CAPUT IV. De Dominicae tertiae officio.

Dominicae tertiae totum officium consolationem decantat, maxime rectoribus Ecclesiarum; quorum status quanto eminentior, tanto vita judiciis hominum subjectior, et tanto magis persaepe apud homines laceratur opinio, quanto eorum meritum in divino fulget judicio. Venturum namque illis annuntiat, qui harum illuminet abscondita tenebrarum; quia ipse judex eorum est et conscius, qui omnino errare non novit judicio. Ut ergo tanto teste vel judice venturo gaudeant, vel quid de illo sperent ut sciant, opportune recitatur illud praeclarum atque famosum quod de Joanne Baptista perhibuit, testimonium, dicens:

“Amen dico vobis, inter natos mulierum non surrexit major Joanne Baptista (Matth. XI).”

Magnum testimonium, grande praeconium. Negavit Deus hominem esse illum mollibus vestitum, negavit arundinem esse vento agitatam, enuntiavit officio, vel meritis esse angelum. Ostendit in uno quod in omnibus facturus est, quoniam veniens ad judicium in conspectu Patris, et sanctorum angelorum, congrua singulis testimonia reddet. Quis ergo non erubescet flere, eo quod competens suis meritis non habeat ex hominibus testimonium tanto sibi reposito in coelis praecone meritorum?

“Gaudete potius in Domino semper, iterum dico gaudete, inquit Apostolus (quod cantant in introitu), modestia vestra nota sit omnibus hominibus (Philip. IV).”

Quod si oculos suos compresserint, et lucem vestram coram eis lucentem videre noluerint, nihil solliciti sitis, Dominus prope est, qui lucem vestram videre nolentibus ingeret, tantummodo petitiones vestrae innotescant apud Deum: unus enim ille testis contra omnes criminatores praevalebit. Promissam consolationem hanc subsequens compleri collecta postulat, dicens: Aurem tuam, Domine, precibus nostris accommoda, et mentis nostrae tenebras gratia tuae visitationis illustra. Tenebras enim quas patimur, in eo quod errantes falso judicamur et judicamus, illustrabit ejus adventus, quem non tardari poscimus. Sicut in subsequenti lectione epistolae ait idem Apostolus:

“Nolite ante tempus judicare quoadusque veniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium (I Cor. IV).”

Tota enim haec lectio tendit in hoc, ut nobis pro minimo sit judicari ab humano die, sicut fuit Joanni, qui, ut supradictum est, in Evangelio praedicatur a Domino arundo vento agitata non esse (Matth. XI). De eadem re Dominus flebiliter postulatur in graduali, praemissa laude competenti:

“Qui sedes, Domine, super Cherubim (Psal. LXXIX),”

etc. Nam in eo quod sedet super Cherubim, id est, super plenitudinem scientiae, novit et potest occultam cordium nostrorum abyssum penetrare, et quaecunque ibi latent, vero testimonio in publicum proferre. Ad hoc juxta vocem psalmi, quae in alleluia personat, excitabit potentiam suam, et veniet. Et sicut in offerenda quasi jam factum, quia procul dubio futurum est, praesumimus dicendo:

“Benedixisti, Domine, terram tuam, avertisti captivitatem Jacob (Psal. LXXXIV),”

gaudebunt electi stantes a dextris testimonio sibi reddito a vero judice, et libertatem accipient filiorum Dei (Rom. VIII), juxta quod in alio loco scriptum est:

“Cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, exsultabit Jacob, et laetabitur Israel (Psal. XIII).”

Cujus libertatis spe confortat pusillanimes tuba prophetica in communione:

“Dicite pusillanimis: Confortamini, et nolite timere (Isa. XXXV),”

qui saepe dum humana contra se audivit praejudicia, quamvis de reposito in conscientia thesauro debeant consolari, tamen valde trepidant, quia necdum sciunt, quales in illo tremendo Dei judicio inveniendi sunt. Unde beatus Gregorius, qui multis hominum praejudiciis fatigatus, satis et plus aliis multis erat expertus, quid paterentur, vel quanta intra haec consolatione indigerent rectores Ecclesiae, et idcirco hoc illis celebri statione officium dedicavit, scribens ad Mauritium imperatorem, inter caetera dicit:

“Quod autem dominorum pietas illud mihi pavendum, et terribile omnipotentis Dei judicium intentat, rogo per eumdem omnipotentem Dominum, ne hoc ulterius faciat. Nam adhuc nescimus quis ibi qualis sit.”

Et Paulus egregius praedicator admonet, dicens:

“Nolite ante tempus judicare, donec veniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit cogitationes cordium (I Cor. IV).”

Cur statio ad sanctum Petrum.

Sciendum vero est, praesentis Dominicae officio stationem congrue fieri ad Sanctum Petrum, quia videlicet ille rectorum Ecclesiae primus et praecipuus est; quibus idem officium praedicat gaudium et patientiam in tribulatione, longanimitatem in spe, quorum in animo quanta pressura sit,

“et praeter illa quae extrinsecus sunt, quanta instantia quotidiana (II Cor. XI),”

quanta sollicitudo commissarum sibi animarum, nulli praeter ipsos, qui experti sunt, perfecte et liquido noverunt, quamvis frequenti lectione, maxime ex libris beati Gregorii nonnulla ex parte a studiosis et cordatis lectoribus queant cognosci. Ipse autem beatus Gregorius egregium Romanae sedis post Petrum apostolum decus; qui optime, ut dictum est, angoris ejus conscius exstitit, hoc sese cum illis officio consolatus est; quippe, qui ut in libro vitae ipsius legimus, stationes per basilica vel beatorum martyrum coemeteria (secundum quod hactenus plebs Romana, quasi eo vivente, certatim discurrit) sollicitus ordinavit; per quas et ipse simul discurrens, dum adhuc loqui praevaluit, viginti homilias Evangelii diverso tempore declamavit, reliquas vero ejusdem numeri dictitavit quidem, sed lassescente stomacho, languore continuo aliis pronuntiandas commisit. Qui sicut vere dulcissimum sancti Spiritus organum, quidquid scripsit, digito Dei dictante concepit; sic easdem stationes non sine eodem Spiritu deposuit, et tam haec quam caetera ejus opera, tanquam Ecclesia.