CAPUT XVI. Cur ita Spiritus sanctus in igne apparuit, ut de eodem igne linguas quoque formare dignatus sit.

Cum igitur constet recte Spiritum sanctum in igne apparuisse (Exod. III; Act. II), eo quod hic Deus noster ignis consumens sit (Deut. IV; Hebr. XII), quaeritur et illud, cur sic in igne apparuerit, ut ex eodem igne linguas formare dignatus sit. Sed et hoc signo magnifice nobis ejusdem Spiritus sancti commendatur operatio. Spiritus enim coaeternus Patri et Filio per linguam, quae maximam habet cognationem cum verbo, non solum hoc expressit, quod ejusdem sit substantiae, cum eodem Dei Verbo, sed et hoc, quod per ipsum Deus Pater suum nobis eloquatur Verbum, sicut ipse in psalmo dicit:

“Lingua mea calamus scribae velociter scribentis (Psal. XLIV).”

Namque ut adverteremus, hunc eumdem Spiritum per illum psalmi versiculum exprimi, ipse qui incarnationem Filii Dei operatus est, cujus incarnationis ille psalmus epithalamium est, ipse, inquam, qui Verbum bonum de corde Patris eructatum, in uterum Virginis humanae naturae univit, nunc in lingua Spiritus sanctus apparuit, ut idem ipsum Verbum mentibus apostolorum inscriberet, sic quoque comparandus calamo scribae velociter scribentis. Quapropter congrue versus hic lingua mea, cum praecedenti, eructavit cor meum, in officiis quoque cantatur apostolorum, quod tamen frequentius est in officiis Virginum. Et recte, quia Verbum hoc in sinum virginitatis plenius atque excellentius eructatum est, videlicet ita, ut inde carnem assumeret: in cordibus autem apostolorum ita ut inde voce corporea sumpta, nobis audibile et intelligibile fieret. Igitur quia Spiritus sanctus illa Dei Patris lingua est, qua, velut calamo scribae velociter scribentis, bonum Verbum suum humanae naturae velociter, ut voluit, totum inscripsit, dicens opera sua regi, id est assumpto homini, ut idem omnino, quod ipse operari sciat et possit, recte super apostolos ostensus est in lingua, quibus ejusdem Verbi et incarnationis ejus notitiam, ut eloquenter praedicare secundum Scripturas homines hactenus idiotae scirent, eadem calami velocitate inscribere veniebat.

Per hoc maxime consonat et cohaeret Evangelio, quoniam impletum est hic quod dicitur illic:

“Haec locutus sum vobis apud vos manens. Paracletus autem Spiritus sanctus quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia et suggeret vobis omnia quaecunque dixero vobis (Joan. XIV).”

Ecce enim missus statim doctorem illum se profitetur, qui juxta promissum sponsi in morte agonizantis. Paracletus, id est consolator, filiis ejus orphanis advenerit. Doctorem, inquam, qui illos doceat omnia, se hoc signo profitetur, dum ostenditur in lingua, simulque omnium edocet gentium loquelas, ut omnibus eloquerentur hominibus, ea de quibus soli docebantur interius, Dei magnalia.