|
Sequitur: In septimo mense, vicesima et prima mensis, factum est verbum
Domini in manu Aggaei prophetae, dicens: Loquere ad Zorobabel filium
Salathiel ducem Juda, et ad Jesum filium Josedech sacerdotem magnum, et
ad reliquos populi dicens: Quis in vobis est derelictus, qui vidit domum
istam in gloria sua prima? Et quid vos videtis hanc nunc? Nunquid non
ita est, quasi non sit in oculis vestris? Et nunc confortare Zorobabel,
dicit Dominus, et confortare Jesu filii Josedech, sacerdos magne, et
confortare omnis populus terrae, dicit Dominus exercituum. Verbum quod
pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti, et spiritus meus
erit in medio vestrum. Nolite timere, quia haec dicit Dominus
exercituum: Adhuc unum modicum est, et ego commovebo coelum et terram,
et mare et aridam, et movebo omnes gentes, et veniet desideratus cunctis
gentibus, et implebo domum istam gloria, dicit Dominus exercituum. Meum
est argentum, et meum est aurum, dicit Dominus exercituum. Magna erit
gloria domus istius novissimae plus quam primae, dicit Dominus
exercituum, et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum. Totum
hoc capitulum simul posuimus, ut quo nam per se satis patet litteralis
sensus, totius ad delectationem latentis in ea mysterii diligens
pertingat animus. Nimirum quando, ut supra jam dictum, monuimus,
fundatum est templum Domini. Plurimi, inquit Esdras, etiam de
sacerdotibus et levitis, et principes patrum, et seniores, qui viderant
templum antequam fundatum esset, et hoc in oculis eorum, flebant voce
magna, et multi vociferantes, in laetitia elevabant vocem suam, nec
poterat quisquam agnoscere vocem, clamoris laetantium, et vocem fletus
populi (I Esdr. III). Causa haec fuit, ut diceret Dominus. Quis in vobis
est derelictus, qui vidit domum istam in gloria sua prima? Et quid vos
videtis hanc nunc? Nunquid non ista est, quasi non sit in oculis
vestris? Fiebat enim fere templum dimidio minus quam fuerat prius. Hoc
prospiciens sive intendens, magna erit gloria domus istius novissimae,
plus quam primae, dicit Dominus exercituum, et in loco isto dabo pacem,
id est peccatorum remissionem, dicit Dominus exercituum. Equidem Herodes
templum illud, quoniam erat priore minus, deposuit, et in antiquam
magnitudinem reformavit, multis et magnis aedificiis decoravit, sed hoc
nunquam Dominus exercituum pro gloria reputare sit dignatus, quod homo
funestus, rex impius operatus est exaequari vel etiam praeferri
contendens regi magnae opinionis, et sapientissimo Salomoni (JOSEPH.
Antiq. lib. XV, cap. fin.). Gloria illa gloria vera fuit loco vel templo
illi, quod in eo Deus homo factus, offerri est dignatus secundum
consuetudinem legis dicentis: Quia omne masculinum adaperiens vulvam,
sanctum Domino vocabitur (Luc. II), et quod in illo loco, in civitate
illa, ante portas urbis pro omni mundo crucifixus, pacem, id est,
peccatorum remissionem dedit credentibus, et his qui prope erant
Judaeis, et his qui longe erant gentibus (Ephes. II). Nunc illud dicere
libet, quia quorum in oculis domus quae fundabatur, sic erat quasi non
esset, qui viderant illam in gloria sua prima, flebant voce magna,
vociferantibus in laetitia junioribus, qui priorem illam non viderant,
nonnullam similitudinem praetulerunt eorum, qui tempore evangelicae
praedicationis credentes, ex circumcisione grandem excitaverunt
tumultum, et eos qui crediderunt ex gentibus, turbaverunt, sicut habemus
in Actibus apostolorum (Act. XIII, XIV). Domus quippe novissima sic
erat, quasi non esset in oculis eorum, in comparatione ejus, quam prius
viderunt, id est fides Christi, et ritus sacrificii novi, veri
sacrificii, cujus ipse Christus auctor est, sacerdos in aeternum
secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX), non valere ad salutem illis
visus est, nisi circumciderentur, et omnem observarent morem, quem
tradidit Moses (Act. XV). Sed quid dicit sermo propheticus? Et nunc
confortare Zorababel, dicit Dominus, et confortare Jesu fili Josedech
sacerdos magne, et confortare omnis populus terrae, dicit Dominus
exercituum, et facite quoniam ego vobiscum sum, dicit Dominus
exercituum. Sicut dixit, ita factum est, quoniam confortatus est omnis
in quo erat Dominus exercituum Spiritus paracletus, etenim discipuli
gaudio et consolatione sancti Spiritus replebantur, et in eo quod
quotidie crescebat et augebatur credentium numerus, fiebat quotidie, et
fit, et fiet usque in finem saeculi, quod dictum est: magna erit gloria
domus istius novissimae plus quam primae. Ejusdem gloriae summum erit
illud quod ait: Adhuc unum modicum, et ego commovebo coelum et terram,
et mare et aridam, et movebo omnes gentes, et veniet desideratus cunctis
gentibus. Magna erit illa motio, gloriosa erit illius desiderati visio.
Hinc ipse dicit: Et erunt signa in sole et luna, et stellis, et in
terris pressura gentium prae confusione sonitus maris et fluctuum,
arescentibus hominibus prae timore et exspectatione, quae supervenient
universo orbi. Nam virtutes coelorum movebuntur. Et tunc videbunt Filium
hominis venientem in nubibus cum potestate magna et majestate (Luc.
XXI). Et tunc sine dubio plena et perfecta erit gloria domus hujus
novissimae Christi et Ecclesiae. Proinde cum dixisset, et veniet
desideratus cunctis gentibus ita subjunxit, et implebo domum istam
gloria, dicit Dominus exercituum. Interim gloria nondum perfecta est,
quia gloriamur, inquit Apostolus, nondum in re, sed in spe gloriae
filiorum Dei (Rom. V). Ibi erit plenus fidei fructus, quia spiritualiter
egressi sumus de terra Aegypti, credentes in Christum, et Spiritu sancto
in baptismate signati, hoc ipse promittens, verbum, inquit, quod pepigi
vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti, et spiritus meus erit in
medio vestrum. Videbitis sicut est (I Joan. III), videbitis facie ad
faciem, evacuato quod ex parte est (I Cor. XIII). Quod toties repetit,
dicit Dominus exercituum, nullum legenti vel audienti parere debet
fastidium, imo facere attentum, docilem, et benevolum auditorem, ut
sentiat magnam esse quam audit, et dignam promissore Deo remunerationem.
In vicesima et quarta noni mensis, in anno secundo Darii regis, factum
est verbum Domini ad Aggaeum prophetam, dicens: Haec dicit Dominus
exercituum: Interroga sacerdotes legem dicens: Si tulerit homo carnem
sanctificatam in ora vestimenti sui, et tetigerit de summitate ejus
panem, aut pulmentum, aut vinum, aut oleum, aut omnem cibum, nunquid
sanctificabitur? Respondentes autem sacerdotes, dixerunt: Non. Et dixit
Aggaeus: Si tetigerit pollutus in anima ex omnibus his, nunquid
contaminabitur? Et responderunt sacerdotes, et dixerunt: Contaminabitur.
Et respondit Aggaeus, et dixit: Sic populus iste, et sic gens ista ante
faciem meam, dicit Dominus, et sic omne opus manuum eorum, et omnia quae
obtulerunt ei, contaminata erunt. Ecce hic tertio factum est ad Aggaeum
verbum Domini, pulchrum et delectabile fidei mysterium, sua
interrogatione innuit, quod nonnisi fidelis et evangelicae gratiae
studiosus animadvertere possit. Denique prima responsione, qua
interroganti Domino, sive prophetae, si tulerit homo carnem
sanctificatam, in ora vestimenti sui, et tetigerit de summitate ejus
panem, aut pulmentum, aut vinum, aut oleum, aut omnem cibum, nunquid
sanctificabitur? Respondent sacerdotes, dicentes: Non. Convincuntur et
judicantur ex ore suo Judaei cum sacerdotibus suis, quod ex lege non
possunt justificari. Quis enim fuit homo, qui sanctificatam carnem
absconditam, et colligatam tulit in ora vestimenti sui, nisi Moses, qui
sacrosanctae carnis et passionis Christi sacramenta sub velamine legis
abscondit? Hoc denique est quod in sancta Ecclesia ubique praedicatur,
quod in omnibus Ecclesiis Apostolus et omnis docet discipulorum Christi
chorus, quia quidquid caeremoniarum in immolatione agni paschalis, et in
caeteris Moses tradidit, aut scripsit, typus fuit salutiferae passionis
Christi. Itaque dare legem ejusmodi, sine dubio carnem sanctificatam
fuit ferre in ora vestimenti, et ejusdem legis littera populum in cibis
et potibus instruere. Hoc fuit de summitate vestimenti panem aut
pulmentum, aut vinum, aut oleum aut omnem cibum tangere. Sed nunquid
sanctificabitur quidpiam talium tactum de summitate vestimenti, cujus in
ora caro sanctificata portatur? Non, inquiunt, sacerdotes legem
scientes, et quod dicunt verum est. Igitur nec vos, o Judaei, nec patres
vestri de lege sanctificati estis, quia quid est lex, nisi vestimentum
aut pannus, cujus in ora caro sanctificata, caro Christi portatur, id
est figuratur? Secunda responsione, qua interroganti Domino, si
tetigerit pollutus in anima, ex omnibus his nunquid contaminabitur?
respondent sacerdotes et dicunt: Contaminabitur, sine dubio convincuntur
et judicantur ex ore suo Judaei cum sacerdotibus suis, quod tam immundi
sint, ut contaminetur omnis homo, quicunque communicat eorum
caeremoniis. Quis enim est pollutus in anima, id est in morte hominis,
nisi Judaicus populus, qui mediatorem Dei et hominum Jesum Christum (I
Tim. II) occidit, et eumdem nunc iste blasphemare non desinit? Igitur
sic, inquit, populus iste, et sic gens ista ante faciem meam, dicit
Dominus, subauditur, non est sanctificatus ex lege quam Moses dedit.
Sicut non sanctificatur panis aut pulmentum tactum de summitate
vestimenti, cujus in ora carnem sanctificatam homo tulerit, et sic omne
opus manuum eorum, et omnia quae obtulerint ibi videlicet in Synagoga
vel coetu suo, ubi in anima, id est, in morte polluenter Christi,
contaminata erunt, sicut jamdudum per Isaiam dixi: Ne afferatis ultra
sacrificium frustra. Incensum abominatio est mihi: Kalendas vestras et
solemnitates vestras odivit anima mea (Isa. I). Sequitur: Et nunc ponite
corda vestra a die hac et supra, antequam poneretur lapis super lapidem
in templo Domini cum accederetis ad acervum viginti modiorum et fierent
decem, intraretis ad torcular, ut exprimeretis quinquaginta lagenas, et
fierent viginti. Percussi vos vento urente, et aurugine, et grandine
omnia opera manuum vestrarum, et non fuit in vobis qui reverteretur ad
me, dicit Dominus. Et ad hoc, ut littera sonat, ex historiis demonstrare
non possumus, quod propter dilationem sive intermissionem operis, domus
Domini sic evenerit, quemadmodum dicit: Percussi vos vento urente, et
aurigine, et grandine, omnia opera manuum vestrarum, et quod tunc
temporis ita duri, et in malo pertinaces fuerint, ut inde loquatur tanta
conquestione, et non fuit in vobis qui reverteretur ad me. Ergo potius
huc respiciamus, quo nos mittit, dicendo ante haec, et sic omne opus
manuum eorum, et omnia quae obtulerint, ibi contaminata erunt. Quo enim
mittit nos dicendo, ibi, nisi ad haec tempora, ubi sine dubio pollutus
est Judaeus in anima, sicut jam dictum est, in morte Christi Jesu, quem
occidendo factus est homicida, et idcirco cuncta quae offert, sunt
contaminata? Ibidem prophetiae spiritum ista quoque non dubitemus
dicere, et in hoc dicto perseverare usque hodie. Et nunc, inquit, ponite
corda vestra a die hac et supra antequam poneretur lapis super lapidem
in templo Domini. Dies antequam ponatur lapis super lapidem in templo
Domini, omne tempus est quod nunc praeterit, antequam velint Judaei
superaedificari, tanquam lapides vivi (I Petr. II), in domo vel templo,
quod est Ecclesia Christi, quod futurum est, cum plenitudo gentium
subintraverit (Rom. XI), vel superaedificata fuerit. Culpa
incredulitatis eorum, propter quam omnia quae offerunt contaminata sunt,
et erunt quandiu fuerint ibi, scilicet in pollutione, qua in anima ejus
quem occiderunt sunt polluti; culpa, inquam, incredulitatis eorum
pulchre et subtiliter innuitur his verbis mysticis: Cum accederetis ad
acervum viginti modiorum, et fierent decem, intraretis ad torcular, ut
exprimeretis quinquaginta lagenas et fierent viginti. Quando enim Judaei
accesserunt ad acervum, et ad torcular intraverunt, nisi quando Christum
de semetipsis primogenitum, praedicantem audierunt, moriendo viderunt?
Ipse est enim acervus modiorum viginti, qui numerus binarius decennus
est, quia videlicet non unius tantum, sed geminae substantiae est, non
homo tantum, sed Deus et homo est, et Ecclesia quoque ejus acervus est,
sicut eidem dicit ipse in Canticis: Venter tuus sicut acervus tritici
vallatus liliis (Cant. VII). Sed non dicit, quod acervus ille viginti
modiorum sit. Iste solus viginti modiorum acervus est, quia, sicut jam
diximus, geminae substantiae est, Deus et homo est. Sed vos, Judaei, cum
intraretis ad acervum hujusmodi, acervum modiorum viginti facti sunt
decem modii, dimidiumque vobis periit, quia non Deum et hominem, sed
tantum hominem attendistis. Item mors vel passio ejus torcular exstitit,
unde et propheta alius prospiciens eum, ait: Quare ergo rubrum est
indumentum tuum, et vestimenta tua sicut calcantium in torculari? (Isa.
LXIII.) Et ipse respondens: Torcular, inquit, calcavi solus. Hoc
torcular quinquaginta lagenas, id est, peccatorum remissionem facit.
Numerus namque iste, scilicet quinquagesimus, remissionem significat
secundum legem, quae anno quinquagesimo remissionem sacravit, unde annus
jubilaeus (Levit. XXV), id est, dimittens dicitur. Sed vos, o Judaei,
cum intraretis ad torcular ejusmodi, torcular lagenarum quinquagenarum
factae sunt vobis lagenae viginti, qui numerus longe est a numero
quinquagesimo, numero remissionis plus quam dimidium vobis defecit. Nam
totius quod erat reponendum, tres vobis partes desunt, et tantummodo
duae susceptae sunt. Quinque partes suscipi debuerunt, quae ita totum
perficiunt sicut quinque decades in quinquaginta surgunt et sacratum
faciunt jubilaeum. Quaenam sunt duae partes quas suscepistis? Videbat
natum ex Maria, passumque vel mortuum, quamvis perverso corde non
ignoratis. Quae sunt tres partes, quas omisistis? Nimirum resurrrexisse,
in coelum ascendisse atque ad judicandum vivos et mortuos venturum esse,
non creditis. Non igitur ignoretis, aut scire vos dissimuletis cur
Dominus dixerit, quod omne opus manuum vestrarum, et omnia quae offertis
contaminata sint, sicut secundum legem contaminatur omne quod pollutus
in anima tangit. Nam ista causa est quod vos accessistis ad acervum
viginti modiorum, et decem fecistis, id est, Christum et Deum hominem
praesentem habuistis, et hominem videntes, Deum ex operibus cognoscere
noluistis, quodque intrastis ad torcular, et de quinquaginta lagenis
viginti fecistis tribus partibus de toto relictis, tantumque duabus
susceptis, id est verum hominem, et vere mortuum experti, victorem esse
mortis, ascensorem esse coeli, judicem esse venturum saeculi, non
accipitis. Quod deinde subjungit: Percussi vos vento urente, et aurugine
et grandine, omnia opera manuum vestrarum, et non fuit in vobis qui
reverteretur ad me, hoc est quod nunc usque videmus, quia miserabile
passi excidium, cum ceciderunt in ore gladii, civitate et templo
flagratis, et qui superfuerunt captivi ducti in omnes gentes, veracem
ipsum esse sciunt qui praedixit, fere nullus est, qui ad eum reverti
velit, dura cervice, et corde indomabili. Sequitur: Ponite corda vestra
ex die ista, et in futurum, a die vicesima et quarta noni mensis, a die
qua fundamenta jacta sunt templi Domini ponite super cor vestrum.
Quamvis dixerit, et verum dixerit, et non fuit in vobis, qui
reverteretur ad me, tamen quia futurum est ut reliquiae convertantur ex
eis, videlicet cum plenitudo gentium subintroierit (Rom. XI), adhuc
hortatur et dicit: Ponite corda vestra, etc. Porro in eo quod ita dicit,
ex die ista, et in futurum a die vicesima et quarta noni mensis, a die
qua fundamenta jacta sunt templi Domini, ponite super cor vestrum,
nullum diem libentius intellexerim, quam diem nativitatis ejus, de quo
agitur, Domini nostri Jesu Christi, templi utique Domini, templi non
manufacti. Nam de vicesima et quarta noni mensis, scilicet Decembris,
ille enim Romanis quidem a Martio decimus est, sed Judaeis nonus ab
Aprili, qui secundum legem (Exod. XII) primus illis in mensibus anni
est; die, inquam, vicesima et quarta noni mensis, id est Decembris,
Christus de Virgine natus est, scilicet octavo Kalendas Januarii. Media
nocte natus est, et illa nox erat praeteritae diei, quia non ita ut nunc
a resurrectione ejusdem Domini nox tunc praecedebat diem, sed dies
noctem. Igitur diem quam hic dicit diem nativitatis illius libentissime
intellexerim, quae videlicet dies apud Romanos quidem per omnes annos
vicesima quarta est mensis Decembris, apud ipsos autem Judaeos, quia
secundum lunam computant menses, non per omnes annos, sed tertio decimo
duntaxat anno lunaris cycli, itidem vicesima quarta est ejusdem mensis.
Ex die ista, inquit, et in futurum, quo Christo nascente fundamenta
utique jacta sunt templi. Corporis ejus sacrosancti, et inde per
succedentes dies et annos aedificatum est, proficiendo sapientia,
aetate, et gratia apud Deum et homines (Luc. II). Ponite corda vestra,
considerate quae et quanta facta sint magnalia, quanta vobis non
credentibus mala, quanta credentibus provenerint bona. Quae sint illa
bona, si quasi nescientes quaeretis, jam dicam: Nunquid jam semen in
germine est et adhuc vinea, et ficus, et malogranatum, et lignum olivae
non floruit? Ex die ista benedicam. Interrogando vehementius affirmat
illud, unde nemo dubitat, quia videlicet mense nono, mense Decembri,
qui, ut jam dictum est, ab Aprili nonus est Hebraeis, semen in germine
non est, nec enim hoc temporis natura fert, nec vinea, nec ficus, nec
malogranatum, nec lignum olivae florescit. Sic nimirum, quando natus est
Christus, fere nusquam erat semen in germine justitiae aut flos
sanctitatis, ita ut in vinea vel ficu, et malogranato, et ligno olivae,
per quae intelligimus justos homines, posset parere. Quomodo illo
tempore anni, quo et Christus natus est, intrinsecus latet, quidquid
viroris est in germine, vinea, ficu, et malogranato, seu ligno olivae,
frigore cuncta constringente, ita quidquid in paucis hominibus erat
justitiae, supprimebatur, Herode impio regnante (Matth. II), propter
quem vel maxime non erat tutum, vel jam sciretur quod de Spiritu sancto
impraegnata fuisset virginitas Mariae, quippe cum nec loqui quisquam
auderet manifeste de Messia, id est Christo, quod tempus adventus ejus
existeret, eo quod regnante alienigena sceptrum de Juda, et dux de
femoribus ejus ablatus esset (Gen. XXIX). Igitur prophetali intuitu in
illius diei vel temporis consideratione positus. Nunquid, ait, jam semen
in germine est, aut lignum floruit? Subauditur non, statimque subjunxit:
Ex die ista benedicam. Ponite corda vestra, iterum dico, ponite cor
vestrum, et videte quia ita est. Nam ex illa die me benedicite, semen in
germine apparuit, vinea, ficus, et malogranatum, et lignum olivae
floruit, id est, omni justitiae fructus et decus crescere et proficere
coepit. Primo in parvis innocentibus, quos funestus Herodes occidit,
quomodo pietas germinavit? Quomodo lignum olivae floruit? Per totum
orbem quidam paradisus spiritualis, liliis castitatis et rosis coepit
vernare martyrii, tantumque fructum exuberavit usque nunc, et exuberabit
usque in finem saeculi, ut bene decuerit dicere Dominum Deum ad gloriam
suam, ex die ista benedicam. Sequitur: Et factum est verbum Domini
secundo ad Aggaeum in vicesima et quarta noni mensis, dicens: Loquere ad
Zorobabel ducem Juda, dicens: Ego movebo coelum pariter et terram, et
subvertam solium regnorum. et conteram fortitudinem regni gentium, et
subvertam quadrigam et ascensorem ejus, et descendent equi et ascensores
eorum, vir in gladio fratris sui. Zorobabel dux filiorum Juda, qui
templum reaedificavit nomine et opere, et in ipso principatu suo
similitudinem gessit Domini nostri Jesu Christi, sicut et multi justorum
vel prophetarum, quemadmodum ipse dicit: Et in manu prophetarum meorum
assimilatus sum (Ose. XXI). Nomine, quia Zorobabel interpretatur natus
in Babylone. Et quis in Babylone tam insigniter est natus quam ille qui
cum in forma Dei esset, semetipsum exinanivit, veniens in hunc mundum
qui vere est Babylon in similitudinem hominum factus, et habitu inventus
ut homo (Phil. II), ob hujusmodi causam ut solveret captivitatem
nostram, ut sicut Psalmista cecinerat. Ascendens in altum captivam
duceret captivitatem (Psal. LXVII). Opere, quia manu ejus fundaverunt
domum illam manufactam, et manus ejus perfecerunt eam. Et quis alius,
nisi ipse Jesus Christus fundavit templum non manufactum corporis sui
(Marc. XIV), et nunc usque Ecclesiam, quae est corpus ejus (Ephes. I),
plenitudo ejus de vivis et electis lapidibus perfecit? (I Petr. II.)
Principatu suo, quia princeps et dux fuit filiorum Juda? (Hebr. III.) Et
quid est Juda, quod interpretatur confessio, nisi universitas
confitentium Domino? Et quis nesciat principem confessionis nostrae esse
Jesum? Cum igitur audimus factum esse verbum Domini ad Aggaeum, ut
loqueretur ad Zorobabel, videlicet pulchre intelligimus, quia totius
salutis nostrae festivitas et omnis prophetiae veritas a Christo
nascente de Maria virgine celebranda atque implenda, suscepta et in
ipsum directa est. Quid autem sibi volunt quatuor dicta haec quae
promisso: Ego movebo coelum et terram, ita continuat: Et convertam
solium regnorum, et conteram fortitudinem regni gentium, et subvertam
quadrigam et ascensorem ejus, descendent equi et ascensores eorum? Idem
enim videtur toties repetisse, et hoc est, subvertam solium regnorum,
quod est, et conteram fortitudinem regni gentium, et caetera similiter.
Sed revocemus ad memoriam illam Danielis visionem, in qua quatuor
bestiae grandes ascendebant de mari: Prima quasi leaena; secunda similis
urso; tertia quasi pardus; quarta terribilis atque mirabilis, et fortis
nimis, dentes ferreos habens magnos, comedens atque comminuens, et
reliqua pedibus conculcans, et deinde antiquus dierum thronis positis
sedit, et venit cum nubibus coeli quasi Filius hominis, atque pervenit
usque ad antiquum dierum, et dedit ei potestatem, et honorem, et regnum,
interfecta bestia, aliarum quoque bestiarum potestate ablata (Dan. VII).
Quod enim apud illum, videlicet Danielem, talibus est imaginibus
praesignatum, hoc ipsum in isto est verbis repromissum. Iste Zorobabel
propter nos, ut jam dictum est, in Babylone natus, ad quem quatuor ista
dicuntur, ille Filius hominis est, quibus quatuor bestiis interfectis
sive sublatis, potestas, honor, et regnum solidatur quod non
corrumpetur. Denique, quia quatuor regna fuerunt, quae ex istorum
prophetarum tempore contra Deum sese extulerunt, et per quae nisus est
diabolus destruere locum et gentem, unde salutem mundi Christum nasci
oportebat, secundum quod juravit Deus Abraham, idcirco quatuor hic dicta
sunt, et subvertam solium regnorum, scilicet solium Babyloniorum, et
conteram fortitudinem regni gentium, videlicet, Persarum et Medorum, et
subvertam quadrigam et ascensorem ejus, nimirum regnum Graecorum, et eum
qui in illo regno contra Deum ejus magnificatus est impium Antiochum,
qui Epiphanes sive illustris dictus est (I Mach. I). Et recte illud
regnum quadrigam nominavit, quia post mortem Alexandri Magni in quatuor
regna divisum est, sicut significatum fuerat Danieli, quia hircus
caprarum factus est magnus nimis, cumque crevisset, fractum est cornu
magnum, et orta sunt cornua quatuor subter illud per quatuor ventos
coeli (Dan. VIII). Et descendent equi et ascensores eorum, scilicet
Romanum imperium, cujus equi multi, et equorum ascensores plurimi
fuerunt. Quo descendent? Nimirum illuc ubi Daniel vult intelligi
dicendo, et vidi, quoniam interfecta esset bestia, et periisset corpus
ejus, et traditum esset ad comburendum igni (Dan. VII), et de hoc regno
maxime notandum, quia cum dixisset, et descendent, et ascensores eorum,
addidit, vir in gladio fratris sui, quia quod fere nulli incognitum est,
Romanum imperium civilibus bellis semetipsum persaepe laceravit. Et jam
quidem particulatim et paulatim subversa et contrita sunt, et
subvertentur, et descendent regna haec, tunc autem, quando faciet quod
praemisit Dominus, dicens: Ego movebo coelum pariter et terram, de quo
videlicet motu omnes Scripturae loquuntur, quo et virtutes coelorum
movebuntur (Luc. XXI), tunc omnia simul subvertentur, et descendent,
videlicet in infernum, quia propter hoc, inquit Isaias, dilatavit
infernus animam suam, et descendent sublimes ejus, gloriosique ejus ad
eum (Isa. V). Sequitur: In die illo, dicit Dominus exercituum, assumam
te, Zorobabel, fili Salathiel serve meus, dicit Dominus, ponam te quasi
signaculum, quia te elegi, dicit Dominus exercituum. Quomodo assumam te
in illo die? Videlicet, ostendam quod assumpserim te, et quod regnum
tuum sit legitimum, rapina vero fuerit omne solium regnorum, omne regnum
gentium, quia regnaverunt non ex me, principes exstiterunt, et ego
antiquus dierum non cognovi, et injuria facta est mihi in republica mea,
quia non respexerunt ad canitiem sive antiquitatem meam, et jus meum
quantum in ipsis fuit, infringere fuerunt ausi. Nemo quippe in regno
meo, in mundo quod totum est et esse debet juris mei; quia mundum ego
feci, nullus, nisi ex me, regnare debuit. Quidquid homines egerunt novi
et hesterni, ego Antiquus dierum faciam quod est meum, ordinabo regnum
meum, statuam ex me regem meum, assumendo te, o Zorobabel serve meus,
qui unde Zorobabel, inde servus meus es, quia formam servi accipiens
(Philipp. II), in Babylone, id est in mundo natus es, filius Salathiel,
id est filius petitionis Dei, filius quem longo et magno desiderio
sanctorum vel justorum universitas a me Deo suo, ut te mitterem,
petivit. Te assumam, dando tibi potestatem, et honorem, et regnum, et
omnes populi, tribus, ac linguae servient tibi, et potestas tua,
potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum tuum quod non
corrumpetur. Assumam te, inquit, et ponam te quasi signaculum, quod
videlicet signaculum Pater signavit, ait ipse de semetipso, et
sanctificavit (Joan. VI). Apostolus quoque ipse est, inquit, imago Dei
invisibilis, et figura substantiae ejus (Colos. I; Hebr. I). Dicendo
quasi signaculum, non minuit veritatem signaculi, sicut in psalmo
dicendo: Facti sumus sicut consolati (Psal. CXXV), non diminuitur
veritas consolationis. Nos quoque vulgari sermone sic dicere solemus,
fecisti quasi fidelis, sicut amicus, et ita dicendo, vere fidelem, vere
amicum praeclare pronuntiamus. Itaque sicut signaculum, id est vere
signaculum, quo sicut annulo, sive imagine regis cera subjecta, ita
signatur et similitudine decoratur credens et fidelis anima. Ubi ponam
te? Nimirum in conspectu meo, ad dextram meam, in gloria mea, in
omnipotentia mea, ut habeas omnem potestatem in coelo et in terra, quia
te elegi, o forma servi, unam esse personam cum forma Dei. In tam brevi
versiculo tertio repetitum esse, dicit Dominus exercituum, non debet
nobis videri taediosum aut superfluum, sed delectabile, et operosum,
quia revera forma servi; hoc dulcissimae promissionis eloquium, Dominus
Pater dixit, Dominus Verbum dicit, Dominus Spiritus sanctus dicit, et
hoc opus totius est Trinitatis, quod illa forma sedet a dextris Dei,
talis, ut sponsa ejus gratuletur, et dicat: Dilectus meus candidus et
rubicundus, electus ex millibus (Cant. V).
|
|