CAPUT XXXIV. De costa Adae, et de conjunctione viri et uxoris suae.

Immisit ergo Dominus soporem in Adam. Cumque obdormisset, tulit unam de costis ejus, et replevit carnem pro ea. Et aedificavit costam quam tulerat Dominus de Adam in mulierem, et adduxit eam ad Adam. Ergo, inquit, quia non erat bonum esse hominem solum, adduciis autem cunctis animantibus ad Adam, ipso perspiciente non inveniebatur illi adjutor similis ejus, idcirco quasi recurrit creator ad operosum omnipotentiae suae verbum, dicendo: Faciamus ei adjutorium. Sopor utique quem Dominus Deus immisit, non vigilias rationis claudere debuit, sed, obturatis quinque sensibus corporis, sensum mentis liberum reliquit, ut scire posset quid erga se ageret omnium artifex sapientia Dei. Unde et postmodum, mulier sibi adducta, dicere potuit: Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea. Fortassis idcirco Septuaginta pro verbo ardema, quod apud Hebraeos profundum soporem significat, extasin, id est, excessum mentis transtulerunt.

Quid autem hoc sibi vult, quod cum posset mulierem aeque ut virum formare de limo terrae, maluit costam viro subducere, eamque in mulierem aedificare? Quid, inquam, hoc voluit, nisi ut firmam et insolubilem debere esse ostenderet unici conjugii charitatem? Proinde cum a Pharisaeis tentaretur Dominus de dimittenda uxore dicentibus, quia Moyses mandavit nobis librum repudii, respondens ait: Non legistis quia qui fecit hominem ab initio, masculum et feminam fecit eos, et dixit: Propter hoc dimittet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una? Itaque jam non sunt duo, sed una caro. Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet (Matth. XIX). Et iterum dixit discipulis suis. Quicunque dimiserit uxorem suam, et aliam duxerit, adulterium committit super eam. Et si uxor dimiserit virum suum, et alii nupserit, maechabitur (Marc. X). Non ergo, o conjuges, mandatum novum scriptum est vobis, dum praecepit Dominus vel apostolus ejus (I Cor. VII), mulierem a viro non discedere, non, inquam, mandatum novum scriptum est vobis, sed mandatum vetus, quod ab initio audistis. Ecce enim vetus ab intio conjugii constituta rationabilis, imo et naturalis causa mandati. Ecce, inquam, quia non undecunque, sed de costa viri fecit viro auctor conjugii Deus adjutorium hujusmodi. Nunquid absque injuria factoris suis vir costam suam abjicere poterit? Si caecus, si claudus, si vel parvo vel grandi, vel torvo naso, si fracto pede vel manu, si gibbus, si lippus, vel quamlibet ejusmodi habens maculam, non accedet ad ministerium Domini secundum mandatum legis (Levit. XXI), quanto magis qui costam integram corpori violenter exemit vel abjecit, merito ab altari, imo et a communione totius Ecclesiae Dei debet arceri? Etenim mox ut pro adjutorio hujusmodi quilibet vir, quamlibet mulierem assumpserit, mediante fide et testimonio ejus, qui hanc mulierem ad hunc virum adduxit, costa ejus est, os ex ossibus ejus, et caro de carne ejus est. Igitur si illam ultro reliquerit pro qualicunque causa, excepta causa fornicationis, jam apud Deum vir non erit, nec pro integro corpore reputabitur, quia videlicet una est costa mutilatum: costa, inquam, non qualicunque, sed bene aedificata, diminutum est corpus. Item et mulier, si virum reliquerit, jam apud Deum in numero non erit, quia non corpus integrum, vel tota caro, sed pars esse convincitur ex lege conditionis, quia de viro sumpta probatur.