|
|
“Producant aquae reptilia animae viventis.”
|
|
Producant, inquit, aquae reptilia animae viventis. Mirum quidem de fluxo
aquarum elemento solida nasci vel produci corpora, sed mirabilius est
quod de nihilo potens Conditor jam ipsum aquarum elementum fecerat. Cum
autem dicit, producant aquae reptilia, quid opus est adjici animae
viventis? cum ipsum nomen reptilium viventem animam satis exprimere
possit? Etenim vivit et sentit omne quod repit, quamvis non omne quod
vivit repat, vel repere possit. Vivit namque herba, virens et afferens
semen, quam terra germinat. Vivit omne lignum pomiferum, vel habens
semen suum in semetipso quod terra producit. Sed vita hujusmodi sicut
sine sensu, ita et sine motu est. At vero omne quod repit, ut jam dictum
est, etiam vivit. Quid igitur cum dixisset, producant aquae reptilia,
addidit, animae viventis? Videlicet, ut animam reptilium distingueret ab
anima hominum. Cum enim dicit, animae viventis, subaudiri vult, et non
etiam discernentis. Nam eo quidem vita reptilium vitam superat herbarum
atque lignorum, quod sensibilis est; nam est illa vivunt quidem, sed non
sentiunt: verum longe inferior est quam vita hominis, quia non solum sic
vivit homo, ut sentiat: sed et vivit, et sentit, et quod dignissimum
est, discernit. Hoc ergo cum dicitur, producant aquae reptilia, mox
opportune subjungit, animae viventis, viventis, inquam, tantummodo, non
etiam discernentis. Itemque et volatilia, subauditur, producant aquae
animae viventis, nihilominus et non discernentis. Nam acutius quidem
volatilia quam reptilia sentiunt, sed nihilominus discretione vel
ratione carentia sunt. Acutius autem illa sentire, non dubium est. Nam
et acumine sensus illorum in tantum maligni spiritus abusi sunt ad
augendum errorem gentilium ut auspices quoque sive augures ex eo
constituti fuerint, quod ab avium garritu sive inspectu ventura sibi
crederent bona, sive mala spectanda praesignari. Contra quod eximius
eorum poeta paulo melius sentiens, ait:
Haud equidem credo, quia sit divinius illis.
Ingenium, aut fato rerum prudentia major.
Verum ubi tempestas et coeli mobilis humor,
Mutavere vias,
Vertuntur pecudes, et ovantes gullure corvi.
(VIRGIL. Georg., I, 415.)
Dixit aves non scienter divinare, sed, pro coeli qualitatibus, diversos
motus concipere. Quippe quae spreta graviore terra, sursum spatiantur et
aere leviore feruntur, mobilique corpore minus praegravatam superne
ducunt agilem vitam. Econtra, reptilia gravior deprimit natura, tantoque
in acumine sensuum praedictis volatilibus cedunt, quanto aeris natura
crassius aquarum est elementum. Cum itaque dixisset, producant aquae
reptilia, animae niventis, notandum quia nihil addidit. Volatile, autem,
inquit, producant, et addidit, super terram. Sed et hoc nondum satis
fuisset, nam et reptilia sub aquis terrae incubant, nec enim semper
natant, et de terra sive arena victum quaeritant. Ergo bene et hoc
addidit, sub firmamento coeli. Haec productionis volatilium plena et
sufficiens definitio est, quia videlicet produxerunt aquae reptilia
animae viventis, produxerunt, inquam, non etiam emiserunt, licet quaedam
ex illis, ut delphini sive phocae ad horam patiente natura foras prodire
audeant. Volatilia autem et produxerunt et super terram sub firmamento
coeli emiserunt. Una namque haec animantium species nihilo magis gaudet
quam libertate volandi natabundis, sub firmamento coeli, spatiando
pennulis, sicut caetera reptilia quae retinuerunt aquae, in semetipsis
earumdem aquarum profundo et maxime fluvialibus undis. Porro volatilium
quaeque species, prout pennas densiores et minora habent corpora, ita et
sub firmamento coeli, altius atque celerius evolant, verbi gratia, ut
accipiter, ardea, sive aquila. Nam econtra, quorum corpora densa pennae
vero rarae vel parvae sunt, tardius levantur, et minus volant, ut
vultur, aut certe struthio, quae etsi pennas habet, nullatenus tamen
volare potest.
|
|