CAPUT VI. Quid porta orientalis ad quam venit vir, et quid per gradus ascendentes, et quid per thalamum debeat intelligi.

“Et venit ad portam quae respiciebat viam orientalem, et ascendit per gradus ejus, et mensus est limen portae calamo uno, id est limen unum calamo uno in latitudinem. Et thalamum uno calamo in longum, et uno calamo in latum. Et inter thalamos quinque cubitos, et limen portae juxta vestibulum portae intrinsecus calamo uno, et mensus vestibulum portae intrinsecus calamo uno.”

Porta quae viam orientalem respicit, prima est origo saeculi. Ad illam utique portam venit hic vir; jam enim, jamdudum, inquam, erat in sinu Patris. Denique ipse est et erit Sapientia Dei, quae in Parabolis dicit:

“Dominus possedit me initio viarum suarum, antequam terra fieret. Cum eo eram cuncta componens, et delectabar per singulos dies, etc. (Prov. VIII),”

“Et ascendit, inquit, per gradus ejus.”

Per gradus, inquam, ad portam viae orientalis ascendit, gradatim quippe, et per quosdam ascensus opera sua disposuit, verbi gratia, prius terram inanimatam, deinde animatas arbores, deinde animata et sensibilia animantia terrae, deinde animatum sensibilem et rationalem hominem creavit.

“Et mensus est limen portae calamo uno latitudinem, id est limen unum, calamo uno in latitudinem.”

Limen portae introitus aedificii est. Quapropter et per limen, totius operis dispositio recte intelligenda est, de qua evangelista:

“Quod factum est in ipso vita erat,”

inquit (Joan. I). Mensus est itaque limen portae, sive latitudinem liminis calamo uno, id est proposuit amplificare opera sua in uno spiritu, videlicet secundum amplitudinem magnificentiamque ejus, ut quia ille septiformis est, faceret sex pulcherrimi operis facies, et in die septimo opus suum complens, ab omni opere requiesceret. Requies illa thalami nomine statim designata est.

“Et thalamum, inquit, calamo uno in longum, et uno calamo in latum.”

Quadra erat thalami positio, qua requiei Domini plena aeternitas, et aeterna significatur plenitudo in uno dimensa calamo, id est, Spiritu sancto perfecta, qui verus est amor.

“Et inter thalamos quinque cubitos.”

Ibi revera Creator creaturae tanquam sponsus sponsae, in thalamo vero copulatur conjugio, et haec in Scripturis sanctis usitata quidem est similitudo (Psal. XVIII), sed quinque cubiti sunt inter thalamos, id est totis quinque sensibus illi disparantur thalami, ab istis quos solos novit homo. Etenim thalami illius voluptatem quinque sensuum carnis nullus percipit, testante Scriptura, quia

“oculus non vidit, nec auris audivit, sed nec in cor hominis ascendit, quae Deus in illo thalamo diligentibus se praeparavit (Isa. LXIV; I Cor. II).”

Quod autem et unus thalamus, et plures recte dicantur thalami, postmodum non praeteribimus.

“Et limen portae juxta vestibulum portae intrinsecus calamo uno, et mensus est vestibulum portae intrinsecus calamo uno.”

Ordo verborum est. Et limen portae mensus est, juxta quantitatem vestibuli, quod erat intrinsecus, scilicet calamo uno; etenim mensus est vestibulum portae intrinsecus calamo uno, dum limen quod modo describitur juxta vestibulum portae intrensecus esse memoratur, dicente propheta.

“Et limen portae juxta vestibulum portae intrinsecus calamo uno, et mensus est vestibulum portae intrinsecus calamo uno,”

aperte ostenditur quia limen, quod prius descriptum est, extrinsecus fuit. Porro limen exterius, littera; limen vero interius in Scriptura sacra, allegoria est: quia enim per litteram ad allegoriam tendimus, quasi a limine quod est exterius ad hoc quod est interius venimus. Et bene utrumque calamo uno mensuratur, quia videlicet utriusque, tam litterae quam allegoriae, veritas eodem auctore spiritu commendatur. Vel certe, quia ut supra diximus, testante evangelista:

“Quod factum est in ipso vita erat (Joan. I),”

et illic limen interius, et hic vestibulum intrinsecus recte accipimus, ut hic et illic, quod

“in ipso vita erat”

intelligamus, et tunc demum

“quod factum est,”

cum Scripturae ordine, juxta propositionem nostram prosequamur. Sequitur enim!