CAPUT VI. De illa sententia Apostoli, quomodo sane debeat intelligi:

“Impossibile enim est eos qui semel,”

etc.

Alias autem et revera impossibile est renovari, verumtamen ita ut a sensu illo non recedamus, quo intelligendum supra diximus, illud quod ait: Qui autem blasphemaverit in Spiritum sanctum, non habet remissionem in aeternum, sed reus erit aeterni delicti (Marc. III). Nam quod diximus, manifeste quempiam intelligere opera Dei, et tum stimulante invidia negare quod intelligit, idem potest esse illuminatum fuisse, gustasse etiam donum coeleste, et participem factum esse Spiritus sancti, gustasse nihilominus bonum Dei Verbum virtutesque saeculi venturi, et tum prolabi. Ad hanc nimirum Christi et Apostoli ejus concordiam sive consonantiam rectissime confugere potes, si quis adversarius forte vehementius te perurgeat. Nam idem Apostolus ait in eadem ad Hebraeos Epistola: Voluntarie enim peccantibus nobis, post acceptam notitiam veritatis, jam non relinquitur hostia pro peccatis (Hebr. X). Quid est enim voluntarie, nisi ac si dixisset, cum deliberatione? Quid autem est cum deliberatione peccare, nisi maxime intellecta opera Dei velle, ut supra dictum est, negare invidia stimulante? Idcirco dum dixisset: Voluntarie enim peccantibus nobis, etc., continuo subjunxit: Terribilis autem quaedam exspectatio judicit et ignis aemulatio, quae consumptura est adversarios (ibid.). Adversarios dixit eos qui voluntarie peccant, quod utique convenienter dici non potest de his qui per infirmitatem peccant, aut per ignorantiam. Ergo voluntarie peccare idem est quod verbum contra Spiritum sanctum dicere, id est manifesta Dei opera per invidiam negare. Quare sic peccantibus eis qui acceperant notitiam veritatis, jam non relinquitur hostia pro peccatis? Videlicet, quia impossibile est eos qui semel sunt illuminati, cum prolapsi fuerint, renovari? Quare impossibile est eos renovari? Nimirum quia quisquis ejusmodi est, non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque in futuro, sed reus erit aeterni delicti. Quare non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque in futuro? Videlicet, quia et poenitentiam agat, non meretur visitari a Spiritu sancto, sed justo Dei judicio consequitur illud impoenitens cor. Itaque quod dictum est, impossibile est eos rursus ad poenitentiam renovari, aut hoc erit quod circumstantia volunt non debere rursus baptizari, aut si non concedit Novatus, hoc erit dictum de peccato ejusmodi, ut non discrepet Apostolus Christi a Christo dicente. Non remittetur ei, sed reus erit aeterni delicti. Sciendum quippe est quia Paulus haec dicens, Hebraeus loquebatur Hebraeis. Unde et congrue cum dixisset, voluntarie enim peccantibus expressit, et signanter dixit, nobis addens, subauditur Hebraeis qui testimonium legis habemus, qui excusationem de peccato non habemus. Quapropter intuendum quomodo incoeperit, ne incertum aut dubium sit, cujusmodi peccatum sit, et quod prolapsos dicat non posse renovari. Videte, inquit, fratres, ne forte sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis discedendi a Deo vivo; sed adhortamini vosmetipsos per singulos dies, donec hodie cognominatur, ut non obduretur quis ex vobis fallacia peccati (Hebr. III). Hoc ergo, ut praediximus, sciendum est quia Hebraeus Hebraeis loquebatur, et hoc generi suo futurum metuebat, pie sollicitus, quod hodie factum videmus, scilicet quia Judaei invidendo increduli sunt, et invidendo negant eum quem patres ipsorum invidendo tradiderunt, et per invidiam negaverunt et crucifixerunt.