|
Super custodiam meam stabo, et figam gradum super munitionem, et
contemplabor ut videam quid dicatur mihi, et quid respondeam ad
arguentem me. Tale quid et Isaias loquitur: Super speculam Domini ego
sum, jugiter stans per diem, et super custodiam meam ego sum stans totis
noctibus (Isai. XXI). Et revera qui ad Deum loquitur et rationem
postulat de judiciis ejus, oportet ut supra custodiam suam stet, et
gradum figat super munitionem, ne forte labatur in sermone spiritus
ejus, aut supra quam expedit quidpiam loquatur. Ne temere, inquit
Ecclesiastes, quid loquaris, neque cor tuum sit velox ad proferendum
sermonem coram Deo. Deus enim in coelo, et tu super terram; idcirco sint
pauci sermones tui. (Eccles. V). Stabo ergo, inquit, super custodiam
meam, et figam gradum super munitionem. Quae autem illa custodia, vel
quid est illa munitio? Nimirum vera mentis humilitas. Illa namque virtus
munitio firma, virtutumque omnium fida est custodia. Nec facile quis
locum alium, petramve aliam reperire potuerit, de quo Moses saltem
posteriora Dei dignus videre fuerit dicentis sibi: Ecce est apud me
locus, stabis supra petram. Cumque transibit gloria mea, ponam te in
foramine petrae (Exod. XXXIII), etc. Denique locum illum non quidem
illic nominatum invenis, sed ejusdem Dei spiritus eum apud Psalmistam
pulchre et magnifice nominavit, id est nimiam mentis humilitatem. Ait
enim: Et dixit ut disperderet eos, si non Moses electus ejus stetisset
in confractione in conspectu ejus (Psal. CV). Nunc talem locum, id est
confractionem, nimiam, ut jam dictum est, mentis humilitatem esse, apud
se testatur ipse, dum dicit: Discite a me quia mitis sum et humilis
corde (Matth. XI). Sciens igitur, et iste tutam esse firmitatem ejusmodi
loci, et quod exinde optimum sit cum Deo luctari, super custodiam,
inquit, meam 269 stabo, et figam gradum super munitionem, et
contemplabor, ut videam quid dicatur mihi, etquid respondeam ad
arguentem me. Quemadmodum jam dictus Moses eodem loco posteriora Dei
contemplatus est, ut videret quid diceretur sibi, et quid responderet ad
arguentem se et dicentem, vade, descende, peccavit populus tuus, quem
eduxisti de terra Aegypti (Exod. XXXII), et caetera. Denique et iste
contemplatus est fortiter fixo gradu, ne veniret sibi pes superbiae, et
vidit quid diceretur sibi, et quid responderet ad arguentem se, id est
timore sancto, timore bono et necessario prementem se. Sequitur enim: Et
respondebit ad me Dominus et dixit. Scribe visum, et explana eum super
tabulas, et percurrat qui legerit eum, quia adhuc visus procul, et
apparebit in finem, et non mentietur, si moram fecerit, exspecta eum,
quia veniens veniet, et non tardabit. Haec et caetera quae sequuntur,
dicta sunt ei, veluti attendebat, dicens: Et contemplabor, ut videam
quid dicatur mihi. Post haec semet invenisse ostendit, quid responderet
ad arguentem se. Domine, inquiens, audivi auditionem tuam et timui
(Habac. III), et caetera. Igitur quia fortiter stabat, et in exigendo
fortis erat, vidit illud, quod ut videret contemplabatur. Ait enim: Et
respondit ad me Dominus, id est, ostendit mihi, et vidi oculo
prophetali, quis finis futurus esset iniqua agentium, et quomodo haberet
loqui et judicare ipse, qui nunc videtur tacere, devorante impio
justiorem se. Et deinde ut alii quoque sperare scirent, dixit mihi:
Scribe visum, id est scribe quod vidisti, scribe quod respondi tibi;
scribe, inquam, visum, et non in obscuro sive occulto, sed explana eum
super tabulas, id est plano sermone et manifesto, ut percurrat qui
legerit eum, nihilo ejus offendente intellectum, hoc modo: Quia adhuc
visus procul, et apparebit in finem et non mentietur, si moram fecerit
exspecta eum, quia veniens veniet, et non tardabit. Quid enim hic non
planum, et apertum ad intelligendum? Adhuc, inquit, procul est visus, id
est non statim veniet ipse in terra visus, et cum hominibus conversatus,
abiit procul, ascendit in coelum, dicentibus angelis, sic veniet
quemadmodum vidistis eum ascendentem in coelum (Actor. I). Procul est
adhuc, procul abiit, quia acceptus est in coelum. Apparebit autem in
finem, et non mentietur, subauditur de omnibus quae locutus est, dum cum
hominibus conversaretur. Exempli gratia: Virtutes, ait, coelorum
movebuntur, et tunc videbunt Filium hominis venientem in nube cum
potestate magna et majestate (Luc. XXI), sive et videbitis Filium
hominis sedentem a dextris virtutis, et venientem in nubibus coeli
(Matth. XXVI), et his similia. Ita venientem quisquis eum videre
desiderat, et praesentem quoque vitam fastidit, in qua non potest eum
videre, dicitque cum Apostolo, cupio dissolvi et esse cum Christo
(Philip. I), Quisquis ille est, et hoc audiat, et hoc sibi dictum esse
sciat: Si moram fecerit, exspecta eum, quia veniens veniet, id est
certissime veniet, et cum venerit, non tanquam tardus aderit, sed totum
praeteritum tempus videbitur fuisse, ut vera est, nimiae veritatis.
Interim donec appareat in finem, praedicabitur Evangelium omni
creaturae. Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero
non crediderit, condemnabitur (Marc. ult.). Hoc est, quod continuo
sequitur: Ecce qui incredulus est, non erit recta anima ejus in
semetipso; justus autem in fide sua vivet. Ecce apparebit, id est cito
apparebit, et qui non credit Evangelio ejus, etiam si multum operetur,
non erit recta, id est condemnabitur anima ejus, sicut vera et manifesta
ratione testatur Apostolus, hoc brevi testimonio taliter: Justitia enim
Dei in eo videlicet Evangelio revelatur, ex fide in fidem, sicut
scriptum est, justus autem ex fide vivit (Rom. I). Et alibi: Sine fide,
impossibile est placere Deo (Hebr. II). Et quis est incredulus, nisi
superbus? Superbia namque incredulitatis causa efficiens est. Unde et
protinus subditur: Et quomodo vinum potantem decipit, sic erit vir
superbus, et non decorabitur, qui dilatavit quasi infernus animam suam,
et ipse quasi mors non adimpletur, et congregabit ad se omnes gentes, et
coacervabit ad se omnes populos. Ergo superbia magna est ebrietas, et
ita mentem subvertit, vimque omnem debilitat sensus atque rationis, ut
quod audit discernere non possit. Hoc ipsum Dominus in Evangelio
confirmat verbis hujusmodi: Quomodo potestis vos credere, qui gloriam ab
invicem accipitis, et gloriam quae a solo Deo est, non quaeritis? (Joan.
V.) Qui gloriam ab invicem dixit recipitis, pro eo ut diceret, qui
superbi estis. Pulcherrime asperitatem dictionis evitavit, et sensum non
praeterivit. Unde si quis requisitus, quid sit superbire, respondeat
gloriam ab invicem accipere, nimirum vera et pulchra atque irrefragabil:
usus est diffinitione. Porro sensus dicti hujus, quod est gloriam
accipere, verbis amplificatur praesentibus, qui dilatavit quasi infernus
animam suam, videlicet semper majora ambiens, et ipse quasi mors non
adimpletur, subauditur pecuniis, et congregabit ad se omnes gentes, et
coacervabit ad se omnes populos, ut fecit suo tempore Nabuchodonosor,
suo tempore Magnus Alexander, suo tempore Roma; quae, ut superius dictum
est, altera fuit Babylonia. Omnes regnorum illorum cupidi et ambitiosi
homines, nonne gloriam ab invicem accipiebant, et pro acceptione
gloriae, ut alter alteri gloriam raperet, in invicem ruebant? Revera quo
modo vinum potantem decipit, sic ejusmodi homines spiritu superbiae
decepti fuerunt et sunt, nec ornamento fidei decorati sunt, sed nudi
sunt, humilitatem crucis abhorrentes, utpote contrariam spiritui
superbiae quo inebriati vel decepti sunt. Quid erit de illis, quando
iste in finem apparebit? Imo ut singulari numero propositum sequamur
capitulum, quomodo judicabitur vir superbus, et quomodo non decorabitur?
Ait: Nunquid non omnes isti super eum parabolam sument, et loquelam
aenigmatum ejus? Et dicetur: Vae ei qui multiplicat non sua usquequo, et
aggravat contra se densum lutum. Nunquid non repente consurgent qui
mordeant te, et suscitabunt te, lacerantes te, et eris in rapinam eis?
Quia tu spoliasti gentes multas, et spoliabunt te omnes qui reliqui
fuerint ex populis, propter sanguinem hominis, et iniquitatem terrae
civitatis et omnium habitantium in ea. Interrogando acrius affirmat dum
dicit: Nunquid non omnes isti, subauditur populi sive reliqui de omnibus
populis, super eum parabolam sument, et caetera. Solet autem Scriptura
sacra reliquos sive residuos appellare justos sive electos, ut illic: Et
erit omnis qui relictus fuerit in Sion, et residuus in Hierusalem,
sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est in vita in Hierusalem (Isai.
XL). Et alibi: Et mittet id quod salvatum fuerit de domo Juda, et quod
reliquum est de Israel, radicem deorsum faciet, et fructum faciet
sursum, quia de Hierusalem exibunt reliquiae, et salvatio de monte Sion
(Isa. XXXVII). Ergo et hic omnes istos, de quibus dicit, quia tu
spoliasti gentes multas, spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de
populis, recte sanctos vel justos intelligimus, qui superfuerunt vel
supersunt, quos supradictus vir superbus, dilatatam habens animam suam
quasi infernum, et quasi mortem devorare, id est ad consensum animae vel
voluntatis suae 270 pertrahere non potuit, quamvis igne, ferro, fame,
bestiis et omnium tormentorum genere ad hoc certaverit et laboraverit,
quod, ut superius jam dictum, primus ille Nabuchodonosor inchoavit,
quando populis, tribubus et linguis, quas ad se congregaverat, atque
coacervaverat, poenam edixit. Si quis, inquiens, non prostratus
adoraverit statuam, eadem hora mittetur in fornacem ignis ardentis
(Daniel. III). Quanta similia, imo majora fecit, major utique alterius
Babylonis, id est Romae potentia? Quomodo gentes omnes ad se
congregavit, et populos omnes ad se coacervavit, et quantis mortibus
propositis exterminare voluit hunc visum, de memoria hominum, de quo
nunc dicitur: Et apparebit in finem, et non mentietur? Equidem vir
superbus, ut puta Nero, sive Decius, aut certe ipse diabolus, qui per
eos ministerium iniquitatis operabatur, quasi mors et quasi infernus
dilatatus, omnes omnino gentes, quantum in se fuit, devoravit, sed
reliqui sunt et erunt aliqui, qui et admirantes eventus sui felicitatem,
evasionis suae beatitudinem, et respicientes unde evaserint, exclamant,
et dicunt universi: Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Israel,
nisi quia Dominus erat in nobis. Cum exsurgerent homines in nos,
forsitan vivos deglutissent nos (Psal. CXXIII), et caetera. Nunquid non
omnes isti super eum, scilicet virum superbum, imo super ipsum diabolum,
et super universitatem omnium, quorum caput est superbiae filiorum
parabolam sument, et loquelam aenigmatum ejus? Judicabunt enim sancti
nationes, et dominabuntur populis (Sapient. III), sive ut alibi scriptum
est: Stabunt in magna constantia adversus eos, qui se angustiaverunt, et
qui abstulerunt labores illorum (ibid. V). Quomodo isti sument
parabolam, et dominabuntur populis, sive ut quid est ista parabola, et
quid aenigma ejus? Parabola sancta prophetica, sive legalis Scriptura
est, quia videlicet tota fere, vel maxima parte parabolicis et
aenigmaticis locutionibus plena est. Parabola namque comparatio est ex
rebus dissimilibus. Verbi gratia, cum sermo Dei vel sententia judicialis
gladio materiali comparatur, ut in psalmo, cum de istis reliquis, id est
de omnibus sanctis canimus: Exsultationes Dei in gutture eorum, et
gladii ancipites in manibus eorum (Psal. CXLIX), et caetera, usque: Ut
faciant in eis judicium conscriptum. Porro, aenigma propositio est
obscura, quae non facile intelligitur, nisi aperiatur, ut est illud: De
comedente exivit cibus, et de forti egressa est dulcedo (Judic. XIV). Et
hujusmodi locutiones passim in Scripturis inveniuntur, et valent non
solum ad occultandas porcis margaritas, verum et ad hoc, ut in eorum
difficultatibus bona exerceantur ingenia. Audiens enim sapiens
sapientior erit, et intelligens gubernacula possidebit (Prov. I).
Animadvertet parabolam, et interpretationem, verba sapientium, et
aenigmata eorum. Igitur sument super eum, ait, parabolam et loquelam
aenigmatum ejus, id est adimplebunt Scripturam, et manifestas facient
obscuritates ejus, quae difficile et a paucis vix intelliguntur, nisi
prius eveniant ea quae in ipsis significantur, atque ita rerum eventu
dicta quae obscura erant aperiantur. Ac si quaereres, cujusmodi sit illa
locutio, quam parabolam vocet, statim subjungit. Et dicetur: Vae ei, qui
multiplicat non sua usquequo, et aggravat contra se densum lutum. Hoc
namque parabolicum est, quod multiplicatas divitias densum lutum
appellavit. Itidem et illud, quod subjungit: Nunquid non repente
consurgent, qui mordeant te, et suscitabuntur lacerantes te, et eris in
rapinam eis, parabolica sive aenigmatica sunt, quia videlicet isti
reliqui, de quibus nunc sermo, scilicet omnes sancti vel justi,
nequaquam ut littera sonat, dentibus mordere aut lacerare, ac manibus
rapere consueverunt. Sciendum quoque, quia dicetur quidem tunc, sed non
incipiet dici, tunc tale quid, quando apparebit in finem, quando veniens
veniet judicaturus, qui hinc abiit judicatus. Jam enim dici coeptum est,
ex quo ille abiit, jubens Evangelium omni creaturae praedicari. Dici
coeptum est: Vae ei qui multiplicat non sua usquequo aggravat contra se
densum lutum ab initio praedicationis Evangelii, in quo revelabitur, ait
Apostolus, ira Dei de coelo super omnem impietatem et injustitiam
hominum (Rom. I), dicetur tunc in finem eidem vae, taliter ut eat in
ignem aeternum. Itidem fieri coeptum est per Evangelium, ut repente isti
reliqui consurgerent, et morderent impium, et suscitarentur lacerantes
eum, essetque eis in rapinam, taliter ut multos ab illo separarent, quod
est mordere et manducare, juxta quod Petro dictum est: Macta et manduca
(Act. X). Fiet autem in finem taliter, ut gladius exeat de ore illorum,
ut sint gladii ancipites in manibus eorum, ad faciendam in eo vindictam
(Psal. CXLIX), sive judicium conscriptum. Nam quod multos ab impietate
convertere, hic sit corpus impii mordere et lacerare, ex eo quoque
comprobatur, quod ad beatum Job Dominus loquitur: Concident eum amici,
divident illum negotiatores, et nunquid implebis sagenas pelle ejus, et
gurgustium piscium capite illius (Job XL)? subauditur, ut ego. Hoc fit
nunc in bonum illorum, quos dentes isti, quales demonstrantur in
Canticis, dicendo ad amicam, scilicet Ecclesiam: Dentes tui, sicut grex
tonsarum, quae ascenderunt de lavacro (Cant. IV), quos, inquam, dentes,
id est apostoli sive praedicatores, qui hic reliqui dicuntur, quasi
manducando in corpus suum traducunt, tunc autem id quod sequitur, fiet
in malum ejusdem impii, qui malo suo repulit appetitum dentium istorum.
Quia tu spoliasti gentes multas, spoliabunt te omnes, qui reliqui
fuerint de populis- Cum spoliationes multis fiant, ille modus omnium
pessimus est, quo gens aut populus, sive homo quilibet unius Dei
Creatoris sui honore spoliatur, et tunc vere est nudus. Hinc est illud
in Exodo: Videns ergo Moses populum, quod esset nudatus, spoliaverat
enim eum Aaron propter ignominiam sordis, et inter hostes nudum
constituerat (Exod. XXXII), ignominiam sordis reatum dicit vituli quem
fecerant, et quo facto, auxilio et gratia Dei nudati erant. Hoc modo
quot gentes, quot populos spoliavit hic impius, in quem haec dicuntur?
Igitur quia spoliasti gentes multas, id est tam iniquis persuasionibus
separasti a Creatoris gratia, spoliabunt te isti reliqui ex eis
judicando, ut tu, sicut tuo Creatore ornare noluisti, ita nec in ipsa,
quam praeoptasti ulterius gloriari possis creatura Dei. Additurque
adhuc: Propter sanguinem hominis, et iniquitatem terrae civitatis, et
omnium habitantium in ea. Sanguis hominis homicidium est, et hoc
profecto iniquitas est. Terra vero, cui possit iniquitas imputari,
nimirum non aliud quam homo est. Civitatis quoque non aliud est, quam
habitantium in ea, quia videlicet non murorum, aut aedificiorum, sive
lapidum civitatis, sed hominum habitantium in civitate est vel esse
potest iniquitas. Videtur ergo hic esse tropus, qui a grammaticis Graece
tautologia, Latine quoque eloquium dicitur, dum res una plurimis verbis
significatur, ad hoc ut veritas sive magnitudo rei splendidius
producatur. Verumtamen et illud sciendum, quia cum omne homicidium sit
vel fuerit iniquitas hujus impii, maxime sanguis civitatis ad Dei
iniquitatem reputetur ei. Civitas, inquam, Dei, quod olim erat illa
Hierusalem, in qua sola erat templum 271 Domini, et nunc est Ecclesia
catholica per orbem terrarum, de qua Psalmista dicit: Fluminis impetus
laetificat civitatem Dei (Psal. XLV). Illius civitatis sanguinem fudit
impius Nabuchodonosor rex primae Babylonis. Istius autem fundere coepit
impius Nero imperator alterius Babylonis, de qua Petrus in Epistola sua:
Salutat vos, inquit, Ecclesia quae est in Babylone electa (I Petr. V).
Una ex utraque secundum fidem et electionem civitatis facta est, et
sanguis hujus civitatis Dei, iniquitas est terrae Babylonicae civitatis
diaboli. Inter omnem sanguinem summa causa est sanguis hominis unius
Jesu Christi, quem recte hic intelligimus, dum dicit, propter sanguinem
hominis, et Judaei, qui fuderunt illum, pars fuerunt et sunt corporis
impii, cui dicitur, spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis.
Denique et isti maxime sunt spoliati et spoliandi, maxime, inquam, et in
primis quemadmodum et Apostolus dicit: Ira et indignatio, tribulatio et
augustia in omnem animam hominis operantis malum (Rom. II). Judaei
primum et Graeci; in quo primum isti jam spoliati sunt? Nimirum in eo,
quod perdiderunt non solum locum et gentem, verum etiam adoptionem
filiorum (ibid. VIII), et gloriam, et testamenta, et legislationem, et
obsequium, et promissa quae ipsorum erant, et ipsum Christum, qui ex
ipsis est secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in
saecula: Amen. Omnibus bonis jam spoliaverunt eos, omnes qui reliqui
sunt de populis, secundum speciem Jacob, quem Deus dilexit, qui
primogenitum Esau spoliatum vestibus valde bonis, quas Rebecca apud se
domi habebat, et induit eos (Gen. XXVII). Sic juste spoliati sunt, qui
pars, ut jam dictum est, fuerunt et sunt corporis impii, qui gentes
multas spoliavit, maxime cultu vel cognitione Creatoris, et isti quantum
in ipsis fuit, multo nequius spoliaverunt, quia Christum, exspectationem
gentium, ut periret nomen ejus, et neque ipsi, neque gentes eum
haberent, interfecerunt. Igitur quoniam et hoc Apostolus dicit: Scimus
quia quaecunque lex loquitur, his qui in lege sunt, loquitur (Rom. III).
Praemiserat autem testimonium non de Mose, sed de Psalmis, non
dubitemus, et ista, quae hic loquitur lex, id est, Scriptura sacra, his
qui in lege sunt, eam loqui, et declamare in omnem animam hominis
operantis malum, primum Judaei, deinde Graeci, sive gentilis. Vae qui
congregat avaritiam malam domui suae, ut sit in excelso nidus ejus, et
liberari se putat de manu mali. Quisnam ille est, qui congregat, vel
congregavit avaritiam malam domui suae, magis quam populus Judaicus,
coetus Pharisaicus? Omnes, inquit Apostolus, declinaverunt, simul
inutiles facti sunt (Psal. XIII), de psalmo testimonium hoc assumens,
statimque subjungit, id quod ante diximus: Scimus autem quoniam
quaecunque lex loquitur, his qui in lege sunt loquitur. Igitur et istud
primum ei, qui in lege est vel erat, dictum hoc non dubitemus. Vae qui
congregat avaritiam malam domui suae, ut sit in excelso nidus ejus. Nam
vere hoc fecit Judaeus. Equidem omnis impius avaritiam congregavit, et
ob hoc vae ei, et Judaeus autem avaritiam, non qualemcunque, sed
avaritiam malam congregavit, et idcirco primum vae ei. Nam quid rogo
est, quod dicit: avaritiam malam? Quis unquam audivit in Scripturis,
avaritiam bonam, ut ex illius oppositi hic oportuerit dari vel apponi
differentiam hujuscemodi, dicendo avaritiam malam? Qualis ergo avaritia
fuit, vel est Judaei, ut recte dicatur mala, et adjectio non sit
superflua? Nimirum talis, ut totus orbis audivit. quia domum Dei, quae
domus erat vel esse debebat orationis fecit speluncam latronum (Matth.
XXI; Joan. II), et ipsum propterea, quia disputabat contra avaritiam
illorum eamdem, interfecit domus Dominum. Quam mala fuit haec avaritia,
praesertim eorum qui erant filii peregrinorum, qui pauperes spiritu
patres habuerunt. Equidem avaritia nusquam bona, sed ibi excellenter et
nimis mala. Et cui vel quasi domui suae congregavit avaritiam tam malam?
Nimirum quae fuerat domus Domini, quia per congregationem avaritiae
malae suam fecit illam domum, imo speluncam suam, speluncam latronum, et
superbiae suae malum, quam denotavit protinus, subjungendo, ut sit nidus
ejus in excelso. Avaritia namque sine superbia non est. Unde Sapientia
cum dixisset: Avaro nihil esse scelestius, statim subjunxit: Quid
superbis, terra et cinis? (Eccles. X.) Bene ergo dixit, ut sit in
excelso nidus ejus, domum superbientis subsannans, ut nidum volucris, et
liberari, inquit, se putat de manu mali; subauditur, pro altitudine
illius nidi excelsi. Quod propheta alius prospiciens: Nolite, ait,
confidere in verbis mendacii, dicentes: Templum Domini, templum Domini,
templum est Domini (Jer. VII), etc. Itemque alius cum dixisset:
Principes ejus, videlicet Sion, sive Hierusalem, in muneribus
judicabant, et sacerdotes ejus in mercede docebant, et prophetae ejus in
pecunia divinabant, protinus addidit: Et super Dominum requiescebant,
dicentes: Nunquid non Dominus in medio nostrum? Non venient super nos
mala (Mich. III). Hoc nimirum idem est quod hic ait: Et liberari se
putat de manu mali. Mox conversus ad eum, de quo loquebatur, taliter in
eum invehitur: Cogitasti domui tuae confusionem, concidisti populos
multos, et peccavit anima tua, quia lapis de pariete clamabit, et
lignum, quod inter juncturas est aedificiorum, respondebit. Revera omnis
avarus cogitavit, id est cogitando avaritiam, acquisivit domui suae
confusionem, quae confusio quanta sit, manifeste supra memorato
Sapientiae loco datur intelligi, ubi cum dixisset: Avaro nihil esse
scelestius, quid superbis, terra et cinis? Ita demum intulit: Cum enim
morietur homo haereditabit serpentes, et bestias, et vermes (Eccles. X).
Porro Judaeus, qui, ut jam dictum est, avaritiam tam malam congregavit,
dupliciter domui suae confusionem cogitavit, id est acquisivit. Primo
illam, quam apud prophetam alium, scilicet Michaeam audire potuerat.
Ille enim cum dixisset id quod ante memoravimus, et super Dominum
requiescebant, dicentes: Nunquid non Dominus in medio nostrum, non
venient super nos mala, statim intulit: Propter hoc causa vestri Sion
quasi ager arabitur, et Hierusalem quasi acervus lapidum erit, et mons
templi in excelsa sylvarum (Mich. III). Profecto hujusmodi confusionem
illi domui maxime Caiphas ille cogitavit, qui prophetavit, dicens: Vos
nescitis quidquam, nec cogitatis, quia expedit, ut unus moriatur homo
pro populo, et non tota gens pereat (Joan. XI). Hoc namque dicendo,
timore ibi trepidavit, ubi non erat timor, sociorumque callide adauxit
pavorem, imo pavoris fictionem dicentium: Si dimittimus eum sic, venient
Romani, et tollent nostrum locum et gentem. Ita cogitando, concidisti,
ait, populos multos, id est, causa fuisti, ut conciderentur populi
multi. Occisorum namque, ut refert Josephus (lib. VII, c. 25), per omne
tempus occisionis, fuere undecies centum millia, et horum, ait, plerique
gentiles fuerunt, sed non indigenae. A totis enim regionibus ad azymorum
diem festum congregati, bello subito circumfusi sunt, ut primo quidem
illis pestifera lues ex loci angustia nasceretur, deinde citius fames.
Concidisti ergo, ait, populos multos, et peccavit anima tua, id est
nequam intentio tua. Nam peccatum 272 tuum non ex ignorantia, sed ex
cogitationis tuae venit malitia. Vae tibi, quia lapis de pariete
clamabit, et lignum, quod inter juncturas est aedificiorum, respondebit.
Quis enim iste est lapis, nisi ille, qui seipsum per parabolam vineae
significans (Matth. XXI), extra portam civitatis ejiciendum esse, et
crucifigendum, ubi parabolam edixit, et judicium a Pharisaeis audivit,
de malis agricolis, qui erant ipsi. Nunquam, ait, legistis in
Scripturis: Lapidem quem reprobaverunt aedificantes, hic factus est in
caput anguli, a Domino factum est istud, et est mirabile in oculis
nostris? (Psal. CVII.) Et quod est lignum inter juncturas aedificiorum,
nisi lignum crucis, per quod aedificia duo prius conjuncta erant,
quandiu erant inimicitiae inter homines et Deum, Dominumque angelorum,
sed per crucem pacificata vel conjuncta sunt? (Coloss. I.) Ita recte
intelligitur dictum lignum, quod est inter juncturas aedificiorum, sive
hominum, quod in terris vel de terra est aedificiorum, de duobus
parietibus constat, qui sunt antiqua ante Christi adventum synagoga, et
nova post ejus adventum Ecclesia, quos videlicet parietes, quia
conjungit in semetipso, lapis angularis dicitur et est. Hinc alibi idem
Apostolus: Ipse est enim pax nostra qui fecit utraque unum (Ephes. II),
etc. Lapis igitur de pariete, inquit, clamabit, subauditur contra te, et
lignum, quod inter juncturas est aedificiorum, respondebit, nimirum
adversum te. Quid lapis clamabit, aut quid lignum respondebit? Nimirum
id quod sequitur: Vae qui aedificat civitatem in sanguinibus, et
praeparat urbem in iniquitate. Ne dubium sit, cui vae istud inclamat
lapis ille, aut lignum illud, alius propheta, scilicet Michaeas dicit:
Qui aedificatis Sion in sanguinibus, et Hierusalem in iniquitate (Mich.
III). Ergo cui vae qui aedificat civitatem in sanguinibus, et praeparat
urbem in iniquitate, populus est Judaicus, coetus est Pharisaicus, qui
implevit mensuras patrum suorum, quia patres quidem ejus prophetas
occiderunt, ipse autem prophetarum Dominum, ut veniret super eum omnis
sanguis justus, qui effusus est super terram. Nunquid autem revera
taliter civitatem aedificavit, aut in tanta iniquitate urbem
praeparavit? Nequaquam, sed stultissimus ita putavit. Dixit enim:
Occidamus eum, et nostra erit haereditas (Matth. XXIII). Idcirco locum
et gentem perdidit, quia sanguinem fundere, hoc putavit esse
aedificationem civitatis, et iniquitatem perpetrare, hoc putavit fore
sibi praeparationem semper possidendae urbis. Alias autem et vere
civitatem aedificavit in sanguinibus, et veraciter praeparavit urbem in
iniquitate, non sibi, sed Deo viventi, non illam urbem aut civitatem
terrenam Hierusalem, sed civitatem Dei viventis coelestem Hierusalem.
Quantos enim prophetas occidit, quot sapientes et scribas interfecit,
crucifixit, flagellavit in synagogis suis, et persecutus est de civitate
in civitatem, tot lapides vivos quadravit, de qualibus recte concinas
magno architecto sancto Spiritui, qui tonsionibus et pressuris expoliti
suis coaptantur locis, per manum artificis disponuntur, permansuri
sacris aedificiis. Hoc quidem rite perpendens ubi martyrem insignem
pictoris arte, fustibus atque plumbatis subigi conspexit, hujusmodi
distichon expressit:
Cuditur aeternae lapis urbis, gemmaque Christe,
Haec tua splendidius, poena famulante politur.
In hujusmodi officio sive aedificio populus Judaicus, et primus est et
notissimus. Lapis, inquit, de pariete clamabit, et lignum quod inter
juncturas est aedificiorum; unde jam dictum est, respondebit: Vae illi,
qui civitatem sic aedificat, qui urbem sic praeparat, quia bonus quidem
effectus, sed intentio est maligna. Quando vel ubi secundum veritatem
hujus prophetiae lapis ille, lapis angularis, vae istud clamavit?
Nimirum quando vel ubi dixit: Ecce ego mitto ad vos prophetas, et
sapientes, et scribas, etc., usque: Amen dico vobis, venient haec omnia
super generationem istam. Statim namque gravissime intulit: Jerusalem,
Jerusalem, quae occidis prophetas, et lapidas eos, qui ad te missi sunt
(Matth. XXIII). Quod ibi subaudiendum est, nisi vae tibi? Praemiserat
namque, septies vae, sicut, o prudens lector, ibidem, scilicet apud
Matthaeum, enumerare poteris: vae vobis, Scribae et Pharisaei, vae
vobis, Scribae et Pharisaei; vae vobis, duces caeci; vae vobis, Scribae
et Pharisaei; vae vobis, Scribae et Pharisaei; vae vobis, Scribae et
Pharisaei; vae vobis, Scribae et Pharisaei, ad singulas exclamationes
causis subjunctis, quarum novissima et septima haec est: Qui aedificatis
sepulcra prophetarum, usque, et vos implete mensuram patrum vestrorum,
ideo ecce ego mitto ad vos prophetas, et sapientes, et scribas, etc.
Nonne iste impius, iste populus, vae septemplici damnatus, ille est
Cain, cujus typum dictum est in illum unum hominem hujus nominis
septuplum ultio dabitur de Cain (Genes. IV), qui numerus, quia
insolubilis est, peccatum irremissibile significat? Plura hinc dici
poterant, sed legentis fastidium vitantes, caetera persequamur. Ait:
Nunquid non haec a Domino sunt exercituum? Puta quod dixerit: Nunquid
non a Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris? (Psal.
CXVI). Quid est istud, nisi quod lapis quem reprobaverunt aedificantes,
hic factus est in caput anguli, et hic lapis de pariete clamabit, et, ut
jam dictum est, lignum crucis ejus, quod inter juncturas est
aedificiorum, respondebit? Nunquid, inquam, non haec a Domino sunt
exercituum? Nunquid non a Domino factum est istud? Plane a Domino
exercituum sunt haec, plane a Domino factum est istud; unde probabimus,
Sequitur:
|
|