|
Onus verbi Domini in terra Hadrach et Damasci requiei ejus. Item in
Evangelio protinus sequitur de duobus caecis, qui clamantes: Miserere
nostri, fili David (Matth. IX), illuminati sunt, et hic in propheta
subjungitur: Quia Dominus est oculus hominis, et omnium tribuum Israel.
Per terram Adrach et terram Damasci, itidem sicut per puellam quae
mortua est, et per mulierem quae sanata est, et per hominem, atque per
omnes tribus Israel, quorum Dominus oculus est, itidem sicut per duos
caecos, qui illuminati sunt, duas intelligimus gentium sive hominum
partes, scilicet Judaeos atque gentiles, et quidquid circa partes easdem
tam per judicium, quam per misericordiam factum est vel fiet. Quae per
judicium facta sunt vel fiunt in utrisque et hic in propheta, per Adrach
atque Damascum, et in Evangelio significatur per puellae mortem, et per
mulieris fluxum. Adrach quippe ex duobus integris compositum est, ad
acutum, rach molle tenerumque significat. Unde hoc ipsum nomen valde
Synagogam denotat, habentem in se duo contraria, tenerum in ore, acutum
in corde, testante Psalmista: Molliti sunt, inquit, sermones ejus super
oleum, et ipsi sunt jacula (Psal. LIV). Idcirco puella mortua est, id
est, idcirco Synagoga a Deo deserta est, quia videlicet de jejunio jam
dicto, sive de alia qualibet re venisset occasio, loquebantur pacem cum
proximo suo Jesu Christo, mala autem in cordibus suis. Porro, Damascus
eamdem, quam et mulier quae fluxum sanguinis patiebatur, gentilitatem
tam nomine, quam re significat. Nomine, quia Damascus sanguinem bibens
interpretatur. Re, quia is locus esse perhibetur, ubi ab impio fratre
pius Abel est interfectus (Gen. IV). Porro, quod apposuit requiei ejus,
qua ratione dixerit, protinus innuit, quia Dominus, ait, est oculus
hominis, et omnium tribuum Israel, id est, illuminatio non minus
gentilis quam Israelitici populi, quos ambos significant duo caeci,
quorum illuminationem post mulieris curationem, et puellae
resuscitationem, continuo Matthaeus evangelista subscribit. Inde
Damascus requies est Domini, inde de gentilitate per fidem requiescit,
quia factus est oculus ejus, quia illuminavit eam, ut ab homine gentili
cognosceretur, quia prius tantum in Judaea notus erat Deus (Psal. LXXV),
tantum in Israel magnum nomen ejus. Veniam poscit sermo incultus,
quoniam ex magnitudine sensuum difficultatem patitur, remque
clarissimam, claritatem jucundissimam, versando et eloqui conando, dum
intendit sensibus fidelis animus, vocis et linguae officio fraudatur.
Nec enim verbis ornare perfacile est rem, cujus proprio labore mentis
reverberatur intuitus. Vere adoranda Christi Filii Dei divinitas, et
praedicanda veritatis sapientia, quae dum de jejunio quaestionem
objectam accepisset a dicentibus: Quare nos et Pharisaei jejunamus
frequenter, discipuli autem tui non jejunant (Matth. IX), respexit ad
hunc locum propheticae veritatis, ubi quaestionem de jejunio propositam
acceperat, atque responderat ipsum verbum Domini. Nihil dulcius amatori,
sive inquisitori veritatis, veritatem quae ipse Christus est diligenti,
nihil, inquam, dulcius, nihil jucundius in hac peregrinatione, quam
claro intuitu Scripturarum veteris et novae, facies mutuo se
respicientes agnoscere, quae testimonium, inquit, perhibent de me (Joan.
V). Nunc ipsum litterae cursum ac tramitem breviter iterare, et
attentius construere licet. In diebus illis, ait, in quibus apprehendent
decem homines ex omnibus linguis gentium, et apprehendent fimbriam viri
Judaei, dicentes: Ibimus vobiscum, audivimus enim quoniam Deus vobiscum
est. Eclypsin hic sermo patitur, et subaudiendum est, jam non
celebrabitur a populis et gentibus robustis, quae venient ad quaerendum
Dominum exercituum; non, inquam, celebrabitur, aut celebrari debebit
jejunium pro causis ejusmodi, pro qualibus vos celebratis, quia tabulae
priores fractae sunt, irato Mose, propter reatum vituli quem fecit Aaron
(Exod. XXXII), quia propter exploratorum detractionem et populi
seditionem iratus Dominus, non videbunt, ait, terram, pro qua juravi
patribus eorum, et filii vestri, ait, erunt vagi in deserto annis
quadraginta, donec consumantur cadavera patrum in deserto (Num. XIV),
quia Babylonii civitatem et templum succenderunt, et populum captivum
duxerunt, quia Ismael Godoliam interfecit et reliquiae populi dispersae
sunt (IV Reg. XXV; Jer. XLI). Pro his et hujusmodi causis in diebus
illis non celebrabunt jejunium, qui venient ad quaerendum Dominum.
Quare? Quia nemo, ait ipse Dominus, immittit commissuram panni rudis in
vestimentum vetus. Tollit enim plenitudinem ejus a vestimento, et pejor
scissura fit. Neque mittunt vinum novum in utres veteres, alioquin
rumpuntur utres, et vinum effunditur, et utres pereunt (Matth. IX).
Denique spem habere coelestium sive aeternorum, et flere atque jejunare
pro praeterito detrimento terrenorum sive temporalium, hoc quodammodo
est immittere commissuram panni rudis in vetus vestimentum, mittere in
utres veteres vinum novum. Potius in utres novos mittatur vinum novum,
id est nova spes coelestium bonorum pro ipsis coelestibus quandiu
differuntur, et nondum ea comprehendit, fletum habeat atque jejunium,
atque ita ambo conservantur (ibid.), quia et spes non confundetur, et
jejunii labor abundantiori saturitate remunerabitur. Eodem modo pannus
rudis novo vestimento non inseratur, ne veteri insertus pejorem
scissuram faciat, quod fecit Cherintus, qui fidem novi Evangelii miscere
voluit legalibus caeremoniis, et ita neque vetus neque novum justitiae
vestimentum possidere potuit. De fimbria viri Judaei, quam apprehendent,
inquit, decem viri ex omnibus linguis, jam supra dictum est. Verum cum
credentes de gentibus multi et nobis innumerabiles sint, cur dixit decem
viri, cum dicere potuisset: Multi ex omnibus linguis? Ad haec breviter
dicendum quia tantis misericordia Dei contenta fuisset, et propter
tantos, id est, propter decem pepercisset, si decem justos in Sodomis
invenisset. Nam usque ad hunc numerum miserator descendit: Dimittam,
inquiens, omni loco, propter quinquaginta, non delebo si invenero
quadraginta quinque; non percutiam propter quadraginta; non faciam si
invenero ibi triginta, non interficiam propter viginti; non delebo
propter decem (Gen. XVIII). Ulterius non descendit. Igitur dicendo,
decem homines apprehendent fimbriam viri Judaei, tantos vult intelligi,
quantos idem vir Jesus Christus secundum carnem Judaeus, ex omnibus
linguis gentium vocare, justificare et magnificare venit, quantos ante
saecula praescivit et praedestinavit Deus conformes fieri imaginis Filii
sui (Rom. VIII). Juxta hunc sensum alibi quoque omnis electio,
decimatio, et omnis electus sive justus recte dicitur decimus. Apud
Isaiam: Et multiplicabitur, ait Dominus, quae derelicta fuerat in medio
terrae, et adhuc in ea erit decimatio (Isa. VI). Et in libro
Machabaeorum secundo, ita scriptum est: Judas autem Machabaeus qui
fuerat decimus, secesserat in desertum locum (II Mach. III). Quod tandem
vel quale est onus, quod protinus subjungit: Onus verbi Domini in terra
Adrach et Damasci requiei ejus. Nam ante jam dictum est, quamobrem hic
per Adrach et per Damascum eadem recte intelligantur quae in Evangelio
per puellam mortuam et per mulierem quae fluxum sanguinis patiebatur.
Ergo, quoniam propter quaestionem jejunii factum est hic ad prophetam
verbum Domini, non aliud onus quaerendum est quam onus jejunii, sive in
terra Adrach, sive in terra Damasci, id est sive in populo Judaico, sive
in populo gentili, sed modis longe diversis. Nam in populo Judaico
jejunium fames est audiendi verbum Domini, quia fame jejunat, et mortua
est puella jam dicta, id est Synagoga, idem jubeat dare illi manducare,
scilicet quando reliquiae convertentur ejusdem populi, sicut evangelica
veritas mystice signavit. Nam cum resuscitasset puellam, jussit dari
illi manducare (Marc. V). Porro, in populo qui ex gentibus credidit,
jejunium est et esse debet esuries et sitis justitiae. Unde loco
Evangelii superius memorato, quando mulier accessit fimbriam vestimenti
ejus tangere, dicebat ipse: Venient autem dies cum auferetur ab eis
sponsus, et tunc jejunabunt (Matth. IX), etc. De eo quod protinus ait:
Quia Dominus est oculus hominis, et omnium tribuum Israel, jam supra
dictum est. Sequitur: Emath quoque in terminis ejus, et Tyrus, et Sidon,
assumpserant quippe sapientiam. Et aedificavit Tyrus munitionem suam, et
coacervavit argentum quasi humum, et aurum ut lutum platearum. Ecce
Dominus possidebit eam, et percutiet in mari fortitudinem ejus, et haec
igni devorabitur. Videbit Ascalon, et timebit Gaza, et dolebit nimis et
Accaron, quia confusa est spes ejus, et peribit rex de Gaza, et Accaron,
non habitabitur, et sedebit separator in Azoto, et disperdam superbiam
Philisthinorum, et auferam sanguinem ejus de ore ejus, et abominationes
ejus de medio dentium ejus, et relinquetur etiam ipse Deo nostro, et
erit quasi dux in Juda, et Accaron, quasi Jebusaeus, et circumdabo domum
meam ex his qui militant mihi euntes et revertentes, et non transibit
super eos ultra exactor, quia nunc vidi in oculis meis. Septem hic
praecurrit nomina gentium sive urbium gentilium, Emach, Tyrum, Sidonem,
Ascalon, Gazam, Accaron et Azotum pronuntians esse in terminis Domini,
propter quod dixerat, quia Dominus est oculus hominis, et omnium tribuum
Israel, itemque paulo ante, apprehendent, ait, decem homines ex omnibus
linguis gentium fimbriam viri Judaei. Porro numero septenario
universitas designari solet. Ergo idem valet, ac si universas gentes in
terminis Domini esse dixisset, videlicet eodem spiritu, et eadem
intentione qua Paulus apostolus disceptantibus Judaeis et gentibus,
contra Judaeum loquitur: Ubi est gloriatio tua? Exclusa est. An
Judaeorum Deus tantum! Nonne et gentium? Imo et gentium (Rom. III).
Quare autem propheta cum eamdem haberet intentionem potius quam caeteras
gentes vel urbes istas nominavit, Emach, Tyrum, Sidonem, Ascalon, Gazam,
Accaron, et Azotum? Nimirum quia loco vel positione terrarum Judaicae
terrae viciniores, quam caeterae sunt. De Emach quod Israeliticae terrae
vicina sit, vel ex eo constat, quia in libro Regum scriptum est: Fecit
ergo Salomon in tempore illo festivitatem celebrem, et omnis Israel cum
eo multitudo magna, ab introitu Emach usque ad rivum Aegypti (III Reg.
VIII). De Tyro et Sidone non dubium, similiterque de Ascalon, Gaza,
Accaron, et Azoto, urbibusque Philisthinorum, non incertum quin terrae
illis satis vicinae sint. Volent ergo quasdam pro cunctis ponere
gentibus, earumque universitatem septenario, ut jam dictum est,
designare numero, cur longinquiores magis quam propinquiores, imo cur
non magis vicinas quam remotas ponere gentes vel urbes? Igitur ne qua
tribus Israel adversus hominem gentilem glorietur, Emach quoque, ait, in
terminis ejus, et Tyrus, et Sidon, Ascalon, Gaza, Accaron, et Azotus, id
est, non minus gentium quam Judaeorum unus idemque est Deus.
Assumpserant quippe sibi sapientiam olim vanam, nunc autem veram. Olim
denique Tyrus, id est quaelibet gens, aedificavit munitionem suam,
videlicet decepta, et deinceps per inanem philosophiam, ecce autem
assumpsit veram sapientiam, quando vel ex quo apprehendit, ut jam dictum
est, viri Judaei fimbriam. Olim, inquam, coacervavit argentum, quasi
humum, et aurum ut lutum platearum, ecce autem ut comprobato quod aurum
sapientiae ejus lutum, et argentum eloquentiae ejus fuerit humus.
Dominus possidebit eam, et percutiet in mari fortitudinem ejus, et haec
igni devorabitur, id est quidquid in ea prius vivebat, occidet et
destruct baptismo aquae ac spiritus. Nam per mare aqua baptismi, et per
ignem spiritus recte intelligitur, per quae hominis sive gentis
fortitudo percutitur, atque devoratur, quando deposita superbia vetusti
hominis in humilitate novi hominis Jesu Christi, id est in morte ejus
baptizatur. Nam quicunque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte
ipsius baptizati sumus (Rom. VI). Videbit Ascalon, id est quaelibet
gens, et timebit, et timendo sapiens incipiet fieri. Nam initium
sapientiae timor Domini (Psal. X). Videbit Gaza, id est quaelibet gens,
et dolebit nimis, scilicet de peccatis et erroribus suis, dolebit,
inquam, dolore poenitentiae, qui videlicet dolor praeparatio laetitiae
sempiternae, et Accaron, subauditur, videbit et dolebit nimis, quia
confusa est spes ejus, nimirum illa confusione, de qua Apostolus
loquitur: Quem ergo fructum habuistis tunc in illis in quibus nunc
erubescitis? (Rom. VI.) Et peribit rex de Gaza, subauditur, qui prius
illic regnabat, et Accaron, id est quaelibet gens non habitabitur,
videlicet ab illo rege, a quo prius habitabatur, qui erat princeps mundi
hujus. Et sedebit separator in Azoto, id est in qualibet gente, ille
nimirum separator qui idcirco butyrum vel mel comedet, ut sciat
reprobare malum, et eligere bonum (Isa. VII), et ita sedebit tanquam in
area sua, jubens eam ventilari ac separari triticum et paleas (Matth.
III). Et disperdam superbiam Philisthinorum, subauditur his modis,
quibus jam dictum est, quia videlicet Ascalon, Gaza, Accaron, et Azotus,
civitates sunt Philisthinorum, qualium superbia tunc bene dispergitur,
quando qui erant superbi, humiles efficiuntur. Fere cuncta haec cum
significent gratiam, tamen in littera videntur sonare iram, quod nimirum
spiritus propheticus per magnam procuravit sapientiam. Judaeos namque
constat gentium semper odisse salutem, et idcirco utile tunc erat verbis
obscuris ac dubiis, salutis gentium promissiones involvi, ne Judaeis
ipsa Scriptura propter gentes fieret odibilis, apud quos oportebat eam
custodiri, profuturam venturis saeculis, ut nunc videmus quia custodita
ab illis usque ad nos pervenit. Et auferam, inquit, sanguinem ejus de
ore ejus, et abominationes ejus de medio dentium ejus, et relinquetur
etiam ipse Deo nostro. Cujus de ore sanguinem ejus, et cujus de medio
dentium auferam abominationes ejus. Nimirum cujusque credentis,
quicunque videbit et dolebit nimis, agendo poenitentiam de peccatis
suis. De ore et de dentibus cujuslibet ejusmodi auferam sanguinem et
abominationes ejus, ut jam non recorderis, vel quod sacrificia daemonum
comedit, vel quod etiam martyrum sanguinem fudit. Hinc est illud: Non
congregabo conventicula eorum de sanguinibus, nec memor ero nominum
eorum per labia mea (Psal. XV). Est enim hic sensus: Non congregabo eos
qui poenitentiam egerunt, ut judicem eos vel vindicem in eos de peccatis
praecedentibus, et nominum eorum qui impie gesserunt, pro quibus
raptores, homicidae, adulteri nominati sunt, non recordabor, nec pro his
puniam eos. Considera cuncta haec nomina septem, Emath, Tyrus, Sidon,
Ascalon, Gaza, Accaron, et Azotus, valde acerba sunt, et talia, qualium
Dominum non esse memorem, grande sit beneficium. Emath namque
indignatio, Tyrus angustia, Sidon venatio, Ascalon ignis ignobilis, Gaza
fortis, Accaron sterilis, Azotus ignis generationis interpretatur. Nonne
haec omnia mala sunt, indignatio, et angustia, venatio subauditur
diabolica, ignis ignobilis, sive ignis homicida, id est homicidalis ira,
fortitudo sine dubio quae Deo repugnat, sterilitas subauditur animae, et
ignis generationis, id est luxuria? Sed non ero, inquit, memor nominum
talium, id est conversum vel poenitentem non puniam pro talibus, qualium
nomina hujusmodi significativa sunt. Et relinquetur, ait, etiam ipse Deo
nostro. Quam bonum est relinqui Deo nostro, ut videlicet malis nominibus
abolitis, Deo relinquatur homo, et ideo vivat residuus homo Deo,
remaneat humana, quam creavit ipse, substantia bona, nec ulla supersint
accidentia mala. Nec vacat quod dicit etiam ipse, scilicet non minus
gentilis quam Judaeus, Emathites, Tyrus, et Sidonius, Ascalonites, et
Gazaeus, Accaronites, et Azoticus, non minus quam Hierosolymites, aut
Euphrataeus, aut alia quacunque ex tribu vel civitate Israel
denominatus, et erit dux in Juda, nimirum idem quasi antistes aut vir
apostolicus in sancta confessionis Christi Ecclesia, et qui erat
Accaron, id est sterilis, erit Jebusaeus, id est, Hierosolymitanus. Haec
enim civitas tribus nominibus appellatur, Jebus, Salem, et Hierusalem,
hoc illi dicto apostoli consentit: Non est enim distinctio Judaei et
Graeci (Rom. III). Et circumdabo, inquit, domum meam, id est Ecclesiam,
ex his qui militant mihi euntes et revertentes. Non dixit, circumdabo
domum meam ex Judaeis, sive congregabo ex Graecis, sed absque
distinctione sive acceptione personarum, circumdabo, ait, ex his qui
militant mihi euntes, id est obedienter operantes, et revertentes, id
est ipsum quod operati sunt, non sibi, sed mihi attribuentes, non suam,
sed Dei justitiam statuere volentes, justitiae Dei per omnia sese
subjicientes (Rom. X). Nam in veritate comperi, ait Petrus, quia non est
personarum acceptor Deus, sed in omni gente qui timet Deum, et operatur
justitiam, acceptus est illi (Act. X). Et non transibit ultra super eos
exactor, scilicet diabolus malus creditor, et impius exactor, qui
suadendo peccatum debitum retegit genus humanum, debitumque exigit ab
omni homine, qui non habet Redemptorem Christum Dei Filium, patronum
Patrem Deum, advocatum Spiritum sanctum. Non, inquam, super eos illo
exactor ultra transibit, et non eos conculcabit, ani suffocabit, quia
nunc vidi in oculis meis, id est visitavi eos in gratia septiformi
Spiritus sancti, cujus oculi septem sunt oculi mei, oculus sapientiae,
et oculus intellectus, oculus consilii, et oculus fortitudinis, oculus
scientiae, et oculus pietatis, et oculus timoris Domini (Isa. XI). In
istis oculis meis nunc vidi et violentiam exactoris, et miseriam eorum
de quibus exigit. Nunc vidi, dixit, pro eo ut diceret, nunc miseratus
sum. Nam videre Dei subvenire est, visus Dei magnitudo beneficii est.
Exempli gratia: Ubi Abraham magnitudinem beneficii persensit in hoc
dicto: Non extendas manum tuam super puerum, neque facias quidquam,
appellavit nomen loci illius: Dominus videt. Unde usque hodie dicitur:
In monte Dominus videbit (Gen. XXII).
|
|