CAPUT IV. Quod manus aut pedes in Deo non sint, quemadmodum in nobis, sicut putaverunt hi qui pro rustica simplicitate dicti sunt humaniformii, et de eo quod scriptum est in Isaia:

“Quis appendit tribus digitis molem terrae, et libravit in pondere montes, et colles in statera?”

Nec vero hoc dicimus aut opinamur quod manus aut pedes in Deo sint, quemadmodum in nobis, sicut putaverunt hi qui pro rustica simplicitate dicuntur humaniformii, sed pluralitate manuum, dum dicitur:

“Manus tuae fecerunt me,”

pluralitas innuitur personarum, sicut et alibi pluralitate trium digitorum. Scriptum quippe est in Isaia:

“Quis appendit tribus digitis molem terrae, et libravit in pondere montes, et colles in statera?”

(Isa. XL.) Tribus enim digitis, id est, tribus personis unius verae summae Deitatis. Cum ergo dicit:

“Quis appendit tribus digitis,”

sapiens responsum expostulat ut dicas: Tu, Deus, appendisti. Quod cum responderis, placet illi ut quaeras adhuc et dicas: Ubi? quomodo? qualem molem terrae? quos montes? quales appendi atque libravi colles? (Psal. CXLVIII.) Taliter percunctanti pulchrum est ut respondeas illi: Domine, si dicam, quia terram inanimatam et insensibilem, quam calcamus pedibus nostris, tu appendisti super nihilum, neque enim aliquibus sustentatur columnis, sed tu eam positione praecepti tui fundasti, ut stabilis sit, montes et colles (qui sunt terrae tumores) consistere jussisti: verum quidem dico, sed parum est ad gloriam et laudem Trinitatis, quam per tres digitos nobis insinuatam esse vis, cujus capax non est terra haec inanimata et insensibilis. Plus ergo dicam, quia ubi vel quando dixisti:

“Faciamus hominem,”

et de limo terrae masculum et feminam creasti sive plasmasti, et benedixisti eis, dicens:

“Crescite et multiplicamini (Gen. I);”

ibi sive tunc

“tribus digitis molem terrae”

appendisti,

“montesque in pondere, et colles in statera”

librasti. Tunc illam terrae molem appendisti, quae nimirum digna erat appensione trium digitorum tuorum, scilicet montem illum magnum, qui secundum visionem Danielis implevit orbem terrarum (Daniel. II). Et illos montes in pondere, atque illos colles in statera librasti, de quibus Apostolus dicit:

“Nam quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem praedestinavit, hos et vocavit; et quos vocavit, hos et justificavit; quos autem justificavit, hos et magnificavit (Rom. VIII).”

Verissime nihil horum in praescientia et praedestinatione defuit, quando dixisti:

“Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram,”

et creasti masculum et feminam, et benedixisti dicens:

“Crescite et multiplicamini.”

Praefinitum habebas numerum multiplicitatis eorum, praecognitum habebas modum crementi, id est, meriti singulorum, et appendebas pondus meriti in libra sive statera justae remunerationis. Quid autem illi, quos non tetigerunt hi tres digiti in appensione ejusmodi, id est, quos non praedestinasti in hoc Verbo benedictionis:

“Crescite et multiplicamini,”

quorum superflua multiplicitas de peccato, vel propter peccatum venit te dicente ad mulierem:

“Multiplicabo aerumnas tuas, et conceptus tuos (Gen. III).”

Si filii benedictionis quos nasci jussisti, dicendo:

“Crescite et multiplicamini,”

recte dicuntur et sunt montes et colles tribus digitis appensi sive librati, quid de illis protinus censet in eodem propheta Spiritus sanctus, quos vitiata caro protulit, aut profert ultra modum et multiplicati sunt super numerum?

“Ecce, inquit, gentes quasi stilla situlae et quasi momentum staterae reputatae sunt; ecce insulae, quasi pulvis exiguus. Omnes gentes quasi non sint, sic sunt coram eo, et quasi nihilum et inane reputatae sunt ei (Isa. XL).”

Quid rogo, vel quantum est stilla situlae ad magnos montes? quid pulvis exiguus, qui levi vento aufertur ad colles stabiles, qui de loco suo nec per terraemotum, nec per tonitrua moventur? Sic omnes filii hujus saeculi quantumlibet alti videantur et magni sint in oculis suis, nihil sunt in comparatione filiorum benedictionis, qui, secundum propositum tuum, Trinitas Deus,

“vocati sunt sancti (Rom. III),”

quos ante saecula praescitos et praedestinatos, suis quemque temporibus in nomine tuo vocasti, justificasti et magnificasti, quorum magnitudo tunc clarissime apparebit, quando constitutus dicetur eis:

“Venite, benedicti Patris mei, possidete regnum, quod vobis paratum est a constitutione mundi (Matth. XXV).”