CAPUT XXV. Quod non irae, sed miserantis fuerit gratiae, quod Deus mortalem voluit esse hominem.

Igitur non iratae justitiae, sed miserantis est gratiae, quod vitiatum hominem Deus mortalem esse, et interim dum vivit in laboribus pane suo vesci voluit, ut videlicet antequam veniat dies judicii, quo cum antiquo peccatore diabolo damnandi sunt omnes iniqui (Matth. XXV), resipiscant aliqui laboribus et doloribus, tandemque ipsa morte eruditi, quatenus vel sola vexatio det intellectum auditui (Isa. XXVIII). Quod gentilium quoque quidam philosophus Plotinus sentiens, et rationabiliter utilem esse arbitratus hominibus mortalitatem: Tunc Pater, inquit, misericors mortalia illis condebat corpora. Adeo hoc expedire persensit, ut Deum in eo misericordem assereret, quod homines mortales esse voluit. Porro, illorum qui nec tantis paternae disciplinae verberibus afflicti resipiscunt, damnatio justa est, quia culpa inexcusabilis est. Quid enim ultra faciat Deus, ut eos e malis coerceat? Super quo, inquit, percutiam vos ultra, addentes praevaricationem? Et subinde: Terra vestra deserta, et civitates vestrae succensae igni. Regionem vestram coram vobis alieni devorant, et desolabitur sicut in vastitate hostili (Isa. I), etc. Haec cum per prophetam dicit, profecto illud patenter innuit, quod et universum genus humanum et ipsa tandem morte percusserit, ut non sicut immortalis diabolus, adderent praevaricationem, sed potius ab antiquae praevaricationis superbia per humilitatem poenitentiae refugerent. Ad hoc valet et illud, quod ejusdem mortis diem vel horam homini incognitam esse voluit, ut, dum nescitur quando sit, quae sine dubio futura est, semper sollicitum reddat, semperque suspectum superbire non sinat. Dixit enim indefinite, donec revertaris in terram de qua sumptus es, et non dixit usque ad tot annos vel tot dies, quibus transactis statim reverteris in terram, de qua sumptus es. Ita ergo vivere hominem voluit, quasi altera die judicandum et rationem de propriis factis redditurum. Et vide quam terribiliter hominem, qui existimavit inique quod esset Deo similis, arguat, et statuat eum contra faciem suam (Psal. XLIX), dicendo: quia pulvis es, et in pulverem reverteris. Hujus sententiae persecutionem adeo natura sentit, ut hominibus antiquitus in summa afflictione pro maximo doloris instrumento capita cinere aspergere solemne fuerit. Verum haec propriae conditionis recordatio tunc utiliter se aperit, cum ex sapienti humilitate procedit, juxta exemplum patris Abrahae, dicentis: Loquar ad Dominum meum cum sim pulvis et cinis (Gen. XVIII). Cum enim hoc humiliter nos recordamur, misericorditer et ipse recordatur, sicut scriptum est-Quomodo miseretur pater filiorum, misertus est Dominus timentibus se, quoniam ipse cognovit figmentum nostrum, et recordatus est quoniam pulvis sumus (Psal. CII). Sequitur.