CAPUT XXX. De mensuris quingentorum calamorum, per circuitum, vel ad quatuor mundi partes, quomodo scientiam Scripturarum significent, post reconciliationem generis humani, per Christum in quatuor mundi partes diffusam.

“Cumque complesset mensuras domus interioris, eduxit me per viam portae quae respiciebat ad viam orientalem, et mensus est eam undique per circuitum. Mensus est autem contra ventum orientalem in calamo mensurae, quingentos calamos in calamo mensurae per circuitum. Et mensus est contra ventum aquilonarem quingentos calamos in calamo mensurae per gyrum. Et ad ventum australem mensus est quingentos calamos in calamo mensurae per circuitum. Et ad ventum occidentalem mensus est quingentos calamos in calamo mensurae. Per quatuor ventos mensus est murum ejus.”

Quia prophetam, imo prophetae ductorem, mirabilem virum et sapientem architectum, quantum potuimus in hac visione secuti, et illud, quod per ipsum omnia facta sunt, et illud, quod per ipsum omnia instaurata sunt benevola fide confessi sumus, quod ad nostri maxime operis pertinebat propositum, deinceps plura omittentes propter compendium, illa tantum de hac ipsa visione sumemus quae potiora sunt. Primo dicendum, juxta litteralem descriptionem, quia hic murus simul duo millia calamos habebat. Sin autem calamus sex cubitorum erat, et palmi qui sexta pars cubiti est, perspicuum est murum exteriorem per circuitum habuisse calamos duo millia, qui faciunt cubitos duodecim millia trecentos triginta et tres, et trientem de duobus millibus. Prudens lector et diligens legat librum Jesu filii Nave, et inveniet quomodo in suburbanis haec mensura tenetur. Caeterum, ut ad mysticum revertamur sensum, quid post divisiones templi atriorum sive aedificiorum, tanta significat multiplicitas calamorum, nisi illam quae post incarnationem Christi, per ipsum facta est reconciliationem generis humani, et quae per quatuor partes mundi diffusa est scientiam Scripturarum? Etenim prius tantum in Judaea notus erat Deus (Psal. LXXV), et illic sacra Scriptura quae per calamum intelligitur in angusto detinebatur. Nunc autem ex quo Christus in coelum ascendit, Ecclesia ejus in orientem, septentrionem, meridiem, et occidentem, quasi quingentis dilatata est calamis, id est multiplicem habet scientiam Dei, et ex paucis legis et prophetarum et Evangeliorum libris, tractando atque commentando armaria sua mundus implevit. Quod autem haec multiplicitas, duodecim millia cum trecentis triginta tribus effecit, et insuper trientem de duobus millibus, illud continet sacramentum, ut singulis apostolis millenus numerus deputetur, et tamen ad mensuram plenitudinis Christi, et perfecti nemo veniat, nisi jungantur ei trecenti et triginta tres cubiti, per quos sanctae et individuae Trinitatis mysterium demonstratur. Praeterea quingentesimus numerus, qui vicenus est quinquagenario, quod ad remissionem pertineat omnium peccatorum, non solum vetus Scriptura, sed et Salvatoris in Evangelio verba demonstrant, dicentis:

“Duo debitores erant cuidam foeneratori, unus debebat denarios quingentos, et alius quinquaginta. Non habentibus illis unde redderent, donavit utrisque (Luc. VII).”

Et murus dividit inter sanctuarium, et vulgi locum. Ex quo intelligimus omnem supra templi descriptionem sacerdotum qui sunt filii Sadoch ministeriis delegatam; hunc enim numerum qui tanto spatio dilatetur, et universa circumeat, separare sanctuarium et vulgi locum.