CAPUT VIII. De eo quod ait evangelista:

“Hoc autem dixit de Spiritu quem accepturi erant credentes in eum.”

Proinde valde diligenter attendendum est illud quod ubi dixit fons ille, sicut supra memoratum est, clamans in templo in magno die festivitatis:

“Si quis sitit, veniat ad me et bibat; qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae,”

protinus evangelista subjunxit:

“Hoc autem dixit de Spiritu, quem accepturi erant credentes in eum (Joan. VII).”

Denique potest quidem simpliciter et absque offendiculo in pace fraterna suscipi sive intelligi, quod illud totum de Spiritu sancto clamaverit, sed ubi dissonantia sit, sive contra dissonantes declamandum est. Quemadmodum hic dum agimus de processione Spiritus sancti, caute discernendum est, quia non solum unum sed quodammodo Domino dixit. Siquidem in ipso litterali sensu aliud est bibere, et aliud est flumina fundere, sicut aliud est accipere, et aliud dare vel reddere. Quia ergo nec sic evangelista scripsit, haec autem dixit de Spiritu, sed hoc dixit de Spiritu, libera patet expositio, quia quod clamavit Dominus:

“Si quis sitit veniat ad me, et bibat,”

sine dubio de Spiritu dixit, testificans quod Spiritus sanctus de ipso procedat. Quod autem subjunxit:

“Qui credit in me, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae,”

item de Spiritu dixit, sed hoc sensu quod non ipse Spiritus, sed vox vel doctrina Spiritus sancti de ventre vel ore hominis inspirati sese effundat, juxta quod alibi dicit:

“Spiritus ubi vult spirat, et vocem ejus audis (Joan. III).”

Sicut enim vox per hominem sonans Spiritu sancto inspiratum, v. gr. prophetam sive apostolum, et proloquens sive sapientiae, sive scientiae sermonem, aut quodlibet de generibus linguarum, non est ipsa substantia Spiritus sancti in anima, prout vult spirantis; sic flumina credentis de ventre fluentia, non est ipsa substantia aquae quam fons ille dat, vel ad quam invitat, dicendo:

“Si quis sitit, veniat ad me et bibat,”

attamen et vox quam audis, flumina quae per vocem loquentis hominis diffiduntur, recte signantur nomine spiritus, eo videlicet locutionis modo quo plerumque solemus efficiens exprimere per id quod efficitur, veluti cum ferrum calens dicimus ignem, et aquam frigore concretam dicimus hiemem.