LIBER PRIMUS.


CAPUT SINGULUM

“Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abraham (Matth. I):”

liber iste, liber coelestis est; et econtra liber generationis Adam, liber terrenus est, de quo sic scriptum est:

“Hic est liber generationis Adam in die qua creavit Deus hominem, ad similitudinem Dei fecit illum, masculum et femiminam creavit eos, et benedixit illis, et vocavit nomen eorum Adam, in die de quo creati sunt (Gen. V).”

“Sicut primus ille homo de terra, terrenus; novissimus vero iste de coelo, coelestis (I Cor. XV)”

ita liber ille generationis Adam, liber terrenus, et iste liber generationis Jesu Christi, liber est coelestis. In illo libro terreno omnes reprobi scripti sunt, juxta illud:

“Domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur: recedentes a te, in terra scribentur (Jer. XVII).”

In isto scripto scripti sunt omnes electi, quibus ipse Dominus:

“Gaudete, inquit, quia nomina vestra scripta sunt in coelis (Luc. X).”

Et omnes quidem, tam electi quam reprobi, in terra sive terreno libro conscripti fuerunt, ex peccato primi illius hominis, in quo omnes peccaverunt: sed per justitiam novissimi hujus hominis, omnes electi transcripti sunt in libro vitae, libro generationis Jesu Christi, per quem justificati sunt (Rom. V). Quomodo in isto tali libro transcripti sunt? Nimirum credendo in hunc Jesum Christum, quemadmodum de primo patrum generationis hujus Abraham scriptum est:

“Credit Abraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam (Gen. XV; Rom. V).”

In quo enim credidit Deo ut justificaretur, nisi in promissione seminis, quod est hic idem Jesus Christus? Dixerat enim illi Deus:

“Suspice coelum et numera stellas, si potes; sic erit semen tuum (Gen. XV).”

Et in hac promissione fuerat egressus de terra et de cognatione sua:

“In semine tuo benedicentur omnes gentes (ibid.),”

quod Christus est. Cum igitur audis,

“Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii Abraham, Abraham genuit Isaac (Matth. I),”

etc., ne parvum tibi facias librum hunc, non illud solum attendas quod Abraham secundum carnem genuit Isaac, et Isaac secundum carnem genuit Jacob, similiterque de caeteris: sed hoc potius, quod et Abraham secundum promissionem genuit Isaac, et Isaac secundum promissionem genuit Jacob. Hoc namque animadverso, prolixius liber et grandis pagina per singulas fere genituras apparet, dum promissionis verbum in memoria repositum, recogitare facit quid et qualiter ad illos Patres sanctos Deus locutus est. Jam hic considerandum est de hoc ipso generationis libro, quod ita terminatus est:

“Jacob autem genuit Joseph (ibid.).”

Nonne illam potuisset lineam sequi qua perveniret ad eum qui Mariam secundum carnem genuit, nisi potiorem illam aestimaret genituram, quae est fidei sive promissionis; quae est auditio sive observatio Verbi Dei? Siquidem et ipse Dominus hoc attestatur, nosque cognoscere vult, qui, ubi extollens quaedam mulier vocem de turba, dixit:

“Beatus venter qui te portavit, et ubera quae suxisti.Quinimo,”

ait,

“beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud (Luc. XI).”

Et alibi:

“Quicunque enim fecerit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse meus et frater et soror et mater est (Matth. XII).”

Felices itaque quorum etsi caro patres sive generationem Jesu Christi non contingit, anima tamen audiendo et custodiendo verbum Dei, mater facta est ejusdem Jesu Christi: felicissimi vero, qui utroque modo patres sive parentes sunt tanti filii, quorum notissimi sunt hi duo magni patriarchae, quorum nomina sic insigniter enuntiantur in capite libri hujus filii David, filii Abraham. Et de genitura quidem carnis veritas nostra assertione non indiget, quod secundum illam beata Virgo Maria ipsorum filia sit vel fuerit: de illa vero, qua secundum fidem sive observationem verbi Dei quaelibet anima sit mater ejusdem Jesu Christi, non superfluum est memorare, quomodo illorum filia fuerit: videlicet habendo fidem, habendo humilitatem, facta est filia Abraham, filia David; habuit enim fidem, quae angelo, sibi inaudita cunctis saeculis evangelizanti, imo Deo, cui Abraham crediderat, loquenti sibi per angelum, velociter credidit (Luc. I). Habuit humilitatem, quae ancillam audiens et credens sese fieri matrem Domini, professa est:

“Ecce, inquiens, ancilla Domini (ibid.),”

secundum similitudinem patrum suorum jam dictorum Abraham atque David: quorum quanta fuerit humilitas ex ipsorum verbis palam innotescit. Denique pater ejus Abraham, dum Deus cum ipso, et ipse cum Deo sermocinaretur, et amicus haberetur, inter caetera dixit:

“Quia semel coepi, loquar ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis (Gen. XVIII).”

Porro David cum esset unctus rex electione Domini, et Saul persequeretur eum.

“Quem persequeris, ait, rex Israel? quem persequeris? Canem mortuum et pulicem unum (I Reg. XXIV).”

Jam denique intus docuerat eos Deus invisibilis, qui ex eis nasciturus erat homo visibilis, mitis et humilis, sicut dicturus erat ipse:

“Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI);”

similemque sibi matrem praeparaverat, quae veraciter diceret:

“Quia respexit humilitatem ancillae suae (Luc. I).”

Considera nunc initium hoc sive caput Evangelii, quantis vel qualibus titulis illustratum sit.

“Liber generationis Jesu Christi, filii David, filii Abraham.”

Quatuor insignia sunt notissima gloriae et honoris hujus filii hominis, quia Deus est et homo, rex et sacerdos. Si rite consideres, nihil horum hic tacitum est. Nam ipso nomine, quod est Jesus, id est Salvator, cujus nominis sive vocabuli causa est, quia salvat a peccatis, dicente angelo ad Joseph:

“Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum (Matth. I);”

ex ipso, inquam nomine, quod est Jesus, ex ipsa causa nominis, quae est salvare a peccatis, quod facere est solius Dei, Deus esse asseritur, Deus verus esse cognoscitur. Porro sequenti nomine, quod est Christus et interpretatur unctus, praedicatur unctus Rex, unctus Sacerdos, Rex et Sacerdos, qui patribus suis jure successit, patri regi, patri sacerdoti, regi David, Abrahae sacerdoti, quod praedicat hic titulus rutilans, et taliter enuntians,

“Filii David, filii Abraham.”

Rex namque David, sacerdos Abraham fuit quippe qui obediens et fidelis filium suum Deo in holocaustum obtulit (Gen. XXII). Primogenitus quippe fuit Thare patris sui, et secundum morem, quo primogeniti usque ad id temporis sacerdotes fuisse traduntur, ipse sacerdos fuit, et post illum Isaac, sed haec primogenita Esau propter gulam perdidit (Gen. XXV). Horum patrum sive patriarcharum, qui utique homines fuerunt, iste filius et ipse homo est, sive Filius hominis, quia veram de carne illorum carnem assumpsit. Sunt igitur quatuor, ut jam dictum est, insignia praesenti titulo spectanda, quia Deus est et homo, Rex atque Sacerdos.

“Hic homo et in Sion natus est, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal. XLVI, LXXXVI).”

Iste Sacerdos semetipsum obtulit, et sacrificatus est tanquam vitulus. Iste Rex tanquam leo sive catulus leonis, ad praedam ascendit (Gen. XLIX), apertis in morte sua dormiens oculis, et, spoliato inferno, surrexit a mortuis. Hic Deus, ut aquila volans, super omnes coelos ascendit. Secundum quatuor ista naturae vel officii sui nomina, quatuor nobis sacramenta pietatis necessario credenda proposuit, scilicet incarnationis sive nativitatis, passionis, resurrectionis, ascensionis, quorum nullum Christiano ignorare licuit unquam aut licebit. Ex istis cognoscitur Jesus Christus qualis sit, scilicet vere bonus, et vere fortis, quia tanquam bonus propter nos homo fieri et passionem subire voluit, et tanquam vere fortis, victa morte, resurrexit et in coelum ascendit. Et quia talis exinde cognoscitur ecce quatuor unius animalis facies intuemur, ubi Ezechiel propheta loquitur:

“Similitudo vultus animalium, vultus eorum facies hominis et facies leonis, facies vituli et facies aquilae desuper (Ezech. I).”

Nam, licet quatuor animalia dixerit, in primis tamen animal unum vult intelligi, quemadmodum longe infra, cum dixisset:

“Facies una facies cherub; et facies secunda facies hominis; et in tertia facies leonis; et in quarta facies aquilae; ipsum est, ait, animal quod videram juxta flumen Chobar (Ezech. X).”

Animal unum, unus est Jesus Christus; quatuor facies sive quatuor animalia, quatuor jam dicta sunt unius ejusdemque Jesu Christi sacramenta. Facies istae fulgent super justos, quia Jesus Christus videt eos, sicut scriptum est:

“Oculi Domini super justos (Psal. XXXIII),”

et videndo illo conformes facit sibi, sive cuilibet ex istis faciebus suis, multo efficacius quam specular penetrat, suamque in illo imaginem format. Vidit justum beatum Matthaeum, sicut ipse de semetipso:

“Cum, inquit, transiret Jesus, vidit hominem sedentem in teloneo, nomine Matthaeum (Matth. IX);”

vidit, inquam, istum sol verus, et in speculari pectoris ejus faciem formavit hominis; vidit alium et in illo figuravit faciem suam, faciem leonis; vidit alium, et in illo expressit faciem aquilae volantis. Isti sunt quatuor evangelistae, qui secundarie quatuor animalia dicuntur. Nam prima quatuor quae jam dicta sunt, sacramenta, quatuor facies sunt, et animal unum est Jesus Christus. David hunc hominem sive hominis mysteria; hominis, inquam, et sacerdotis, regis et Dei sacramenta mirabiliter ore prophetico simul cum Psalterio decachordo cecinit calamoque conscripsit, et ipsa quatuor vocabula, Deum, hominem, regem, sacerdotem, pariter expressit. Exempli gratia:

“Homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal. XLVI, LXXXVI),”

illic hominem enuntiavit.

“Ascendit Deus in jubilatione (Psal. XLVI),”

illic Deum hanc ipsam personam nuncupavit, nam qui descendit, ipse est et qui ascendit (Joan. III).

“Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus (Psal. II).”

Item:

“Domine, salvum fac regem (Psal. XIX);”

“Domine, in virtute tua laetabitur rex (Psal. XX);”

et alibi:

“Quis est iste rex gloriae; Dominus virtutum ipse est rex gloriae (Psal. XXIII):”

illic regem pronuntiavit.

“Juravit Dominus et non poenitebit eum, tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX):”

illic sacerdotem edixit. Itidem sacramenta sive mysteria hominis sive seminis Abrahae; Dei, sive volantis aquilae; sacerdotis, sive vituli; regis, sive leonis. Sacramenta, inquam, sive mysteria incarnationis, vel nativitatis, passionis, resurrectionis et ascensionis ejusdem Jesu Christi Filii sui, prophetico, ut jam dictum est, et corde concepit, et ore peperit anima hujus beati David, cunctisque venturis post se saeculis legenda vel canenda conscripsit. Hoc Abraham non fecit, licet propheta fuerit, quippe qui nec litteras habuit. Primus namque Moses longe post illum, scribente digito Dei, litteras accepit (Exod. XXIV, XXXII). Recte igitur, licet Abraham fuerit anterior quam David, non dixit evangelista, Jesu Christi filii Abraham, filii David; sed ordinem praeposterans,

“filii David, inquit, filii Abraham.”

Praeterea et illud sciendum, quia cum isti duo sint patres, ad quos ejusdem Jesu Christi promissio facta est, verbum ejusdem promissionis ad David non parum auctum est. Nam ad Abraham dictum est:

“In semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII);”

ad David:

“De fructu ventris tui ponam super sedem meam (Psal. CXXXI).”

Plus est esse regem seminis Abrahae quam esse semen Abrahae. Unde recte dixerim quia verbum promissionis non parum auctum est ad David. Sed et hoc inferam quia plus est esse patriarcham, regem, prophetam atque psalmistam, quod fuit vel est David, quam esse tantummodo patriarcham et prophetam, quod fuit vel est Abraham. Ita per omnia rationabiliter divinus evangelista providit, ut dicere mallet,

“filii David, filii Abraham,”

quam filii Abraham, filii David. His in titulo latius praemissis, nunc in ipsum generationis librum pergendum est.

“Abraham genuit Isaac, Isaac autem genuit Jacob.”

De utroque cum dicit,

“genuit,”

perpulchrum est subintelligere quem in promissione accepit, et in sacerdotem Deo sacravit. Quae pars decoris sive geniturae decentis, maxime decet libro generationis Jesu Christi, quia videlicet quemadmodum Apostolus dicit:

“Non qui filii carnis, hi filii Dei; sed qui filii sunt promissionis, aestimantur in semine (Rom. IX).”

Quomodo Isaac quem genuit Abraham, et Jacob, quemgenuit Isaac, non filii carnis, sed filii sunt promissionis? Videlicet quia non solummodo susceperunt haereditatem paternae fidei, verum etiam non tam usu naturae, quam dono gratiae provenit hoc ipsum quod geniti sunt. Denique et Abraham sterilem conjugem Saram, et Isaac sterilem habuit Rebeccam.

“Deprecatus est, ait Scriptura, Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis, qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebeccae (Gen. XXV).”

Et Isaac quidem filium suum Jacob sacerdotem verbo sacravit, indutum vestibus Esau valde bonis, quas Rebecca apud se habebat domi, in quibus ille cum esset primogenitus secundum morem, de quo jam supra dictum est, debuerat sacerdotio fungi; ipse autem, videlicet Isaac, ut verbo consecraretur vel benediceretur a patre, opus non erat, quia cum fuisset oblatus in holocaustum Domino, in typum hujus filii venturi Jesu Christi, ex tunc plus quam sacerdos erat, id est, non tantum sacerdos, verum et hostia. De eo quod jam dixi, quia et Abraham Isaac, et Issac Jacob in promissione accepit, Apostolus ita scribit:

“Promissionis enim verbum hoc est: Secundum hoc tempus veniam, et erit Sarae filius. Non solum autem illa, sed et Rebecca,”

et caetera usque ad id.

“Non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei: Quia major serviet minori, sicut scriptum est: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Rom. IX).”

“Jacob autem genuit Judam et fratres ejus.”

In generatione Judae et fratrum ejus cessavit mos ille antiquus, quo, ut jam dictum est, eatenus primogeniti sacerdotio fungebantur. Ruben quippe, qui erat primogenitus, ipse peccavit, et propterea benedictionem sacerdotalem non promeruit, imo diminutionem acquisivit.

“Effusus es, inquit pater, sicut aqua, non crescas, quia ascendisti cubile patris tui, et maculasti stratum ejus (Gen. XLIX).”

Nec vero ita cessavit prior ille mos sacerdotii, ut saltem junior quisquam ex illis fratribus sacerdotio fungeretur, velut idem junior Jacob amoto Esau, sed et ipsum sacerdotium omnino cessavit, quandiu in Aegypto fuerunt, ubi vendiderant Joseph fratrem suum, usque dum vociferantibus illis ad Dominum et dicentibus:

“Eamus et sacrificemus Domino (Exod. V),”

surgeret sacerdos Aaron frater Mosi, de tribu Levi. Tribum illam tulit Dominus pro cunctis primogenitis filiorum Israel, fueruntque filii Levi interim sacerdotes et ministri scriniarii pro cunctis primogenitis, donec veniret primogenitus iste filius hominis, sacerdos, gloriae et honoris, suumque amotis vicariis susciperet sacerdotium. Quod innuens divinus evangelista, cum dixisset de Maria, quam utique Virginem concepisse narraverat:

“Et peperit filium suum,”

continuo non otiose addidit,

“primogenitum (Matth. I; Luc. II),”

ut subintelligat prudens auditor, et idcirco sacerdotem dignum, in quem dictum est:

“Juravit Dominus et non poenitebit cum, tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX).”

Quis autem ordo Melchisedech fuit, nisi offerre sacrificium panis et vini jure primogeniti? Primogenitus namque fuit Noe, ut doctissimi perhibent, idem, qui alio nomine dictus est Sem. Quae ergo fuerunt primogenita, quae data sunt Joseph? Sic enim in Paralipomenon scriptum est:

“Ruben quippe fuit primogenitus Israel, sed cum violasset torum patris sui, data sunt primogenita ejus filiis Joseph filiis Israel, et non est reputatus in primogenitum (I Paral. V).”

Quae, inquam, fuerunt primogenita quae data sunt filiis Joseph? Nimirum non ipsum sacerdotium quo nullus eorum, ut jam dictum est, in Aegypto functus fuisse legitur, sed illa pars una quam dixit ad eumdem Joseph filium suum, benedicens filiis ejus, et constituens Ephraim ante Manassem:

“En ego morior, et erit Deus vobiscum, reducetque vos ad terram patrum vestrorum. Do tibi partem unam extra fratres tuos quam tuli de manu Amorrhaei in gladio et arcu meo (Gen. XLVIII).”

Partis illius evangelista meminit, cum dicit:

“Venit Jesus in civitatem Samariae, quae dicitur Sichar, juxta praedium quod dedit Jacob Joseph filio suo (Joan. IV).”

Ergo usque ad tempora illa utrumque primogenitis veniebat et honor sacerdotii, et extra fratres suos possessionis una pars. Et quidem benedixit eum Jacob benedictionibus dulcissimis, ita concludens:

“Fiant in capite Joseph et in vertice Nazaraei inter fratres suos (Gen. XLIX).”

Sed quia nihil tale de illo scriptum est quale est, aedificare altare Domino, et invocare nomen Domini (Gen. XII), quod fecisse patres Abraham, Isaac et Jacob, Scriptura patenter astruit, decimasque et hostias offerre (Gen. XXVIII), quod votum primus Jacob Domino vovit, palam constat, quia sacerdotium primogenitorum, sicut jam dictum est, in Jacob cessavit, et interim filii Levi primogenitorum fuere vicarii, donec veniret iste primogenitus et unigenitus virginis, primogenitus et unigenitus Dei. Quoniam intentio praesentis operis juxta propositum tendit ad gloriam et honorem Filii hominis, et quatuor facies, de quibus jam supradictum est, insignia summa sunt ejusdem gloriae et honoris, non praeterire libet quia jam hic in benedictionibus Judae, prima sese offert facies illius animalis, facies leonis. Nam ut Joannes ait in Apocalypsi,

“animal primum simile leoni (Apoc. IV).”

Et quidem Ezechiel prius enuntiat faciem leonis, sed illam esse vel non esse faciem primam, nequaquam dicit, ubi sic ait:

“Similitudo vultus eorum, facies hominis et facies leonis, facies bovis et facies aquilae (Ezech. I).”

Sed et alibi prius neque hominis, neque leonis, sed vituli faciem dicit:

“Facies una, facies cherub (Ezech. X),”

id est bovis sive vituli;

“et facies secunda facies hominis; et in tertia facies leonis (ibid.),”

etc. Cum ergo solus Joannes faciem primam dicit faciem leonis, constat quia non secundum ordinem, quo celebrata sunt sacramenta incarnationis, passionis, resurrectionis et ascensionis Jesu Christi, sed secundum ordinem Scripturae Mosi taliter exprimit:

“Et animal primum simile leoni, et secundum animal simile vitulo, et tertium animal habens faciem hominis, et quartum animal simile aquilae volanti (Apoc. IV).”

Nam ecce primo loco facies leonis:

“Catulus leonis Juda, ad praedam, fili mi, ascendisti. Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena (Gen. XLIX).”

Ecce autem:

“facies secunda, facies vituli,”

quemadmodum dicit:

“Et secundum animal simile vitulo.”

“Si sacerdos peccaverit delinquere faciens populum, vel si omnis turba Israel ignoraverit, et per imperitiam fecerit quod contra Domini mandatum est, offeret pro peccato vitulum immaculatum Domino (Levit. IV),”

et caetera, quae miro modo et ordine vere sacro et mystico figurant sacramentum passionis Jesu Christi; cujus sanguis secundum quod ritus ille significat,

“emundavit conscientiam nostram, ait Apostolus, ab operibus mortuis (Hebr. IX).”

Porro

“facies tertia facies hominis,”

sufficienter exprimitur in Deuteronomio his verbis:

“Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi Dominus Deus tuus (Deut. XVIII),”

etc. Cum enim dicit,

“sicut me,”

nihil illi deesse testatur de veritate naturae humanae. Faciem quartam, faciem aquilae volantis, patenter habemus in verbis istis Cantici Deuteronimii:

“Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans expandit alas suas, et assumpsit eos atque portavit in humeris suis (Deut. XXXII).”

Plane ad gloriam spectat et honorem Flii hominis Jesu Christi, quod non solum prophetae et psalmi, de quibus jam supra dictum est, verum etiam primus ipse Moses, quatuor haec scripsit sacramenta pietatis, quorum sine fide homo non vivit, quorum ex notitia cognoscitur bonitas et fortitudo talis hominis, tanti Dei, talis regis, tanti pontificis. Quae non ignorans ipse,

“quoniam necesse esse, inquit, impleri omnia quae scripta sunt in lege Mosi et prophetis et psalmis de me (Luc. XXIV). Judas autem genuit Phares et Zaram de Thamar.”

Nota historia est quod Thamar nurus fuerit Judae, et quod ex ea genuerit Phares et Zara, nesciens quod esset nurus sua, quae dum concepisset hos geminos, nuntiatum est Judae:

“Fornicata est Thamar nurus tua, et videtur uterus ejus intumescere. Et ille: Producite, inquit, eam ut comburatur (Genes. XXXVIII).”

Nec mora rem cognoscens: Justior me est, quia non tradidi eam Sela filio meo (ibid.). Quis autem nesciat quod ex illa fornicatione nati sunt Judaei, imo et tota fere nobilitas Judaici generis, universa progenies regalis? Quid igitur Judaei, omnibus hominibus molesti, cum molesti essent Deo ac Domino nostro, jactitabant, dicentes:

“Semen Abrahae sumus (Joan. VIII),”

nos ex fornicatione non sumus nati? Et ille quidem:

“Scio, inquit, quia filii Abrahae estis (ibid.),”

non tamen dixit, scio quia ex fornicatione nati non estis. Nam revera fornicata est Thamar, quae concepit eos, et istud commemorando poterat confutare superbos, nisi quod prior ipse facere debuit; quod docet per apostolum suum, dicentem:

“Nemini dantes ullam offensionem (II Cor. VI).”

Porro nebula fornicationis illius, non solum obscurat gloriae et honoris Filii hominis claritatem, verum etiam illustrat bonitatis ejus dignationem, quia sicut pro peccatoribus homo fieri, ita de peccatoribus nasci dignatus est. Hanc ejus gratiam evangelista non parvipendens, nosque eam agnoscere volens, solas ejusmodi mulieres assumit in hac genealogia Salvatoris, quales Scriptura reprehendit, Thamar et Rechab, Ruth et Bethsabe.

“Nam Salmon,”

ait,

“genuit Booz de Rechab,”

quam constat fuisse meretricem, et de ruinis Hiericho salvatam esse per fidem (Jos. II).

“Booz genuit Obed ex Ruth,”

quam constat fuisse Moabitidem. In qua mirabile contigit illud quod cum pugnantibus inter se duabus legis divinae sententiis, ipsa in salutem evasit. Nam lex dicit:

“Ammonites et Moabites etiam post decimam generationem non intrabunt Ecclesiam Domini in aeternum, quia noluerunt vobis occurrere cum pane et aqua in via, quando egressi estis de Aegypto, et quia conduxerunt contra te Balaam filium Beor de Mesopotamia Syriae, ut malediceret tibi (Deut. XXIII).”

Item lex dicit:

“Si fuerit mortuus vir absque liberis, uxorem defuncti frater ejus vel propinquus accipiet, et suscitabit semen fratris sui (ibid. XXV.).”

Itaque lex ipsa quae damnabat eam, quoniam Moabitis erat, suffragabatur illi ut acciperet eam Booz, quoniam uxor propinqui fuerat, et taliter non solum intravit Ecclesiam Domini, verum etiam principalem obtinet memoriam in Ecclesia Domini, ita ut semen quod ex ea suscitatum est, statim secunda generatione generaret David, principem et regem Ecclesiae Domini; siquidem Obed ex ea generatus genuit Jesse;

“Jesse autem genuit David regem.”

Et Booz quidem non solum excusatus, verum etiam justificatus est, ducendo uxorem Moabitidem, etenim lex, ut jam dictum est, justificat eum. At illum qui prior duxerat illam, non lex justificat, sed necessitas excusat, scilicet fames, quae facta fuerat, et propter quam, ut Scriptura refert,

“abiit homo de Bethleem Juda, ut peregrinaretur in regione Moabitide cum uxore sua ac duobus liberis. Ipse vocabatur Elimelech, et uxor ejus Noemi, et de duobus filiis, alter vocabatur Maalon, et alter Chelion. Qui acceperunt uxores Moabitidas, quarum una vocabatur Orpha, altera Ruth: manseruntque ibi decem annis, et ambo mortui sunt (Ruth. I).”

Caeterum, nisi necessitas illos excusasset, nec ipsi uxores ducere debuissent Moabitidas, nec Booz lege teneretur, vel caeterorum aliquis, ut eam acciperet jure propinqui. Econtra sicut peccatrices et alienigenas propter fidem lex Dei assumpsit et evangelista hic nominare dignum duxit, ita quosdam domesticos seminis propter impietatem removit atque rejecit. Ait enim

“Joram autem genuit Oziam.”

Tres de medio succidit, videlicet Oziam, Joas et Amasim. Quam ob causam? Nimirum propter impiissimam Athaliam matrem suam, cujus imitati sunt homicidia, occidendo prophetas Domini, sicut illa et mater ejus Jezabel in Samaria (II Par. XXII). Et quidem Manasses quoque multum sanguinem justum fudit (IV Reg. XXI; II Par. XXXIII). verumtamen reservatus est, quia poenitentiam egit. Et hoc revera multum attinet ad intentionem evangelistae, de qua supradictum est, quia nisi potiorem illam aestimaret genituram, quae est fidei vel promissionis, quae est auditio sive observatio verbi Dei, quam illam quae est carnis, poterat genealogiam sic texere, ut Patrem illum contingeret, qui beatam Mariam secundum carnem genuit. Qualem enim locum habere deberent inter parentes carnis Domini, hi sub quibus nec saltem loqui licuit prophetis verbi Domini? Denique prophetam Domini quia fuit ausus loqui in nomine Domini, prophetam et sacerdotem Zachariam filium Joiadae sacerdotis Joas interfecit, et non est recordatus misericordiae quam fecerat Joiada pater illius secum, sed interfecit filium ejus (II Par. XXV). Post hunc Amasias prophetae dicenti sibi a Domino:

“cur adorasti deos qui non liberaverunt populum suum de manu tua (II Par. XXV), respondit: Num consiliarus regis es? Quiesce ne interficiam te (ibid.).”

Et quidem caeteri quoque praeter David et Ezechiam et Josiam, omnes peccaverunt, verumtamen sub illis prophetare licuit prophetis, quod pertinebat ad hujusmodi genealogiam, quorum unus dicit:

“A timore tuo Domine concepimus et peperimus, Spiritum salutis tuae fecimus super terram (Isa. XXVI).”

Atque idcirco isti soli de memoria praesenti, de libro generationis Jesu Christi repulsi sunt qui verbum audire vel praecones verbi Dei vivere passi non sunt.

“Jacob autem genuit Joseph virum Mariae, de qua natus est Jesus, qui vocatur Christus.”

Ecce scala illa quae in somno Jacob apparuit, quando parentibus obediens ibat in Syriam, ut de sua cognatione acciperet uxorem.

“Ecce, inquam, scala stans super terram, et cacumen illius tangens coelum, et Dominus innixus scalae, qui dixit ad eum: Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac (Gen. XXVIII),”

et caetera. Licet et alius secundum moralem intellectum possit illius scalae sensus utilis, nihilominus tamen scala illa, ista est generatio Jesu Christi: et latera scalae, summi patres vel principes sunt hujus generationis, Abraham atque David, ad quos promissio facta est, cum juramento ejus qui repromisit. Supremus scalae gradus, cui Dominus innixus est, iste est beatus Joseph vir Mariae, de qua Jesus qui vocatur Christus, natus est. Quomodo iste Deus et Dominus huic innixus est? utique tanquam tutori pupillus, quippe qui in hoc mundo sine patre natus est; ita innixus est huic beato Joseph, ut esset infantulo iste pater optimus, ut hujus solatio paterno puer cum Virgine puerpera sustentaretur.

“Omnes ergo generationes ab Abraham usque ad David generationes quatuordecim, et a David usque ad transmigrationem Babylonis, generationes quatuordecim, et a transmigratione Babylonis usque ad Christum generationes quatuordecim.”

Quid sibi vult tam diligens generationum computatio, tam diligenter facta quasi per complexionem sive conclusionem computationis divisio? Num frustra, vel sine rationis pondere taliter digessit vel complexus est generationes evangelista divinus, in quo, vel per quem sine dubio Spiritus sanctus locutus est, quippe qui cum publicanus fuerit, et homo sine litteris, non ab homine, neque per hominem, sed per Spiritum sanctum doctus est, ut scriberet. Sine dubio quidquid loquitur, pondus habet, et hoc ipsum quod nunc ait, vim sensus continet quam non praeterire libet. Arbitramur enim imo et experimento didicimus plerosque mirari, cur benignitas Dei promissionem suam implere, scilicet incarnationem filii sui, verbi sui, mundo exhibere tandiu distulerit. Nimirum qui paratus studet esse vel cupit rationem reddere omni poscenti de justitia fidelis Dei, qui repromisit, ecce per istas [t][e][s][s][a][r][e][s][k][a][iac][d][e][k][aac][d][a][sf] subtiliter animadvertere potest, illud magis esse mirandum, in gloriam et laudem justi, et, ut jam dictum est, fidelis Dei, quod immutabilis perstitit, et stabilis in promisso vel proposito suo permansit, cum ab illis, quibus promiserat, multipliciter et nimis graviter offensus fuerit. Offensiones illas numerus iste quatuordecim generationum triplicatus subtiliter insinuat. Quaerat ergo aliquis: Cur Deus tandiu Christum suum distulit? Cur non primis parentibus, quibus promiserat, continuo dedit? Cur non statim vel in brevi de aliquo illorum B. Virgo nata est, quae Christum conciperet et pareret? Hoc enim desiderabat ille, qui cum mitteretur ad Pharaonem:

“Obsecro, inquit, Domine, mitte quem missurus es (Exod. IV).”

Et continuo sequitur: Iratus Dominus in Mosen ait:

“Aaron frater tuus Levites, scio quod eloquens sit (ibid.).”

et caetera. Ac si diceret: Me dicente, obsecro, Domine, mitte quem missurus es, Dominus iratus erat: et idcirco de eo quod obsecrabat, nec saltem responsum ullum dedit, sed alia dixit. Et quam ob causam Dominus iratus erat? Videlicet propter peccatum domus Abrahae, Isaac et Jacob, quibus promiserat, quia filii Jacob fratrem suum Joseph, per invidiam, in servum vendiderant, et ille quatuordecim annis servierat. Cum enim sedecim esset annorum, tunc venditus est: et quando eductus de carcere stetit in conspectu regis Pharaonis, triginta annorum erat (Gen. XXXVII). Itaque sicut quodam loco justus judex, id est, Dominus dicit:

“Juxta numerum dierum quadraginta, quibus considerastis terram, annus pro die imputabitur, et quadraginta annis recipietis iniquitates vestras (Num. XIV),”

ita et illic justum esse arbitremur judicium, ut diceret:

“Juxta numerum quatuordecim annorum,”

quibus servivit venundatus Joseph, generatio pro anno imputabitur, et quatuordecim generationibus semen, quod promisit patribus vestris differetur, quod est Christus.

“Igitur ab Abraham, inquit, usque ad David generationes quatuordecim.”

subauditur et Christus non venit, et eo usque distulit eum iratus Dominus, unde et Moses loco supradicto congemuit. Porro David, in quem generationes quatuordecim terminatae sunt, cum jam et ipse promissionem accepisset eamdem cum juramento Domini, peccavit et ipse non minus, quam priores illi, Uriam Aethaeum percussit gladio, et uxorem illius tulit, et interfecit eum gladio filiorum Ammon (II Reg. XI). Itaque non minus super hoc irasci debuit Dominus, quam dudum fuerat iratus, et idcirco

“a David usque ad transmigrationem Babylonis, ait, generationes quatuordecim”

et Christus non venit. Porro in transmigratione Babylonis quae poena fuit, transmigratis illis non minoris erat peccati vel criminis, quod reges Juda maximeque Manasses (IV Reg. II), sanguinem innoxium fuderant multum (Matth. II), donec implerent Hierusalem usque ad eos absque peccatis suis, quibus peccare fecerunt Judam, ut facerent malum coram Domino. Igitur te a transmigratione Babylonis, ait, usque ad Christum generationes quatuordecim subauditur, et nisi post tot generationes idem Christus venit. Et quidem tunc temporis funestus Herodes multo sanguine terram cruentabat: sed impietas ejus, generi Abrahae vel semini David imputari non debebat, ut propter illum Christus differretur; quippe qui non Judaeus, sed alienigena erat, utpote, patre Idumaeo, et matre ortus Arabica;

“Jacob, inquit, genuit Joseph virum Mariae, de qua natus est Jesus, qui vocatur Christus.”

Virum Mariae cum dicit, magnum et verum nomen beato Joseph attribuit, quia si est vir Mariae, est et pater Domini. An non et lex hoc edicit, quod ea, quae desponsata est, jam uxor sit?

“Si puellam, inquit, virginem desponderit vir, et invenerit eam aliquis in civitate, et concubuerit cum ea, educes utrumque ad portam civitatis illius, et lapidibus obruentur (Deut. XXII).”

Puella quia non clamavit, cum esset in civitate, vir quia humiliavit uxorem proximi sui. Ergo vir Mariae Joseph, et ipsa uxor illius. Proinde nec iste inepte dixit:

“Joseph virum Mariae,”

nec alius Evangelista mentitus est patrem illum ejus, qui ex ea natus est, Christi appellando:

“Et erant, inquiens, pater ejus et mater ejus mirantes super his quae dicebantur de illo (Luc. II).”

Non solum autem Evangelista Joseph virum Mariae dixit, verum etiam prior angelus, quod aequipollens est, Mariam conjugem Joseph enuntiavit:

“Joseph, inquit, fili David, noli ti ere accipere Mariam conjugem tuam.”

O conjugium verum et sanctum, conjugium coeleste, non terrenum: quomodo enim vel in quo conjugati fuerunt? Nimirum in eo quod unus spiritus, et una fides erat in eis, sola illic desinit corruptio carnis. Propterea verissime dixit apostolus:

“Quia primus homo de terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis (I Cor. XV),”

non quod iste Jesus Christus, qui ex Maria natus est de coelo cum carne venerit, et per Mariam quasi per fistulam transierit, sicut quidam dixerunt haeretici, sed quod conjugum vita sive conjunctio tota fuerit coelestis, et Spiritus sancti amborum conjugalis amor, quorum utique conversatio erat in coelis, in ambolus praesidens, conjugem viri hujus fidei commiserat, et de carne virginis hominem formans paterno viro huic ejus qui nascebatur, infantis amorem penitus infuderit.

“Omnes ergo generationes, ab Abraham usque ad David, generationes quatuordecim,”

etc., ut supra. Quomodo per hominis scalam angeli Dei ascenderunt et descenderunt. Jam enim supra diximus (Genes. XXVIII), quia scala quam vidit Jacob in somnis stantem super terram, etc., acumen illius tangens coelum, angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam, et Dominum innixum scalae, mysterium fuit incarnationis hujus Jesu Christi, et Joseph cujus cura paterna Dominus de Maria natus indiguit, gradum illum scalae fuisse, cui videbatur inniti. Quid ergo significabat, quod angeli quoque Dei ascendebant et descendebant per eam? Nimirum ut subintelligas illud quod non dubium est: quia unus idemque qui de Maria natus est, uno eodemque tempore, quando natus est, et angelis major, et angelis erat minor. Ascendentes ergo vidit angelos, id est Deum habere supra se, in quem desiderant prospicere (I Petr. I), quod revera est ascendere: descendentes vidit eosdem, id est minorem considerare quam se, hominem unum et eumdem, quemadmodum psalmus dicit:

“Minuisti eum paulo minus ab angelis (Psal. VIII).”

An non erat descendere, tanquam ad minorem sive inferiorem, id quod refert Evangelium: quia dum factus in agonia, prolixius oraret, apparuit illi angelus de coelo confortans eum? (Luc. XXII.) Verumtamen eo modo jam non descendunt, non minorem aspiciunt ex quo resurgente illo a mortuis, et ascendente in coelum factum est quod itidem praescriptum fuerat:

“Gloria et honore coronasti eum, et constituisti eum super opera manuum tuarum (Psal. VIII).”

Hic nec illud praeterire libet, quod apud beatum Job de diabolo Dominus loquitur:

“An extrahere poteris Leviathan hamo? Et fune legabis linguam ejus? ”

item:

“In oculis ejus quasi hamo capiet eum (Job XL).”

Haec namque generatio Jesu Christi, ab Abraham usque ad Joseph virum Mariae, de qua Jesus, qui vocatur Christus, natus est, quasi longa piscantis linea est, cui videlicet lineae ferreus hamus subligatus, carne adoperitur, ob hoc ut piscis edulio provocatus quod foris patet, ferro seipsum strangulat, quod intus latet. Divinitas Jesu Christi quasi ferrum diabolo exstitit, et haec ex Maria veram assumendo carnis naturam, ibi fortitudinem suam abscondit, sine dubio futurum sciens quod ille homicida ab initio carnem suam morte appetiturus foret, et ita quasi ferro quod intus latebat captus, atque extractus, foras mitteretur, sicut factum esse credidimus, propter quod et loquimur. Et ista quidem secundum Matthaeum genealogia Jesu Christi, linea est ejus modi: illa vero secundum Lucam sursum ascendens, textura genealogiae prolixioris, revera quasi circulus exstitit: ita ut nihil rectius, quam ejusdem generationis excursum putemus posse intelligi in verbis illis quae itidem ad B. Job Dominus dicit:

“Nunquid pones circulum in naribus ejus? et armilla perforabis maxillam ejus?”

(Ibid.) Quid enim? Nonne cum sic incipit:

“Et ipse Jesus erat incipiens quasi annorum tringinta, ut putabatur filius Joseph, qui fuit Heli,”

et sic finit,

“qui fuit Adam, qui fuit Dei (Luc. III);”

nonne, inquam, initium et finem conjunxit, et circulum fecit? Cum enim uno ductu linea sic flectitur, ut ejus initium et finis conjungantur, nonne circulus, verbi gratia, qua lis est armilla, formatur? Ecce Jesus Christus, de quo sic incoepit:

“Et ipse Jesus incipiens quasi annorum triginta ut putabatur filius Joseph,”

Deus et homo est. Incoepit autem ab homine, et in Deo ductus sui finem fecit. Nonne igitur quasi lineam, sive virgam longe subtilem sive subtiliter longam auream, sive ferream, a Jesu Christo incoepit, et in Jesum Christum reduxit, dicendo

“qui fuit Adam, qui fuit Dei,”

cum unus idemque Jesus Christus, Deus et homo sit, nec alterius plasma fuerit Adam, quam hujus Dei? Verum igitur, o diabole, iste est circulus, quem Deus in naribus tuis posuit: ista est armilla, qua maxillam tuam perforavit. Junxit se initium fini, id est Deus homini, et ita haec, scilicet initium et finis, occurrerunt sibi in utero Virginis, ut nares tuas transfixas teneret firmiter circulus inflexibilis, et maxillam tuam voracem perforaret armilla talis, armilla gloriae et honoris, unde nunc usque fatuus traheris, et quod avide momorderas, retinere non valens, per maxillae foramen emittis. Ubi vel quando haec initii atque finis conjunctio facta sit, et idem Lucas uberius scribit, et iste brevius eloquitur, cum dicit:

“Christi autem generatio sic erat: Cum esset desponsata mater ejus Maria Joseph antequam convenirent, inventa est in utero habens de Spiritu sancto.”

Hic amplius splendet iste liber generationis, et in hoc tota est utilitas libri, omni legenti, vel audienti credere, quia Christi generatio sic erat, quia de Spiritu sancto Maria Virgo priusquam convenirent conceperat. Quam dissimilis generatio haec generationibus caeteris, generationibus quamvis rectorum ut fuit Abraham? ut fuit Isaac? ut fuit Jacob? ut fuit David? Et quidem fuerit aliqua similitudo generationis, quia patres isti omnes steriles habuere conjuges, unde et qui generati sunt, in plerisque factis suis typum gesserunt hujus Jesu Christi qui vere natus est de utero sterili. Quid enim tam sterile, quam virginitas? Septem matres fuisse steriles, sacra Scriptura memorat: Saram, et Rebeccam, Rachel (Gen. XVIII, XXV, XXX), et eam quae peperit Samson (Judic. XIII), Annam matrem Samuelis (I Reg. I), Bethsabe, quae fuit mater Salomonis, uxor Uriae Aethaei (II Reg. XI), et Elizabeth quae peperit praecursorem Domini (Luc. I). Qui ex istis nati fuerunt, magni fuerunt, et in plerisque, ut jam dictum est, factis suis admirabiles quasdam similitudines Domini praetulerunt de virginitate nascituri, quae naturaliter sterilis est, et non parit, videlicet Isaac et Jacob, Joseph et Samson, Samuel et Salomon. Joanne, qui septimus exstitit, major inter natos mulierum non surrexit (Matth. XI), quique ipsum Dominum non tam factis suis, ut caeteri, significavit, quam digito demonstravit. Octava sterilis, id est virginitas, de cognata sua sterili Elizabeth proximum accepit testimonium,

“quia non erit,”

inquit angelus,

“impossibile apud Deum omne verbum (Joan. I; Luc. I).”

Fuerit itaque aliqua, ut dictum est, similitudo in illis, verumtamen rationabiliter hic evangelista dicat:

“Christi autem generatio sic erat.”

Quod est dicere: Cujusque caeterorum generatio sic fuit, ut nullus eorum generaretur aliter, nisi convenientibus viro et muliere, sicut naturae usus est; Christi autem generatio sic erat, ut antequam vir et mulier convenirent, inveniretur mulier in utero habens. Hoc est illud mirabile, et inauditum, quod Jeremias praevidens:

“Et faciet, inquit, Dominus novum super terram, mulier circumdabit virum (Jer. XIII).”

Perspecto hucusque hoc libro generationis Jesu Christi, magnum et evidens ostium apertum est, ad contemplandas per ordinem facies quatuor unius animalis, quod videram, inquit Ezechiel, juxta flumen Chobar (Ezech. I), ita videlicet, ut contemplatio haec summa sit nostri propositi, quod insinuat titulus praefixus huic operi, de gloria et honore filii hominis. Nam idem Ezechiel cum dixisset:

“Et gloria Dei Israel erat super eam,”

videlicet portam domus Domini orientalis, protinus significans quam diceret gloriam Domini,

“ipsum est, ait, animal quod vidi subter Deum Israel juxta fluvium Chobar, quatuor vultus uni (ibid.),”

etc. Jam ex hoc capitulo facies hominis, qualis, quam pulchra, quam gloriosa sit, debet animadverti, cum evangelista dicit:

“Cum esset desponsata mater ejus Maria Joseph, antequam convenirent, inventa est in utero habens de Spiritu sancto.”

Et hoc, inquam, capitulo, et deinceps usque ad passionis ejus seriem quae, ut superius jam dictum est, facies est vituli, considerare libet pulchritudinem faciei hujus, faciei hominis, quantum se ipse ostendere dignabitur: cui corde et ore clamamus:

“Ostende faciem tuam, et salvi erimus (Psal. LXXIX).”

Quanta est haec faciei hujus hominis pulchritudo, quod inventa est mater ejus in utero habens de Spiritu sancto. Magnus hic honor generis humani, quod homo nostrae naturae, nostrae conditionis, passibilis atque mortalis, incarnatus, vel conceptus est de Spiritu sancto, id est non de semine virili, sed de virtute, et operatione sancti Spiritus. Recte ergo facies ista, tantae pulchritudinis conscia, dicit in Canticis canticorum:

“Ego flos campi, et lilium convallium (Cant. II),”

id est honor humani generis, et decus parentum humilium. Tantam pulchritudinem, tantae claritatis margaritam, jam tunc oculis invidis, propalari non expediebat. Ibi enim erat, qui dicere habebat:

“Nolite mittere margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas, et conversi elidant vos (Matth. VII).”

Etenim, ut de caeteris interim taceam, qualis tunc erat porcus Herodes? Quales erant porci omnes ejus funesti satellites? Nonne ergo fuisset hoc margaritam valde splendidam ante porcos mittere, Virginem praegnantem sive parientem de semetipsa praedicare, unde haberet in utero, scilicet de Spiritu sancto? Fieret enim inquisitio unde concepisset, vel a quo impraegnata esset, si virum non habens peperisset. Igitur laudi deputandum est ejus, de quo in utero habebat, scilicet Spiritus sancti spiritus consilii, quod mater ejus desponsata erat, quia vere secundum hoc ipsum nomen vel praeconium quod dicitur, et est spiritus consilii, dignum se fecit, digne providit, ut illa desponsaretur, et per hanc occasionem ab omni quaestione liberaretur. Sponsus vel nomen sponsi coelestibus nuptiis secretum fecit: januas cubiculi clausas custodivit: ita ut non foris omnino pateret transeuntibus lux claritatis, quae intus erat, nisi quantum per subtiles radios ex rimis, sive fenestris obliquis significari non postulabat. Idcirco erat desponsata, idcirco illam sponsum habere Spiritui sancto complacuerat, et quomodo falsus fuit Saul, cum ungeretur rex David, ita falleretur Herodes sive habitans in Herode diabolus, in hoc sacramento regis, et Domini, filii Dei, filii David, incarnati sive nascentis ex utero Virginis. Qualiter falsus fuit Saul cum ungeretur David? Cum diceret Samuel:

“Quomodo vadam? audiet enim Saul, et interficiet me.Vitulum, ait Dominus, de armento tolles in manu tua, et dices: Ad immolandum Domino veni (I Reg. XVI).”

Nimirum juxta hanc similitudinem Spiritus Domini, spiritus consilii ita ordinaverat, ac si diceret in secretis suis: Virum unum de populo accipiat Virgo haec, et sit ei desponsata, ut dum conceperit, et pepererit, dicat, quia virum duxi, quia nuptias celebravi, atque ita sicut Samuelem tunc liberavit immolatio vituli, quasi ob causam nullam aliam venisset in Bethleem, ita Virginem hanc ab omni quaestione liberet existimatio carnalis commercii, quasi nihil aliud in ea natum sit, quam quod solet in conjugio vel de conjugio nasci, verumtamen hoc prius Joseph nescivit, sed post angelo in somnis evangelizante didicit.

“Joseph, inquit, fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam: quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est.”

Timebat enim eam accipere, nolebat eam traducere, sed volebat occulte dimittere.

“Haec ille cogitabat cum esset justus,”

ait evangelista. Et revera hoc erat justi hominis, nec tantum justi, verum etiam pii, quod hinc timebat consentire peccatis alienis, et inde abhorrebat uti permisso vel severitate legis, dicentis:

“Quod si non est in puella inventa virginitas, ejicient eam extra fores domus patris sui, et lapidibus obruent viri civitatis ejus, et morietur, quoniam nefas fecit in Israel, ut fornicaretur in domo patris sui, et auferas malum de medio tui (Deut. XXII).”

Neutrum horum facere, scilicet neque traducere, neque in judicium voluit producere. Hoc unum praeelegit, hoc maluit, videlicet occulte dimittere eam, quod ad perfectam pertinet justitiam. Hic percontari libet: Quare timorem ejusmodi Deus illi evenire permisit? Quare non praevenit? Quare hunc ipsum angelum, quem tandem missurus erat, non misit antea, tunc scilicet, quando misit ad Virginem, quae ei desponsata erat? Videlicet ut tentaretur, et manifestum fieret tam sanctis angelis, quam nobis hominibus de ipso, quod esset justus, et talis, qui digne sic deberet appellari, Joseph fili David. Sic etenim idem pater ejus David maluit exulare, quam uti permisso legis dicentis:

“Diliges amicum tuum, et odio habebis inimicum tuum (Levit. XIX; Matth. V).”

Tradiderat Dominus in manu ejus Saul odientem, et persequentem

“Et nunc, ait Abisai, perfodiam eum lancea in terra semel, et secundo opus non erit.”

Ait ille:

“Vivit Dominus, quia nisi Dominus percusserit eum, aut dies ejus venerit, ut moriatur, aut in praelium descendens perierit, propitius mihi sit Deus, ne extendam manum meam in christum Domini: Et post haec surrexit David, et abiit ad Achis regem Geth, et habitavit cum Achis in Geth (I Reg. XXVI, XXVII).”

Quomodo iste justus Joseph occulte dimittere eam voluit, quam habebat desponsatam, nisi proficisceretur in regionem aliquam, sicut fecit ille David, et sicut propter adversos casus fecerunt plerique alii? Amplius autem ex eo filius David tam insigniter, tali in re, tali in tempore, dignus fuit appellari, dicente angelo,

“Joseph, fili David (Matth. I):”

quia fidem habuit eamdem, quam habuit pater ejus fidelis David: quippe qui prius inaudita credidit, videlicet quod ipsa, quae conceperat, Virgo esset: secundum verba haec ejusdem angeli,

“quod enim in ea natum est de Spiritu sancto est (ibid.),”

etc. Nam promissionis, sive repromissionis, in qua credendo pater Abraham justificatus, et amicus Dei appellatus est (Jac. II), consummatio est hic sermo angeli, quem in somnis accepit, et statim obedivit Deo, credulus, puellae benevolus, eatenus vir justus, exinde justissimus. Spiritus sanctus maxime ex hoc facto suo nominatur, quia

“quod in ea natum est, ait angelus, de Spiritu sancto est.”

Antehac Spiritus Dei, sive Spiritus Domini dicebatur, nec facile in omni serie veteris Instrumenti reperies hoc insigne vocabulum, scilicet Spiritum sanctum praeter quod David:

“Et Spiritum sanctum tuum ne auferas, inquit, a me (Psal. L).”

Nec ipse sic absolute Spiritum sanctum dixit, sed tuum addidit, sicut in caeteris scripturis legalibus, sive propheticis, nusquam absolute Spiritus sanctus, sed relative scribitur, ut jam dictum est, Spiritus Dei, sive Spiritus Domini. Ab hoc loco fere primum sonuit in auribus nostris hoc reverendum et insigne vocabulum, proprium atque absolutum, Spiritus sanctus: ubi angelus et ad Mariam,

“Spiritus sanctus, ait, superveniet in te (Luc. I),”

et ad Joseph,

“quod enim in ea natum est, inquit, de Spiritu sancto est (Matth. I).”

Quam ob causam? nisi quia (quod magna reverentia cogitandum est) maxime ex hoc opere, quod in Maria operatus est, claruit hic Spiritus Domini, quod vere sanctus sit. Quaerat aliquis: Cum et Pater Spiritus, et Filius Spiritus, et Pater sanctus, et Filius sanctus sit, quam ob causam vocabulum hoc, quod est Spiritus sanctus, proprium ascribitur personae huic, et sola haec persona sic vocari debuit? Ad haec inquam: Nimirum, quia tota personae hujus operatio, non aliud nisi sanctificatio est. Haec operationum distinctio diligenter animadvertenda est, quia Deus omne quod factum est, per Filium fecit, et omne quod sanctum est, per Spiritum suum sanctificavit. Quid enim est spiritus ejus, nisi amor ejus? Et quomodo creatura quaecunque rationalis aliter, nisi amando Creatorem, potuit unquam vel potest sanctificari? Igitur quamvis et pater, ut jam dictum est, Spiritus, et Filius Spiritus, et Pater sanctus, et Filius sanctus sit, recte tamen haec sola persona, Spiritus sanctus debuit nuncupari, cujus operatio propria, creaturae sanctificatio est, sine quo nec angelus sanctus, nec homo sanctus est, quem non habens angelus diabolus est, quem non habens homo, Antichristus vel membrum diaboli est. Hujus sanctificationis summam esse nemo est qui nesciat id quod in beata Maria natum est, imo et principium ejusdem operationis, id est, sanctificationis illa conceptio est. Denique ipsa est prima, in quam iste spiritus illo cum dato supervenit, propter quod et dicitur Spiritus sanctus, quod videlicet datum, remissio est peccatorum. Et quidem ante illam super multos venit hic idem spiritus Domini, sed alio dato, quod est gratiarum divisio. Duo quippe spiritus hujus data sunt: alterum quod est remissio peccatorum, alterum, quod jam dictum est, scilicet diversarum divisio gratiarum, de quo Apostolus:

“Alii quidem, inquit, per spiritum datur sermo sapientiae; alii autem sermo scientiae; alteri fides; alii gratia sanitatum; alii operatio virtutum; alii prophetia; alii discretio spirituum; alii genera linguatum; alii interpretatio sermonum (I Cor. XII),”

hujusmodi gratias ante beatam Mariam plures habuerunt, et nonnulli ex his qui habuerunt, non sancti fuerunt, exempli gratia ut Saul et Balaam. Datum aliud, quod est remissio peccatorum, spiritus Domini distulit in Christi adventum; et de hoc est dictum illud:

“Nondum enim erat Spiritus datus, quia Jesus nondum erat glorificatus (Joan. VII).”

Datum hoc, beata Maria prima omnium mortalium accepit in ipsa hora conceptionis, dicente angelo:

“Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit tibi. Ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. I).”

Et revera, ut omnino sanctum esset, quod ex ea nasceretur, oportebat ipsam sanctificari, id est emundari ab omni peccato, tam actuali quod majus erat, scilicet originali. Nec vero solum hoc tunc accepit Spiritus datum, quod est remissio peccatorum, verum etiam illud alterum, quod est divisio gratiarum, videlicet ita ut operationem virtutum omnimodam, maximeque fidem et prophetiam, sive omnem haberet propheticam gratiam. Nam ipsa est prophetissa illa, de qua dicebat Isaias:

“Et accessi ad prophetissam, et concepit, et peperit filium (Isa. VIII).”

Praemiserat autem:

“Et dixit Dominus ad me: Sume tibi librum grandem et scribe in eo stylo hominis: ”

“Velociter spolia detrahe, cito praedare. Et adhibui mihi testes fideles, Uriam sacerdotem et Zachariam filium Barachiae (ibid.).”

Quis erat ille liber grandis, quem ut sumeret, et stylo hominis in eo scriberet, dictum sibi asserit, et adhibitis testibus,

“accessi, inquit, ad prophetissam, et concepit, et peperit (ibid.)?”

Quis, inquam, erat liber ille grandis, nisi universa Scriptura sancta, quanta usque ad tempus illud conscripta fuerat a Mose et prophetis? Hunc librum sumere fuit illi, et in eo scribere stylo hominis, propheticam accipere gratiam, et portionem suam scribere de adventu Christi Filii Dei, taliter ut ab homine posset legi et intelligi. Et quid erat illi hoc facto accedere ad prophetissam, quae concepit et peperit, nisi ab ista beata Virgine illum cognosci, et sicut caeteras Scripturas, ita et librum Isaiae mente ejus comprehendi, docente illam repentina illuminatione supervenientis in eam Spiritus sancti? Inde gratulatur quod taliter ad hanc prophetissam accesserit, et quod hujus rei testes habeat Uriam sacerdotem et Zachariam filium Barachiae, id est, omnes credentes de utroque populo, gentili atque Judaico. Urias namque quod interpretatur lux mea Deus, ipse est anterior populus scilicet Judaicus, cui soli quondam notus erat Deus, unde et dicere poterat,

“lux mea Deus.”

Zacharias vero, quod interpretatur memor Domini, ipse est posterior populus videlicet gentilis, qui nunc est memor Domini, quia quod ille populus exspectabat futurum, iste novit ac meminit jam esse factum, scilicet quod haec prophetissa conceperit et pepererit Filium. Uterque populus hodie testis est illi, quod in illo libro grandi veritatem scripserit. Igitur utrumque spiritus datum simul accepit haec beata Virgo Maria, prophetarum prophetissa, et haec est gratia plena, juxta salutationem angeli dicentis:

“Ave gratia plena (Luc. I),”

quia videlicet dum suscepit vel concepit Verbum Dei, Verbum Domini, simul accepit utrumque Spiritus Dei datum. Secundo loco, Joannes amicus sponsi, praecursor Domini utroque ejusdem spiritus dato meruit participare ex utero matris suae, sicut praedixerat idem angelus, qui ad beatam Mariam locutus est:

“Et Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris suae (ibid.),”

quod videlicet tunc mater ejus praesensit, quando exclamans voce magna, et ipsa Spiritu sancto repleta:

“Ecce enim, inquit, ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis, exsultavit in gaudio infans in utero meo (ibid.).”

Unde sicut veraciter huic beatae Virgini dixit angelus,

“gratia plena,”

ita verissime Dominus de illo dixit:

“Inter natos mulierum major non surrexit (Matth. XI).”

De plenitudine gratiae, qua dictum est:

“Ave, gratia plena,”

primus ille accepit, et eodem Spiritu sanctificati sunt et haec mater Domini, et ille amicus Domini. Et extunc qui prius dicebatur Spiritus Dei vel Spiritus Domini, Spiritus sanctus coepit altius enuntiari, primum ex ore angeli, et deinde ex omni Evangelio Christi, quod vocabulum venerabilius sonare non dubito omni habenti aures audiendi, licet et hoc nomen, Spiritus Dei, Spiritus Domini, satis et multum venerabile sit. Rationem nominis Spiritus sancti quam diximus, scilicet remissionem peccatorum, ipse angelus protinus evidenter exponit, cum dicit:

“Pariet autem filium et vocabis nomen ejus Jesum. Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum.”

Quam novum nomen est Spiritus sanctus, tam nova est haec ratio nominis, ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Nusquam enim in lege aut prophetis remissio peccatorum (quod datum est Spiritus sancti praecipuum) verbis enuntiatur tam manifestis. Quam aliam sive meliorem quaerere debemus novitatem in verbis illis sancti et veri dicentis:

“Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei mei, et foras non egredietur amplius, et scribam super eum nomen Dei mei, et nomen civitatis Dei mei novae Hierusalem, quae descendit de coelo a Deo meo, et nomen meum novum (Apoc. III);”

sive in illis apud Ezechielem promissis Domini:

“Et dabo cor novum et spiritum novum ponam in medio vestri (Ezech. XXXVI).”

Quaecunque vel quantacunque dicantur ad sanctam novitatem pertinentia, summa omnium est remissio peccatorum, quae hinc habet initium, ubi dixit angelus:

“Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum.”

Nihilominus, et hoc nomen Filius Dei, sive Filius Altissimi, novum est; sicut enim jam de nomine Spiritus sancti dictum est, ita et de isto nomine perpendere vel reminisci non otiosum est, quia non facile quisquam hoc reperiet in veteribus Scripturis legalibus, sive propheticis. Denique sicut qui in lege sive prophetis dicebatur Spiritus Dei sive Spiritus Domini, nunc ex Evangelio praedicatur Spiritus sanctus, ita qui in illis Scripturis dicebatur Verbum Dei sive Verbum Domini, nunc dicitur Filius Dei, ex quo sic angelus praenuntiavit,

“ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei.”

Itemque

“hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur.”

Erat plane in principio, erat de Patris corde natus hic Filius, hic Deus, sed erat filius occultus, Deus absconditus, dicebatque interdum de futuro tale quid:

“Dominus dixit ad me filius meus es tu, postula a me (Psal. II),”

et caetera, sed vulgo non audiebatur, palam non loquebatur, neque cognoscebatur. Et idcirco confessio nominis ejus, non eo jure quo nunc exigitur, ab hominibus exigebatur. Ex quo is, qui erat ex Deo genitus, factus est nostrae naturae filius, ex eo tam hujus filii quam ejus, de quo conceptus est, Spiritus sancti, a nobis confessio jure exigitur, sicut et Patris, cujus et hic filius, et iste est Spiritus sanctus, ut non dicamus tantum, sicut prius, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob, sed quod clarius est Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus sanctus,

“in quo vivimus, movemur et sumus (Act. XVII).”

Solemne est, et illud hic perpendere, cum dicit:

“Pariet autem Filium,”

quia beata Maria coelum illud est, de quo fuerat praescriptum:

“Et januas coeli aperuit, et pluit illis manna ad manducandum (Psal. LXXVII).”

Si enim cujuslibet justi anima coelum est, quanto magis haec singularis Dei habitatio vel sedes? Quot autem vel quae sunt januae hujus coeli, quas Dominus aperuit? Duae, altera mentis, altera ventris. Januam mentis Deus aperuit, quia beata haec credidit quae dicta sunt ei: Januam ventris aperuit, quia sine viro virgo concepit, virgo peperit et post partum virgo permansit. Quis enim alius, nisi Deus januam ventris sic aperiret, ut et pareret, et virgo permaneret? Hinc est illud apud prophetam Ezechielem:

“Et convertit me ad viam portae sanctuarii exterioris, quae respiciebat ad orientem, et erat clausa. Et dixit Dominus ad me: Porta haec clausa erit, et non aperietur, et vir non transiet per eam, quoniam Dominus Deus Israel ingredietur per eam, eritque clausa principi; princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Per viam vestibuli portae ingredietur, et per viam ejus egredietur (Ezech. XLIV).”

Notum est ecclesiasticae fidei celebre, et usitatum est in laudibus Christi, et sanctorum Patrum scriptis, quia haec porta clausa mater est incorrupta, clausa principi, id est, ad honorem principis Jesu Christi, qui videlicet princeps in ea sedit, quippe qui a die conceptionis, in sacri ventris hospitio novem mensibus habitavit et per viam vestibuli, id est, per auditum fidei ingressus, ita per viam ejus egressus est Deus et homo, unus idemque Dominus Deus Israel, ut per eam vir non transiret, id est, neque in concipiendo sese insereret, neque nascituro viam aperiret. Sed ad prioris prophetiae capitulum revertamur.

“Januas coeli aperuit et pluit illis manna ad manducandum, et panem coeli dedit eis, panem angelorum manducavit homo (Psal. LXXVII).”

Judaei putaverunt Psalmistam hoc dixisse de manna illo transitorio, quod patres eorum manducaverunt in deserto (Exod. XVI). Cum enim curiose agentes, et otiose vivere volentes, dixissent:

“Quod ergo tu facis signum, ut videamus, et credamus tibi? quid operaris? Patres nostri manducaverunt manna in deserto,”

continuo subjunxerunt,

“sicut scriptum est: Panem de coelo dedit eis manducare (Joan. VI).”

Verum ita putando vel sentiendo multum errabant, si tali cibo vivere existimabant etiam angelos, quoniam continuo sequitur:

“Panem angelorum manducavit homo.”

“Dixit ergo eis Jesus: Amen, amen dico vobis, non Moses dedit vobis panem de coelo, sed Pater meus dat vobis panem de coelo verum (ibid.).”

Et sensus est: Panem illum, de quo scriptum est illud, quod mihi objicitis:

“Panem de coelo dedit eis manducare,”

non praeterito tempore datum est, nec Moses dedit, sed praesenti tempore

“Pater meus dat vobis.”

Etenim

“ego sum panis vivus et verus, qui de coelo descendi (ibid.),”

et de isto tempore dixit spiritus in David,

“panem angelorum manducavit homo,”

quamvis verbo sit usus praeteriti temporis, dicendo,

“manducavit,”

sicut mos est frequens prophetis futura nuntiare verbis praeteriti temporis. Igitur quando factum est, quod dixit angelus,

“pariet autem filium, et vocabis nomen ejus Jesum,”

tunc

“januas coeli Dominus aperuit, et pluit nobis manna ad manducandum, panem coeli, panem angelorum.”

Secundum similitudinem illius facti, quod ita scriptum est:

“Mane quoque ros jacuit per circuitum castrorum, cumque operuisset superficiem terrae, apparuit in solitudine minutum (Exod. XVI),”

appellavitque, ait Scriptura, domus Israel nomen ejus Man, secundum similitudinem, inquam, illius signi factum est hic. Spiritus sanctus supervenit in beatam Virginem, qui in sanctis Scripturis per rorem solet significari. Et hoc fuit utique rorem jacere in solitudine, visceribus infundi Virginis solitariae, nullique viro perviae. Ille uterum virgineum coelitus irroravit, non de sua substantia, sed de naturali humore ipsius incorruptae carnis. In quo mira et magna distantia est, ab omni conceptu universae carnis, quia vim sementinam sacri corporis, non vir extrinsecus accedens, sed Spiritus sanctus intus operans, excitavit. Tunc in eadem solitudine apparere minutum, hoc fuit adesse in eodem secreto verbum subtilissimum atque fortissimum, quod eidem se humori miscuit tanquam coagulum, unde

“sicut filii Israel dixerunt ad invicem: Manhu? (ibid.)”

ita nos et multo magis nos dicamus

“quid est hoc? (ibid.).”

Dicamus etiam propter hoc:

“Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui (Luc. I),”

quia videlicet mulier omnis concipiens de amore viri concipit, tu sola de amore Dei, id est, de Spiritu sancto concepisti. Hoc appellamus nos domus Israel Man, gustusque ejus nobis quasi similae cum melle, quo epulamur quotidie, tam auditu coelestis doctrinae, quam perceptione sacrae eucharistiae. Hoc autem totum factum est, ut adimpleretur, quod dictum per prophetam dicentem:

“Ecce virgo in utero habebit, et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel (Isa. VII), quod est interpretatum nobiscum Deus.”

Dictum hoc propheticum, quis non audivit, quis non intellexit? Ubicunque praedicatum est Evangelium libri hujus generationis Jesu Christi, praedicatum est etiam hoc insigne praeconium, recitatumque competens hoc testimonium veritatis, notumque factum est, et in usu habitum parvulis quoque Ecclesiae Catholicae filiis. Noli autem, o lector sive auditor praesentis Evangelii, noli hoc tantillum respicere quod calamus hic expressit, de propheta grandi, de vate magno et nobili:

“Ecce virgo in utero habebit, sive concipiet et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel,”

licet hoc tantillum de illo scripserit. Non scripti quantitatem, sed scribentis perpende intentionem, et scito, quia dum tantillum scribit, ad legendum, ea quae sequuntur te mittit. Quasi januam pulchre domus aperuit, et admota lucerna, quod sit intus, familiariter significavit. Quid enim intus est? quid vides? Trinam vocationem sive vocabuli positionem vides hujus Filii, de quo dictum est hic per angelum,

“pariet autem filium et vocabis nomen ejus Jesum.”

Primo, illic dictum est:

“Et vocabitur nomen ejus Emmanuel; butyrum et mel comedet, ut sciat reprobare malum et eligere bonum (Isa. VII).”

Secundo, ibidem dictum est:

“Voca nomen ejus, Accelera spolia detrahere, Festina praedari (Isa. VIII).”

Tertio, itidem dictum est:

“Et vocabitur nomen ejus Admirabilis, Consiliarius, Deus fortis, Pater futuri saeculi, Princeps pacis (Isa. IX).”

Igitur vere divinus et Spiritu sancto evangelista illuminatus lucem introrsus in propheticam veritatem brevi quidem dicto injecit, sed latam et longam domum ejusdem propheticae veritatis illustravit. Cum multa scripta sint in lege, et prophetis, et psalmis de puero hoc, quod et ipse sciens,

“Quoniam oportet, inquit, impleri omnia quae scripta sunt in lege, et prophetis, et psalmis de me (Luc. XXIV),”

sciendum quod apud nullum prophetarum, in nullo psalmorum, nusquam in tota lege, ita ut hic apud Isaiam, designatur ex nomine. Unde animadvertendum quia sanctus evangelista non segniter elegit, qui hoc testimonium propheticum prae caeteris in causa praesenti assumere maluit. De nomine Emmanuel, quoniam hoc interpretatur nobiscum Deus, quam interpretationem apponere non superflue curavit, idem sentimus quod de illo dicto alterius evangelistae,

“et Verbum caro factum est et habitavit in nobis (Joan. I),”

hoc tale vocabulum et hic sensus pulchre nobis aperit, quid mysterii contineat illud, quod ubi, sicut supra meminimus,

“appellavit domus Israel nomen”

cibi sive panis, quem Dominus dedit, man, quod erat quasi semen coriandri album, ita subjunctum est,

“gustusque ejus quasi similae cum melle (Exod. XVI).”

Quid enim est juxta mysterium supra dictum simila cum melle, nisi caro hujus Emmanuel cum Divinitate? Qualis est gustus, ubi talis Emmanuel videtur? Etenim visio ejus, et sanctorum angelorum et omnium beatorum spirituum sive hominum vitalis est cibus, et immortalis indeficiens gustus, quod nos et si credimus, et utcunque scimus, tamen impossibile est scire sicut est, donec videndo manducemus, atque ita manducando experiamur, quia vere est simila cum melle, id est vera et munda est humanitas cum dulci et suavi Divinitate. Et vide hujus et caeterorum nominum quam pulcher et quam rationabilis ordo sit, quem dudum in alio quodam opere ita breviter me adnotasse memini. Primum, Emmanuel, id est nobiscum Deus, pro causa videlicet quae prima est in ordine, quia habitavit in nobis Deus homo factus (Joan I). Secundum, Accelera spolia detrahere, Festina praedari, ea videlicet pro causa, quia moriendo fortem armatum diabolum superavit, et spolia distribuit (Luc. XI). Tertium, Admirabilis videlicet, quia surrexit a mortuis et ascendens in coelum, gloria et honore coronatus, sedet a dextris Dei (Psal. CVIII; Matth. XXVIII; Act. I, II). Quartum, Consiliarius, ex eo scilicet quod dans Paracletum sanctum apostolis suis, consilium habuit cum eodem Spiritu consilii de repellendis Judaeis, et vocandis gentibus (Marc. XIII; Act. II, XIII). Quintum, Deus, quia exinde omni mundo vere adoratur ut Deus. Sextum, Fortis, quia vere fortis in judicio, quo exspectatur, apparebit. Septimum, Pater futuri saeculi quia nimirum peracto judicio non jam ut Dominum servorum, sed ut pater filiorum regnabit. Octavum, Princeps pacis, quia revera laudabitur in aeternum, et grates habebit ut auctor pacis, qua Deo sumus reconciliati per mortem ejus, qui eramus inimici (Rom. V; Ephes. II).

“Exsurgens autem Joseph a somno, fecit sicut praecepit angelus Domini, et accepit conjugem suam, et non cognoscebat eam, donec peperit filium suum primogenitum et vocabit nomen ejus Jesum.”

“Pluet super peccatores laqueos,”

ait Spiritus sanctus in Psalmo, statimque subjungit,

“ignis, sulphur, et spiritus procellarum, pars calicis eorum (Psal. X).”

Et est sensus: Dominus, cujus palpebrae interrogant, id est probant, filios hominum (ibid.), taliter suam condidit Scripturam, per quam illaqueentur peccatores, qui diligendo iniquitatem oderunt animam suam, quorum curiositas velut ignis, quorum expositio, qua Scripturas perverse exponunt, veluti sulphur, quorum verbositas in disputando, velut spiritus est procellarum, et ista omnia sunt in praesenti pars calicis eorum, alia vero pars reservatur eis in futurum. Ex his fuit impurus Elvidius, cujus adversus blasphemias virginitatem beatae Mariae insigni epistola defendit vir illustris B. Hieronymus. Illum, quoniam erat peccator, et iniquitatem diligebat, hoc dictum evangelistae,

“et non cognoscebat eam, donec peperit filium suum primogenitum,”

sic illaqueavit, ut diceret: Donec sive usque, adverbium, certum tempus significat, quo completo, fiat id, quod usque ad illud temporis quod praescriptum est non fiebat, velut in praesenti, et non cognoscebat eam donec peperit filium. Apparet ergo, inquit, cognitam esse post partum, cujus cognitionem filii tantum generatio deferebat. Deinde nisus est approbare primogenitum non posse dici, nisi eum qui habeat et fratres, sicut unigenitus ille vocatur, qui parentibus solus est filius, et illos qui in Evangelio memorantur fratres Domini (Matth. XII), genitos fuisse ex matre Domini et Joseph, post generationem Jesu Christi, procaci et haeretica lingua contendit. Monstrum illud, scilicet Elvidium, totus orbis exsecretur, sicut exsecratus est atque sufficienter confutavit jam dictus vir catholicus atque orthodoxus, dicens inter caetera: Tu dicis Mariam Virginem non mansisse? ego mihi plus vindico, etiam ipsum Joseph virginem fuisse per Mariam, ut ex virginali conjugio virgo filius nasceretur. Si enim in virum sanctum fornicatio non cadit, et aliam eum uxorem habuisse non scribitur, Mariae autem, quam putatus est habuisse, custos fuit potius quam maritus, relinquitur virginem eum mansisse cum Maria, qui pater Domini meruit appellari. Igitur natus est Christus, et in nativitate ejus fidelis, et verax comprobatus est ipse qui promisit Deus. Gratulamur omnes dicentes cum Psalmista:

“Fidelis Dominus in omnibus verbis suis, et sanctus in omnibus operibus suis (Psal. CXLIV). Item: Qui rectum est verbum Domini, et omnia opera ejus in fide (Psal. XXXII).”

“Quotquot enim promissiones Dei sunt, ait Apostolus, in illo est. Ideo et per ipsum dicimus: Amen Deo ad gloriam vestram (II Cor. I).”

Vere ad gloriam vestram quodammodo superatus est Deus licet fortior, et vicit volentem vinci fortis colluctator noster per fidem pater Jacob. Quod dicimus ita scriptum est:

“Cumque mature surrexisset Jacob, et transductis omnibus remansisset solus, ecce vir luctabatur cum eo usque mane, qui cum videret quod eum sperare non posset, tetigit nervum femoris ejus, et statim emarcuit. Dixitque ad eum: Dimitte me, jam enim ascendit aurora. Respondit: Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. Et ille: Si contra Deum, inquit, fortis fuisti, quanto magis contra homines praevalebis? Et benedixit ei in eodem loco. Dixitque Jacob: Vidi Dominum facie ad faciem, et salva facta est anima mea (Gen. XXXII).”

Juxta magnum et mirum illud praesagium factum est, nascente Jesu Christo, et victor inventus est homo, sive genus Jacob, promissum exigens a Deo, et quasi jure superatus est Deus, promissi sui debitor. Num prava fuit aut ignota est colluctatio? Nonne saltem ex eo cognosci potest quod ait ad Moysen:

“Cerno quod populus iste durae cervicis sit, dimitte me, ut irascatur furor meus contra eos, et deleam eos? (Exod. XXIII).”

Ibi namque fortis fuit et invaluit Moyses eodem modo, quo pater ejus Jacob loco vel tempore jam dicto, de quo et in Osea taliter scriptum est:

“In fortitudine sua directus est cum angelo, et invaluit ad angelum, et confortatus est, flevit et rogavit eum, in Bethel invenit eum, et ibi locutus est nobiscum (Ose. XII).”

Hinc manifestum est qualis lucta illa fuerit, quia flevit et rogavit eum. Secundum illud praesagium futurum erat et factum est, ut iratus Deus, quia saepe fuit offensus, et iratus multis eorum adinventionibus, minaretur, quod recederet, imo et genus Jacob disperderet atque deleret, et nunquam defuerunt in populo illo homines, quamvis pauci, in quibus esset fortitudo, id est fides Jacob, luctans et invalescens ad fortitudinem Dei, et quodammodo dicens,

“Non dimittam te, nisi benedixeris mihi.”

Talium quisque flevit et rogavit eum, et hoc fuit invalescere, et fortem esse contra Deum. Hic ille Moyses, de quo jam exemplum praelibatum est, fortiter luctabatur stans in confractione, id est in nimia mentis humiliatione in conspectu ejus, cum dicente illo:

“Dimitte me?”

ipse orabat Dominum Deum suum dicens:

“Cur, Domine, irascitur furor tuus contra populum tuum? Recordare Abraham, Isaac, et Israel servorum tuorum, quibus jurasti per temetipsum (Exod. XXXII),”

etc. Sic multoties idem Moyses flevit et rogavit eum, sic David flevit et rogavit eum, sic et alii plures fleverunt et rogaverunt eum, quorum fletum et rogatum per ordinem narrare nimis longum est. Quid mula? Contra Deum fortis fuit Jacob nec dimisit eum nisi benediceret, et benedixit ei in eodem loco. Et itidem contra Deum sive contra iram Dei fortis fuit progenies ejusdem Jacob, nec dimisit eum, nisi daret Christum suum, qui est omnium gentium benedictio. Tunc tetigit nervum femoris Jacob, ubi benedixit eum et statim emarcuit. Quid est hoc, nisi quia sic rationabiliter futurum erat, ut postquam promissio compleretur, postquam hic Jesus Christus nasceretur, jam extunc omnis apud Deum genealogiarum vetus diligentia pro nihilo, imo et pro stultitia vel fabulis haberetur? Sciendum quippe, quod omnis tam diligenter facta in lege tribuum ac familiarum sive generationum, domorum atque cognationum distinctio, verbi gratia, quod dictum est (Num. XXXVI) de filiis Juda per generationes et familias, ac domos, et cognationes suas, tot erant millia, maximeque illud, quod jussum est, ut unusquisque de tribu ac familia sua duceret uxorem, in unum et solum omnino Christum tendebat, propter veritatem Dei ad confirmandas promissiones patrum, ut dum veniret, dum nasceretur, non incertum sciri posset, aut dici ad gloriam et ad laudem justi et fidelis Dei; quia sicut promisit et juravit, sic et fecit benedictione, qua benedicentur omnes gentes mittendo de semine Abrahae, de tribu Juda, de stirpe seu de domo ac familia David. Postquam ergo venit, postquam natus est, quae cura de illo femore, de illa tribuum, generationum, familiarum, domorum, atque cognationum divisione, seu supputatione? Imo pro extrema stultitia totum illud reputandum est:

“Stultas, inquit Apostolus, quaestiones, et genealogias, et contentiones, et pugnas legis devita, sunt enim inutiles et vanae (Tit. III).”

Igitur omnium genealogiarum finis iste sit, quod idem Apostolus ait:

“Paulus servus Jesu Christi, vocatus Apostolus, segregatus in Evangelium Dei, quod ante promiserat per prophetas suos in Scripturis sanctis, de Filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum carnem (Rom. I).”

Quod si ex semine David, ergo et ex tribu Juda, ut confirmetur veritas Dei, dicentis per os patriarchae Jacob:

“Non auferetur sceptrum de Juda, et dux de femore ejus, donec veniat qui mittendus est, et ipse erit exspectatio gentium (Gen. XLIX).”

Quod si ex tribu Juda, ergo ex semine Abrahae, ad quem primum dictum est:

“Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII).”

Jam de caetero femur Jacob marcidum fit, sicut vere est. Nam revera emarcuit, ita ut jam neque rex, neque dux, neque propheta, neque sacerdos possit inde sperari, et omnino vigor, sive viror ejusmodi sic defecit in illo, ut sic infidelis, imo et infideli deterior, qui spem habet in carne ejusdem populi, recepturus Antichristum sub nomine Christi.