CAPUT 4

Prima fuit tentatio de panibus, sicut scriptum est:

“Et murmuravit omnis congregatio filiorum Israel contra Mosen et Aaron in solitudine. Dixeruntque ad eos filii Israel: Utinam mortui essemus per manum Domini in terra Aegypti, quando sedebamus super ollas carnium, et comedebamus panes in saturitate. Cur eduxistis nos in desertum istud, ut occideretis omnem multitudinem fame. Dixit autem Dominus ad Mosen: Ecce ego pluam vobis panes de coelo (Exod. XVI),”

etc. Tentatio fuit haec non fidelium, sed infidelium: non quia panem petierunt, sed quia male et absque fide petierunt. Hinc est illud, salvo sacratiore intellectu,

“et tentaverunt Deum in cordibus suis, ut peterent escas animabus suis, et male locuti sunt de Deo; dixerunt: Nunquid poterit Deus parare mensam in deserto? Nunquid panem poterit dare, aut parare mensam populo suo?”

(Psal. LXXVII.) Quia sic tentaverunt, idcirco tentati sunt in eo ipso, in quo tentaverunt. Cum enim dixisset Dominus:

“Ecce ego pluam vobis panes de coelo, egrediatur populus et colligat quae sufficiant per singulos dies,”

subjunxit atque ait:

“ut tentem eum, utrum ambulet in lege mea an non. Die autem sexta parent quod inferant, et sit duplum quam colligere solebant per singulos dies.”

Quod cum fecissent, duobus modis comprobatum est quod in lege Dei non ambularent, quia, cum dictum esset eis,

“nullus relinquat ex eo in mane, non audierunt, sed dimiserunt quidam ex eis usque mane et scatere coepit vermibus atque computruit.”

Item, cum dictum esset eis,

“Sabbatum Domini est, idcirco non invenietur,”

nihilominus ingressi sunt ut colligerent, et non invenerunt.

“Dixit autem Dominus: Usquequo non vultis custodire mandata mea, et legem meam?”

Sic insipiens populus ille per hoc vitium, scilicet per gulae intemperantiam deliquit, et si recte consideres, pestis ista, scilicet vitium gulae, permaxima est vexatio generis humani, ex qua suboriuntur plurima saeva atque mortifera vitia carnis, et haec iniquitas 592 accidit ex radice peccati, quo primus homo, de quo supradictum est, vetitum lignum momordit. Quomodo iste puer Israel nostrum hoc vitium in semetipso punivit et emendavit? Primum

“quadraginta diebus, et quadraginta noctibus jejunavit,”

et deinde cum esuriret, comedere noluit ad suggestionem tentatoris.

“Quadraginta, inquam, diebus, et quadraginta noctibus jejunavit,”

et ulterius sive diutius jejunando illum affligi, nimiae fuisset severitatis. Dicit enim sacra lex, cui per omnia Deus homo factus obedire dignatus est:

“Sin autem judices eum qui peccavit, dignum viderint plagis, prosternent et coram se facient verberari. Pro mensura peccati erit et plagarum modus, ita duntaxat ut quadragenarium numerum non excedat, ne foede laceratus ante oculos tuos habeat frater tuus (Deut. XXV).”

Unus idemque puer iste saepe dictus, scilicet Christus et Judex erat et quasi reus, et coram judicante divinitate sibimet insita vera humanitas ejus prostrata, jejuniorum plagis verberabatur, non quia peccaverat, sed quia peccata gulae nostrae super se susceperat. Ulterius non debebat extendi jejunium, quia, sicut jam dictum est, sacra jubebat lex ut plagarum modus quadragenarium non excederet numerum. Itaque humilitatem flagellati jam debuit gloria sequi; non gloria inanis, sed gloria vera, gloria Dei. Inanis gloria fuisset, si secundum suggestionem tentatoris fecisset, dicentis:

“Si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant (Joan. II).”

Forte enim putas quia gloriam suam manifestavisset, si ad ejus dictum lapides facti fuissent panes, sicut in eo gloriam suam postmodum manifestavit, quod ad ejus nutum aqua in vinum conversa est; sed non ita est.

“Ubi enim hoc fecit initium signorum, et sic manifestavit gloriam suam (ibid);”

non gloria fuit inanis, sed gloria cum fructu, quem videlicet fructum protinus evangelista praesentat, dicens:

“Et crediderunt in eum discipuli ejus (ibid).”

Nunquid crederet in eum tentator insidiosus, adversarius antiquus, si lapides convertisset in panes? Dicit aliquis: Nobis ad fidem vel ad cognoscendam Dei gloriam profuisset, qui legeremus si ita factum fuisset. Imo magis hoc nobis gloriam Dei prodest quod legimus, quia testimonium suae divinitatis Dei Filius diabolo communicare dedignatus, hoc potius respondit:

“Scriptum est: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei.”

Et remoto diabolo a participatione sive praesentia refectionis,

“accesserunt angeli et ministrabant ei.”

Scriptum est autem taliter in libro Deuteronomio:

“Adduxit te Dominus Deus tuus quadraginta annis per desertum, ut affligeret te atque tentaret, et nota fierent quae in tuo animo versabantur, quia non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod egredietur, ex ore Dei (Deut. XVIII).”