CAP. III


CAPUT 1

Vae civitas sanguinum, universa mendacii dilaceratione plena, non recedet a te rapina. O civitas sanguinum, civitas diaboli, contraria civitati Dei! Omnis anima hominis operantis malum, Judaei primum et Graeci. Vae tibi propter hoc ipsum quod es civitas sanguinum, quia videlicet sanguinem effudisti, et in sanguinibus aedificata es. Tu primum, o omnis anima Judaei malum operantis, civitas sanguinum es, plus quam omnis anima Graeci, ex quo Christum occidendo, patrum tuorum qui prophetas et justos occiderunt, mensuram implevisti, ut veniret super te omnis sanguis justus, qui effusus est a sanguine Abel justi (Matth. XXIII). Vae tibi, quia tu es civitas sanguinum, ut jam dictum est non tantum eo modo quo anima Graeci sive gentilis, sed abundantius quia Graecus sive gentilis qui martyrum sanguinem fudit; legem non habuit, promissiones ignoravit. Tu legem habens, promissiones audiens, et prophetas, et ipsum Dominum prophetarum occidisti. Et universa quidem civitas mendacii dilaceratione plena, sed tu anima Judaei abundantius quam anima Graeci, quia Graeci quidem anima in pluribus veritatem Dei in injustitia detinuit, sive in mendacium commutavit, et cum cognovisset Deum, non sicut Deum glorificavit aut gratias egit. Tu autem ipsam veritatem de carne tua ortam, et vidisti et odisti, et mendaciis circumdedisti, et mendacii occasione ad mortem tradidisti. Non dico civitas mendacio plena, sed dico, quod plus est, medacii dilaceratione plena, quia neque omnis Graecus uno modo mentitur, si ipsum mendacium in plures apud eum sectas scinditur et dilaceratur, neque omnis Judaeus uno modo de sanctis Scripturis mentitur, sed nunc aliud et nunc aliud confingit, ut effugiat, quoties illum quispiam veritatis, quae Christus est miles strenuus insequitur. Vae tibi, quia non recedet a te rapina, id est remittetur tibi rapacitatis vel avaritiae culpa, quae tibi malorum omnium radix exstitit, et causa homicidarum, propter quae tu civitas sanguinum vocaberis et vere es. Vox flagelli, et vox impetus rotae, et equi frementis, et quadrigae ferventis, equitis ascendentis et micantis gladii, et fulgurantis hastae, et multitudinis interfectae, et gravis ruinae, et finis non est cadaverum. Tam pulchra, inquit beatus Hieronymus , juxta Hebraicum et picturae similis, ad praelium se praeparantis exercitus descriptio est ut omnis sermo meus sit vilior. Qualiscunque fuerit, quantumcunque terribilis exstiterit ille exercitus Babylonis, qui Niniven in tempore illo subvertit, nullam potest habere comparationem ad magnitudinem fortitudinis, irae et indignationis, angustiae et tribulationis, quae superveniet universo orbi in die judicii universalis, quo tendentem prophetiae spiritum, nostri conantur sequi praesentis intentio sermonis. Vox, inquit, flagelli vox impetus rotae. Ubi vocem, quam dicit, audierat iste? Nimirum intus audivit, in interiore homine audivit, ubi sunt vel esse debent aures audiendi mysteria regni Dei, quales Dominus requirebat, clamans ad turbas: Qui habet aures audiendi, audiat (Matth. XIII). Sunt autem de victrici parte voces septem. Vox flagelli et vox impetus rotae, vox equi frementis, vox quadrigae ferventis, vox equitis ascendentis, et vox micantis gladii, et vox fulgurantis hastae. Nam quod sequitur: Et multitudinis interfectae; et gravis ruinae, et finis cadaverum non est, afflictae partis miseriae sunt. Per hunc septenarium numerum vocum universitatem intelligimus commotionum, quae magnae Ninive, id est mundi hujus praecurrent excidium, secundum haec verba veritatis, quae transire non possunt: Et erunt signa in sole, et luna, et stellis, et caetera usque, nam virtutes coelorum movebuntur (Luc. XXI). Et quoniam jam diximus secundum Apostolum venturam esse iram, in omnem animam operantis malum, Judaei primum et Graeci (Rom. II) opportune nunc ad memoriam redit, quia sicut Josephus refert , toties voces Judaeus audivit, quando accepturus erat primitias damnationis, id est quando in excidium Hierosolymorum venturi erant Romani: Jesus, inquit, filius Aman plebeius et rusticus, cum ad festum diem venisset, quadriennium prius quam bellum gereretur, repente exclamare coepit: Vox ab Oriente, vox ab Occidente, vox a quatuor ventis, vox in Hierusalem et templum, vox in maritos novos, novasque nuptas, vox in omnem hunc populum. Septima vox erat magis continua, vae vae Hierosolymis. Quocunque spiritu ille attonitus voces illas declamaverit, nos et illarum et istarum septenario numero vocum designatam intelligimus; illic primum Judaeo, hic Judaeo pariter et Graeco, malorum sive miseriarum universitatem, quae tunc universo orbi supervenient. Non quidem equis et quadrigis, caeterisque rebus bellicis, quae hic declamantur, ad judicandum hunc mundum Deus utetur; sed, sicut justum est, ut per quas res peccavit hic mundus superbus ac sanguineus, earumdem rerum nominibus terrores illi praedicentur, cum quibus est judicandus. Juxta hunc sensum et illud dictum accipimus: Omnes enim qui acceperint gladium, gladio peribunt (Matth. XX). Similiter namque dici convenit: Omnes qui abutentes potentia flagellaverint et imperium rotae, et equum frementem, et quadrigam ferventem, et equitem ascendentem, et micantem gladium, et fulgurantem hastam agitaverint, sive libraverint, maxime super eos qui Domini Dei sunt, et flagello inundante, et rota impetente, et equo fremente, et quadriga fervente, et equite ascendente, et gladio micante, et hasta fulgurante peribunt, et ipsi interfecti et gravi ruina pressi jacebunt; nec erit finis cadaverum, quia in sempiternum cadavera erunt, quia morte sempiterna mortui vera vita, quae Deus est, sine fine carebunt. Sequitur: Et corruent in corporibus suis, propter multitudinem fornicationum meretricis speciosae, et gratae, et habentis maleficia, quae vendidit gentes in fornicationibus suis, et familias in maleficiis suis. Corruent, inquit, in corporibus suis, scilicet in ara tremendi judicis, ad cujus adventum omnes homines resurgere habent cum corporibus suis, et in infernum corruere, omnes impii cum ipsis, in quibus peccaverunt, corporibus suis. Quam ob causam? Propter multitudinem, inquit, fornicationum meretricis speciosae, et gratae, et habentis maleficia. Quae est illa meretrix? Cupiditas. Quae enim alia meretrix dici potest vel cogitari, cum qua mundus iste a Creatore suo recedens fornicatus sit? Ipsa est, quae adornata multis et pulchris creaturarum instrumentis, mundum infelicem per concupiscentiam carnis, et concupiscentiam oculorum multipliciter decepit, ita ut servire faceret eum creaturae potius quam Creatori. Speciosa namque videtur, et grata est oculis eorum corruptis et animis ambitiosis, qui attendere nolunt vel perpendere quanto speciosior esse possit Deus, omnium Creator et Dominus. Habet et maleficia meretrix ista, scilicet immista suae voluptati malignorum spirituum insidias, verbi gratia, dum auro vel argento quae pulchra sunt ita sese adhibent spiritus maligni, ut delitescentes in simulacris, dando responsa, mundum opinione repleverint, quod opera manuum hominum, scilicet aurea vel argentea simulacra, dii sunt. Ita vendidit ista meretrix gentes in fornicationibus suis et familias in maleficiis suis, quia videlicet per ebrietatem cupiditatis accidit, quod animae hominum, auri et argenti pulchritudine intantum delectatae sunt ut se prostituerent simulacris. Non tantum gentes, verum et familias vendidit in ejusmodi fornicationibus vel maleficiis suis, id est non tantum illos qui ignorabant Deum, neque per scripturam aliquam nomen ejus audierant, verumetiam eos qui legem acceperant, unde et Deo creatori quodammodo familiares erant, saepissime secum fecit fornicari, sicut passim fere omnes testantur libri divini: Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum, et revelabo pudenda tua in faciem tuam, et ostendam gentibus nuditatem tuam, et regnis ignominiam tuam; et projiciam super te abominationes tuas, et contumeliis te afficiam, et ponam te in exemplum, et erit omnis qui viderit te, resiliet a te, et dicet: Vastata est Ninive. Supra dixerat: Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum, et succendam usque ad fumum quadrigas tuas; et nunc dicit Dominus: Ecce ego ad te, et revelabo pudenda tua in faciem tuam. Illic superbiam, hic mundi hujus arguit luxuriam, quae Deo mala sunt praecipua in perversione totius hominis, quia videlicet superbia spiritum erigit, luxuria carnem corrumpit. Revelabo, inquit, pudenda tua in faciem tuam. Hoc ipsum in psalmo sic dicitur: Arguam te, et statuam contra faciem tuam (Psal. XLIX). Nunc enim per mentis superbiam videre dedignaris vel scire, qualem vel quantam habeas turpitudinis maculam, nec pudet te quod insatiabilem luxuriam et libidinem sequaris passivam, et si vides, non tibi est pudori, imo laetaris cum malefeceris, et exsultas in rebus pessimis (Prov. II), et peccatum tuum sicut Sodoma praedicas, nec abscondis (Isai. III). Tum nimirum, quando tibi prae magnitudine tribulationis et angustiae sic superbire, sic laetari, et sic exsultare non vacabit, nuda turpitudinis conscientia, melius patebit in facie tua, in oculis tuis, jugi memoria, quasi libro semper aperto, ut semper legere cogaris, quaecunque fecisti, dixisti aut mente tractasti. Nec soli tibi, o quaecunque anima hominis operantis malum, Judaei sive Graeci, non, inquam, soli tibi revelabo pudenda tua, modo quo jam dixi, sed et ostendam gentibus nuditatem tuam, et regnis ignominiam tuam. Quibus gentibus et regnis, vel ad quid ostendam illis nuditatem et ignominiam tuam? Nimirum omnibus gentibus, quascunque feci, de quibus Psalmista: Venient, inquit, et adorabunt coram te, et glorificabunt nomen tuum (Psal. LXXXV), ad hoc ostendam, ut videntes damnationis tuae causam, sciant etiam laudem judicii vel judicantis justitiam, et scientes dicant: Magna et mirabilia opera tua, Domine Deus omnipotens, justae et verae viae tuae, rex saeculorum. Quis non timebit te, Domine, et magnificabit nomen tuum? Quia tu solus pius, quoniam omnes gentes venient, et adorabunt in conspectu tuo, quoniam judicia tua manifesta sunt (Apoc. XV). Item. Salus, et gloria et virtus Deo nostro; quia vera et justa judicia ejus sunt, quia judicavit de meretrice magna, quae corrupit terram in prostitutione magna (Apoc. XIX). Ut hoc dicant, vel dicere sciant, ostendam illis nuditatem tuam, et projiciam super te abominationes tuas, et contumeliis, subauditur tuis, te afficiam, et ponam te in exemplum, ut videlicet de te capiant divinae laudis materiam sive documentum; semperque justae severitatis vel severae justitiae Dei in te sciant experimentum. Quomodo autem omnis qui viderit te, resiliet a te et resiliendo dicet: Vastata est Ninive? Videlicet eo modo ut magnum chaos firmatum sit inter te et omnem qui non tenebitur tecum in tua perditione, et multum laetus erit, quod poterit resilire a te, nec saltem ad horam capiet transire ad te pro ulla consolatione. Nam cum dixerit: Vastata est Ninive, nihil addet amplius loqui aut adjungere se tibi aliquo verbo vel gustu consolantis. Sequitur enim: Quis commovebit super te caput? Unde quaeram consolatorem tibi? Commotio capitis aliquando pro insultatione, aliquando pro consolatione solet intelligi. Pro insultatione, ut illic: Opprobrium factus inimicis meis, viderunt me, et moverunt capita sua (Psal. CVIII). Item: Deriserunt me, locuti sunt labiis, et moverunt caput (Psal. XXI). Haec namque praedicta de eo sunt, quod crucifixo Domino praetereuntes blasphemabant eum, moventes capita sua (Matth. XXVII). Pro consolatione vero, ut in Job: Venerunt autem ad eum omnes fratres sui, et universae sorores suae, et cuncti qui noverunt eum prius, et comederunt cum eo, et moverunt super eum caput, et consolati sunt eum (Job XLII). Circumstantia discernunt commotionem capitis, utrum consolantium an deridentium sit. Cum dixisset hic, quis commovebit super te caput suum? Statim subjunxit: Unde quaeram consolatorem tibi? Ergo quis commovebit super te caput, idem est ac si dicat: Quis tibi compatietur, quis te consolabitur, et subaudiendum est, nullus. Item cum dicit: Unde quaeram consolatorem tibi? Opportune ad memoriam redit illud, quod Abraham respondit ardenti diviti. Nam quod uni dixit, omnibus dictum debet intelligi. Unde tibi aditum quaeram, ut Lazarum mittam, qui refrigeret linguam tuam? (Luc. XVI.) In omnibus inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut qui volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. Ergo non est unde quaeram consolatorem tibi, tempus tuae consolationis omne praeteriit. Recepisti bona, recepisti consolationem in vita tua. Sequitur: Nunquid melior es Alexandria populorum, qui habitant in fluminibus, aqua in circuitu ejus, cujus divitiae mare, aquae muri ejus, Aethiopia fortitudo ejus et Aegyptus, Aphrica et Lybies fortitudo ejus, auxilio tibi fuerunt. Sed et in ipsa transmigratione ducetur in captivitatem. Parvuli ejus elisi sunt in capite omnium viarum, et super inclytos ejus mittet sortem, et omnes optimates ejus affligentur compedibus. Quo tempore haec prophetia scripta est, quae nunc vocatur Alexandria dicebatur No, et longe post tempore ab Alexandro Magno Macedone nomen accepit, semperque sub nomine primo, id est No Aegypti metropolis fuit, et abundantissima populis. Denique et hi qui res gestas Alexandriae memoriae tradiderunt, principem eam fuisse autumant. Dicitur itaque ad Ninive, nunquid populosior es aut potentior Alexandria? Et describitur situs Alexandriae, quod super Nilum et mare posita, hinc inde aquis et fluminibus ambiatur. Quod autem Aethiopia Aegyptus, et Aphrica in praesidio ejus sint, ipse situs provinciarum et urbis ostendit. Haec quoque, inquit propheta, capietur a rege Babylonis, et in captivitatem ducetur (Jer. XXXVIII). Parvuli ejus allidentur in capite omnium viarum, et inclyti ejus sive nobiles compedibus dividentur sorte victorum. Nunquid tu melior es illa? Non et tu ergo inebriaberis, et eris despecta, et tu quaeres auxilium ab inimico, subauditur, aeque ut illa justo judicio. Juxta hanc similitudinem Ninive atque Alexandriae collationem sive comparationem fieri suggerit prophetiae spiritus, eorum qui manifeste Deo contrarii sunt, quales illo tempore Assyrii fuerunt, et eorum qui cum negotiis saeculi sunt impliciti, quales maxime Alexandrini fuerunt, non tamen professionis voce blasphemant Deum, imo et profitentur se nosse Deum. Et congrue per Alexandriam populi possunt intelligi; qui nec tam impii sunt, ut possint ab Ecclesia judicari, tanquam apud Deum jam condemnati, nec ita religioni quam profitentur intenti, ut Juda sive Hierusalem mereantur nuncupari. Igitur si conqueratur in extremo judicio Ninive, id est mundus damnatus super sententiam suae damnationis, nunquid ait, tu melior es Alexandria populorum. Et sit sensus: Nunquid tu impiorum universitas juste evaderes impunita, cum etiam multitudo quae nihil egit tecum contra Deum, multitudo saeculariter quidem viventium, verumtamen veritatem Dei per vim non impugnantium, dignum pro meritis portaverit aut portet judicium, pro eo quod fluctuosis saeculi negotiis nimis intendit, secundum similitudinem Alexandriae, quae tam negotiosa quam populosa est, habitans in fluminibus, aquas habens in circuitu, quae sunt pro muris ad munimentum ejus, unde et ab Aethiopia et ab Aegypto, atque ab Aphrica multae divitiae commodius ad eam convehuntur, ita ut mare dici possint divitiae ejus. Hujusmodi intra terminos ejus, quae dicitur Hierusalem quamplurimi continentur, et quamvis ibi sint vel fuerint pro suis quisque meritis, aliqui temporaliter, aliqui etiam aeternaliter puniuntur secundum similitudinem Alexandriae populorum, quorum parvulos in capite omnium viarum elisos et inclytos sive optimates, ait compedibus esse afflictos. Hinc illud est, et ad hunc sensum pertinet, quod Petrus apostolus cum dixisset: Quoniam tempus est ut incipiat judicium de domo Dei (I Petr. IV), continuo subjunxit: Si autem primum a nobis, qui finis illorum, qui non credunt Dei Evangelio? (Ibid.) Cum illo pariter dicamus, secundum praesentem hujus prophetiae locum. Si judicio Dei persaepe violentia persecutionis super domum Domini incubuit pro eo quod cum deberent spiritualibus esse intenti, magis carnalia sunt secuti et saeculares effecti, et propter nomen fidei, per omnia fere similes Alexandrinis quaestuosis, quis eorum finis, qui omnino non credunt, et tam verbo quam opere contradicunt Evangelio Dei, per omnia similes Assyriis superbis et impiis? Et quoniam jam supra meminimus divitis purpurati, et Lazari mendici, qui duo pro exemplo omni humano generi sunt appositi. Si Lazarus ex nomine Deo notus, impunitus non est dimissus, sed recepit mala in vita sua, quis finis tuus debet esse, o dives, qui et Deo per nomen ignotus es, et recepisti bona in vita tua? Nunquid tu Lazaro melior aut justior es, ut Lazarus nunc una et simplici consolatione consoletur, quia dum viveret, non habuit consolationem vitae illius, tu duplici consolatione consolatus sis, id est ut et tu purpura indutus et bysso epulatus fueris quotidie splendide, et nunc de intincto in aqua digito Lazari capias refrigerium linguae tuae? (Luc. XVI.) Non sic se habet ordo vel ratio justitiae judicii Dei. Ergo et tu inebriaberis. O Ninive, cujus exemplum est dives ille, et inebriaberis, inquit, absinthio et felle (Jer. XXIII). Et eris despecta, et tu quaeres auxilium tuum ab inimico. Videlicet sicut quaesivit ille auxilium a Lazaro, quem sibi fecerat inimicum. Lazarus primum quaesierat auxilium ab inimico, jacendo ad januam divitis et cupiendo saturari de micis, quae cadebant de mensa divitis, utique inimici, quia vel micas nolebat largiri, versa vice postmodum dives auxilium quaesivit a Lazaro juste non amico, et non obtinuit. Juxta horum exemplum, o Ninive, o mundus, qui totus es deditus avaritiae atque superbiae, cum multi qui portandi sunt in sinum Abrahae, persaepe quaerunt, et quaesierunt auxilium abs te in aliqua necessitate, et non solum non obtinuerunt auxilium, verumetiam invenerunt apud te supplicium. Et plane constat quia quaesierunt auxilium ab inimico, id est a te qui odisti eos et adversaris Deo. Reddetur tibi vicissitudo, ut et tu quaeras auxilium ab inimico, id est ab omni quem inimicum tibi fecisti injuste persequendo, et non obtinebis; sed dicetur tibi: Recordare quia recepisti bona in vita tua, et iste vel ille similiter mala. Nunc ergo hic consolatur, tu vero cruciaris (Luc. XVI). Omnes munitiones tuae, sicut ficus cum grossis suis, si concussae fuerint, cadent in os comedentis. Si ad illam, quam subvertit Nabuchodonosor, Niniven respicias, locutio est hyperbolica. Neque enim munitiones, aut muri sive turres, vel oppida Ninive tam facile cesserunt Babyloniis, ut in casu suo ficis possint comparari primitivis, quae si concussae fuerunt levi tactu, in os cadent devorantis. Porro, de toto mundo isto, sicut dicitur vel sicut littera sonat, ita fiet. Facillime et sicut ejusmodi fici fructus levi motu decutitur, et non in terram, ne saltem parvus labor sit comedentium, sed statim in os cadit devorantis, sic in die judicii quando manifeste veniet Deus noster, et non silebit, quando ignis in conspectu ejus exardescet, et in circuitu ejus tempestas valida (Psal. XLIX), magno terrae motu cadent munitiones totius orbis, quantaecunque vel qualescunque tam spirituales quam materiales possunt intelligi, et illae quarum primus structor fuit Cain (Gen. IV), et illae quas contra veritatem exstruxit omnis spiritus erroris, cadent in os devorantis inferni, glutientis abyssi, gehennalis incendii. Sequitur: Ecce populus tuus mulieres in medio tui. Et hoc ut ipsa sonat littera, veraciter de Assyriis sentiendum est. Cum enim prius fuerint viri fortes atque terribiles, postremo facti sunt quasi mulieres, maximeque Assyriorum reges, quos maxime viros esse oportuisset. Postremus apud eos, ut refert Pompeius Trogus, regnavit Sardanapalus vir muliere corruptior. Ad hunc videndum, quod dum nemini ante eum permissum fuerat, praefectus ipsius, Moedis praepositus, nomine Arbactus, cum admitti magna ambitione aegre obtinuisset, invenit eum inter scortorum greges purpuram colentem et cum muliebri habitu, cum mollitia corporis et oculorum lascivia omnes feminas anteiret, pensa inter virgines partientem. Haec prima tunc temporis destructionis imperio Assyriorum causa fuit. Ecce ergo, inquit, populus tuus mulieres in medio tui. Statimque subjungit: Inimicis tuis ad apertionem pandentur portae tuae, devorabit ignis vectes tuos. De mundo hoc probrose constat edici, ex opposito illius laudationis, qua superius ascensoris coeli viros collaudavit. Clypeus, inquit, fortium ejus ignitus, viri exercitus ejus in coccineis, igneae habenae currus ejus (Nahum. II). Isti viri sunt, et istis ad apertionem pandentur portae hujus Ninive, Domino cum senioribus populi sui ad judicium veniente et populi ejus, mulieres in medio ejus capientur, et in aeternam captivitatem devolventur. Tunc devorabit ignis vectes tuos, o Ninive, quia judicabitur saeculum per ignem, et non poterit resistere. Sequitur: Aquam propter obsidionem hauri tibi, exstrue munitiones, intra in lutum, et calca subigens, tene laterem, ibi comedet te ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Congregare ut bruchus, multiplicare ut locusta. Plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sunt coeli. Ad illam Niniven juxta litteram sic intelligendum est. Prope est obsidio. Hauri igitur aquam, et cura ne potus desit obsessae. Muni turres, lateres confice ut interrupta murorum struas. Et cum haec omnia feceris, ut a brucho humus, ita gladio devoraberis. Sed cum multiplicata fueris ut bruchus, et ut locusta in unum pariter congregata, et congregaveris sicut astra coeli divitias tuas, sicut locustae et bruchus et parva genimina locustarum, quae vocantur atelebus, sole incalescente avolant, nec reperiuntur, sic tu dispergeris, et fugies. Natura enim haec locustarum est, ut in frigore torpentes per calorem volitent. Porro atelebus parva locusta est, inter locustam et bruchum, et modicis pennis reptans potius quam volans semperque subsistens, et ob quam causam, ubicunque orta fuerit, usque ad pulverem cuncta consumit, quia donec crescant pennae, abire non potest. Haec hactenus. Ego autem praesens capitulum mente pertractans, et intus prospiciens, primum, fateor, vim dictorum expavesco, sensumque parumper occurrentem prae pondere ipsius ferre vix valeo, ac deinde beatos illos esse dico qui non generaverunt, memor pariter ipsius Domini dicentis: Quoniam ecce venient dies in quibus dicent: Beatae steriles, et ventres qui non genuerunt, et ubera quae non lactaverunt (Luc. XXIII). Tanta est insania mundi quae praesenti loco arguitur, tanta gravitas ejus, qui arguit sanctus Spiritus, ut diu sermo cunctetur, nesciens qua erumpet admiratione praeventus. Totum ergo capitulum nunc rursus recitare libet. Aquam, inquit, propter obsidionem hauri tibi, exstrue munitiones, intra in lutum, et calca subigens, tene laterem, ibi comedet te ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Congregare ut bruchus, multiplicare ut locusta. Plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sint coeli. Unde sermonis erit initium? Qua ex parte quaeremus explanationis aditum? Libet primum ingredi ab hac parte qua dicit, plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sint coeli. Nam, post partis hujus ingressum, melius caetera patebunt. Quid ergo est, plures fecisti negotiationes tuas, o Ninive, o mundus (cujus quasi caput tunc erat Ninive), quam stellae coeli, nisi plures fecisti generationes tuas, quam destinati unquam fuerint, qui vocarentur sancti secundum propositum Dei, qui omnes stellae sunt coeli. Vere plures fecisti negotiationes tuas, negotiationes carnis negotiando negotiatione infelici, unde congregareris ut bruchus, multiplicareris ut locusta, cujus videlicet bruchi sive locustae exiguitas non minimum a stellarum coeli dignitate distat. Numerus et ordo tantummodo stellarum coeli sunt in proposito Creatoris benedicentis primis masculo et feminae atque dicentis: Crescite et multiplicamini, et replete terram, et subjicite eam (Gen. I). Congregatio sive multiplicatio, qua congregaris ut bruchus, multiplicaris ut locusta, non de gratia est illius benedictionis, sed de ira et infelicitate peccati; de ira ejusdem Creatoris dicentis ad mulierem post effectum peccati, pro reatu praevaricationis: Multiplicabo aerumnas tuas, et conceptus tuos (Gen. III). Et quid est multiplicabo, nisi permittam multiplicari justo judicio? Tu enim, o Ninive, non mihi generare desiderans, tu, inquam, mundus, non mihi filios facere cupiens, non mihi de carne tua stellas coeli fabricare intendens, sed tuis voluptatibus incumbens et tantum in terra multiplicari ambiens, intras et pertinaciter atque intemperanter intrabis in lutum, calcas atque calcabis subigens, et tenebis laterem. Fac quod facis, intra in lutum, et calca subigens, tene laterem. Dum te impendis ad coitum, veraciter intras in lutum, dum cito turbine libidinis desuper ageris, tuimet impotens, nimirum calcas subigens, dum complexu stringis et stringeris, sine dubio tenes laterem. Haec est pars tua, pars sordida, magna infelicitas. Cui servis hoc agens? Cui generas, ita faciens? Ibi comedet te ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Comedet te ignis, qui non exstinguetur, et peribis gladio, quo jamdudum percussus est diabolus, devorabit te bruchus, id est vermis qui non moritur. Bruchus namque vermis est, volatilis quidem interdum sed suo pondere praegravatus, quia pennulis non satis juvatur, detrahitur et lasso in terra cadit volatu. Sunt igitur istae ejusmodi sententiae, intra in lutum, et calca subigens, tene laterem, quales grammatici sive rhetores concessas appellant pulchro locutionis modo, ita se habentes ut et in compulsione prohibeant, et in prohibitione compellant. Quae tamen ne non intellectae persuasionis esse videantur, permista sunt aliqua verba quae manifeste repugnant, ne quod dicitur, audientes imperari vel persuaderi putent. Ita hic esse manifestum est. Nam cum dixisset, intra in lutum, et calca subigens, tene laterem, continuo subjunxit: Ibi comedet te ignis, peribis gladio, devorabit te bruchus. Ubi dixit, congregare, mox apposuit ut bruchus; ubi dixit, multiplicare, statim addidit, ut locusta. Continuo scientiam vere grandinosam invexit, habentem plurimum vituperationis, plures, inquiens, fecisti negotiationes tuas quam stellae sint coeli. Nonne hujusmodi in tali re concessio, magna de supernis est irrisio. Est enim in coelis nonnulla irrisio, dicente Psalmista: Qui habitat in coelis irridebit eos (Psal. II). Et quis unquam sensatus rem vidit vel audivit, quae superna sit irrisione dignior, quam fuit vel est mundi hujus studium in generando, vel unum pro exemplo sive experimento istud accipe. Gentes insanae, et ipsi qui sibi sapientes videbantur Romani, proletarios decreverunt in urbibus esse, proletarios ab eo dictos, quod nullam habentes occupationem tantummodo sufficiendae proli vacarent: infelices ac miseri, ad quid sufficiendae proli? nimirum ad occidendum, ut non deesset diabolo, unde quotidianum fere posset habere sanguinis humani ludibrium, quotidianum spectaculum, quoniam educebantur dietim moriturae legiones in praelium, ubi velut arida stipula caedebantur, ne dicam millia hominum, potius miriades legionum. Quis non audivit, imo quis audire suffecit, cui legere vel audire vacavit a constitutione mundi continuas mortes hominum ferro, fame atque pestilentia pereuntium? Taceo de mortis conditione communi, quam justitia, imo misericordia coelestis omni generi humano induxit, dicendo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III), ne videlicet in anima mortuus, vita carnis homo in aeternum viveret rapiendus ad judicium, non interveniente morte, ut daemones quibus non morientibus judicium aeternae mortis repositum est. Inde nunc sermo est quod homines mortem naturalem non exspectantes, quoties tam multis in praeliis, tantis millibus sese collegerunt atque convenerunt, ruentes in ferrum, ut centenaria millium morientium, mirer si quis ex historiis numerare velit, satis admirari possit. Ad hoc negotium inter caeteras insanias, proletarios quoque, ut jam dictum est, sibi in urbibus collocaverunt, ne deessent alii qui, occisis aliis, substituerentur ad occidendum. Nonne igitur vel pro hac stultitia dignum se fecit mundus, ut ille qui habitat in coelis irrideret eum dicens: Intra in lutum, et calca subigens, tene laterem, et caetera, usque ad id, plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sunt coeli, id est, sicut jam diximus, plures morti et inferno generasti, quam sint vel esse debeant omnes electi, propter quos ut nascerentur, Deus masculum et feminam fecit, et benedixit eis? At vero ipsae stellae coeli, id est electi Dei, filii benedictionis sub hac irrisione plorant, et semetipsos deflent, recolentes illud lutum suae originis initium, de quo hoc dictum intelligimus: Intra in lutum, et semetipsos confitentur lutum esse. Et plorantes dicent: Et nunc, Domine, pater noster tu es; nos vero lutum, et fictor noster, et opera manuum tuarum omnes nos (Isa. LXIV). Item, et quilibet eorum dicit: Memento, quaeso, quod sicut lutum feceris me, et in pulverem reduces me. Nonne sicut lac mulsisti me? (Job. X). Haec dicendo utique praeoccupant, sive praeveniunt faciem ejus in confessione (Psal. XCIV). Nam quasi oblitus Deus sit de quam fragili, quam vili illos materia fecerit, de quibus coelestem fortitudinem exigit, ut fortes sint et in coelum fortiter ascendere velint et stationes habere, quarum similitudinem quamdam praeferunt visibiles stellae coeli, de quibus mentionem praesenti loco fecit, dicendo mundo huic: Plures fecisti negotiationes tuas quam stellae sunt coeli, reducunt illi, videlicet Creatori sive plasmatori, ad memoriam unde eos fecerit sive plasmaverit. Nunquid ergo his qui ejusmodi sunt, dicere novit Deus tale quiddam, intra in lutum, et non potius operi manuum suarum porrigere dexteram, ut non intrent in lutum? Sed et si intrat ordinato introitu, id est, secundum legem quam ipse posuit, qui masculum et feminam creavit et benedixit, non pertinet ad eum irrisio haec ejus, qui habitat in coelis? (Psal. II.) Quare? Videlicet, quia causam non habent eamdem, quam hic praemisit Scriptura, dicens, propter obsidionem. Quaenam causa est quae significatur, dicendo propter obsidionem, nisi illa propter quam reprobantur a Deo filii hujus saeculi, quia volunt habere hic manentem civitatem? Propter istam causam, quasi necessario, quasi rationabiliter ruebant gentes in libidinem, et uterque sexus quasi aquam fundebat atque hauriebat immoderatam carnis voluptatem.