CAPUT XV. Quod dictum est:

“Speciosus forma prae filiis hominum,”

et quod primus homo tantum formatus, hic autem et forma et formatus recte dicatur.

Tandem formatum istum ab illo formato discernimus, non tantum in eo quod istum Spiritus sanctus de virginea carne, illum autem formavit Dominus Deus de limo terrae, verum et ipsa formationis dictione. Dicimus namque quia formatus ille, formatus tantum, hic autem formatus et ipsa forma est. Quod ut manifestius fiat, definite oportet dici, quid sit formatum, et quid solummodo forma. Formatum id quod constat ex materia simul et forma, simpliciter vero forma, dicitur forma carens materia. Tale autem nihil est, praeter unum Deum. Solus quippe ille est forma carens materia. Neque enim ex ulla consistit materia, quippe qui creatus vel factus non est, unde et nullis accidentibus subjacet, et incommutabilis est. Caetera formata sunt, id est ex materia formaque consistunt, ut, verbi gratia, statua. Consistit enim ex materia forte aerea vel lapidea, et forma, quamcunque artifex voluit, scilicet hominis, equi, aut caeterorum cujuslibet gentis. Sed nec ipsum aes simpliciter forma est; consistit enim ex materia sua, id est terra. Terra quoque formata est, et non simpliciter forma. Dicitur enim terra quod sit gravis et sicca. Hoc ergo formatum et forma differt quod forma simplex solus Deus est, qui formatus non est, formata vero caetera, quorum sine dubio fortissimum homo est. Nemini quippe dubium quia formatus est, et quia materia ejus terra est. At vero primus ille Adam homo tantum, hic autem secundus et Deus et homo est. Igitur formatus ille, uti ante proposuimus, formatus tantum, hic autem formatus et ipsa forma, unde et formosus vel speciosus recte dicitur, speciosus, inquam, forma prae filiis hominum (Psal. XLIV). Pulcherrimum hoc atque piissimum hujus Spiritus sancti opus est, quod interventu amoris aeterni, qui ipse est, formam Domini formato conjunxit homini, conjunctione sempiterna, conjunctione indissociabli, ita ut forma et formatus unus sit formosus, unius personae speciosus Deus et homo Jesus Christus.