CAPUT 2

Effusionis hujus rem simul et signum in die Pentecostes, quando super discipulos Christi Spiritus sanctus descendit, contigisse dubium non est. Rem videlicet, quia tunc apostolis, qui erant filii filiorum Sion, sicut jam dictum est, quique eatenus homines erant sine litteris et idiotae, prophetica, imo plus quam prophetica gratia data est, et extunc somnia somniare (de qualibus nonnulla in Actibus apostolorum legimus) et visiones videre coeperunt, quales maxime in Apocalypsi Joannis admiramur. Signum autem in eo fuit, quod omnium gentium loquebantur linguis (Act. II). Per hoc namque significabatur quod super omnem carnem, sive super servos et super ancillas Domini in omni gente et natione oporteret eamdem Spiritus sancti effusionem derivari. Quod jam tunc sciens apostolus Petrus, dixit:

“Viri Judae, et qui habitatis Jerusalem universi. Hoc vobis notum sit, et auribus percipite verba mea. Non enim, sicut vos aestimatis, hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia, sed hoc est, quod dictum est per prophetam Johel: Et erit in novissimis diebus dicit Dominus: Effundam de spiritu meo super omnem carnem,”

etc. (Ibid.) Sequitur:

“Et dabo prodigia in coelo, et in terra, sanguinem et ignem, et vaporem fumi. Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus et horribilis.”

Quod hic de solis videtur dixisse prodigiis, scilicet danda fore illa in coelo et in terra, antequam veniat dies Domini magnus et horribilis, qui est dies universalis judicii, de caeteris quoque omnibus, quae hactenus hic idem propheta praedixit, sentiendum pariterque subaudiendum est. Nam et eruca, et locusta, et bruchus, et rubigo, scilicet quatuor regna erant ventura, et deinde effusio Spiritus sancti, et haec jam venerunt, antequam veniat ille dies magnus et horribilis. Unde sicut jam superius dictum est, et illi quibus Petrus apostolus praesens prophetae hujus apposuit testimonium, et quicunque extunc usque ad nos audierunt, et extunc audituri sunt, nimirum magnum esse illum et horribilem diem Domini, certi esse debent, imo dubitare non sinuntur quin ita sit, quia veniet, quia jam tanta pars eorum completa est, quae uno eodemque ore iste propheta locutus est. Denique magnum super hac re certamen est Deo et Verbo ejus Jesu Christo, qui est testis fidelis. Magnum, inquam, et acre certamen in exigendo, ut credatur sibi, quia veniet talis, et tantus ille dies tremendi judicii, post quem jam nullum poenitentiae tempus erit, juxta quod et in Apocalypsi Joannes dicit.

“Et Angelus quem vidi stantem supra mare, et supra terram, levavit manum suam in coelum, et juravit per viventem in saecula saeculorum, quia tempus amplius non erit, sed in diebus vocis septimi angeli, cum coeperit tuba canere, consummabitur mysterium Dei (Apoc. X).”

Super hac re concertans, ut scilicet credatur sibi, quia revera grande nimis negotium est, et nimium expedit hoc scire miseris, ut tantam iram effugere possint. Nunc dicit:

“Et dabo prodigia in coelo, et in terra sanguinem et ignem et vaporem fumi. Sol convertetur in tenebras et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus et horribilis.”

Ac si dicat: Non credent homines curam esse Deo de actibus suis, et quod statutus sit ad judicandum de illis dies ille magnus et horribilis. Non, inquam, credent, non audient, non animadvertent, nisi magna et multa viderint prodigia fieri. Effundam igitur spiritum meum (sicut jam dixi) et per virtutem ejus dabo prodigia in coelo et in terra, et quod praedicatio judicii confirmetur ubique sequentibus signis. Dabo sanguinem, dabo ignem, subauditur in testimonium illis, ut videlicet non solummodo miraculorum prodigiis, sed etiam magnitudine perseverantiae commoti, cum tot millia testium usque ad sanguinem perseverare viderint, et ignem charitatis Dei nullis persecutionum aquis, nullis fluminibus, quamvis multa sint, posse in illis exstingui, ut credant eorum testimonio, aut inexcusabiles sint. Dabo et vaporem fumi, similiter in testimonium illis. Fumum hic aut caecitatem, quae in Israel contigit, aut certe, quoniam fumus lacrymas excitare solet, compunctionem poenitentium licet intelligi. Etenim utraque haec vim prodigiorum obtinent, et evidenter astipulantur, futurum esse judicium. Haec prodigia dantur in terra. Quae vero sequuntur:

“Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem,”

prodigia sunt, quae dantur in coelo. His quoque versiculis nos reminisci facit eorum quae Dominus dixit.

“Et erunt (inquiens) signa in sole et luna et stellis,”

etc., usque ad id,

“et tunc videbunt Filium hominis venientem In nube cum potestate magna et majestate (Luc. XXI).”

Idem namque est, quod hic nunc dicitur:

“Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus et horribilis.”

Jam quemadmodum illic dicitur,

“et tunc videbunt venientem Filium hominis,”

ita et hic eodem modo dici poterat, et tunc veniet

“dies Domini magnus et horribilis.”

Quicunque prodigiis talibus excitati, poenitentiam egerint sive conversi fuerint, salvi erunt. Nam et ipsa prodigia, sicut jam dictum est, idcirco fient, ut convertantur, et salvi sint. Hoc est, quod sequitur:

“Et erit, omnis quicunque invocaverit nomen Domini salvus erit.”

Cum dicit omnis, subaudiendum est absque distinctione Judaei et Graeci. Etenim Apostolus cum hoc intenderet, ac diceret:

“Non est enim distinctio Judaei et Graeci, nam idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocaverint illum (Rom. X),”

testimonio praesenti usus est,

“omnis”

enim, inquiens,

“quicunque invocaverit nomen Domini salvus erit.”

Eamdem distinctionem Judaei et Graeci iste quoque aufert pariterque confirmat, quod recte universaliter dixerit

“omnis”

uno eodemque versiculo, quem protinus subjungit:

“Quia in monte Sion et in Jerusalem erit salvatio, sicut dixit Dominus, et in residuis, quos Dominus vocaverit.”

Nam in monte Sion et in Jerusalem, id est in Judaeis, et residuis, id est in Graecis, salvatio erit, quoscunque invenerit Dominus, id est vocante gratia praevenerit, ut invocent nomen Domini. Interea sciendum est certum esse ordinem sive tenorem invocationis nominis Domini, ut scilicet ad hoc invocetur primum, ut largiatur spiritum cogitandi et agendi quae recta sunt, deinde, ut in illo die suo magno et horribili non intret Deus cum homine in judicium, sed superexaltet misericordia judicium. Subtiliter atque fideliter adhuc intuendum est, quomodo cum dixisset:

“Et erit, omnis quicunque invocaverit nomen Domini, salvus erit, quia in monte Sion et in Jerusalem erit salvatio, sicut dixit Dominus: et in residuis,”

ita clausit ut diceret: Quos Dominus vocaverit. Nempe hoc ipsum, quod invocatur nomen Domini, non invocantibus, sed gratiae vocantis, ut dignum est, attribuit. Quod Apostolus confirmans, cum hoc exemplo usus fuisset:

“Omnis enim quicunque invocaverit nomen Domini, salvus erit,”

pulchram nimis gradationem continuo fecit:

“Quomodo invocabunt, in quem non crediderunt? Aut quomodo credent ei, quem non audierunt? Quomodo vero praedicabunt, nisi mittantur?”

(Rom. X.) Sic nimirum ascendendo, usque ad Deum recurrit, comprobans totum esse adscribendum gratiae vocantis, quod invocatur nomen Domini, quia videlicet nisi ille misisset, non venissent, neque praedicassent; si non praedicaretur, non audiretur; si non audirent, non crederent; si non crederent, non invocarent. Ubi porro dixit hoc Dominus: Quod in monte Sion sive in Jerusalem, et in residuis, id est in Judaeis et in Graecis a Domino vocandis deberet esse salvatio? Nimirum in praescientia sua, in praedestinatione sua, ante tempora saecularia. Etenim quos in tempore vocavit, eos ante omnia tempora praescivit et praedestinavit, ut idem Apostolus ait,

“conformes fieri imaginis Filii sui (Rom. VIII).”

Nunc superest causam reddere, unde vel in quo ille dies Domini magnus sit et horribilis. Sequitur ergo: