|
Propter prophetiae praesentis ordinem illustrius retinendum, jam dictum
et iterum atque iterum dicendum est, quia ab eo quod ait, non est
veritas, et non est scientia in terra (Ose. IV), septies usque ad finem
voluminis peccata commemorat atque replicat, et per singulas vices in
Christum sermo recurrit, qui solus omnium credentium atque poenitentium
justitia est. Secunda jam vice ab eo quod ait: Ipsi autem sicut Adam
transgressi sunt pactum (Ose. VI), longa et vehementi declamatione
peccatorum declamavit abundantiam sic concludens: Tempus autem
requirendi Dominum cum venerit, qui docebit vos justitiam. Tertio nunc
eadem peccata repetens dicit: Arastis, impietatem, iniquitatem
messuistis, comedistis fructum mendacii, quia confisus es in viis tuis.
Aptissime per similitudinem arantium, metentium, et fructus suos
comedentium pertinaciam incorrigibilium denotat peccatorum qui male
incipiendo in pejus proficiunt, et pessime finientes, deficiunt. Sicut
enim haec per incrementa differunt, arare, metere et comedere fructum,
sic in peccatoribus distantiam per incrementa peccati divinum perpendit
judicium. Denique cum proposito peccati opere corruptus laborat animus
versatque cogitatu intimo, qualiter voluntatem impiam ad operis perducat
affectum, aranti vel seminanti similis est. Cum autem expleto
iniquitatis opere exsilit laetabundus quod male fecerit, et exsultans in
rebus pessimis (Prov. II), similis est metenti; cum deinde ad hoc etiam
eruperit, ut superbo spiritu, sua contra redarguentem legem Dei peccata
defendat, et securus incedat corde impoenitenti, similis est ei, qui
post messem reconditos fructus comedit. Proinde cum dixisset, comedistis
fructum mendacii, continuo quasi quaereretur ab aliquo illorum cui haec
dicit, quomodo vel quare dicit quod comederim fructum mendacii,
subjungit atque ait: Quia confisus es in viis tuis. Idem enim est ac si
dicat: Quia tu peccata tua superba cervice defendis. Eisdem incrementis
originale, id est Adae peccatum, peractum est. Primo quippe impietatem
aravit, quando Dei similitudinem appetivit. Nisi enim intus prius
tumuisset, nisi divinitatem vel divinae majestatis similitudinem
appetisset, foris tentatus tam facile non cederet. Deinde iniquitatem
messuit, quando propositum sibi praeceptum de ligno scientiae boni ac
mali transgressus est (Gen. III), inobediens voci Domini. Deinde comedit
fructum mendacii, quando in ipso peccato sibi complacuit, seque adversus
redarguentem Deum defendit. Exinde omnis vitiosa propago vitiati
parentis eadem incrementa contraxit, exempli gratia, ut ille Ephraim
sive Jeroboam, cujus peccatum toties in sanctis et propheticis
commemorantur litteris. Aravit namque impietatem, quando excogitavit
consilium et dixit: Nunc revertetur regnum ad domum David, si ascenderit
populus iste, ut sacrificia faciat in domo Domini, in Hierusalem (III
Reg. XII), etc. Messuit iniquitatem, quando excogitato consilio fecit
duos vitulos aureos, et dixit: Ecce dii tui, Israel, qui eduxerunt te de
terra Aegypti (ibid.). Comedit fructum mendacii, dum ita regnando non
cum Deo, prophetas ad se missos in sermone Dei, sicut Scriptura refert,
incorrectus contempsit, et confisus est in viis suis, in vitulis suis.
Ad summum coetus ille Judaicus, qui non utcunque recessit a domo David
sed etiam crucifixit Filium David, tunc aravit impietatem, quando
quaerebant principes sacerdotum et Scribae quomodo illum interficerent
(Luc. XXII). Messuit iniquitatem quando petierunt et obtinuerunt a
Pilato ut interficerent eum (Act. XIII). Fructum mendacii nunc usque
comedunt, quod videlicet mendacium sive mendacii fructum data militibus
pecunia copiosa comparaverunt, ut dicerent, quia discipuli ejus nocte
venerunt et furati sunt eum nobis dormientibus. Divulgatum est enim
verbum illud apud Judaeos usque in hodiernum diem (Matth. XXVIII). Et
confidunt in viis suis, dum justitiam suam statuere volentes justitiae
Dei non sunt subjecti. Ubi sic arando, sic metendo, sic nihilominus
comedendo sive confitendo, peccatum cumulatum atque roboratum est, jam
profecto judicii vel sententiae vindicis tempus et locus est. Sequitur
ergo: In multitudine fortium tuorum consurget tumultus in populo tuo, et
omnes munitiones tuae vastabuntur. Quicunque modis supradictis peccata
sua consumat recte fortes suos habere dicitur, fortes utique malos,
bonis fortibus contrarios. Quales fuere fortes David fortes primi, ad
quos caeterorum fortium nullus pervenit. Tres illi fortes ejus virtutes,
videlicet sapientia, humilitas et fortitudo, quas Scriptura taliter
designat breviterque comprehendit. Haec nomina fortium David, David
sedens in cathedra sapientissimus inter tres. Sedens in cathedra
sapientissimus, hoc est sapientia. Ipse enim quasi tenerrimus ligni
vermiculus. Haec est humilitas. Qui octingentos interfecit impetu uno.
Haec est fortitudo; fortibus illis contrarios fortes habent isti,
videlicet insipientiam, superbiam et temeritatem, quam putant veram esse
fortitudinem, et proinde nullam merentur clementiam, citamque
experiuntur vindictam. Hoc est quod ait: In multitudine fortium tuorum
consurget tumultus in populo, et omnes munitiones tuae vastabuntur. Sic
factum est, et quando decem tribus captivae translatae sunt in Assyrios,
sic factum est, quando Judaei, vincentibus Romanis, ceciderunt in ore
gladii, et in omnes gentes captivi ducti sunt. Consurrexit enim tumultus
in populo illo triplici discordia, sicut historiae referunt, contra
semetipsum diviso, et omnes munitiones ejus vastatae sunt, ita ut non
relinqueretur lapis super lapidem. Hoc evenit in multitudine fortium, id
est propter multitudinem fortium ejus, de qualibus jam dictum est, quia
videlicet tales fuere Judaei male fortes, sicut testatur ipse Salvator
in psalmo dicens: Quia ecce coeperunt animam meam, et irruerunt in me
fortes (Psal. LVIII). Nunc ad ipsos devastandos apostropham faciens,
dicit propheticus sermo: Sicut vastatus est Salmana a domo ejus qui
judicavit Baal in die praelii, matre super filiis allisa, sic fecit
vobis Bethel a facie malitiae nequitiarum vestrarum. Nota rei gestae
historia est, cui vastationem illorum similem fore denuntiat. In libro
namque Judicum scriptum est angelum apparuisse Gedeoni, qui dixit ei:
Vade in hac fortitudine tua, et liberabis Israel de manu Madian. Ac
deinceps: Tolle taurum patris tui. et alterum taurum annorum septem,
destruesque aram Baal, quae est patris tui, et nemus quod circa aram est
succides (Judic. VI). Hoc facto, jubente Domino, perrexit cum trecentis
viris, et vicit Madian mirabili genere praelii. Divisit trecentos viros,
et dedit tubas in manibus eorum, lagenasque vacuas ac lampades in medio
lagenarum. Ingressusque ipse, et trecenti viri cui cum eo erant in parte
castrorum, incipientibus vigiliis noctis mediae, et custodibus
suscitatis, coeperunt baccinis clangere et complodere inter se lagenas.
Cumque per gyrum castrorum in tribus personarent locis, et hydrias
confregissent, tenuerunt sinistris manibus lampades, et dextris sonantes
tubas, clamaveruntque: Gladius Domini et Gedeonis. Omnia itaque castra
turbata sunt et mutua se caede truncabant fugientes, conclamantibus et
persequentibus viris Israel (Judic. VII). Apprehensi sunt et interfecti
duo viri Madian, Oreb, et Zeb, et deinde Sebee et Salmana reges Madian.
Diem illum appellat hic propheta diem praelii, cum dicit: Sicut vastatus
est Salmana a domo ejus qui judicavit Baal in die praelii. Nam qui
judicavit Baal, ipse est Gedeon. Unde vocatus est Hieroboal, eo quod
dixisset pater ejus, ulciscatur se de eo Baal, qui suffodit aram ejus.
Porro Isaias diem eumdem, diem appellat Madian. Jugum, ait, oneris ejus,
et virgam humeri ejus, et sceptrum exactoris ejus superasti, sicut in
die Madian (Isa. IX). Uterque, tam iste quam ille triumphum Christi, quo
triumphavit, tam de invisibilibus quam de visibilibus hostibus suis,
triumpho illo assimilavit, quo taliter triumphavit Gedeon de Madian cum
illis CCC viris. Nimirum Psalmista quoque inimicos Dei hostes et
adversarios Christi, illis principibus Madian, quorum unus fuit hic
Salmana, similes imprecatur fore in ruina. Deus, inquit, pone principes
eorum, sicut Oreb et Zeb, et Zebee et Salmana (Psal. LXXX). Magnum et
memorabile praelium, cujus secundum similitudinem spirituale bellum
Domini, tribus prophetis testibus, Isaia, David et isto Osee confirmatum
et praenuntiatum est fore gerendum. Nam, sicut a catholicis atque
orthodoxis est tractando depromptum Gedeon Christi CCC cum eo viri
praedicatorum sanctae trinitatis typum gesserunt, Madian vero cunctorum
Christi inimicorum, quod viri illi non gladios, sed sinistris quidem
manibus atque in lagenis lampades, dexteris vero sonantes tenuere tubas
ejus rei typus exstitit, quod sancti praedicatores in minore suorum
salutem corporum, in majore vero cura verbum praedicationis habuerunt.
Confractis hydriis sive lagenis lampades micuerunt, concrepante sonitu
tubarum, et hostes in fugam versi disperierunt, quia prostratis morte
corporibus, magnitudo gratiarum, quae in illis erat occultior, magis
claruit per signa miraculorum, et sic dissipata sunt contraria Christo
molimina hostium, malignorum spirituum sive impiorum hominum.
Nunc secundum litterae praesentis ordinem sive tenorem coeptum
prosequamur intellectum. Sicut vastatus est, inquit, Salmana a domo ejus
qui judicavit Baal in die praelii, matre super filios allisa; sic fecit
vobis Bethel a facie malitiae nequitiarum vestrarum. Non dixit, sicut
vastatus est Madian, sed sicut vastatus est Salmana, qui fuit rex
Madian, sic enim ibidem scriptum est: Dixitque Gedeon ad viros Socoth:
Date, obsecro, panes populo qui mecum est, quia valde defecerunt, ut
possimus persequi Zebee et Salmana et reges Madian (Jud. VIII). Quomodo
vastatus est ille Salmana? Cum comprehendisset eos Gedeon, videlicet
Zebee et Salmana, dixit ad eos: Quales fuerunt viri quos occidistis in
Thabor? Qui responderunt: Similes tui, et unus ex eis quasi filius
regis. Quibus ille ait: Fratres mei fuerunt, filii matris meae. Vivit
Dominus, si servassetis eos, non vos occiderem, et caetera quae
concluduntur sic: Surrexitque Gedeon, et interfecit Zebee et Salmana
(ibid.). Idcirco propheta cum dixisset, sicut vastatus est Salmana a
domo ejus, qui judicavit Baal in die praelii, addidit, matre super
filiis allisa, quia videlicet matrem ipsius Gedeon vehementer alliserant
super filiis, quorum mors maternorum viscerum allisio non esse non
poterat, quam etiam ob causam noluit servare Gedeon, sed interfecit
eumdem Salmana. Sic fecit vobis, ait, Bethel a facie malitiae
nequitiarum vestrarum. Sive ad illius temporis statum respicias quo
decem tribus in Assyrios translatae sunt, sive ad illius quo Judaei
Romanorum gladiis excisi sunt, vera est utrobique similitudo; quia
proinde haec passi sunt, quod et priores illi prophetas occiderunt, et
juniores isti Christum et apostolos interfecerunt; et hoc faciendo
matrem super filiis alliserunt, id est Ecclesiam Dei graviter
contristaverunt. Illis fuit Bethel civitas ejusdem nominis, in qua unum
posuerant de vitulis quos coluerunt. Istis autem Bethel exstitit ipsa
domus Domini, quae erat in Hierosolymis secundum interpretationem
nominis, interpretatur enim Bethel domus Dei, in qua non Deo, sed
mammonae servierunt. Illa domus fecit eis a facie malitiae nequitiarum
ipsorum, ut sicut vastatus est Salmana, sic ipsi vastarentur et ultimum
paterentur exterminium. Quare? Quia videlicet jam non erant sicut
Abraham vel sicut Israel, sed sicut Salmana qui rexerat Madianites, quod
nomen interpretatur consummatio, significans eos in omni nequitia
consummatos modis omnibus, de quibus supra dictum est, arando
impietatem, metendo iniquitatem, comedendo fructum mendacii, et
confidendo in viis suis. Dicat illis igitur Gedeon, quod interpretatur
circuiens uterum, scilicet Dominus noster Jesus Christus, qui non de
virili semine conceptus, sed per semetipsum de coelo veniens, introivit
et implavit Virginis uterum: Quales fuerunt viri quos occidistis in
Thabor? Et sit sensus: Quid vobis conscientia vestra respondet, quales
fuerunt illi quos misi ad vos, ex quibus occidistis, et crucifixistis,
ex quibus flagellastis in synagogis vestris, et persecuti estis de
civitate in civitatem? (Matth. XXIII.) Non enim veritas ream illorum
cessat convenire conscientiam, sed semper accusantes secum cogitationes
circumferunt. Dicuntur autem hoc fecisse in Thabor. Et recte, quia
Thabor interpretatur veniens lumen, et ipsi in adventu et propter
adventum veri luminis, quod est Christus, hoc fecerunt, nolentes videre
aut ab aliquo videri sive demonstrari tantum lumen. Respondent illi:
Similes tui et unus ex eis, quasi filius regis. Nequaquam enim
respondere non possunt, quia non ignoranter, sed scienter peccaverunt;
et liquido sciebant eos similes fuisse Christi, videlicet prophetas, et
sapientes, et Scribas, et unum ex eis quasi filium regis, imo verum
filium regis, qui hoc ipsum requirit, qui conscientias eorum convincit,
qui ad judicium mortis jubet eos produci. Fratres, inquit, mei fuerunt,
filii matris meae. Si servassetis eos, non vos occiderem. Vere fratres
suos esse Christus beatos apostolos dicit, quia et antequam
clarificassent eum passionibus vel mortibus suis, dixit Mariae cum
resurrexisset a mortuis: Vade ad fratres meos, et dic eis: Ascendo ad
Patrem meum et patrem vestrum (Joan. XX.) Sunt et filii matris ejus,
videlicet supernae Hierusalem, quae est mater omnium nostrum (Galat.
IV), cujus et Christus secundum carnem filius factus est filius
singularis, primogenitus ex mortuis. Si servassetis eos, inquit, non vos
occiderem, quia videlicet dimissus fuisset Judaeis reatus quoque mortis
Christi, si post resurrectionem ejus apostolis ejus credidissent,
secundum orationem qua oravit, quando illum crucifixerunt. Pater,
dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt (Luc. XXIII). His praemissis
continuo Salvatoris ejusdem gratiam, qua justificantur credentes electi,
sic eloquitur persona Dei Patris.
|
|