CAPUT XXI. De quinto praecepto, et superadjiciendo consilio.

Honora patrem tuum et matrem (Exod. XX). Magnum praeceptum, et magna observatione dignum, magnaque et pulchra remuneratione compensandum, quam continuo proponens sermo bene audienti, ut sis, inquit, longaevus super terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi (ibid.). Super hoc praeceptum majus atque excellentius est consilium, non habere patrem aut matrem propter Deum. Et hoc quidem consilium palam praedicat majestas Evangelii, sed nec ipsa omnino tacuit humilitas legis. Ait enim: Qui dixit patri suo et matri suae: Nescio vos, et fatribus suis: Ignoro vos, et nescierunt filios suos, hi custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum servaverunt, judicia tua, o Jacob, et legem tuam, o Israel (Deut. XXXIII). At vero Pharisaei meram consilii boni veritatem adulterantes, docebant filios de substantia patrum rapinam faciendo patrem et matrem inhonorare, dicentes id esse cuique filiorum legitime dicere patri et matri: Nescio vos, invitis illis altare Dei muneribus cumulare, gazophylaciumque replere, quod ipsorum proficeret avaritiae. Tales hypocritas consilium sanctae legis cauponantes, id est quasi vinum bonum aqua mista corrumpentes, redarguebat, cum diceret: Quare et vos transgredimini mandatum Dei propter traditionem vestram? Nam Deus dixit: Honora patrem et matrem. Et qui maledixerit patri vel matri morte moriatur. Vos autem dicitis: Quicunque dixerit patri vel matri: Munus quodcunque est ex me tibi proderit, subauditur verum patrem Deum, et veram matrem suam synagogam sacerdotalem atque Leviticam honoravit, et ita rapinam patris et matris afferendo vobis in domum Domini patrem et matrem suam inhonoravit et honore debito privavit. Proinde continuo subjungit: Et non honorificavit patrem suum et matrem suam. Et irritum fecistis mandatum Dei propter traditionem vestram (Matth. XV). Igitur praeceptum est patrem et matrem honorare, consilium autem patrem et matrem nescire, non modo contrario quo pater et mater inhonorentur, sed modo rationabili et justo, quo Deus cunctos affectus excellens patri et matri jure praeferatur. Neque enim genitores inhonorantur, ubi solus Creator illis praefertur. Qualiter hoc fiat, suo ipse exemplo Deus indicat, parentes homines habere dignatus. Nam loquente illo ad turbas, cum dixisset ei quidam: Ecce mater tua et fratres tui foris stant, quaerentes loqui tibi, respondens, dixit: Quae est mater mea, et qui sunt fratres mei? Extendens manum in discipulos dixit: Ecce mater mea, et fratres mei (Matth. XII), etc. Evangelizabat enim cum haec diceret, praecepturus ut homo perfectionis amator propter Evangelium patrem et matrem relinquat, et renuntiet omnibus quae possidet. Equidem hoc facere consilium est, ut jam diximus, sed cum tempus aut res postulat, tanquam praeceptum ex debito peragendum est, ut videlicet ignorentur pater aut mater, quando quis et patri et matri obtemperare, et Christianus esse non potest. Nam in tali causa, non tam consilio quam potenti praecepto agens: Nolite, inquit, arbitrari quia venerim pacem mittere in terram. Non veni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem adversus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum adversus socrum suam, et inimici hominis domestici ejus. Qui amat patrem aut matrem plusquam me, non est me dignus (Matth. X). Et notandum quod cum caeteras affinitates dixerit, filium adversus patrem, et filiam adversus matrem, et nurum adversus socrum, non dixerit virum adversus uxorem, sive uxorem adversus virum, ne videlicet evangelica puritas occasionem sive auctoritatem adulteriis dare videretur. Unde Apostolus: His autem qui matrimonio juncti sunt, praecipio, non ego, sed Dominus, uxorem a viro non discedere. Quod si discesserit, manere innuptam, aut viro suo reconciliari. Et vir uxorem non dimittat (I Cor. VII). Sed idem continuo dicit: Nam caeteris ego dico, non Dominus. Quibus caeteris? Nimirum fidelibus permistis cum infidelibus. Quid enim dico ego, non Dominus? Si quis frater uxorem habet infidelem, et haec consentit habitare cum eo, subauditur non detrahendo nomini Christiano, non dimittat illam. Et si qua mulier habet virum infidelem, et hic consentit habitare cum ea, non dimittat virum (ibid.). Ergo non tam Domini praeceptum, quam apostoli consilium est. Nam hoc, inquit, ego dico, non Dominus. Amplius autem consilium esse liquet ex eo quod subjungit: Quod si infidelis discedit, discedat: Non est enim servituti subjectus frater aut soror in ejusmodi (ibid.). Quod utique non dixisset, si praeceptum esset Domini manere fidelem cum infideli. Sed ut revertamur ad rem, parentes infideles nescire, praeceptum est, fideles autem propter perfectionis amorem nescire, consilium est, scire vero interdum permissum est. Dicit enim lex: Mulier si quidpiam noverit, et se constrinxerit juramento, quae est in domo patris sui, et in aetate adhuc puellari, si cognoverit pater votum quod pollicita est, et juramentum quo obligavit animam suam, et tacuerit, voti rea erit. Quidquid pollicita est, juravit, opere complebit. Sin autem statim ut audierit pater, contradixerit, et vota, et juramenta ejus irrita erunt, nec obnoxia tenebitur sponsioni, eo quod contradixerit pater (Num. XXX). Denique permissio est, irritum ducere votum, propter patris contradictionem. Arbitramur enim melius esse, etiam patre contradicente, tenere propositum, et tendere ad perfectionem, praesertim cum si irritum duxerit quod vovit, propterea quia pater contradixit, non aliud possit sperare praemium, nisi quod obnoxia non tenebitur sponsioni.