LIBER SEPTIMUS.


CAPUT 1

CAP. XII.

“Et apertum est templum Domini in coelo, et visa est arca testamenti ejus in templo ejus. Et facta sunt fulgura, et voces, et terrae motus et grando magna. Et signum magnum apparuit in coelo: Mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim, et in utero habens, et clamabat parturiens, et cruciatur ut pariat.”

Meminisse hic oportet loci superioris, ubi septem angelis stantibus in conspectu Dei, datae sunt septem tubae, qui et paraverunt se, ut tuba canerent (Apoc. VIII), quorum per cantus singulos quid acciderit, quid actum sit, Scriptura haec per ordinem hactenus digessit. Nam illic antequam dicatur,

“et septem angeli paraverunt se, ut tuba canerent,”

introductio fit alterius angeli,

“qui venit, et stetit ante altare habens thuribulum aureum, et data sunt illi incensa multa, ut daret de orationibus sanctorum omnium super altare aureum quod est ante thronum (ibid.).”

Ita dispositis hinc septem angelis, quibus tubae datae sunt, inde alio angelo qui habebat thuribulum aureum, prius digestum est quid actum sit per singulos cantus tubarum, et conscriptae sunt septem vindictae peccatorum. Et nunc demum resumpto principio, scribitur quid actum sit cum officio angeli habentis thuribulum aureum, et narratur grande bellum certamenque prolixum angeli, qui et nunc Michael dicitur, praeliantis cum dracone magno et rufo septem capitum, et insignes declamantur victoriae martyrum, cantantium tandem post labores praeliorum, quasi canticum novum. Hic manifeste spiritus fortitudinis opera praedicantur, qui in ordine septem spirituum quartus invenitur, spiritui consilii conjunctus, cujus in septem tubis canentibus providentiam supra memoravimus. Ait ergo:

“Et apertum est templum Domini in coelo.”

Conjunctione ista qua dicit,

“et apertum est,”

nos ad superiora reducit, ubi dixerat:

“Et alius angelus venit, et stetit ante altare, etc.”

Simul namque actum est, ut et templum Domini aperiretur, et juxta altare staret angelus. Tunc etenim templum Domini apertum est, quando fidem Domini, promissiones Christi in cordibus suis receperunt sancti homines, et tunc juxta altare stetit angelus, quando propter eamdem fidem genti justorum Michael est princeps deputatus, sicut in suo loco plenius cum Scripturarum auctoritate monstravimus.

“Apertum est”

ergo

“templum Domini in coelo, id est,”

crediderunt, et credendo in Christum venturum, templum Domini facti sunt sancti patres, Abraham, Isaac et Jacob.

“Et visa est arca testamenti ejus in templo ejus.”

Id est prospecta, et a longe salutata est incarnatio Christi Filii Dei, quae nunc in templo suo, id est in Ecclesia sua, auro mundissimo, id est, divinitatis suae magna claritate radians conspicitur. Idcirco autem per arcam testamenti recte incarnatio intelligitur Filii Dei, quia videlicet in typum ejus, Domino jubente, fecit Moyses in eremo simul arcam foederis simul et propitiatorium (Exod. XXXVII). Arca namque eumdem Dei Filium incarnandum, propitiatorium vero eumdem significabat pro peccatis hominum passurum.

“Et facta sunt fulgura et voces, et terrae motus, et grando magna.”

Subauditur ubi accepit angelus thuribulum, et implevit illud de igne altaris, et misit in terram (Apoc. VIII). Sic enim illic continuo subjunctum est:

“Et facta sunt tonitrua, et voces, et terrae motus.”

Quod licet recte intelligatur de Spiritu sancto, quem Dominus in apostolos suos misit, qui et sedit super eos tanquam ignis (Act. II), nihilominus tamen et de eo recte intelligi diximus quod genti illi lex data est in monte Sinai (Exod. XIX) in dispositione angelorum, ut ait Stephanus protomartyr (Act. VII). Siquidem fulgura et voces quae per apostolos spiritualiter micuerunt, vel auditae sunt, realiter in monte Sinai, quando data est lex, non defuerunt, ut recte de utraque, scilicet legis et Evangelii commotione, intelligere liceat illud Psalmistae:

“Deus, cum egredereris in conspectu populi tui, cum pertransires in deserto, terra mota est (Psal. LXIV),”

etc. Itaque ad illa reducta tempora, quibus beata sanctorum progenies Christi venturi fidem in promissione concepit, et caeterae gentes vias suas permissae sunt ingredi, sicut in septem tubis totidem notas et insignes spectavimus vindictas peccatorum, sic nunc jam in his quae sequntur usque ad Agnum stantem supra montem Sion bella spectemus victoriasque sanctorum. Hoc ita incipit:

“Et signum magnum apparuit in coelo: Mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim, et in utero habens, et clamabat paturiens, et cruciatur ut pariat.”

Vere magnum et magnae rei fuit hoc signum. Significabat namque mulier illa sanctam Ecclesiam, quam et in multis prophetarum locis Scripturarum invenimus appellari mulierem viro suo, id est, Deo conjunctam et dilectam, imo et nonnunquam pro parte praevaricatorum, vitiis et peccatis idololatriae servientium redargui velut adulteram. Haec mulier extunc recte dicitur

“amicta sole,”

ex quo Christum verum justitiae Solem accepit in repromissione.

“Luna sub pedibus ejus,”

id est, temporalium bonorum claritas sub administratione ejus. Luna mamque pro sui mutabilitate recte mundi hujus bona mutabilia significat, quibus stultus servit, sapiens imperat. Hoc ergo laudi est sanctis patribus quod divites quidem fuerunt, sicut sacrae historiae tradunt, sed ipsas divitias non passi sunt suis affectibus dominari, sed ipsi dominati sunt divitiis, dispensando ut poscebat usus privatus aut publicus, atque ita laudabiliter ejusmodi divites excusantur, quia non est sensus in crimine, sed affectus. At contra quisquis credidit quidem in Christum, sed affectu inhaeret et servit lucris rerum temporalium, servus est, non dominus illarum, neque dici recte potest de anima ejus, quod sit

“mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus,”

sed nimis perverse amiciri luna, solemque nititur habere sub pedibus. Sequitur:

“Et in capite ejus corona stellarum duodecim.”

In capite hujus mulieris corona stellarum duodecim conspicitur, quia in initio nascentis Ecclesiae duodecim patriarchae, itemque in initio renascentis ejusdem duodecim apostoli notissimi ac splendidi dinumerantur. Nunc interim ordinem mirabilium coelestium secuturi, coronam duodecim stellarum, numerum intelligimus duodecim filiorum sive tribuum Israel. Nam et Joseph somnium narrans:

“Videbam, inquit, solem et lunam, et stellas undecim adorare me (Gen. XXXVII).”

Etenim pater ipse propter Christum quem in promissione habebat, quasi sol erat; mater autem quaecunque illi optiva erat (quoniam naturalis mater obierat) luna erat pro ejusdem Christi fide lucida; undecim autem fratres quibus somnium narrabat, undecim stellae futurae erant: Joseph ipse stella erat duodecima. Igitur

“in capite mulieris corona stellarum duodecim,”

in initio Ecclesiae chorus filiorum vel tribuum Israel duodecim.

“Et in utero habens, et clamabat parturiens, et cruciatur ut pariat.”

Quid erat habere in utero, nisi promissionis fidem servare in cordis secreto? Etenim quando primum ad Abraham locutus est Deus, dicens:

“Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII)”

(quod profecto semen Christus est [Galat. V]), ille promittenti credidit, et in eamdem fidem sperantibus ejus posteris, extunc mulier in utero habere coepit. Erat autem Deus qui promiserat ejusdem mulieris vir, paterque et auctor illius conceptionis, id est fidei, per quam Christus qui venturus erat, jam in patrum credentium cordibus habitabat. Proficiente autem per tempora credentium multitudine, successerunt Moyses et prophetae, qui fidem quam susceperant, loquendo pariter et scribendo non sine magna desiderii intentione significabant. Sequitur ergo:

“Et clamabat parturiens et cruciatur ut pariat.”

Quod dixit,

“et clamabat parturiens,”

hoc repetivit, imo complevit addendo,

“et cruciatur ut pariat.”

Parum quippe fuisset dixisse hoc tantum, et clamabat parturiens. Videretur enim nihil amplius intelligi velle quam si dixisset, cum pareret, coepit clamare. At illa priusquam pareret, priusquam partum effunderet, parturivit et clamavit. Parturire namque est ante partum cruciari; quia videlicet parturire meditativum, parere autem perfectum verbum est. Igitur quomodo mulier carnaliter gravida, instante hora pariendi tota est in meditatione partus sui, tandiu in illa exspectatione occupata est, tandiu cruciatum sustinet donec pariat, ita et illa talis mulier spiritaliter praegnans,

“clamabat, inquit, parturiens, et cruciatur ut pariat.”

Clamores ejus multos ad medium proferre possemus, sed exempli gratia unus hic in Isaia propheta sufficit locus:

“Domine, quis credidit auditui nostro, et brachium Domini cui revelatum est? Et ascendet sicut virgultum coram eo, et sicut radix de terra sitienti. Non est species ei neque decor. Et vidimus eum, et non erat aspectus; et desideravimus eum: despectum et novissimum virorum, virum dolorum, et scientem infirmitatem; et quasi absconditus vultus ejus et despectus, unde nec reputavimus eum. Vere languores nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit (Isa. LIII).”

Haec et his similia dicentes sancti prophetae cum clamarent et dolerent, nunquid ejusdem clamoris vel doloris sui causam evenire, certamve esse nolebant? Imo maxime cupiebant, ipso attestante Domino cum dicit:

“Beati oculi qui vident quae vos videtis. Dico enim vobis, quod multi prophetae et reges voluerunt videre quae vos videtis, et non viderunt; et audire quae vos auditis, et non audierunt (Luc. XIX).”

Nonne in hoc quoque vera est similitudo mulieris parturientis, et parturiendo clamantis? Illa namque parturiendo quidem clamat, quia dolet; sed nimirum sic mavult dolere quam sano utero sterilis permanere. Sequitur:

“Et visum est aliud signum in coelo, et ecce draco magnus et rufus habens capita septem, et cornua decem, et in capitibus suis septem diademata, et cauda ejus trahebat tertiam partem stellarum coeli, et misit eas in terram. Et draco stetit ante mulierem quae erat paritura, ut cum peperisset, filium ejus devoraret. Et peperit filium masculum, qui recturus erat omnes gentes in virga ferrea. Et raptus est filius ejus ad Deum, et ad thronum ejus.”

Vere aliud, id est alterius rei, fuit hoc signum. Fuit enim signum diaboli, qui semper adversus mulierem illam inimicitias exercuit, et exercere non desinit, malas sibi, bonas autem mulieri. Deus namque bonus, easdem pro bono mulieris inimicitias posuit, quemadmodum in initio loquens ad serpentem dicit:

“Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum et semen illius. Ipsa conteret caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus (Gen. III).”

Denique serpentis illius, id est diaboli, qui in serpente locutus est, draco iste signum fuit; sicut econtra mulier illa sole amicta, signum erat Ecclesiae totius, cujus beata Virgo Maria portio maxima, portio est optima pro felicitate uteri proprii.

“Visum est”

ergo, inquit,

“signum aliud; et ecce draco magnus et rufus.”

Unde magnus et unde rufus? Magnus, videlicet quia

“habens capita septem, et cornua decem;”

rufus autem ex eo maxime, quia

“cauda ejus trahebat tertiam partem stellarum coeli,”

et rufum sanguinem sitiens,

“stetit ante mulierem quae erat paritura, ut cum peperisset, filium ejus devoraret.”

Inde magnus, inde rufus. Quid porro significabant illa septem capita? Hoc nimirum ut compendiosius clarescat, primo sciendum est draconem talem sic magnum, sic rufum, ita significasse diabolum, ut simul etiam significaret corpus ejus universum, scilicet omnem generationem nequam, generationem Cain, adversantem ab initio generationi sanctae, generationi Abel, generationi quaerentium Dominum, quaerentium faciem Dei Jacob (Psal. XXIII); cujus, ut jam dictum est, mulier talis signum fuit. His ita perspectis, jam intelligi promptum est capita draconis illos recte dici, qui principales exstiterunt in opere sive intentione diaboli, videlicet in obsidione jam dictae mulieris, in intentione occidendi puerperium Ecclesiae Dei, praefocandi verbum Dei, destruendi fidem seminis Abrahae, id est Christi. Hujusmodi capita veraciter septem sunt: quia nimirum ex quo pater Abraham et posteri ejus fidem seminis

“in quo benedicentur omnes gentes”

susceperunt, septem sunt mundi hujus regna ex traditione sanctarum Scripturarum, quae adversus eamdem fidem dimicaverunt, sed nondum venit regnum septimum. Primum namque ex quo credidit Abraham, regnum fuit Pharaonis et Aegyptiorum filios Israel odientium (Exod. I); secundum regnum fuit Jezabelis, et filiorum vel posterorum ejus impiorum, regnum Israel et Juda, qui prophetas occiderunt (III Reg. XIX); tertium Babylonicum; quartum Persicum sive Medicum; quintum Macedonicum; sextum Romanum; septimum quod futurum est Antichristi regnum. Praeter haec regna septem nullum aliud memorat sancta Scriptura stetisse vel stare ante illam mulierem ad devorandum filium ejus, contra sanctam Ecclesiam, ex quo credidit Abraham, ad destruendam fidem seminis ejus. Singulorum hujusmodi capitum sanguineos rictus paulisper exempli gratia contingamus. Primus Aegyptiorum rex Pharao, populo suo dicit:

“Quidquid masculini sexus natum fuerit, in flumen projicite; quidquid feminei, reservate (Exod. I).”

Item:

“Vacatis otio, et idcirco dicitis: Eamus et sacrificemus Domino (Exod. V).”

Et multa his similia. Post hunc Jezabel captivato viro suo regi Achab, ut abiret et serviret Baal, et adoraret eum, prophetas Domini occidit, quemadmodum et Elias Thesbytes gemebundus dicit:

“Domine, altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam (III Reg. XIX).”

In Juda quoque semen ejusdem Jezabelis, rex Joas Zachariam prophetam occidit atque extunc etiam in Jerusalem draco ille mulieris hujus sanguinem bibere coepit, prophetas occidendo ne prophetarent, vel quia prophetabant in nomine Domini (I Paral. XXX); nec ante destitit, donec partu editum filium ejus crucifigendo devorare se credit. Sed de hoc postmodum planius dicendum erit. Tertio loco Nabuchodonosor rex Babylonis, traductis in captivitatem cum reliquis Judaeis prophetis Domini, statuam erexit, et eo usque abolere voluit nomen Domini, ut diceret tribus pueris:

“Si non adoraveritis, mittemini in fornacem ignis ardentis. Et quis est Deus qui eripiat vos de manu mea (Dan. III)?”

et caetera. Quarto deinde loco regnum Persarum atque Medorum, genus universum Judaeorum, in quo tantum eatenus notus erat Deus, delere voluit agente Aman hoste Judaeorum (Esther. III), qui erat de stirpe Agag, quem occidit, et in frusta concidit Samuel coram Domino (I Reg. XV). Cum enim illum exaltasset rex Assuerus, et posuisset solium ejus super omnes principes, quos habebat, cunctique servi regis qui in foribus palatii morabantur, flecterent genu et adorarent Aman, solus autem Mardochaeus non flecteret genu, neque adoraret eum, iratus est valde, et pro nihilo ducens in unum Mardochaeum mittere manus suas, magis voluit omnem Judaeorum qui erant in regno Assueri perdere nationem. Unde Esther:

“Hostis, inquit, et inimicus noster pessimus est iste Aman (Esther. VII).”

Item:

“Nunc autem hostis noster est, cujus crudelitas redundat in regem (ibid.).”

Quintum caput draconis hujus, regnum Macedonicum. Qualiter regnante Antiocho, qui appellatus est Epiphanes, id est nobilis sive illustris, mulierem istam infestaverit, compellendo Judaeos ut se transferrent a patriis et Dei legibus: De quo etiam videlicet Antiocho scriptum est: Quia

“misit contaminare quod in Hierosolymis erat templum, et cognominare Jovis Olympii, et in Garizim prout erant hi qui locum inhabitabant, Jovis hospitalis (II Machab. VI),”

Machabaeorum passiones et praelia testantur. Nam illud quod maxime ad nequissimam draconis intentionem pertinet, sic incipit:

“Duae mulieres delatae sunt natos suos circumcidisse, quas infantibus ad ubera suspensis, cum publice per civitatem circumduxissent, per muros praecipitaverunt (ibid.).”

Quid enim intendebat per hoc et per caetera quae sequuntur, nisi hoc ut conceptus mulieris, id est, seminis Abrahae fides, cujus testimonium illis erat signaculum circumcisionis, funditus exstingueretur? De sexto capite, id est regno Romanorum, quis nesciat quantum saevierit ad devorandum filium hujus mulieris? Nempe istud est quod cum capite illo, secundo scilicet Judaico regno, concordi rictu ferociter nimis hiavit, in primis ut filium illum in persona propria devoraret, quando traditus est Filius hominis gentibus, ad illudendum, et flagellandum, et crucifigendum (Matth. XX), capite illo scilicet Judaico populo dicente ministro hujus alterius magni capitis:

“Si hunc dimittis, non es amicus Caesaris (Joan. XIX).”

Deinde, quod paulo post dicemus, bellum maximum quod fecit draco repugnante Michaele et angelis ejus. Item quod adjecit, facere praelium cum reliquis de semine mulieris hujus, quo capite factum est nisi Romano imperio, quod per orbem universum missis edictis et legibus publicis tot millia martyrum interfecit? De septimo tandem capite cum se erexerit, id est, de homine peccati, filio perditionis Antichristo cum revelatus fuerit,

“qui adversatur et extollitur supra omne quod dicitur Deus aut quod colitur (II Thess. II),”

quis nesciat quia mulierem istam sive reliquias seminis ejus ita persequetur, ut quemadmodum Dominus dicit, talis tunc tribulatio sit, qualis non fuit ab initio, nec est, nec erit? (Matth. XXIV.) Ipse namque erit de quo Danieli angelus dicit:

“Et sermones contra Excelsum loquetur, et sanctos Altissimi conteret (Dan. II),”

etc. De istis septem capitibus alio postmodum loco cum dixisset huic Joanni angelus:

“Septem capita bestiis septem montes et reges septem sunt,”

continuo subjunxit:

“Quinque ceciderunt, unus est, et alius nondum venit. Et cum venerit, oportet illum breve tempus manere (Apoc. XVII).”

Quod hic tacitum est, illic suppletur, videlicet quod super bestiam (quae non est alia nisi draco iste) mulier sederit, mulier alia, mulieri isti quam draco impugnat semper opposita, id est, civitas diaboli civitati Dei semper contraria. Quid autem est quod ait,

“quinque ceciderunt, unus est, et alius nondum venit?”

Videlicet quia cum haec viderentur vel scriberentur, quinque regnorum jam dictorum reges, qui mulierem saepe dictam persecuti sunt, jamdudum transierant, regis autem regni Romani, regis sive imperatoris Neronis decreta contra Christi Ecclesiam saeviebant, et a successoribus ejus servabantur. Alius autem, scilicet Antichristus, nondum venerat, sed necdum venit. Sed de his alias. Nunc praesentia persequamur. Cum dixisset,

“habens capita septem,”

addidit,

“et cornua decem.”

In Daniele quoque scriptum est de bestia quarta, quae significabat regnum Romanorum, quod haberet cornua decem. Et omnes fere scriptores ecclesiastici tradiderunt in consummationem mundi, quando regnum destruendum est Romanorum, decem futuros reges qui orbem Romanum inter se dividant, et undecimum surrecturum esse parvulum regem, qui tres reges de decem regibus superaturus sit, regem Aegyptiorum, regem Africae, regem Aethiopiae atque hoc esse quod illic scriptum est:

“Et ecce cornu aliud parvulum ortum est de medio eorum, et tria de cornibus primis evulsa sunt de facie ejus (Dan. VII),”

quod videlicet cornu erit Antichristus. Verum hic ubi non quarta bestia, ut illic, solum significans regnum Romanorum, sed draco, id est diabolus, conspicitur, et septem ejus capita describuntur, nullaque fit mentio de tribus evulsis cornibus, aliud dicere licet, quod coepto sensui cum Scripturarum auctoritate conjungatur. Septem quidem tantummodo draconis capita, sed decem videntur cornua. Quia videlicet unum ex regnis supradictis, regnum Macedonicum, in reges quatuor divisum fuit. Mortuo namque Alexandro Magno, surrexerunt pro eo quatuor duces ejus, qui sibi imperium diviserunt. Aegyptum enim Ptolomeus Lagi filius tenuit, Macedonas Philippus, qui et Arideus, frater Alexandri, Syriam, et Babylonem, et omnia regna Orientis Seleucus Nicanor, Asiae regnavit Antigonus. Hoc est quod in Daniele legimus:

“Hircus autem caprarum factus est magnus nimis. Cumque crevisset, fractum est cornu magnum, et orta sunt cornua quatuor subter illud per quatuor ventos coeli (Dan. VIII).”

Quod exponens angelus dicit:

“Porro hircus caprarum rex Graecorum est; et cornu grande, quod erat inter oculos ejus, ipse est rex primus. Quod autem fracto illo surrexerunt quatuor pro eo, quatuor reges de gente ejus consurgent;”

continuoque addidit,

“sed non in fortitudine ejus (ibid.).”

Nullus enim illorum fortitudini sive magnitudini Alexandri potuit aequari. Itaque septem, ut jam dictum est, capita, sed decem cornua, id est septem regna, sed decem fuerunt reges, quibus draco ille sese armaverat, sed sequitur adhuc: