|
(Deest in editionibus Coloniensibus anni 1533, 1566, 1577, 1598, 1602,
in editione Parisiensi 1638, Veneta 1749; exstat in editione Operum
Ruperti, anno 1526, curante Cochlaeo, data Coloniae, apud Franciscum
Birchmann, 2 vol. fol.; legitur praeterea Commentariis in Joannem
praefixa, qui seorsim prodierunt anno 1526 Norimbergae, apud Joannem
Petreium, 8o. Hanc nobis ex editione Norimbergensi exscriptam
transmisit D. Henricus Denzinger, in universitate Herbipolensi
theologiae professor.)
Meditatus sum nocte cum corde meo, et exercitabar (Psal. LXXVI). Pater
mi Cuno venerande, et memoria digne abba coenobii Sigebergensis, et
meditationis atque exercitationis fructus iste videbatur esse, ut
scriberem. Ecce autem hoc ipsum quod scripsi quasi fulgor flammae factum
est mihi et latere me non sinit, longeque dispares hominum diversorum
oculos in me convertit. Illis, quorum forte oculi in zelo malo lippiunt
et fraternae charitatis nesciunt collyrium, omnia nigra et obscura sunt.
Eis autem, qui oculos ex benevolentia lucidos habent, quorum tu, Pater,
mihi optimus es, cuncta, quae scriptito, sicut ex te et ex ipsis audio,
candida et bona sunt. Tibi itaque tuisque similibus nunc anima mea pro
causa et conscientia sua illud recitat, quod de pressuris suis sancta
dicit Ecclesia: Nigra sum, sed formosa, filiae Jerusalem, sicut
tabernacula Cedar, sicut pelles Salomonis (Cant. I). Quid enim nigrius,
quid tabernaculis Cedar similius, quam illa praesumptionis vanitas, qua
elatum me ad scribendum prosiluisse auspicantur? Nam, quia vox
Christianae legis et organum catholicae fidei, Pater Augustinus, vocali
atque dulci Evangelium Joannis tractatu declamavit, reprehensionem vel
derogationem illius esse somniant, quod idem Evangelium, id est ipsum
Dei verbum, post tantum doctorem ruminare praesumpsi, multumque
indignantur quasi novo homini, quod antiquae nobilitati inserere vel
etiam praeferre per superbiae spiritum ausus sim. Ego autem testem me
habere confido Deum in animam meam, quia, ut hoc facerem, ut post talem
tantumque catholicae pacis adjutorem tam altum tamque divinum proprio
sermone tractarem Evangelium, illa me causa impulit, quia memor fui Dei
et delectatus sum (Psal. LXXVI). Nam, ut ab humano die judicarer aut
cognoscerer, mihi, ut puto, pro minimo erat (I Cor. IV). Illi autem,
quid dicant, quid pro argumento afferant, non habent, nisi quod aliqui
ex eis, dum volunt sacramentum corporis et sanguinis Domini solummodo
signum esse sacrae rei juxta errorem quondam Berengarii Turonensis,
etiam dictum B. Augustinum ita sentire putant, quod omnino falsum est.
Ego autem verum corpus Christi, quod pro nobis traditum est, et verum
esse decerto sanguinem, qui pro nobis fusus est, sicut Ecclesia
catholica tenet. Hoc quia probare conati sunt, beato me derogare
Augustino contra illum sentiendo, quem in sui erroris patrocinium
Berengarius citare consueverat, dicta ejus malo sensu diripiendo. Verum
hoc jam fere nemo palam profiteri aut defendere audet, universa sciente
Ecclesia catholica, quia verum corpus et verus sanguis Christi est.
Aliud est, quod pro magno criminis argumento in me jactitant, quia
dubitare ausus fui de Juda proditore, utrum ejusdem sacramenti
communioni interfuisset, sicut idem Pater Augustinus asserit, an non
interfuisse, sed jam exisse putandus sit, sicut S. Hilarius constanter
affirmat. Haec est illa, o Pater mi, et o vos omnes filiae Jerusalem,
haec est illa nigredo magna, qua in oculis eorum nigra sum, inquit anima
mea, sicut tabernacula Cedar. Aiunt me, arrogantem et incredibiliter
elatum, nullum pati vivere probum clericum (quo nomine designari mos est
cujuscunque ordinis vel habitus valenter litteratum), nullum ejusmodi
sinere, quin illum arguam esse haereticum. Hoc nimirum est esse vel dici
nigrum sicut tabernaculum Cedar, de quo scriptum est: Manus ejus contra
omnes, et manus omnium contra eum, et e regione universorum fratrum
suorum figet tabernacula. (Gen. XVI.) Quid facerem, Pater? Ille mihi
veritatem corporis et sanguinis Domini auferre contendebat, hic, alius
doctorum nostrorum scripta cur aeque ut prophetarum et apostolorum
Scripturas canonicae auctoritatis esse non dicerem, ingenti odio
accusabat. Alius vero Deum velle malum praedicabat, idemque et alii
nonnulli hominem Christum, hominem novum, qui secundum Deum creatus est
(II Ephes. IV), et in unitatem personae cum Deo verbo assumptus est,
quique ante passionem non solum Patre, verum etiam angelis suis secundum
humanitatem minor erat (Psal. VIII), nullo modo ad aequalitatem Dei
pervenisse contendebant. De quibus omnibus in illis apologeticis meis
sufficienter enarravi, quos ante haec ad scholasticos ecclesiasticae
scientiae et fidei scripsi, te, o abbatum dignissime, atque ipsis
testibus et consciis, quia verissima retuli. Quid igitur facerem, nisi e
regione istorum omnium tabernacula figerem eorumque odia gratuita pace
ipsorum potiora ducerem? Gratis me impugnent et tabernacula mea sicut
Cedar nigra esse dictitent, superabit tandem veritas, in cujus ore
candido judicium meum repositum est, quod potius formosa sit secundum
fidem et intentionem anima mea sicut pelles Salomonis, quas ille de
mortuis animalibus extendit, de illis qui vi persecutionum propter
justitiam sunt mortificati (Hebr. XI). Breviter nunc tibi pando, quod
vel quomodo sentiens de vivifico corporis et sanguinis Domini sacramento
tractaverim illa ejusdem Domini verba, quibus sacramentum illud
commendat, quoniam causarum supradictarum prima haec erat: Tribus
essentiae modis corpus et sanguis Christi est, quarto autem differt. Est
etenim nomine, re atque effectu; differt vero specie. Est, inquam,
nomine, quia summus coelorum pontifex, qui, cum sit ipsa veritas, nomina
non vana rebus ponere solet, adeo fortiter nomen hoc impressit, ut non
saltem diceret: Hoc vocetur corpus meum, hoc vocetur sanguis meus, sed:
Hoc est, inquit, corpus meum, hic est sanguis meus (Matth. XXVI). Est
etiam re, quia nimirum Sanctum sanctorum est, quam vere in illa specie,
qua traditus et lanceatus est, ipse Sanctus sanctorum est. Est
nihilominus effecta, quia, quam vere in illa specie, qua pependit in
cruce, remissionem peccatorum operatus est omnibus qui illum
exspectaverant ab origine mundi cum fide, sive legalibus sacramentis
fidei omnibus, a justo Abel usque ad latronem, quem in cruce confitentem
suscepit: tam vere in istis speciebus panis et vini eamdem operatur
remissionem peccatorum omnibus qui ingressi sunt vel ingrediuntur ad
eamdem fidem, postquam illa species hinc transivit et sese in coelum
recepit. Quarto idem specie differt, quod et plurimum prodest, non modo
ne color aut sapor sanguinis humani horrorem sumentibus ullum faciat,
sed et ut competenti antidoto nimia parentum nostrorum curetur
credulitas. Crediderunt enim deceptori diabolo in eo quod non videbant,
scilicet, quod illi ligno consequendae divinitatis effectiva virtus
inesset, et mortui comedentes sunt. Credamus econtra fideli salvatori
Deo in eo quod non videmus, scilicet panem et vinum in veram corporis et
sanguinis transisse substantiam et comedentes atque bibentes vivamus in
aeternum.
|
|