CAPUT 16

At ubi desponsata sibi Ecclesia venit ad nuptias,

“et vox ejus intonuit super aquas multas (Psal. XXVIII),”

dicente illo per Apostolum suum, in quo ipse loquebatur:

“Sacramentum hoc magnum est, ego autem dico in Christo et in Ecclesia (Ephes. V),”

aqua in vinum conversa est. Hoc enim audito, sanctae animae spiritualium nuptiarum amore fervere coeperunt, alium cogitantes

“hominem, scilicet novum, eum qui secundum Deum creatus est (Ephes. IV),”

qui quodammodo reliquit patrem suum, dum a Patre exiens et veniens in mundum (Joan. XVI),

“semetipsum exinanivit, formam servi accipiens (Philip. II),”

matrem quoque suam (scilicet Pharisaicam Synagogam totamque gentem Judaicam) et adhaesit uxori suae, videlicet electae de gentibus Ecclesiae, cum qua jam unum corpus est, caput et membra, sponsus et sponsa, Christus et Ecclesia. Nam, sicut non undecunque, sed de ipsius viri substantia fecit Deus Evam, ut major esset naturalis dilectionis causa:

“Tulit enim unam de costis ejus, dormientis, et aedificavit eam in mulierem (Gen. II),”

sic et Ecclesiam non undecunque, sed de lateris sui sanguine et aqua fecit nasci: nec aliunde nisi de carne et sanguine suo eamdem pascit (Joan. XIX). Unde et major in utroque unius ejusdem carnis unitas existit. Hoc ergo intellectu, tanquam vino optimo, et sitis exstinguitur, et amor accenditur, et usque ad virgineae castitatis appetitum plurimi inflammantur, ut non solum juga boum, quae comparaverunt, et villas quas emerunt (Luc. XIV) sed et conjugia carnis negligant, quo magis nuptiis coelestibus vacare praevaleant. Secunda aetas inchoatur a Noe. De hoc Scriptura refert, quia

“plantavit vineam, bibensque vinum inebriatus est, et nudatus in tabernaculo suo (Gen. IX),”

etc. Et hoc quidem secundum litteram acceptum, aqua est dulcis, et moribus apta purificandis: ne quis exemplo Cham, paternam contemnens, si quam novit, infirmitatem, similem illi juste incurrat maledictionem, sed honore et amore debito contegens, exemplo Sem et Japhet, dignam haereditet benedictionem. In quibus illud considerandum est quod cum omnes eodem sinu area servaverint super aquas, tam longe tamen apud patrem ipsorum distinxit eos multum diversa morum qualitas. Hujus scripturae autem litteralis sensus, velut aqua in vinum convertitur, dum spirituali intelligentia filiis nuptiarum ita propinatur: Noe, quod interpretatur requies, scilicet Dominus noster, cujus dum jugum super nos tollimus, requiem animabus nostris invenimus (Matth. XI), plantavit vineam, videlicet illam quam de Aegypto transtulit (Psal. XXIX) gentem Judaicam, bibensque ex ea vinum nimis amarum, imo acetum cum felle mistum (Matth. XXVII; Joan. XIX), nudatus est in tabernaculo suo, scilicet in similitudinem hominum factus, vere passibilis, habitu et veritate mortis inventus ut homo (Philip. II). Quam ejus infirmitatem despicit Cham, quod interpretatur callidus id est contentiosus et impatiens promptusque ad rixam haereticus, et quem ex passionis infirmitate hominem verum intelligit, dedignatur verum Deum confiteri propter quod sicut Cham in filio suo Chanaam (Gen. XI), sic et iste in posteritate, id est in anima sua maledicitur. At vero catholici viri, qui per Sem et Japhet figurati sunt, eamdem Patris infirmitatem dignis sacramentis venerantur, scientes

“quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus, et quod infirmius est Dei, fortius est hominibus (I Cor. I);”

et idcirco in regno patris inclyti fiunt, et in aeternis mansionibus dilatantur (I Joan. II). Sem enim inclytus, Japhet dilatatus interpretatur. Et quidem illi omnes, scilicet haeretici, cum istis in eadem arca Ecclesiae baptismi aquis supernataverunt, sed abalienati sunt retrorsum et a nobis exierunt, sed non erant ex nobis. Aetate tertia nascitur Isaac patre veterano, matre diu sterili eademque provecta. Nascitur autem de libera per repromissionem, nato prius Ismaele de ancilla secundum carnem. Haec divi [divini] operis historica narratio limpida et dulcis aqua est, utiliter irrigans legentis animam, et fidei ejus per exempla augens incrementum. Quia fidei exstitit patris Abrahae, quod non consideravit corpus suum emortuum, cum fere centum esset annorum, et emortuam vulvam Sarae, credens quia quaecunque promisit Deus, potens est el facere. Sed

“haec sunt, inquit Apostolus, per allegoriam dicta (Galat. IV).”

Haec enim sunt duo Testamenta, unum quidem a monte Sina in servitutem generans, quae est Agar, et caetera. Igitur auctore Apostolo, imo Christo qui in illo loquitur. sicut ipse ait:

“An experimentum vultis ejus, qui in me loquitur Christus?”

(II Cor. XIII.) Auctore itaque Christo haec litteralis sensus aqua in vinum conversa est, quo inebriata pubescit fides, quam adamat Spiritus sanctus, et animarum nuptialis charitas multiplicatur. Sic et caetera, quae illa aetate facta sunt, velut aquae in vina mutantur, dum spiriritualiter intelliguntur, quia omnia in figura contingebant illis (I Cor. X), ut ait idem Apostolus. Quarta aetate praeter facta figurativa, qualia sunt, victoria David de Goliath (I Reg. XVII), et Hierosolymitani templi constructio (III Reg. VII), mira sapientis regis architectura: praeter haec et alia his similia facta, plura quoque mystice dicta sunt, quorum pleraque juxta litteram, talem aquam sapientiae, quae nec satis liquida, nec habilis fit ad potandum, verbi gratia; quale est illud in Canticis canticorum:

“Sexaginta sunt reginae, et octoginta concubinae, et adolescentularum non est numerus (Cant. VI),”

et similia, quae secundum litteram accepta (II Cor. III), castos Ecclesiae mores nullatenus aedificant. Accipiuntur ergo secundum spiritum, et fit ex aqua vinum bonum,

“dignum, ut in eisdem Canticis dicitur, dilecto ad potandum, labiisque ac dentibus ejus ad ruminandum (Cant. VII).”

Sic et illud quod cecinit David;

“Exi thalamum,”

etc. Cantica psalmorum, sacra quoque volumina prophetarum, si solam sequamur litteram, pene in omnibus mortuam et insipidam bibimus aquam, spiritum vero sequentes, vivificantem optimi vini saporem miramur, et virtutem. Quinta aetate captivus populus Dei, sub rege Babylonis ducitur (IV Reg. XXIV), et electi de filiis captivitatis in domo eunuchi sunt (Jer. XXIX), quibus ob summam vitae continentiam, dedit Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, praecipue Danieli intelligentia omnium visionum et somniorum (Daniel. I). Haec et caetera in superficie litterae, dulcis aquae praebent poculum, magnoque sunt exemplo, quod per munditiam vitae pervenire quis possit ad honorem sapientiae. Spiritualis autem homo illos intelligit praefiguratos eunuchos,

“qui se, ut ait Dominus, castraverunt propter regnum coelorum (Matth. XIX),”

et in praesenti captivitate, qua rex confusionis diabolus humanum genus in primis parentibus captivavit, scientes quia

“tempus breve est (I Cor. VII)”

et

“dies mali sunt (Ephes. V),”

illud approbant Apostoli consilium, ut sine conjugio sint. Talibus enim clarior datur intelligentia secretorum coelestium; verbi gratia, ut Joanni huic, cujus est hoc Evangelium et Apocalypsis cujus quot verba, tot pene sunt mysteria. Haec ergo aqua vinum facta est, quo miro modo inebriati luxuriam obliviscuntur, imo et eunuchizantur, ut verae vineae Christo arctius inserantur. Sextae aetatis hydriam per semetipsum implevit Dominus, de fonte aquae salientis in vitam aeternam (Joan. V). Et quidem incarnationis ejus mysterium, dicta quoque et facta ejus priusquam resurrexisset a mortuis, aquam interim quamvis limpidissimam sapiebant. Quia videlicet, et passibilis in illo erat nostra natura, et non clare intelligebantur ea, quae dictis aut factis significabat regni Dei mysteria. Ut autem resurrexit a mortuis, aqua in vinum conversa est; quia videlicet aeterna incorruptione solidata est nostra, quae in illo passibilis fuerat, natura, ut idem et in nobis speraremus, et ipse discipulis suis

“aperuit sensum, ut intelligerent Scripturas (Luc. XXIV),”

et spiritualiter intelligendos recordarentur sermones quos ab illo carnaliter audierant. Igitur cunctae salutarium divisiones aquarum, quae praeteritis generationibus distributae sunt, simul conferuntur in hoc coelestium convivio nuptiarum, et ex aqua facto vino laetantur convivae. Quia videlicet vinum hoc laetificat cor hominis (Psal. CIII), et hic

“calix inebrians quam praeclarus est (Psal. XXII).”

Econtra in cunctis Judaeorum atque haereticorum conventiculis, quia Mater Jesu ibi non est, id est, non convivatur Dominicae incarnationis fides, istae aquae vertuntur illis in sanguinem (Exod. VII), ut corruptas Scripturas corrupti atque corrumpentes bibant et vomant, imo bibant (Jer. XXV), et moriantur; sitque

“ignis et sulphur, et spiritus procellarum pars calicis eorum (Psal. X).”

De quorum poena in Apocalypsi justitia Dei laudatur, dicentibus:

“Justus es Domine, qui es, qui eras sanctus, quia haec judicasti, quia sanguinem sanctorum et prophetarum fuderunt, et sanguinem dedisti eis bibere, ut digni sunt (Apoc. XVI).”

Hauriunt nunc, jubente Domino, ministri, id est, tractatores Scripturarum studiosi, et exponentes eas spiritualiter, ferunt architriclino, dum non sibi attribuunt, quod intelligunt, sed Spiritui sancto. Ipse namque harum nuptiarum architriclinus est, qui et beatae Virgini superveniens, uteri ejus triclinium praeparavit, ut in illo divina natura humanae naturae uniretur; et singulis animabus opitulatur, ut intra secreta conscientiae Deo Patri copulentur, ut eodem Verbo, quo Virgo felix impraegnata est, et ipsae ex ejus complexibus fecundentur (Luc. I). Ipsius ergo laudi propinandum (I Cor. X), et cum ejus honore bibendum est hoc vinum bonum. Quod servatum est usque adhuc, quia prioribus temporibus non est datum, sed nobis, in quos fines saeculorum devenerunt. Quo tempore anni vel die factum sit signum istud auctoritate sanctae Ecclesiae dubitare prohibemur, quae ipsa die qua idem Dominus adoratus est a magis (Matth. II), et qua a Joanne baptizari voluit (Matth. III), hujus quoque signi gloriam celebrare consuevit. Quod si eodem die revertente anno factum est, imo quia praedictae auctoritati sanctae Ecclesiae indubitanter concedendum est, cogimur fateri, quia toto anno illo, cujus initio baptizatus est, qui aetatis ejus tricecesimus annus exstitit, absque miraculis taciturnus deguit. Initio namque tricesimi anni sui, videlicet ejusdem anni die tertio decimo baptizatus est. Dicit enim Lucas:

“Ipse autem Jesus erat incipiens quasi annorum triginta (Luc. III).”

Quod idem est, ac si dixisset: Quando baptizatus est Jesus, annus tricesimus aetatis ejus volvi coeperat. Ubi vero toto illo anno fuerit, vel quid egerit, incertum est. Nam si exacto quadraginta dierum jejunio, statim a deserto rediit, et inter homines ambulavit, quomodo Joannes

“qui illum coelitus agnoverat, jamque ostenderat venientem ad se, dicens: Ecce Agnus Dei,”

quomodo, quaeso, lucerna lucens, quae ad hoc accensa fuerat, ut omnibus illum ostenderet, toto illo anno se continuit, nec suis saltem indicavit discipulis? Claret enim, quod eis anno illo non judicaverit, qui nunc primum, id est, tertio die ante praedictas nuptias, illo iterum dicente:

“Ecce Agnus Dei,”

gratulantur se invenisse illum, et dicunt:

“Invenimus Messiam,”

et caetera. Potest itaque recte intelligi, quod et post jejunium quadraginta dierum aliquantum in deserto perstiterit, Matthaeo dicente:

“Reliquit eum tentator, et ecce accesserunt angeli et ministrabant ei (Matth. IV).”

Marcus quoque videtur expressius indicare moram temporis, dicendo:

“Eratque cum bestiis, et angeli ministrabant ei (Marc. I).”

Igitur, si [sicut] a majoribus diligenter observatum, nobisque traditum, tricesimo primo aetatis suae anno jam inchoato, fecit gloriosum hoc signorum initium, dignum sequacibus suis; in hoc quoque providens exemplum, ne quis immature virtutes suas in publicum proferat, in periculo perniciosae vanitatis, cum ipse Dominus (cui vanitas nulla unquam obrepere posset) legitimum tempus, id est, plenam viri aetatem, ad ostendendam omnipotentiae suae gloriam exspectaverit.