CAPUT 3

Haec omnia secundum prophetiam hanc accidisse sub jam dicto Babyloniorum regno, et perseverasse usque ad Persarum et Medorum imperium, illa praememorati Neemiae conquestio manifestat, cum dicit:

“Et timui valde ac nimis, et dixi regi: Rex, in aeternum vive. Quare non moeret vultus meus, quia civitas domus sepulcrorum patris mei deserta est, et portae ejus combustae sunt igni (Nehem. II).”

Ubi ergo quasi virgini super viro pubertatis suae commemoratio facta est quem offendit, quamobrem et plangere jubetur, congrue cuncta haec utilia, quae gignit humus optima, depopulata sive devastata et confusa esse, elanguisse atque periisse commemorantur, ut ex istis quoque causa planctus illi digne augeatur. Pertinent enim ista quoque ad dotem, quam illa de tali viro consecuta est, quando egressa de Aegypto et illum secuta, legitimas matrimonii tabulas suscepit in monte Sinai. Terram enim Chanaan pro hoc ipso talis ille vir dedit illi, ut servaret fidem conjugii, sicut Psalmista testatur his verbis:

“Et dedit illis regiones gentium, et labores populorum possederunt, ut custodiant justificationes ejus, et legem ejus requirant (Psal. CV).”

Et vide in hac commemoratione, quam valida reprehensio est, licet brevis. Nam et si quaereres quare

“depopulata est regio et luxit humus,”

quam ob causam

“vastatum est triticum, confusum est vinum, elanguit oleum,”

et caetera perierunt sive aruerunt, confestim causam reddens, quia confusum est, inquit, gaudium, a filiis hominum, id est quia confuderunt gaudium sive non servaverunt ordinem gaudii filii hominum. Primum enim et principaliter gaudere debuerant in Domino, secundarie vero non in bonis, sed de bonis Domini super frumento, vino, et oleo, et caeteris quae dantur a Domino. Hic erat rectus ordo gaudii. Hunc ordinem ita confuderunt filii hominum, ut in Domino gaudere negligerent, in bonis autem Domini gaudere cuperent. Hoc fecerunt filii hominum, et idcirco

“plange quasi virgo,”

quia tales tecum vel apud te fuerunt, qui virum pubertatis tuae tibi offensum, et illi domum suam quasi extraneum fecerunt. Sequitur:

“Accingite vos et plangite, sacerdotes; ululate, ministri altaris; ingredimini, cubate in sacco, ministri Dei mei, quoniam interiit de domo Dei vestri sacrificium et libatio. Sanctificate jejunium, vocate coetum, congregate senes, omnes habitatores terrae in domum Dei vestri, et clamate ad Dominum; A, a, a, diei; quia prope est dies Domini, et quasi vastitas a potente veniet.”

Post regnum Persarum atque Medorum, de quo jam dictum est, talia nimirum Judaeis acciderunt sub regno Graecorum, propter quae sic inclamare debuerit spiritus propheticus, non minus, imo et plus quam inclamaverat propter mala quae futura erant sub duobus regnis praecedentibus. Tunc enim secundum prophetiam Danielis,

“de uno ex quatuor cornibus hirci magni, qui arietem misit in terram et conculcavit, egressum est cornu unum modicum, et factum est magnum contra meridiem, et contra orientem, et contra fortitudinem, et magnificatum est usque ad fortitudinem coeli, et dejecit de fortitudine et de stellis, et conculcavit eas; et usque ad principem fortitudinis magnificatus est, et ab eo tulit juge sacrificium, et dejecit locum sanctificationis ejus (Dan. VIII).”

Hic fuit Antiochus illustris, filius Antiochi regis, ut testatur liber Machabaeorum, radix peccati, qui et aedificavit abominandum idolum desolationis super altare Dei, et tanta fecit quanta legentes horremus, tam in primo quam in secundo Machabaeorum libris (I Machab. I). Tunc utique

“interiit de domo Dei sacrificium et libatio,”

et propter hoc accinxerunt se et planxerunt sacerdotes, et ululaverunt ministri altaris, et ingressi sunt et cubaverunt in sacco ministri Domini. Exempli gratia,

“et congregati sunt, inquit, et venerunt in Masphat, et jejunaverunt, et induerunt se ciliciis et cinere in capite suo, et destituerunt vestimenta sua, et expanderunt libros legis, et attulerunt ornamenta sacerdotalia, et primitias et decimas, et suscitaverunt Nazareos, qui impleverunt dies, et clamaverunt voce magna in coelum dicentes: Quid faciemus istis, et quo eos ducemus?”

(I Machab. III) et caetera. Hos propheta prospiciens jejunantes, et jejunandi necessitatem habentes,

“sanctificate, inquit, jejunium, vocate coetum.”

Nimirum quod ait

“sanctificate jejunium,”

tale est quale illud apud Isaiam:

“Nolite jejunare sicut usque in hanc diem (Isa. LXVIII).”

Et subinde:

“Nonne hoc est magis jejunium quod elegi? Dissolve colligationes impietatis, solve fasciculos deprimentes. Dimitte eos qui confracti sunt liberos, et omne onus dirumpe. Frange esurienti panem tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam (ibid.).”

Ita sanctificantes, id est sanctum facientes, jejunium,

“vocate, inquit, coetum, congregate senes, omnes habitatores terrae.”

Coetum convocatum in duos greges dispares dividit, scilicet senum et habitatorum terrae, dicendo:

“Congregate senes, omnes habitatores terrae,”

de quorum distantia supra diximus, ubi ait:

“Audite haec, senes, et auribus percipite, omnes habitatores terrae.”

Cum ergo congregati fuerint,

“clamate, inquit, ad Dominum, et dicite. A, a, a, diei, quia prope est dies Domini, et quasi vastitas a potente veniet.”

Malis praesentibus commoniti, et senibus attestantibus certificati credant et clament omnes habitatores terrae,

“quia prope est dies Domini,”

quia veniet dies judicii, quia veniet dies Domini magnus et horribilis. Nam sicut longe posterius propheta testatur, haec omnia fient

“antequam veniat dies Domini magnus et horribilis (Joel II),”

et idcirco scient antequam veniat, ut sine dubio credatur venturus, cum fuerint facta ista quae per eosdem prophetas sunt praenuntiata. Si quis enim de illa parte prophetiae, id est de die Domini magno et horribili dubitare voluerit, ostendatur illi pro argumento completa haec prophetiae pars, scilicet eruca et locusta et bruchus, de quibus jam diximus, ut compellatur scire, quod ille quoque dies

“quasi vastitas a potente veniet,”

“quasi vastitas,”

inquam, ut videlicet, sicut Isaias ait, ponat universum orbem desertum (Isa. XIV), et peccatores perdat ex eo (Isa. XIII). Dicaturque eis qui ejusmodi sunt:

“Nunquid non coram oculis vestris alimenta perierunt, de domo Dei vestri laetitia et exsultatio?”

Et est sensus: Quid adhuc increduli permanetis? Quid adhuc adventum diei Domini magni et horribilis dubitabilem esse vultis? Nunquid non vidistis aut videtis oculis vestris prophetiae partem completam esse quam prophetavimus vobis? Nunquid non jam venerunt eruca, locusta et bruchus, atque illis devastantibus perierunt alimenta, periit

“de domo Dei vestri laetitia et exsultatio?”

Adhuc aliquibus in impoenitentia permanentibus, conversus idem prophetiae spiritus ad suos.

“Computruerunt jumenta in stercore suo.”

Jumenta namque in stercore suo putrescere est, carnales quosque et luxuriosos in fetore luxuriae vitam finire, quales utique fuerunt illi, tempore jam dicti Antiochi, sicut idem liber Machabaeorum testatur. Exempli gratia, cum dicit:

“Etenim ausus est Jason sub ipsa arce gymnasium constituere, et optimos quosque epheborum in lupanaribus ponere (II Mach. IV).”

Item:

“Pessima autem et universis gravis malorum erat incursio. Nam templum luxuria et commessationibus erat plenum, et scortantium cum meretricibus, sacratisque aedibus mulieres se ultro ingerebant, introferentes ea quae non licebant (II Mach. VI).”

Itaque secundum illud tempus congrue sic exclamat,

“computruerunt jumenta in stercore suo,”

luxuriantibus illis mira cordis impoenitentia, cum periissent coram oculis ipsorum alimenta, et de domo Dei laetitia et exsultatio. Denique jam Antiochus civitatem armis ceperat, erantque toto triduo octoginta millia interfecti, quadraginta millia vincti (II Mach. V). Desolationem ejusmodi adhuc declamans, sequitur et dicit:

“Demolita sunt horrea, dissipatae sunt apothecae, quoniam confusum est triticum, quid ingemuit animal, mugierunt greges armenti [al. arietum], quia non est pascua eis, sed et greges pecorum disperierunt. Ad te, Domine, clamabo; quia ignis comedit speciosa deserti, et flamma succendit omnia ligna regionis. Sed et bestiae agri, quasi area sitiens imbrem, suspexerunt ad te, quoniam exsiccati sunt fontes aquarum, et ignis comedit speciosa deserti.”

Quoniam, inquit, confusum est triticum, idcirco

“horrea demolita sunt;”

et quia vinum periit,

“apothecae dissipatae sunt,”

quia nimirum si frumenta et vina non fuerint, frustra horrea et torcularia praeparantur. Sed quid sibi vult, quod percunctatur et dicit,

“Quid ingemuit animal, mugierunt greges armenti,”

statimque causam illorum respondet, dicens:

“Quia non est pascua eis.”

Nimirum brutis animalibus et gregibus armenti similes eos vult haberi, quamvis homines sint, qui ingemiscere nesciunt, nisi pro penuria cibi, nullum habentes dolorem de peccatis suis, et hoc solum esse misorum sive dolendum reputantes, si ventri quidpiam desit. Hujusmodi animalia sive greges non solum ingemiscunt quando non est pascua eis,

“sed et greges, inquit, pecorum disperierunt,”

id est ejusmodi homines qui multi sunt, quasi greges pecorum in tempore tentationis recedunt, murmurantes si non fuerint saturati, et blasphemantes Deum. Quod si aliquis quaerat, dicens: Tu autem quid agis, o propheta, ut exemplum tuum sequatur homo rationalis, quem non vis aut censes brutum esse animal?

“Ad te, inquit, Domine, clamabo: quia ignis comedit speciosa deserti, et flamma succendit omnia ligna regionis.”

Et est sensus: Tibi, Domine, peccata mea confitebor; ego vel omnis rationalis et sensatus homo, quia propter peccata nostra traditi sumus in manu hostili, qui terram nostram vastaverunt et succenderunt igni. Non solum autem hoc,

“sed et bestiae agri, inquit, quasi area sitiens imbrem suspexerunt ad te, quoniam exsiccati sunt fontes aquarum,”

id est tanta siccitas est et defectus imbrium ut, exsiccatis fontibus, bestiae quoque agri siti pereant, poenam sustinentes propter peccata hominum.

“Et ignis, inquit, devoravit speciosa deserti,”

id est loca prius speciosa comburendo, in desertum redegit. Hoc non semel dixisse contentus est, sed secundo repetivit: nam ante jam dixerat,

“quia ignis comedit speciosa deserti, et flamma succendit omnia ligna regionis.”

Postmodum idem tertio dicturus est his verbis:

“Populus multus et fortis, similis ei non fuit a principio, et post eum non erit usque in annos generationis et generationis. Ante faciem ejus ignis vorans, et post eum exurens flamma. Quasi hortus voluptatis terra coram eo, et post eum solitudo deserti (Joel. II).”

Quod enim semel et iterum ac tertio civitas illa Hierusalem incendio conflagravit: primum, succedentibus Babyloniis, secundo rege Antiocho, sicut scriptum est de illo,

“et irruit super civitatem repente, et percussit eam plaga magna, et perdidit populum multum ex Israel; et accepit spolia civitatis, et succendit eam igni;”

tertio, concremata est instantibus Romanis, quod excidium nimis horribile perspiciens, quarta jam vice vehementissime clamat et dicit: