|
Ita neque, ut Arius, substantiam separamus, neque ut Sabellius, personas
in Trinitate confundimus, utriusque erroris voraginem declinantes cum
exsecratione, et via regia currentes, vela pandimus insignia
confessionis catholicae. Alter enim eorum, Filium Patre minorem, et
creaturam atque convertibilem esse contendens, impie atque
sceleratissime Creatori hoc auferre molitus est, quod ille creaturis a
se factis omnibus quae vivunt tantum, quaeque vivunt simul et sentiunt,
benigne largiri dignatus est. Sic enim singula distinxit, ut in specie
sua generarent, et non degenerarent:
|
“Germinet, inquiens, terra herbam virentem, et facientem semen juxta
genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque semen
secundum speciem suam (Gen. I).”
|
|
Item:
|
“Creavit Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem,
quam produxerunt aquae in species suas et omne volatile secundum genus
suum (ibid.).”
|
|
Ac deinceps:
|
“Producat terra animam viventem in genere suo (ibid.),”
|
|
etc. Tandem et hominem sic plasmavit, ut generaret, sicut scriptum est,
ad imaginem et similitudinem suam (ibid.). Sic fatuus ille, ut non
videat quantam Creatori irroget contumeliam, quantamque naturae ejus
criminetur sterilitatem atque inopiam, ut creaturis ab eo factis, in
genere suo semen afferentibus, nullum ipse Creator generis sui semen
habeat, eodem utique bono, quod aliis contulit, ipse careat, sterilis,
desertus atque solitarius? Nonne ergo merito contra hujusmodi
derogatores queritur ipse in propheta, dicens:
|
“Nunquid ego, qui alios parere facio, ipse non pariam? et qui aliis
generationem tribuo, ipse sterilis ero?”
|
|
(Isa. LXVI.) Unde enim exemplar accepit, ut fecunditatem suis daret
creaturis, si in seipso sterilitate aridus existit, si creans tam multa,
nihil de seipso generare valuit? Ut quid tantopere tota nocte vitae
praesentis adolescentularum ostia circuit, sibique poscit aperiri, si
non insito sibi naturaliter calet amore, si non genuino viret semine?
Instat enim et intrinsecus, et suae naturae communionem eum, quem
Spriritum sanctum dicimus, vehementem spirat amorem, suumque Verbum, jam
Filium, jamque a principio et ab aeterno natum, et adhuc tamen, ut vere
semen sibimet insitum in multas conjuges, id est in multas animas
spargens, deorum quotidie multiplicat gentem, quibus ait Propheta:
|
“Ego dixi: Dii estis, et filii Excelsi omnes (Psal. LXXXI).”
|
|
Itemque evangelista de illo unico Filio Dei, Deique verbo loquens:
|
“Quotquot autem receperunt eum, inquit, dedit eis potestatem filios Dei
fieri (Joan. I).”
|
|
At ille, de quo supra dictum est, Arius infelix, et quicunque similis
ejus animalis homo non percipiens ea quae Dei sunt, et ea sola sapiens
quae carnis sunt (I Cor. II), audiens Deo Filium natum, toto sensu
inhaeret carnis imaginibus, consequens esse contendens quod ut filius
generaretur vel nasceretur, substantia patris defluxerit, et filius
localiter ab eadem patris substantia traductus sit, et hanc
passibilitatis calumniam, quasi consequenter adversum nos redarguit.
Itemque de Filio subjicit:
|
“Si natus est, erat profecto quando non erat.”
|
|
Et quasi necessario de temporalitate concludens, coaeternitatem patris
filio, quantum in se est, auferre contendit. Sed de coaeternitate vel
consubstantialitate jam superius dictum est. De argumento vero
defluxionis vel diminutionis paternae substantiae, quam in generatione
filii contendit, consequenter intelligi oportere dicendum est male illos
nimiumque carnali sensu sibimet illusisse. Non enim a carne, quae in
propagando passibiliter defluit, argumentum ducere debuerant in ratione
divinae generationis. Rebus quippe dissimilibus eadem non conveniunt.
Quid autem tam dissimile quam carni spiritus, et non quilibet spiritus,
sed omnium spirituum creator spiritus? Deus enim spiritus est, et eum
qui adorat, in spiritu et veritate oportet adorare (Joan. IV). Nobis
ergo Filium Dei naturaliter ex Patre natum confitentibus objicere non
debuerant, quod confessionem nostram divinae substantiae passibilitas,
quae in generatione carnis non abest, id est fluxus vel diminutio
consequeretur. Nam est quidem aliqua similitudo a carne sumpta ad Deum
qui spiritus est, sacrisque inserta Scripturis, ut in canticis
mysticisque prophetarum libris, sub nominibus sponsi et sponsae, aut
viri et uxoris, sed omnino figurate hoc, id est ut in eo quod littera
sonat, longe aliud intelligas, scilicet in viro Deum, in semine Dei
Filium, id est ejus verbum, in amore Spiritum sanctum, in uxore
creaturam rationalem, id est humanam animam, vel angelicam substantiam.
Sed est verior illa similitudo, quae ab interiore homine sumpta, suis
hostem telis reverberat. Nam si ab homine similitudo in Deum
conquiritur, inde sumatur ubi ejus, scilicet Dei imago splendere
probatur. Non autem corpus hominis formatum est ad imaginem Dei, quod
arbitrati sunt hi qui dicuntur Humaniformii, pro eo quod Deum humanam
formam suspicantes, immane simulacrum in templo cordis sui
collocaverunt. Nam cum scriptum est:
|
“Coelum mihi sedes est, et terra scabellum pedum meorum (Isa. LXVI),”
|
|
consequebatur opinionem eorum, ut Deus in coelo tam vastus sederet, ut
terram pedibus tangeret. Ab interiore ergo homine econtrario argumentari
licet, quod generatio Filii Dei nullam paternae substantiae diminutionem
fluxumve nos compellat recipere.
135
|
|