|
|
“Sic enim Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret, ut omnis
qui credit in ipso non pereat, sed habeat vitam aeternam.”
|
|
Vix ex parte cognosci, vix per speculum in aenigmate (I Cor. XIII)
potest videri nunc ars Magistri hujus, qui a Deo in eo venit, maxime dum
insinuare vult, quis ipse aut unde natus sit, vel quam ob causam
venerit. Cum enim dixisset se exaltari oportere, et in se credendum
esse, rationem auditor tacitus exspectabat (qui in unum et solum Deum
credendum esse non ignorabat; quippe, qui princeps Judaeorum erat) qua
perdoceretur ut quid in Filium hominis credi oporteat. Nam si credendum
in illo est, consequitur, quia Deus est. Hoc ergo consequebatur, ut
diceret:
|
“Quia Deus sum, quia Filius Dei sum; quia Dei Patris unigenitus sum.”
|
|
Et hoc subjungit, sed cum tanto condimento sapientiae et humilitatis, ut
illum, non tam seipsum commendare vel gloriam propriam quaerere, quam
necessariam audientium salutem optare, manifestum sit.
|
“Sic enim, inquit, Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum
daret.”
|
|
Nonne hoc dicens rationabiliter ostendit, idcirco in se Filium hominis
credendum esse quia sit unigenitus Filius Dei, Patri consubstantialis?
Idcirco opportune repetit quod dixerat:
|
“Ut omnis qui credit in ipso non pereat, sed habeat vitam aeternam.”
|
|
Quantum habet gratiae et pulchritudinis, quod dum causa necessaria
poscit ut se fateatur esse Filium Dei, ostentationem declinans, imo
declinando se esse quod erat insinuans, ad commendationem dilectionis
Dei confugit dicens:
|
“Sic Deus dilexit mundum,”
|
|
cum dicere posset: Tantus ego sum, ut credentem in me totum possim
redimere mundum; tanta, inquit, dilectione Deus dilexit mundum, ut pro
illo in pretium daret Filium suum unigenitum. Daret, inquit, id est
traderet: Filio non parcens ut servum redimeret (Rom. VIII). Et quis
dicere audeat illi: Quare sic fecisti? Nunquid recte adversarius, qui
mundum captivum tenuit, criminari potest, quod haec tam misericors
dilectio vel diligens misericordia sine justitia vel absque veritate
sit? Forte superbus angelus, cum dicimus:
|
“Universae viae Domini misericordia et veritas, audet movere pennam, et
aperire os, et gannire (Isa. X):”
|
|
falsum est, inquiens. Nam quod
|
“Deus sic dilexit mundum ut Filium suum unigenitum daret,”
|
|
misericordia sine veritate est, misericordia injusta est. Cui tam
fortiter, quam fideliter in suam protervam et obscoenam faciem
resistimus dicentes: Nunquid justum erat, ut Dei dilectio cujusquam
hominis dilectione minor appareret? Nonne pater noster Abraham, pater
enim est noster, et omnium credentium, sive illorum qui ex
circumcisione, sive illorum qui ex praeputio sunt (Rom. IX; Gen. XV) in
quo justificatus est per fidem tradidit homo, erat ex illa massa, quae
tota in Adam perierat? Ecce hic obtulit Deo filium suum, et non pepercit
filio suo propter Deum. Nonne ergo salva justitia et veritate, Deus
homini debitor esse voluit, ut et Deus propter hominem Filio suo non
parceret, quia propter Deum homo filio suo non pepercit? Ubi Deus
accepta tanta justitiae causa proclamat:
|
“Per meipsum juravi, quia fecisti hanc rem et non pepercisti unigenito
tuo propter me, benedicam tibi et multiplicabo semen tuum, et possidebit
semen tuum portas inimicorum suorum, atque in te benedicentur omnes
gentes terrae (Gen. XXII).”
|
|
Quis dicere audet: Quare sic jurasti? Quare apud hominem damnati generis
juramento te obligasti, ut semen illi dare deberes, quod portas
inimicorum suorum possideret, in quo benedicerentur omnes gentes? (Ibid.
XII.) Nempe et si solius gratiae vel misericordiae est quod prius illum
vocavit et hoc semen benedictionis promittens, de Hur Chaldaeorum
eduxit; hoc sane jam veritatis quoque et justitiae est, quod in tanta
tentatione fideli et emerito, cum interpositione juramenti promisit
atque complevit. Igitur tam verax quam misericors Deus, tam constanti
veritate quam irreprehensibili misericordia,
|
“sic dilexit mundum ut Filium suum unigenitum daret,”
|
|
id est, in altitudinem crucis exaltandum traderet, ut omnis qui credit
in ipso, videlicet ejusdem patris Abrahae fidem eamdem firmiter tenens,
|
“non pereat, sed habeat vitam aeternam.”
|
|
Fide namque ille filium obtulit cum tentaretur; et unigenitum offerebat,
qui susceperat repromissiones, ad quem dictum est:
|
“Quia in Isaac vocabitur tibi semen (ibid. XXI), arbitrans quia a
mortuis suscitare potens est Deus (Rom. IV).”
|
|
Qui igitur credit in Filium Dei unigenitum, quod Deus illum dederit,
sicut promisit, et interemptum suscitaverit, et Principem ac Salvatorem
exaltaverit, hic eamdem cum illo possidet fidem, eamdem consequitur
benedictionem,
|
“ut non pereat, sed habeat vitam aeternam.”
|
|
Mundum sane quem dilexit Deus, humanum genus accipimus, id est, vivos et
mortuos. Mortuos scilicet, qui venturum in fide exspectaverunt; vivos,
qui in illum sive ex Judaeis, sive ex gentibus credituri erant. Sic enim
ait absque distinctione gentilis ac Judaei universaliter:
|
“ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam aeternam.”
|
|
Quod quia Nicodemum vel caeteros tunc temporis auditores movere poterat,
adhuc adstruit confirmatione subjuncta.
|
“Non enim misit Deus Filium suum in mundum, ut judicet mundum, sed ut
salvetur mundus per ipsum.”
|
|
Hoc profecto contra carnalem Judaeorum opinionem intulit, quibus, ut jam
dictum est, terrenum regnum et carnale saeculum Christo regnante
sperabatur adfuturum, bellis et caedibus gentium cruentum, videlicet per
occisiones hominum pacificam pararent sibi victoriam, essentque
capientes eos, qui se coeperant. Quo sensu irridendo exspectabant et
quidam haeretici mille annorum fabulam, et auream atque gemmatam in
terris Jerusalem, instaurationem templi, hostiarum sanguinem, otium
Sabbati, circumcisionis injuriam, nuptias partus, liberorum educationem,
epularum delicias, et cunctarum gentium servitutem, rursumque bella ac
triumphos et superatorum neces. Contra hunc, ut dixi, illorum sensum quo
talem exspectaverant regem Christum:
|
“Non, inquit, misit Deus Filium suum in mundum ut judicet mundum, sed ut
salvetur mundus per ipsum.”
|
|
Non, inquit, misit illum ut judicet, sed ut judicetur; non ut judicet
vel disponat ea quae in mundo sunt, sed ut judicetur et agat ea quae
salutis aeternae sunt. Unde cuidam dicenti sibi:
|
“Magister, dic fratri meo ut dividat mecum haereditatem,”
|
|
respondit sic:
|
“O homo, quis me constituit judicem aut divisorem super vos? (Luc.
XII.)”
|
|
Caeterum in ipsorum potius judicium, qui veniente Messia mundum
judicare, gentesque suo subjugare dominio, sperabant se venisse, alio
loco testatur dicens:
|
“In judicium veni in hunc mundum, ut non videntes videant, et videntes
caeci fiant (Joan. IX).”
|
|
Verumtamen nec ista spiritualia sic judicare tunc venerat, sicut
judicaturus est in majestate sua; nec saecularia vel carnalia ullo modo
judicare habebat, sed ut salvaretur mundus per ipsum: judicandus potius
quam judicaturus erat. Hac itaque judicii parte remota, de illo ad quod
venit, judicio protinus subjungit:
|
“Qui credit in eum non judicabitur; qui autem non credit jam judicatus
est.”
|
|
Ecce quem non misit Deus in mundum ut judicet mundum, quomodo sedens,
imo jam quasi exaltatus et pro signo positus judicat mundum? Claret
proinde quia non de omni judicio dixit:
|
“Non misit Deus Filium suum ut judicet mundum.”
|
|
Nam ecce judicat, ecce discernit:
|
“Qui credit in eum, inquit, non judicabitur.”
|
|
Recte, juste, fideliter. Qui enim credit in eum, hoc quoque quod supra
dixit, quod praeceptum est, credit scilicet quod nisi quis ex aqua et
Spiritu sancto renatus sit, non possit introire in regnum Dei. Hoc ille
credit, et credendo festinat renasci, renatus autem jam alius homo est,
jam novus homo est, jam a vetusto patre recessit, et ad novum accessit,
alienatus homo est, alterius semen est (Galat. III; Ephes. IV). Quare
ergo judicabitur? Quare propter Adam morietur? Quare propter peccatum
illius a Dei regno exclusus invenietur? Absit, inquit.
|
“Non judicabitur. Qui autem non credit, jam judicatus est.”
|
|
Ubi? quando? In illo patre suo, in illo peccatore antecessore suo.
Quando ille peccavit et judicatus est, quando tunica pellicea indutus et
a regno Dei ejectus est (Gen. III), tunc et iste judicatus, et cum illo
cujus
|
“in lumbis erat (Hebr. VII),”
|
|
a regno Dei expulsus est. Et quare, inquis, sic expulsus nunc et in
aeternum foris permanet?
|
“Quia non credit, inquit, in nomine unigeniti Filii Dei;”
|
|
id est, quia non credit quod oporteat eum renasci secundum unigenitum
Filium Dei, ut possit introire in regnum Dei. Idcirco is
|
“qui non credit jam judicatus est,”
|
|
id est, in illa damnatione permanet. Ille autem qui credit, judicatus
quidem et ipse tunc est, sed non judicabitur, id est, in illa damnatione
non retinebitur.
|
|