Rupertum ab errore unionis hypostaticae panis et vini cum verbo asserit Vindex.

Ruperti doctrinam ab erroris istius absurda impietate liberam faciunt et protestantur haec maxime.

1. Quod catholicorum nemo ex antiquioribus Ruperti fidem ista labe resperserit.

2. Quod ex ipsis sancti illius doctoris aemulis, qui scripta ejus legebant ut ei insidiarentur, et eum caperent in sermone, nullus eum blasphemiae istius pravitatis insimulaverit.

3. Quod catholici scriptores Ruperti opera, ea etiam in quibus hanc haeresim ipsum docuisse Bellarminus et Vasquez observant, nulla cujuscunque erroris suspicione, sed multa doctrinae et fidei laude exceperint.

4. Quod noster Tuitiensis profanam hanc et sacrilegam novitatem solum nullo usquam in libro scripserit, sed sententiam huic errori oppositam pluribus in locis expresserit.

5. Si quando obscurius de eucharistica veritate disseruit, nihil tamen de ipsa protulit quod sanctorum Patrum fidei, vel doctrinae, vel etiam verbis, ullatenus adversetur, quodque cum eorum sententiis non possit facile conciliari.

Ad 1. Qui Christi Spiritum habet, non modo sicut Christus ambulavit, debet et ipse ambulare, sed etiam sicut Christus judicavit, et ipse debet judicare, et ita non condemnare quem nemo condemnat.

Qua ergo Christianae pietatis justitia Rupertum nostrum, quasi qui adultera fide monstrum hoc erroris ediderit, condemnare ausi sunt? Quos testes habent erroris? Quos judices? Nullum testem proferunt, qui hunc Tuitiensis errorem deferat. Nullum judicem audiunt, qui impietatis istius Rupertum damnaverit. Quid ergo in eam sententiam dicunt?

Algerum quidem Bellarminus habet novam hanc haeresim acerrime insectantem. At cujus haec haeresis erat? Nunquid Ruperti? Quia non Algeri sed ab Algero impugnatur? Quid ergo Ruperti magis quam alius? Quo signo Tuitiensem Algerus notat? Quo ergo Tuitiensem magis quam alium ab Algero denotari Bellarminus discernit? Quia, inquit, Rupertus Algero paulo senior. Nonne et coaetanei haec haeresis esse potuit? Sed si paulo senioris fuit, solusne Rupertus Algero paulo senior? Tot viri scientia illustres, qui saeculo duodecimo ineunte floruerunt, nonne, juxta ipsius Bellarmini Chronica, sunt Algero paulo seniores? Quid ergo solus ea tempestate Rupertus pravitatis istius reus tenebitur? Sed si nec ipso Algero Tuitiensis est senior, quippe qui ad annum 1135 floruerit, Algerus vero ad annum 1130, quod Bellarmino superest erroris istius in Ruperto indicium? Quid si ipso Algeri testimonio Rupertus ab absurdae illius et novae hypostaticae companationis nomine purgatur, quo teste, quo jure Rupertus impiissimae istius unionis panis et vini cum Verbo divino reus et auctor a Bellarmino denuntiatur?

Ex ipsius autem Algeri verbis mihi fit evidens Rupertum, eorum nomine qui hanc invexerunt haeresim, nequaquam ab eo fuisse denotatum. Hanc enim, in quam ferventi catholicae fidei zelo totus invehitur, novam haeresim describens Algerus ponit, quod (errantes quidam de quibusdam sanctorum verbis dicunt ita personaliter in pane impanatum Christum, sicut et in carne humana personaliter incarnatum Deum.

In qua erroris istius pictura tria in Ruperti vindictam adverto.

1. Non unum aliquem, sed plures istius unionis defensores ab Algero designari. Unde nec ex ista Algeri descriptione uni Ruperto ascribenda est haec haeresis.

2. Rupertum ingenui adhuc et liberi animi fuisse, ut aliorum non serviret placitis, ut de se ipse testatur, et ejus scripta constanter probant. Unde ne iis quidem in locis, in quibus errorem hunc docuisse arguitur, ulla Rupertus adducit sanctorum testimonia, quibus novam hanc panis et vini cum Verbo Patris hypostaticam unionem stabilire studet. Non ergo Rupertus is est qui de quibusdam sanctorum verbis dixerit

“personaliter impanatum Christum,”

etc.

3. Hanc propositionem,

“ita personaliter in pane impanatus est Christus, sicut et in carne humana incarnatus Deus,”

neque in terminis, neque in sensu in ullo Tuitiensis operum positam legi. Quo libro Rupertus dixit Christum in eucharistia esse personaliter impanatum? Qua pagina scripsit panem et vinum unam esse cum Verbo divino personam in sacramento? Qua linea expressit panem et vinum a Verbo personaliter assumpta, et ei in personae unitatem conjuncta? Nihil istorum in Tuitiensis operibus legeris: non ergo Rupertus ex illis est quos Algerus dicere enarrat ita personaliter in pane impanatum Christum, sicut et in carne humana personaliter incarnatum Deum.

Alterum, quo ab istius erroris calumnia ex ipso Algeri testimonio vindicatur Rupertus, illud est: Algerus, hypostaticae illius impanationis argumenta deducens, ait quod

“ex quadam similitudine B. Augustini in libro Sent. Prosperi, suam sumunt et defendunt haeresim, qua dicit sacrificium Ecclesiae duobus confici duobusque constare, sicut persona Christi constat, et conficitur ex Deo et homine.”

Haec autem quid adversus Tuitiensem, qui ne quidem sententiae illius, quae inter Augustinianas non legitur, usquam meminit; quique nullibi scribit

“ita personaliter missae sacrificium, id est Christum, in altari sacrificatum duobus constare in eadem persona; sicut persona Christi ex Deo et homine.”

Quod ex praecitata sententia novatores isti, male subaudiendo, inquit, Algerus consequi dicebant. Quid ergo Rupertum haec Algeri censura premit? Imo ipsa nostrum Tuitiensem absolvit, qui nihil istorum uspiam exposuit quae ipsa expungit.

Porro Algerus eos solum hic impetit, qui, cum eis objiceretur elementorum species non esse unam cum Christo personam, sed ejus duntaxat sacramentum mysterium et figuram, opponebat ex Ambrosio,

“quod sicut dicitur sacramentum assumpti hominis, sic dicitur sacramentum Dominici corporis.”

Et ex maximo,

“quod dicitur Deus sub carnis mysterio veniens;”

tandemque ex multis scripturis,

“quod Deus dicitur opertus humana forma vel figura, sicut Christus in altari, panis forma vel figura.”

At istorum qui in Ruperti libris objectum invenies aut propositum, cum nec prolata B. Ambrosii et B. Maximi verba in illis assiduo lectori usquam occurrant.

Sed nec Tuitiensis panem et vinum, sive panis et vini species, ullatenus dici patitur corporis Dominici figuram, sacramentum aut mysterium. Etsi enim ex catholicis divini Verbi tractatoribus nonnulli panem et vinum, seu panem et calicem, sive panis et vini specie, nonnunquam dixerint corporis et sanguinis Domini typum, figuram, signum, sacramentum et mysterium, sed ita ut corporis illius et sanguinis ab eucharistia non excluderent veritatem, his tamen vocibus plures alii, et Rupertus maxime, abstinendum judicarunt. Procul ergo a mente Ruperti fuit ea proferre testimonia quibus panis et vini species, corporis et sanguinis Dominici figura, signum aut mysterium dicerentur. Procul ergo ab Algeri denotatione Rupertus.

Verum si nihil eorum quae, quos Algerus insequitur impanatores hypostatici opponunt, Tuitiensis abbas opponit; si nihil eorum quae inferunt, Rupertus infert; si nihil eorum quae ipsi assumunt, iste assumit: qua judicii aequitate iste inter ipsos, Catholicus inter novatores, Rupertus inter hypostaticos impanatores, et eorum dux censeri potuit? Quo aequitatis judicio justus cum impiis damnabitur? Si jura volunt eidem subesse damnationis supplicio, qui in eadem damnationis causa sunt, eadem jura vetant eidem subjici damnationi, quos nulla causa ei tenet obnoxios .

Sed maxime jura prohibent in eum sententiam ferri, quem nullus accusator denuntiat, et quem nullus testis reum probat. Si ergo ipsiusmet Algeri testimonio, quo uno damnandus Bellarmino veniebat Rupertus absolvitur: de Ruperti doctrina quid pronuntiandum nisi ipsam ab hypostaticae impanationis errore purissimam nihil nisi catholicum sapere. Et hoc primum sit illius puritatis argumentum.

Alterum do. Sana adeo Tuitiensis doctrina fuit, et ab hypostaticis commentationibus aliena, ut nec invidiae perspicaciores oculi vel figmenti illius umbram in Ruperti operibus potuerint deprehendere. In ipso harumce vindiciarum proloquio praefati sumus quos Rupertus aemulos sustinuerit, qui tamen neutiquam ei novam hanc et absurdam hypostaticae impanationis haeresim objectarunt.

Si ferre non potuit haec ardens aemulorum invidia quod Rupertus, nulla, ut ipsis videbatur, fretus auctoritate, scripserat Christum corpus suum Judae non porrexisse; qui ferre potuit Tuitiensem adversus tot SS. Patrum testimonia, et ipsam totius Ecclesiae fidem impia novitate docere panis substantiam in eucharistia manere hypostatice unitam Verbo: unam fieri panis et vini, mysticis consecrationibus, cum Verbo divino personam?

Qua ergo fidei religione in eum ageris, quem nec ipsa invidia mordet? Qua legum pietate novae haereseos damnas, quem nec invidus accusat? Nihil in Ruperto leges quod aemulorum invidia studiosius non evolverit; sed errorem intelligis, ut damnes quem nec ipsa deprehendere potuit, ut caperet. Sic zelus quem scientia non dirigit ipsa nonnunquam invidia mordacior est.

Tertium, quo recta sancti illius doctoris fides potentius arguitur, illud esto. Rupertum perversae istius impietatis non solum ejus aemuli, sed et summi Ecclesiae principes coelestis in eo donum intelligentiae commendant; eum ad scribendum votis omnibus impellunt, et ejus scripta multis laudibus celebrant: Cuno videlicet, seu Cono, qui cum S. Michaelis Syngebergensis coenobio multa pietate praefuisset Ecclesiae Ratisponensium praeficitur; Fridericus illustrissimus Coloniensium archiepiscopus; sed et Guillelmus episcopus Praenestinus, sedis apostolicae in Germania tunc legatus. Omni dignitatis et pietatis et doctrinae splendore illustres hos Rupertus habet testes suae fidei, ut caeteros sileam de quibus jam supra satis.

Sed et ipse Christi vicarius Ruperti libros gratulabundus excipit; noster enim Tuitiensis jam morti proximus, nempe post incendium Tuitii, suos, quos De divinis officiis, et in Joannem, et in Exodum scripserat libros, et alios omnes ad summi pontificis pedes detulit. Quod qua fronte praestitisset doctor alioquin catholicus, si in eis haeresim Berengariana deteriorem, ut notat Algerus, absurda et impia novitate tradidisset?

Quo tandem pietatis amore Cuno, episcopus Ratisponensis, quo scientiarum studio Fridericus archiepicopus Coloniensis, quo fidei zelo Guillelmus sanctae sedis legatus, et alii Rupertum ad nova semper opera provocabant; ejusque scripta, ea etiam quae magis subsunt erroris suspicioni, eo omni quod puriori doctrinae debetur studio pervolvebant; et suo summique pontificis nomini dicata prodire gratulabantur? Alius a me suspicabitur libros tantis insignitos nominibus, summae impietatis haeresim docuisse hypostaticam, videlicet divini Verbi in sacramento altaris impanationem.

Illorum omnium qui castissimam Ruperti fidem, et coelestem ejus in Scripturis sacris intelligentiam protestati sunt, si testimonia hic regererem quae supra posui, tum ubi ab omni errore Rupertum defendi, tum ubi singulare illud Ruperti donum eduxi, fidei doctrinaeque sancti illius abbatis coronam retexerem. Quod ne cui grave sit ex jam prolatis catholicorum doctorum de Ruperti doctrina sententiis, quid nobis adversus illius censores juris sit, quaeso, judicet quisquis non omnino desipit. Illi alta sapientes, ut Facundi verba loquar, l. IX, c. 5, respuunt et nihil pendunt sanctorum Patrum sententias, a quibus approbatus atque laudatus est noster Tuitiensis; nos humilibus consentientes, obedienter eas et cum debita veneratione suscipimus. Illi auctoritatem inconsulto tribuunt haereticorum erroribus, asserentes eos honoratorum virorum, et prae caeteris, Ruperti, praedicationis similia docuisse; nos autem nullam donantes haereticis occasionem, proinde respondemus quod tales blasphemias, hypostaticae videlicet impanationis, nunquam Ecclesia Christi susceperit; sed omnem novitatem, mox ut exorta est, refutavit.

Quarta intemeratae Ruperti fidei brevis et efficax ista sit probatio. Qui verbis expressis innumerisque propemodum locis, ut de Tuitiensi ostendimus, professus est panem et vinum transmutari, verti et converti in Christi corpus et sanguinem, profecto sensisse credendus non est panis et vini substantiam hypostatica unione conjungi Verbo; vel nulla Patrum de transsubstantiatione fides, qui, ut jam observavimus, non aliis eam verbis nobis contradiderunt.

Ecquis alius horumce verborum sensus potest intelligi quam panem et vinum, desinendo esse quod erant, incipere esse Christi corpus et sanguinem, quod non erant; quam panem et vinum suam exuere naturam, ut carnis et sanguinis Christi substantiam induant; quam denique panem et vinum transmutata et conversa, ineffabilis Spiritus sancti operatione, in corpus et sanguinem Dominicum, jam non amplius esse panem et vinum; sed esse duntaxat Christi corpus et sanguinem? Qua grammaticae lege, quo tropo, qua elocutionis figura panem et vinum transmutari et converti in corpus et sanguinem Domini, idem in sensu est, ac panem et vinum hypostatice uniri seu Verbo, seu corpori et sanguini Domini? Quis Catholicus hypostaticam carnis cum Verbo unionem, quam fide divina in Christo credit, unquam his verbis,

“Caro transmutatur, vertitur et convertitur in Verbum,”

aut expressit, aut expressam intellexit? Quis non audiret haereticus Eutychianus, qui ineffabilem divini Verbi oeconomiam his vocibus efferat,

“Caro in Verbum transmutata, versa et conversa est?”

et in oppositum quis non haberetur saltem in voce Catholicus, qui carnem hominis in personae unitatem conjungi Verbo divino profiteretur? His eum vocibus,

“Caro hominis in personae unitatem divino Verbo conjuncta subsistit,”

carnem in Verbum Dei transmutari et converti, sentire et intelligere, quis jure aliquo posset suspicari?

Cum ergo Rupertus libris integris, plenisque paginis stupendam panis et vini in corpus et sanguinem Dominicum conversionem et transmutationem, istis et nihilo diversis vocibus exprimat et demonstret; aliud omnino oppositum ab eo sentiri; manere quippe panis et vini substantiam divino Verbo hypostaticae unionis nexu cunjunctam, credere nefas est.

Esto, quis inquiet, haec Ruperti verba in hunc sensum deducere non liceat. Si vero pluribus aliis in locis suum hunc de panis et vini cum Verbo Patris hypostatica unione sensum exposuit, et disseminavit errorem, quid injuriae est damnare quod recta fides reprobat? At nec iis ipsis in locis ex ore suo Rupertus judicandus est, in quibus nihil protulit quod cum SS. PP. doctrina et fide non perfecte consonet. Et hoc ultimum est integrae fidei illibataeque doctrinae Tuitiensis argumentum; quod ut prosequar,

Explanantur asperiora venerabilis Ruperti loca; et explicantur obscuriora.---Si quid aliquando subobscure locutus est Rupertus, nihil tamen protulit quod sanctorum Patrum sententiis non sit omnino conforme.

Primus occurrit locus in secundo capite lib. II. De div. off., ubi Rupertus haec habet:

“Unitas enim Verbi unitatem efficit sacrificii. Similiter enim unum Verbum et olim carnem de Maria Virgine sumpsit, et nunc de altari salutarem hostiam accipit.”

Alter locus ex ejusdem libri capite 9 profertur, in quo sic legimus:

“Verbum quod humanam acceperat naturam, id est in carne manens, panis et vini accipiebat substantiam, vita media, panem cum sua carne, vinum cum suo jungebat sanguine. Quemadmodum in corporeis sensibus menti et corpulento aeri media lingua intervenit, et utrumque conjungens unum efficit: sic Verbum Patris carni et sanguini, quem de utero Virginis assumpserat et pani ac vino quod de altari assumpsit, medicum interveniens, unum sacrificium efficit.”

Exilit hic criticus, sed cito resiliet, cum genuina istorum expositio Ruperti sensum dederit.

Tertius locus est in lib. VI in Joan.

“Quod si quis, ait Rupertus, a nobis quaerat quomodo panis qui hoc anno de terra creatur, corpus Christi fit quod in cruce pependit, et vinum quod praesentibus expressum est acinis, ille sanguis ejus fit quem de latere suo fudit? interrogemus eum quomodo Filius hominis, qui utique de femina conceptus et de terra natus est, de coelo descenderit? vel quomodo, antequam in coelum ascenderet, jam in coelo esse potuerit, juxta veritatem ipsius dicentis: Et nemo ascendit in coelum nisi qui descendit de coelo, Filius hominis qui est in coelo. Hoc profecto si quis sapit, respondere poterit quod propter unitatem Dei et hominis Christi illud rectissime dictum sit; quia videlicet unus est Christus, Filius hominis cum Filio Dei qui de coelo descendit; quique, cum esset in terra, nihilominus et in coelo et ubique erat. Quippe quem locus nullus concludit, quia incircumscripta est natura Divinitatis. Ergo verbis paululum demutatis dicam ei: Nemo te sublevat in coelum nisi hic panis qui descendit de coelo; hoc corpus Domini quod pependit in ligno, et hic sanguis ejus qui effusus est pro omni mundo, nempe si priorem sententiam vidit, de ista non video quid dubitet. Unitas enim Verbi unum efficit corpus Christi, ut illud quod tunc in cruce pependit, et istud quod nunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit, una, inquam, caro et unus sanguis sit.”

Quartus locus infra ex eodem capite petitur, ubi Rupertus ait:

“Verbum, quod est panis angelorum, caro factum est, non mutatum in carnem, sed assumendo carnem; sic idipsum Verbum jam dudum caro factum, panis visibilis fit, non mutatum in panem, sed assumendo et in unitatem personae suae transferendo panem. Proinde sicut de carne nostra quam Virgo Maria peperit, vere fatemur propter unitatem personae, quia Deus est: nihilominus de pane isto visibili, quem ejusdem Verbi invisibilis divinitas assumens in carnem suam transfert, vere et catholice censemus quia corpus Christi est.”

Quintus locus ex lib. VII in Joan. adducit.

“Non ita consenuit fides nostra, ait Rupertus, ut non videat se frangere panem Dei, et integrum servare Filium Dei; quomodo senex Abraham videre potuit, ut et arietem percuteret, et filium arae superpositum non laederet. Licet panis iste visibilis cum invisibili Filio Dei unum factus sit, aries autem ille cum Isaac, pro quo eidem arae impositus est, unum esse vel fieri non potuerit. Nam Dei Filius, id est Deus et homo, habet in se virtutem effectivam qua sibi uniat panem istum visibilem; Isaac autem illum sibi concorporare salva utraque substantia non poterat arietem . . . . Quia revera sicut Deus et homo unus est Christus, sic et ipse panis visibilis consecratus, cum illa carne quae pependit in cruce, una caro est, unum est Christi corpus. Et quia sicut in vera carnis morte divinitas nihil passa est, sic ubi in altari verum Christi corpus immolatur, frangitur et manducatur eadem Christi humanitas, quae semel passa est et resurrexit, nihil patitur, nec enim jam moritur.”

Sextus locus ex decimo capite libri II in Exod. in quo Rupertus sic loquitur:

“Sicut naturam humanam non destruxit, cum illam operatione sua ex utero Virginis, Deus Verbo in unitatem personae conjunxit, sic substantiam panis et vini secundum exteriorem speciem quinque sensibus subactam non mutat aut destruit, cum eidem Verbo in unitatem corporis ejusdem quod in cruce pependit, et sanguinis ejusdem quem de latere suo fudit, ista conjungit. Item quomodo Verbum, a summo demissum, caro factum est, non mutatum in carnem, sed assumendo carnem; sic panis et vinum, utrumque ab imo sublevatum, fit corpus Christi et sanguis, non mutatum in carnis saporem, sive in sanguinis horrorem, sed assumendo invisibiliter utriusque, divinae scilicet et humanae, quae in Christo est, immortalis substantiae veritatem. Proinde sicut hominem, qui de Virgine sumptus in cruce pependit, recte et catholice Deum confitemur, sic veraciter hoc quod sumimus de sancto altari, Christum dicimus et agnum Dei praedicamus.”

Ex tam evidentibus ipsiusmet Ruperti testimoniis Rupertum quis non damnet? At judicium praeceps non raro injustum est. Ex Facundo (lib. X, c. 4) disce quod

“et multa sicut sentimus eloquimur, et multa non sicut a nobis proferentur, ita suscipiuntur ab aliis.”

Disce quod (lib. eodem, c. 5)

“non ex levi sono verborum, sed ex intentione dicentis aestimanda sunt quae dicuntur.”

Haec omnia sunt quae subodorari potui Tuitiensis loca, in quibus novae et absurdae hypostaticae impanationis sparsisse semina, vel fundamenta jecisse a minus aequis censoribus judicatur. Haec itaque attentius modo expendere susceptarum est partium, ut videlicet, dato legitimo Ruperti sensu, quantum cum recta fide, cum SS. Patribus et secum in omnibus perpetuo Rupertus consenserit, palam omnibus fiat.

Quod ut felicius consequar, duo potissima a SS. Patribus circa corporis Christi sacramentum et ejus unitatem nobis tradita hic statuo: Christi corpus, quod in altari divina virtute conficitur, esse illud ipsum Christi corpus quod Verbo Dei in personae unitatem, seu, ut loquuntur, hyposttaice conjunctum est; et proinde ipsummet corpus Verbi, quod in sinu Virginis formatum et ex ea natum est, quod in cruce pependit, quod surrexit a morte, et sedet a dextris virtutis Dei.

Adeo ut istius unitatis qua corpus quod est in altari; et illud quod est in coelo, non duo corpora sed unum sunt corpus, prima et maxima ratio sit unitas Verbi. Cum enim non sit nisi unus Christus in Verbo divino subsistens et non sit nisi unum corpus Verbi, consequens est non esse nisi unum Christi corpus, et quod in coelo sedet et quod latet in sacramento.

Equidem scio ex doctoribus catholicis nonnullos corpus illud, quod in altari consecratur, secundum aliquam rationem distinxisse a corpore quod de Virgine natum et quod pro peccatis totius mundi cruci affixum est.

Epiphanius .

“Hoc meum est, inquit, hoc et hoc videmus quod non aequale est, neque simile non imagini in carne, non invisibili Deitati, non lineamentis membrorum.”

Et Rabanus contra Paschasium expressius dicit,

“aliud corpus Christi passum, aliud in sacramento.”

Ipse Lanfrancus fatetur ipsum corpus, quod de Virgine sumptum est, nos sumere, et tamen non ipsum.

“Ipsum scilicet in substantia,”

ut suam et aliorum simul mentem ibi explicat;

“non ipsum, in qualitatibus et exteriori specie seu forma. ”

Ne tamen aliud in cruce, et aliud in altari Christi corpus diceretur, prohibuerunt alii, et prae omnibus noster Tuitiensis qui, adductis omnibus in locis id unum attendentibus, probat non aliud, sed unum idem corpus esse et quod cruci affixum seu ex Virgine natum est, et quod in altari consecratur.

Juxta catholici, quem Lanfrancus exposuit, sensus rationem, nonnunquam a priscis maxime scriptoribus istud sacramentum; sive Christi corpus quod est in sacramento, catholice dici potuit, ut et catholice dictum est, corporis quod in ligno pependit, et sanguinis qui in cruce fusus est, typus, similitudo et figura. Quibus tamen vocibus, alio tempore ne moverent scandalum, alii parcendum voluerunt, inter quos spectatur abbas Tuitiensis.

Eodem utique sensu aliqui hoc corpus, quod est sub exteriori panis specie, dicere non dubitarunt visibile et videri, palpabile et tractari, ac etiam frangi, ut in Chrysostomo legitur. Quod aliis non visum est qui corpus illud quod est in sacramento, invisibile, intelligibile et spirituale; quod autem in coelo, visibile et palpabile praedicarunt.

“Caro, inquit Lanfrancus, carnis et sanguinis sacramentum est. Carne et sanguine, utroque invisibili, intelligibili, significatur Redemptoris corpus visibile, palpabile, manifestum, plenum gratia omnium virtutum.”

Quamvis autem non una omnium vox consonet catholicorum Patrum, unus tamen omnium sensus est; nec ista vocum diversitas ullam fidei aut doctrinae dissonantiam induxit, sed unam eamdemque adorandi hujusce sacramenti fidem variis modulis expressit.

Qui enim Christi corpus, quod Ecclesiae precibus conficitur, dixerunt, secundum exteriorem videlicet panis speciem, aliud ab eo quod in cruce pependit, et quod modo sedet ad dexteram Patris: qui eucharistiam dixerunt typum et figuram Christi in cruce morientis: qui corpus in sacramento dixerunt invisibile et intelligibile, in coelis autem palpabile et visibile: quique in altari Christi corpus absconditum dixerunt, in coelis vero manifestum; hi omnes uno sensu et una fide professi sunt non esse duo Verbi divini corpora; sed unum corpus, sive quod e Virgine natum, in cruce passum et jam in coelo gloriosum; sive quod mysticis consecrationibus in altari oblatum, et sub sensibili elementorum specie invisibiliter adorandum; utpote manens Verbo divino indivisibiliter unitum. Hanc corporis et sanguinis in altaris mysterio et Incarnationis comparatione seu ex unione Verbi cum carne, Justinus sic proponit :

“Non sicut communem panem, neque communem potum, ista (quae per gratiarum actionem sacerdos benedixit) sumimus; sed quemadmodum per Verbum Dei caro factus est Jesus Christus Salvator noster, et carnem et sanguinem propter nostram salutem habuit; similiter et eam in qua per preces Verbi ejus ab ipso gratiae sunt actae alimoniam, ex qua sanguis et caro per mutationem aluntur, incarnati illius Jesu carnem et sanguinem esse sumus edocti. Nam apostoli in commentariis a se factis, quae Evangelia vocantur, sice docent sibi praecepisse Jesum, qui accipiens panem et gratias agens dixit: Hoc facite in meam commemorationem. Hoc est corpus meum. Et similiter accipiens calicem et gratias agens dixit: Hic est sanguis meus,”

etc.

Quae aureunt Chrysostomi flumen de ista Dominici corporis veritate et unitate effudit, accipe :

“Corpus illud (quod est in sacramento) unitum est Christo. Hoc corpus, quod in altaris sacrificio frangitur, affixum verberatum. Hoc idem corpus, cruentatum, lancea vulneratum. Quod est in calice, id est quod e latere fluxit. Et alio in sermone ait , quod corpus illud cujus in mensa efficimur participes et hic sanguis quem in altari delibamus, illius corpus est et sanguis, qui supra coelos residet, qui ab angelis suppliciter adoratur; illius qui proxime assistit immortali Dei potentiae.”

Breve sed quam potens et quam dulce Ambrosii eloquium :

“Hoc quod conficimus corpus ex Virgine est.”

Quod Hesychius pluribus explicat .

“Sancta sanctorum sunt propria Christi mysteria, quia ipsius est corpus, de quo Gabriel ad Virginem dicebat: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi; ideo quod nascetur ex te Sanctum, vocabitur Filius Dei.”

Gregorius Nyssenus in sermone cathechistico de divinis sacramentis, cujus Euthymius Bessarion et Garetius habent mentionem, his omnibus expressius docet quod panis et vinum fiunt et sunt in sacramento unum Christi corpus Verbo divino hypostatice unitum; sicut panis et vinum, quibus Christus vescebatur, ipsum fiebant divinum ejus corpus in unitate personae conjunctum Verbo.

Unde et hujusce quaestionis difficultatem, quomodo unum illud Christi corpus ex multis panibus sic conficitur, et singulis coelesti huic mensae accumbentibus ita distribuitur, ut nullam sui multiplicationem imminutionemve subeat, ea, quam Sacramentarii attendant, ratione dissolvit. Videlicet quod sicut panem et vinum ipsis vescendo Verbum fecit corpus et sanguinem suum, ita nunc Verbum proferendo, panem et vinum in quovis altari facit eamdem carnem seu corpus idem, et eumdem sanguinem suum; cum ex unoquoque pane et unoquoque vino unum et idem Christi corpus conficiatur; ita tamen ut qui hanc Christi carnem sumit sub una panis specie, non eam sumat sub altera, in qua nihilominus integra perseverat. Sicque sine sui diminutione divinum Verbum seipsum cunctis credentibus impertit, per carnem quae ex pane ad multiplicem sui distributionem, multiplicemque fidelium refectionem in altari conficitur.

Cyrillus in Joan. paucis quidem sed luculentis istam Corporis Christi unitatem declarat, cum dicit carnem quam comedimus eam esse quae, quia verbo, quod naturaliter vita est, conjuncta est, vivifica est.

Sed Remigius eam nobis fusiori explicatione edisserit:

“Caro, inquit, quam Verbum Dei Patris assumpsit in utero virginali in unitate suae personae; et panis qui consecratur in Ecclesia, unum corpus Christi sunt. Sicut enim illa caro corpus Christi est, ita et iste panis transit in corpus Christi; nec sunt duo corpora sed unum corpus. Divinitatis enim plenitudo, quae fuit in illo, replet et istum panem; et ipsa divinitas Verbi, quae implet coelum et terram et omnia quae in eis sunt, ipsa replet corpus Christi, quod a multis sacerdotibus per universum orbem sanctificatur, et fecit unum Christi corpus esse.”

Silere hic non valeo hypostaticae impanationis inventorem esse Remigium, non Rupertum, si hanc impanationem adducta habent verba Ruperti, quae nihil aliud quam ista Remigii loquuntur et significant.

His Damascenus accedat , qui, etsi novator apud novatorem audit, Catholicus tamen apud Catholicum. Is corporis Dominici unitatem ex divini Verbi unitate repetens, totius nostrae disputationis rationem istis explicat:

“Si volens ipse Deus Verbum caro factus est, et ex sanctae Virginis purissimis sanguinibus in seipso sine semine carnem sustentavit, non potest panem sui ipsius corpus facere, et vinum et aquam sanguinem? Quomodo fiet mihi istud, dicit S. Virgo, quoniam virum non cognosco? Respondet Gabriel archangelus: Spiritus sanctus superveniet in te, et obumbrabit tibi. Et nunc interrogas quomodo panis fit corpus, et vinum et aqua sanguis Christi? Respondeo tibi et ego, Spiritus sanctus obumbrat, et haec operatur supra rationem et intelligentiam: panis autem et vinum transumuntur. Quia mos et hominibus panem manducare, et vinum et aquam bibere, conjunxit his ipsis suam divinitatem, et fecit haec suum corpus et sanguinem. Corpus enim secundum veritatem conjunctum est divinitati, quod ex sancta Virgine corpus est; non quod ipsum corpus assumptum ex coelo descenderit; sed quod ipse panis et vinum transmutantur in corpus et sanguinem Dei. Si autem modum requiris quo fiat, sat tibi sit audire quoniam per Spiritum sanctum; quemadmodum ex sancta Deipara seipso et in seipso Dominus carnem sustentavit. Quomodo naturaliter per commestionem panis, et vinum per potionem in corpus et sanguinem comedentis et bibentis transmutatur et non fit aliud corpus praeter quod prius erat ipsius: sic et propositionis panis, vinumque et aquam, per invocationem et adventum Spiritus sancti supernaturaliter transmutantur in corpus et sanguinem Christi, et non sunt duo, sed unum et idem.”

Paucis intermissis:

“Panis et vinum non sunt figura corporis et sanguinis Christi. Absit enim hoc! sed et ipsum corpus Domini deificatum ipso Domino dicente, Hoc EST CORPUS MEUM; non figura corporis, sed corpus; et non figura sanguinis, sed sanguis.”

Haec omne Ruperti crimen diluunt, vel Damascenum hypostatici ejusdem erroris prius accusant et damnant; quippe qui iisdem omnino verbis quibus Rupertus, non solum corporis et sanguinis Christi veritatem in sacramento profitetur, figuram abjiciens; sed et quomodo hoc quod est in sacramento non aliud Christi corpus est ab eo quod e Virgine sumptum jam sedet in coelo; et non duo corpora sed unum Dei corpus, disertissime explicat ex istius corporis unione cum Verbo, id est ex eo quod divinum Verbum sibi assumat hoc ipsum corpus quod est in sacramento; et quod propterea fit ipsum corpus Verbi, cujus non duo corpora, sed unum corpus esse credimus et profitemur.

Petrus Damiani , ab istis nihil recedens, non aliunde quam ex ista divini Verbi unitate deducit rationem, qua Christi caro distantibus locis diversisque temporibus consecratur, cum tamen una sit:

“Tanta est enim, inquit, Ecclesiae unitas in Christo, ut unus ubique in toto orbe terrarum sit panis corporis Christi, et calix sanguinis ejus. Quoniam divinitas Verbi una est, quae totum implet mundum. Ita licet multis locis multisque diebus illud corpus consecretur, non sunt tamen multa corpora, sed unum corpus Christi.”

Alcuini ista diceres, qui verbis iidem, nec dispari sensu, jam exposuerat hanc corporis Christi unitatem, quod in utero Virginis a Verbo assumptum est, et quod diversis in altaribus quotidie ab eodem Verbo assumitur.

“Tanta est (verba sunt Alcuini) Ecclesiae unitas in Christo, ut unus ubique sit panis corporis Christi, et unus calix sanguinis ejus; accipiens, inquit, hunc praeclarum calicem: ideo dicit, hunc accepit, quod calix quem sacerdos catholicus sacrificat non est alius nisi ipse quem Dominus apostolis tradidit. Quia sicut divini as Verbi Dei una est, quae totum implet mundum, ita licet multis locis et innumerabilibus diebus illud corpus consecretur, non sunt tamen multa corpora Christi, neque multi calices, sed unum corpus Christi et unus sanguis, cum eo quod sumpsit in utero Virginis, et quod dedit apostolis. Divinitas enim replet illud quod ubique est, in singulis altaribus per universum Ecclesiae orbem, et conjungit ac facit ut sicut ipsa una est, ita conjungatur corpori Christi, et unum corpus ejus sit in veritate.”

Remigius Antissiodorensis Alcuini mentem secutus, ipsius verba, quibus eam potius exprimeret, quasi transcripsit:

“Tanta autem Ecclesiae unitas in Christo est, ut unus ubique panis corporis Christi,”

etc., ut in Alcuino.

Ipsa ergo meridiana luce clarius est unam hanc omnium esse catholicorum Patrum doctrinam, corpus illud, quod ex pane in altari conficitur, illud ipsum Christi corpus, quod ex purissimis intemeratae Virginis sanguinibus formatum, Verbo Deo Patris in personae unitatem indissolubili nexu conjunctum est; corpus illud, quod distinctis locis et temporibus in sacramento sanctificatur, et illud quod in cruce clarificatum est, non plura esse corpora, sed unum idem Christi corpus: singularem denique individuae istius unitatis rationem esse ipsam divini Verbi unitatem, quae non plura, sed unum corpus assumpsit et habet; in ea licet subsistat et vivat, sive quod in mysterio, sive quod in coelo est. Et hoc primum Ruperti fidem potentissime vindicabit, catholicum sancti illius doctoris sensum evidentissime demonstrans.

Alterum quod ad clariorum doctrinae Ruperti intelligentiam plenioremque ipsius cum catholicis scriptoribus concordiam praemitto, sit illud sacrosanctum horrendumque altaris sacrificium simul et sacramentum, stupendo et ineffabili Incarnationis mysterio seu divini Verbi oeconomiae a sanctis Patribus comparatur in multis.

1. Quod, ut jam posuimus, sicut unitas Verbi unitatem Christi constituit, ita ejusdem divini Verbi unitas et unitatem facit sacrificii.

2. Quod sicut ex duobus Christus componitur, Verbo scilicet et carne, ita sacramentum ex duobus fit, exteriori videlicet panis et vini specie, et Christi corpore, quod res sacramenti dicitur: ita ut non in unitate personali, sed in sola ex duobus compositione, instituta sit ista sacramenti corporis Christi et oeconomiae divini Verbi comparatio. Sic Algerus eam, quam Augustini putavit, sententiam interpretatus est .

3. Quod sicut Deus humana forma opertus venit, ita Christus in altari panis formam induit, non sic tamen ut panis veritatem habeat. Et sicut Incarnatio hominis assumpti dicitur mysterium seu sacramentum, ita consecratio Dominici corporis sacramentum vocatur; nec sic tamen ut corpus Dominici veritatem excludat.

Haec S. Ambrosius et B. Maximus apud Algerum .

4. Quod sicut in Verbo Patris Deus factus est caro, ita in Verbo Dei panem et vinum Dei incarnati fieri et esse carnem et sanguinem catholice confitemur. Ita S. Justinus cui succinit S. Greg. Nyss. .

“Corpus, inquit, quia Deus Verbum in illo habitavit, divinam obtinuit dignitatem. Unde nunc etiam recte panem Verbo Dei sanctificatum, in Dei Verbi corpus credimus immutari. Ut enim illic Verbi Dei gratia efficit illud corpus, cujus firmamentum ex pane constabat, et ipsum etiam quodammodo panis erat: ita etiam hic panis per Verbum Dei et orationem sanctificatur; non quia comeditur eo progrediens ut Verbi corpus evadat, sicut alii cibi, sed statim per verbum in corpus mutatur, ut dictum est a Verbo: Hoc est corpus meum.”

5. Sicut praeter naturae ordinem, mira potentia ex Virgine Christus nascitur, ita supra naturam divinae virtutis ac operationis est, quod Christi corpus in altari ex pane conficitur. Ut tradit Ambrosius locis supracitatis y .

Ex his autem quibus doctores catholici utrumque divini Verbi in carnem mysterium composuere, quis fuerit Ruperti sensus, quam pura illius doctrina, quamque catholica ipsius fides, iis ipsis locis quae apposuimus, fit patentissimum. Cum enim Rupertus in cap. 2, lib. II, De div. offic. dicit quod unitas Verbi unitatem facit sacrificii, nihil sentit quod praefati scriptores non senserint; nihil loquitur quod ecclesiastici tractatores professi non fuerint, quos illius corporis quod e Virginis utero Verbum Patris assumpsit, unitatem cum eo quod in altari consecratur, ex hujus Verbi unitate explicantes, in superioribus audivimus.

Et ut facilior ac promptior primi istius ex Ruperti locis tibi sit intelligentia, attende Tuitiensem eo loci tria docuisse: 1. Verbum aeterni Patris, eadem divinae virtutis operatione de sancto altari panem, et vinum in corpus et sanguinem suum transferendo suscipere; qua nostram de Maria Virgine sibi carnem univit.

2. Panem illum quem heri sacrificavimus, et istum quem hodie vel cras sanctificabimus, non esse duo corpora: adeo ut credere aut dicere nefas sit in Ecclesia offerri Christi corpora, tot scilicet quot panes quotidie consecrantur, id est tot pene quot ministrant in Ecclesia sacerdotes.

3. Non duo corpora dici aut esse, hoc quod ex pane conficitur et in incruento immolatur sacrificio; et illud quod ex muliere factum in cruce pependit; sed unum idem esse, propter divini Verbi, in quo aeque hoc atque illud subsistit et vivit, individuam unitatem.

Et ne indoctis et incuriosis imponere videar, ipsa Ruperti verba profero, quibus illud docet; non nullis in tanti sacramenti fide adhuc titubantibus, illius veritatem, eo capite, sic obfirmans:

“Ne ergo dicas in corde tuo, Quis ascendit in coelum; hoc est Christum deducere; ut is qui in se resurgens a mortuis tuis jam non moritur, adhuc per sacri altaris hostiam, in suo mysterio pro nobis iterum immoletur. Prope est enim Verbum in ore tuo et in corde tuo, hoc est verbum fidei quod praedicamus, inquit Apostolus. Quoniam ergo prope est in ore tuo, et in corde tuo Verbum Dei, Verbum crucis Christus Dominus; si hujus verbi flumen super panem et vinum effuderis, et ordine qui ab ipso statutus est, veritatem hujus Verbi protuleris, statim de sancto altari panem ipsum et vinum in corpus et sanguinem suum transferendo, suscipit; eadem virtute, eadem potentia, vel gratia, qua nostram de Maria Virgine carnem suscipere potuit quomodo voluit.”

Post haec, alterum simul et tertium adversus eos qui corpus illud quod est in altari, dicebant non illud esse quod e Virgine natum cruci, affixum est, continuo subjicit:

“Nec duo corpora dicuntur aut sunt; hoc, quod de altari et illud quod acceptum est de utero Virginis. Quia videlicet unum idemque Verbum, unus idemque Deus sursum est in carne: hic in pane: alioquin et ille panis, quem heri sacrificavimus, et ille quem hodie vel cras sacrificabimus, plura sunt corpora; nec recte dicimus offerri ab Ecclesia corpus Christi, meliusque diceremus corpora, quia quotidie pene tot offeruntur panes (materiam hic ponit sacrificii) quot habentur in Ecclesia sacerdotes. Sed hoc prohibet causa, convincit ratio, religio respuit. Unitas enim Verbi unitatem efficit sacrificii. Similiter enim unum Verbum et olim carnem de Maria Virgine sumpsit, et nunc de altari salutarem hostiam accipit.”

Ex quo sic concludit:

“Igitur unum corpus est et quod de Maria genitum in cruce pependit, et in sancto altari oblatum, quotidie nobis ipsam innovat passionem Domini.”

In tribus his quae objecto capite Rupertus tradit, quid, precor, erroris est? Error est, quod fides catholica credit, eadem virtute divina, et eadem Spiritus sancti operatione, Christi corpus ex pane in altari confici, qua in sinu Virginis formatum est? Error est, quod catholica fides profitetur, non esse plura quae consecrantur Christi corpora; sed unum, uno etiam tempore, distantibus quantumlibet in locis, divini Verbi corpus ab Ecclesia offerri? Error est, quod divina fide certum tenemus, hoc quod in mysterio immolatur, Domini corpus, illud idem esse quod pro nobis in cruce passum, ima summis reconciliavit? Error, inquam, est, quod cuivis Catholico sapit, unum hoc esse corpus, quod unius divini Verbi corpus est, ex ipsa divini illius Verbi unitate arguere, ut unitas Verbi faciat unitatem sacrificii?

Haec majorum doctrina, haec fides est. Quid ergo Rupertus in eo capite scripsit quod sanctorum Patrum doctrinae ac fidei minus consentiat? Quid dixit quod ab impio hypostaticae impanationis errore totum non abhorreat?

Nec minus catholice Rupertus sensit in cap. 9 ejusdem libri De div. offic., in quo inquirens quae tremendi illius sacrificii materia sit eam acutissime comparat cum pontifice qui seipsum obtulit; ut ea comparationis arte, hujusce sacrificii, sicut est summi illius pontificis, materiam non simplicem exhibeat, sed compositam.

“Materia, inquit, vel substantia sacrificii, quod erat tunc quando Christus accipiens panem in sanctas ac venerabiles manus suas dixit: HOC EST CORPUS MEUM, et nunc est in manibus Pontificis nostri, non simpla est, sicut ne Pontifex ipse solius divinae vel solius humanae substantiae est.”

Quaenam autem sit illa sacrificii, sicut et pontificis, seu sacrificantis dupla substantia, his aperit:

“Est enim tam in Pontifice, quam in sacrificio divina substantia, est et terrena. Terrena in utroque est, id quod corporaliter vel localiter videri potest. Divina in utroque; Verbum invisibile est, quod in principio erat Deus apud Deum.”

Ut vero tam in sacrificio quam in Pontifice divina illa esse substantia, quae Dei Verbum est, et in sacrificio ipsum Verbi illius seu Pontificis corpus offerri, ex Christi verbis innotescat, subjungit Tuitiensis:

“Nam cum diceret idem magnus Pontifex, panem et vinum tenens, HOC EST CORPUS MEUM, HIC EST SANGUIS MEUS, vox erat Verbi incarnati, vox aeterni principii, vox antiqui consilii.”

At quomodo panis et vinum quae offeruntur, in Verbi divini corpus et sanguinem, divini verbi virtute sic transmutantur, ut unum vere sit sacrificium, et illud quod in cruce consummatum est, et illud quod in altari peragitur? Quomodo Verbum, quod humanam acceperat naturam, id est in carne manens, panis et vini accipiebat substantiam, vita media panem cum sua carne, vinum cum suo jungebat sanguine?

Modum hunc, qui modum omnem excedit, ex Ruperto intellige, ubi istam corporis illius quod in sinu Virginis Verbo Deo conjunctum est; et illius quod ex pane et vino prece mystica conficitur, ineffabilem unitatem ex divini Verbi unitate sic arguit:

“Verbum Patris carni et sanguini, quem de utero Virginis assumpserat, ac pani et vino quod de Altari assumpsit, medium interveniens unum sacrificium efficit.”

Quae quid aliud significant quam Verbum divinum, cui et illud corpus quod de Virgine sumptum est, et illud quod in altari ponitur, in personae unitatem conjunctum manet, esse quoddam veluti medium inter ista quasi duo Christi corpora, sua videlicet unitate efficiens ut jam non duo sint, sed unum corpus et unum sacrificium, cum unius divini Verbi et Christi nonnisi unum corpus sit et unum sacrificium?

Quid ergo Tuitiensis eo cap. docet quod superius explicato capite ad SS. Patrum mentem non docuisset? Ibi juxta catholicorum tractatorum et sensum et verba dixerat quod unitas Verbi unitatem facit sacrificii. Hic dicit quod Verbum medium interveniens unum efficit sacrificium. Quid ergo eo in capitulo Rupertus protulit, unde blasphemae impanationis per hypostasim jure aliquo damnandus veniat?

Nec enim Ruperti censores opponant apud eum legi, quod

“Verbum jungit panem cum carne, et vinum cum suo sanguine;”

unio autem nonnisi duorum est. Sed B. Gregorium potius audiant docentem quod

“istud sacrificium quod ante oculos sacerdotis in altari videtur, rapitur in excelsis et consociatur corpori Christi.”

An jungi magis duorum est quam consociari?

Sed et audiant Chrysostomum expresse dicentem, corpus istud, quod in fidelium mensa apponitur,

“esse unitum Christo.”

Sciant denique omnium unionum illam esse perfectissimam qua res sic transit in aliam, ut eadem ipsa sit. Haec ubi noverint. Tuitiensem non heterodoxum, sed sanctis Ecclesiae doctoribus, et orthodoxae fidei per omnia consonum aequius judicabunt.

Sed forsan grave et durum ad huc illis est quod Rupertus eo in capitulo (cap. 9 lib. II De divinis officiis), dicat panem visibilem qui de terra crevit, esse in sacrificio; visibilem panem sacrificii comedi, et sacrificium construi ex verbo Dei et ex terrae fructibus, quibus solum vivit corpus.

At quid ista huc obtrudere, quorum catholicum et genuinum sensum jam dedimus ubi sanctum hunc doctorem ab impanationis errore defendimus, ibi panis nomine a Ruperto, sicut et ab Apostolo, et ab ipso Christo, non aliud intelligi vidimus quam Christi corpus sub exterioris panis specie; vel panem et vinum, quae sunt materia ex quo fit sacrificium, per Christi Verbum in ejus corpus et sanguinem transmutanda.

“Crede et hoc, inquit Tuitiensis (lib. VI in Joan.), quia panis iste visibilis et vinum, quamvis nihil de exteriori specie mutatum sit, in alium transierint cibum, qui angelorum victus est. Panis coelestis (ipse qui dicit, ego sum panis qui de coelo descendit, Verbum scilicet Patris) panem terrenum nobis dat, quem in carnem suam transmutat: et sic Verbum, quod est panis angelorum, jamdudum caro factum, panis visibilis fit, et nihilominus de pane isto visibili vere et catholice confitemur quia corpus Christi est.”

---

“Panis videtur esse quod erat, inquit in alio loco (lib. VII in Genes., c. 32), et tamen in veritate Christus est.”

---

“Quamvis enim, ut postea scribit (lib. IV in Genes., c. 4), exteriori specie panis et vinum sit, in veritate Agnus est Dei.”

Vel ut alibi loquitur:

“Agnum Dei praedicamus.”

---

“Nec vulgaris, sed panis vitae aeternae,”

ait Rupertus explicans Exodum (lib. IV, c. 16),

“qui est corpus Christi, proponitur.”

Eo sensu panem visibilem esse in sacrificio, et comedi, atque ex eo sacrificium construi, dicere quid prohibet? Haec cum dicuntur quid movent stomachum cui sapit quod est fidei? Nonne fidei divinae est panem esse in sacrificio, de quo Veritas dicit: Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita? Nonne fidei divinae est panem in sacrificio comedi, de quo Veritas dicit: Qui manducat hunc panem, vivet in aeternum? Quid ergo fidei divinae contrarium protulit Rupertus, qui non nisi primae Veritatis verba locutus est?

Et ne in tertio et quarto loco Rupertus suam de hypostatica impanatione sententiam manifestius indicasse nonnullis videatur, utrumque simul locum sic explanabimus, ut nihil in eis obscuri aut asperi vel obtusioris possit offendere.

Rupertus in sexto libro Commentariorum, quos in Joannem edidit, hanc proponit quaestionis difficultatem:

“Quomodo panis qui hoc anno de terra creatur, corpus Christi fit quod in cruce pependit; et vinum quod praesentibus expressum est acinis, ille ejus sanguis fit, quem de latere suo fudit.”

Huic autem factum satis aestimat, si respondeatur, ut et ipse respondet,

“quod propter unitatem Dei et hominis Christi illud rectissime dictum sit, quia videlicet unus est Christus, Filius hominis cum Filio Dei qui de coelo descendit.”

Et eo uno responso omnem prius propositae quaestionis nodum sic dissolvit:

“Unitas enim Verbi, inquit, unum efficit corpus Christi, ut illud quod tunc in cruce pependit, et illud quod tunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit, una, inquam, caro et unus sanguis sit.”

Adeo ut, eo etiam loci, Rupertus nihil aliud demonstret quam corporis illius quod in cruce pependit, et illius quod in altari conficitur, individuam unitatem.

Nec enim ibi Rupertus quaerit (quod maxime observes) quomodo panis corpus Christi fit vel dicitur, sed quomodo panis fit illud Christi corpus

“quod in cruce pependit;”

nec quaerit quomodo vinum Christi sanguis fit, vel esse dicitur, sed quomodo vinum fit et est sanguis ille quem Christus

“de latere suo fudit.”

Ut non de substantiae panis unione cum corpore Christi praeposita haberetur quaestio, sed de corporis quod ex pane consecratur, cum illo quod cruci appensum est, perfecta identitate (ut hac voce utar) formata intelligeretur.

Unde ad propositae quaestionis conclusionem (quod et hic attendas) Rupertus minime ponit quod unitas Verbi facit panem dici, vel esse Christi corpus, et vinum ejus sanguinem: quod in hypostaticae unionis sensum, etsi violenter, pertraheretur; sed quod unitas Verbi unum efficit corpus Christi, ut illud quod in cruce pependit, et istud quod tunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit, unus sanguis sit. Quae hypostaticae unionis intellectum sustinere nequaquam possunt.

Hypostatica siquidem unio neutiquam facit ut ex duobus quae in uno supposito in personae duntaxat unitatem consociata sunt, una fiat aut sit, aut dicatur substantia sive natura. Sed sicut in Christo duae manent incommutatae distinctaeque substantiae in una divini Verbi substantia conjunctae, divina scilicet essentia et humana natura; et non ex his duobus una fit, aut esse dicitur: ita in Christo duo sunt et incommutata manent corpora, si in Verbo hypostatica duntaxat unione conjungitur illud quod censetur in panem, cum illo quod pependit in cruce

Ecquis enim, dato, quod fieri posse nemo negaverit, quod Verbum aeterni Patris corpus panis simul et corpus hominis assumat in personae illius divinae unitatem quis, inquam, vel intelligat, vel audeat dicere unum esse divini Verbi corpus, non duo corpora? quis intelligat vel dicere audeat hoc quod est corpus panis, illud ipsum esse quod corpus est hominis propter indivisam Verbi unitatem?

Cum ergo noster Tuitiensis hic et aliis pluribus in locis doceat corpus illud quod ore sacro conficit Ecclesia, et illud quod cruci affixit obedientia, unum esse corpus, unam carnem, unum sanguinem, et unum sacrificium, et istam corporis et sanguinis Christi unitatem, ex adducta divini Verbi unitate ubivis demonstret, omni certo certius est istius corporis unitatem, quam Rupertus tot in locis probat a sancto illo doctore non intelligi personalem seu hypostaticam, quae sicut ex duabus substantiis, unam non potest naturam constituere, sic neque ex duobus corporibus, unum potest corpus efficere. Itaque critici jam sileant, qui, falso intellectu decepti, falsam in Rupertum conjicere ausi sint. Qui si tamen hujus argumenti, quo uno falsus eorum sensus convincitur, vim et pondus non sentiant, hoc altero eos sic urgeo.

Si doctor et abbas Tuitiensis ex saepius inducta Verbi unitate ostendere tantum instituit panem et vinum cum Verbo divino in personae unitatem copulari; et ea ratione Christi carnem fieri et sanguinem, absque ulla panis et vini, secundum substantiam transmutatione, adeo ut jam ratione unionis illius hypostaticae panis et vini cum Verbo, quod caro factum est, panis iste vere Christi caro et istud vinum vere sanguis Christi dicatur; sicut in Christo, propter ejusdem divini verbi unitatem, homo vere et catholice dicitur Deus: si, inquam, id unum tot probationibus intendit Tuitiensis; et hic, quem ejus critici putant, sensus stare posset, eadem prorsus interpretandi ratione, panis et vinum vere dici possent anima Christi; panis recte dici posset Christi sanguis, et vinum posset legitime dici corpus Christi; sed et panis bene diceretur vinum, et vinum ex adverso bene panis diceretur.

Denique vere dici posset quod in sacramento panis vere est Deus; et quod in altaris sacrificio vinum vere est Verbum Patris aeterni, sicut in Christo homo vere est Deus, et similiter catholice posset efferri quod Verbum panis factum est: quod Verbum vinum factum est in sacrae mensae mysterio; quod Deus est vinum, quod Deus est panis in Ecclesiae sacramento: sicut vere et catholice credimus et confitemur quod Verbum caro factum est, et in Christo Deus est homo. Data enim panis et vini hypostatica cum verbo unione, haec omnia vera sunt, si ea posita, panis et vinum vere dici possunt Christi et Verbi divini caro et sanguis.

Impia haec et horrenda Rupertum sensisse putas, quae nec stultus fingeret nec blasphemus aut impius proferret? Dic ubi Rupertus, qui tot in libris, qui tot in paginis, istud corporis et sanguinis Christi mysterium exposuit, praedicatione vicaria dixerit Deum esse panem, Deum esse vinum; vel panem esse vinum, vinum esse panem; panem aut vinum esse animam Christi; et non solum dixerit panem et vinum esse corpus et sanguinem Christi et Verbi: sicut catholici Patres, qui divinam Verbi oeconomiam nobis explicuere, non solum nobis tradiderunt in mixtura illa ineffabili hominem esse Deum, sed et Deum esse hominem nos edocuerunt. Cum ergo Tuitiensis nihil horum de corporis et sanguinis Dominici sacramento scripserit; imo panem non nisi in Christi corpus, et vinum non nisi in ejus sanguinem transmutari, tot in locis dixerit, quid ea fingis Rupertum sensisse quae nec verbo nec scripto protulit? Quid ei errorem imponis, quo non magis in corpus quam in divinam substantiam panem mira Spiritus sancti operatione converti; nec magis Christi corpus quam Deum ex pane ab Ecclesia ore sacro confici, ex divini Verbi unitate probavit? Si impia haec et sacrilega induxisse haud dubie censendus est, qui novam hanc hypostaticae unionis panis et vini cum Verbo haeresim invexit, non dissimili profecto juris aequitate, qui tot tantae impietatis blasphemias ferre non potest, exhorruisse et ipse judicandus est eam haeresim, ex qua non minus necessario et manifeste fluerent, quam panis et vini substantiam absque ulla sui transmutatione vere esse et catholice dici Christi, sive divini Verbi corpus et sanguinem.

Ex quibus ergo hypostaticae impanationis Rupertum jam argues? Ex Verbi unitate, inquies, quam ipse probare contendit panem fieri Christi corpus in sacramento, et vinum ejus sanguinem. At quid inde? Ergo, subinferes, panem et vinum manere hypostatice unita Verbo Tuitiensis opinatus est?

Haec ergo tua ratiocinatio:

“Panis et vinum in altaris mysterio hypostatice Verbo unita manent. Ergo propter Verbi unitatem panis qui in altari sanctificatur, sive corpus quod in altari conficitur, fit ipsum Christi corpus quod in cruce pependit,”

ut inde in Rupertum sic agas:

“Rupertus docet propter unitatem Verbi panem fieri ipsum Christi corpus quod cruci affixum est; ergo et ipse panem et vinum in altaris sacramento in personae unitate Verbo conjuncta manere censuit.”

Quod in Tuitiensem male refunderes, nisi hypostaticam hanc panis et vini cum Verbo Patris unionem, quam Ruperto affigis, necessario praemittendam judicares, ex qua id alterum quod Rupertus vere docet, legitime consequeretur.

Atqui non Ruperti, sed tuus error sit, ex ista tua ratiocinatione jam videas. Ex Ruperto in Rupertum a posteriori, ut dialectici loquuntur, sic arguis:

“Panis fit et est caro Christi, et vinum sanguis ejus est, propter verbi unitatem; ergo panis et vinum Christi carni et sanguini in personae unitate seu hypostatice juncta sunt.”

Et ego ex Ruperto juxta te, pro Ruperto et in te a priori sic arguo:

“Panis et vinum Verbo divino hypostatice unita sunt, ergo panis est caro Christi, et vinum sanguis ejus est.”

Ex antecedente ista panis et vini hypostatica cum Verbo unione, consequens, illa corporis Christi unitas si bene deducitur, quidni et ex Verbi ejusdem hypostatica unione cum natura hominis, aptissime sequetur Deum esse sanguinem, aut Deum esse carnem quae est pars hominis? quidni et ex incomprehensibili illa divini Verbi unione, recte inferri posset sanguinem Christi esse carnem aut esse ipsam Christi animam, aut, reciproca praedicatione, animam Christi esse carnem, et carnem ejus esse sanguinem?

Nec enim usquam discrimen unius ab altero dabis, cum Dei in Christo non alia sit subsistentia quam carnis et sanguinis divini illius compositi: et anima, caro sanguisque in Christo aeque uni eidem Verbo hypostatice copulata sint, ac panem, vinum, carnem sanguinemque Christi in sacramento uni eidem Verbi divini supposito inconfuse et hypostatice unita ex Ruperto supponis.

Si quid discriminis in istis intercipiatur, illud est, quod videlicet caro et sanguis partes sint unius perfecti corporis quod ex illis componitur: panis autem et vinum non sic in unius totius substantialis constitutionem confluunt; sed sunt completae naturae, quae in concreto (parce logicae vocibus, ubi ratiocinationis argutias discutimus) suppositum cum importent, in propositionem possunt subjici, ut de ipsis aliud quid praedicetur, si non secundum naturam, saltem secundum suppositum.

At ista disparitatis ratio non te juvat, sed jugulat. Si enim quod partis habet rationem nec est completum, ea ferre minime potest, quae de supposito dicuntur; et idcirco dici nullatenus potest quod sanguis Christi est panis, sicut nec quod corpus Christi est Verbum Patris. Eodem prorsus argumento, quod in ordine partium est, nec subsistentem in se habet naturam, repugnat idiomatice tantum, et non formaliter (ut scholae barbaries disputat), hoc est secundum suppositum duntaxat et non secundum naturam, de altero quantumvis subsistente enuntiari. Quomodo enim quod suppositi complemento non perficitur, secundum complementi illius perfectionem, quam non habet, alteri convenire praedicabitur?

Cum itaque enuntiatio catholica perhorrescat dicere quod sanguis est panis; vel quod caro, quae pars est hominis, et Verbum Patris aeterni, licet panis et sanguis in eadem divini Verbi persona subsistant, et idem sit carnis et Verbi suppositum eadem omnino ratione, catholica doctrina refugit pronuntiare quod panis est caro Christi; aut quod vinum sanguis Christi est; etiamsi datur panem et vinum uni eidem Verbo, cui caro et sanguis Christi, hypostatice esse conjuncta.

Non minus enim dialecticae adversatur regulis, naturam aliquam, aut alicujus naturae partem, a supposito abstractam. de altero secundum suppositi rationem dici, quam hujusmodi naturam, aut incompletam ejus partem, integro alicui et completo, non formaliter, sed tantum idiomatice subjici.

Vide ergo quam turpiter in dialecticae leges, sed et quam graviter in fidei regulas pecces, dum ex eo quod, ut Rupertum sensisse confingis, panis et vinum in altaris sacramento hypostatice divino Verbo unita sunt, legitime consequi putas quod panis est caro Christi, et quod vinum Christi sanguis est.

Vide in quam portentosas quamque exsecrandas impietatis blasphemias te a te deducta compellit illatio. Si enim panis in sacramento est Christi caro, et vinum sanguis Christi est; quia panis in eodem, quo Christi caro, aeterno Verbo subsistit; et vinum in ejusdem personae unitatem cum sanguine Christi consociatum est: qui hypostaticam divini Verbi cum natura humana unionem profitetur, nonne et simili prorsus dialecticae lege, consequenter debet confiteri quod Verbum in Christo sanguis est; quod Verbum in Christo est anima Christi: et reciprocatione mutua, quod in Christo sanguis est Verbum aeterni consilii, quod in Christo rationalis anima est Sapientia Patris Filius Dei: cum Verbum divinum illud ipsum sit in Christo suppositum, in quo sanguis et anima Christi, ea quam nemo capere sufficit, virtute subsistant?

Nonne, inquam, catholice etiam dici posset Christi sanguis esse caro et anima Christi, vel e converso Christi anima esse caro, et caro esse sanguis Christi: cum in una Dei Verbi persona Christi sanguis, caro et anima complete perficiantur?

Impia haec proferre aut sentire quid prohibet? an quod, ut supra ostendi, Christi sanguis et anima non sunt integra, sed partes? quae, cum in se non importent suppositum, idiomaticae praedicationi subjici non patiuntur: at ut et supra respondi, nonne et in tua illatione, caro et sanguis supponunt pro partibus, quae cum etiam non sint completae, secundum suppositi completam rationem subjecto nequaquam possunt attribui?

Vel ergo haec horrenda admittas, quae et audire fidelis mens refugit. Vel sicut horrenda haec et impia, catholicae fidei pietate detestaris, ejusdem fidei scientia et zelo, male inductam, ex falso supposita panis et vini cum Verbo Patris hypostatica unione consequentiam respue. Et sic tandem agnoste quod etiamsi ut verum concederetur panem et vinum cum Verbo Dei hypostatice unita manere in admirabili eucharistiae sacramento, non propterea tamen dicendum foret in terribilibus et adorandis hisce mysteriis quod panis est caro Christi, nec quod vinum sanguis Christi est.

Et ita videris ipse qua censurae justitia ille qui diceret, prece sacerdotis, panem in altari Christi carnem fieri quae ligno appensa est, et vinum ejus sanguinem qui pro totius mundi peccatis effusus est, protinus de hypostatica panis et vini cum Verbo unione argueretur; cum tamen ista nulla connectat legitimae consequentiae necessitas.

Quis ergo jam adeo iniquus censor ut Rupertum per onalis istius panis et vini cum Verbo unionis reum sistere, et ex eo probare sustineat quod tractator iste catholicus catholice docuit in mysticis consecrationibus panem fieri Christi carnem, et vinum Christi sanguinem?

Non ex hac, insurget alius, enuntiatione, quae catholica est, error iste Tuitiensis educitur, sed magis ex ratione quam, in suae propositionis argumentum, ex divini Verbi unitate constanter assumit, et ex comparatione quam eo loci instituit, quod nempe, sicut de Christo ipso Veritas dicit eum ascendisse in coelum, qui erat in coelo, quatenus una eadem in Christo aeterni Verbi persona, dum suae majestatis gloria coelum compleret, in triumphi pempa, captitam videlicet ducens captivitatem, super coelos ascendebat: ita unitas Verbi, hoc est hypostatica Verbi Dei cum pane unio, efficit ut panis, etiam dum panis est, nihilominus vere dici possit et vere dicatur caro Christi.

At quacunque effugere tentes, et quocunque confugias, nostra te urget instantia. Si enim panem esse Christi carnem in altaris sacramento, sicut homo est, et dicitur Deus in Incarnationis mysterio, sensisse Rupertum ex his ejus verbis intelligis, quibus dixit quod unitas Verbi efficit ut panis, qui in incruento offertur sacrificio, illud Christi corpus sit quod in crucis supplicio immolatum est; qua interpretis fide hunc sensum auctori affingis, quem haec ejus verba non solum non habent, ut mox evincam, sed nec admitterre possunt? cum ut planum jam fecimus, unio panis et vini in unitatem personae cum Verbo; non possit efficere ut panis una Christi caro et vinum unum ejus sanguis sit vel esse dicatur.

Cum ergo abbas Tuitiensis hic et pluribus aliis in locis, nihil aliud ex adducta Verbi unitate, et ex assumpta incarnationis comparatione demonstraverit quam corpus illud, quod ex pane ore sacro Ecclesia conficit, et illud quod natum ex Virgine in ligno pependit, unam esse carnem, unum esse Christi corpus, et unum sacrificium: jam quis non videat et judicet Ruperti mentem ab impia hypostaticae impanationis haeresi omnino liberam; sed et ejus doctrinam in ipsis etiam vocibus, rationibus et comparationibus, sanctorum Patrum fidei perfecte consentientem, ut haec Ruperti cum catholicis Patribus, hac etiam in parte, concordia omnem hypostaticae impanationis notam penitissime deleat?

Plura superius sanctorum Patrum testimonia certa fide protuli, in quibus corporis illius quod in sacramento proponitur, et illius quod ligno appositum est, indivisam unitatem ex eadem, qua Rupertus, divini Verbi unitate, et incarnationis ejusdem comparatione, uno ore et una mente explicant: quos tamen hypostaticae impanationis redarguit hactenus nemo, si unum Albertinum exceperis, quem ecclesiasticae fidei extorrem ex jam adductis potentius hic confutare in promptu esset, sed extra rem foret.

Quam ergo erroris umbram habet in Ruperto, ea sive ratio, sive comparatio, quae in catholicis scriptoribus non infrequens occurrit, nulla tamen doctrinae eorum, vel fidei labe aut injuria?

Rupertus proposito loco et aliis, nihil exposuit quod Petrus Damiani, quod Remigius Antissiod., vel etiam Remensis, ut Sanctius et alii putant, quod Alcuinus, quod Damascenus, pluribus retro saeculis non expresse dixerint. Quid ergo in Ruperto novam et absurdam impanationis hypostaticae haeresim sapit?

Rupertus (l. l.), sciscitanti quomodo panis corpus Christi fit quod in cruce pependit, et quomodo vinum ille sanguis ejus fit quem de latere suo fudit, alteram, non minus difficilem quaestionem objicit, quomodo videlicet Filius hominis, qui de terra natus est, de coelo descendit. Quam si quis dissolvere potest, respondebo, quod propter unitatem Dei et hominis Christi illud rectissime dictum sit, quia scilicet unus est Christus Filius hominis cum Filio Dei, qui et in coelo et ubique erat.

“De proposita quaestione, inquit Tuitiensis (lib. VI in Joan.), non video quid dubitet. Unitas enim Verbi unum efficit corpus Christi, ut illud quod tunc in cruce pependit, et istud quod tunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit, una, inquam, caro, et unus sanguis sit.”

Ista in Ruperto. Nonne et eadem in Remigio legis , ubi eamdem quaestionem eadem ratione, eademque comparatione solvit et explicat?

“Caro, inquit, quam Verbum Dei Patris assumpsit in utero virginali in unitate suae personae, et panis qui consecratur in Ecclesia, unum corpus Christi sunt.”

Nonne haec Ruperti propositio?

Attende ad comparationem:

“Sicut enim, subjungit Remigius, ista caro corpus Christi est, ita et iste panis transit in corpus Christi; nec sunt duo corpora, sed unum.”

Nonne haec a Ruperto inducta comparatio? Nonne et ipsa haec a Ruperto data conclusio? Remigii ausculta rationem, qua et propositionis veritatem probat, et comparationis sensum explicat:

“Divinitatis enim plenitudo, ait Remigius, quae fuit in illo, replet et istum panem, et ipsa divinitas Verbi, quae implet coelum et terram et omnia quae in eis sunt, ipsa replet corpus Christi quod a multis sacerdotibus per universum orbem sanctificatur, et facit unum corpus Christi esse.”

Quae alia Ruperti ratio? quae alia Ruperti conclusio?

Si ergo ista a Remigio instituta divini Verbi oeconomiae, et eucharistici sacramenti comparatio,

“sicut illa caro quam Verbum Dei Patris assumpsit in utero virginali in unitate suae personae, corpus Christi est, ita et iste panis transit in corpus Christi; nec sunt duo corpora, sed unum,”

impanatae hypostaseos sensum nusquam habuit, ut quid cum in hac eadem a Ruperto adducta comparatione intelliges; sicut idem qui de Virgine formatus et de terra natus de coelo descendit, propter unitatem Dei et hominis Christi, ita panis qui de terra creatur, corpus Christi fit quod in cruce pependit, et vinum ille sanguis ejus fit quem de latere suo fudit?

Si Remigii ratio haec,

“ipsa enim divinitas Verbi quae implet coelum et terram, ipsa replet corpus Christi, quod a multis sacerdotibus per universum orbem sanctificatur, facit unum Christi corpus esse,”

non hypostaticam impanationem, sed corporis Christi quod ab Ecclesia conficitur, et quod in utero virginali Verbi divinitas induit, perfectam unitatem seu identitatem fidelibus tradidit; quid Ruperti eadem ipsa ratio,

“unitas enim Verbi unum efficit corpus Christi, ut illud quod in cruce pependit, et istud quod tunc Ecclesiae fides ore sacro conficit, unum corpus sit, una inquam caro et unus sanguis sit,”

hypostaticae impanationis novam impietatem invexit, cum id unum inter Remigii Rupertique doctrinam distantiae sit quod noster Tuitiensis, ut vides, longe clarius catholicam hujusce sacramenti fidem et sensum omni haereticae pravitati contrarium nobis exposuerit?

Denique Ruperti doctrinae typum in Damasceno, Alcuino, Petro Damiani et iterum in Remigio videre vis? En inspice, quae supra dedimus, ipsorum verba, et ipsa cum Ruperti objectis passibus attentus compone, ut ubi deprehenderis unam Ruperti et ipsorum fidem, unam Ruperti et ipsorum doctrinam, unam Ruperti et ipsorum vocem, tota diffugiat a Ruperti mente et verbis impanatici erroris umbra, et unum hoc tibi supersit dubium, an Rupertus in Remigio, Damasceno, Alcuino et aliis fuerit praelocutus, an Alcuinus, Damascenus, Remigius et alii in Ruperto eadem iterum fuerint post locuti.

Nemo ergo Ruperti doctrinam hypostaticae impanationis damnaverit, qui non sit et ipse damnandus, utpote qui, dum verba Ruperti ad impanationis hypostaticae errorem inflectit, et ipse catholicam Ecclesiae fidem traducat, catholicorum scriptorum videlicet doctrinam ad hujusce impietatis haeresim una cum Ruperto vi et injuria trahens.

Sed quis Catholicorum cum S. illo doctore, caeterisque SS. Patribus, id libere non profiteatur, quod adversus Tuitiensis fidem quarto loco perperam objectum est? quis, inquam, cum ipso ad illorum mentem libera rectaque fide non profiteatur, quod

“sicut de carne nostra quam Virgo Maria peperit, vere fatemur propter unitatem personae quia Deus est, sic nihilominus de pane isto visibili, quem ejusdem Verbi invisibilis divinitas assumens in carnem suam transfert, vere et catholice censemus quia corpus Christi est?”

Quis porro cum Tuitiensi eo etiam loco unde ibi arguitur, catholica voce non confiteatur, quod

“sicut Verbum caro factum est, non mutatum in carnem, ut Eutychiani somniaverant,”

sed assumendo carnem; sic idipsum Verbum jamdudum caro factum, panis visibilis sit, non mutatum in panem sed assumendo, et in unitatem personae suae transferendo panem?

Nonne

“panis visibilis vere fit”

qui illam carnem assumit, de qua ipsa Veritas dicit: Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita? Nonne panem assumit, et in unitatem personae suae transfert, qui illam carnem, quam ipse Christus vocat panem, sic assumit, ut Verbi caro vere sit, et eadem ipsa quam illud idem Verbum, Virginis in sinu, in personae unitatem sibi ineffabiliter copulavit? Haec venerabilis Ruperti fides. Nonne et nostra est?

Quid ergo critici in sancti illius abbatis doctrina temere damnant quod qui sanae sunt fidei uno ore profitentur? quid ipse Claudius iis Ruperti verbis evidenter assertam ausit dicere panis a Verbo divino assumptionem, quam cum Tuitiensi doctrina demonstravimus minime posse cohaerere ex ipsiusmet verbis et ex dialecticae regulis.

Quintum locum ex Ruperto in Rupertum adducunt, sed cujus recta fides ex saepius dictis et repetitis adeo certa est, ut absque lectoris venia hic ipsum non ausim expendere. Jam enim quis dubita:

“non ita fidem nostram censuisse ut non videat se, ut post Chrysostomum Rupertus loquitur (lib. VI in Joan.), frangere panem Dei, de quo vere et catholice fatemur quia corpus Christi est, et integrum servare Filium Dei, licet panis iste visibilis cum invisibili Filio Dei unum factus sit,”

cum vera sit ipsius caro Verbi quod caro factum est?

Quis jam dubitet quod

“Dei Filius, id est Deus et homo, habet in se virtutem effectivam, qua sibi uniat panem istum visibilem, efficiendo scilicet ut panis iste visibilis consecratus cum illa carne quae pependit in cruce una caro sit, unum sit Christi corpus.”

Quis tandem cum panis Dei frangitur, integrum tamen servari Filium Dei, ideo verum cum Ruperto non sentiat, tum quia

“sicut Deus et homo unus est Christus, sic et iste panis visibilis consecratus, cum illa carne quae pependit in cruce, una caro est, unum est Christi corpus; tum quia sicut in vera carnis morte divinitas nihil passa est, sic, ubi in altari verum Christi corpus immolatur, frangitur et manducatur; eadem Christi humanitas, quae semel passa est et resurrexit, nihil patitur, nec enim jam moritur?”

Quae fides clarius quam ista Ruperti, non panem, non corporis Christi figuram, sed ipsum verum Christi corpus in altari immolari, frangi et manducari, usquam professa est? Quae fidei professio magis expresse magisque catholice quam ista Ruperti, negare potest hypostaticam impanationem, in cujus sensu panis, ut supra certum fecimus, una Christi caro, unum Christi corpus, nec dici nec esse potest? Unum igitur, ne taedio sim, circa quintum hunc Ruperti locum observabo.

Nonnulli, quos Pater non trahebat, ad eucharisticam corporis Christi veritatem accedere dura cervice recusantes, illud opponebant quod Apostolus dicit: Christus resurgens ex mortuis jam non moritur; Christum enim toties mori putabant quoties panis iste frangitur, si panis iste in veritate Christus est. Istud incredulae impietatis litigium Rupertus, in hacce veritate tuenda per omnia firmus, nobis sic declarat:

“Istis autem, qui hodie murmurant et litigant, cum veritatem corporis et sanguinis Domini defendimus, magnam videmur servare duritiam; nam cum argumentosa fide per auctoritatem evangelicam arctati fuerint, ut negare non possint hoc Domini corpus illud esse quod pro nobis traditum est, et hunc ejus sanguinem illum esse qui pro nobis effusus est: cum, inquam, hoc illis constanter astruxerimus, ergo, inquiunt, si non figurate, sed revera panis iste Christus dicitur vel est, quotidie Christus patitur et toties moritur, quoties panis iste in commemorationem ejus frangitur; quod est contra Apostoli sententiam dicentis: Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur.”

Illud Umbraticorum objectum ut luce veritatis Rupertus dissolvat, duo haec constanter astruit, 1. Corpus hoc quod in altari immolatur, frangitur et manducatur, esse verum Christi corpus quod pro nobis traditum est. 2. Nihilominus eam ipsam Christi humanitatem, quae semel passa est et resurrexit nihil jam pati; nec enim jam moritur.

Utramque autem hanc apostolicae sententiae simul et corporis Christi in eucharistia veritatem ut defendat Tuitiensis, non pondus rationum, quod in rebus fidei vel leve vel nullum est, sed diversas ex fide adducit comparationes, quibus sensum carnalem comprimens, utcunque fidelibus explicat quomodo vera caro, quae una et vera Christi est, seu verum Christi corpus, hic immolatur, frangitur et manducatur, nec tamen Christus quid patitur, sed manet in gloria.

Istis enim similitudinibus manifestius ostendit quatenus a fide minime abhorreat diversa vel etiam pugnantia uni rei convenire; si nempe secundum diversas spectetur rationes, secundum quas id quod in se unum est, quasi duo censetur, quia diversis his modis ipsum in seipso differt.

Ea mente Rupertus, objecto loco, Isaac et arietem proponit; cum enim duo haec pro una re, uno videlicet Isaac, supponerentur, sic tamen Abraham percussit arietem, ut filium arae suppositum non laederet. In quibus tamen id discriminis ipse intercipit quod Isaac et aries non substantia, sed signo duntaxat libero, unum essent; at vero in eucharistia panis iste visibilis, cum invisibili Filio Dei unum factus est, ipsi videlicet concorporata substantia corporis illius quod est in altari.

Quapropter Tuitiensis alia, quae aptiora sunt, inducit, in quibus catholica fides de eodem diversa credit et praedicat, puta de uno Filio Dei, quod de terra natus sit, et tamen e coelo descenderit; quod immortalis cum esset, et Dominus mortis, mortem tamen subierit; quod qui jam erat in coelo, ipse tamen ascendit in coelum.

Et ex his quae animalis sensus non percipit, sed sola Christi fides agnoscit, Rupertus utcunque aperit absconditum illud divinae pietatis sacramentum, in quo Ecclesia credit sub exteriori panis specie verum esse et unum Christi corpus; illud ipsum quod in cruce pependit et surrexit a mortuis, mysticis quotidie consecrationibus immolari, frangi et manducari; nec tamen propterea Christum quidquam pati aut ullatenus mori, sed mortis victorem et inferni, in coelesti sedere gloriam.

Quasi noster Tuitiensis ad tanti explicationem mysterii populis fidelibus diceret:

“Qui sanctas Scripturas legit, is didicit arietem percussum, Isaac illaeso, cum tamen in signo una res essent. Sed qui credit, intelligit in durissimo carnis Christi supplicio et acerbissima morte divinam Christi naturam nullum passionis sensisse dolorem; cum tamen una esset, naturae istius divinae in Christo et carnis illius, persona, unus esset Dei Filius, unus Christus, Deus et homo, qui dum in cruce moritur secundum carnem, immortalis regnat secundum divinitatem.”

Ita qui credit, quidni et intelligat, dum vera Christi caro, in incruento altaris sacrificio immolatur, frangitur et manducatur, Christum nihil pati, Christum jam non mori, licet una sit Christi caro, et unum sit Christi corpus, quod, dum secundum panis speciem immolatur hic, frangitur et manducatur, secundum speciem propriam in coelo vivit mortis Dominus.

Genuinum hunc Ruperti sensum quis reprobaverit, qui Umbraticis non faveat, quos Tuitiensis vehementi eucharistiae veritatis zelo persequitur? Alter, qui nostram non solum erudiat fidem, sed et nostrae fidei pietatem accendat, quinti hujus loci sensus si quaeritur, dixeris ibi a Ruperto doceri, quod sicut Verbi divinitas, quia vita est et spiritus, a sua vita et spiritu distrahi non potuit; ipsius tamen carne crudeliter affixa cruci; ita dum Christi corpus in sacramento frangitur et manducatur, Christi tamen humanitas nihil patitur, eo quod in ista corporis Christi fractione et manducatione, spiritus a Christi corpore non sejungitur,

“sed, inquit Tuitiensis, caro simul cum spiritu, et spiritus cum carne manducatur.”

Sed ne cui durum sonet quod sanctus abbas dixerit Christi corpus frangi in altaris sacrificio, in quo exterior sola panis species disrumpi videtur, Chrysostomus audiatur , ubi haec Apostoli verba, et panis quem frangimus, liberiori hac interpretatione sic explicat:

“Quare addit (Apostolus) quem frangimus, hoc in eucharistia videre licet in cruce autem minime, sed oppositum; os enim, inquit, non conteretur. Sed quod in cruce passus non est, id in oblatione patitur propter te, frangi sustinet.”

Berengarius ipse, suam ejurans haeresim, iisdem etiam verbis auctoritate apostolica fidem catholicam professus est :

“Ore, inquit, et corde profiteor de sacramentis Dominicae mensae camdem fidem me tenere quam dominus et venerabilis papa Nicolaus et haec sancta synodus auctoritate evangelica et apostolica tenendum tradidit, mihique firmavit, scilicet panem et vinum quae in altari ponuntur, post consecrationem Domini non solum sacramentum, sed etiam verum corpus et sanguinem Domini nostii Jesu Christi esse, et sensualiter non solum sacramentum, sed in veritate Christi corpus manibus sacerdotum tractari, frangi, fidelium dentibus atteri; jurans per sanctam et homousion Trinitatem.”

Quibus verbis frangi et atteri, si Christi carnem non intelligas in partes discerpi aut comminui, sed veram Christi carnem, et non solam corporis Dominici figuram in quibuslibet minutionibus specierum panis particulis manere, et a manducantibus sumi, nihil in istis Berengarii, Chrysostomi et Ruperti vocibus offendiculi est.

Explanato itaque hoc quinto Ruperti loco, ad sextum festinus propero, ad quem nonnulli catholici hujusce doctoris scripta cursim evolventes, minus feliciter allidunt. Hi in Tuitiensi (lib. II in Exod., c. 10) legisse sibi videntur, panis et vini substantiam a Spiritu sancto non mutari aut destrui, sed a Verbo Patris assumi: unde Rupertum hypostaticam panis et vini cum aeterni consilii Verbo unionem et sensisse et docuisse nullo dubio pronuntiant.

Verum qui tot in paginis scripsit panem et vinum verti, converti, mutari et transmutari in Christi corpus et sanguinem, qui eo etiam loci diserte et expresse fatetur, panem in altari Christi corpus fieri; qui hoc quod in altari sumimus, Christum esse et Agnum Dei praedicat, quomodo sensisse vel docuisse censeri potest, panis et vini substantiam in eucharistiae sacramento non mutari?

Rupertus ibi quidem posuit panis et vini substantiam, videlicet secundum exteriorem speciem quinque sensibus subactam, non mutari aut destrui. Quod quis vel carnalis sensus non judicet? aut panem et vinum intellige non mutari; destructiva scilicet mutatione, quae nobiliorem non introducat substantiam. Quod quis catholicus non profiteatur, qui panem credit in illud unum verum Christi corpus, quod a Verbo assumptum et cruci affixum, divina Spiritus sancti operatione mutari?

Vel panem et vinum intellige Christi corpus et sanguinem sic fieri, ut tamen non mutetur in corporis et sanguinis Christi speciem, hoc est ut seipse explicat, in carnis saporem et in sanguinis horrorem. Haec, inquam, intelligat et judicet censura maturior, nec damnabit S. Ruperti fidem, sed eam laudabit in omnibus sanctorum Patrum sententiis et verba secutam.

Sed utquid, inquies, ex toties repetita Dominicae Incarnationis comparatione, et ex divini Verbi unitate tot in locis demonstrare studuisset eam carnem quae est in sacramento, illam ipsam esse quae in Virginis sinu concepta, et a Verbo Dei assumpta, in cruce transfixa est; quamvis in altaris sacrificio nec carnis sapor, nec horror sanguinis terreat, sed panis et vini suavis species ad mensam alliciat?

Opportune quidem et sapienter, adversus eos qui, Ruperti saeculo, ut notat Algerus , panem et vinum mutari dicebant in carnem et sanguinem non Christi, sed cujuslibet Filii hominis, sancti et Deo accepti; vel etiam adversus nonnullos ex scriptoribus catholicis, qui, ut in superioribus adnotavimus, aliam dicebant Christi carnem, quae in pane consecrato ab Ecclesia offertur, et aliam quae de Virgine nata in cruce appensa est.

Non extra rem igitur, sicut nec extra Patrum mentem et voces, Rupertus his in locis id unum quam maxime comprobare studuit, corpus hoc quod in altari prece mystica consecratur, illud ipsum esse Christi corpus quod ex charitatis obedientia Verbo Dei ad mortem aptatum est. Et carnis illius quae cum in altari, tum in cruce, una vera caro Verbi est, individuam unitatem non aliunde potentius quam ex divini Verbi unitate arguit. Sed nec extra fidem eucharistici sacramenti Rupertus ex incarnatae Sapientiae admirabili dispensatione, stupendum ac terribile corporis Christi explicavit mysterium; praeclara et in his Ecclesiae lumina secutus.

Extra jus ergo, et gravi non in Tuitiensem modo, sed et in Ecclesiae totius fidem ac pietatem injuria, purissimos hosce Ruperti doctrinae latices, qui a limpidissimis Ecclesiae fontibus continuo fluxerant, ad inauditas hypostaticae impanationis novitates nonnulli deducunt.

Jam ergo conticescat calumniatrix quorumdam petulantia, ne dum Ruperti fidem falso erroris nomine deturpat, catholicorum Patrum doctrinam contumeliose dehonestet. Zelus hic ex impetu magis quam ex scientia fervens jam se contineat, ne quam Ecclesia semper tenuit fidem in Ruperto incantius proscribat .

Vel si libet eos in pace quiescentium jam busta refodere, et ossa corrodere mortuorum, in hoc adamantino viro suos experiantur dentes, et cognoscent quod ita eis in ore frangentur, ut ultra neminem sub hac specie pietatis mordeant.

A Ruperti itaque doctrina procul sit cum nonnisi figuram aut signum corporis et sanguinis Christi in Dominica mensa posuisse, qui totus, non in umbra, sed in veritate; non in figura, sed re, nomine et effectu verum Christi corpus et sanguinem, sub exteriori panis et vini specie, ab Ecclesia ore sacro confici, ubivis contendit .

A Ruperti gloria procul, ab indignis Christi corpus non manducari; apud quem:

“Non nemo indigne manducare potest, sed nemo indigne manducare debet: panis namque semel consecratus nunquam postea virtutem sanctificationis amittit, aut Christi caro esse desinit, sed (lib. VI in Joan.) non prodest quidquam indigno, cujus fides sine operibus mortua est.”

A Ruperti nomine procul sacrilega impanationis fatuitas; sed ipso hortante :

“Credamus fideli Salvatori Deo in eo quod non videmus, scilicet panem et vinum, exteriori specie non mutata, transferri in veram viventis corporis et sanguinis Christi substantiam.”

---(Lib. IV in Exod., c. 7)

“Substantiarum enim ac specierum creator Deus efficaciter haec in carnem et sanguinem Christi convertit, permanente licet specie exteriori.”

Et tandem a Ruperti fide ac pietate procul esto nova et absurda hypostaticae impanationis impietas, qui plenis paginis scripsit et verbis expressis docuit panis et vini substantiam verti, converti, mutari, transmutari in illud ipsum Christi corpus quod pro nobis in cruce pependit, et in illum ejus sanguinem qui ad exhaurienda multorum peccata effusus est, panem denique illam fieri et esse carnem quam de Virgine Verbum Patris assumpsit, et in crucis ara Deo cruentatam obtulit: et vinum illum fieri ac esse sanguinem quem Christus de latere suo fudit. Quae, ut ostendimus, nec blasphema hypostaticae impanationis impietas ferre aut dicere potuisset.

Cum ergo Rupertus ea omni fide quae Ecclesiae filium, ea omni doctrina quae divini Verbi interpretem, ea omni gloria quae fidei propugnatorem, eo omni nomine quod sanctis et doctis celebrem, ea porro omni fidei pietate quae catholicum simul et sanctum decet, has omnes de corpore et sanguine Christi in eucharistia catholicas veritates aperte docuerit, easque profanis et sacrilegis erroribus firmus opposuerit: venerabilis Ruperti fide quid purius? Doctrina Ruperti quid certius? Ruperti gloria quid illustrius? Ruperti nomine quid celebrius? Ruperti denique circa adorandum corporis et sanguinis Christi sacramentum fideli pietate quid sanctius? Omni ergo deleta erroris cujuslibet nota, Rupertum Tuitiensis coenobii Patrem fide purum, doctrina certum, gloria illustrem, nomine celebrem, et erga eucharisticum corporis et sanguinis Christ, mysterium catholica pietate fidelem pariter ac sanctum libere proposui, fideliter exhibui, constanter asserui, et feliciter vindicavi, mendaces ostendens eos qui maculaverunt illum (Sap. X).