|
Primus in ordine duodecim prophetarum ponitur Osee. Hujus ad
intelligentiam quanto sapientiae lumine opus sit, ipse non leviter
innuit, cum in calce voluminis ita dicit: Quis sapiens, et intelliget
ista? intelligens, et sciet haec? (Ose. XIV.) Sic namque admirando
interrogans, interrogando admirans satis affirmat quod diligenter et
multa cum industria pretiosas in angusta littera quam profundissime
absconderit spiritualis intelligentiae margaritas, adeo ut quisquis
eorum qui meditantur in lege Domini, totis sancti studii viribus
adhibitis, eas invenerit, hic vere sapiens atque intelligens reputandus
sit. Dicit ergo quis: Quorsum tendebat talis diligentia? Nunquid sanctus
prophetiae spiritus, qui in isto atque in caeteris loquebatur, sensus
sui thesaurum nobis occultum esse volebat? Nunquid benevolus non est
spiritus sapientiae propheticae, et idcirco taliter se abscondebat, ut
nos eam aut vix aut nunquam possemus invenire? imo ut inveniri posset,
idcirco sapientia haec abscondita, et thesaurus hic occultus est. Nisi
enim sese abscondisset, nimirum hodie inveniri non posset. Hoc tunc
demum recte advertis, si statum temporis illius rite perpendis. Nunquid
enim prophetae suis quique temporibus tam libere loquebantur quam
licenter hodie leguntur? Nunquid non in multa formidine prophetabunt?
Dicit namque unus ipsorum: Si occiditur in sanctuario Domini sacerdos et
propheta (Thren. II), formido et laqueus facta est vaticinatio et
contritio (Thren. III). Siquidem vaticinantes occidebantur, et ipsa
vaticinatio laqueus fiebat illis, ut quasi juste et rationabiliter
occidi viderentur. Exempli gratia: Isaiae, quamvis esset sanctus et
nobilis, utpote cujus Manasses rex gener exstitit, id quod vaticinatus
fuerat, dicendo: Vidi Dominum sedentem super solium excelsum et elevatum
(Isa. VI), laqueus fuit. Nam in lege Dominus dicit Moysi: Non enim
videbit me homo, et vivere potest (Exod. XXXIII). Ergo apud judices
iniquos quasi ex ore et vaticinatione sua illaqueatus est, quod sanctae
legi et ipsi Domino contraria dicere praesumpsisset, scribendo se
Dominum vidisse, cum Dominus dixisset se non posse videri ab homine;
atque ita habito quasi judicio condemnatus est. Denique ab hoc illum
Hebraei a jam dicto ipsius genero Manasse sectum esse perhibent. Quid
putas illi evenisset si, quemadmodum dixerat: Vidi Dominum sedentem
super solium excelsum et elevatum, ita etiam nudo sermone dixisset
quomodo vel quali ordine idem Dominus ab ipsis Judaeis crucifigendus et
tunc demum resurgendo ex mortuis in illud excelsum paternae dexterae
solium esset elevandus? Nimirum non exspectassent illi ut saltem cum
judicio condemnarent, sed sicut B. protomartyre Stephano dicente: Ecce
video coelos apertos et Filium hominis stantem a dextris virtutis Dei
(Act. VII), qui utique crucifixus fuerat ab illis, non exspectaverunt ut
perageretur judicium, sed exclamantes continuerunt aures suas, et
impetum fecerunt unanimiter in eum (ibid.), ita insanientes tanquam pro
zelo Domini fortiter conclamantes, simul irruissent in eum. Nec vero
tantum de sua morte solliciti formidabant ne occiderentur, quam ne
sacrae periclitarentur litterae et de hominum memoria tollerentur.
Etenim nunc quidem, cum ab aliis prophetae occiderentur, ab aliis
propheticae litterae custodirentur; tunc autem, si tantum scelus
tantique sceleris poenam Judaeis eventuram palam enuntiarent, nequaquam
custodirentur. Exempli gratia: quando verba Domini, quae Baruch scriba
ex ore Jeremiae scripserat, rex combussit, scindens volumen scalpello
scribae et projiciens in ignem, Elnathan et Dalajas, et Gemmarias
contradixerunt regi, licet non audierit eos (Jer. XXXVI). Profecto si ea
quae de passione Domini et de futura subversione civitatis totiusque
gentis, quae propter illam futura erat, sentiebat, idem Jeremias
manifestis et rebus et nominibus conscripsisset, non modo non
prohibuissent volumen illud scindi sive comburi, verum etiam et
universam illius, qua nunc Ecclesia Christi fruitur, Scripturam
propheticam perdere festinassent; ipsum quoque non tantum misissent in
lacum, ut jam fecerant, verum etiam aut vivum igni tradidissent, aut
alio quolibet modo crudeliter occidissent. Contemperandum itaque tunc
erat tempori, quatenus et Scripturas veritatis Spiritus sanctus
conderet, et tamen veritas non usquequaque damnosum venturis saeculis
odium sibi pareret. Si enim Christus Dei Filius in Psalmo loquitur: Deus
ostendit mihi super inimicos meos, ne occidas eos, ne quando
obliviscantur populi mei. Disperge illos in virtute tua (Psal. LVIII),
cur non et prophetis Christi conveniat dicere: Deus ostendit nobis super
fornicatrices istas, Oollam atque Oolibam, quarum altera Samaria, altera
est Hierusalem (Ezech. XXIII), ne nimis exasperetis eas, ne quando
obliviscantur mei, sive ignorantiam Dei semper habeant venturi populi;
si istae Scripturas recipere aut conservare voluerint, utimini
discretione provida, occultate sub figuris et aenigmatibus descensurae
ad terras Divinitatis mysteria. Igitur eum dicit hic unus ex illis,
primus, ut jam dictum est, in ordine prophetarum duodecim: Quis sapiens,
et intelliget ista? intelligens, et sciet haec? (Ose. XIV) atque hoc
dicens manifeste sensus occultos et intellectu difficiles in littera
aenigmatica sese signasse confirmat, recte non judicatur tanquam
invidus, sed honoratur tanquam providus. Quippe qui bonum thesaurum
futuris gratiae cohaeredibus in tuto reposuit, clavim illi derelinquens
cui dereliquit David, qui Psalmos nihilominus clausos conscripsit, ut
aperiret ipse quibus vellet in plenitudine temporis. Unde et in
Apocalypsi Sanctus et Verus dicitur habens clavim David, qui aperit et
nemo claudit; claudit, et nemo aperit (Apoc. III); dicitque angelo
Philadelphiae: Ecce dedi ostium apertum coram te, quod nemo potest
claudere (ibid.). Ipse nobis aperire dignetur ostium intelligentiae, per
quod priores et Patres nostros, Ecclesiae magistros, introducere
dignatus est, ut nos quoque cum illis videre queamus quid, quando vel
quomodo fecerit Deus, per quod assimilatus sit in manu prophetae hujus,
semel et iterum ac tertio ad mulierem fornicariam accedentis, et ex ea
duos filios et filiam generantis, et post haec adhuc mulierem adulteram
adeuntis. Nam quod haec in similitudinem sui propheta facere sit jussus,
ipse testatur qui in hoc eodem loquitur: Et locutus sum super prophetas,
et ego visionem multiplicavi, et in manu prophetarum assimilatus sum
(Ose. XII). Nam cum et illud non abs re est quaerere, sanctos istos
prophetas suis in temporibus tam exosos, ut plerique ex eis crudeliter
interfecti sint, quae causa eos defenderit, et tantum genti illi,
quamvis peccatrici, commendaverit, ut litteras eorum in eodem receperit
apice canonicae auctoritatis, in quo et ipsam legem Moysi? Quod si
quaeris, opportune respondetur quia vere dignitati illorum subvenit
auctoritas et judicium sanctae et providae legis Domini. Dixerat namque
Dominus, sicut habes in libro Deuteronomii: Propheta autem qui,
arrogantia depravatus, voluerit loqui in nomine meo quae ego non
praecipi illi ut diceret, aut ex nomine deorum aliorum, interficietur.
Quod si tacita cogitatione responderis: Quomodo possum intelligere
verbum quod non est locutus Dominus? hoc habebis signum, quod in nomine
Domini propheta ille praedixerit, et non evenerit, hoc Dominus non est
locutus, sed per tumorem animi sui propheta confinxit, et idcirco non
timebis eum (Deut. XVIII). Cum haec dicit justa et irrefragabilis lex,
ergo econtra, quod in nomine Domini propheta praedixerit, et evenerit,
hoc Dominus est locutus, idcirco timebis eum. Porro sancti prophetae
isti, cum mitterentur ad praenuntiandum de longinquo Christi adventur,
simul etiam de propinquo datum vel injunctum est illis prophetare illud
in quo citius veraces comprobari possent, scilicet imminentem ab
Assyriis Israeli captivitatem, itemque instantem Judae quoque Babylonis
transmigrationem, et praeterea nonnulla etiam minora, quae litteris
eorum legimus inserta. Cum igitur cito evenisset captivitas, sive
transmigratio illa, sicut per illos veritas prophetica praedixerat,
palam constituit quod veraciter fuissent locuti in nomine Domini, et
quod Dominus misisset eos; atque ita completa prophetiae pars illud
quoque quod reliquum vel maximum erat de promissione vel adventu
Messiae, verum fore convincebat. Hoc animadverso, nonnihil juvari
arbitror lectorem, mysterium regni Dei, vel adventus Christi Filii Dei
in sanctis prophetis quaerentem, ut non miretur aut offendatur, dum in
sacris eorum litteris, modo captivitatis sive transmigrationis jam
dictae comminationem, modo repente libertatis aeternae et Dominici
adventus significari audit promissionem. Illud de propinquo, hoc autem
vaticinium sentiens de longinquo, et tam prope conjungi in littera, quae
tam longe disjuncta sunt per tempora. Exempli gratia: Cum dixisset hic
idem propheta: Clangite buccina in Gabaa, tuba in Roma; ululate in
Bethaven, post tergum tuum Benjamin. Ephraim in desolatione erit in die
correptionis; in tribubus Israel ostendi fidem (Ose. V). Quibus utique
imminentem declamat decem tribuum captivitatem, repente postmodum infert
illud, quod sine dubio ad invisibilis animarum nostrarum captivitatis
spectat solutionem, ita in persona Salvatoris nostri dicens: In
tribulatione sua mane consurgent ad me: Venite et revertamur ad Dominum,
quia ipse cepit et sanabit nos; percutiet, et curabit nos. Vivificabit
nos post duos dies; in die tertia suscitabit nos, et vivemus in
conspectu ejus. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum, etc. (Ose.
VI). Sed nos plura quae hinc dici possent in suum locum differentes, jam
nunc prophetiae seriem ingrediamur.
|
|