CAPUT 5

Hujus Edom poena ignis est, de quo jam saepe diximus, qui illi generationi, quae Salvatorem crucifixit, taliter immissus est, ut succensus a Romanis, in furore Domini ardeat usque ad inferni novissima (Deut. XXXII), sicut ipse in Moyse praedixit:

“Mittam ergo ignem in Themam,”

quae Idumaeorum regio est, nominis autem interpretatione vertitur in austrum, et luminosam quondam civitatis Jerosolymae templi significat gloriam. Quodque dicit:

“Devorabit aedes Bosrae,”

non alteram civitatem, sed ipsam Idumaeam secundum litteram significat, secundum sensum vero mysticum eamdem significat Jerosolymam, Dei quondam et angelorum praesidio munitam. Bosra namque interpretatur munita, unde et in Isaia vox admirantium illa est:

“Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra? Iste formosus in stola sua, gradiens in multitudine fortitudinis suae (Isa. LXIII).”

Admiratio namque est, quod de Idumaeis, id est de Judaeis et de civitate Jerosolyma quam suo praesidio munierat, talia passus, et suo sanguine aspersus veniat. Sequitur:

“Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus filiorum Ammon, et super quatuor non convertam eum, eo quod dissecuerit praegnantes Galaad, ad dilatandum terminum suum. Et succendam ignem in muro Rabba, et devorabit aedes ejus in ululatu, in die belli, et in turbine, in die belli commotionis, et ibit Melchon in captivitatem, ipse et princeps ejus simul, dicit Dominus.”

Ammon iste et Moab, cujus scelera protinus dicturus est, ex propinquitate Abrahae fuerunt, scilicet filli Lot, qui filius fuit fratris Abrahae. Debuerant ergo et ipsi filiis Israel clementiores caeteris gentibus esse, praesertim cum illi nihil eos laesissent, neque terras eorum quaesissent. Nam isti sunt quorum terras Israeli Dominus nominatim interdixit, jam dictus Edom et hic Ammon, et sequens Moab. Sic enim Moyses in Deuteronomio commemorat:

“Dixit Dominus ad me: Transibitis per terminos fratrum vestrorum filiorum Esau. Videte ergo diligenter, ne moveamini contra eos. Neque enim dabo vobis de terra eorum, quantum potest unius pedis calcare vestigium, quia in possessionem Esau dedi montem Seir.”

Et rursum:

“Venimus, inquit, ad iter quod ducit in desertum Moab, dixitque Dominus ad me: Non pugnes contra Moabitas, nec ineas adversus eos praelium. Non enim dabo tibi quidquam de terra eorum, quia filiis Lot tradidi eam in possessionem.”

Ac deinceps:

“Locutus est, ait, Dominus ad me, dicens: Tu transibis hodie terminos Moab, urbem nomine Ar, et accedes in vicinam filiorum Ammon. Cave ne pugnes contra eos, nec movearis ad praelium. Non enim dabo tibi de terra filiorum Ammon, quia filiis Lot dedi eam in possessionem (Deut. II).”

Cum ergo propinqui essent Israeli filii Ammon et Moab, ut jam dictum est, et nihil ab Israel sive a Deo Israel laesi fuissent, clementiorem erga illum caeteris gentibus gerere affectum debuissent. At illi sicut Edom, inclementiores econtra et impietatis principes exstiterunt, testante Psalmista, qui cum dixisset:

“Simul adversus testamentum tuum disposuerunt tabernacula Idumaeorum et Ismaelitae, Moab et Agareni, Gebal et Ammon et Amalech, alienigenae cum habitantibus Tyrum. Etenim Assur venit cum illis (Psal. LXXXII),”

subjunxit atque ait:

“Facti sunt in adjutorium filiis Lot.”

Jam inter caeteras gentes nominaverat filios Lot, dicendo Moab et Agareni, Gebal et Ammon, sed non dixerat quaenam gentes in illa conspiratione magis fuissent vehementes. Ut ergo illud quoque non lateret nos,

“facti sunt, inquit, in adjutorium filiis Lot.”

Notandum quippe, quod non dixerit, caeteris factos esse in adjutorium filios Lot, sed caeteros in adjutorium filiis Lot. Non ergo tam caeteri filios Lot, quam filii. Lot caeteros ad inimicitias pertrahebant contra Israel exercendas. Recte igitur sceleris arguitur Ammon in hoc facto,

“eo quod dissecuerit praegnantes Galaad ad dilatandum terminum suum.”

Non dicit ad vindicandum injuriam suam, sive ad recuperandum incommodum suum, sed

“ad dilatandum terminum suum,”

quod cupiditatis est indicium, injuriae intemperamentum, crudelitatis argumentum. Quid enim cupidius, quid injuriosius, quid crudelius, quam pro sola ejusmodi intentione praegnantes dissecuisse? Propterea non crudelitatis David arguendus, sed de justitia ac fortitudine est collaudandus in eo, quod ipse similia vel majora fecit eis, sicut scriptum est:

“Congregavit itaque David omnem populum, et profectus est adversus Rabbath. Cumque dimicasset, cepit eam; populum quoque ejus adducens serravit, et circumegit super eos carpenta ferrata, divisitque cultris, et transduxit in typum laterum (II Reg. XII).”

Sic fecit universis civitatibus filiorum Ammon. Non, inquam, crudele hoc, sed justum fuit, quia sicut fecerunt, ita reddidit eis. Porro filii Ammon hoc fecisse videntur, regnante Saul, quando ascendit Naas Ammonites et pugnare coepit adversum Jabes Galaad, supplicantibusque ac dicentibus:

“Habeto nos foederatos et serviemus tibi: In hoc, inquit, feriam vobiscum foedus, ut eruam omnium vestrum oculos dexteros (I Reg. XI).”

At illos percussit Saul et dispersi sunt; ita ut non relinquerentur ex eis duo pariter, et nihil tale tunc fecisse leguntur filii Ammon, quod tanta prophetici spiritus conquestione sit dignum. Arbitramur ergo prophetam superiorem magis respexisse historiam, scilicet ad tempora judicum, quando Jephte expetitus est, ut filios Israel judicaret, eo quod

“vir fortissimus atque pugnator esset, natus de Galaad (Judic. XI).”

Tunc siquidem iratus Dominus contra filios Israel, tradiderat eos in manus Philistiim et filiorum Ammon, afflictique sunt et vehementer oppressi per annos octodecim.

“Pugnabant, inquit Scriptura, filii Ammon contra Israel (ibid.),”

afflictusque est Israel nimis.

“Quibus acriter instantibus, perrexerunt majores natu de Galaad, ut tollerent in auxilium Jephte (ibid.).”

Caetera legentibus, et disceptationem Jephte contra filios Ammon vehementem perspicientibus claret quod afflictionem illam fecerint filii Ammon, maxime in Galaad, et inter caetera praegnantes quoque dissecuerunt, licet hoc ipsum verbum non ibi scriptum sit, et quod ita fecerint

“ad dilatandum terminum suum.”

Mandanti namque Jephte regi filiorum Ammon, ac dicenti:

“Quid mihi et tibi est, quia venisti contra me?”

ille respondit, et falsum locutus est,

“quia tulit Israel terram meam, quando ascendit de Aegypto a finibus Arnon usque ad Jaboc atque Jordanem,”

propterea comminatur Dominus succensurum se ignem in muros Rabba, quae fuit metropolis Ammonitarum, ut devorentur

“aedes illius in clamore et ululatu vincentis exercitus, in die commotionis et turbinis,”

quando captivi ejus Nabuchodonosor vincente ducentur, et idolum Ammonitarum, quod vocatur Melchon, id est, rex eorum feretur in Assyrios, et principes ejus pariter abducentur. Eodem modo quo caetera super generationem illam saepedictam, ista quoque venire habebant quae fecerunt filii Ammon, et idcirco quod ait Dominus:

“Super tribus sceleribus filiorum Ammon, et super quatuor non convertam eum,”

referendum est ad verticem Carmeli, de quo jam dictum est, et propter fastidium vitandum, non toties oporteret replicari, nisi memoriae videretur expedire legentis Sequitur: