CAPUT XIX. Promissiones legis cum conditione, promissiones autem Abrahae et Davidi absque conditione factas fuisse.

Ad hunc sensum pertinet illud Apostoli ad Romanos:

“Non enim per legem promissio Abrahae aut semini ejus, ut haeres esset mundi, sed per justitiam fidei. Si enim ii qui ad legem pertinent, haeredes sunt, exinanita est fides, abolita est promissio; lex enim iram operatur, ubi enim non est lex, nec praevaricatio, ideo ex fide ut secundum gratiam firma sit promissio omni semini Abrahae, non ei, qui ex lege est solum, sed ei, qui ex fide est Abrahae, qui est pater omnium nostrum, sicut scriptum est: Quia patrem multarum gentium posui te ante Deum, cui credidisti (Rom. IV).”

Cum haec dicit, revera Deum justificat in sermonibus ejus, ut apud illos, quibus legem dedit, vel qui ex lege sunt, non quasi debitor teneatur, vincatque cum judicatur. Apud illos autem, qui ex fide sunt Abrahae, debitor fuisse non negetur. Lex namque tota conditionalis est, et sub conditione dari coepit in monte Sinai, mense tertio egressionis filiorum Israel de terra Aegypti, praemisso namque hoc:

“Vos ipsi vidistis quae fecerim Aegyptiis, quomodo portaverim vos super alas aquilarum (Exod. XIX).”

Statim mandata et legem daturus sic incipit:

“Si ergo audieritis vocem meam, et custodieritis pactum meum, eritis mihi in peculium de cunctis populis. Mea est enim omnis terra, et vos eritis mihi regnum sacerdotale, et gens sancta.”

Sub hoc tenore conditionis tota lex procedit.

“Si, inquit, postquam audieritis haec judicia, et custodieritis ea, et feceritis, custodiet et Dominus Deus tuus pactum tibi, et misericordiam quam juravit patribus tuis (Deut. VI),”

et caetera. Cum ergo tanta multitudo eorum qui ex lege sunt, vel esse volunt, excluditur ut non sint in peculium Domino juxta praescriptam sponsionem ejus, nunquid propter in hoc judicium vocandus est Deus? Judicetur quidem, quoniam et ipse praesto est, dicens in Isaia:

“Quis est qui judicetur mecum, veniat;”

judicetur, inquam, sed statim vincit, quia videlicet illi non custodierunt quod in conditione positum fuit, id est, non audierunt vocem ejus, non custodierunt pactum ejus, imo

“omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt, non est qui faciat bonum, non est usque ad unum (Psal. LII).”

Atque hoc modo lex iram operatur, dum in judicio recitat illud quod in conditione posuit Deus, proinde melius quod absque conditione facta promissio, et cum juramento firmata est repromissio. Non enim dixit Deus ad Abraham: Si hoc vel illud feceris, si sic vel sic ambulaveris, si haec vel illa mandata mea custodieris, in semine tuo benedicentur omnes gentes, sed absque ulla, ut jam dictum est, conditione, et omnino de futurorum observationibus tacens:

“Per memetipsum, inquit, juravi quia fecisti rem hanc, et non pepercisti filio tuo unigenito, benedicam tibi, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quoniam obedisti voci meae (Gen. XXII).”

Hinc Apostolus ad Romanos:

“Ubi, inquit, non est lex, nec praevaricatio (Rom. IV);”

quomodo enim propter aliquam iniquitatis abundantiam, vel ipsi Abrahae, vel posteris ejus subtrahere posset tanquam praevaricatoribus justitia Dei, quod taliter promisit. Non fuit ibi lex, id est, conditio de futura observatione cujusquam mandati, et idcirco nec praevaricatio nominari posset in aliquo peccato, per quam liceret Deo (quoniam verax est) mutare verbum suae promissionis (Joan. III).