CAPUT 66

“Cum autem tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum, ut sermo impleretur Isaiae, quem dixit: Domine, quis credidit auditui nostro, et brachium Domini cui revelatum est? (Isa. LIII).”

Quid namque est non revelatum illis esse brachium Domini, nisi hoc ipsum quod manifeste exprimit Evangelista, cum dicit:

“abscondit se ab eis.”

Hoc prophetae querulosum vaticinium congruo satis tempore ab Evangelista sumptum es. Cum enim haec diceret propheta clarificationem Filii hominis, qua clarificandus erat in gentibus, ut supra dictum est, et incredulitatem Judaeorum de qua nunc dictum est, quia

“cum tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum,”

spiritali oculo praevidebat, sicut totus prophetae locus aperte indicat: Dixerat enim:

“Iste asperget gentes multas super ipsum continebunt reges os suum, quia quibus non est annuntiatum de eo, videbunt; et quibus non est annuntiatum contemplati sunt (Isa. LII).”

Haec de supradicta fructificatione gentilium. Sequitur de excaecatione Judaeorum, quod hic positum est testimonium: 284

“Quis credidit auditui nostro, et brachium Domini cui revelatum est?”

Brachium Domini appellat hic. Filium Dei, quia videlicet sicut operatur quis, vel praeliatur in brachio suo, sic cuncta fecit, et diabolum debellavit Deus in Filio suo, in Verbo suo. Quod si quaeras ab eodem propheta, in quo non fuerit revelatum, vel in quo fuerit absconditum, statim subjungit:

“Et ascendit sicut virgultum coram eo, et sicut radix de terra sitienti. Non est ei species neque decor (Isa. LIII),”

etc. Quibus verbis flebiliter declamata passione Domini, rursus gentilem, ad quam fructus perventurus erat ejusdem passionis, beatificat dicens ita:

“Laetare, sterilis quae non paris (Isa. VI),”

etc. Item Evangelista subjungit:

“Propterea non poterant credere, quia iterum dixit Isaias: Excaecavit oculos eorum, et induravit cor eorum, ut non videant oculis, et intelligant corde et convertantur et sanem eos (Isa. LIV).”

His, inquam, subjunctis propheticae Scripturae testimoniis, satis evidenter demonstrat Evangelista, cur ita dixerit:

“Et abscondit se ab eis.”

Illud autem non potest edici, quanta severitate habitator hujus Joannis spiritus sapientiae dicta sua digesserit. Qualis enim ista ratio vel causa est. quod quasi quaereres, cur se abscondit Dominus a Judaeis, vel quare non credebant in eum Judaei, ita subjunxit:

“Ut impleretur sermo Isaiae, quem dixit;”

amplius autem cum adhuc addit:

“Propterea non poterant credere, quia iterum dixit Isias: Excaecavit oculos eorum, et induravit cor eorum.”

Nunquid eamdem quaestionem quam ipse movit, satis absolutam esse putavit? Vere enim cum nemo quaereret ab eo, cur in Dominum non credidissent Judaei, quaestionem ingentem ipse ultro commovit. Nam usque hodie non cessant homines disputare de praescientia vel praedestinatione Dei, nec desunt peccatores, qui seipsos excusare audentes, dicant se idcirco bonos esse non posse, quia Deus malos fore praescivit et praedestinavit. Quibus ita se excusantibus, Deumque accusantibus, istud insipientiae suae patrocinium placet, quod in praesenti loco evangelicae auctoritatis scriptum est: Nisi praescientia vel praedestinatio Dei, inquiunt, voluntatibus hominum vim faceret, tantus Evangelista, sic et sic non dixisset. Sed talibus tamque praesumtuosis discursoribus judiciorum Dei et viarum ejus, nihil aliud respondere dignum arbitratur Paulus apostolus quam hoc:

“O homo tu quis es, qui respondeas Deo? Nunquid potest figulus dicere ei qui se finxit, quare me fecisti sic?”

(Rom. IX.) Etenim talibus hoc loco hic evangelista eodem spiritu respondet cum praemisisset:

“Non credebant in eum,”

ita subjungens,

“ut sermo prophetae impleretur,”

itemque

“propterea non credere, quia iterum dicit Isaias;”

ipsi enim qui sunt qui respondeant Deo, vel quibus de divinis judiciis reddatur ulla ratio. Verum eis qui mites sunt, et spiritu pietatis bene dispositi ad audiendum, et apostolis praedicto loco subsecutus, profundam dare rationem incipiens:

“Volens, inquit, Deus notam facere iram, et ostendere potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae apta in interitum (ibid.),”

et caetera, et ipse Dominus in alio evangelista:

“Confiteor, inquit, tibi Pater Domine coeli et terrae, quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis, ita, Pater, quia sic placitum fuit ante te (Matth. XI).”

Causam effectivam caecitatis Israeliticae reddens Apostolus appellavit eos vasa irae, Dominus autem sapientes et prudentes eosdem dixit, quibus Pater absconderat haec, scilicet mysteria sua, quae parvulis dignatus est revelare. Utraque sententia superbiam caecitatis causam esse significatum est. Unde enim a Domino sapientes et prudentes dicti sunt, nisi ex eo quod superbi sunt? quod maxime liquet ab opposito parvulorum, id est, humilium, qui revelatione Patris digni sunt. Unde vero ab Apostolo dicti sunt vasa irae, nisi ex eo quod sunt filii superbiae? Psalmista quoque cum dixisset:

“Terribilis es, et quis resistet tibi, statim intulit, ex tunc ira tua (Psal. LXXV).”

Nam revera ex quo Deo resistitur, ex tunc ira ejus. Etenim quandiu per infirmitatem vel ignorantiam peccatur, dissimulat peccata hominum, et parcens illis, poenitentiam praestolatur. Ergo et Apostolus quos appellat vasa irae, dignus auditoribus tali denotatione indicat Deo restitisse, et idcirco retributionem superbiae justum Deum voluisse illos, sicut Pharaonem indurare (Exod. X), vel corda illorum, ne Christum agnoscerent, excaecare. Et ipse Dominus, dum eosdem vocat sapientes et prudentes, ex opposito parvulorum, id est humilium, et paulo post eisdem parvulis dicit:

“Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI),”

causam absconsionis, pro qua confitetur Patri, demonstrat superbiam esse. Itaque et hoc loco, cum dicit Evangelista:

“Excaecavit oculos eorum, et induravit corda eorum,”

subauditur, dicens,

“ne videant oculos, et intelligant corde,”

profecto cordatis auditoribus non dubium fore putavit, quam ob causam Deus hoc fecerit, qui neque diabolum, neque hominem quempiam absque praecedente peccato superbiae excaecavit unquam aut induravit. Igitur innocens et sancta praescientia Dei, nullam malis hominibus necessitatem importat, quomodo nec visus meus ei, quem ambulare video, ullam ambulandi necessitatem irrogat, quomodo apud quosdam philosophos Christianos disputans validissime, argumentatur sana et vera philosophia. Sed de his hactenus, jam nunc ad ipsa lectionis verba redeamus. Primo quaerendum est, quae distantia fit inter hoc quod dictum est:

“Excaecavit oculos eorum,”

et hoc quod sequitur:

“Induravit cor eorum,”

sive inter hoc quod ait:

“Ne videant oculis,”

et quod subjungit,

“et intelligant corde.”

Quid enim? Nunquid non idem videtur esse, non videre oculis, quod est, non intelligere corde; vel idem esse excaecatos oculos, quod est, induratum habere cor? Cur igitur utrumque dictum est? Videlicet quia eorum, qui converti et sanari non merentur, aliqui nec vident quidem Scripturarum sensum, aliqui vident quidem, sed sequi nolunt: Eorum itaque qui non vident:

“Excaecavit, inquit, oculos, ne videant oculis.”

Eorum autem qui vident et sequi nolunt:

“Induravit, inquit, cor, ne intelligant corde,”

id est, ne sapiat eis per dilectionem quod vident per manifestae litterae cognitionem. De praedicto prophetae testimonio protinus Evangelista subsecutus ait: