CAPUT III.De decima die, et quartadecima ejusdem mensis, et de mysterio agni ejusdem.

“Decima die, inquit, mensis hujus, tollat unusquisque agnum per familias et domos suas.”

Hoc loco nihil aliud familias a domo differt, nisi quod a parietibus domus ejus habitatores.

“Per domos,”

inquit, id est inter domesticos parietes,

“et per familias vestras,”

id est, singuli ad esum familiae vestrae tolletis agnum. Sed forte familiola tam exigua sit alicubi ut ad vescendum agnum eadem hora sufficere non possit. Ait ergo:

“Si autem minor est numerus ut sufficere non possit ad vescendum agnum, assumet vicinum suum qui conjunctus est domui suae, juxta numerum animarum, quae sufficere possunt ad vescendum agnum.”

Et continuo:

“Erit autem agnus absque macula, masculus, anniculus.”

Non, inquit, licebit, ut secundum quantitatem domesticae familiolae suae, majorem quisque vel minorem tollat agnum, sed erit secundum aequalitatem, id est omnibus ubique

“masculus,”

apud omnes

“anniculus,”

id est, unius anni. Ut autem non desint qui vescantur, providebit, et de vicina domo sumet domunculae dominus.

“Juxta quem ritum tolletis et haedum.”

Hoc per anticipationem dictum est. Necdum enim ipsum tollendi agnum dixerat ritum, et jam dicit,

“juxta quem ritum tolletis et haedum.”

Et est sensus: Sive agnum sive haedum tollat quis pro causa bene erit, dummodo in tollendo, immolando, vescendo, ritum eumdem observetis. Ritum eumdem continuo subnectit:

“Et servabitis eum usque ad quartam decimam diem mensis hujus.”

Ut quid tandiu ante

“tolletis,”

tanto tempore servaturi? Videlicet ut dum ille praesto est, causa quoque ejus corda vestra sollicitet, ne sitis immemores vel imparati quia transeundem est, dum ille tot ante diebus de profectione paranda vos admonet. Quoties enim ille balatum emittit, toties quasi tubae sonitus, exituras castrorum acies excitet.

“Et immolabit eum omnis multitudo filiorum Israel, ad vesperam.”

Tot utique agni vel haedi erant quot in universa multitudine filiorum Israel domus vel familiae esse poterant. Verumtamen recte immolabis eum, dixit singulariter, non solum quia plures agni, vel plures homines sint, ut philosophi perhibent, participatione speciei unus agnus vel unus homo, sed quod magis ad rem attinet, quia in omnibus unitas sacramenti, in cunctis unius erat futuri, de quo postmodum dicendum erit.

“Et sument de sanguine agni, et ponent super postem utrumque, et in superliminaribus domorum, in quibus comedent illum.”

Cur ita fieri jubeat, primus aperire videtur, cum dicit:

“Erit autem sanguis vobis in signum in aedibus, in quibus eritis. Et videbo sanguinem, et transibo vos, nec erit in vobis plaga disperdens, quando percussero terram Aegypti.”

Et paulo post:

“Transibit enim Dominus percutiens Aegyptios.”

Ait Moyses ad seniores Israel:

“Cumque viderit sanguinem in superliminari ac in utroque poste, transcendet ostium, et non sinet percussorem ingredi.”

Non per semetipsum percutit, sed potestatem dat angelo percutienti, angelo malo, sicut et Psalmista testatur, cum dicit:

“Misit in eos iram indignationis suae, indignationem, et iram, et tribulationem, immissionem per angelos malos (Psal. LXXVII).”

Ergo nec ipsa subita Dei, sed missa in eos ira indignationis ejus est, quae transit. Et recte percussori traduntur angelo malo, postquam subjici noluerint per semetipsum corripienti, et decem plagis ad poenitentiam invitanti Deo. Porro quod ait,

“videbo,”

id est fidem vel attentam credentium exspectationem approbabo. Nec enim obliviosus est, aut errabundus incedit Deus, ut nisi signum sanguinis viderit in postibus, nesciat quibus in domibus sit, aut non sit comestus agnus, et errore deceptus percutiat pariter justos cum peccatoribus. Ita non quidem sanguis agni bibitus est; alio namque loco Scriptura dicit:

“Omne quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, excepto quod carnem cum sanguine non comedetis (Gen. IX).”

Sed nihilominus proficit, cum ejus intuitu non sinitur percussor domum ingredi.

“Et edent, inquit, carnes nocte illa assas igni, et azymos panes cum lactucis agrestibus,”

etc. Quid causae secundum litteram, vel utilitatis haec habeant, quod cum azymis panibus, et cum lactucis agrestibus agnus comedi jubetur scire non possumus. At vero quod ait:

“Nec remanebit ex eo quidquam usque mane, si quid residui fuerit, igni comburetis.”

Idcirco secundum litteram debet intelligi, quia videlicet qui comedat hoc sacrum mane, Hebraeus nullus erit, media nocte cogentibus exire Aegyptiis. Et nunquid consueverat populus ille carnes comedere crudas, ut dicatur eis,

“non edetis ex eo crudum quid?”

Porro quod

“sic, inquit, comedetis eum: Renes vestros accingetis, calceamenta habebitis in pedibus, tenentes baculos in manibus, et comedetis festinantes,”

potest idcirco factum vel dictum intelligi, ut qua hora fieret clamor in Aegypto, quod mox futurum erat mortuis omnibus primogenitis, illi essent parati, urgentibus Aegyptis et exire compellentibus nullamque omnino in proficiscendo moram facere sinentibus. Proinde jam et nos proficiscamur, videlicet ab ista litterali gloria,

“quae evacuatur,”

ad permanentem in facie Christi gloriam vivificantis Spiritus (II Cor. III).