|
Nec mirum quod hic ipsa eadem regna sub nominibus ejusmodi vermium
praenuntiantur, quae apud Danielem per feras terribiles, leaenam, ursum,
pardum, et aliam quae sine nomine mirabilis et fortis dicitur, dentes
ferreos habens magnos, significantur (Dan. VII). Etenim contra hominum
quidem maxime Judaeorum imbecillitatem regna illa quasi bestiae fortes
atque feroces exstiterunt. Sed coram omnipotentia Divinitatis infirma et
fragilia, sive etiam exigua tanquam locusta, velut eruca, quasi bruchus,
et ceu rubigo reputata sunt, et vana fuit omnis pulchritudo eorum.
Saltem
|
“haec auribus percipite, omnes habitatores terrae.”
|
|
Si jam dicerem vobis illud quod post aliqua dicturus sum senibus, de
adventu Domini, et de die ejus venturo magno et horribili, nihilque mali
sive adversi contingeret vestris diebus, dormitaretis lascivientes in
stratis vestris, et, conversi in latus aliud diceretis mihi in tempore
longo fieri istud (Ezech. XII), sed nec fidem adhiberetis meis
sermonibus. Aliter audiunt senes. Neque enim afflictionibus excitati,
sed pro sola dilectione, ad custodiam evigilant mandatorum Dei. Abraham
senex bonae senectutis et plenus dierum, sicut Scriptura testatur,
nullam adhuc tubam audierat futuri per ignem judicii, et pro sola
dilectione Creatoris, de terra et cognatione sua dicto obaudiens exivit
(Gen. XII). Similiter caeteri senes quicunque secundum exemplum illius
senectute bona servierunt, nequaquam praesentibus malis indigent, ut
excitentur, sed futura sponte credunt, quaecunque bona probis,
quaecunque mala reprobis promittit vel comminatur Deus. Vos habitatores
terrae, quia non sponte auditis, eruca, locusta, brucho et rubigine, de
quibus jam dictum est, oportet circumcingi, ut non dormiatis.
|
“Expergiscimini, ebrii, et flete, et ululate omnes qui bibitis vinum in
dulcedine, quoniam periit ab ore vestro.”
|
|
Notandum, quo sensu dicat,
addendo,
Non enim vini creaturam, sed bibentium tali sermone condemnat luxuriam,
eo quod non tantum ad necessitatem implendam, sed ad voluptatem
concitandam vinum, quia dulce est, immoderate hauriant. Nunquam autem
sine doloris amaritudine amittitur, quod cum dulcedine possidetur aut
bibitur.
ergo
|
“periit ab ore vestro, expergiscimini,”
|
|
inquit, o
qui, sicut alius propheta dicit,
|
“potentes estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad miscendam
ebrietatem (Isa. V).”
|
|
id est hoc argumento sinite vos perdoceri, quod cura sit Deo de hominum
factis, et quod in novissimo die suo magno et horribili, sicut
praediximus vobis, cuncta in judicium adducturus sit, quia jam partim
judicat et partim punit, dum ab ore vestro dulce vinum perit. Sic
expergefacti, tunc demum
id est poenitentiam agite, ut mala ventura, mala his multa majora,
possitis evadere. Quomodo periit vinum? Ait:
|
“Gens enim ascendit super terram meam fortis et innumerabilis. Dentes
ejus ut dentes leonis, et molares ejus ut catuli leonum. Posuit vineam
meam in desertum, ficum meam decorticavit. Nudans spoliavit eam, et
projecit, albi facti sunt rami ejus.”
|
|
Sub metaphora locustarum hostium describitur adventus, hoc loco magis
Assyriorum et Babyloniorum qui tunc imminebant. Nam de regno Medorum
atque Persarum qui post futuri erant, et Macedonum quos multo post
fuisse cognovimus, Romanorum quoque qui ultimi cuncta deleverunt,
posterius per ordinem agere videtur, singularumque superventura Judaeis
praenuntiare mala per declamationes singulas. Sicut enim quatuor
praemisit, erucam, locustam, bruchum et rubiginem, quatuor illa
significans regna, sic etiam quatuor inclamat mala, considerans sub
eisdem regnis eventura. Primo namque sic dicit:
|
“Expergiscimini, ebrii, et flete, et ululate omnes qui bibitis vinum in
dulcedine, quoniam periit ab ore vestro.”
|
|
Deinde secundo:
|
“Plange quasi virgo accincta sacco super virum pubertatis tuae. Periit
sacrificium et libatio de domo Domini,”
|
|
etc. Deinde tertio:
|
“Accingite vos et plangite sacerdotes, ululate ministri altaris;
ingredimini, cubate in sacco ministri Dei, quoniam interiit de domo Dei
vestri sacrificium et libatio,”
|
|
etc. Deinde quarto:
|
“Canite tuba in Sion, ululate in monte sancto meo. Conturbentur omnes
habitatores terrae,”
|
|
etc. Quatuor istas inclamationes secundum regnorum quatuor fieri
pressuras arbitramur, de quibus jam dictum, et adhuc plenius per ordinem
dicendum est. Nam quod deinde sequitur: Nunc ergo dicit Dominus:
|
“Convertimini ad me in toto corde vestro, in jejunio, et fletu, et
planctu,”
|
|
Evangelicam poenitentiae praedicationem praecinit ac personat, quae
primo Hierosolymis incoepta, deinde in omnes gentes praedicata est. Nunc
jam ad ordinem revertamus.
|
“Gens enim, inquit, ascendebat super terram meam fortis et
innumerabilis.”
|
|
Quomodo
quae erucae comparatur sive locustis? Sed vere, ut jam dictum est, gens
vel regnum Assyriorum sive Babyloniorum, vere fortitudinis Dei respectu,
jure exiguis, et segnibus comparatur vermiculis, attamen contra
Judaeorum imbecillitatem veraciter gens fortis praedicatur et
innumerabilis. Proinde et locustam et bruchum et rubiginem et erucam in
hoc eodem propheta Dominus fortitudinem suam nuncupat his verbis:
|
“Et reddam vobis annos quos comedet locusta, bruchus, et rubigo, et
eruca, fortitudo mea magna, quam misi in vos.”
|
|
Est ergo in his quaedam fortitudo Dei, sed non illa fortitudo quae non
possit infirmari; infirma est fortitudo, sed tamen sufficiens contra
infirmitatem hominis, qui ne pulici quidem resistere valet, ut dormire
possit. Itaque non minus locustarum sive erucarum multitudine, quam
ipsum qui per illas figuratur exercitum Chaldaeorum fortem dicas et
innumerabilem. Quid enim locustis innumerabilius et fortius, quibus
humana resistere non potest industria? Protinus fortitudinem gentis
ejusdem exprimit juxta coeptam metaphoram locusticae multitudinis:
|
“Dentes, inquit, ejus ut dentes leonis, et molares ejus ut catuli
leonum.”
|
|
Nam quia locusta dente exiguo nocere consuevit, pulchre genti quam per
locustam figuravit non arma ferrea, sed dentes nocivos adscribit. Miro
autem modo dentes locustae hic dicuntur esse,
Sic et in Apocalypsi
|
“similitudines locustarum similes dicuntur equis paratis in praelium, et
dentes eorum sicut leonum (Apoc. IX).”
|
|
Quam parva corpuscula, quam magnos, quam valentes in ore suo dentes
habere dicuntur. Imo quam infirmi, quam brevis actus homines, quantam
potestatem irato Deo contra populum peccatorem habere permittuntur.
Narratur quippe impietas hostium sub figura locustarum, et rursus sic de
ipsis locustis dicitur, quasi si hostibus comparentur, cum locustas
legeris, hostes cogites; cum hostes cogitaveris, redeas ad locustas.
videlicet gentis locustarum, quae omnia tropice intelligenda sunt,
|
“quasi dentes leonum, et molares illius ut catuli leonum,”
|
|
ut qui multitudine et brevis vitae juvenili saltu locustis coaequantur,
in ferocitate et crudelitate leonibus comparentur. Haec, inquit, gens
|
“posuit vineam meam in desertum,”
|
|
videlicet illam, de qua Psalmista:
|
“Vineam, inquit, de Aegypto transtulisti, ejecisti gentes, et plantasti
eam (Psal. LXXVII).”
|
|
|
“Et ficum meam decorticavit,”
|
|
scilicet eumdem populum Judaeorum, ad quem et ego tandem veni ut ex ea
comederem fructus, et non inveni, maledixique ei et aruit (Marc. XI),
propter perseverantem eamdem sterilitatem, ob quam et illud contigit,
quod eamdem ficum olim talium multitudo locustarum decorticavit.
|
“Nudans, inquit, spoliavit eam, et projecit; albi facti sunt rami ejus.”
|
|
Omnia sub metaphora locustarum dicta noscamus, quae in tantum cuncta
populantur, ut derodant arborum cortices, exutasque projiciant, et omni
virore consumpto albos ramos aridosque derelinquant. Sic factum est, et
sic periit ab ore vestro vinum, o vos habitatores terrae, qui bibitis
vinum in dulcedine, ut expergiscamini vos, ebrii, diutina ebrietate
sepulti, id est, ut recogitet unusquisque vestrum et dicat: Quid feci,
et poenitentiae ad fletum atque ululatum confortamini. Sequitur:
|
“Plange quasi virgo accincta sacco super virum pubertatis tuae [al.
suae], periit sacrificium, et libatio de domo Domini; luxerunt
sacerdotes ministri Domini.”
|
|
Post regnum Assyriorum atque Chaldaeorum sive Babyloniorum, regnum
Medorum atque Persarum Judaeos captivos tenuit. Sub illo regno Neemias
planxit et flevit, quemadmodum ipse inter caetera refert his verbis:
|
“Ego enim, inquit, eram pincerna regis, factum autem in mense Nisan anno
vicesimo Artaxerxis regis, et vinum erat ante eum. Et levavi vinum, et
dedi regi; et eram quasi languidus ante faciem ejus.”
|
|
Haec et caetera quae sequuntur legentes, plane advertimus illi tempori
et rei congruere, quod hic propheta declamans:
|
“Plange, inquit, quasi virgo, accincta sacco, super virum pubertatis
tuae.”
|
|
Quam ob causam?
|
“Periit sacrificium, ait, et libatio de domo Domini, luxerunt sacerdotes
ministri Domini.”
|
|
Denique et istam causam suae moestitiae Neemias idem praemiserat,
dicens:
|
“Et venit Aman unus de fratribus meis ipse et viri Juda, et interrogavi
eos de Judaeis qui remanserant et supererant de captivitate, et de
Hierusalem, et dixerunt mihi: Qui remanserunt et derelicti sunt de
captivitate ibi in provincia, in afflictione magna sunt et in opprobrio,
et murus Hierusalem dissipatus est, et portae ejus combustae sunt igni.
Cumque audissem verba hujuscemodi, sedi et flevi, et luxi dies multos,
et jejunabam et orabam ante faciem Dei coeli.”
|
|
Recte igitur et hic, et quicunque talem ob causam plangebant, assimilari
jubentur virgini plangenti super virum pubertatis suae: flebant enim non
ut illi supradicti, pro eo quod periisset ab ore ipsorum vinum, et non
jam biberent illud in dulcedine, sed pro eo quod perisset et
sacrificium, et libatio de domo Domini in Hierusalem. Porro, Deum qui in
Abraham, Isaac et Jacob despondit sibi virginem sponsam, nulla
idololatriae sorde maculatam, viro pubertatis assimilat, dicendo:
|
“Super virum pubertatis tuae.”
|
|
Vir namque pubertatis sive vir virginis dici quilibet consuevit, qui
virginem sponsam sive uxorem duxit. Secundum hanc similitudinem, et per
Jeremiam redarguendo loquitur Deus:
|
“Non ut Dominum me vocasti et patrem, et principem virginitatis tuae
(Jer. III).”
|
|
Nec vero praetereundum, quod cum dixisset,
addidit,
Denique sub eodem regno Persarum, scilicet et Medorum, cum vellet Aman
omnem Judaeorum qui erant in regno Assueri perdere nationem, eo quod
Mardochaeus non sibi flecteret genu nec se adoraret,
|
“Mardochaeus hoc audiens scidit vestimenta sua, et indutus est sacco,
spargens cinerem capiti, et in platea mediae civitatis voce magna
clamabat, ostendens amaritudinem animi sui (Esther IV).”
|
|
Similiter et caeteri Judaei flebant, et jejunabant, regina Esther prae
caeteris id agente, quae et Mardochaeo verba haec mandavit:
|
“Vade et congrega omnes Judaeos, quos in Susis repereris, et orate pro
me. Non comedatis, et non bibatis tribus diebus ac noctibus, et ego cum
ancillulis meis similiter jejunabo, et tunc ingrediar ad regem (ibid.).”
|
|
Tunc profecto gens ipsa, cui nunc dicitur,
erat amicta sacco, et plangebat super virum pubertatis suae, id est
super Deum patrum suorum, quod offendisset eum. Esther ipsa sic inter
caetera confitente ac dicente:
|
“Peccavimus enim in conspectu tuo, et idcirco tradidisti nos in manibus
inimicorum nostrorum, coluimus enim deos eorum. Justus es, Domine
(Esther XIV).”
|
|
Haec et hujusmodi dicentes, nimirum reminiscebantur etiam terrae optimae
quam dederat eis Deus, et condolebant sibimet quod, ipsis in
captivitatem ductis, terra ipsa vastitatem diutinam pateretur. Recte
ergo subjungitur:
|
“Depopulata est regio, luxit humus, quoniam vastatum est triticum,
confusum est vinum, elanguit oleum. Confusi sunt agricolae, ululaverunt
vinitores super frumento et hordeo, quia periit messis agri. Vinea
confusa est, et ficus elanguit. Malogranatum, et palma, et malum, et
omnia ligna agri aruerunt, quia confusum est gaudium a filiis hominum.”
|
|
|
|