CAPUT VI. Sanae mentis non esse hujusmodi quaestiones de voluntate Dei movere. Et hoc tractat per similitudinem figuli et figmenti.

Sed hic jam illud prius dicendum quia probae et bene compositae mentis non est, hujusmodi movere et agitare quaestiones. Denique id est velle aut voluisse Deo consilium dare, et quasi debitum ab operario conductitio modum operis exigere. Sed dicit idem Apostolus: Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis consiliarius ejus fuit? Aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei? Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia (Rom. XI). Recta nimirum et justa defensio, ne hodie natus rudis homuncio docere velit Antiquum dierum, cani et maturi capitis, qualiter debuisset operari, qui tunc operari coepit, quando nullus nostrum adesse potuit, ut illi operis normam ostenderet, et digitos operantis in quamlibet partem duceret aut revocaret. Ideo dicit: Quis consiliarius ejus fuit? subauditur nemo, nisi Spiritus ipsius, de quo ille alius dicit: Quis adjuvit Spiritum Domini, aut quis consiliarius ejus fuit, et ostendit illi? (Isa. XL.) etc. Justa, inquam, et legitima defensio, ne exigat opus ab opifice modum sui, id est homo a Deo retributionem in qualitate vel quantitate dignitatis, qui ut fieret vel formaretur ab eo, nihil dedit ei. Ideo dicit: Quis prior dedit illi, et retribuetur ei? Tale namque illud est ac si dicat figmentum ei qui se finxit: Quare me fecisti sic? Quod si dicere posset, recte nimirum figulus responderet: Nunquid vel hoc ipsum debebam, quod feci sic? Quid mihi prius dederas, o lutum, ut te facerem in illum vel illum honorem ad tuum libitum? Quantumlibet in contumeliam vas ego te fecerim, habes gratiam gratuitam etiam impendi operam, ut esses aliquid plus quam fuisti, quia lutum informe eras, nunc formatum qualecunque vas. Quid autem nos, nisi lutum informe fuimus in manu ejus, cui veraciter cum propheta dicimus: Tu plastes noster es, et nos lutum (Isa. LXIV). Formavit enim Deus hominem primum de limo terrae, et post illum vel ex illo quicunque formati sumus lutum fuimus, limus carnis, id est globus liquidus, susceptus ex traduce fuimus. Quid huic tali luto figulus iste ademit, nisi quia quod informe erat formavit? Nunquid non pluris erat Adam, etiam in veste pellicia, quam fuerat illud, de quo factus est, lutum sive limus, utique, terrae inanimatae abjectior pars? Nunquid non pluris aut melioris erat secundum substantiam Esau homo agricola et vir gnarus venandi, quamvis pilosus et hispidus, quam fuerat limus ille susceptus ex traduce Isaac, de quo illum, et fratrem ejus Jacob plastes iste formavit. Sed jam ad inquisita revertamur.