CAPUT 22

“Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem, qui misit illum.”

In quorum concione hominum sententia haec non staret, prolata ore senatoris sive causidici, spectare ad gloriam patrum honorem filiorum, et econtra, laedi patres in injuriis filiorum: Patres quippe filios diligunt, et affectus eorum in illis reconditi sunt, unde et suavius in filiis honorem suum sentiunt et in eisdem acerbius injurias suas recipiunt. At illi cum in templo manufacto Patrem de carnibus taurorum, quos offerebant, et sanguine hircorum Hebr. IX), honorare se dicerent, et Sabbata ejus praedicarent, saevo sacrilegio Filium, in templo corporis sui non manufacto habitantem, persequebantur et interficere quaerebant, praesertim cum ipsi misissent ad Joannem, et testimonio quod ille perhibuit veritati, scirent ipsum esse Filium Dei, quamvis ille testimonium ab hominibus non acciperet, ex operibus quae ipsi faciebant in nomine Patris sui, testimonium habens majus Joanne. Mentiebantur ergo, quia non solum secundum coelestem veritatem, sed et secundum communem sensum hominum vel morem, quia non honorificant Filium, non honorificant Patrem qui misit illum. Proinde nequaquam arbitrentur quod ad Deum Patrem pertineant, imo nec ad ipsum, quem Patrem suum esse mentiuntur Abraham. Non dicant, sufficit nobis sic adorare quomodo adoraverunt patres nostri (Joan. VIII), qui absque isto Filio Deum unum adorantes, amici ejus appellati sunt et coelestia beneficia cum signis et prodigiis multis et magnis consecuti sunt. Ne, inquam, caeca superbia falsi hoc dicant: Nunquid enim aliqui patrum sine fide et spe seminis, quod Abrahae promissum est, in quo benedicerentur omnes gentes, Deo placuerunt? Quod autem hoc semen est nisi Christus? Nonne fidem habentes seminis hujus in carne sua, qua parte semen ipsum naturaliter traducitur, signum circumcisionis acceperunt, ut illo tali signo testimonium haberent, quod hoc semen benedictionis se exspectare profiterentur? Sed de hoc jam alio loco plenius dictum est. Non ergo seipsos decipiant. Non enim Pater illos de manu Filii liberabit. Ille quippe omne judicium Filio dedit, Psalmista testante qui dicit:

“Deus, judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (Psal. LXXI),”

videlicet lege praescripta, quam subjunxit, dicens: Ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem. Omnes, inquam, qui vivificari volunt, qui cupiunt sublevari de congerie mortuorum. Quisquis ille sit, sive Judaeus sive gentilis, si vivere cupit, nihil diminuat, nihil detrahat Filio de universo honore Patris. Neque hanc faciat injuriam Patri, ut dicat eum aliud genuisse quam id ipsum quod ipse qui genuit. Qui enim jussit

“ut terra proferret herbam virentem et afferentem semen juxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque semen suum secundum speciem suam, itemque ut homo gigneret ad imaginem et similitudinem suam (Gen. I).”

“Qui, inquam, haec jussit et statuit, praeceptumque posuit et non praeteribit (Psal. CXLVIII),”

quomodo sine sacrilegio dici potest, quod extra speciem suam vel contra genus suum solus ipse Filium generaverit? Si enim (ut Arius incontinenti ore dicere praesumpsit) cum sit ipse inconvertibilis vel incommutabilis, Filium convertibilem sive commutabilem genuit; profecto contra genus speciemve suam fructum protulit, nec in semetipso retinere potuit id quod rebus omnibus, quis ipse creavit, potenter indulsit. Sed his omnibus malitiae et nequitiae vocibus jam dudum explosis, quas antiquus persecutor Filii Dei diabolus pater mendacii ex propriis locutus (Joan. VIII), nequissimis auditoribus suis insusurravit, quaecunque sunt honoris, quaecunque gratiae et veritatis, quaecunque verae integritatis et perfectae charitatis vocabula cum sensus veritate, Patri et Filio communicamus. His exceptis, quae personarum necessaria distinctio singulis propria reservare postulat, ut uterque Deus verus et Dominus, increatus, immensus, aeternus, omnipotens, sine initio et sine fine, inconvertibilis atque incommutabilis, a cunctis fidelibus vitam desiderantibus corde ad justitiam credatur, et ore ad salutem aeternam praedicetur, pari honore, aequali gloria, indissimili laude (Rom. X). Igitur per hanc honorificentiam Filii facta et completa voluntate Patris, adeamus cum fiducia ad thronum gratiae ejus, ut misericordiam consequamur et gratiam inveniamus in auxilio opportuno (Hebr. IV), testimonium habentes salutis nostrae necessarium, quod non consentanei simus antiquo peccatori, qui consurrexit adversus hunc Filium Dei, et primum hominem eadem praesumptione consurgere fecit, dum eumdem Filium, qui solus vere est similitudo Dei Patris, quique solus Altissimo similis est, non honorificarunt, dicentes:

“Altissimo similes erimus et nos (Isa. XIV).”

Qua intentione cum praeceptum transgressus esset Adam, Deus unus, Pater et Filius, et Spiritus sanctus cum lugubri ironia sic loquitur:

“Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et malum (Gen. III),”

id est, revera vacuus a veritate scientiae, nihilque habens verae sapientiae, dum plus appetit sapere quam oportet sapere. Diabolo quoque sub eadem ironia Ezechiel propheta sic improperat:

“Aurum opus decoris tui, et foramina tua in die qua conditus es, praeparata sunt. Tu cherub extentus et protegens (Ezech. XXVIII),”

etc. Nam quia aureae, id est divinae substantiae se esse praesumpsit, et cum foramina ejus praeparata essent, id est rationalitas, qua Dei capax esse poterat, maluit aurum falso videri quam pretiosus esse lapis, et auro vero ligari maluit cherub, id est, plenitudo scientiae videri, et super cousubstantiales spiritus, a seipso tanquam ad propagandum eos extendi, quam coaequalis esse illis et cum eis laudare veram sapientiam, in qua Deus omnia facit. Unde cum ironia, ut praedictum est, dicitur ei:

“Tu cherub, extentus et protegens,”

cum revera infatuatus sit, et quantum cum caeteris habere potuisset de vera sapientia perdiderit, sicut paulo post propheta idem exprobrans illi:

“Elevatum est, inquit, cor tuum in decore tuo, perdidisti sapientiam tuam in decore tuo (ibid.).”

Non enim nunc primum diabolus huic Filio Dei detrahere coepit, cum per ora Judaeorum et haereticorum tantas adversus illum blasphemias evomit, sed ab initio homicida exstitit odio, quo occiderat Filium Dei et quod implevit per Judaeos (Joan. VIII; I Joan. III), ubi illum in ea natura invenit, in qua posset actu quoque perpetrare scelus homicidii. Item, non nunc primum hoc praeceptum datur hominibus, omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem. Quid enim est quod dixit Deus primo homini:

“De ligno scientiae boni et mali ne comedas,”

nisi quod sub velamine litterae carnalibus ejus temporis, quo haec scripta sunt, hominibus absconditum est, dixisse Deum, adversus sapientiam Dei, sicut diabolus se extulit, non te extollas? Non enim revera in illo ligno illa virtus erat, ut gustato fructu ejus tantam scientiam haberent homines, ut essent

“sicut dii, scientes bonum et malum”

(quod ab effectu palam nimis datur agnosci), sed mendacii pater ista confinxit et mentitus est, quia non sic aperti sunt eorum oculi, ut essent

“sicut dii,”

sed in hoc duntaxat aperti sunt oculi eorum, ut se nudos, id est, honore pristino spoliatos esse cognoscerent eo quod divinum honorem praeripere gestissent. Sed et illud diabolicae blasphemiae est, quod non dixit: Eritis sicut Deus, sed

“eritis, inquit, sicut dii (Gen. I),”

videlicet inseparabilis Trinitatis odio, quo nunc usque per ora Judaeorum vel haereticorum, Deum Patrem et Filium ejus Deum nobis confitentibus, oblatrat, dicens nos plures colere deos. Potest quidem sic intelligi dictum esse lignum scientiae boni et mali, eo quod gustu ejus per inobedientiam praecepto, futurum erat ut experimentum haberet homo, non solum boni, sed etiam et mali. Verum non ea spe homo comedit, ut experiretur mala, id est, ut subjaceret malis, sed ut juxta promissum serpentis similis fieret Deo, quem nil potest latere boni aut mali. Quapropter illud quoque lignum ironice dictum est

“lignum scientiae boni et mali.”

Igitur non novo consilio nunc primum indicitur hominibus, ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem, verum mirabili cum fenore nostrae humilitatis praeceptum redditur, quo Filio Dei debitus honor exigitur, ut summae sapientiae Dei sensum nostrum inclinemus et subjiciamus. Nam quia subesse contempsit homo sapientiae Dei, coelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt creanti (Psal. CXLV; Prov. VIII), et cuncta cum Patre componenti, nunc ab eodem exigitur, ut se subjiciat de femina nascenti, et sic honorificent in cruce pendentem, sicut honorificandum esse sentit Patrem in sua majestate, absque carnis susceptione, vel mortis passione rutilantem. Sed hujus honorificentiae praemium vel utilitas ex subsequentibus diligentius pensanda est. Non enim adhuc ex superioribus satis aperte liquet, qualiter, id est, qualem ad vitam mortuos aeque ut Pater, vivificet; quae profecto tota honoris impensi Filio Dei remuneratio est. Sequitur ergo: