CAPUT XIII. Quid sit porta respiciens viam aquilonis, quid mensurae quinquaginta cubitorum in longitudinem, et viginti quinque in latitudinem, quid fenestrae, quid vestibulum, et quid ascensus septem graduum

“Portam quoque quae respiciebat viam aquilonis, atrii exterioris mensus est, et mensus est a porta usque ad portam in via australi, tam in longitudine quam in latitudine, et thalamos ejus tres hinc, tres inde, et frontem ejus et vestibulum ejus, secundum mensuram portae prioris quinquaginta cubitorum, longitudinem ejus, et latitudinem viginti quinque cubitorum.”

Post portam orientalem, qua prospera et bona solent enuntiari, venitur ad portam quae respicit viam aquilonis, qua non dubium est adversa significari, quia videlicet post lectionem Creatoris mundi, et ejus quae primo homini apposita fuerat felicitatis, historia sequitur miseriarum et magnae infelicitatis. Homo deceptus a diabolo, de paradiso ejectus est, spiritu mortuus, et carne mortalis atque universae posteritati suae comportans haereditatem ejusdem geminae mortis, et deinde multiplicatis hominibus, corruptaque omni carne, tunc ille mundus diluvio inundatus periit (Gen. VII). Verum nec ibi mensoris hujus diligentissimi diligentia vel benevolentia cessavit, sed secundum mensuram portae prioris

“mensus est, tam in longitudine quam in latitudine,”

etc., id est locutus est hominibus, manifestavit illis opera sua, quamvis pro modulo suo secundum exemplum ejus bene operarentur, ut et ipsi in thalamos ejus requiei ingredi mererentur.

“Quinquaginta cubitorum mensus est longitudinem, atque latitudinem viginti quinque cubitorum;”

proposuit enim illis remissionis spem, quam possent adipisci per fidei longitudinem, et per charitatis bonis quinque sensuum operibus exercitatae latitudinem.

“Mensus est, inquam, a porta viae aquilonis usque ad portam in via australi,”

id est, ita ut et malis in praedicto diluvio mala redderet pro meritis, et bonis bona reservaret, quatenus de semine illorum repararetur orbis. Eorum thalami erant secreta conscientiae bonae, tres hinc, et tres inde; tres, inquam, hinc, id est ex presenti, in fide, spe et charitate: inde autem, id est ex futuro in beata Trinitatis visione.

“Fenestrae autem ejus et vestibulum et sculpturae secundum mensuram portae quae respiciebat ad orientem, et septem graduum erat ascensus ejus, et vestibulum ante eam. Et porta atrii interioris contra portam aquilonis et orientalem, et mensus est a porta usque ad portam centum cubitos.”

Per fenestras et vestibulum quod erat secundum mensuram portae quae respiciebat ad orientalem, hoc subtiliter indicatur, quod in introitu virtutum positi, et in auctorem respicientes, cujus erat opus creatio mundi, et requies in regno immortalitatis, ad visionem ejus essent perventuri. Porro septem graduum per quos erat ascensus ejus primus est timor, secundus pietas, tertius scientia, quartus fortitudo, quintus consilium, sextus intellectus, septimus sapientia. Eosdem gradus Isaias in ipso capite nostro enumerans, descendendo magis quam ascendendo numeravit, dicendo

“spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et spiritus timoris Domini (Isa. XI).”

Et recte, quia de coelestibus ad ima loquebatur, coepit magis a sapientia, et descendit ad timorem. Hic autem quia de terrenis hominibus sermo est, qui de deorsum ad superna tendunt, iidem gradus ascendendo nihilominus recte numerantur, quia cum scriptum sit:

“Initium sapientiae timor Domini (Eccli. I),”

constat procul dubio quia a timore ad sapientiam ascenditur, non autem a sapientia ad timorem reditur. Perfectam quippe habet sapientia charitatem. De centum cubitis, vel de numeri hujus sacramento supra dictum est.