CAP. VIII.


CAPUT 1

In gutture tuo sit tuba quasi aquila super domum Domini, pro eo quod transgressi sunt foedus meum et legem meam praevaricati sunt. Me invocabunt: Deus meus, cognovimus te. Projecit Israel bonum, inimicus persequetur eum. Haec annuntia, et annuntiando in gutture tuo sit tuba, quia videlicet populo huic bellum est, et non pax. Aquila namque veniet super domum Domini, id est, Romanum imperium, cujus militare signum aquila erat, veniet super civitatem, in qua est domus Domini. In Ezechiele, ubi contra Judam prophetia dirigitur, decem tribubus jam in Assyrios translatis per aquilam Nabuchodonosor significatur his verbis: Aquila grandis alarum magnarum longo membrorum ductu, plena plumis et levitate, venit ad Libanum et tulit medullam cedri, summitatem ejus avulsit, etc. Nescitis quid ista significent? Dic: Ecce venit rex Babylonis in Hierusalem, et assumet reges et principes ejus, et adducet eos ad se in Babylonem (Ezech. XVII). Hic autem ubi non adversus Judam tantum, sed adversus omnem Israel prophetia texitur, et quasi tuba declamare jubetur, recte secundum supra dicta per aquilam excellentia Romani intelligitur imperii, cujus, ut jam dictum est, militare signum aquila fuit, ante susceptum vexillum crucis, eo quod aquila rex avium esse dicatur, et cujus ob honorem Herodes quoque auream fixit aquilam super templum Domini, ut refert Josephus. Haec aquila, inquit, super domum Domini, id est, Romanum imperium ad destruendam irrecuperabiliter gloriam sacerdotii Judaici veniet. Quam ob causam? Pro eo, inquit, quod transgressi sunt pactum meum, et legem meam praevaricati sunt. Poterat enim objicere quis et dicere quod istud Deus faceret vel fieri sineret contra suum statutum, contra foedus vel pactum, quod pepigit cum patribus eorum. Nam ut de caeteris taceamus, nunc ad Salomonem qui primus aedificavit illam domum Domini, taliter dixit: Exaudivi orationem tuam et deprecationem, qua deprecatus es coram me. Sanctificavi domum hanc quam aedificasti ut ponerem nomen meum ibi in sempiternum (III Reg. IX). Sed vide quid postmodum sequitur: Si autem aversione aversi fueritis vos et filii vestri, non sequentes me, nec custodientes mandata mea, et caeremonias quas proposui vobis, sed abieritis et colueritis deos alienos, et ad oraveritis eos, auferam Israel de superficie terrae quam dedi eis, et templum quod sanctificavi nomini meo projiciam, a conspectu meo, eritque in proverbium et in fabulam cunctis populis, et domus haec erit in exemplum. Ergo in pacto domus illa stetit, id est sub conditione servandae justitiae, quam profecto servandam ab illis non esse Deus praescivit. Nam si servandam esse praesciret, nequaquam conditionaliter illis bona sua permitteret, toties dicendo: Si praecepta mea servaveritis, si in viis meis ambulaveritis, quod in lege frequens, sed absolute et modo praedicativo, vel promissivo, sicut ad Abraham locutus est in promissione seminis, quod est Christus. Non enim dixit, Si egressus fueris de terra tua, sed Egredere, inquit, de terra tua, et caetera, et benedicam tibi (Genes. XII), atque In te benedicentur universae cognationes terrae (Genes. XXII). Itemque, in repromissione non dixit, Si feceris rem hanc, et non peperceris filio tuo unigenito, benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae. Quae universaliter populo pro cultu tabernaculi vel domus Domini, pro caeremoniis servandis promissa sunt, sub conditione posuit providentia Dei praescientis, quod conditionem vel pactum promissionis non essent servaturi, et quod pactum istud irritum facturi essent, sicut et Jeremias verbis declamat manifestis. Cum enim praemisisset: Audite verba pacti hujus, et facite illa, postmodum haec intulit: Et hi ergo abierunt post deos alienos ut servirent eis, irritum fecerunt domus Israel et domus Juda pactum meum, quod pepigi cum patribus eorum (Jer. XI). Itemque alio loco dicit: Et nolite confidere in verbis mendacii, dicentes: Templum Domini, templum Domini, templum Domini est, quoniam si bene direxeritis vias vestras et studia vestra, habitabo vobiscum in loco isto (Jer. VII). Igitur cum dixisset: In gutture tuo sit tuba, quasi aquila super domum Domini, ne quasi de mutabilitate argueretur, quod abjiceret domum quam prius elegisset, vel in pactum suscepisset, causam reddidit protinus dicens, pro eo quod transgressi sunt foedus meum, et legem meam praevaricati sunt, quod idem ac si diceret, quia pactum meum irritum fecerunt. Et ista quidem causa contra Judaicos flatus sufficiens est, nec aliam audiri digni sunt, quandiu suam volentes statuere justitiam, justitiae Dei non sunt subjecti, dum inter caetera quibus sese adversus fidem Christi defendunt, illud quoque subsannant, dicendo consequenter, esse mutabilem Deum, si domum suam nomini suo sanctificatam abjecit, apud Christianos quaesiturus aliam. Qui autem jam pro emerita fide dignus est, ut intret in sanctuarium Domini, et intelligat in novissimis eorum, causas alias audit et reddit, intelligit et dicit, quare super illam domum Domini aquila semel et iterum venire debuerit. Semel namque venit super illam Nabuchodonosor (IV Reg. XXV), quem in Ezechiele, ut jam dictum est, per aquilam oportet intelligi, et eamdem domum incendio conflagravit. Iterum venit Romanum imperium cum victricibus aquilis (II Mach. V), et non solummodo domum illam, sed et locum et gentem irrecuperabiliter tulit. Semel vel primo permittente Deo, idcirco factum est, ut vetus illud sacerdotium corriperetur. Secundo idcirco factum est, ut omnino tolleretur. Corripiendi namque, atque instruendi erant illius temporis tam populus, quam sacerdotes, ut scirent ipsi et ipsorum posteri, quia non propter locum gentem, sed propter gentem locum elegit Dominus, et quia auro et lapidibus, quibus praefulgebat illa domus, non magis quam fumo aut favilla delectatur, nisi cordium corporumque templa sibi ad habitandum praeparentur. Tollendum autem omnino erat in adventu Christi domus vel templi illius sacerdotium, quia temporis illius sacrificium non fuerat jussum, sed permissum, donec cum jussu et praesentia Christi veniret sacerdotium necessarium secundum ordinem Melchisedech. Nam quod illud sacrificium non fuerit jussum, ut jam dictum est, sed permissum, testatur ipse Dominus in Jeremia dicens: Holocautomata vestra addite victimis vestris, et comedite carnes; quia non sum locutus cum patribus vestris, et non praecepi eis in die, qua eduxi eos de terra Aegypti, de verbo holocautomatum et victimarum, sed hoc verbum praecepi eis, dicens: Audite vocem meam, et ero vobis Deus, et vos eritis mihi populus, et ambulate in omni via quam mandavi vobis, ut bene sit vobis (Jer. VII). Ergo sacrificium illud non jussum erat, sed permissum. Ad quid autem permissum? Ad hoc maxime, ut ordo illius carnalem retineret populum, ne citius dilaberetur ad Aegyptiorum, caeterarumque sacrificia gentium, ut saltem sub nomine veri Dei pingues hostias carnium sacrificarent, a quibus omnino avelli nequaquam possent. Hoc ipsum interea testari coepit Spiritus sanctus per os David, quamvis ille in eadem religione sacrificantium studiosissimus fuit. Ait enim: Nunquid manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? Immola Deo sacrificium laudis (Psal. XLIX). Nimirum istae voces parum profecissent ad dec tiendum supercilium illius sacerdotii, si post adventum Christi stetisset et locus et gens, et non venisset talis aquila super illam domum Domini. Denique adhuc, postquam lapis super lapidem non remansit, Christum blasphemant ubique terrarum captivi, et blasphemando impedimentum facere moliuntur currentibus quadrigis Evangelii Christi. Quid facerent, si roborati in terra sua consistentes, domumque illam splendidam superstitem habentes, tale suae per fidei fulcimentum digito demonstrare possent? Tali ergo debuit aquila veniente domus Domini destrui, quemadmodum et Danieli angelus praedixit: Et post hebdomadas, inquit, sexaginta duas occidetur Christus, et non erit ejus populus qui eum negaturus est. Et civitatem et sanctuarium dissipabit populus cum duce venturo, et finis ejus vastitas, et post finem belli statuta desolatio. Et deficiet hostia et sacrificium et in templo erit abominatio desolationis, et usque ad consummationem et finem perseverabit desolatio (Dan. IX). Nunc ad litterae textum revertamur. Cum causam reddidisset cur aquila venire permitteretur super domum Domini, dicendo: Pro eo quod transgressi sunt foedus meum, et legem meam praevaricati sunt, continuo subjunxit: Me invocabunt: Deus meus, cognovimus te. Et est sensus: Mira impudentia, cum sint transgressores, cum sint praevaricatores, invocant me dicentes: Deus meus, Deus meus, cognovimus te. Tale est illud in Isaia: Me etenim de die in diem quaerunt, et scire vias meas volunt, quasi gens quae justitiam fecerit, et judicium Dei sui non dereliquerit (Isa. LVIII). Mentiuntur ergo dicendo: Deus meus, cognovimus te. Ipse Dei Filius refellit eos in hoc dicto: Est, inquit, Pater meus qui glorificat me, quem vos dicitis quia Deus vester est, et non cognovistis eum (Joan. VIII). Quare? Nimirum quia juxta et illud quod prophetavit Isaias: Populus hic labiis me honorat, cor autem illorum longe est a me (Isa. XXIX). Ita modis omnibus verbis ipsorum opera contraria sunt. Idcirco protinus hic propheta subjungit: Projecit Israel bonum, inimicus persequetur eum. Quod bonum, vel quem bonum Israel projecit, nisi Deum qui summum bonum, qui solus et summe bonus est, cui dicit oretenus, Deus meus, cognovimus te? Denique illum projecit, non modo, quia dudum dixit: Non est nobis pars in David, neque haereditas in filio Isai (III Reg. XII), et vitulos sibi pro deo statuit, verum etiam quia, quod majus est, Dei Filium extra civitatem projecit, negans eum ante faciem Pilati, et foris inter sceleratos projectum crucifixit. Idcirco inimicus persequetur eum, inquit, nimirum juxta maledictiones, quas praescius Moyses in lege praescripsit: Tradat te Dominus corruentem ante hostes tuos. Per unam viam egrediaris contra eos, et per septem fugias, et dispergaris per omnia regna terrae, sitque cadaver tuum in escam cunctis volatilibus coeli, et bestiis terrae, et non sit qui abigat (Deut. XXVIII). Quod ita factum sit, assertione nostra non indiget. Sequitur: Ipsi regnaverunt et non ex me, principes exstiterunt, et non cognovi, argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola ut interirent. Qui regnaverunt non ex me? Nimirum ipsi qui bonum projecerunt, primum qui cum Hieroboam recesserunt a domo David, deinde qui crucifixerunt, vel negaverunt Filium Dei, filium David. Primo videndum de illis regibus, qui, regno scisso a domo David, super decem tribus regnaverunt, utrum vero ex Deo regnaverunt, an non? Videtur namque repugnare verbis istis illud quod in illa divisione regni scriptum est: Apprehendensque Ahias pallium suum novum, quo opertus erat, scidit in duodecim partes, et ait ad Hieroboam: Tolle tibi decem scissuras. Haec enim dicit Dominus Deus Israel: Ecce ego scindam regnum de manu Salomonis, et dabo tibi decem tribus (III Reg. XI). Item, cum congregasset Roboam multitudinem exercitus, ut reduceret regnum sibi, factus est sermo Domini ad Semeiam virum Dei, dicens: Loquere ad Roboam, et ad omnem domum Juda, dicens: Non ascendetis, nec bellabitis contra fratres vestros, filios Israel. Revertatur vir in domum suam: a me enim factum est verbum hoc (II Par. XI). Haec, ut jam dictum est, repugnare videntur verbis istis: Ipsi regnaverunt, et non ex me, principes exstiterunt, et non cognovi. Sed absit ut sanctae Scripturae verba sibimet repugnantia vel contraria sint. Quaerimus ergo qualiter et veritas historiae consistat, et nihilominus vera sit haec sententia prophetica. Hoc intendentes originem perpendimus illius mali, vel schismatis, quia nimirum facto illo prior exstitit quod historia narrat expletum per manus Ahiae Sylonitis, et confirmatum per Semeiam, virum Dei. Quaenam illius mali origo fuit, nisi odium, quo Israel regem suum David semper odio habuit? Nunquam enim volens sapientiam, fortitudinem, atque humilitatem, qui fuere tres primi sortes David, populus ille sustinuit, utpote malis intentus studiis, et idololatriae cultui, cui servire non poterat, regnante David. Hujus rei summum illud judicium fuit, quod cum non haberent alium, quem statuere possent super illum depellendum, filium ejus Absalon susceperunt. Verum quandiu vixit David, quandiu filius ejus Salomon cum sapientia processit, peccata illorum consummari non potuerunt, ut liceret ejus judicio Dei pervenire ad effectum (III Reg. XI). At ubi merita domus ejusdem David, quae peccatis illorum praeponderaverant, sic infirmata sunt ut Salomon per fornicationes depravatus serviret diis aliems, tunc demum manum suam Deus subtraxit, et praevalens Israel contra domum David, velut equus indomitus sese excutiens, frenum rupit, et abiit, suisque studiis congruum sessorem Hieroboam suscepit. Hoc nimirum ex Deo non fuit, et idcirco nunc dicit: Ipsi regnaverunt, et non ex me, principes extiterunt, et non cognovi. Ut autem non posset eos retinere, vel revocare Roboam, divino factum est judicio, atque idcirco illic, ait: A me enim factum est verbum hoc. Ad summum ejus sententiae, qua dictum est, ipsi regnaverunt, et non ex me, illud pro foribus argumentum est, quia regnaverunt absque legitima Dei unctione. Unctio namque regalis in domo David, et in tribu Juda remansit, reges autem decem tribuum absque unctione regnaverunt. Sanc unus Jehu filius Josaphat filii Namsi, quantulacunque unctione rex constitutus est, et hoc ex Domino, verumtamen non eumdem Jehu comprobante, sed condignam de domo Achab ultionem exigente. Tantummodo lenticulam olei fundens super caput ejus unus de filiis prophetarum dixit: Haec dicit Dominus Deus Israel: Unxi te regem super populum Domini Israel, et percuties domum Achab domini tui, et ulciscar sanguinem servorum meorum prophetarum, et sanguinem omnium servorum Domini de manu Jezabel, perdam omnem domum Achab (IV Reg. IX), etc. Iste unus regnaverit ex Domino, et principem illum cognoscere, Deus utcunque dignatus sit, verumtamen tantummodo ad vindictam, quia domum Achab delevit et Baal exterminavit, non autem ad gratiam, quia peccata Hieroboam, id est vitulos aureos, non dereliquit. Quapropter vera undique est sententia: Ipsi regnaverunt, et non ex me, principes exstiterunt, et non cognovi, quia praeter istum unum unctum unctionis imperfectae, caeteri omnes, sicut absque unctione, ita regnaverunt absque vocatione divinae gratiae. Nunc demum et de illis animadvertendum, qui usque adeo recesserunt a domo David ut crucifigerent filium David, Filium Dei, quam vere dictum sit: Ipsi regnaverunt, et non ex me, principes exstiterunt, et non cognovi. Recte enim hoc in reprobationem illorum debuit prophetari, qui utique voluerunt temporaliter in hoc saeculo extolli absque adjutorio visitantis gratiae Dei, sicut in evangelica parabola ipse Dominus innuit, cum dicit: Agricolae autem videntes filium, dixerunt intra se: Hic est haeres, venite, occidamus eum, et nostra erit haereditas; et apprehensum eum ejecerunt extra vineam, et occiderunt (Matth. XXI). Quid haec parabola innuit, nisi quia Scribae et Pharisaei, videntes Jesum, non ignoraverunt, sed oderunt illum, quemadmodum et ipse dicit: Nunc autem et viderunt et oderunt et me, et patrem meum (Joan. XV). Cum enim agricolae dixerunt, Hic est haeres, nemo est in eis qui se de ignorantia excuset. Ergo cum dicunt, Venite, occidamus eum, et nostra erit haereditas, recte et veraciter dicat is qui occiditur: Ipsi regnaverunt, et non ex me, id est, voluerunt sine me regnare, et sine me divites esse, sedendo super cathedram Moysi, et praedam faciendo de populo, ita ut mentham quoque et anetum decimarent, non curando justitiam, et fidem, etc., quaecunque graviora sunt legis (Matth. XXIII). Sed cum illi ore suo semetipsos judicantes, dixissent: Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis (Matth. XXIII), quid, iste intulit? Ideo dico vobis, ait, quia auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus (ibid). Igitur quod ait: Ipsi regnaverunt, et non ex me, principes exstiterunt, et non cognovi, idem est ac si dicat: Ipsi quidem regnare voluerunt, sed auferetur ab eis regnum Dei, quia non regnare voluerunt ex me, et in principatu suo cognoscere noluerunt me, suae modis omnibus studentes avaritiae. Nam hoc est quod sequitur: Argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Et est sensus: Argentum et aurum plus dilexerunt quam Deum, imo ne ullum auri et argenti detrimentum paterentur, oderunt Christum et Patrem ejus Deum, oderunt et crucifixerunt Christum Dei Filium. Latrocinabantur enim in illo Dei templo, aurumque et argentum sibi congregabant, praedam facientes de populo. Nonne autem Apostolus Christi testatur, quia avaritia simulacrorum est servitus? (Col. V.) Recte igitur ait, quia argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola, quia simulacrorum servitus est avaritia, maxime in illis qui praesentes habentes Christum Dei Filium, contra ipsorum avaritiam disputantem, argento et auro magis faverunt, et adversarium mammonae, id est contemptorem argenti et auri Christum interfecerunt. Quo fructu? Qua mercede? Ut interirent, ait. Etenim fructus idolorum ejusmodi, fructus mammonae, fructus argenti et auri interitus est animae illorum et corporis. Interierunt spiritualiter invisibilibus malignorum spirituum phantasiis, interierunt corporaliter visibilibus Romanorum gladiis. Itaque vicit domus David, victi sunt omnes qui recesserunt a domo David. Sequitur ergo: Projectus est vitulus tuus, Samaria, iratus est furor meus in eis. Longa quidem concertatio facta est inter domum David et vitulos aureos quos Jeroboam fecit, sed tandem vicit domus David: vicit, inquam, quando Christus filius David in crucem ascendit. Ibi cornu David, cornu salutis productum et erectum nobis in domo David, confregit, projecit atque contrivit vitulum Samariae, id est, omnem impietatem dividentem se a domo David, in qua princeps sedet nunc ipse filius David, cujus videlicet divisionis initium saepe dictus ille materialis vitulus Samariae exstitit. Et pulchre, cum duo fuerint vituli singulariter, nunc projectus est vitulus, inquit. Plus enim significat, quam si dixisset duo vituli, sicut interdum singulariter per militem plus intelligimus quam per milites pluraliter. Militem namque dicere solemus, exercitum significantes. Projectus ergo, inquit, est vitulus tuus, Samaria, id est, cecidit omnis idololatria, et ab illo principe domus David, Deo, et homine Christo sententiam acceperunt: Omnes dii gentium daemonia (Psal. XCV), et princeps mundi hujus ejectus est foras (Joan. XII). Illud quoque pulchrum est attendere, quod loco praesenti Samariam compellat, quia videlicet quando passionis Christi sacramento destrui coepit error sive idololatria, fieri hoc coeptum est a Samaria. Cum enim Jerusalem non susciperet, imo persequeretur fidem Christi, sicut scriptum est: Facta est autem persecutio magna in Ecclesia, quae erat Hierosolymis, et omnes dispersi sunt per regiones Judaeae et Samariae (Act. VIII), Samaria verbum Dei cum gaudio magno suscepit, sicut ordo lectionis in Actibus apostolorum patenter depromit: Iratus est, inquit, furor meus. In quibus vel contra quos iratus est, nisi in illis vel contra illos qui vitulum fecerunt, qui idololatriam pertinaciter sectati sunt, qui propter simulacrorum servitutem a domo David recesserunt, imo natum de domo David Christum negaverunt? Nimirum inter istos concluduntur, et maxime sunt vel fuerunt Scribae, vel Pharisaei. Et idcirco jam extunc templum vel altare illorum, non altare Dei, sed vitulus Samariae meretur dici: Ecce furor Domini iratus est in eis, et vitulus eorum projectus est, domus autem David magnificata est. Templum quippe et sacrificium illorum ablatum est, Christus autem et Ecclesia ejus in aeternum manet. Et quare iratus est furor meus in eis? Videlicet, quia non possunt emundari. Nam hoc est, quod admirando pariter et interrogando confestim subjunxit: Usquequo non poterunt emundari? Quia ex Israel ipse est. Artifex fecit illum, et non est deus. Cum interrogando dicit: Usquequo non poterunt emundari? subaudiri vult in aeternum. Et causam reddit cur in sempiternum non possunt emundari: Quia ex Israel ipse est, inquit, artifex fecit illum. Causa haec diligenter animadvertenda est. Sciendum imprimis incorrigibilem esse illum qui non per ignorantiam in mendacium cadit, sed per malitiam de corde suo mendacium confingit. Ille namque verbum dicit contra Spiritum sanctum, qui sciens veritatem Dei, contra mendacium cogitat, et veritatem in mendacio detinet sicut Apostolus dicit: Quicunque talis est, reus est aeterni delicti, et non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque in futuro, quia ex ipso est quod facit, aut dicit, non ab alio seductus, sed de corde suo seductionem confingens, et proprio judicio condemnatus (Matth. XII; Tit. III). Nimirum talis ille Jeroboam exstitit, et hoc sacrae Scripturae conditor Spiritus sanctus nobis intimatum esse voluit, peccatum ejus exprimens verbis hujuscemodi: Dixit Jeroboam in corde suo: Nunc revertetur regnum ad domum David si ascenderit populus iste, ut faciat sacrificia in domo Domino in Jerusalem, et convertetur cor populi hujus ad domum suam Roboam regem Juda, interficientque et revertentur ad eum (III Reg. XII). Et excogitato consilio fecit duos vitulos aureos, et dixit eis: Nolite ultra ascendere in Jerusalem. Ecce dii tui, Israel, qui eduxerunt te de terra Aegypti (ibid.). Vera igitur impossibilis emundationis causa, quam dixit, quia ex Israel ipse est, artifex fecit illum, id est, quia Israel et rex ejus Jeroboam non aliunde inductus, aut ab alio seductus, aureum vitulum putavit esse deum, sed artificio malitioso confinxit illum, sciens eum non esse deum, et hoc solum intendens, ut populus sibi subditus, tali praestigio fascinatus, verum nequaquam requireret Deum. Idcirco non poterunt emundari, et in illo peccato cuncti reges Israel cordis fuere impoenitentis. Porro Baal non ita susceptus est, ut dici posset, quia ex Israel ipse est, quia videlicet nequaquam Israel, sive rex Israel illum de corde suo artifici commento confinxit, sed Jezabel a Sydone adveniens secum illum advexit, et suscepit eum Israel pro favore reginae, et regis Achab, pellecti nimiumque proni ad serviendum saevitiae muliebri, et idcirco quandoque potuerunt emundari, ut non colerent illum, sicut in eisdem sacris habemus litteris. Jehu namque studiose super hoc fecit, quod rectum erat, et placebat in oculis Domini et delevit Baal de Israel (IV Reg. X). Non ita peccatum Judae exstitit, quamvis et Baal et caetera idolorum portenta coluerit. Nullum quippe illorum ex ipso fuit, sed aliunde accepit, et idcirco emundari potuit, aliquoties emundatus est, sicut legimus, quia rex ille, et ille statuas, vel simulacra confregit, lucosque subvertit, et fecit quod rectum erat in oculis Domini. At postquam eo perventum est ut peccatum peccarent Judaei, de quo veraciter dicas, quia ex ipsis est, et quia peccati ejusdem fuere artifices, jam non possunt emundari. Quod illud peccatum est? Nimirum illud mendacium aureolum, quod fabricati sunt, dicentes: Blasphemavit, quia dixit se filium Dei benedicti, et si dimittimus eum sic, omnes credent in eum, et venient Romani, et tollent nostrum locum et gentem (Matth. XXVII; Joan. I). Quod, inquam, fabricati sunt, dando pecuniam copiosam militibus, ut dicerent, quia discipuli ejus nocte venerunt, et furati sunt eum, nobis dormientibus (Matth. XXVIII). Sicut veraciter illic de vitulo dictum est, quia ex Israel ipse est, artifex fecit illum et non est Deus; ita et hic veraciter dicas de hoc mendacio, quia ex Israel, sive ex Judaeis est, artifex fecit, id est, malitiosa mens excogitavit, et confinxit illum, et non est verum. Utrumque etenim excogitato sive accepto consilio factum esse Scriptura refert. Et sicut illic, cum lingua foris vitulum ostentans diceret, Isti sunt dii tui, Israel, conscientia testis intus refragabatur, sciens et dicens quia non est Deus. Ita et hic, dum consultarent, et per pecuniam obtinerent, quatenus verbum hoc divulgaretur, furati sunt eum, nobis dormientibus, sciebant et conscientiam refragantem intus audiebant quia non est verum. Postquam sic peccaverunt, non veritatem ignorando, sed mendacium excogitando, jam emundari non potuerunt, jam non remittitur eis, neque in hoc saeculo, neque in futuro, quia tale peccatum consequitur impoenitens cor resistens Spiritui sancto. Utrumque projectum est, et ille vitulus, ad quem transversi sunt olim, recedentes a domo David, et illud simulacrum avaritiae, cui servientes crucifixerunt Christum filium David, et iratus est furor Domini in eis. Vere projectus est vitulus. Sequitur enim: Quoniam in aranearum telas erit vitulus Samariae. Item vere iratus est furor ejus in eis. Unde et protinus subjungit: Quia inventum seminabunt, et turbinem metent. Culmus stans non est in eis germen, non faciet farinam. Quod et si fecerit, alieni comedent eam. Ab his experimentis utrumque comprobatur, et quod vitulus projectus sit, et quod furor Domini iratus sit in eis. Magnam quippe projectionem, sive abjectionem, demonstrat hoc argumentum, quod vitulus quondam praecultus aureolus, et ob frequentiam festivitatum perpolitus, derelinquitur in telas aranearum, id est, ita negligitur, ut vacet araneis suarum contexione telarum totum cooperire et sordidare vitulum. Hoc ita ut dicitur factum est per passionis Christi triumphum, non tantum in vitulo Samariae, sed in cunctis simulacris gentium. Nihilominus et vitulus mendacii Judaici, de quo jam dictum est, factus est in telas aranearum, id est, tam infirmum est, atque invalidum contra veritatem, ut sunt telae aranearum. Hinc Isaias dicit: Ova aspidum ruperunt, et telus araneae texuerunt (Isa. LIX). Telae eorum non erunt in vestimentum, neque operietur operibus suis. Exempli gratia, ut appareat quam facile mendacium illorum solvi possit, dicimus eis: O milites vigiles, qui dicitis, ut estis docti, quia discipuli ejus venerunt nocte, et furati sunt eum, nobis dormientibus, si dormistis, ut dicitis, unde hoc ipsum scire potestis, quod venerint et eum furati sint? Ergo telas araneae texuistis vos, et consiliarii vestri, quia quam facile solvitur tela araneae, dissipatur et vestri compositio mendacii. Item magnam innuit iram, quod ait, quia ventum seminabunt, et turbinem metent, culmus stans non eis germen, quia non faciet farinam. Et: Quod et si fecerit, alieni comedent eam. Belli quippe turbinem et famem panis sonant haec sono litterali, sed longe graviora sunt quae intelligimus sensu spirituali, scilicet turbinem judicii aeterni, et famem audiendi verbum Dei. At ille populus ejusmodi erat, qui spiritualia sive invisibilia haec mala non pertimesceret, praesentia tantum et corporalia cupiens bona, metuens mala. Ergo secundum ejus puerilem intellectum bene litteram hoc modo contexuit, ut exterius sonet famem panis, interius significet famem audiendi verbum Dei, qua videlicet fame nunc ille populus periit. Ventum autem seminabunt, id est opera inutilia faciet, et sicut ventum solet sequi turbo tempestatis, sic opera illorum sine dubio sequetur valida tempestas judicii Dei. Culmus stans apud eos, littera est legis et prophetarum, et iste culmus non est germen, sive non habet germen in eis. Notandum diligenter quod cum dixisset, culmus stans, nequaquam ait, non est in eo germen, sed non est in eis germen. Denique in culmo sacrae litterae est germen sive granum spiritualis intelligentiae, sed non in eis, quia non intelligunt spiritum vivificantem, solamque ruminant litteram occidentem. Hoc ipsum repetit verbis aliis, dicendo, non faciet farinam, quod et si fecerit, alieni comedent eam. Nam non faciet farinam, subauditur in eis, sicut jam dixerat, Non est in eis germen. In quibus autem est germen, aut facit culmus ille farinam? Nimirum in alienis, id est, in gentibus sive populis qui in Christum credentes, de culmo litterae illius comedunt spiritualis intelligentiae farinam. Nam hoc est quod ait: Quod et si fecerit, alieni comedent eam. Pro minimo esset infidelibus illis talem pati famem sive sterilitatem, nisi etiam corporaliter nunc praesentia mala sustinerent. Sequitur ergo: