|
Hujus Edom poena ignis est, de quo jam saepe diximus, qui illi
generationi, quae Salvatorem crucifixit, taliter immissus est, ut
succensus a Romanis, in furore Domini ardeat usque ad inferni novissima
(Deut. XXXII), sicut ipse in Moyse praedixit:
|
“Mittam ergo ignem in Themam,”
|
|
quae Idumaeorum regio est, nominis autem interpretatione vertitur in
austrum, et luminosam quondam civitatis Jerosolymae templi significat
gloriam. Quodque dicit:
|
“Devorabit aedes Bosrae,”
|
|
non alteram civitatem, sed ipsam Idumaeam secundum litteram significat,
secundum sensum vero mysticum eamdem significat Jerosolymam, Dei quondam
et angelorum praesidio munitam. Bosra namque interpretatur munita, unde
et in Isaia vox admirantium illa est:
|
“Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra? Iste
formosus in stola sua, gradiens in multitudine fortitudinis suae (Isa.
LXIII).”
|
|
Admiratio namque est, quod de Idumaeis, id est de Judaeis et de civitate
Jerosolyma quam suo praesidio munierat, talia passus, et suo sanguine
aspersus veniat. Sequitur:
|
“Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus filiorum Ammon, et super
quatuor non convertam eum, eo quod dissecuerit praegnantes Galaad, ad
dilatandum terminum suum. Et succendam ignem in muro Rabba, et devorabit
aedes ejus in ululatu, in die belli, et in turbine, in die belli
commotionis, et ibit Melchon in captivitatem, ipse et princeps ejus
simul, dicit Dominus.”
|
|
Ammon iste et Moab, cujus scelera protinus dicturus est, ex
propinquitate Abrahae fuerunt, scilicet filli Lot, qui filius fuit
fratris Abrahae. Debuerant ergo et ipsi filiis Israel clementiores
caeteris gentibus esse, praesertim cum illi nihil eos laesissent, neque
terras eorum quaesissent. Nam isti sunt quorum terras Israeli Dominus
nominatim interdixit, jam dictus Edom et hic Ammon, et sequens Moab. Sic
enim Moyses in Deuteronomio commemorat:
|
“Dixit Dominus ad me: Transibitis per terminos fratrum vestrorum
filiorum Esau. Videte ergo diligenter, ne moveamini contra eos. Neque
enim dabo vobis de terra eorum, quantum potest unius pedis calcare
vestigium, quia in possessionem Esau dedi montem Seir.”
|
|
Et rursum:
|
“Venimus, inquit, ad iter quod ducit in desertum Moab, dixitque Dominus
ad me: Non pugnes contra Moabitas, nec ineas adversus eos praelium. Non
enim dabo tibi quidquam de terra eorum, quia filiis Lot tradidi eam in
possessionem.”
|
|
Ac deinceps:
|
“Locutus est, ait, Dominus ad me, dicens: Tu transibis hodie terminos
Moab, urbem nomine Ar, et accedes in vicinam filiorum Ammon. Cave ne
pugnes contra eos, nec movearis ad praelium. Non enim dabo tibi de terra
filiorum Ammon, quia filiis Lot dedi eam in possessionem (Deut. II).”
|
|
Cum ergo propinqui essent Israeli filii Ammon et Moab, ut jam dictum
est, et nihil ab Israel sive a Deo Israel laesi fuissent, clementiorem
erga illum caeteris gentibus gerere affectum debuissent. At illi sicut
Edom, inclementiores econtra et impietatis principes exstiterunt,
testante Psalmista, qui cum dixisset:
|
“Simul adversus testamentum tuum disposuerunt tabernacula Idumaeorum et
Ismaelitae, Moab et Agareni, Gebal et Ammon et Amalech, alienigenae cum
habitantibus Tyrum. Etenim Assur venit cum illis (Psal. LXXXII),”
|
|
subjunxit atque ait:
|
“Facti sunt in adjutorium filiis Lot.”
|
|
Jam inter caeteras gentes nominaverat filios Lot, dicendo Moab et
Agareni, Gebal et Ammon, sed non dixerat quaenam gentes in illa
conspiratione magis fuissent vehementes. Ut ergo illud quoque non
lateret nos,
|
“facti sunt, inquit, in adjutorium filiis Lot.”
|
|
Notandum quippe, quod non dixerit, caeteris factos esse in adjutorium
filios Lot, sed caeteros in adjutorium filiis Lot. Non ergo tam caeteri
filios Lot, quam filii. Lot caeteros ad inimicitias pertrahebant contra
Israel exercendas. Recte igitur sceleris arguitur Ammon in hoc facto,
|
“eo quod dissecuerit praegnantes Galaad ad dilatandum terminum suum.”
|
|
Non dicit ad vindicandum injuriam suam, sive ad recuperandum incommodum
suum, sed
|
“ad dilatandum terminum suum,”
|
|
quod cupiditatis est indicium, injuriae intemperamentum, crudelitatis
argumentum. Quid enim cupidius, quid injuriosius, quid crudelius, quam
pro sola ejusmodi intentione praegnantes dissecuisse? Propterea non
crudelitatis David arguendus, sed de justitia ac fortitudine est
collaudandus in eo, quod ipse similia vel majora fecit eis, sicut
scriptum est:
|
“Congregavit itaque David omnem populum, et profectus est adversus
Rabbath. Cumque dimicasset, cepit eam; populum quoque ejus adducens
serravit, et circumegit super eos carpenta ferrata, divisitque cultris,
et transduxit in typum laterum (II Reg. XII).”
|
|
Sic fecit universis civitatibus filiorum Ammon. Non, inquam, crudele
hoc, sed justum fuit, quia sicut fecerunt, ita reddidit eis. Porro filii
Ammon hoc fecisse videntur, regnante Saul, quando ascendit Naas
Ammonites et pugnare coepit adversum Jabes Galaad, supplicantibusque ac
dicentibus:
|
“Habeto nos foederatos et serviemus tibi: In hoc, inquit, feriam
vobiscum foedus, ut eruam omnium vestrum oculos dexteros (I Reg. XI).”
|
|
At illos percussit Saul et dispersi sunt; ita ut non relinquerentur ex
eis duo pariter, et nihil tale tunc fecisse leguntur filii Ammon, quod
tanta prophetici spiritus conquestione sit dignum. Arbitramur ergo
prophetam superiorem magis respexisse historiam, scilicet ad tempora
judicum, quando Jephte expetitus est, ut filios Israel judicaret, eo
quod
|
“vir fortissimus atque pugnator esset, natus de Galaad (Judic. XI).”
|
|
Tunc siquidem iratus Dominus contra filios Israel, tradiderat eos in
manus Philistiim et filiorum Ammon, afflictique sunt et vehementer
oppressi per annos octodecim.
|
“Pugnabant, inquit Scriptura, filii Ammon contra Israel (ibid.),”
|
|
afflictusque est Israel nimis.
|
“Quibus acriter instantibus, perrexerunt majores natu de Galaad, ut
tollerent in auxilium Jephte (ibid.).”
|
|
Caetera legentibus, et disceptationem Jephte contra filios Ammon
vehementem perspicientibus claret quod afflictionem illam fecerint filii
Ammon, maxime in Galaad, et inter caetera praegnantes quoque
dissecuerunt, licet hoc ipsum verbum non ibi scriptum sit, et quod ita
fecerint
|
“ad dilatandum terminum suum.”
|
|
Mandanti namque Jephte regi filiorum Ammon, ac dicenti:
|
“Quid mihi et tibi est, quia venisti contra me?”
|
|
ille respondit, et falsum locutus est,
|
“quia tulit Israel terram meam, quando ascendit de Aegypto a finibus
Arnon usque ad Jaboc atque Jordanem,”
|
|
propterea comminatur Dominus succensurum se ignem in muros Rabba, quae
fuit metropolis Ammonitarum, ut devorentur
|
“aedes illius in clamore et ululatu vincentis exercitus, in die
commotionis et turbinis,”
|
|
quando captivi ejus Nabuchodonosor vincente ducentur, et idolum
Ammonitarum, quod vocatur Melchon, id est, rex eorum feretur in
Assyrios, et principes ejus pariter abducentur. Eodem modo quo caetera
super generationem illam saepedictam, ista quoque venire habebant quae
fecerunt filii Ammon, et idcirco quod ait Dominus:
|
“Super tribus sceleribus filiorum Ammon, et super quatuor non convertam
eum,”
|
|
referendum est ad verticem Carmeli, de quo jam dictum est, et propter
fastidium vitandum, non toties oporteret replicari, nisi memoriae
videretur expedire legentis Sequitur:
|
|