam, quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei in voce exsultationis et confessionis (Psal. XLI).