|
Non vult Deus ut homini attribuatur, quando per hominem secundum merita
peccantium vindicta divinitatis exercetur. Sed et si quis sibimet
attribuit, quod Deo permittente contra populum Dei quidpiam facere
praevaluit, ipse coelestem contra semetipsum indignationem magis
adducit, fitque interdum ut propter hoc ipsum minus nocere possit. Unde
in cantico Deuteronomii, cum dixisset: Cessare faciam ex hominibus
memoriam eorum, continuo subjunxit: Sed propter iram inimicorum distuli,
ne forte superbirent hostes eorum, et dicerent: Manus nostra excelsa, et
non Dominus, fecit haec omnia (Deut. XXXII). Assur ille, per quem tunc
temporis Deus confregit simulacra eorum, et depopulatus est aras eorum,
sibimet arrogavit quod sua hoc virtute fecerit, et idcirco dicitur in
eum cum indignatione Dei: Vae Assur. Virga furoris mei et baculus ipse,
in manu ejus indignatio mea (Isa. X). Super hoc ille gloriabatur, quasi
omnia suis faceret viribus, et idcirco postmodum dicitur contra eum:
Nunquid gloriabitur securis contra eum qui secat in ea, aut exaltabitur
serra contra eum, a quo trahitur? Dicebat enim, quemadmodum idem
propheta praemisit: In fortitudine manus meae feci, et in sapientia mea
intellexi, et abstuli terminos populorum, et principes eorum depraedatus
sum (ibid.). Nimirum ita gloriando, sic se exaltando, coelestem ut jam
dictum est, super semetipsum indignationem adduxit, quae protinus
intentatur in eum verbis istis: Propter hoc mittet dominator Deus
exercituum in pinguibus ejus tenuitatem, et subtus gloria ejus succensa
ardebit quasi combustio ignis (ibid.). Cum igitur sic vehementer sermo
propheticus enuntiat: Ipse confringet simulacra eorum, et depopulabitur
aras eorum, idem esse intelligamus ac si dicat: Non manus hostium
excelsa, sed Dominus fecit haec omnia. Ipse et tunc per Assyrios
confregit et depopulatus est, et deinde per Romanos confractarus erat
simulacra eorum et depopulaturus aras eorum, quia a domo David
recesserunt, quia filium David Christum crucifixerunt. Quam ob causam?
Ait: Quia nunc dicent, non est rex nobis. Non enim timemus Dominum, et
rex quid faciet nobis. Grandis nimirum et vehemens causa damnationis
est, quia dicere, non est rex nobis, et hoc peccantium conscientiam
dicere, non enim timemus Dominum, id est propositum habemus non timere
Dominum, et proinde cum tumore cordis effari, rex quid faciet nobis
quemadmodum dixerant prius: Quae pars nobis in David, vel quae
haereditas in filio Isai? (III Reg. XII.) Sicut enim hoc illi dixerant,
sic et sequaces illorum adversus verum David dicturi erant: Nolumus hunc
regnare super nos (Luc. XIX). Hoc enim apertis vocibus conclamaverunt
ita ut, dicente Pilato, regem vestrum crucifigam, responderunt: Non
habemus regem nisi Caesarem (Joan. XIX). Profecto haec dicentes pariter
quoque dicebant, non enim timemus Dominum, id est propositum habebant
non timere Dominum, non portare timoris ejus jugum; sed contumaciter
dirumpere et projicere omnia vincula sanctorum ejus mandatorum. Nimirum
ubi conscientia rebellis sese tali et tanta praesumptione induit,
consequebatur ut dicerent etiam hoc, et rex quid faciet nobis?
Consequebatur namque, ut regem contemnerent Dei Filium, quibus
propositum est, non timere Deum. Neque enim non ignoraverunt, sed
contempserunt et oderunt. Unde ipse rex reprobatus ab eisdem,
dicentibus, et rex quid faciet nobis, cum dixisset: Si opera non
fecissem in eis quae nemo alius fecit, peccatum non haberent, continuo
subjunxit: Nunc autem et viderunt et oderunt et me et patrem meum (Joan.
XV). Propter hoc, ecce ipse destruxit simulacra avaritiae eorum, et
depopulatus est templum et altare eorum. His dictis iterum qui
loquebatur de ipsis, convertitur ad ipsos, et dicit: Loquimini verba
visionis inutilis, et ferietis foedus, et germinabit quasi amaritudo
judicium super sulcos agri. Manifestum est hic, cum dicit, loquimini,
non imperium volentis, sed permissionem esse indignantis et aversionem
dimittentis, ut sit sensus: Jam docendi non estis quid utile sit, sive
monendi ut utilia loquamini; vos enim non per ignorantiam errando
inutilia loquimini, sed scientia et cum profundo malignitatis consilio
mendacia construitis, et arrogantia depravati prophetatis de cordibus
vestris; veram autem et utilem prophetiam intelligere non vultis.
Loquimini igitur qualia potius vos eligitis, loquimini verba visionis
inutilis: nam utilia verba loqui vel signa facere quae prosint, neque
vos quaeritis, neque datum aut permissum est vobis. Sciendum quippe de
pseudoprophetis, quod et si aliquando futura divinant, nihil tamen utile
prophetant, et licet nonnulla signa et prodigia fecisse vel facturi esse
legantur, nihil tamen utilitatis aliquod eorum signum habere
comprobatur. Unde et Joannes in Apocalypsi cum dixisset: Et fecit signa
magna, et seducit habitantes in terra, propter signa quae data sunt illi
facere in conspectu bestiae (Apoc. XIII). Eamdem signorum magnitudinem
vanam, totamque inutilem fore insinuans, determinando sic ait: Ita ut
etiam ignem faceret de coelo descendere in terram in conspectu hominum
(ibid.). Quid enim utilitatis habet, ignem in conspectu hominum vel
super homines de aere ministerio daemoniaco cadere? Ejusmodi signa non
sunt illius generis, cujus illa quae nobis Dominus in semetipso
designavit: Euntes, inquiens, renuntiate Joanni quae audistis et
vidistis. Caeci vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi
audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur (Matth. XI). Haec
utilia sunt, sicut et verba ipsa, quibus propter haec eadem signa justum
est credi; vos autem, o prophetae vitulorum (quos Jeroboam fecit, quos
Ephraim coluit), loquimini verba visionis inutilis, quoniam ita vultis
et ferietis foedus, subauditur nequaquam cum Deo, sed cum mendacio,
quemadmodum et Isaias talibus illusoribus dicit: Dixistis enim:
Percussimus foedus cum morte, et cum inferno fecimus pactum. Flagellum
inundans cum transierit non veniet super nos, quia posuimus mendacium
spem nostram, et mendacio protecti sumus (Isa. XXVIII). Hujusmodi foedus
ferietis, et propter hoc germinabit quasi amaritudo judicium, ut
videlicet foedus vestrum deleatur, et in inimicitias implacabiles
convertatur, fiatque vobis sicut ibidem apud eumdem Isaiam Dominus
dicit: Et subvertet grando spem mendacii, et protectionem aquae
inundabunt. Et delebitur foedus vestrum cum morte, et pactum vestrum cum
inferno non stabit. Flagellum inundans cum transierit eritis ei in
conculcationem (ibid.), etc. Hoc judicium germinabit foedus vestrum,
ait, quasi amaritudo, id est ut vere amaritudo, ut vere amara radix,
juxta illud Moysis: Ne forte sit inter vos vir aut mulier, familia aut
tribus cujus cor aversum est, ut vadat et serviat diis gentium, et sit
inter vos radix germinans fel et amaritudinem servitutem deorum
alienorum, et Moyses radicem dixit esse generantem fel et amaritudinem
(Deut. XXIX). Et iste, cum dixisset, et germinabit quasi amaritudo
judicium super sulcos agri, videlicet remaneant inculti, cultoribus in
captivitatem ductis, continuo subjunxit: Vaccas Bethaven coluerunt
habitatores Samariae. Nam haec est amaritudo germinans judicium. Haec
est radix, ut ait Moyses, germinans fel et amaritudinem. Ad auditores
rursus sese convertit sermo propheticus, miro modo clamans causam
propter quam Israel judicetur. Vaccas, inquit, Bethaven coluerunt
habitatores Samariae. Quid luxit super eum populus ejus, quia migravit
ab eo. Siquidem et ipse in Assur delatus est munus regi ultori, confusio
Israel capiet, et confundetur Israel in voluntate sua. Cum irrisione non
vitulos sexus masculini, sed vaccas, id est feminas appellavit, ut
videlicet Israel non solum deos vitulos, sed deas vaccas coluerit. Nec
dixit tantum vaccas coluerunt, sed vaccas Bethaven coluerunt. Magna
quippe distinctio vaccarum est earum, quae figi poterant in Bethaven, id
est, in domo idoli, et earum quae gradiuntur in armentis, et spatiantur
in pascuis. Istae namque vaccae vivunt et sentiunt, illae aureae sive ex
alio quocunque metallo formatae, non solum insensibilia, verum et
inanimata simulacra sunt. Constat autem, quia corpore inanimato corpus
animatum vivens et sentiens longe praestantius est. Pulchre igitur et
vehementer redarguit nimis depressam hominum stultitiam dicendo, vaccas
Bethaven, id est vaccas non saltem viventes et lactis alimoniam
praestantes, sed inanimatas vaccarum similitudines coluerunt. Notandum
et hoc quia non dixit coluerunt reges Samariae, sed coluerunt
habitatores Samariae. Colere namque recte dicitur, qui sua voluntate et
animi diligentia celebrat et adorat sive veneratur. Non ergo populum
excusabilem videri sermo hic propheticus patitur, cum dicit: Vaccas
Bethaven coluerunt habitatores Samariae. Hoc enim non proprie dictum
esset aut dici posset, si regibus vitulos colentibus, metu tantum et non
propria fuissent obsecuti voluntate; si inviti paruissent, et non sponte
consensissent. Et unde constat quod habitatores Samariae vaccas illas
coluerunt? Ait: Quia luxit super eum populus ejus. Ut ostenderet vaccas
Bethaven unum in Bethel vitulum sentiendum, non intulit, luxit super eis
populus, sed super eo, id est vitulo aureo. Quando vel quam ob causam
luxit populus super eo? Videlicet quia tempore necessitatis et angustiae
vituli quoque aurei inter munera caetera regibus Assyriis directi sunt.
Legimus in Regum volumine, regem Israel Manahen regi Assyriorum Phul
misisse argenti talenta mille, ut ei praeberet auxilium (IV Reg. XV),
inter quae nonnulli arbitrantur etiam vitulos aureos esse directos. Et
ut sciamus, inquiunt, hoc esse quod dicimus, perspicue sequens versus
ostendit: Siquidem ipse in Assur delatus est munus regi ultori. Idcirco
populus luxit, qui utique non lugeret nisi volens, nisi cum amore magis
quam pro regum timore tali idololatriae deservisset. Cum ergo dixisset,
vaccas Bethaven coluerunt habitatores Samariae, ut confirmaret eos
revera vitulum coluisse, voluntarie vitulo deservisse, causam reddidit
non firmam dicendo, quia luxit super eo populus ejus. Consequitur enim,
quod cum amore possederint vel habuerint qui luxerunt, quando ablatus
est eis. Populus ejus, subauditur vituli, non sine magno improperio
dicitur, qui debuerat esse unius veri Dei populus. Porro et hoc tradunt
Hebraei, quod a sacerdotibus vituli aurei furio sublati, et pro his
aenei deaurati fuerint repositi. Cum igitur lugeret populus tempore
necessitatis et angustiae, sicut jam dictum est, vitulos aureos regibus
Assyriis esse directos, exsultabant aeditui, quod fraus eorum nequaquam
potuisset argui vel deprehendi. Hoc est quod continuo subjungit:
|
|