|
|
“Ego sum qui sum. Qui est, misit,”
|
|
etc.
|
“Ecce ego vadam ad filios Israel, et dicam eis: Deus patrum vestrorum,
misit me ad vos. Si dixerint mihi: Quod est nomen ejus? quid dicam eis?”
|
|
Videlicet quia nomen Dei fanaticus error commune fecerat multis, idcirco
proprium quaerebat vocabulum hujus Dei qui loquebatur sibi:
|
“Nam etsi sunt, inquit Apostolus, qui praedicantur dii sive in coelo,
sive in terra, siquidem sunt dii multi, et domini multi, nobis tamen
unus Deus Pater (I Cor. VIII).”
|
|
|
“Dixit Deus ad Moysen: Ego sum qui sum. Ait: Sic dices filiis Israel:
Qui est misit me ad vos. Hoc nomen mihi est in aeternum, et hoc
memoriale meum in generationem et generationem.”
|
|
Ad unam percunctationem duo reddidit, quia fortis erat inquisitor qui
pulsabat, fortis, inquam, vera fortitudine, quae est virtus humilitatis,
quae et usu vel exercitio divinae collocutionis, in tantum robur
excrevit ut fortem et iratum Deum postmodum tenere posset, stans in
conspectu ejus in confractione cordis. Duo, inquam, nomina sua
deprompsit, quorum alterum, scilicet
natura est, alterum vero gratiae vel dignationis (Exod. XXXII),
videlicet,
|
“Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob, quod nomen mihi (inquit) est in
aeternum.”
|
|
Et hoc quia gratiae est, idcirco jam supra non interrogatus ultro
protulerat, dicendo:
|
“Solve calceamentum de pedibus tuis, locus enim in quo stas terra sancta
est. Ego sum Deus Patris tui, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob.”
|
|
Verum hic addidit quod illic non dixerat,
|
“hoc nomen mihi est in aeternum,”
|
|
scilicet propter digne nominandam fidem illorum vel ob obedientiam
illorum, in qua peregrinos et hospites se esse confessi sunt super
terram, meliorem exspectantes patriam, id est coelestem (Hebr. XI).
|
“Ideo enim, inquit Apostolus, non confunditur Deus eorum vocari Deus
(ibid.).”
|
|
Hoc ergo, inquit,
|
“nomen mihi est in aeternum, et hoc memoriale meum,”
|
|
subauditur secundum ea quae operatus vel operaturus sum in illis
adoratoribus meis, et in semine eorum, His duobus sumptis,
|
“Ego sum qui sum, Sic dices filiis Israel: Qui est misit me ad vos,”
|
|
iterumque:
|
“Haec dices filiis Israel: Dominus Deus patrum vestrorum, Deus Abraham,
Deus Isaac et Deus Jacob misit me ad vos.”
|
|
Ergo non esse deos consequitur eos quos Abraham nescivit, quos Isaac
ignoravit, quos Jacob non cognovit. Et hoc pro tempore et re hic
opportune responsum est, scilicet ut cessent filii Israel quasi pro
multitudine deorum proprium Dei sui quaerere vocabulum, hoc tantum scire
contenti quod est qui mittit ad eos Moysen, non ut caeteri falso dicitur
Deus, sed est. Praeterea non solum multitudini illorum qui non sunt, sed
et omni numerositati creaturarum se eximit Creator dicendo:
Quid enim? Nunquid aliquid eorum quae creata sunt, simpliciter vel
absolute esse dicendum est? Non utique, quia nihil eorum simplex vel
incompositum est. Quidquid enim praeter Deum est, ex materia simul et
forma constare dicitur, ut manifestum est; verbi gratia, statua, cujus
est materia aes, forma autem quaelibet effigies quam finxit artifex, ut
puta Jovis aut Serapis. Proinde quod statuam vocamus, non est quod est;
nam non unum idemque aut simplum est. Sed nec ipsum quidem aes simplum
quid est, quippe cujus materia terra est, ab ipsa multum differens aeris
specie. Terrae quoque nomen a forma tractum est, dicitur enim terra,
quod gravis et sicca, suumque esse sumpsit exile, quam materiam creatam
esse constat informem. At vero Dei substantia forma simplex est sine
materia ulla, ac proinde est quod est, nec enim potest illi quidquam
inesse, praeter id quod substantialiter est; nec enim potest hoc esse
subjectum, nec ab aliquo accidente quemlibet motum sive mutationem
admittit, videlicet cum sit forma carens materia, unde pateretur
accidentia? Denique quod formata quaelibet, homo sive jumentum, et
caetera vicibus permutantur, hoc illis ipsorum materia fert. Inde
|
“homo quasi flos egreditur, et conteritur, et fugit velut umbra, et
nunquam in eodem statu permanet (Job XIV).”
|
|
Inde est quod
|
“sicut herba mane transit, mane floret, vespere decidit, indurat ac
arescit (Psal. LXXXIX).”
|
|
Igitur Deus qui non formatus, sed forma tantum est, recte tam diis, qui
dicuntur quidem, sed non sunt, quam creaturis omnibus, quarum
diversissimae formationes vel naturae sunt, solum se excipiens, suum
edixit proprium vocabulum, dicendo:
|
“Ego sum qui sum. Et haec dices filiis Israel: Qui est misit me ad vos.”
|
|
De terra quam repromittit, dicens:
|
“Visitans visitavi vos, ut educam vos de afflictione Aegypti in terram
Chananaei, et Hethaei, et Amorrhaei,”
|
|
etc., Jam locis aliis dictum est, quod terrae viventium figuram
gestaverit, quae revera rivis fluit lactis et mellis. Etenim sicut
populum illum a Pharaonis servitute liberatum in illam terram Dominus
induxit, sic universam electorum multitudinem, a jugo diaboli solutam,
supernae patriae restituit, de qua malignos spiritus sub his hominibus
intelligendos expulit. Chananaeus namque possidens, Amorrhaeus amarus,
Gergesaeus colonum ejiciens, Jebuzaeus calatus, Hethaeus formidans,
Pherezaeus separans, Hevaeus ferus interpretatur. Quae cuncta in malo
accipi, et malignis spiritibus valent utiliter adscribi.
|
|