|
Audite quae Dominus loquitur: Surge, contende judicio adversum montes,
et audiant colles vocem tuam. Audiant montes judicium Domini, et fortia
fundamenta terrae, quia judicium Domini cum populo suo, et cum Israel
dijudicabitur. Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi?
Responde mihi. Quia eduxi te de terra Aegypti, et de domo servitutis
liberari te, et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et Mariam. Popule
meus, memento, quaeso, quid cogitaverit Balach rex Moab, et quid
responderit ei Balaam filius Beor de Sethin usque ad Galgala, ut
cognosceret justitias Domini. Hujusmodi verbis judicium Domini de magnis
rebus agi incipit, et sicut jam dictum est, ambae partes, scilicet
Samaria et Hierusalem, pariter conveniunt et quodammodo assistunt,
tanquam duo rei, diversas secundum merita judicii atque misericordiae
sententias excepturi. Sunt enim isti dissimiles sibi veluti alter etiam
sub judicio rebellans, alter coram judice prostratus et veniam
postulans: etenim Samaria, quae se in perpetuo schismate detinuit a domo
David et templo Domini, cujus ex regibus nullus recessit a peccatis
Jeroboam, id est, a colendis vitulis, quos ille fecit, nec saltem
comminante Deo judice captivitatem instantem, poenitentiam egit, reus
ille est qui etiam in judicio per contumaciam magis ac magis provocat
iram judicis: Hierusalem vero, quae tunc temporis nonnunquam
poenitentiam egit, cujus reges aliqui ad poenitentiam conversi sunt, ut
Manasses (II Par. XXXIII), aliqui justi fuerunt et sancti, ut David et
Ezechias et Josias: nam praeter istos, omnes in idolis peccaverunt; reus
ille est qui, coram judice prostratus, fatetur culpam, poscit et meretur
veniam. Neque enim de decem tribubus translatis in Assyrios aliquem
poenitentem, et Deo satisfacientem legimus, sed de filiis Juda ductis in
Babyloniam multum est quod miremur et compatiamur: dum et Daniel in lacu
leonum, et socii ejus in fornace Babylonica prostrati, misericordem
judicem Deum deprecantur (Dan. VI). Igitur dum proposito judicio ex
persona Domini, dicentis: Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus
fui tibi? Responde mihi, et caetera repente sese persona offert, dicens:
Quid dignum offeram Domino? curvabo Deo genua excelso? hanc arbitremur
esse Hierusalem, quae, ut jam dictum est, illo tempore poenitentiam erat
actura. Caetera vero quae repetito clamore subsequuntur, inter quae
judex proloquens, et custodisti, inquit, praecepta Amri, et omne opus
Achab, contra Samariam dicta esse non dubitemus, quae veluti reus
rebellis veniam a judice nec postulat, nec meretur. Nunc per ordinem
dicta sequamur: Audite, inquit, quae Dominus loquitur. Hoc in persona
sua propheta clamat, videlicet tanquam praeco judici sedenti obsequens,
ut paret silentium, et ad audiendum attentam faciat multitudinem. Hoc
ergo praemisso, sequuntur ea quae Dominus loquitur: Surge, contende
judicio adversum montes, et audient colles vocem tuam. De montibus et
collibus istis, adversum quos judicio contendere jubetur, diversi
expositores diversa senserunt. Nam alii angelos intelligunt, quibus
rerum humanarum commissa est procuratio, quique, ut Apostolus ait,
administratorii sunt spiritus, missi in ministerium propter eos qui
haereditatem capiunt (Hebr. I), et inde adversus eos judicio contendi
volunt, si non egerint cuncta quae ad suum pertinebant officium. Alii
vero Abraham, Isaac et Jacob, et patriarchas reliquos interpretantur,
quibus quasi auditoribus et ad judicium convocatis, populi Israel
negotium ventilandum est. Verum neutra sententia liberum habet cursum,
aut manifestis Scripturae vocibus comprobatur, praesertim cum Abraham,
Isaac et Jacob sancti atque amici Dei sunt, et sancti angeli praeterito
jam judicio divisi a malis angelis de salute sua securi, et in
beatitudine sint firmati. Quomodo ergo vel adversus istos, vel adversus
illos montes et colles libere affirmarim, quod fiat contentio judicii
divini? Ut igitur expeditior sit sensus, illud sequamur quo manifeste
nos praesens littera ducit, dum in initio cantentionis statim dicitur:
Popule meus, quid feci tibi? Denique populus Israel cujus ambas partes,
videlicet Samariam et Hierusalem, paulo ante diximus ad judicium
convocari, sub nominibus montium et collium corripitur in his verbis.
Nec vero incongrue per montes figuratur, quia pars utraque in montibus
regnabat et superbiebat, decem tribus in monte Samariae, et duae
reliquae Juda et Benjamin in monte Sion. Unde et per alium prophetam
idem Dominus: Vae igitur qui opulenti estis in Sion, et confiditis in
monte Samariae (Amos, VI). Igitur adversus montes, id est adversus
Samariam et Hierusalem in montibus habitantibus, et in montibus
confidentes, Surge, inquit, et contende judicio, et colles, id est urbes
minores illarum subappendices audiant vocem tuam. Ad hoc edictum Domini
judicium proponentis, idem praeco, id est propheta qui praelocutus
fuerat, dicens: Audite quae Dominus loquitur, rursus pro officio suo
magis ac magis attentam volens esse plebis multitudinem sive montium, id
est principum altitudinem, clamat, et dicit: Audiant montes judicium, et
fortia fundamenta terrae, quia judicium Domini cum populo suo, et cum
Israel dijudicabitur. Montes, ut jam dictum est, Samaria et Hierusalem
dicuntur, quae utraque metropolis in monte sita est. Porro fortia
fundamenta terrae, non incongrue partis utriusque reges intelligimus.
Regia namque potestas quodammodo terrae, id est populi fundamentum est.
Unde et Graeco sermone rex basileis, id est basis populi dicitur, eo
quod regibus suis populi vel caeterae dignitates innitantur, veluti
columnae basibus. Igitur et fortia fundamenta terrae tumidae, terrae
montuosae, id est reges male fortes, reges in vestris viribus et opibus
confidentes, qui subvehitis Samariam et Hierusalem quae in montibus
sitae sunt, et quod pejus est, in montibus confidunt, audite, inquit,
judicium Domini, quia quod valde timendum est, judicium Domini cum
populo suo, et cum Israel dijudicabitur. Vere enim sensato homini hoc
valde timendum est ne cum illo Deus dijudicetur: scit enim quia non
poterit illi respondere unum pro mille, ideoque prostratus postulat
dicens: Non intres in judicium cum servo tuo, Domine, quia non
justificabitur in conspectu tuo omnis vivens (Psal. CXLII). Haec
interlocuto propheta, protinus non ipse propheta cui dictum esse
videbatur, surge et contende judicio, sed ipse Dominus in sua persona,
hoc modo judicio contendere incipit. Popule meus, quid teci tibi, aut
quid molestus fui? Responde mihi. Quia eluxi te de terra Aegypti, de
demo servientium liberavi te, et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et
Mariam. Quis his loquitur judicio contendens, nisi Dominus? Quis autem
dixerat, surge et judicio contende, nisi Dominus? Ergone et jubet et
obedit una eademque persona, ut unus idemque est, et ille qui dicit, et
ille cui dicitur? Haec idcirco subtiliter percunctamur et quaerimus quia
valde nobis optabile est, ut etiam hic appareat, qui persaepe in
Scripturis Deus Deo, Dominus Domino, Pater Filio loquitur, et multa sunt
quae inter has personas dicta invenimus, quorum dulcissimum atque
clarissimum est illud, quod David in spiritu audivit, nobisque retulit
dicens: Dixit Dominus Domino meo, sede a dextris meis (Psal. CIX). Sit
igitur persona Patris quae dicit: Surge, contende judicio; sit persona
Filii quae, dicto obaudiens, judicio contendit et dicit: Popule meus,
quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi? Responde mihi. Quid enim?
Numquid quia de Virgine Maria nondum natus erat, idcirco de judicio
contendere nesciebat? Imo et praedari et spolia detrahere jam poterat.
Hinc est enim quod de illo ad alium prophetam dicitur: Voca nomen ejus,
accelera spolia detrahere, festina praedari (Isa. VIII). Quam ob causam?
Quia antequam, inquit, sciat puer vocare patrem suum et matrem suam,
auferetur fortitudo Damasci, et spolia Samariae (ibid.) quae videlicet
Damascus et Samaria tunc cunctis viribus Judam oppugnabant. Quod est
dicere: Idcirco voca nomen pueri, quem supra vocandum esse praedixit
Emmanuel (Isa. VII), accelera spolia detrahere, festina praedari, qui
priusquam nascatur in mundo patremque habeat et matrem patrem quidem
optativum, videlicet Joseph, matrem, autem naturalem, scilicet Mariam,
liberat et hactenus liberavit ab hostibus suis Judam et Hierusalem. Mira
acceleratio et inaudita festinatio. Nunquam fuit aliquis ita festinus,
ut quidpiam faceret antequam nasceretur vel conciperetur, praeter istum
solum qui prius erat Deus, de Deo Patre genitus, quam fieret homo ipse
de muliere natus. Igitur sicut vocari jussus est, accelera spolia
detrahere, festina praedari, ita et secundum praesentem causam vocari
poterat, accelera judicio, contendere festina cum Israel dijudicari;
quia videlicet in quo et toties judicatus est ut traderet hostibus, et
toties liberatus est ab hostibus Israel, unum idemque est Verbum Domini,
unus idemque Filius Dei, verus Deus judicans juste, antequam fieret homo
judicandus injuste. Nunc itaque judicio contendentis, quaestiones et
rationes audiamus. Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui?
Responde mihi. Hac percunctatione praemissa, ne vacet populo molestias
referre quas passus est in eo quod toties tradidit eum in manus gentium,
et dominati sunt ejus, qui oderunt eum: causam quoque suam istam
proponit per quam ostendat sese priorem fuisse in beneficiis, et maia
recepisse pro bonis, dum dicit: Quia eduxi te de terra Aegypti, et de
domo servientium liberavi te; et misi ante faciem tuam Mosen et Aaron et
Mariam (Num. II). Nec vero illos tantum qui erant fratres tui, verum
etiam alienigenam, videlicet Balam filium Beor, qui non erat de gente
tua, misi ante faciem tuam ad benedicendum tibi. Hoc est quod continuo
subjungit: Popule meus, memento, quaeso, quid cogitaverit Balach rex
Moab, et quid responderit ei Balaam filius Beor de Sethim usque ad
Galgalam, ut cognosceres justitias Domini. Et est sensus: Num in eo
molestus fui tibi, quod haec beneficia praestiti tibi? Quod dicit, de
Sethim usque ad Galgalam, sic intelligitur ac si dicat, de loco ad locum
pergens, mutansque loca ut totum exercitum Israel lustrarent oculis,
quasi ego non possem cum pergente pergere, et cum transeunte transire.
Et hoc feci, ut misericordiae meae et justitiae notae essent tibi. Cum
itaque praemisso quid feci tibi, aut quid molestus fui, statim
subjungit, quia eduxi te de terra Aegypti per Mosen et Aaron, et deinde
meminisse rogat, quomodo Balaam filium Beor a maledicendo cohibuerit,
quae utraque populo non molesta, sed valde fuere jucunda? simul
meminisse oportet, qualia populus econtra fecerit, ut causis comparatis
appareat in judicio opposito, quam justus Deus, et quam injustus Israel
sit. Quid enim Deo populus fecit? Nonne ipse potius molestus fuit? Ubi
illum Deus de Aegypto eduxit, ille vitulum conflatilem fecit, eique
hostias immolavit, Mosen et Aaron ante faciem populi Deus misit, populus
eosdem acerbe affligens, pene lapidavit (Exod. XXXII). Ubi Balaam Deus
cohibuit ne malediceret populo (Num. XXII), populus continuo fornicatus
est cum filiabus Madian, et initiatus est Beelphegor (Num. XXV). Caetera
percurramus, quamvis in praesenti judicio non commemoraverit Dominus,
pauca commemorasse contentus, et in omnibus, inquam, ex populo
vicissitudinem reperiemus. Ubi Deus populum in terram quam promiserat,
introduxit, populus terrae eisdem gentibus pejora fecit, inter quas
commistus, deos eorum coluit (Judic. II). Dedit Deus populo David regem
secundum cor suum, populus a domo David sese rescindens, et a templo
Dei, vitulos aureos coluit; (III Reg. XII). Tandem quod maximum est,
Deus homo factus de semine Abrahae promissiones quas promiserat illi,
implevit, et populo se praesentavit, populus illum negans crucem ei
paravit, et lancea latus ejus perforavit (Joan. XIX). Non vane ergo
judicium Domini cum populo suo et cum Israel vult dijudicari, quia magna
sunt et multa quae veniunt in quaestionem ex iniqua parte populi, quorum
quaedam propheticam hanc praecesserant, quaedam secutura erant. Nec vero
quisquam nostrum ab ejusmodi dijudicatione liberum se putet, quia nos
quoque sumus Israel, quos Dominus eduxit de Aegypto hujus saeculi, id
est de ignorantiae tenebris, et misit ante faciem nostram Mosen et Aaron
et Mariam, faciendo nos revelata facie contemplari quae per illos facta
sunt, quia in figura contigerunt, et qualem vicissitudinem quisque
nostrum Deo reddiderit, conscientia cujusque novit. Cum igitur audirimus
Deum dicentem homini, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi, non
sit in nobis cor durum et indomabile, et ferrea cervix, quia ad hoc se
taliter apponit, et taliter loquitur altissimus Deus misero homini, ut
saltem propter humilitatem Dei compunctus, dicat homo: Peccavi Domino (I
Reg. VII), secundum exemplum David, cum quo Deus taliter dignatus est
dijudicari, cum ille peccasset in Bethsabee. Ego, inquit, unxi te in
regem super Israel, et ego erui te de manu Saul et dedi tibi domum
Israel et Juda, et si parva sunt ista, adjiciam tibi multa majora (III
Reg. XII). Taliter praeloquendo mollire studuit, et per pietatem
efficere tenerum cor, ut melius et profundius vulnerare posset protinus
inferendo: Quare ergo contempsisti verbum Domini, ut faceres malum in
conspectu meo? etc. (Ibid.) Quisquis ille similiter compunctus et in
judicio salubriter vinctus loquitur ea quae protinus hic in propheta
sequuntur: Quid dignum offeram Domino? Curvem genua Deo excelso? Nunquid
offeram ei holocautomata et vitulos anniculos? Nunquid placari potest
Dominus in millibus arietum aut in multis milibus hircorum pinguium?
Nunquid dabo primogenitum meum pro scelere meo, fructum ventris mei pro
peccato animae meae? Ad singula horum praeter illud quod ait, curvem
genua Deo excelso, subaudiendum est, non, quia videlicet Deus
holocautomatibus, vitulis anniculis, arietibus et hircis pinguibus non
delectatur et, etiamsi talibus delectaretur, non esset condignum pretium
vel aequa redemptio ut pro peccato rationalis animae brutum pecus tanto
judici offeretur. Multo magis offerre primogenitum vel fructum ventris
sui pro scelere suo longe a ratione dissentit, praesertim cum hoc ipsum
facere scelus sit crudelissimae gentilitatis, licet Jephte vir fortis
immolatione filiae temerarium votum solverit (Judic. XI). In singulis
quidem et eorum qui ante nos ad poenitentiam compuncti fuerunt, unus
idemque Spiritus talia tractat, quid dignum offeram Domino, et caetera
juxta quod Apostolus loquitur: Nam quid oremus sicut oportet, nescimus;
sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus (Rom.
VIII). Verumtamen ut certum ordinem retineamus, et a superioribus non
deviemus, ubi Samariam et Hierusalem tanquam duos diserevimus reos,
quorum alter etiam sub judicio perseverat in culpa, alter satagit pro
venia. Nimirum persona haec audito judicio dicit: Quid dignum offeram
Domino? et caetera, Hierusalem est. In illa namque taliter peccata sua
confitendo emeruit, ut captivitas sua post annos septuaginta solveretur,
detentis in perpetua captivitate decem tribubus, judice Deo per alium
quoque prophetam sic praelocuto: Quia non addam ultra misereri domui
Israel, sed oblivione obliviscar eorum, et domui Juda miserebor, salvabo
eos in Domino Deo suo (Ose. I). Ubi captivum Judam sive vapulantem
Hierusalem piam de suo scelere habuisse legimus sollicitudinem, secundum
verba haec: Nunquid placari potest Dominus in millibus arietum, aut in
multis millibus hircorum pinguium? Nimirum in illa oratione apud
Danielem: Peccavimus, Domine, inique fecimus, impie egimus, et
recessimus, et declinavimus a mandatis tuis et judiciis (Dan. VI). Et
alibi: Et non est in tempore hoc princeps et propheta, et dux, neque
holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incensum, neque
locus primitiarum coram te, ut possimus invenire misericordiam, sed in
anima contrita et spiritu humilitatis suscipiamur sicut in holocaustum
arietum, et taurorum, et sicut in millibus agnorum pinguium (Dan. III)
Quid tandem dicit huic divinum responsum? Indicabo tibi, o homo, quid
sit bonum, et quid Dominus quaerat a te: Utique facere judicium,
diligere misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo. Ne ergo sis
anxius de holocautomatibus et vitulis anniculis, de millibus agnorum et
hircorum pinguium, neque de ullis omnino rebus quaecunque extra te sunt,
quia non quaerit tua Deus, sed te ipsum, non rem tuam sed spiritum tuum;
non arietem vel hircum tuum, sed cor tuum. Illud offer, nam hoc est
bonum; offer, inquam, judicium faciendo, misericordiam diligendo, et
ambulando sollicite cum Deo tuo. Quid est judicium facere, nisi judicium
Dei praevenire? Praevenis autem judicium Dei, si temetipsum prior
judicas in conspectu Dei, ne a Deo judiceris. Nam si nos ipsos
judicaremus, ait Apostolus, non utique judicaremur (I Cor. XI). Jam
quidem hoc interest inter duos reos istos, quorum alter Samaria, alter
dicitur Hierusalem, quod Samaria judicio resistit, nunquam recedendo a
vitulis suis, et idcirco Non addam illi, ait Dominus, ultra misereri,
Hierusalem autem judicio concedit, veniamque poscit, et idcirco, sed
domui, inquit, Juda miserebor, et salvabo eos in Domino Deo suo (Ose.
I). Bonum ergo quidem est sequi judicium, optimum autem facere judicium,
scilicet priusquam judicando semetipsum. Et deinde deligere, id est
diligenter quaerere misericordiam, quod est esse misericordem, ut ipse
misericordiam consequatur. Exempli gratia, sicut eo tempore fuerunt
maxime Daniel et Neemias, quorum alter, videlicet Daniel, completis
annis septuaginta desolationis Hierusalem, multum compatiens desolatae
suae genti, et posui, inquit, faciem meam ad Dominum Deum meum, rogare
et deprecari, in jejuniis, et sacco, et cinere (Dan. IX): alter,
videlicet Neemias, cumque audisset, ait, verba dicentis, et murus
Hierusalem dissipatus est, et portae ejus combustae sunt igni, sedi et
flevi, et luxi dies multos, et jejunabam, et orabam ante faciem Dei
coeli (II Esdr. I), etc. Quod deinde dicitur hic in propheta, et
sollicitum ambulare cum Deo tuo, idem est ac si dicat, et deinceps
cavere a peccato. Ejusmodi sollicitudo tanta Danieli et sociis ejus in
eadem captivitate exstitit ut ne quidem de mensa regis, et de vino potus
ejus pollui paterentur. His dictis ad personam quae percunctata fuerat,
dicendo: Quid dignum offeram Domino? et caetera, confestim quasi
quaereret, cum igitur fecero haec ut indicasti mihi, quid consequetur,
subjunxit atque ait: Vox Domini ad civitatem clamat, erit salus
timentibus nomen meum. Personam expressit manifestius, quam supra
diximus esse Hierusalem, veluti reum sub judicio confitentem atque
poenitentem, altero in malis perseverante, scilicet Samariae, id est
decem tribus, contra quas protinus nequaquam remisso clamore taliter
invehitur. Audite, tribus. Et quis approbabit illud? Adhuc ignis in domo
impii, thesauri iniquitatis, et mensura minor irae plena. Num
justificabo stateram impiam, et saccelli pondera dolosa, in quibus
divites ejus repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea loquebantur
mendacium, et lingua eorum fraudulenta in ore ipsorum? Et ego ergo coepi
percutere te perditione super peccatis tuis. Tu comedes et non
saturaberis, et humiliatio tua in medio tui. Apprehendes, et non
salvabis; et quos salvaveris, in gladium dabo. Tu seminabis, et non
metes; tu calcabis olivam, et non ungeris oleo, et mustum et non bibes
vinum. Et custodisti praecepta Amri, et omne opus domus Achab, et
ambulasti in voluntatibus eorum, ut darem te in perditionem, et
habitantes in ea in sibilum, et opprobrium populi portabitis. Manifeste
divisus est clamor Domini, verba consolatoria denuntians civitati,
scilicet Hierusalem, quod sit salus timentibus nomen Domini, filiis ejus
de captivitate reversuris. Decem vero tribubus qualia merentur? Audite,
inquit, tribus, subauditur opus vestrum, quod nunc in judicio Domini
arguitur. Et quis approbabit illud? Videlicet nemo probus, nemo nisi
improbus, cujus et si cupiditas approbat, ratio tamen improbat.
Verumtamen in judicio, dum res ostenditur nuda, mirum est si vel
improbus approbare audeat pertinaci impudentia. Quid est illud? Adhuc
ignis in domo impii, thesauri iniquitatis, mensura minor irae plena.
Quasi unum crimen decem tribuum in judicium adducit, sed per illud unum,
caetera quoque simul omnia comprehendit. Et recte, nam radix omnium
malorum avaritia (I Tim. VI). Ipsam avaritiam convenienter nomine ignis
denotat. Sunt enim haec similia. Denique ignis nunquam dicit: Sufficit,
ait Sapientia (Prov. XXX), et avarus non implebitur pecunia (Eccl. V),
igitur adhuc ignis in domo impii, id est adhuc avaritia, quae est
simulacrorum servitus (Coloss. III), adeo regnat in Samaria ut aurum
colat tanquam Deum, colit enim aurea simulacra vitulorum. Quod dicit,
adhuc, longiturnitatem, perseverantiam peccati significat; quia
videlicet ex quo Jeroboam illos fecit vitulos, per tot annos vel
tempora, tot succedentibus vel demutatis regibus, tot signis et
prodigiis per Eliseum et Eliam exhibitis cultus eorumdem vitulorum
perseverat, et nullus omnino regum a peccatis Jeroboam recesserat, usque
ad ultimum Osee filium Hela, qui regnare coepit in Samaria anno
duodecimo regis Juda Achaz (IV Reg. XV), sub quo ipse prophetabat.
Igitur adhuc ignis in domo impii, nimis diu perseveravit satiabilis
avaritia in vobis, o decem tribus, quae estis domus impii, scilicet
Jeroboam qui vos peccare fecit, cui vos tanquam Domino domus ad malum
deseruistis, cum deberetis esse domus Domini Dei. Quod nomine ignis, ut
jam dictum est, avaritia debeat intelligi, sequens littera satis innuit.
Cum enim dixisset, adhuc ignis in domo impii, statim subjunxit, thesauri
iniquitatis, et mensura minor irae plena. Num justificabo stateram
impiam et saccelli pondera dolosa, in quibus divites ejus repleti sunt
iniquitate, et habitantes in ea loquebantur mendacium, et lingua eorum
fraudulenta in ore ipsorum? Mensura minor, quam lex Domini interdicit,
et dolosa, id est non aequa pondera, dum in alio pondere venduntur, in
alio emuntur. Mercimonia profecto avaritiae instrumenta sunt. Et hic est
vere ignis, qui et cuncta bona destruit, et nunquam dicit: Sufficit
(Prov. XXX). Num, inquit, haec ego justificabo? Non utique, sed
condemnabo. Minor mensura, minorem capiens venalem substantiam, majorem
capit iram in sinum vestrum refundendum. Siquidem pauperes hoc facerent,
poterat inopia scelus necessitate defendere, nunc vero divites, ait, in
eis repleti sunt iniquitate, id est divitiis iniquis, quae congregantur
ex iniquitate, et habitantes in ea, subauditur domo impii, loquuntur,
ait, mendacium, et lingua eorum fraudulenta in ore eorum, quia videlicet
congregationem divitiarum sequitur mendacium, et manu assueta thesauros
condere fraudulentam linguam possidet. Veritas paupertatem parit. Et ego
ergo, inquit, coepi percutere te perditione super peccatis tuis,
subauditur, et percutere non desinam usque ad consummatam perditionem,
quoniam perseveras in peccatis. Ac si dicat: Propterea jam saepe misi
contra regem Assyriorum, et quia tu in peccatis perseveras, mittam illum
iterum. Nam, quia iste in diebus Joathan, Achaz et Ezechiae prophetavit,
opportune nunc historiae series ad memoriam redit, pro eo quod ait: Et
ego ergo coepi percutere te perditione super peccatis tuis. Denique anno
duodecimo Achaz regnavit Ozee in Samaria super Israel, ascenditque
contra eum Salmanasar rex Assyriorum, et factus est ei Ozee servus,
reddebatque tributa (IV Reg. XVII). Haec fuit incoeptio percussionis, de
qua nunc dicit: Et ego ergo coepi percutere te perditione. Sequitur
autem: Cum autem deprehendisset rex Assyriorum Ozee, quod rebellare
nitens misisset nuntios ad Sua regem Aegypti, ne praestaret tributa regi
Assyriorum, sicut singulis annis solitus erat, obsedit eum, et vinctum
eum misit in carcerem, pervagatusque est omnem terram. Et ascendens
Samariam, obsedit eam tribus annis. Anno autem nono Ozee, coepit rex
Assyriorum Samariam, et transtulit in Assyrios, posuitque eos in Ayla,
et in Abor, juxta fluvium Gozam in civitatibus Medorum (ibid.). Hic
annus erat sextus Ezechiae, nonus autem ejusdem Ozee, qui regnare
coeperat anno duodecimo Achaz. Nam ut illic infra rursus scriptum est,
post annos tres anno sexto Ezechiae, id est nono anno Osee regis Israel,
capta est Samaria, et transtulit rex Assyriorum Israel in Assyrios.
Igitur cum dicit: Et ego ergo coepi percutere te perditione super
peccatis tuis, statimque subjungit: Tu comedes et non saturaberis, et
humiliatio tua in medio tui; apprehendes et non salvabis, et quos
salvaveris in gladium dabo; tu seminabis et non metes, tu calcabis
olivam, et non ungeris oleo, et mustum et non bibes vinum. Cum, inquam,
et illa de praeterito, et ista de futuro tempore dicit, hoc datur
intelligi, quod inter utrumque ascensum Assyriorum iste prophetaverit
hunc sermonem, qui sic incipit: Popule meus, quid feci tibi, aut quid
molestus fui tibi, et de primo quidem illorum ascensu dixerit Dominus,
et ego coepi percutere te, scilicet in eo quod hostibus tributarius es
factus; de secundo autem, tu comedes et non saturaberis, et humiliatio
tua in medio tui, et caetera, videlicet quia et tu, Israel, captivus
migrabis, et rex tuus Ozee vinctus mittetur in carcerem. Quod dicit, et
humiliatio tua in medio tui, quae videlicet humiliatio tam carcer Ozee
regis quam captivitas totius populi valet intelligi, talis dictio est,
qualis et illa, sanguis tuus super caput tuum erit (III Reg. II), id est
perditio tua de temetipso erit, nec imputabitur alii rectius quam tibi,
dum recipis quod mereris, nec ignorare potes quin justum sit. Quod
deinde subjungit, apprehendes et non salvabis, et quod salvaveris, in
gladium dabo, hoc improperare videtur Ozee regi, quod non potius ad Deum
conversus est, sed misit nuntios, ut jam supra dictum est, ad regem
Aegypti (IV Reg. XVII), ut apprehenderet eum, quasi paxillum sive
baculum cui posset inniti. Hoc facto utique nec suos, nec semetipsum
salvabit, subauditur, a tributis regis Assyriorum solvendis, imo quos
ita salvare putavit, eos Dominus in gladium dedit, quia maxime propter
hoc rex Assyriorum iratus ascendit, et cepit eos non sine voluntate et
judicio Domini. Dum tandem dicit, tu seminabis, et non metes, tu
calcabis olivam, et non ungeris oleo; et mustum et non bibes vinum, per
singula dicta magnum illi facit tormentum, quorum cor omnino rebus
ejusmodi erat deditum. Tanta cupiditate vel avaritia, quanta
praecedentia verba denotaverunt. Nam quanto quisque majore laborat morbo
avaritiae, tanto magis cruciatur audiendo vel videndo quod ipse
seminavit, ungi oleo, et bibere vinum, quod ipse usque ad calcatorium
elaboravit, et in apothecam recondidit. Quod vero per conjunctionem
apponit, dicendo: Et custodisti praecepta Amri, illi priori versiculo
copulatur: Adhuc ignis in domo impii thesauri iniquitatis, et mensura
minor irae plena. Fuit autem Amri pater Achab, et hic Samariam
aedificavit sicut scriptum est: Et regnavit Amri super Israel duodecim
annis. In Chersa regnavit sex annis, emitque montem Samariae a Somer
quobus talentis argenti et aedificavit eam, et vocavit nomen civitatis
quam exstruxerat ex nomine Somer domini montis Samariae. Fecit autem
Amri malum in conspectu Domini et operatus est nequiter super omnes qui
fuerunt ante cum (III Reg. XVI). In hoc denotantur praecepta ejusdem
Amri, quae custodisti, inquit, quia videlicet praecepta Hieroboam, quae
dederat formatis vitulis, dicens: Nolite ultra descendere in Hierusalem.
Ecce dii tui, Israel, qui te eduxerunt de terra Aegypti (III Reg. XII),
iste confirmavit aedificando aliam metropolim, scilicet Samariam,
adversus antiquam et legitimam metropolim Hierusalem civitatem David. Et
iste quidem praecepta Jeroboam taliter confirmando, sua praecepta esse
fecit, Achab autem filius ejus ampliavit. Idirco cum dixisset et
custodisti praecepta Amri, addidit, et omne opus domus Achab. Quod enim
fuit opus domus Achab? Regnavit in Samaria viginti et duobus annis; et
fecit malum in conspectu Domini, super omnes qui fuerunt ante eum. Nec
suffecit ei ut ambularet in peccatis Jeroboam, insuper duxit uxorem
Jezabel filiam Ethbaal regis Sydoniorum, et abiit, et servivit Baa. in
templo, quod aedificaverat in Samaria, et plantavit lucum (III Reg.
XVI). Deinde hoc domus ejus, id est ipsius et uxoris ejus Jezabel opus
fuit quod occidederunt prophetas Domini, in tantum ut diceret Helias,
putans solum se esse relictum: Domine, altaria tua destruxerunt, et
prophetas tuos occiderunt gladio; derelictus sum ego solus, et quaerunt
animam meam ut auferant eam (III Reg. XIX). Illorum talia praecepta et
opera tu custodisti. Nunquam enim a peccatis eorum recessisti tu,
Israel, sive tu, Ozee, rex Israel, cujus in diebus tecum punitur Israel,
et ambulasti in vanitatibus eorum, provocans me in tantum, ut darem te
in perditionem, quod justum est, et habitantes in ea, subauditur domo
Achab, quae est Samaria, in sibilum, id est in derisum, et opprobrium
populi portabitis, videlicet vos reges impii, quia vestrum scelus,
vestrumque deliramentum est quidquid patitur Israel. Sive ut e converso
dictum sit, totum patitur Israel quidquid vos delirastis. Sequitur:
|
|