CAPUT 5

“Respondit eis Jesus: Ego daemonium non habeo, sed honorifico Patrem meum, et vos inhonorastis me.”

Hoc loco cum dicit:

“Ego daemonium non habeo, nusquam a magna mansuetudine sua recedit, qua, ut superius dictum est, neminem refellere consuevit (Joan. IV).”

Aliud namque est, cum interrogatus quis negat, atque aliud, cum id quod alius affirmaverit, ipse ex opposito consistens, alius denegat. Hoc plane interrogando dixerant:

“Nonne bene dicimus nos quia Samaritanus es tu, et daemonium habes?”

Caeterum et supra dixerunt cum affirmatione:

“Daemonium habes, quis te quaerit interficere (Joan. VII),”

et paulo post dicturi sunt nihilominus affirmantes:

“Nunc cognovimus quia daemonium habes.”

Igitur et in hoc mirabilem servat mansuetudinis atque veritatis suae tenorem, quod unum idemque opprobrium et hic interrogatus negat, et alibi tacita patientia dissimulat. Porro, quantamcunque ob causam dicant illum Samaritanum, quem utique non ignorabant genere esse Judaeum et a loco Galilaeum, de quo et supra dixerunt:

“Scrutare et vide, quia propheta a Galilaea non surget, illud mirum est de parvulis istis, quos invidia occidit (ibid.),”

quomodo contra semetipsos sententiam dixerunt, ita ut juxta Psalmistan recte de hoc etiam dici possit:

“Quia sagittae parvulorum factae sunt plagae eorum, et infirmatae sunt contra eos linguae eorum (Psal. LXIII).”

Si enim pro causa qualibet extrinsecus accidenti quam tamen nulla significatione exprimunt de homine naturaliter Judaeo tam cito facere volebant Samaritanum, quomodo ipsi quaerentes interficere hominem, qui veritatem loquebatur eis, quod Abraham non fecit, dicebant:

“Semen Abrahae sumus, pater noster Abraham est, et unum patrem habemus Deum,”

et irascebantur sibi non esse concessum? Sed jam ipsum attendamus veritatis et sapientiae responsum:

“Ego, inquit, daemonium non habeo;”

notandum quod non ait: Ego Samaritanus non sum; profecto dum de hac parte invecti opprobrii silet, ipse silentio suo satis indicat quia genere vel communione quam Judaei cum Samaritanis non habebant, esse Samaritanum vel Judaeum aut certe Graecum, non tanti est, ut quisquam animum advertere, aut ullam operam dare debeat ad eluendum vel removendum a se hujusce, dominationis [denominationis] opprobrium. Alias autem et vere juxta mysticum sensum, quem tamen Judaei non attendebant, Samaritanus est Dominus noster Jesus Christus, sicut ab ipsius nominis interpretatione palam omnibus intelligi datur. Samaritanus etenim interpretatur custos. Quis autem, nisi ipse, verus et pervigil, non dormitans neque dormiens humani generis est custos? (Psal. CXX.) Quapropter in illa insigni parabola quam sic inchoat:

“Homo quidam descendebat ab Jerusalem in Jericho, 247 et incidit in latrones (Luc. X),”

pulchrum seipsum Samaritani illius nomine et opere commendat, qui faciens iter, venit secus eumdem hominem, et alligavit vulnera ejus, infundens oleum et vinum (ibid.). Prospiciens etenim iste custos noster de excelso sancto suo, de coelo in terram aspiciens (Psal. CI), vidit genus humanum a latronibus despoliatum et plagis impositis semivivum relictum, id est, a diabolo deceptore dignitate suae conditionis exutum, et creatoris sui non quidem imagine, sed sola similitudine nudatum, quod erat semivivum esse relictum. Rationem secundum quam ad imaginem Dei factus est, homo non perdiderat, sed imitationem bonitatis ejus, secundum quam ad Dei similitudinem factus erat, amiserat. Vidit, inquam, genus humanum sic semivivum, et appropiavit, proximus enim noster factus est, et absque peccato nostri per omnia similis, et omnem curam, quam eadem parabola prosequitur, adhibuit. Igitur de hoc nomine, quod est Samaritanus, recte custos hominum Dominus noster tacuit, et tacendo satis laudavit. Hoc autem quod nullius boni notam retinet, interrogatus, non bene dictum esse, respondit, dicens:

“Ego daemonium non habeo.”

Sed quid?

“Honorifico, inquit, Patrem meum.”

Haec ergo, et econtrario modo opposita esse constat: Daemonium habere et Patrem Deum honorificare. Ipso auctore, qui adversariae propositioni qua dictum est:

“Et daemonium habes,”

respondens sic opponit: Non, sed

“honorifico Patrem meum.”

Amplius honorificare Deum, et inhonorare Dei Filium, opposita sunt; quia non solum sensu, sed et voce contraria sunt. Proinde daemonium habere et Deum inhonorare, voce quidem diversa, sensu autem paria sunt. Igitur dum sic respondet mansuetus, et verax:

“Ego daemonium non habeo, sed honorifico Patrem meum, et vos inhonorastis me,”

opprobrium inimicorum retorquet in caput ipsorum, vocis quidem devitans horrisonam turpitudinem, ne diceret: Vos potius daemonium habetis, rei autem retinens veritatem, quia nisi revera daemonium haberent, Dei Filium non inhonorarent. Quo dicto, statim perversitas illorum cogitationibus occurrit (Psal. XLIX), dicens: