CAPUT XI. Quid sit rota una apparens juxta animalia, quae ejus quatuor facies; quid sit quod dictum est,

“quasi visio maris;”

quomodo una similitudo ipsarum quatuor, quomodo rota in medio rotae.

“Cumque aspicerem animalia, apparuit rota una super terram, juxta animalia, habens, quatuor facies, et aspectus rotarum et opus earum, quasi visio maris. Et una similitudo ipsarum quatuor et aspectus earum, et opera quasi si sit rota in medio rotae.”

Rota una hoc loco est omnis sancta Veteris instrumenti Scriptura, de qua veraciter juxta Psalmistam dicere liceat:

“Vox tonitrui tui in rota (Psal. LXXVI).”

Nam revera exinde Deus tonat, contestans omni mundo, nec latere sinit, quanta sit quatuor animalium auctoritas. Ergo

“cum aspicerem, inquit, animalia, apparuit rota una super terram juxta animalia.”

Nihil verius. Nam verissime aspicientibus nobis haec animalia, id est fideliter credentibus, ea quae jam diximus quatuor evangelicae fidei sacramenta, apparet atque intelligibilis fit sanctae legis et prophetarum Scriptura, tota in modum rotae perfecta, veluti si cuipiam rei obscurae, clarissimum candelabrum admoveas. Quanto enim propius legem et prophetas intelligere volens, facies istas, facies Christi adhibueris, tanto pulchriorem, tantoque perfectiorem rotam istam considerando admiraberis, et admirando gaudebis. Et econtrario, quanto negligentius vel tardius animalia haec aspexeris, tanto seguiorem et tanto magis sine sensu vitali, rotam istam suspicaberis. Proinde Judaei, quia haec animalia non aspiciunt, rotam istam quasi mortuam et ignobilem sibi reddunt, non quia sic est, sed quia non nisi in Christo secundum animalia haec videri vel inveniri potest vita, quae in illa est. Unde Apostolus:

“Usque in hodiernum enim diem idipsum velamen in lectione Veteris Testamenti manet non revelatum, quoniam in Christo evacuatur (I Cor. III).”

Ita nimi rum cum hic dicit,

“cumque aspicerem animalia, apparuit rota una,”

idem est, ac si dicat, nisi aspicerem animalia, non apparuisset mihi rota illa. Apparuit autem super terram juxta animalia, tanquam diceret: Non aspiciet me aliquis, nisi aspiciat haec animalia, non apparebo cuiquam, nisi cui apparuerint haec animalia. Quare autem additum est,

“super terram,”

nisi quia prius latuerant, et adhuc ubi haec animalia non aspiciuntur, latent subtus terram, subtus terrenitatem Judaicam? Vel

“super terram,”

subauditur omnem nunc apparet rota, quae prius ne curreret, in sola coercebatur Judaea, litque quod dixit Psalmista,

“Exaltare super coelos, Deus, et super omnem terram gloria tua (Psal. CVII). Habens, inquit, quatuor facies.”

Quae animalium, imo unius animalis, ut superius dictum est, ipsae et non aliae sunt unius rotae quatuor facies. Non quidem hic ipsarum in rota exprimit proprietates facierum, sed eaedem ipsae sunt. Omnis enim Scriptura sancta, Scriptura vetus, tam legalis quam prophetica, quatuor istis faciebus, scilicet hominis, vituli, leonis, atque aquilae volantis est distincta, quia quidquid ad docendum, ad instruendum, ad erudiendum omnem hominem utile sonat, eo tendit, eo spectat, ut mediatorem Dei et hominum, Jesum Christum vere hominem (I Tim. II), vere passum et mortuum, vere resurrexisse a mortuis, vere ascendisse in coelum, secundum Evangelii fidem testetur atque defendat.

“Et aspectus, ait, rotarum, et opus earum quasi visio maris.”

Quae putas vel qualis est visio maris? Utique inexpertis et corde pavidis tremenda est et desperabilis, expertis autem et animo constantibus adeo tolerabilis, ut non dubitent fragili ligno committere se ad vincendam altitudinem fluctuum, violentiamque abyssi vehementis. Tunc si flaverit aura placida, velociter atque delectabiliter optatam deferuntur in patriam; si autem ventum sequantur contrarium et sidera errantia, non perveniunt ad portum, sed in fluctibus res pariter amittunt et vitam. Talis nimirum rotarum, sive rotae quatuor facies habentis visio est. Inertibus et veram fidei virtutem non habentibus, tremenda et inaccessibilis est; studiosis autem et bonam spem habentibus, adeo tractabilis, ut non dubitent se naviculae Ecclesiae, et arbori crucis committere, ad transmeandum altitudinem dictorum et sensuum, qui multiplices sunt in lege, et prophetis et psalmis. Tunc si aspiraverit gratia Spiritus sancti, isto quasi delectabili navigio currunt in illam coelestem patriam; si autem spiritum erroris et vanitatem sectentur haereticam, pejus in hoc profundo pereunt, quam si paupertatem propriam confitentes, nunquam navigandi sumpsissent audaciam.

“Et una, inquit, similitudo ipsarum quatuor.”

Vere una similitudo, nam si quis in una facie erraverit, nunquam in caeteris veritatis notitiam tenebit. Verbi gratia: Qui illud non bene perspexerit, quod facies leonis in eo sit quod resurrexit a mortuis, juxta quod rota ista loco illo testatur:

“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti, requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena: quis suscitabit eum (Gen. XLIX)?”

nunquam faciem aquilae volantis in eo perspiciet, quod in coelum ascendit, ubi nos, juxta testimonium rotae hujus, nos, inquam, pullos suos portare possit in humeris suis. Sic et qui faciem hominis non perspicit, in eo ut credat quod Deus et homo sit, non est illi unde sciat quod passione sua mundum redimere potuerit. Sic

“una est similitudo ipsarum quatuor,”

ut nimirum qui in una facie fallitur, consequenter fallatur et in omnibus.

“Et aspectus earum et opera quasi si sit rota in medio rotae.”

Hoc pingendo potius quam scribendo, hoc agendo melius quam colloquendo, ostenditur videlicet quomodo rota in medio rotae, quasi per centrum ducatur, et quantum alterius continet, tanta sui parte ab altera contineatur. Caeterum, juxta sensum spiritualem vel mysticum,

“rota est in medio rotae,”

id est, sensus spiritualis in medio litterae. Cum enim utrumque, scilicet veritatem historiae et intelligentiam suscipiamus allegoriae, rotam veraciter habemus

“in medio rotae.”