CAPUT 10

Accepta hac relatione tyrannus oblitus est suam hypocrisim, id est philosophicae patientiae simulationem, qua sese intendebat demonstrare clementem. Iratus est enim is qui mansuetus et ab iracundia remotus ab impiis vocari studebat, et hac opinione sui nimium delectabatur. Credo tantam gloriosi viri fuisse libertatem et zeli boni tam vehementem in eo fervorem ut, supra vires simulationis, sive simulatoris, esset pondus verae virtutis, digna pro veritate verba facientis per os hujus, in quo sine dubio Christus ipse loquebatur. Nec vero in isto solo, verum etiam et in aliis nonnullis patientiae laudem prodidit, ita ut in furorem actus, eorum capita juberet auferri, et licet nonnullorum sanguinem fundi aliquando prohibuerit, ductus invidia ne moriendo fierent gloriosi, non eos in civitatibus habitare permisit quos fortiores et in faciem sibi resistentes invenit. Mirum quod circa tempus idem beatum Martinum novum tironem et Christo militare cupientem, et dicentem sibi: Hactenus, Caesar, militavi tibi, patere ut nunc militem Deo, vivere permisit, et infremuit quidem sed non eum occidit, hunc autem, quin Christi martyrem faceret, qui martyribus invidebat, nullo patientiae figmento sustinere vel differre potuit. Credo igitur ut jam dixi, quod magno zelo vir laudabilis tale quid fecisset aut dixisset, propter qualia Christianos ille vanus interficere solebat, tanquam reos majestatis, non tanquam propter causam, sive professionem Christianitatis, scilicet aut propter destructionem templorum, aut propter aliquod verbum quod imperiali honori videri posset injuriosum. Exempli gratia: Cum apud urbem Daphnen duo juvenes, quorum alter Viventius, alter dictus est Maximinus, militia clari ingemiscerent, videntes abominationem Juliani (nam fontes, urbes sacrificiis violaverat, et cuncta venalia in publico, scelerata aspersione contaminabat, ut comedentes et bibentes polluerentur), hoc modo trium puerorum in Babylone splendentium sermonibus usi sunt, dicentes: Tradidisti enim nos regi iniquo, qui recessit a te ultra omnes gentes quae sunt in terra. Haec audiens ille mitis atque philosophus a sui similibus nominatus, impietatis faciem protinus enudavit, praecipiens amarissimas eis plagas inferri, quos etiam luce privavit, magis autem (quod verius est illius temporis infelicitate) liberans eos, ad coronas sempiternas transmisit. Sed et plurimi nobilium et dignitate fulgentium utentes tali fiducia coronis aequalibus sunt coronati. Fingebat enim se in eis, quasi causam ulcisci imperialis injuriae, et hoc divulgari jubebat, invidens decertatoribus veritatis in appellatione martyrii pariter et honoris. Arthemium quoque qui temporibus Constantii dux fuit Aegypti, qui illius tempore idola multa confregerat, non solum facultatibus nudum reddidit, sed etiam capitis sectione multavit. Haec pro exemplo dicta sint, quales ob causas ille sanctos interficere non fuisset insolitus, ut, jam dictum est, mansuetus et ab iracundia remotus ab impiis vocabatur. Utramque causam, ut istum quoque virum sanctissimum interficeret, illum habuisse simplex quoque sermo testatur passionis. Nam illum qui accusabat inter caetera dixisse narrat: Considera, Caesar, quia tibi et semini tuo non prospera, sed adversa prophetat, et sine ullo tui timore contra tuam audaciter potentiam rebellat. Ipsum quoque Julianum taliter contra eumdem Christi martyrem loquentem inducit: Eliphi, quare Deos dissipasti, et incantationibus nefariis ad nihilum deduxisti? Nisi meo obtemperes praecepto, et renoves Deos atque colas quos confregisti minutatim, gladius meus caput tuum dividet particulatim. Hinc manifestum est et illam, propter quam supra dicti juvenes Viventius, et maximinus similesque illorum puniti sunt, et illam secundum hunc habuisse causam, propter quam dux ille Arthemius aliique quam plures a tyranno interempti sunt, scilicet quia et impietati ejus palam ore libero vir egregius in populo refragari non timuit, et templa sive idola, quae ille et colebat et coli jubebat, subvertit atque confregit.