|
Faciamus hominem, ait Pater, ad imaginem et similitudinem nostram, et
praesit piscibus maris et volatilibus coeli, et bestiis, universaeque
creaturae, omnique reptili quod movetur in terra (Gen. I). Subinde
sequitur, et dicit Scriptura: Formavit igitur Dominus hominem de limo
terrae, et inspiravit in faciem ejus spiraculum vitae, et factus est
homo in animam viventem (Gen. II). Hominem illum terrenum cum isto
coelesti homine conferentes, hoc primum in factura illius abesse
perspicimus, quod terram ipsam, cujus de limo formaret eum, non
benedixit Deus. Ecce autem in ista coelestis hominis factura nova, dicit
archangelus, imo qui in archangelo loquitur Spiritus sanctus: Benedicta
tu in mulieribus (Luc. I). Et Psalmista per propheticam huc adductus
gratiam, succinit, et dicit: Benedixisti, Domine, terram tuam (Psal.
LXXXIV). Amplius autem et in hoc terra ista praepollet, quia terra
Domini est. Non enim illic dixit Scriptura: Formavit igitur Deus hominem
de limo terrae suae, sed tantum de limo terrae, hic autem non tantum
benedixisti, Domine, terram, sed benedixisti, ait, Domine, terram tuam,
etc. Qualis enim illa, et qualis terra ista? Terra illa nullo modo
seminis Dei perceptibilis, utpote irrationabilis, insensibilis,
inanimata, immobilis. Terra autem ista animata, sensibilis, rationalis,
et, quod optimum est, fidelis, et propter fidem Spiritus sancti, et
seminis Dei perceptibilis. Non ergo melior aut sapientior est artifex
Spiritus sanctus, quam Deus Pater, licet iste novus Adam, qui de
Spiritus sancti operatione conceptus est, melior atque dignior illo sit
vetere Adam, quem fecit Pater, sed melior terra, melior et divinae
rationi vicinior a Spiritu sancto materia sumpta est. Praeterea non
eadem hic atque illic utriusque figuli intentio. Illic nempe intentio
Patris erat condere naturam, hic intentio Spiritus sancti facere
gratiam. Igitur, ut dicere coepimus: Faciamus, ait Pater, hominem ad
imaginem et similitudinem nostram. Alio jam loco diximus, quia manifeste
Trinitas loquitur, dicendo, faciamus. Verumtamen proprium erat opus
Patris facere, proprium opus Filii redimere, proprium Spiritus sancti
opus illuminare, et ad similitudinem Dei hominem producere. Faciamus
ergo, ait, hominem. Dixit hoc, et continuo fecit hominem, verumtamen non
ut proposuerat dicendo: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem
nostram, sic subjuncta quoque narratio explicat hominis facturam. Ait
enim: Et creavit Deus hominem ad imaginem suam, ad imaginem Dei creavit
illum. Non dixit: Et creavit Deus hominem ad imaginem et similitudinem
suam, non dixit ad imaginem et similitudinem Dei creavit illum, sed
tantum ad imaginem suam creavit, ad imaginem Dei creavit. Non ergo sic
omnino, ut proposuerat Deus facere hominem, narrat eadem Scriptura
factum esse hominem. Et recte atque provide, nam illa vice, illo tempore
non pervenit homo usque ad illam perfectionem. Factus est ad imaginem
Dei, quia factus est rationalis, non pervenit ad similitudinem Dei, quia
non imitatus est donum Dei. Sed nunquid vitium ejus, propter quod a
similitudine Dei longius recessit, antiquum Dei consilium vel propositum
evacuare debuit? Memor igitur hic Spiritus sanctus illius propositi,
ecce venit ad partem suam operandam, ad facturam hominis perficiendam,
ut perduceret hominem ad similitudinem Dei, ad quam non pervenit homo,
nisi participatione ejus, id est Spiritus sancti. Venit, inquam, ipsa
similitudo, venit imago Dei invisibilis, et in illa beata Virgine
obviaverunt sibi, in illa domo pudici pectoris se osculatae sunt. Nam
imago Dei, ut Apostolus ait, ipse est Filius Dei (II Cor. IV),
similitudo autem utriusque hic est, unus Spiritus Patris et Filii.
Quapropter et illud notandum quod non dictum sit, faciamus hominem ad
similitudinem et imaginem nostram, sed ad imaginem et similitudinem
nostram. Filius quippe, sicut non est Filius Patris et Spiritus sancti,
sed solius Patris, sic non est imago Patris et Spiritus sancti, sed
tantum Patris, et idcirco non recte sic praeposteraremus ad
similitudinem et imaginem nostram, ad imaginem, inquam, nostram, id est
Patris et Spiritus sancti. Spiritus vero sanctus, sicut est Spiritus
Patris et Filii, sic et similitudo est Patris et Filii, et idcirco recte
sic dictum confirmamus, ad imaginem et similitudinem nostram,
similitudinem, inquam, nostram, id est Patris et Filii. Convenerunt
igitur in beatam Virginem similitudo atque imago Dei invisibilis, et
sicut in psalmo canimus: Misericordia et veritas obviaverunt sibi,
justitia et pax osculatae sunt (Psal. LXXXIV). Veritas quippe et
justitia, secundum Scripturarum auctoritatem, vera sunt nomina hujus
imaginis, id est Filii Dei. Misericordia et pax pia sunt vocabula hujus
similitudinis, id est Spiritus sancti. Itaque quod dictum est:
Misericordia et veritas obviaverunt sibi, hoc repetitum est dicendo:
Justitia et pax osculatae sunt. Dicendo deinde, veritas de terra orta
est, et justitia de coelo prospexit (ibid.), removit impietatem
blasphemiae dicentis quia Jesus ex Maria initium sumpsit. Etenim unus,
idemque Dei Filius, secundum carnem quidem de terra ortus est, sed,
secundum Divinitatem prius de coelo prospexit.
|
|