CAPUT 4

“Qui habet sponsam sponsus est; amicus autem sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem ejus. Hoc ergo gaudium meum impletum est.”

Nostis hoc quicunque aut nuptias egistis, aut nuptiis interfuistis, quanta sponsi et amici ejus distantia sit. Sed cur, o Joannes amice sponsi, non aperte, sed quasi sub velamine utramque, scilicet divinam et humanam Christi, naturam commemorasti? Poterat enim sic dici: Qui Deus et homo est, ille Christus est. Nam illud quod dictum est:

“Qui habet sponsam sponsus est,”

non quidem sic accipimus ac si dictum fuisset: Non ego, qui purus homo sum (ut quisquis vestrum) Christus sum, quia Deus non sum; sed ille Christus est, qui et antequam homo esset Deus erat, sed postquam homo factus est, nihilominus secundum suam naturam Deus est, propter assumptam vero hominis naturam, Christus est. Quomodo quilibet sponsus, et antequam sponsam acciperet, vir erat; et postquam accepit illam, nihilominus natura, vel sexu suo vir est, propter conjunctum vero sibi sexum femineum sponsus dicitur et est. Nos ergo sic dictum esse hoc accipimus, et inde Christum esse sponsum cognoscimus, quia non hominem tantum, sed Deum et hominem esse credimus et confitemur. Nam, nisi prius illud crederemus, hodie illud Davidicum praeconium:

“Et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo (Psal. XVIII),”

caeteraque hujusmodi testimonia Scripturarum nequaquam intelligeremus. At illi necdum credebant, necdum sciebant Christum Deum esse et hominem. Non sic exspectabant Messiam, ut Deum fore crederent, sed hominem, quamvis magnum, tamen hominem tantum. Cur ergo, o Joannes lucerna mundi, non saltem discipulis tuis aperte prius Christum Deum et hominem esse ostendis, quorum tarditatem ipse melius nosti, sed tanquam perfectis, et in fide Christi exercitatis mystica et alta proloqueris, quorum superficiem vix advertere possint? Videlicet quia non jam ante passionem Christi expedit ista praedicari. Nec enim ratio divinitatis admittit eumdem Christum agnosci, quis vel quantus sit, et secundum dignitatem suam honorari vel adorari, priusquam, peracto quod a Patre injunctum est servitio, sedeat ad dexteram Majestatis in excelsis. Hic ordo necessarius erat nostrae salutis, ut priusquam sibimet exigeret ea quae Dei sunt, ageret ipse, vel pateretur ea quae hominis sunt. Unde et cum duodecim apostolis daret virtutem et potestatem super omnia daemonia, et ut languores curarent, et mitteret eos ad praedicandum, non seipsum illis praedicare jubebat, sed hoc tantum, ut poenitentiam homines agerent, et hoc scirent, quia appropinquaret regnum Dei (Matth. X). Itaque et Joannes, quia quaestionibus pulsabatur, ei ideo de magnitudine Christi (quae est divinitas ejus) omnino reticendum non erat. Rursus vero [quia] sui non erat officii praedicare incarnationem ejusdem Filii Dei, sed tantum baptizare et dicere:

“Poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum Dei,”

sic testimonii sui dicta temperabat, ut et veritatem non taceret, et tamen vulgo dijudicandam aut conculcandam non exponeret. Ait ergo:

“Qui habet sponsam sponsus est.”

Quod praeter hanc, de qua jam dictum est, latentis intrinsecus mysterii gloriam, quam, juxta Psalmistam, coeli enarraturi erant, ita ut non essent loquelae, neque sermones, quorum non audirentur voces eorum, quorum sonus in omnem terram, et verba in fines orbis terrarum exitura erant, dicendo:

“In sole posuit tabernaculum suum, et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo, exsultavit ut gigas ad currendam viam (Psal. XVIII):”

praeter hanc, inquam, interiorem gloriam, in superficie quoque utilitatis habet plurimum, quod praesentes quoque aedificare, et a sua poterat nimium carnali aemulatione compescere. Si quidem nemo illorum erat, qui exsecrandum esse nesciret adulterium, ubi paranymphus, sponsum se esse mentitus, creditae sibi sponsae audeat commaculare thalamum. Verbi gratia: Pater Abraham servum suum fidelem esse arbitratus, per Deum coeli adjuratum dirigit, ut uxorem accipiat filio suo Isaac, dans illi quae secum portet de omnibus bonis suis. Ille Rebeccam ad puteum inventam allocutus, et aquas haurientem contemplatus, quia speciosa erat, primo armillas tradens, et inaures appendens auribus, animo illius jam bene praeparato, tandem a parentibus illius obtinet, ut fidei suae credita, domino suo Isaac transmittatur (Gen. XXIV). Nunquid iste cum servus sit Isaac, si ipsum Isaac se esse mentiatur, puellae pulchritudine delectatus, et Domino suo praeripiat ejus amplexus, impunitus dimittetur? Nemo utique illorum erat, qui nesciret exsecrandum hoc esse facinus, cujus ob magnitudinem servilibus poenarum modis merito puniretur. At nunc, quia servilem conditionem fidelitatis honore supergressurus est, idcirco magnus in domo nuptiarum sponsique domini sui paranymphus stans, et audiens eum et gaudio gaudens propter vocem ejus gratulantis super industria vel sedulitate sua, quod condignam sibi puellam adduxerit: plane huic simile Joannes illud asserit, quod venit ipse in aqua baptizans, parare Domino plebem perfectam. Cum enim dixisset:

“Qui habet sponsam, sponsus est; amicus autem sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem ejus,”

conclusit sic:

“Hoc ergo gaudium meum impletum est.”

Quod gaudium? Hoc videlicet, quod ejus qui habet sponsum, et inde sponsus est, amicus sum, et quod ante illum missus sum; et, quod primitivam discipulorum ejus Ecclesiam, baptismi mei aquas haurientem allocutus, armillis bonorum operum adornavi et inaures appendi, dicendo:

“Appropinquabit regnum Dei,”

et sic usque ad unigenitum Filium Dei Patris perduxi, dicendo:

“Ecce Agnus Dei,”

cui mox copulabitur matre sua Sara, id est Synagoga, mortua prae in fidelitate, et implebit faciem orbis semine.

“Hoc, inquit, gaudium meum est, et hoc impletum est,”

ita ut altius quid non ambiam. Quid mihi dicitis: Tu ipse esto sponsus? Sponsus ille vocetur, et sit cui sponsa debetur. Meum quippe gaudium impletum est in hoc, quod sum sponsi amicus; in hoc quod sto in triclinio et audio eum, gaudens propter vocem ejus, propter testimonium ejus, quod et vos audituri estis, quo me beatificat, dicens:

“Inter natos mulierum non surrexit major Joanne Baptista (Matth. XI),”

etc. Cum ergo haec diceret Joannes eis, qui se supradicta quaestione pulsaverant, et de illo existimari volebant ipso auctore supra id quod ex ipso audiebant et videbant, alii quidem nimium faventes, alii vero malitiose testimonium quod Domino perhibuerat, imitatione vocis ejus infirmare, vel annullare molientes: cum idcirco illis similitudinem de sponso et amico objiceret, nonne semetipsos reprehendere discipuli ejus, qui magistro nimium favebant? nonne intra semetipsos erubescere Judaei poterant, qui testimonium ejus de Christo, quod imminuere tentaverant, econtra potius augeri videbant? Proinde verus ac dignus sponsi paranymphus, integer amicus, digne in aeterno coeli triclinio stat coram illo, et audit vocem ejus, et gaudio gaudet quod ab illo non auferetur. Digne per omnia hic omnibus paranymphus in exemplum proponitur, id est, omnibus qui sponsae Christi, videlicet sanctae Ecclesiae, curam atque regimen sortiuntur, ut nequaquam adulterinis illam oculis contemplentur, et vero sponso ejus copulam furentur. Nam quandiu catholicam illi fidem praedicant, sponsi amici, sponsi vicarii, viri quoque vocantur, et sunt, quia Christus in eis loquitur et ipsius semen est verbum fidei (Luc. VIII), quod per illos suscipitur. Ubi autem quidpiam eorum, quae a fide Christi aliena sunt, auribus eorum inferre moliuntur, adulteri sunt, quia non Christus in eis loquitur, et velut alieno corpore sponsa commaculatur, cum talibus errorum magistris se submitti patitur. Quam ejus voluntariam passionem Paulus de praecipuis sponsi hujus amici unus, magno clamore redarguens:

“Nunquid, ait, Paulus pro vobis crucifixus est, aut in nomine Pauli baptizati estis?”

(I Cor. I.) Dicebant enim illi dissensiones habentes inter se:

“Ego quidem sum Pauli, ego autem Apollo, ego vero Cephae (ibid.).”

Et hoc modo non quidem Paulus aut Cephas sive Apollo adulterabant sponsam Christi (erant enim fideles ejus ministri), sed pronae in adulterium ejus animae conabantur amicos sponsi sui ad adulterandum provocare. Verum quacunque ex parte, sive ejus quae sponsa dicitur, sive eorum qui amici dicuntur, adulterii proveniat fomes, testimonium hoc verum est, et dissolvi non potest.

“Qui habet sponsam sponsus est,”

id est, solus ille qui cum Deus esset, humanam sibi naturam unire dignatus est, solus ex omnibus ille, et non alius S. Ecclesiae sponsus est, et quicunque alius [sese] ingesserit, adulter esse potest, sponsus esse non potest. Huic autem, quem sponsi hujus omnes imitantur amici, vero amico satis est, quia magnum est, quia plenum gaudium affert, quod dignus habitus est stare et audire cum, et esse conscius eorum quae cum sponsa geruntur secretorum coelestium. Quid ergo superest? quid de reliquo faciendum est? Ait:

“Illum oportet crescere, mo autem minui.”

Hactenus, inquit, solo vocis testimonio clamaverim quod ille major me sit, et quod prior me fuerit, deinde rebus evidentibus oportet certum fieri quod non ego Christus, sed ante Christum missus sum: quod ille non ut ego homo tantum, sed et Deus. Hoc enim mihi minui et illi crescere est: non quod mihi collata mensura decrescat, vel ejus immensitas augescat, sed quod in notitiam vobis veniat longe inaequalis utriusque quantitas. Alias autem et vere secundum naturam hominis, quia paulo minor est ab angelis (Psal. VIII), crescere habet primo signis et prodigiis, deinde ordine mortis, resurrectionis et ascensionis, et sic accipere

“nomen, quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectatur, coelestium, terrestrium, et infernorum (Philipp. II),”

et in omnes gentes poenitentiam praedicetur, et remissio peccatorum (Luc. XXIV). Sic omnino fieri oportet, sic expedit, sic necessarium est humano generi, ut adoretur

“sedens ad dexteram majestatis in excelsis (Hebr. III).”

Interim me oportet minui, nec [ne] quis confidat in me, puro homine, et ponat carnem brachium suum. Quod mox fieri videbitis, quando traditus et decollatus ad inferos descandam, nihil dignum agens hoc nomine Christi, quod vos mihi importune imponitis. Quibus peractis tunc demum non solum vobis, sed toti mundo decantabitur comparatio mei, quem Christum esse putastis, et ejus qui vere Christus est, contra quem vestris quaestionibus depugnastis: tunc istud scietur et dicetur, quantum illo, quem Filium Joseph dicitis (Luc. IV; Matth. XIII), minor ego sim, quem Zacharias genuit (Luc. I), quod vos dissimulantes, pro eo quod ex deserto incognitus, et jamdudum oblivioni traditus adveni, Christum me esse arbitremini, qui de quibusdam secretis et invisibilibus locis advenerim. Nec dubita discretione mea parvitas ab ejus magnitudine distinguetur. Quem enim homo corruptibilis, mutus et loqui non valens, de carne sua genuit, procul dubio minor dicetur, ut est, eo quem Deus incorruptibilis et invisibilis, eloquens et omnia dicendo faciens, de corde suo eructavit. Haec, etc., ubi palam omni mundo coeperint praedicari, sonantibus coelis et gloriam enarrantibus hujus Filii Dei (Psal. XVIII), tunc indubitanter apparebit quod monte quovis coelum altius sit, quod dies nocte sublustri pulchrior sit, quod sol lucifero splendidior sit. Hoc ejus crementum, ipsa quoque nativitatis ac passionis ejus tempora, modus quoque et locus passionis ejusdem pulchre significant. Non enim natus est vel patitur, quibus temporibus dies minuuntur; non, ut ego Herodes, aut Pilati infausto natalitio; sed in paschali patitur plenilunio; non ad saltationem unius puellae, sed ad clamosam petitionem totius Synagogae; non in abscondito tenebrosi carceris, sed subdio, palam omni coelo, teste omni mundo, extra portam civitatis non decollatus et capite imminutus, sed patulo ligno exaltatus, et extensus (Matth. XIV; Marc. VI), figura crucis sese orbem quadrifidum ad se trahere protestatur.

“Qui desursum venit super omnes est.”

Audiant et hoc, etc., quae sequuntur; audiant Judaei, et confusione operiantur haeretici, contra quos maxime hoc Evangelium, ut saepe dictum est, conscribitur, qui Christum ex Maria sumpsisse initium diabolico commentati sunt spiritu:

“Qui desursum venit, inquit, super omnes est.”

Dixerat quod oporteret illum crescere: rationem subjungit, probans quod merito crescat, quod merito mundus omnis de illo majora, quam de se sentiat. Cur, inquis, ille crescit, cur tu illo crescente minueris? Qui desursum venit, ait, propter hoc ipsum quod desursum venit, quod non ex traduce in utero matris satus est, nec de nihilo, et non aliunde quam de carne Virginis prodiit, sed

“in principio erat Verbum et apud Deum erat (Joan. I),”

et Deus propter hoc digne super omnes est, major omnibus est, excellentior omnibus est, non loco, sed dignitate; nondum corpore, sed honore; nondum carnis impassibilitate, sed gratiae et veritatis plenitudine. Omnes enim de deorsum sunt, et propter hoc ipsum, quod de deorsum sunt, et deorsum venerunt, de terreno patre, quod de terra sumptus est, cujus materia vel initium terra est, et cum gratia Creatoris coelum fieri posset, terra factus est, quam serpens comederet, propter hoc jure infra illum omnes sunt, et ille super omnes est. Unde et subditur:

“Qui est de terra, de terra est, et de terra loquitur.”

Quid est enim esse de terra, nisi existendi initium habuisse de terra? nihil amplius esse, quam quod sumptum de terrena humani generis massa? Qui ergo est de terra, inquit, id est cujus esse coepit ex terra, de terra est, id est terrenus est, quemadmodum et antecessor ejus, de quo Apostolus:

“Primus, inquit, homo de terra terrenus (I Cor. XV).”

Terrenus omnino est omnis, quia terrenum fundamentum, id est terrenum habet initium, ac proinde de terra loquitur, id est terrena sapit, terrenis sensibus involvitur. Quid ergo fieri oportet? quomodo illi subvenitur? Ait:

“Qui de coelo venit super omnes est, et quod vidit et audivit hoc testatur.”

Qui de coelo venit, et ideo coelestis est, ut ait idem qui supra Apostolus:

“Secundus homo de coelo coelestis (ibid.);”

unde et super omnes est, ut praedictum est, iste;

“quod vidit et audivit hoc testatur,”

videlicet, ut de plenitudine ejus nos omnes accipiamus, et aliquid de coelo loqui sciamus, qui non nisi de terra loquebamur. Ecce aperuit quo tendat, id est ad quid dixerit:

“Super omnes est,”

vel quomodo, aut super quos omnes. At enim:

“Quod vidit et audivit hoc testatur,”

videlicet super eos omnes est, qui futurum esse testati sunt regnum Dei, qui aperiendum esse hominibus testati sunt introitum regni Dei. Hoc autem prophetae et reges ante testati sunt, hoc patriarchae et justi exspectantes et praenoscentes, a longe salutaverunt, et de illo posteris cohaeredibus suis praelocuti sunt. Sed nunquid regnum illud viderunt, nunquid regni illius voces audierunt, et inde huc venientes sedentibus in tenebris captivis, qui vincti erant, visa et audita liberi annuntiaverunt? Nunquid de coelo venerunt, et non potius in ista captivitate, qui antea omnino non erant, nati sunt, et toti de terra exorti sunt? Ergo super omnes regni Dei testes, hic testis idoneus est: quia videlicet erat jam antequam huc veniret, et de regno Dei, de regno suo, huc in nostrum exsilium venit. Et cum esset rex illius regni Dei, propter nos, ut illud nobis testaretur et aperiret, in forma servi nasci voluit (Philipp. II). Unde verissime nunc dictum est:

“Et quod vidit et audivit, hoc testatur.”

Et quidem prophetae visiones quasdam regni illius videbant, unde et videntes dicti sunt. Sed longe aliud est visiones regni Dei figurativas et aenigmaticas occulta inspiratione videre, aliud ipsum regnum vidisse, et inde huc veniendo, nobis, qui nunquam ibi fuimus, testari vel annuntiare. Ad quid autem dixit hoc discipulis suis, sive Judaeis, cum quibus quaestio facta est de purificatione? Ad quid (illis dicentibus:

“Rabbi, ecce hic baptizat et omnes veniunt ad eum”

) hoc dixit, nisi ut discipuli sui pro se aemulari desinerent, ut Judaei contra veritatem illi insidias machinari desisterent, et potius ad illum Baptistam verum submisso capite omnes venirent? Quod quia facere frigidi prae invidia detrectabant, protinus dolendo subjungit:

“Et testimonium ejus nemo accepit.”

O consilium malignantium, Synagoga perdita, coetus sceleratus! Ecce qualem legatum, quam legitimum testem, quam fidele testimonium non acceperunt. Indignitas rei praescivit [praescium] cor Joannis alte tetigit, acerbitas sacrilegii mentem tanti domini consciam percussit, ita ut dolens exclamaret:

“Et testimonium ejus nemo accepit.”

Vere enim testimonium ejus nemo accepit, videlicet quandiu inter homines ambulavit, quandiu praesentia corporali stans in concione hominum testimonium perhibuit veritati, sive in synagogis Judaeorum, sive in praetorio Pilati. Clamat hoc injuria crucis, probat hoc indignitas mortis, qua punitus est velut falsus testis. Sed dicit aliquis: Nemo non accepit ejus testimonium, nam aliqui acceperunt, aliqui in eum crediderunt. Acquiescimus, non negamus, aliqui, utcunque crediderunt, quantumvis incerti et infirmi; dum illum esse Filium Dei confessi sunt, testimonium ejus acceperunt, verumtamen in illo articulo vel hora necessariae testificationis, quanti contestari aut subscribere ausi sunt? Nonne omnes, relicto eo, fugerunt? Nonne percusso Pastore oves dispersae sunt, et solum illum reliquerunt? (Matth. XXVI; Zach. XIII.) Igitur quandiu hic Dominus in forma servi testimonia regni Dei declamavit, quamvis non solum dictis secundum Scripturas, sed etiam mirabilibus factis eadem testimonia confirmavit, testimonium ejus nemo accepit. At ubi rejectus a concilio malignantium, contemptus a judicibus iniquitatis, et punitus ut falsus testis, resurrexit a mortuis, et ascendens in coelum, Deo Patri suo qui illum miserat ea quae perpessus est retulit, statim adjutor testimonii ejus, defensor idoneus Spiritus sanctus advenit, et exinde testimonium ejus nemo non accepit. Tunc comprobatus et agnitus est verus fuisse testis, tunc et exinde crediturus est verus esse Rex, imo Deus verax et vera detulisse jura regno Dei. Unde et subditur:

“Qui autem accepit ejus testimonium, signavit quia Deus verax est.”

Quis enim est ille beatus, qui accepit ejus testimonium, nisi ille filius salutis omnis populus Christianus, Spiritu sancto insignitus per ministrorum manus quibus dictum est:

“Accipietis virtutem supervenientis Spiritus sancti in vos, et eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judaea et Samaria, et usque ad ultimum terrae?”

(Act. I.) Nam quicunque illos audivit, testimonium a superveniente Spiritu sancto in se ipsis habentes, et testificando praedicantes, verbi gratia cum dicunt:

“Verbum caro factum est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre (Joan. I):”

haec nimirum et caetera hujusmodi praedicantes, quicunque audivit et baptizatus est in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, ille testimonium ejus accepit, et de illo qui eum non negaret, se esse Regem regni Dei, Regem verum et Filium Dei, cum interrogatus se esse non negaret ante faciem Pilati, negatus est et punitus ut falsus testis, de illo utique protestatur quia Deus verax est, quia unus et verus cum Patre et sancto Spiritu Deus est. Hoc protestatur, hoc in corde suo signavit, hoc in fronte sua cum signo crucis depinxit, corde credens ad justitiam, ore confitens ad salutem (Rom. X). Insipiens Judaeus vel haereticus, qualis fuit Cerinthus, hanc veritatem solvere nititur dicens in corde suo:

“Non est Deus (Psal. XIII).”

Sed acceptor testimonii signavit, id est, digna memoria notavit verba testimoniorum ejus, quibus constanter Deus verax esse defenditur. Sic enim in Evangelio suo loquitur, quo modo Deus. Unde et protinus subditur:

“Qui est ex Deo, verba Dei loquitur.”

Quid enim est verba Dei loqui, nisi sic loqui, quomodo licet soli Deo loqui? Pene huic simile est in Actibus apostolorum de Herode, cum digna reprehensione legitur: Cumque sedisset, inquit, indutus veste regali, populus acclamabat, Dei voces et non hominis (Act. XII), id est voces, quibus juste et licito acclamandum est soli Deo et non homini; verbi gratia: Rex in aeternum vivens, semper potens, omnipotens, immortalis rex et Deus noster, et similia. Sed illum percussit angelus Domini, eo quod acquievisset immoderato favori populi, et non dedisset honorem Deo, hic autem cum loqueretur verba Dei, cum emitteret voces Dei, exempli causa:

“Antequam Abraham fieret ego sum (Joan. VIII);”

et:

“Ego et Pater unum sumus (Joan. X);”

et:

“Ego et principium, qui et loquor vobis (Joan. VIII),”

cum iste haec et his similia Dei, et non hominis voces emitteret, virtutum gloria comitabatur comprobans, quia ipse Deus verax esset, non ut praedictus Herodes, qui, cum Dei voces sibi acclamatas admisisset, percussusque et putrescens consumeretur vermibus, ait cum gemitu: Ecce Deus vester, scilicet falsus, id est homo non Deus. Ait ergo:

“Quem enim misit Deus, verba Dei loquitur.”

Ac si diceret: Qui non communi more naturae in matris uterum ex traduce transfusus est, sed a Deo in hunc mundum venit, missus est, qui non, ut ego vel prophetae omnes, ad hoc natus est ut mitteretur, sed ad hoc missus est ut nasceretur, hic verba Dei loquitur, id est, sic loquitur quomodo Deus et acceptor testimonii ejus ex verbis ipsius corde credulo concipit, quia Deus verax est, quod ex operibus verba consequentibus agnoscere promptum est, et eadem verba divinitatis ejus in sacculo cordis vel memoria signat, ut quoties superbus Goliath, id est Cerinthus vel Arius, sive alius quis haereticus, blasphemat hunc Deum Israel, parata proferat verba haec, tanquam de petra David, lapides limpidissimos et blasphemiam superbiae frontem percutiat (I Reg. XVII), contestans quia Dei Filius Deus verax est. Non enim hic homo gregarius aut plebeius est, non communi mensura filiorum Adam, aut justorum hominum divisiva gratia circumscriptus est. Hoc est quod sequitur:

“Non enim ad mensuram dat Deus spiritum.”

Vere non ad mensuram, quia totus, sicut per integram columbae speciem mihi demonstratum est, totus plane Spiritus sanctus cum omnibus donis suis super eum requiescit, quomodo columba super caput ejus ostendit se mihi cum omnibus membris suis (Joan. I). Non ita cuiquam in cunctis millibus, ex quibus hic unus electus est (Cant. V), Spiritus sanctus datus est. Nos omnes damnati capitis homines sola Dei clementia perditioni et morti superstites, miseri et egentes, nati infeliciter et a superno Patre extorres, qui rodebamus in solitudine squalentes calamitate et miseria, et esse sub sentibus delicias putabamus, nos olim canes muti, et prae inedia latrare non valentes (Isa. LVI), pro magno habemus, et nobiscum bene agitur, quod Deus patrum nostrorum Deus appellari dignatus est, nos ipsos, cum canibus gregis sui posuit et refecti de reliquiis ejus (Matth. XV), aperire os et latrare valeamus. Cuique nostrum macrae scientiolae, tanquam panis siliginei semuncia projicitur, vel propheticae gratiae quadra dividitur, et sua singuli mensura contenti, bene nobiscum actum esse fatentes, foris excubamus. Huic autem homo nobilis, feliciter natus, et antequam in hac forma nasceretur, coelorum Dominus et sanctorum angelorum Imperator designatus, nulla mensura circumscribitur, neque divisivum aliquod indicat munusculum Spiritus sancti. Sed quid? Brevi sententiola grandem vobis differentiam ejus exprimam.