|
Adae quoque dixit: Quia audisti vocem uxoris tuae, et de ligno ex quo
praeceperam tibi ne comederes, comedisti: maledicta terra in opere tuo.
In laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. Spinas et tribulos
germinabit tibi, et comedes herbas terrae, in sudore vultus tui vesceris
pane tuo, donec revertaris in terram, de qua sumptus es, quia pulvis es
et in pulverem reverteris. Quia audisti, inquit, vocem uxoris tuae.
Tanquam diceret: Quia mulier quam ego dedi tibi sociam, dedit tibi, et
comedisti: maledicta terra in opere tuo, etc. Hujusmodi dictio in libro
Numerorum legitur hoc modo: Quoniam Amalecites et Chananaeus habitant in
vallibus, cras movete castra et revertimini in solitudinem per viam
maris Rubri (Num. XIV), et reliqua tali occursione prolata sententia,
manifestissimam habet justitiam. Nam hoc modo reus ex ore suo judicatur,
eademque responsione qua defendi se arbitratur, conclusus apud judicem
suum tenetur. Quid enim? Nunquid mulier major erat Domino Deo? Maledicta
ergo terra in opere tuo. Non ait maledicta terra in semetipsa, quippe
quae cum res sit inanimata et insensibilis, nec benedictione, nec
maledictione secundum semetipsam digna est, vel ejus perceptibilis. Sed
maledicta, inquit, in opere tuo, id est, propter opus tuum. Vel
maledicta in opere tuo, id est laboriosa sit tibi operatori vel cultori
suo. Hoc enim sequens versiculus patenter innuit, quo exponens quid
dixerit, ipse in laboribus, inquit, comedes ex ea cunctis diebus vitae
tuae. Quid enim affert, si non laboraveris, si non operatus fueris:
utique spinas et tribulos germinabit tibi, etc., talia quae sponte
producit, et comedes herbas terrae, id est fenum quod itidem sponte
producit jumentis. Itaque in sudore vultus tui vesceris pane tuo, id
est, si sudaveris, si arando et serendo laboraveris, tunc demum panem
tuum, id est, tibi necessarium dabit. Secundum Hebraicam veritatem non
sic dictum est, cum operatus fueris terram, non dabit fructus suos, sed
spinas et tribulos germinabit tibi. Sed sic se habet ordo litterae: In
laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. Sicque subjunctum
est, spinas et tribulos germinabit tibi, ut subaudiri debeat, si non
laboraveris, si non operatus fueris. Itaque in sudore vultus tui
vesceris pane tuo. At ille tuus panis vitam tibi nequaquam perpetuabit,
sed infirmitatem tuae mortalitatis aliquam diu sustentabit, donec
revertaris in terram de qua sumptus es, quia pulvis es et in pulverem
reverteris. Ecce ultima percussio mors carnis est. Saltem haec plaga
superbiam cineris domare, et redigendas in lutum cervices, quandoque
flectere habebat. Jam antea quidem miser homo vere mortuus, quia Deo
mortuus erat, scilicet morte peccati, quae animam a Deo separat. Dixit
enim Deus, quia in quocunque die comederis ex eo, morte morieris. At
ille recenti petulantia carnis delibutus, ejus mortis amaritudinem non
sentiebat: quemadmodum et nos hodie, cum tam multos quotidie carne
quoque morientes videamus, lasciviente adhuc sanguine jocamur et
ridemus, jamque gaudiis aeternis privati, et mox temporalibus quoque
privandi, tamen laeti sumus. Quid si nunquam carne morituri essemus?
Quomodo animae mortem, et futurum in fine saeculi judicium, surdis
auribus praeteriremus, qui cras morituri, hodie superbimus? Quid,
inquam, si interim, dum vivimus absque laboribus, et absque sudore
vultus sui omnis homo pane suo vesceretur, cum semper in sollicitudine
famis et alternante rerum penuria, praeterea nunquam de imminente morte
nobis incertis, tamen adhuc semetipsam caro nostra pro superbia nesciat,
et libidinibus diffluat? Bene ergo Deus bonus, ne malam mortem animae
suae homo nesciret, et securus usque ad ultimi judicii diluculum in suis
voluptatibus dormiret, morte carnis illum praecellit ut saltem ejus
instantis metu aliquis evigilet. Et interim, quia saturitas panis et
otium istam quoque posset abolere sollicitudinem, voluit illum non sine
laboribus et sudore vultus sui vesci pane suo, quin etiam fortiter
laborantem nonnunquam sterilibus annis magna ex parte privari fructu
suo. Hoc non inutile homini esse adeo verum est, ut gentilium quoque
poeta eximius dicat:
. . . . . Pater ipse colendi
Haud facilem esse viam voluit, primusque per artem
Movit agros, curis acuens mortalia corda.
Nec torpore gravi passus sua regna veterno.
(VIRG. l. I Georg.)
Inutile testatus est esse regno patris, quem Jovem esse dicebat,
torporem vel otium, quamvis utpote gentilis praetereat, quod ex otio
nascitur peccatum. Qui tamen gloriabundus, alio loco et cujusdam
infantuli adulatoriis vacans blanditiis, pro magna felicitate spontaneas
divitias sic inter caetera promittit:
Molli paulatim flavescet campus arista.
Incultisque rubens pendebit sentibus uva.
Et durae quercus sudabunt roscida mella,
(VIRG. in Bucol., Eclog. IV.)
et reliqua. Sed non mirum de hoc nullius bonae professionis homine
ethnico, cum et plerique nominis Christiani professores fuerunt, qui non
ignorantes saturitatem panis et otium peccatum fuisse Sodomorum, mille
annos Christo rege futuros esse praedicaverunt, dicentes: Tunc nobis
centupla omnium rerum, quas dimisimus carnaliter esse reddenda: non
recogitantes, quod si in caeteris digna sit retributio, in uxoribus
appareat turpitudo, ut qui unam pro Domino dimiserit, centum recipiat in
futuro (Matth. XIX).
|
|