CAPUT 5

Exaltabitur manus tua super hostes tuos, et omnes inimici tui interibunt. Hostes publici sive inimici Domini illi majestatis adjudicantur, qui non solum peccatores, verum etiam impii sunt odiendo nomen ejus, quales maxime illi fuerunt, de quibus ipse in Evangelio loquitur: Nunc autem et viderunt et oderunt et me et Patrem meum. Sed ut impleatur sermo, qui in lege orrum scriptus est, quia odio habuerunt me gratis (Joan. XV). Super ejusmodi hostes exaltabitur, inquit, manus tua, subauditur, ut non videant gloriam tuam, imo ut videant et confundantur, quemadmodum alius propheta, cum sub interrogatione dixisset: Et non videbit impius gloriam Domini (Isa. XXVI), protinus duplicem responsionem hoc modo ipse reddidit: Domine, exaltetur manus tua ut non videant, videant et confundantur zelantes populi, et ignis hostes tuos devoret (ibid.). Denique et per justam increpationem dixit: Domine, exaltetur manus tua, et non videant gloriam tuam, et subaudiendum est, ita ut in gloria tua partem habeant ullam, et per severam nimisque acerbam concessionem, ait protinus, videant et confundantur. Quodque hic dicit, et omnes inimici tui interibunt, illic similiter conceditur, ut fiat dicendo, et ignis hostes tuos devoret. Nam ubi exaltabitur manus tua, Domine, quando apparebis sedens in sede majestatis tuae rex et judex Israel statutis ovibus ad dexteram, haedis autem ad sinistram tuam, tunc omnes inimici tui interibunt, diabolus videlicet et angeli ejus, tunc hostes tuos videlicet tam diabolum et angelos ejus, quam et homines impios sequaces ejus, ignis devorabit te dicente: Ite, maledicti, in ignem aeternum, qui praeparatus est diabilo et angelis ejus (Matth. XXV). Hoc nihilominus ad Ecclesiam universam referri potest, cujus caput est ille judex, exaltabitur manus tua super hostes tuos, et omnes inimici tui interibunt, quia videlicet qui capitis, id est, hostes vel inimici sunt corporis, quod est Ecclesia ejus, et ubi caput ibi nimirum exaltabitur et corpus. Recte ergo et ad ipsam dictum hoc recte intelligitur, praesertim quia et supra illi dicebatur: Surge et tritura, filia Sion (Mich. IV), etc., et protinus eidem dicitur: Et erit in die illa, dicit Dominus: Auferam equos tuos de medio tui, et dispergam quadrigas tuas, et perdam civitates terrae tuae, et destruam omnes munitiones, et auferam maleficia de manu tua, et divinationes non erunt in te. Et perire faciam sculptilia tua, et statuas de medio tui, et conteram civitates tuas, et faciam in furore et indignatione ultionem in omnibus gentibus, quae non audierunt. Magnifice in verbis istis consoletur se Ecclesia Dei, considerando vitae aeternae statum, qualis futurus sit ex die illa, qua omnes sui interibunt inimici. Siquidem hoc promittitur in his verbis, quod non solum mala omnia, verum etiam ipsa quoque, quae in hoc saeculo videntur, et sunt quaedam bona, quamvis non vera vel sufficientia, penitus non erunt illic. Quis enim nescit maleficia, divinationes, sculptilia, et statuas atque adorationes manuum operum, et lucos ad sacrificandum daemoniis electos sive sacratos, vera esse mala? Quis item neget equos, quadrigas civitates atque munitiones, falsa esse bona? Fallax equus ad salutem, ait Psalmista (Psal. XXXII), et hi in curribus, et hi in equis, nos autem in nomine Domini Dei nostri invocabimus (Psal. XIX). Possunt quidem prodesse equi et quadrigae, imo et necessaria sunt ad subvectionem tardis et infirmis corporibus, vel etiam sanctis ad fugiendum de civitate in civitatem, si urgente persecutore fugiendum est citius, sed cujusmodi usus, non tam verum bonum, quam verae infirmitatis est solatium, saepe nimium habens fallax experimentum quia, sicut jam dictum est, fallax equus ad salutem, ad quod succinere possis, sed non fallax ad fatigationem. O quanto melius est, gravia ut nunc sunt corpora, immutari, et velocitate angelorum perfrui, quam gravedinem corporum equis vel quadrigis vectitando fallaciter consolari! Igitur magnae beatitudinis est promissio in verbis istis cum dicit, et erit in die illa, dicit Dominus: Auferam equos tuos de medio tui, et dispergam quadrigas tuas, etc. Praemiserat enim, et omnes inimici tui interibunt. Ergo idem est ac si dicat: In die illa faciam illud, pro quo nunc clamas ad me dicens: De necessitatibus meis erue me (Psal. XXIV). Primum est, quod equos tuos auferam, et quadrigas tuas dispergam, id est quod terreni corporis tantam velocitatem efficiam, ut sit quocunque velit, quod fieri non posset cum equis et quadrigis. Tunc enim homines aequales erunt angelis, ait ipse Dominus, et filii sunt Dei, cum sint filii resurrectionis (Luc. XX). Quod si aequales, nimirum et aeque veloces, aeque ut angeli erunt, equis et quadrigis non indigentes. Quid porro de civitatibus et munitionibus dicam, cum dicit, et perdam civitates terrae tuae, et destruam omnes munitiones? Notum est, quia Cain fratrem suum Abel per invidiam occidit, et hic primus aedificavit civitatem, vocavitque eam ex nomine filii sui Enoch (Gen. IV). Porro et Abel et caeteri sancti omnes hic manentem civitatem non habent, sed futuram inquirunt (Hebr. XIII). Perdam igitur, ait, civitates terrae tuae, et destruam omnes munitiones, non solum spirituales, verum etiam manufactas et materiales, sine dubio subintelligendum, et omnes civitatum atque munitionum seditiones atque cupiditates, et universas, quas eisdem Cain mortalibus intulit clades, et malas sollicitudines, quarum universitas dicitur et est Babylon, cum qua, ut audimus in Apocalypsi vocem de coelo dicentem: Fornicati sunt reges terrae, et in deliciis vixerunt (Apoc. XVII). Et de qua ibidem ita scriptum est: Et sustulit unus angelus fortis lapidem molarem magnum, et misit in mare, dicens: Hoc impetu mittetur Babylon magna civitas illa, et ultra non invenietur (Apoc. XVIII). Magna igitur requies sanctae Sion, id est Ecclesiae, in perditione civitatum vel munitionum terrae promittitur, qui videlicet cum perditione illarum, perditio quoque consequenter subintelligitur rerum omnium concupiscibilium, quae in civitatibus sunt (quarum ex intuitu sancti cives regni Dei peregrinantes in hoc mundo tentati et fatigati sunt), videlicet auri, et argenti, et lapidis pretiosi, et margaritarum, et byssi, et purpurae, et serici, et marmoris, et cinnamomi, et amomi, et odoramentorum, et unguenti, et thuris, et vini, et olei, et similae, et tritici, et jumentorum, et ovium, et equorum, et redarum, et mancipiorum, et caeterorum omnium de quibus recte sapiens dicat: Vanitas vanitatum et omnia vanitas (Eccle. I), quarum cupidi mercatores, nunc divites facti, pauperibus insultant filiis tuis, o sancta Sion. Sed tunc illis flentibus atque lugentibus et dicentibus: Vae, vae (Apoc. XVIII), isti exsultabunt et libenter videbunt, pariter perire suas quoque munitiones, et quas hic pro necessitate habuerunt, non ut alios impugnarent, sed ut impugnantibus aliis aliquod refrigerium haberent. Et auferam, inquit, maleficia de manu tua. Et hic subintelligendum est, ut amplius mali quidquam non facias. Impossibile namque erit ex die illa ut sancta electorum societas mali quidquam faciat vel admittat, et erit firma et incorruptibilis innocentia. Neque enim erit ultra serpenti antiquo facultas sive licentia, ut sibilet quidquam, vel mali aliquid alicui sanctorum suadeat, sicut fecit quando mulieri suasit, ut vetitum comederet, et viro suo porrigeret (Gen. III), quo maleficio totum exinde genus humanum venenatum est. Ut breviter dicam, sic auferet Dominus de manu electorum suorum maleficia, ut quibus dedit nunc malefacere nolle, tunc det quod amplius et perfectius est, scilicet malefacere non posse. Et divinationes non erunt in te. Divinatio prophetia mendax est. Haec sine dubio feliciter tunc deerit, quando praesentia vel plena cognitio Dei, praesensque facies veritatis cunctos illustrabit, et nihil incertum vel incognitum erit. Hanc perfectionem in hac vita sancti non valent consequi, sed ex parte, inquiunt, cognoscimus, et ex parte prophetamus. Cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem (I Cor. XIII). Et perire faciam sculptilia tua, et statuas de medio tui, et non adorabis ultra opera manuum tuarum. Hoc etiam ante diem illam providendum est ut opera manuum suarum, scilicet sculptilia et statuas, adoret, quaecunque anima Deum verum colit vel nomen ejus invocat, verumtamen magna pars populi Dei, populi electi unum Deum colentis, perfectionem hujus rei non adjungit, dum corpore vivit. Nam et si manus exterius vacat, ut visibilem sibi statuam non faciat, nonne animus celerrimus artifex formam sibi aliquam persaepe fingit, dum recordatur Creatoris sui, et eum contemplari cupit, cui dicit, in oratione: Pater noster, qui es in coelis (Matth. IV). Velociter namque sibi proponit, aut velociter sibi occurrente delectabiliter excipit, quasi venerabilis formae senem speciosum et magnum, magno consilio residentem, et fortassis ita putat esse in re, sicut legit vel audit in illa Danielis visione: Quia throni positi sunt, et Antiquus dierum sedit, vestimentum ejus quasi nix candidum, et capilli ejus quasi lana munda (Dan. VII), etc., quae quasi localem loquuntur Deum, cum ipse localis non sit. Equidem sic simpliciter errare veniale est, sed errorem eumdem pertinaciter defendere damnabile, quia haereticum est. Unde et humaniformii dicuntur haeretici, qui Deum forma humana membrisque distinctum asserere conati sunt. Quod igitur nunc dicit: Et perire faciam sculptilia tua, et statuas de medio tui, et non adorabis ultra opera manuum tuarum, sic in illa die perfici credendum est, ut circa divinam substantiam nemo taliter erret, videntibus cunctis qualis sit. Unde Joannes: Scimus, inquit, quia cum apparuerit, similes ei erimus, quia videbimus eum sicuti est (I Joan. III). Quod deinde sequitur, et evellam lucos tuos de medio tui, et conteram civitates tuas, itidem in die illa perfecte implebitur, quod nunc ex parte impletum est vel implendum est. Non enim jam in hoc perfectio est, quod verum colentes Deum, non lucos frequentant, nec latebras vel tenebras quaerunt ad sacrificandum principibus tenebrarum, neque civitates suas claudunt, id est, conscientias non occultant, sed opportune peccata sua confitendo aperiunt, non, inquam, perfectio jam in hoc, sed inchoatio beatitudinis est, quia multa sunt adhuc non solum mala erubescenda, verum etiam bona revelanda quae abscondunt et abscondere volunt, in his quae reprehensibilia sunt metuentes verecundiam; in his quae laudabilia sunt fugientes inanem gloriam. At vero tunc nihil erit quod velint esse occultum, neque invitis illis fiet illud quod Apostolus ait, quia veniet Dominus et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium (I Cor. IV). Nam de malis, ubi certa remissio erit, non habebunt cur erubescant, imo multum habebunt quod gaudeant, scilicet magnam et sine fine magnificandam remissoris gratiam et gloriam. Porro de bonis ut abscondant illa, nequaquam inanem opus erit fugere gloriam, quia talis ventus illic flare non poterit, ubi vera et stabilis gloria Dei super omnes abundans cuncta superabit, universosque et angelorum et hominum ordines in fundamento suae visionis cum dulci tremore continebit. Igitur et lucorum evulsio, et civitatum contritio tunc ad plenum perfecta erit, quia nullus erit qui occulte quidquam gerere, vel conscientiam suam ne videatur, aliquo modo circumceptam esse velit. Tunc econtra ibunt impii in supplicium et in opprobrium sempiternum, et hoc est, quod hic in calce sermonis enuntians, et faciam, inquit, in furore et indignatione ultionem in omnibus gentibus quae non audierunt.