CAPUT XXIV. Quaestionem, quare Deus Satanam, cum malum fore sciret, crearit, solvit, justitiamque Dei irreprehensibilem defendit.

Dicat aliquis, si jam tunc videbat cadentem quare illum tam magnifice formabat? quare foramina ejus tam diligenter praeparabat? Si quem res ista movet, idem illi, quod de Pharaone dictum est, de illo quoque Satana respondendum est:

“Quia in hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te fortitudinem meam, ut annuntietur nomen meum in universa terra. (Exod. IX).”

Hoc audiens fidelis animus, qui de Domino in bonitate sentit, non suspicatur, quod eumdem Pharaonem malum esse voluerit, vel malum esse fecerit Deus, sed ita intelligit

“in hoc ipsum excitavi te,”

vel sic, ut alibi legitur:

“Posui te (Rom. IX)”

ac si diceret, Regem feci, vel esse volui te. Longe enim aliud est fecisse hominem malum, et aliud hominem, qui malus erat, excitasse et sublevasse in regnum. Quod malus est homo, a semetipso fit; quod autem, cum sit malus, in regnum ascendit, Dei ordinatione fit, aliquando propter peccata populi, aliquando propter probationem ut manifesti fiant electi; aliquando propter declarandam et amplificandam gloriam et laudem nominis Dei, ut prosit audituris per interitum illorum cognovisse omnipotentiam Dei, quod manifeste de illo Pharaone vox praedicat divina:

“In hoc ipsum,”

inquiens,

“posui te ut ostendam in te fortitudinem meam, et narretur nomen meum in universa terra. (Exod. IX; Rom. XI.)”

Quid aliud sana fides sentiro debeat de illo Satana, praesertim cum typus illius Pharao fuerit, quod omnis sancta Christi novit Ecclesia? Igitur et de illo rectissime dicas, quia cum sciret Creator illum malum futurum cum faceret, vel priusquam eum faceret, sicut videbat, ita et damnabat malum. Et ut in illo ostenderet fortitudinem suam, magnum, sapientem, speciosum (sicut jam superius ex propheta demonstratum est) fecit eum, et tanta prae caeteris angelis illi contulit, qui malus sponte futurus erat, quanta nec Pharao, qui similis illi dicitur, prae caeteris hominibus habere potuit qui priusquam in regem excitaretur malus erat. Denique Pharaone aliquis homo in regno ipsius, et statura major, et sapientiae capacior et forma pulchrior esse potuit. Illo autem Satana nullus ex angelis altior, sapientior aut speciosior fuit. Nam ut supra memoratum est,

“omne lignum paradisi Dei,”

ait Deus ipse per prophetam,

“non est assimilatum illi (Ezech. XXXI).”

Verumtamen quia loquitur Dominus:

“Nunquid nosti ordinem coeli, et pones rationem ejus in terra?”

(Job XXXVIII.) Nos super quaestione hac temperantes cum Apostolo dicamus:

“O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei; quam incomprehensibilia sunt judicia, ejus, et investigabiles viae ejus!”

(Rom. XI.)