CAPUT 13

“Dixerunt ergo Judaei: Quinquaginta annos nondum habes, et Abraham vidisti?”

Non ignorabat Veritas quidquid respondisset, vertendum esse in calumniam. Sic enim insistebant adversarii, quomodo luctatores improbi, qui virum fortissimum, quia virtute dejicere non possunt, fraude ut in foveam ruere faciant, circumveniunt. Sic enim isti insidiosi urgebant, ut verbum elicerent quod pro blasphemia condemnare possent. Attamen respondendum illis erat, ut totus mundus, illis non audientibus, audiret: non neglecta Scriptura, quae dicit:

“Ne effundas sermonem, ubi non est auditus (Eccli. XXXII);”

cum non tam propter illos qui persequebantur quam propter nos, qui credituri eramus, idem sermo funderetur.

“Dixit ergo Jesus: Amen, amen dico vobis, antequam Abraham fieret, ego sum.”

Inusitata quidem, sed propria secundum rem dictio est,

“ante Abraham ego sum.”

Ante enim praeteriti temporis est, sum, praesentis. Et quia praeteritum et futurum tempus Divinitas non habet, sed praesens semper habet, non ait: Ante Abraham ego fui, sed

“ante Abraham ego sum.”

Unde ad Moysen dicitur:

“Ego sum qui sum;”

et:

“Dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos (Exod. III).”

Ante ergo vel post Abraham habuit, qui et accedere potuit per exhibitionem praesentiae, et recedere per cursum vitae: Veritas vero semper esse habuit, quia ei quidquam, nec priori tempore incipit, nec subsequenti terminabitur. Sed sustinere ista aeternitatis verba mentes infidelium non valuerunt, imo noluerunt. Sicut de hoc maxime injusto et insipiente populo scriptum est, et jam supradictum est, quia

“noluit intelligere, ut bene ageret (Psal. XXXV).”