CAPUT IX.

Semper quidem sapiens memor est illius mortis, et memoria ejus amara est illi, qua praevaricatrix anima deserta a spiritu Dei vivi sepulcrum fit mortui, scilicet diaboli. Verumtamen quando similitudinem illius mortis, id est mortem corporis cujusque sibi familiaris praesentem intuetur oculis suis (videt enim corpus absente anima, quale factum sit), tunc abundantius atque opportunius illius magnae mortis reminiscitur dupliciter affectus, hinc amissione chari, cujus cum societas utcunque consolabatur, inde contemplatione animae illius, et suae quoque, sine dubio, juxta illud dictum Sapientis: Miserere animae tuae, placens Deo (Eccli. XXX). Unde enim jam scit quisque de anima sua, utrum amore an odio, utrum vita (quae Deus est) an morte digna sit (Eccle. IX)? Non ergo inaniter actum, neque frustra scriptum est quod senex anum defunctam planxit et flevit, dicente Scriptura sic: Venitque Abraham, ut plangeret et fleret eam. Diligenter animadvertendum dixit quia, venit Abraham, ut plangeret et fleret eam, et non dixit, unde venerit. Neque enim ex eo Scripturae loco colligitur quando illa mortua est absentem fuisse Abraham. Ergo cum dicitur venisse, non tam corporis motum, aut incessum pedum quam cordis intuitum, et appositionem significat sensuum ad meditandum tantae rei negotium. Jam quippe sine litteris sapiebat illud, quod longe posterius per Salomonem dixit, et scripsit Sapientia: Melius est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii (Eccli. VII). In illa enim finis cunctorum admonetur hominum; et vivens cogitat quid futurus sit. Plane hujusmodi luctus sive fletus senectutem Abrahae decuit, et hoc exemplum cano capite suo, imo canitie mentis suae dignum filiis suis, id est cunctis sapientiam quaerentibus dereliquit, ut maluit ire ad donum luctus, quam ad domum convivii, ea intentione ut velint admoneri cunctorum hominum quis finis sit, et vivens cogitet quis, qualis futurus sit. Magnum quippe est hoc instrumentum liberationis illius, de qua tractare supra coepimus secundum haec Scripturae verba, ut avertat hominem ab his quae fecit, et liberet eum a superbia. Sed quis ad haec per semetipsum idoneus? Dei namque domum, Dei gratia est cor habere tenerum vel molle, ut flecti possit ad hujusmodi planctum vel fletum, juxta quod sanctus Job dicit: Deus mollivit cor meum (Job XXIII). In quo ut magis ac magis abundaret, ait idem: Dimitte ergo me, Domine, ut plangam paululum dolorem meum, antequam vadam et non revertar ad terram tenebrosam, et opertam mortis caligine, terram miseriae et tenebrarum, ubi umbra mortis, et nullus ordo, sed et sempiternus horror inhabitat (Job X). Quid est enim dicere, dimitte me, nisi ac si dicat: Ne indures cor meum, sicut indurantur illi, quorum, ut supra meminimus, fortitudo est ut fortitudo lapidum, et caro aenea, ut non sentiant dolorem suum? Denique illos qui ejusmodi sunt, recte Deus non dimittere, sed includere dicitur, sicut ait idem postmodum: Si incluserit hominem, nullus est qui aperiat (Job XII). Inclusionem hominis indurationem dicit, cui dare dignum non judicat gratiam lacrymarum, vel sensum doloris, ut dicere possit id quod supra memini: Tribulationem et dolorem inveni (Psal. CXIV). Sive illud: Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte (Psal. XLI). Sequitur enim: Si continuerit aquas, omnia siccabuntur (Job XII). Et est sensus. Ubi gratia ejus non operatur, cujus solius est dare hunc de quo loquimur fletum, corda hominum indurantur. Statimque adjungit: Si emiserit eas, subvertent terram (ibid.). Quod est dicere: Si dederit qui solus dare potest lacrymarum aquas, emollient eorumdem cordium duritiam, sive subvertent terrenitatem nostram.