CAPUT XI.Quod non pro similitudine, sed pro re vera lux dicta sit angelica creatura.

Nec vero pro similitudine, sed pro re vera lucem dicimus appellatam, id est non ideo quod similitudinem visibilis hujus lucis habeat. Nam ista potius visibilis lux, haec astra visibilia secundum similitudinem lucis illius sunt facta, ut cognoscat spiritualis homo sic sanctos angelos, in eadem felicitate, differentis esse honoris et gloriae, sicut stella differt a stella in claritate (I Cor. XV), sic eos in comparatione Solis aeterni, scilicet Creatoris sui, veram lucem non esse, sicut stellae circa solem in toto hemisphaerio, nequeunt suum lumen ostendere. Hoc animadverso, jam non miramur haesitantes quid Spiritus Dei super aquas intenderit, quid vox Domini super aquas, quid, inquam, Deus majestatis Dominus super aquas intonuerit? Dignus enim est effectus hic qui totius Trinitatis molimina consecutus est, scilicet Spiritus sancti super aquas spirantis, Patris intonantis, et ipsius tonitrui, id est Verbi quo dixit, fiat. Siquidem talis creatura causa digna est, propter quam, ut fieret, verbum illud intonatum est quod concutiens abyssos, vel aquas (Psal. XXVIII), et eas quae super aquas erant tenebras, hujusmodi lucis fecit emicare catervas. Quid enim? Nunquid putamus quod de coelo fuerint angeli, et non potius hic facti et in coelum translati? (I Cor. XV.) Nempe non magis angeli facti sunt in coelo quam homo plasmatus in paradiso; plasmatus namque fuit homo extra paradisum, et positus in paradiso, sicut scriptum est: Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio, in quo posuit hominem quem formaverat. Ita nimirum et angeli, extra paradisum conditi et in coelum translati, non natura, sed gratia coelum inhabitant. De coelo namque nemo venit, nisi qui super omnes est, et inde super omnes, quia spiritus simplex est, et nullo compositus est, unde et humanum spiritum 5 cum corpore induere potuit, quod facere nemo potuisset ex spiritibus angelicis. Angeli autem etsi, ad comparationem nostri, spiritus dicuntur et sunt, in comparatione tamen Dei corporei sunt. Habent namque, ut docti quoque et magni viri perhibent, corpora ex isto aere crasso atque humido, qui vento flante sentitur impulsus, praesertim qualis erat cum adhuc tenebrae essent super faciem abyssi, de quibus, ut Apostolus ait: Deus lucem splendescere jussit (II Cor. IV). Cujus eorum conditionis experimentum capere licet ex eis qui ceciderunt. Nam sicut homo mortuus redeundo in terram palam facit quia de terra sumptus fuit (Gen. III), sic isti qui deserto perenni fonte luminis exstincti sunt obscuritate sua palam faciunt quia, de tenebris cum essent, non natura, sed gratia splendidi facti sunt. Quod bene idem Apostolus perspiciens, non ait: Deus qui dixit in tenebris, sed qui dixit de tenebris lucem splendescere, illuxit in faciem cordis nostri ad illuminationem claritatis in faciem Jesu Christi. Etenim utriusque propositiunculae non parva distantia est. Nam splendet in tenebris lux vera Deus, cum sedentibus in tenebris nobis illuminare dignatur. Splendescimus de tenebris nos, cum ab infidelitate exeuntes in faciem ejus per fidem aspicimus. Itaque cum angelos, quamvis subtilia corpora, tamen ex ipsorum origine habere constet, ex eo quoque liquet quia et locales sunt, et, cum volunt, hominibus apparent. Quod si idcirco non permanent, sed ad horam sumptum de aere corpus habere putantur, quia non semper apparent, et cum apparuerint, repente disparent, nos econtra dicimus Dominum nostrum post resurrectionem tale corpus suum, utique terrenum, sic exhibuisse ut, cum vellet, repente hominibus appareret, et, cum vellet, protinus evanesceret. Habent ergo angeli corpus, ex illo utique aere et humore super quem cum ferretur Spiritus Domini, dixit: Fiat lux. Quare, inquis, non de coelo fecit Deus angelos, ut essent natura coelestes? Videlicet, quia non idcirco fecerat Deus coelum, ut inde eos crearet, sed ut creatos sola in coelum gratia sublevaret. Sed de hoc latius postmodum dicemus.