CAPUT XLI.Item de eodem, et quod ante illud paradisus deliciarum floruerit, et quod illa sit terra promissionis.

Hic jam praetereundum non est quod de hoc magno praeside hujus coeli eleganter praedicare solent physici, quod sit fons ignis aetherei, cor coeli, sive mens, et temperatio mundi. Nam quod mundum vere temperet, inquiunt, ratio in aperto est, ita enim non solum terram, sed ipsum quoque coelum temperare sole certissimum est, ut extremitates, quae a via solis longissime recesserunt, omni careant beneficio caloris, et una frigoris perpetuitate torpescant. Hanc eorum rationem contemnere difficile est. Nam hoc ipsum Psalmista tetigisse videtur, cum dicit; Quia neque ab oriente, neque ab occidente, neque a desertis montibus (Psal. LXXIV). Desertos quippe montes australi atque boreali polo subjacentes terras appellat, ob longinquitatem solis perpetuo gelu rigentes, quos inter mediamque zonam, quam perustam vocant, duas aiunt esse, hinc frigore, hinc calore temperatas, ut sint habitabiles. Quaeritur itaque qualiter ante factum solem germinarit terra lignum pomiferum, herbamque virentem et afferentem semen, cum et nunc tandiu, sole in coelo flammante, praedictae partes perpetuo frigore steriles permaneant, propter hoc solum quod ab eo longius remotae sint. Ad quod ecclesiasticis auribus facile respondetur, quia quod notum vel creditum non fuit curiosis illis mundanae creatorae scrutatoribus, paradisus ille, quem plantavit Dominus Deus a principio dicendo: germinet terra herbam virentem, et afferentem semen, lignumque pomiferum, etc. Hoc enim principium fuit omnium, quae in mundo nasci jussa sunt: paradisus, inquam, ille, quem hac verbi sui dictione plantavit Dominus Deus, paradisus voluptatis est, paradisus deliciarum est, alterius coeli, alterius temperiei, non vicibus subjacens aestatis et hiemis, aut veris et autumni, sed perpetuae voluptatis, et permanentium deliciarum paradisus est, semper floridus, semper lucidus, sempiterna suavitate, visu delectabilis ac gustu. Cujus perpetuas delicias hic idem scriptor sub nomine illius terrae repromissionis, ad quam rudem Dominus introducebat populum, ita gratiosis descriptionibus commendat: Dominus enim Deus tuus introducet te in terram bonam, terram rivorum, aquarumque et fontium, in cujus campis et montibus erumpunt fluviorum abyssi, terram frumenti, hordei, ac vinearum, in qua ficus et malogranata, et oliveta nascuntur, terram olei et mellis (Deut. VIII), etc. Item: Terra enim quam ingredieris possidendam, non est sicut terra Aegypti, de qua existi, ubi jacto semine in hortorum morem aquae ducuntur irriguae, sed montuosa est et campestris, de coelo exspectans pluvias, quam Dominus Deus semper invisit, et oculi illius in ea sunt a principio anni usque ad finem ejus (Deut. XI). Haec idcirco nunc dicta sunt, ut certum sit ante hunc solem germinasse terram ad praeceptum Domini, quia videlicet terra illa, cujus plenitudo tantis non potest exprimi descriptionibus umbraticis, non indiget ut reflorescat visitatione solis, quam semper invisit Dominus Deus, in qua sunt oculi illius a principio anni usque ad finem ejus. Sed jam potestatem ejusdem solis ac lunae secundum ipsa Creatoris verba contemplemur.