CAPUT 24

At vero haereticus malitiae pulvere caecatus, ubi legit - Quia Pater Filio vitam dedit habere in seipso, et quia potestatem dedit ei judicium facere; unde, inquit, aequalis est Patri Filius, qui non viveret, nisi Pater illi vitam daret; qui non judicaret, nisi Pater potestatem faceret, judicium illi concederet. Qui haec dicens, utique ignorat qua de re agatur; nescit omnino intentionis caput, nec videt totius rationis corpus, cujus membra violenter discerpere conatur. A quo si perconteris, quomodo Pater in semetipso vitam habere dicatur, cum ipse vita sit, profecto respondere idoneum nil poterit ac proinde suomet judicio convincetur, quod consequenter nec illud intellexerit, quomodo vitam eamdem Filio in semetipso habere dederit. Igitur ad elucidandam praesentem sententiam, cum ipsius qua deprompta est, divinae rationis ope accedendum est:

“Sicut enim, inquit, Pater vitam habet in seipso, sic dedit et Filio vitam habere in semetipso.”

Nequaquam illud nostrae considerationis praeterire debet oculum quo [quam] diligenter litterae lineamenta compaginata sunt, dum non ait absolute: Sicut habet Pater vitam in semetipso. Quod patenter nobis innuit, scientiam hanc praecedentis esse subsecutivam, et causa illius approbandae, quod apud rhetores maxime usitatum est, rationabiliter esse subjunctum. Praecedens autem sententia haec erat.

“Amen, amen dico vobis quia venit hora et nunc est, quando mortui audient vocem Filii Dei, et qui audierint vivent.”

Denique ad hanc ejus propositionem illi auditores, imo adversatores insanire poterant cur non dixisset: Mortui audient vocem Dei, sed cum diligenti distinctione personarum.

“Audient, inquit, vocem Filii Dei.”

At ille in hoc stabat, ut vitam mortuorum non minus de Filio quam de Patre pendere comprobaret, nec posse quemquam suscitari, nisi Filium aeque ut Patrem honorificaret. Hoc, inquam, intendebat, non illud quomodo ipse Pater viveret, aut quomodo Filium vivificasset, quod vel in praesenti sententia suspicari, qua dicit:

“Sicut enim habet Pater vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam habere in semetipso,”

stultum et erroneum est. Non enim de vita Dei, qui ipse sibi vita est; non de vivificatione Filii Dei, qui aeque sibi vita est, sed de suscitatione et vivificatione mortuorum sermo est. Cum ergo dixisset:

“Mortui audient vocem Filii Dei,”

videlicet Filii aeque, ut Patris vocem, ad vivificandos mortuos necessariam esse perhibens, rationabiliter subjunxit, dicens:

“Sicut enim habet Pater, in semetipso vitam sic dedit et Filio vitam habere in semetipso.”

Ac si dicat: Idcirco dixi, quia

“mortui audient vocem Filii Dei,”

in qua dictione clara est distinctio personarum Patris et Filii, quia

“sicut Pater habet vitam in semetipso,”

scilicet vitam hominum, id est, virtutem vel operationem effectivam vitae hominum mortuorum, et non aliunde petit, nec alicubi habet nisi in semetipso,

“sic dedit et Filio vitam habere in semetipso,”

id est, partem maximam operationis ejusdem illi imposuit, ut et ipse mortuos vivificaret in semetipso, videlicet non ut Paulo, aut Cephae, sive Apollo, quibus et si datum est vitam habere, id est vivificare, mortuos nulli tamen eorum datum est eamdem vitam habere in semetipso. Nec potest qui quemquam vivificare per injunctum sibi vitae officium, nisi cooperante Deo. Quod per similitudinem Paulus exprimens:

“Ego, inquit, plantavi, Apollo rigavit, Deus autem dedit incrementum (II Cor. III).”

Aequalis igitur Patri Filius est, cui Pater dedit vitam habere in semetipso, id est, quem misit vivificare mortuos de semetipso. Et quia multum laboris illi imposuit, plusque in vivificandis mortuis persona Filii laboravit:

“est enim Filius hominis,”

id est, homo factus est solus in persona sua Filius Dei, idcirco potestatem quoque dedit ei judicium faciendi. Cum enim Deus hominem faceret non ignorans, sed optime sciens quod peccando moriturus esset, opus ejusdem hominis beata Trinitas ita sibimet distribuit, ut Pater conderet, Filius redimeret, Spiritus sanctus igniret. Non enim absque magno consilio (quod cum summa reverentia dicendum est) sancta Trinitas hominem facere dignata est, distributa propria parte operis cuique personae, quamvis inseparabilis Trinitas inseparabiliter operetur, tam plasmationem quam redemptionem, quam et instructionem vel illuminationem humanae substantiae. Hanc distributionem in eo debemus intelligere, quod dictum est in consilio Trinitatis individuae:

“Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram (Gen. I; Psal. CIII).”

Patris quippe opus proprium exstitit prima creatio hominis quam partem operis sibi assumpsit; nullatenus tamen absque cooperatione Filii, cum hominem sicut et in omnia sapientia fecerit, quae est hic Filius Dei, neque absque cooperatione Spiritus sancti, cum per illum in faciem cordis ejus spiraculum vitae inspiraverit (Gen. II), ut conderetur homo non solum ad imaginem Dei, id est aeterni sive rationalis, sed etiam ad similitudinem Dei, id est, ut haberet unde esset Deo similis vel imitator bonitatis Dei. Redemptio vero hominis, cujus ministerium Pater Filio dedit, proprium est opus ejusdem Filii Dei. Solus quippe Filius in persona sua incarnatus vel homo factus est, solus pro redemptione hominis passus et mortuus est, et resurrexit, cooperante tamen utraque persona, Patris et Spiritus sancti. Nam et Pater illum de secretis suis misit in uterum Virginis, et de Spiritu sancto, id est, de operatione Spiritus sancti eadem illum Virgo concepit. De Spiritu sancto vel ejus operatione propria dicendum erit in aliis hujus Evangelii locis. Haec distributio vitae hominum hic intelligenda est, quam videlicet vitam

“sicut Pater in semetipso,”

sic et Filius nullius indigens, habet in semetipso. Quod profecto ex Scripturae sacrae verbis patenter innuitur. Cum enim dicitur,

“quia Deus formavit hominem de limo terrae,”

et subjungitur:

“et inspiravit in faciem ejus spiraculum vitae (Gen. II),”

quid aliud innuitur, nisi quia substantiam quidem hominis aliunde, quam de seipso fecit, sed bonam et beatam vitam in semetipso habens, de semetipso in faciem cordis ejus inspiravit? Cum autem Filius hominem redimens, sacramenta salutis et vitae ejus, id est, sanguinem et aquam de semetipso effudit, jamque redivivus in faciem discipulorum suorum insufflavit (Joan. IX), nonne et ipse vitam nostram in semetipso se habere potenter ostendit? Igitur quia vita nostra, quae cum Christo abscondita est in Deo (Colos. III), sicut in integrum a Filio restituta est post mortem, quae invidia diaboli in mundum introierat (Sap. II), sicut a Patre ante mortem illam constituta fuerat; et dante, id est praecipiente Patre factum est, dicente alibi Filio:

“Et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio,”

recte nunc dictum est, quia:

“Sicut Pater vitam in semetipso, sic dedit et Filio vitam habere in semetipso.”

Et quia Filius in persona sua majore opera non sine crucis et mortis injuria, redemit hominem, cujus et lutum ipse assumpsit homo dignatus fieri (Joan. XIV); majore, inquam, opera in eo quod haec obedienter pertulit, quam Pater in eo quod hominem de luto plasmavit, recte nunc additum est:

“Et potestatem dedit ei judicium facere, quia Filius hominis est.”

Unde et haeres dicitur, non mortui Patris, sed mortuae haereditatis quam, quia Deo Patri perierat, Filius resuscitans iterum possidet jure illa ejus haereditas dicitur et est, cujus vitae dispendio reparata est. Cum autem dicit:

“Et potestatem dedit ei judicium facere, quia Filius hominis est,”

et nihilo dominatio Patris diminuta est, quin potius honori ejus proficit Filio data potestas judicandi, dum Filius judicando regnum, ut ait Apostolus, tradat (I Cor. XV), id est, acquirat Deo et Patri, primum acto judicio mundi, quo princeps mundi hujus, illo per mortem suam triumphante, foras ejicitur (Joan. XII); deinde peracto finali judicio, post quod erit finis, ut idem Apostolus ait, cum tradiderit et acquisierit regnum Deo et Patri (Joan. XXI), et tunc ipse Filius subjectus erit ei qui sibi subjecit omnia, ut sit Deus omnia in omnibus; subjectus, inquam, non subjectione servili, sed amore inseparabili, non specie diversitatis, sed unitate individuae charitatis: inferior quidem secundum naturam hominis, compar secundum naturam Dei, et sic honorificandus semper, sicut et Pater gloria et honore aeterni imperii. De quo finali judicio mox subditur: