|
Sciendum hoc, et in bonitate de Domino sentiendum, quod neminem dimittat
sive tradat, quo verbo, ut saepe jam dictum est, utitur Apostolus, nisi
quem esse perspicit incorrigibilem, quia videlicet, ut idem Apostolus
ait, Vult omnes homines salvos fieri (I Tim. II), si ipsi velint; sed
forte hic objicit quisquam: Sodomitas, Tyrios atque Sidonios, scivit
poenitentiam posse agere, et tamen dimisit eos. Ait enim ipse: Vae tibi,
Corozaim, vae tibi, Bethsaida; quia si in Tyro et Sidone essent factae
virtutes quae factae sunt in vobis, olim in cilicio et cinere
poenitentiam egissent. Et tu Capharnaum, inquit, nunquid usque in coelum
exaltaberis? Usque in infernum descendes. Quia si in Sodoma factae
fuissent virtutes quae factae sunt in te, forte mansissent usque in hanc
diem (Matth. XI). Quid igitur ad haec dicendum? Quare Tyrios, Sidonios
atque Sodomitas dimisit, et suas in illis virtutes non fecit, si per
virtutes factas poterant revocari et dare cogitationes suas ut
reverterentur ad Dominum? Nunquid idcirco quia salvos illos noluit
fieri, qui, ut ait Apostolus, vult omnes homines salvos fieri? (I Tim.
II.) An, quod verius est, et poenitentiam in cilicio et cinere agere
potuissent, et tamen non dare cogitationes suas ut reverterentur ad
Dominum? Diligenter namque animadvertendum est, quia non paria vel
aequipollentia sunt haec, poenitentiam agere et reverti ad Dominum.
Alioquin Achab regem Israel impium fatebimur reversum fuisse ad Dominum,
quia poenitentiam egit pro sanguine Naboth quem occidit, quia dicenti
sibi Elia in sermone Domini: In loco hoc, in quo linxerunt canes
sanguinem Naboth, lambent et tuum sanguinem, scidit vestem suam, et
operuit cilicio carnem suam, jejunavitque et dormivit in sacco (III Reg.
XXI). Num iste cogitationes suas dedit ut reverteretur ad Dominum? Non
utique quia et si pro sanguine Naboth poenitentiam egit, non tamen a
peccatis Hieroboam, id est vitulis aureis recessit, imo et Baal, quem
Jezabel induxerat, colere non desiit. Egit namque poenitentiam, non ut
aeternum Dei regnum consequeretur, sed ne temporali regno Samariae
privaretur, recepit mercedem suam, mercedem poenitentiae, qualem
quaerebat, ut vivens regno non careret, dicente Domino ad Eliam: Quia
igitur humiliatus est mei causa, non inducam malum in diebus ejus, sed
in diebus filii sui inferam malum domui ejus (ibid.). Sic nimirum
Sodomitae, sic Tyrii et Sidonii, si factae fuissent in illis virtutes,
poenitentiam quidem egissent (Luc. X); verumtamen non in ea intentione
vel fide, ut ad invisibile regnum Dei pervenirent, sed ut in isto
visibili saeculo sicut caeterae civitates permanerent, et in sua pace
florerent. Itaque sciebat quidem Dominus, quod poenitentiam agerent, si
virtutes in illis factae essent; sed nihilominus sciebat quod
cogitationes suas non darent ut reverterentur ad Dominum, atque idcirco
dum haec de illis dicit: Olim in cilicio et cinere poenitentiam egissent
(ibid.), non consequitur quod illos salvos fieri noluerit, sed quod de
tali illorum poenitentia non curaverit, quae non fieret propter Deum
regnumque futurum, sed propter praesentem statum. Igitur quod de isto
dicit: Ego scio Ephraim, et Israel non est absconditus a me; quia nunc
fornicatus est Ephraim, contaminatus est Israel. Non dabunt cogitationes
suas, ut revertantur ad Dominum. Propter quod et dixerat, dimitte eum,
sive unusquisque non judicet et non arguatur vir. Hoc ipsum de omni
homine sentiendum est, tam Judaeo quam Graeco quemcunque Deus
dereliquit, videlicet quod ipse sciat unumquemque non solum qualis nunc
sit, verum etiam qualiter in malo perseveraturus sit, nec daturus
cogitationes suas ut revertatur ad Dominum, atque idcirco derelinquit
vel dimittit eum. Quia nunc, inquit, fornicatus est Ephraim,
contaminatus est Israel. Hoc scio de praesenti sive de praeterito, et
nihilominus scio, nec absconditum est a me de futuro, quia non dabunt
cogitationes suas ut revertantur, sed incorrigibiles permanebunt.
Ephraim Hieroboam dicitur, qui de tribu fuit Ephraim. Israel autem decem
tribus, quae cum illo recesserunt a domo David. Et Ephraim quidem, id
est Hieroboam fornicatum, Israel contaminatum esse dicit, quia videlicet
Hieroboam vitulos aureos fecit, et populus secundum favorem ejus illos
coluit. Quare non dabunt cogitationes suas ut revertantur ad Dominum?
Quia spiritus, ait, fornicationis in medio eorum, et Dominum non
cognoverunt. Magna et vehemens causa, quae hoc satis efficere valeat, ut
nunquam in melius mutent cogitationes suas. Non dixit tantum, quia
spiritus fornicationis in medio eorum, sed addidit, et Dominum non
cognoverunt, praesertim de his, qui scriptam legem acceperunt, atque
idcirco de ignorantia se excusare non possunt. Quid, inquam, est de
talibus dixisse, Dominum non cognoverunt, nisi idem quod de gentibus
Apostolus ait, quia Deum habere in notitia non probaverunt? (Rom. I.)
Itaque non cognoverunt, id est cognoscere noluerunt, vel cognoscentes
contempserunt. Propterea spiritus fornicationis in medio eorum,
propterea traditi sunt in reprobum sensum, quemadmodum et gentiles, ut
facerent ea quae non conveniunt, ac perinde sic traditi, non dabunt
cogitationes suas ut revertantur ad Dominum, portantes justum suae
damnationis judicium. Et ut manifestius fiat quod ait, Dominum non
cognoverunt, idem esse ac si diceret: Cognoscere noluerunt vel
contempserunt; atque propter hanc causam traditos fuisse illos, ut esset
spiritus fornicationis in medio eorum, continuo sequitur; Et respondebit
arrogantia Israel in faciem ejus, et Israel et Ephraim ruent in
iniquitate sua. Arrogantia namque est elatio mentis vel spiritus, qua
usque in Dei comtemptum erigitur, ut cum non cognoscat, id est
cognoscere vel venerari contemnat. Haec arrogantia in faciem illius qui
ejusmodi est, tunc respondet, quando redditur ei quod dignum est. Quid
est illud? Ait Apostolus de gentilibus: Et sicut non probaverunt Deum
habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea
quae non conveniunt. Ista redditio sive retributio mira et terribilis
arrogantiae responsio est, quam et hic propheta breviter insinuat, dum
praemisso: Et respondebit arrogantia Israel in faciem ejus, continuo
subjungit: Et Israel, et Ephraim ruent in iniquitate sua, ruet et etiam
Judas cum eis. His jam per ordinem transcursis, nunc recolendum atque
replicandum est id quod jam plus quam semel diximus, scilicet Apostolum,
commemoratis peccatis gentilium, verissime simili sive aequali culpae
sujectum inclamasse Judaeum, dicendo: Propter quod inexcusabilis es, o
homo, omnis qui judicas. In quo enim judicas alterum, teipsum condemnas:
eadem enim agis quae judicas (Rom. II). Et illam veritatem apostolicam
nullius Scripturae melius vel promptius quam hujus prophetiae testimonio
confirmari posse. Sequitur: In gregibus suis, et in armentis suis vadent
ad quaerendum Dominum, et non invenient; ablatus est eis. Quod hic dicit
in gregibus suis, et in armentis vadent ad quaerendum Dominum, videlicet
Israel et Judas, qui in iniquitate sua corruerunt. Hoc est, quod saepe
dictus Apostolus ait de eisdem, qui, sicut hodie vidimus, tanquam rami
de radice bonae olivae, id est de fide patrum fracti sunt, et ceciderunt
(Rom. XI). Israel vero sectando justitiam in legem justitiae non
pervenit. Quare? Quia non ex fide, sed quasi ex operibus offenderunt in
lapidem offensionis (Rom. IX). Et subinde: Ignorantes enim Dei
justitiam, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti
(Rom. X). Justitia illorum est, quam et statuere volunt, in gregibus et
armentis suis Dominum quaerere, id est greges et armenta certatim
sacrificare, dissimulando se audire, quod econtra ille reclamat, dicens
in David: Non accipiam de domo tua vitulos, neque de gregibus tuis
hircos (Psal. XLIX). Et in Isaia: Quo mihi multitudinem victimarum
vestrarum, dicit Dominus? Plenus sum. Holocausta arietum, et adipem
pinguium, et sanguinem vitulorum, et agnorum, et hircorum nolui. Quis
quaesivit haec de manibus vestris? (Isa. I.) Denique si recte
perpendimus populo ascendenti ex Aegypto, ubi carnes immolare
consueverat, ejusmodi sacrificia non tam jussa fuere quam permissa,
testante ipso, cum dicit in Hieremia (cap. VII): Holocautomata vestra
addite victimis vestris, et comedite carnes, quia non sum locutus cum
patribus vestris, et non praecepi eis in die qua eduxi eos de terra
Aegypti de verbo holocautomatum et victimarum, sed hoc verbum praecepi
eis, dicens: Audite vocem meam, et ero vobis Deus, et vos eritis mihi
populus, et ambulate in omni via, quam mandavi vobis, ut bene sit vobis.
Cum haec ita sint, nimirum, sicut ait hic, vadent quidem in gregibus
suis, et armentis suis ad quaerendum Dominum, sed fiet quod sequitur: Et
non invenient eum, quia videlicet offenderunt in lapidem offensionis, et
in petram scandali (Rom. IX), et pro talium justitia sacrificiorum
decertantes ut illam statuant, justitiae Dei, quae Christus est, non
sunt subjecti. Non ergo invenient eum. Ablatus est eis? Quomodo ablatus
est eis? Num quia de loco ad locum transivit? Non utique, sed quia ipsi
sunt excaecati, et indignos se judicantes aeternae vitae, tali bono sunt
exhaeredati, et collatum est aliis. Nam loco illorum, qui cum essent
naturales rami, propter incredulitatem fracti sunt, et ceciderunt; hi
qui erant velut oleaster, inserti sunt in bonam olivam et fide stant, id
est illis non credentibus gentes crediderunt, quae non sectabantur
justitiam, apprehenderunt justitiam quae ex fide est, et taliter Dominus
vel justitia Dei Christus ablatus est eis. Dicat quis: Quo ergo devenit,
vel quomodo impleta est veritas Dei, qui pactum pepigit cum Abraham, et
cum semine ejus, sicut Scriptura testatur, dicens: In die illo pepigit
Dominus cum Abraham foedus (Gen. XV). Itemque. Et statuam, inquit,
pactum meum inter me et te, et inter semen tuum in generationibus suis
foedere sempiterno, ut sim Deus tuus, et seminis tui post te? (Gen.
XVII.) Ad haec provida prophetici spiritus sapientia dicit: In Domino
praevaricati sunt, quia filios alienos genuerunt. Et est sensus: Si de
pacti ratione agitur, quod cum patribus eorum pepigit Deus, et ejus qui
pepigit veritas requiritur, facile et veraciter excusatur Deus, quia
pactum illud pepigit quidem Deus, sed ipsi praevaricati sunt, id est
irritum fecerunt, sicut dictum est de illis ad prophetam Hieremiam:
Reversi sunt ad iniquitates patrum suorum priores, qui noluerunt audire
verba mea. Et hi ergo abierunt post debs alienos, ut servirent eis.
Irritum fecerunt domus Israel, et domus Juda pactum meum, quod pepigi
cum patribus eorum (Jer. XI). Universos praevaricationis modos breviter
exprimit, dicendo, quia filios alienos genuerunt. Genuerunt, isquam, non
tam carnali procreatione quam spirituali seductione. Nec vero tantummodo
filios alienos genuerunt, sed et ipsi genitores filii alieni
exstiterunt, id est filii quidem carnis, sed non tamen in semine
reputandi vel existimandi sunt. Non enim, inquit Apostolus, omnes qui ex
Israel, hi sunt Israelitae; neque quia semen sunt Abrahae, omnes filii
Dei; sed in Isaac vocabitur tibi semen, id est, non qui filii carnis, hi
sunt filii Dei, sed qui filii sunt promissionis aestimantur in semine
(Rom. IX). Ergo filios alienos genuerunt, id est tales facti sunt, vel
taliter suos instituerunt, vel de illis semen illud, de quo ad Abraham
dictum est: Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII)
scilicet Christus, veraciter dicat: Filii alieni mentiti sunt mihi,
filii alieni insurrexerunt adversum me, et claudicaverunt a semitis suis
(Psal. XVII). Duris corde et incircumcisis auribus parum est hoc omne
malum, quod, sicut sermo propheticus comminatur, non debeant invenire
Dominum, et quod ablatus sit ab eis, transeundo ad fidem gentium, nisi
etiam praesentibus percellantur malis qui praesentia tantum bona
diligunt. Sequitur ergo: Nunc devorabit eos mensis cum patribus suis. Ac
si dicat: Non tantum illud de futuro praeparatur eis malum aeternum,
quod non poterunt invenire Dominum; verum etiam nunc inpraesentiarum
auferentur eis bona transitoria quae sola diligunt, et inferentur mala
temporalia quae sola metuunt, quae sunt partes eorum, partes impiorum:
nam econtra sanctus et justus dicit: Portio mea in terra viventium
(Psal. CXLI). Cum patribus ergo suis, id est cum eis quae sola diligunt,
temporalibus bonis, devorabit eos mensis. Breve tempus, brevis dierum
numerus est mensis, semperque in motu vel mutatione est, praesertim
lunaris, qualem solum noverant ex lege et commutabant hi, contra quos
propheticus hic sermo dirigitur. Unde quoties in Scriptura sacra decima
vel decima quinta die mensis quidpiam gestum vel gerendum legimus, sine
dubio nihil aliud quam decimam vel decimam quintam lunam intelligimus.
Porro, luna ipsa nunquam in eodem statu permanet, sed semper mutatur; et
nunc quidem cremento proficit, donec plena sit; nunc autem decrementum
luminis patitur, donec penitus exstinguatur. Itaque mensis hoc loco
recte intelligitur temporalitas atque mutabilitas mundi vel vitae
praesentis, quae nunc devorabit eos, inquit; quia non solum mala aeterna
in futuro, sed mala quoque praesentia jamjam recipient in praesenti
saeculo tam Israel quam Judas. Quod jamdudum adimpletum videmus. Nam
Israel ex tunc tenetur captivus in terra Assyriorum; Judaei vero,
Babylonica quidem captivitate post annos LXX soluti sunt; sed post,
Romanis agentibus, ceciderunt in ore gladii, et in omnes gentes captivi
ducti sunt, et partes suas, id est terrena quae sola quaerebant bona
perdiderunt, quia noluerunt partem suam esse Dominum. His dictis,
protinus mira prophetici spiritus acrimonia sic inclamat, devorationem
illam jamjam imminere significans, quam praedixerat: Clangite buccina in
Gabaa, tuba in Rama; ululate in Bethaven. Buccina ex cornu animantis
recurvo fit; tuba autem ex aere vel argento in lege fieri praecipitur,
concrepatque in bellis et in solemnitatibus (Num. X). Gabaa et Rama,
civitates sunt in tribu Benjamin sibi vicinae. Haec est Gabaa, in qua
natus est Saul. Rama autem ipsa est, quam rex Israel conatus est
occupare, sicut in libro Regum legitur, ut clauderet exitum et introitum
tribui Juda et Benjamin (III Reg. II). Porro Bethaven in tribu est
Ephraim, quae ante vocata est Bethel. Quia igitur praemiserat superius
decem tribuum et duarum captivitatem, dicens: Nunc devorabit eos mensis
cum patribus suis. Hortatur eos, quasi jam instante vicina captivitate,
ut resonent buccinis, et tubis cohortantes se invicem in communem
luctum; et est sensus: Nolite vestram captivitatem humili voce deflere,
sed buccinis concrepate et tubis, ut omnes audiant qui in circuitu sunt.
Cui sensui bene congruit, quod Gabaa, collis; Rama, excelsa
interpretatur. Dicitur ergo eis: Clangite buccina in Gabaa, tuba in
Rama, id est ascendite in montes et colles, celsaque voce deflete
imminentem vobis captivitatem. Ululate etiam in Bethaven, ubi est unus
ex aureis vitulis, pro quorum veneratione modo captivi tradentur
habitatores ejus. Et pulchre additur: Post tergum tuum Benjamin. Ubi
enim tribus finitur Benjamin, non procul est haec civitas condita in
tribu Ephraim, in posteriori scilicet parte ipsius Benjamin. Itaque cum
de persona tertia in secundam prosilit, dicitque: Clangite buccina in
Gabaa, tuba in Rama, ululate in Bethaven, post tergum tuum in Benjamin.
Mira elocutionis arte, et rem decenter exornat, et instantem tumultum
captivitatis acriter exprimit. Nec moratus eodem spiritus impetu ad
personam tertiam recurrit, ac resilit, et dicit: Ephraim in desolatione
erit in die correptionis. Supra dixerat: Ruet etiam Judas cum eis,
scilicet cum Israel et Ephraim, nunc autem de Juda tacet, et de Ephraim,
id est de decem tribubus dicit: Ephraim in desolatione erit, id est sine
consolatione erit in miseriis captivitatis. Et recte: non enim Judas
quoque tunc temporis sine consolatione habebat esse captivus in
Babylone. Multas quippe consolationes habiturus erat, maxime per
Danielis sociorumque ejus gloriosam sanctitatem, per quos sua magnalia
Deus Judaeorum ostendit, ita ut possent in Deo suo gloriari coram rege
Babylonis, et deinde post annos septuaginta solutione captivitatis erant
consolandi. Ejusmodi consolationibus Israel sive Ephraim in terra
Assyriorum captivus caruit. Recte igitur, ut jam dictum est, Judas hic
praetermissus est, dum dicitur: Ephraim in desolatione erit in die
correptionis, id est decem tribuum populus consolationem ex Deo non
habebit in die vel tempore, quo propter iniquitates suas hostibus
traditus fuerit, quarum iniquitatum maxime auctor exstitit Ephraim, id
est Jeroboam caeterique reges, qui fuere de tribu Ephraim. Cur ita
discerni debuerunt, ut Israel sive Ephraim in desolatione esset, jam
loco alio diximus, quia videlicet aliqui de regibus Judae justi fuerunt,
ut David, Ezechias et Josias, aliqui vero, et si peccaverunt colendo
deos alienos, conversi sunt, et poenitentiam egerunt, ut Manasses, et
sub aliis quoque regibus suis populus Juda reversus est ad cultum Dei.
Regnum autem Israel, id est decem tribuum, pro quibus cunctis hic
ponitur Ephraim, ex quo reges illi fuere orti, nullus omnino a peccatis
Jeroboam recessit, id est a vitulis aureis, quos ille fecit. Idcirco et
paulo supra Dominus dixerat: Ego scio Ephraim, et Israel non est
absconditus a me; non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad
Dominum. Mox ne cui dubitare vacet de veritate comminantis, sequitur et
dicit: In tribubus Israel ostendi fidem. Ac si dicat: Quaecunque
hactenus promisi, vel comminatus sum Israeli, effectum habuerunt, et in
omnibus me ostendi veracem. Ergo et de hoc sermone nemo sibi blandiatur,
tanquam sermo sit incertus, quia profecto sicut in caeteris, ita et in
isto fidelis et verax comprobabor esse Deus. Sequitur: Facti sunt
principes Juda, quasi assumentes terminum, super eos effundam quasi
aquam iram meam. Calumniam patiens Ephraim fractus judicio, quoniam
coepit abire post sordes. Hoc quod nunc dicebamus Judam aliquoties suas
terminasse iniquitates, Ephraim vero perpetuasse scelus idololatriae,
atque idcirco Judae quidem captivitatem debuisse terminari, Israelis
vero sive Ephraim non debuisse finiri, verbis praesentibus placet
intelligi, ac si dicat Veritas vel Justitia Dei: Idcirco, ut in exordio
prophetiae hujus dixi, domui Juda miserebor (Ose. I), quia facti sunt
principes Juda quasi assumentes terminum, et idcirco non addam ultra
misereri domui Israel (ibid.), quia coepit abire post sordes, et sicut
jam dixi, non dabit cogitationes suas, ut assumat terminum, ut cesset
ire, ut terminet ipsas sordes. Juxta hunc sensum illud, quod ait: Super
eos effundam quasi aquam iram meam, profecto magnam in ipsa ira sonat
misericordiae memoriam. Etenim captivitas Judae fuit quidem ira peccatis
debita; sed sicut aqua visibilis mundare solet sordes corporeas, sic
illa captivitas eadem mundavit populi peccata, ut jam non superesset in
quibusdam, videlicet in tribus pueris quippiam peccati, propter quod in
Babylonica fornace laedi deberent eorum corpora (Dan. I). Igitur quod
ait: Facti sunt principes Juda, quasi assumentes terminum, sic intelligi
libet, ac si diceret: Viis suis pessimis terminum posuerunt, quod reges
Israel non fecerunt, atque idcirco ira mea, id est praesens captivitas
sic erit illis quasi aqua, id est proficiet ad emundationem peccatorum.
Econtra Ephraim calumniam patiens, id est captivus ductus ab Assur
calumniante illum factus est et cecidit judicio, id est causa ejus
promerente aliter judicatum est apud Deum, ut non solvatur captivitas
ejus, sed perpetuetur in terra Assyriorum. Quare? Quoniam coepit abire
post sordes. Gravissime dictum, quoniam coepit abire post sordes, atque
subaudiendum est, sordescere non desinet, juxta illud: Et qui in
sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. XXII). Cum enim dicit, coepit
consummationem sordium, nondum esse innuit, quamvis maximae sordes
fuerint illi vituli aurei, quos Jeroboam fecit, et ille Baal, quem
Jezabel impia superinduxit. In illis jam sorduerat Israel, erantque
magnae sordes, et tamen non dixit, quoniam abiit, sed quoniam coepit
abire post sordes, nimirum subintelligi volens quia sicut coeperat, ita
et in sordibus etiam perseveraret, neque daret cogitationes suas ut
rediret, et earumdem sordium emundationem quaereret. Ad haec subjungit:
Et ego quasi tinea Ephraim, et quasi putredo domui Juda. Mira clementia
Ephraim post sordes, quae verae sunt sordes, abiit; ego autem qui gloria
ejus esse poteram, quasi sordes, imo quasi tinea et quas putredo visus
sum illi, etenim erubuit me cum gentibus confiteri, quasi leges meae
contemptibiles sint. Exempli gratia: Circumcisio signum fidei,
respicientis in illud semen quod Abrahae repromisit. Haec et caetera
sanctae legis obsequia, quae gentium vicinarum garrulitas irridebat,
secreta nesciens mysteria, sicut porci conculcare solent margaritas,
Ephraim observare erubuit, ac perinde quasi tinea et quasi putredo
reputatus sum illi, ut erubesceret confiteri gloriam nominis mei,
quemadmodum tinea capitis ab homine nimis verecundo circumtegi solet
atque operiri. Et vidit Ephraim languorem suum, et Juda vinculum suum,
et abiit Ephraim ad Assur, et misit ad regem ultorem, et ipse non
poterit sanare vos, nec solvere poterit vos a vinculo, quoniam ego quasi
leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Ego ego capiam, et
vadam, et tollam, et non est qui eruat. Vadens revertar ad locum meum,
donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. Mira male videntis
exprobatio. Ephraim languorem suum, et Judas vidit vinculum suum, atque
tam magnum ille suum languorem existimavit, et ille tam forte vinculum
suum reputavit, ut nullatenus a Deo patrum suorum Abraham, Isaac et
Jacob, curari posset aut solvi, et idcirco ad Assur quasi ad fortiorem
Deo, confugit, munera mittens illi. Legi namque in libro Regum, quia sub
rege Manahen, qui decem tribubus praefuit, Israel Assyriis dona
transmisit, ut eum a Damascenis hostibus liberaret. Judas quoque sub
rege Achas misit munera Teglathphalasar, ut eum liberaret de oppressione
regis Damasci (IV Reg. XV). Nimirum uterque male vidit, et ille
languorem suum, et iste vinculum suum; nam si bene vidissent, scirent id
quod sequitur: Et ipse non poterit sanare vos, nec solvere vinculum
vestrum, imo convertentur vobis in adversarios, et tanquam in Dei
desertores facient ultionem. Unde et signanter, cum dixisset: Et misit
ad regem, addidit ultorem, vehementer illius populi redarguens
insipientiam, qui cum irato Deo molitur sibi acquirere hominem
auxiliatorem, incurrit eumdem Dei ultorem, qui desertores Dei ducat in
captivitatem, tanquam Deo juraverit facere ultionem. Idcirco dicit:
Quoniam ego quasi leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Et
est sensus: Licet perrexerint ad Assur, et munera miserint illi, ut
illos liberaret, tamen sanare eos non poterit, nec solvere vinculum
captivitatis eorum. Ostendam enim quod me adversante vanum sit omne
humanum consilium, imo quod irato me spes posita in homine vertatur in
contrarium, dum ab illis captivi ducentur, quos sibimet paraverant
habere refugium, et quia vindex Deus hoc egit, Deus, inquam, hoc agere
consuevit, ut ad quem confugit, ab eodem potissimum capiatur, atque
elidatur is qui a Deo refugiens atque recedens ad hominem confugit, sive
daemonum in simulacris auxilia requirit. Verumtamen quod protinus ait:
Ego ego capiam, et vadam, tollam, et non est qui eruat, in bonam
accipere partem, pulcherrimum atque rationabile est. Nam postmodum ipsi
qui a Domino capiuntur, cujus utique captura bona est et salubris,
taliter dicunt: Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse cepit, et
sanabit nos (Ose. VI). Igitur secundum bonam captivitatem, de qua et in
psalmo scriptum est: Ascendisti in altum, cepisti captivitatem (Psal.
LXVII), sive ascendens in altum, captivam duxit captivitatem, locum
praesentem pertractemus. Recitatis hactenus peccatis, et demonstrato,
quod Deo propter eadem peccata irato salvare sive sanare nemo possit,
tandem seipsum Salvatorem venturum ad sanandum eos, qui ad ipsum
confugiunt, hoc modo repromittit: Ego ego capiam. Ego, inquam, quasi
leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda, tandem capiam et
vadam. Capiam dicit, et quod capiat non exprimit. Verum, sicut jam
dictum est, hi qui revertuntur ad Dominum, revertendo exprimunt, quid
capiat dum dicit: Quia ipse cepit et sanabit nos. Ergo cum dicit: Ego
ego capiam, promittit se capere nos, capere naturam nostram, ut fiat
homo. Proinde respiciamus cursum ejus, qui nos cepit, et tunc liquido
prospiciemus cursum sermonis hujusmodi, qui taliter procurrit: Ego ego
capiam, et vadam, tollam, et non est qui eruat. Vadens revertar ad locum
meum, donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. In tribulatione mane
consurgent ad me, dicentes: Venite, revertamur ad Dominum, quia ipse
cepit, et sanabit nos, percutiet et curabit nos. Vivificabit nos post
duos dies, in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus,
sciemus, sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Salvator noster Christus,
qui haec loquitur, sic fecit. Cepit nos et abiit, quemadmodum dicit: Ego
ego capiam, et vadam. Capiens namque naturam nostram, id est homo
factus, transivit ex hoc mundo per passionem mortis. Unde et ejus
evangelista dicit: Sciens Jesus quia venit hora ejus, ut transeat ex hoc
mundo ad Patrem (Joan. XIII). Item: Sciens quia a Deo exivit, et ad Deum
vadit (ibid.). Deinde cum taliter isset, tulit praedam inferni,
quemadmodum dixerat: Cum fortis armatus custodit atrium suum, in pace
sunt omnia quae possidet. Si autem fortior illo superveniens vicerit
eum, universa arma ejus auferet, in quibus confidebat, et spolia ejus
distribuit (Luc. XI). Cum ergo dixisset: Ego ego capiam, et vadam, bene
continuo subjunxit: Tottam, et non est qui eruat. Ac si dicat: Ego
naturam hominis assumam, et ad mortis passionem vadam, et electos meos,
nemine valente resistere, de inferni claustris eripiam, ego illa leaena,
ego ille catulus leonis, quem longe ante Jacob patriarcha intuens,
dixit: Catulus leonis Juda ad praedam, fili mi, ascendisti. Requiescens
accubuisti ut leo et quasi leaena (Gen. IV). His peractis, resurgens ex
mortuis, abiit in coelum unde venerat, et sedet ad dexteram Patris.
Postquam ergo dixit: Ego ego capiam, et vadam, tollam, et non est qui
eruat, bene continuo subjunxit: Vadens revertar ad locum meum. Locus
quippe ejus est ille sedes majestatis, ille consessus Dei Patris, ubi
captivam duxit captivitatem (Psal. LXVII), quam cepit ubi peregrinam
collocavit naturam hominis, cujus origo non coelum, sed terra; cujus
patria sive locus originalis non altitudo coelorum, sed pulveris
exiguitas est. Ad illum locum reversus, faciem suam ab illo populo, cui
haec Scriptura loquitur, abscondit, donec plenitudo gentium subintroeat,
et sic omnis Israel salvus fiat. Cum ergo dixisset: Vadam et revertar ad
locum meum, bene continuo subjunxit: Donec deficiatis, et quaeratis
faciem meam. Donec deficiatis, inquit, illa nimirum defectione, qua
illos nondum defecisse, Apostolus gemens dicit: Ignorantes enim
justitiam Dei, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt
subjecti. Finis enim legis Christus ad justitiam omni credenti (Rom. X).
Quod ergo dicit: Donec deficiatis, et quaeratis faciem meam, idem est ac
si dicat: Donec desinatis velle vestram statuere justitiam, et gloriari
in operibus legis, et credatis in me, solam quaerentes justitiam Dei,
justitiam fidei. His dictis protinus de omnibus, tam Judaeis quam
gentilibus, quicunque poenitentiam acturi, et in Christum credituri, et
per fidem ejus erant justificandi, idem ipse dicit: In tribulatione sua
mane consurgent ad me. Subauditur dicentes:
|
|