|
|
“Si emeris servum Hebraeum, sex annis serviet tibi: in septimo
egredietur liber, gratis,”
|
|
etc.
|
“Si quis vendiderit filiam suam in famulam, non egredietur sicut
ancillae exire consueverunt,”
|
|
etc. Quaeri non frustra potest cur de proponendis judiciis, haec in
ordine priora sunt? Et ad haec, inquam: Haec Hebraice genti judicia
propria, caetera vero cunctis hominibus sive cunctis gentibus debent
esse communia. Quare haec Hebraeorum sunt propria? Quia videlicet pater
eorum Jacob sex annis pro gregibus Laban servivit, in septimo dignitate
sua servata liber exivit, magis eligens cum patribus suis Abraham et
Isaac peregrinari quam in terra vel cognatione patrum suorum plura
serviendo lucrari. Haec ingenuitas patris illam suis posteris apud
Dominum thesaurizavit, quatenus lege defendat eos, ut nemo ex illis
ultra sex annos cogatur servire, si nolit. Econtrario, mater ipsorum Lia
per injustitiam patris vendita quasi in famulam, sic egressa est sicut
ancillae exire consueverunt. Unde tam ipsa quatu soror ejus Rachel hoc
modo conquestae sunt:
|
“Nunquid habemus residui quidquam in facultatibus et haereditate domus
patris nostri? Nonne quasi alienas reputavit nos, et vendidit,
comeditque pretium nostrum?”
|
|
(Gen. XXXI.) Itaque haec propria secundum litteram Hebraeorum judicia
sunt.
|
“Si emeris, inquit, servum Hebraeum, sex annis serviet tibi, in septimo
egredietur liber gratis,”
|
|
subauditur, si voluerit; nam ingenuus est, et pater ejus a semetipso
venditus, septimo servitii anno liber exivit, quia voluit, nec enim se
in perpetuum vendidit.
id est cum quali conditione
|
“intraverit, cum tali exeat,”
|
|
quia videlicet pater ejus nec plus nec minus, sed tantum adduxit,
quantum jure acquisivit.
|
“Si habens uxorem, et uxor egredietur simul.”
|
|
Quia pater ejus habens uxores, utramque sororem Liam et Rachel, quas
facta conventione acquisierat, jam quando serviendo pro gregibus
intravit cum eisdem egressus est.
|
“Quod si dixerit servus: Diligo dominum meum, et uxores, ac liberos, non
egrediar liber, offerat eum, inquit Dominus, diis,”
|
|
etc. Deos, sacerdotes intellige, secundum quod dictum est ad Moysen:
|
“Ecce constitui te deum Pharaonis. (Exod. VII),”
|
|
videlicet secundum dignitatem divini officii.
|
“Applicabitur, inquit, ad ostium et postes”
|
|
scilicet ut multos habeat inspectores et testes.
|
“Perforabitque aurem ejus subula,”
|
|
videlicet ut amplius semel dictae professionis suae delere vel
abscondere non possit monumentum.
|
“Et erit ei servus in saeculum.”
|
|
Festinando ad alia moralem hujus capituli suavitatem praeterimus, suo
namque loco invenienda est edita a sanctis Patribus.
|
“Si quis vendiderit filiam suam in famulam”
|
|
subauditur, quemadmodum vendidit Laban matrem vestram Liam; quam
irrogatus protrusit et indotatam.
|
“Non egredietur sicut ancillae exire consueverunt (Gen. XXIX).”
|
|
Videlicet auctoritate patris vestri Jacob praeeunte, qui non passus est
illam quasi ancillam sine omni dote exire. Egit namque arte sua, ponendo
virgas populeas in canalibus, quas ex parte decorticaverat, ut in ipso
calore coitus oves intuerentur virgas, et parerent maculosa et varia, et
diverso colore respersa ((Gen. XXX). Ita nempe, quia cum fortiore Laban
judicio contendere non potuit pro dote non postulatae uxoris, juxta sibi
et ille arte providit, ditatusque est homo ultra modum, et habuit greges
multos, servos, et ancillas, camelos, et asinos. Ita plane satagere
licebit emptori ut ei quam emit, quia filia est, non omne dotis
subsidium desit, sive sibi sive filio illam despondere noluerit.
|
“Si displicuerit oculis domini sui, cui tradita fuerit, dimittet eam.”
|
|
Hic clanculo illos suae vel maternae conditionis admonet, quia profecto
cum displicuisset Lia, nam
|
“lippis erat oculis (Gen. XXIX),”
|
|
jure Jacob dimittere eam poterat, quippe pro qua non servierat, cui
fidem conjugalem non dederat.
|
“Populo autem alieno vendendi, non habet potestatem, si spreverit eam,”
|
|
etc.
|
|