CAPUT 2

Sciendum hoc, et in bonitate de Domino sentiendum, quod neminem dimittat sive tradat, quo verbo, ut saepe jam dictum est, utitur Apostolus, nisi quem esse perspicit incorrigibilem, quia videlicet, ut idem Apostolus ait, Vult omnes homines salvos fieri (I Tim. II), si ipsi velint; sed forte hic objicit quisquam: Sodomitas, Tyrios atque Sidonios, scivit poenitentiam posse agere, et tamen dimisit eos. Ait enim ipse: Vae tibi, Corozaim, vae tibi, Bethsaida; quia si in Tyro et Sidone essent factae virtutes quae factae sunt in vobis, olim in cilicio et cinere poenitentiam egissent. Et tu Capharnaum, inquit, nunquid usque in coelum exaltaberis? Usque in infernum descendes. Quia si in Sodoma factae fuissent virtutes quae factae sunt in te, forte mansissent usque in hanc diem (Matth. XI). Quid igitur ad haec dicendum? Quare Tyrios, Sidonios atque Sodomitas dimisit, et suas in illis virtutes non fecit, si per virtutes factas poterant revocari et dare cogitationes suas ut reverterentur ad Dominum? Nunquid idcirco quia salvos illos noluit fieri, qui, ut ait Apostolus, vult omnes homines salvos fieri? (I Tim. II.) An, quod verius est, et poenitentiam in cilicio et cinere agere potuissent, et tamen non dare cogitationes suas ut reverterentur ad Dominum? Diligenter namque animadvertendum est, quia non paria vel aequipollentia sunt haec, poenitentiam agere et reverti ad Dominum. Alioquin Achab regem Israel impium fatebimur reversum fuisse ad Dominum, quia poenitentiam egit pro sanguine Naboth quem occidit, quia dicenti sibi Elia in sermone Domini: In loco hoc, in quo linxerunt canes sanguinem Naboth, lambent et tuum sanguinem, scidit vestem suam, et operuit cilicio carnem suam, jejunavitque et dormivit in sacco (III Reg. XXI). Num iste cogitationes suas dedit ut reverteretur ad Dominum? Non utique quia et si pro sanguine Naboth poenitentiam egit, non tamen a peccatis Hieroboam, id est vitulis aureis recessit, imo et Baal, quem Jezabel induxerat, colere non desiit. Egit namque poenitentiam, non ut aeternum Dei regnum consequeretur, sed ne temporali regno Samariae privaretur, recepit mercedem suam, mercedem poenitentiae, qualem quaerebat, ut vivens regno non careret, dicente Domino ad Eliam: Quia igitur humiliatus est mei causa, non inducam malum in diebus ejus, sed in diebus filii sui inferam malum domui ejus (ibid.). Sic nimirum Sodomitae, sic Tyrii et Sidonii, si factae fuissent in illis virtutes, poenitentiam quidem egissent (Luc. X); verumtamen non in ea intentione vel fide, ut ad invisibile regnum Dei pervenirent, sed ut in isto visibili saeculo sicut caeterae civitates permanerent, et in sua pace florerent. Itaque sciebat quidem Dominus, quod poenitentiam agerent, si virtutes in illis factae essent; sed nihilominus sciebat quod cogitationes suas non darent ut reverterentur ad Dominum, atque idcirco dum haec de illis dicit: Olim in cilicio et cinere poenitentiam egissent (ibid.), non consequitur quod illos salvos fieri noluerit, sed quod de tali illorum poenitentia non curaverit, quae non fieret propter Deum regnumque futurum, sed propter praesentem statum. Igitur quod de isto dicit: Ego scio Ephraim, et Israel non est absconditus a me; quia nunc fornicatus est Ephraim, contaminatus est Israel. Non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad Dominum. Propter quod et dixerat, dimitte eum, sive unusquisque non judicet et non arguatur vir. Hoc ipsum de omni homine sentiendum est, tam Judaeo quam Graeco quemcunque Deus dereliquit, videlicet quod ipse sciat unumquemque non solum qualis nunc sit, verum etiam qualiter in malo perseveraturus sit, nec daturus cogitationes suas ut revertatur ad Dominum, atque idcirco derelinquit vel dimittit eum. Quia nunc, inquit, fornicatus est Ephraim, contaminatus est Israel. Hoc scio de praesenti sive de praeterito, et nihilominus scio, nec absconditum est a me de futuro, quia non dabunt cogitationes suas ut revertantur, sed incorrigibiles permanebunt. Ephraim Hieroboam dicitur, qui de tribu fuit Ephraim. Israel autem decem tribus, quae cum illo recesserunt a domo David. Et Ephraim quidem, id est Hieroboam fornicatum, Israel contaminatum esse dicit, quia videlicet Hieroboam vitulos aureos fecit, et populus secundum favorem ejus illos coluit. Quare non dabunt cogitationes suas ut revertantur ad Dominum? Quia spiritus, ait, fornicationis in medio eorum, et Dominum non cognoverunt. Magna et vehemens causa, quae hoc satis efficere valeat, ut nunquam in melius mutent cogitationes suas. Non dixit tantum, quia spiritus fornicationis in medio eorum, sed addidit, et Dominum non cognoverunt, praesertim de his, qui scriptam legem acceperunt, atque idcirco de ignorantia se excusare non possunt. Quid, inquam, est de talibus dixisse, Dominum non cognoverunt, nisi idem quod de gentibus Apostolus ait, quia Deum habere in notitia non probaverunt? (Rom. I.) Itaque non cognoverunt, id est cognoscere noluerunt, vel cognoscentes contempserunt. Propterea spiritus fornicationis in medio eorum, propterea traditi sunt in reprobum sensum, quemadmodum et gentiles, ut facerent ea quae non conveniunt, ac perinde sic traditi, non dabunt cogitationes suas ut revertantur ad Dominum, portantes justum suae damnationis judicium. Et ut manifestius fiat quod ait, Dominum non cognoverunt, idem esse ac si diceret: Cognoscere noluerunt vel contempserunt; atque propter hanc causam traditos fuisse illos, ut esset spiritus fornicationis in medio eorum, continuo sequitur; Et respondebit arrogantia Israel in faciem ejus, et Israel et Ephraim ruent in iniquitate sua. Arrogantia namque est elatio mentis vel spiritus, qua usque in Dei comtemptum erigitur, ut cum non cognoscat, id est cognoscere vel venerari contemnat. Haec arrogantia in faciem illius qui ejusmodi est, tunc respondet, quando redditur ei quod dignum est. Quid est illud? Ait Apostolus de gentilibus: Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt. Ista redditio sive retributio mira et terribilis arrogantiae responsio est, quam et hic propheta breviter insinuat, dum praemisso: Et respondebit arrogantia Israel in faciem ejus, continuo subjungit: Et Israel, et Ephraim ruent in iniquitate sua, ruet et etiam Judas cum eis. His jam per ordinem transcursis, nunc recolendum atque replicandum est id quod jam plus quam semel diximus, scilicet Apostolum, commemoratis peccatis gentilium, verissime simili sive aequali culpae sujectum inclamasse Judaeum, dicendo: Propter quod inexcusabilis es, o homo, omnis qui judicas. In quo enim judicas alterum, teipsum condemnas: eadem enim agis quae judicas (Rom. II). Et illam veritatem apostolicam nullius Scripturae melius vel promptius quam hujus prophetiae testimonio confirmari posse. Sequitur: In gregibus suis, et in armentis suis vadent ad quaerendum Dominum, et non invenient; ablatus est eis. Quod hic dicit in gregibus suis, et in armentis vadent ad quaerendum Dominum, videlicet Israel et Judas, qui in iniquitate sua corruerunt. Hoc est, quod saepe dictus Apostolus ait de eisdem, qui, sicut hodie vidimus, tanquam rami de radice bonae olivae, id est de fide patrum fracti sunt, et ceciderunt (Rom. XI). Israel vero sectando justitiam in legem justitiae non pervenit. Quare? Quia non ex fide, sed quasi ex operibus offenderunt in lapidem offensionis (Rom. IX). Et subinde: Ignorantes enim Dei justitiam, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. X). Justitia illorum est, quam et statuere volunt, in gregibus et armentis suis Dominum quaerere, id est greges et armenta certatim sacrificare, dissimulando se audire, quod econtra ille reclamat, dicens in David: Non accipiam de domo tua vitulos, neque de gregibus tuis hircos (Psal. XLIX). Et in Isaia: Quo mihi multitudinem victimarum vestrarum, dicit Dominus? Plenus sum. Holocausta arietum, et adipem pinguium, et sanguinem vitulorum, et agnorum, et hircorum nolui. Quis quaesivit haec de manibus vestris? (Isa. I.) Denique si recte perpendimus populo ascendenti ex Aegypto, ubi carnes immolare consueverat, ejusmodi sacrificia non tam jussa fuere quam permissa, testante ipso, cum dicit in Hieremia (cap. VII): Holocautomata vestra addite victimis vestris, et comedite carnes, quia non sum locutus cum patribus vestris, et non praecepi eis in die qua eduxi eos de terra Aegypti de verbo holocautomatum et victimarum, sed hoc verbum praecepi eis, dicens: Audite vocem meam, et ero vobis Deus, et vos eritis mihi populus, et ambulate in omni via, quam mandavi vobis, ut bene sit vobis. Cum haec ita sint, nimirum, sicut ait hic, vadent quidem in gregibus suis, et armentis suis ad quaerendum Dominum, sed fiet quod sequitur: Et non invenient eum, quia videlicet offenderunt in lapidem offensionis, et in petram scandali (Rom. IX), et pro talium justitia sacrificiorum decertantes ut illam statuant, justitiae Dei, quae Christus est, non sunt subjecti. Non ergo invenient eum. Ablatus est eis? Quomodo ablatus est eis? Num quia de loco ad locum transivit? Non utique, sed quia ipsi sunt excaecati, et indignos se judicantes aeternae vitae, tali bono sunt exhaeredati, et collatum est aliis. Nam loco illorum, qui cum essent naturales rami, propter incredulitatem fracti sunt, et ceciderunt; hi qui erant velut oleaster, inserti sunt in bonam olivam et fide stant, id est illis non credentibus gentes crediderunt, quae non sectabantur justitiam, apprehenderunt justitiam quae ex fide est, et taliter Dominus vel justitia Dei Christus ablatus est eis. Dicat quis: Quo ergo devenit, vel quomodo impleta est veritas Dei, qui pactum pepigit cum Abraham, et cum semine ejus, sicut Scriptura testatur, dicens: In die illo pepigit Dominus cum Abraham foedus (Gen. XV). Itemque. Et statuam, inquit, pactum meum inter me et te, et inter semen tuum in generationibus suis foedere sempiterno, ut sim Deus tuus, et seminis tui post te? (Gen. XVII.) Ad haec provida prophetici spiritus sapientia dicit: In Domino praevaricati sunt, quia filios alienos genuerunt. Et est sensus: Si de pacti ratione agitur, quod cum patribus eorum pepigit Deus, et ejus qui pepigit veritas requiritur, facile et veraciter excusatur Deus, quia pactum illud pepigit quidem Deus, sed ipsi praevaricati sunt, id est irritum fecerunt, sicut dictum est de illis ad prophetam Hieremiam: Reversi sunt ad iniquitates patrum suorum priores, qui noluerunt audire verba mea. Et hi ergo abierunt post debs alienos, ut servirent eis. Irritum fecerunt domus Israel, et domus Juda pactum meum, quod pepigi cum patribus eorum (Jer. XI). Universos praevaricationis modos breviter exprimit, dicendo, quia filios alienos genuerunt. Genuerunt, isquam, non tam carnali procreatione quam spirituali seductione. Nec vero tantummodo filios alienos genuerunt, sed et ipsi genitores filii alieni exstiterunt, id est filii quidem carnis, sed non tamen in semine reputandi vel existimandi sunt. Non enim, inquit Apostolus, omnes qui ex Israel, hi sunt Israelitae; neque quia semen sunt Abrahae, omnes filii Dei; sed in Isaac vocabitur tibi semen, id est, non qui filii carnis, hi sunt filii Dei, sed qui filii sunt promissionis aestimantur in semine (Rom. IX). Ergo filios alienos genuerunt, id est tales facti sunt, vel taliter suos instituerunt, vel de illis semen illud, de quo ad Abraham dictum est: Et in semine tuo benedicentur omnes gentes (Gen. XXII) scilicet Christus, veraciter dicat: Filii alieni mentiti sunt mihi, filii alieni insurrexerunt adversum me, et claudicaverunt a semitis suis (Psal. XVII). Duris corde et incircumcisis auribus parum est hoc omne malum, quod, sicut sermo propheticus comminatur, non debeant invenire Dominum, et quod ablatus sit ab eis, transeundo ad fidem gentium, nisi etiam praesentibus percellantur malis qui praesentia tantum bona diligunt. Sequitur ergo: Nunc devorabit eos mensis cum patribus suis. Ac si dicat: Non tantum illud de futuro praeparatur eis malum aeternum, quod non poterunt invenire Dominum; verum etiam nunc inpraesentiarum auferentur eis bona transitoria quae sola diligunt, et inferentur mala temporalia quae sola metuunt, quae sunt partes eorum, partes impiorum: nam econtra sanctus et justus dicit: Portio mea in terra viventium (Psal. CXLI). Cum patribus ergo suis, id est cum eis quae sola diligunt, temporalibus bonis, devorabit eos mensis. Breve tempus, brevis dierum numerus est mensis, semperque in motu vel mutatione est, praesertim lunaris, qualem solum noverant ex lege et commutabant hi, contra quos propheticus hic sermo dirigitur. Unde quoties in Scriptura sacra decima vel decima quinta die mensis quidpiam gestum vel gerendum legimus, sine dubio nihil aliud quam decimam vel decimam quintam lunam intelligimus. Porro, luna ipsa nunquam in eodem statu permanet, sed semper mutatur; et nunc quidem cremento proficit, donec plena sit; nunc autem decrementum luminis patitur, donec penitus exstinguatur. Itaque mensis hoc loco recte intelligitur temporalitas atque mutabilitas mundi vel vitae praesentis, quae nunc devorabit eos, inquit; quia non solum mala aeterna in futuro, sed mala quoque praesentia jamjam recipient in praesenti saeculo tam Israel quam Judas. Quod jamdudum adimpletum videmus. Nam Israel ex tunc tenetur captivus in terra Assyriorum; Judaei vero, Babylonica quidem captivitate post annos LXX soluti sunt; sed post, Romanis agentibus, ceciderunt in ore gladii, et in omnes gentes captivi ducti sunt, et partes suas, id est terrena quae sola quaerebant bona perdiderunt, quia noluerunt partem suam esse Dominum. His dictis, protinus mira prophetici spiritus acrimonia sic inclamat, devorationem illam jamjam imminere significans, quam praedixerat: Clangite buccina in Gabaa, tuba in Rama; ululate in Bethaven. Buccina ex cornu animantis recurvo fit; tuba autem ex aere vel argento in lege fieri praecipitur, concrepatque in bellis et in solemnitatibus (Num. X). Gabaa et Rama, civitates sunt in tribu Benjamin sibi vicinae. Haec est Gabaa, in qua natus est Saul. Rama autem ipsa est, quam rex Israel conatus est occupare, sicut in libro Regum legitur, ut clauderet exitum et introitum tribui Juda et Benjamin (III Reg. II). Porro Bethaven in tribu est Ephraim, quae ante vocata est Bethel. Quia igitur praemiserat superius decem tribuum et duarum captivitatem, dicens: Nunc devorabit eos mensis cum patribus suis. Hortatur eos, quasi jam instante vicina captivitate, ut resonent buccinis, et tubis cohortantes se invicem in communem luctum; et est sensus: Nolite vestram captivitatem humili voce deflere, sed buccinis concrepate et tubis, ut omnes audiant qui in circuitu sunt. Cui sensui bene congruit, quod Gabaa, collis; Rama, excelsa interpretatur. Dicitur ergo eis: Clangite buccina in Gabaa, tuba in Rama, id est ascendite in montes et colles, celsaque voce deflete imminentem vobis captivitatem. Ululate etiam in Bethaven, ubi est unus ex aureis vitulis, pro quorum veneratione modo captivi tradentur habitatores ejus. Et pulchre additur: Post tergum tuum Benjamin. Ubi enim tribus finitur Benjamin, non procul est haec civitas condita in tribu Ephraim, in posteriori scilicet parte ipsius Benjamin. Itaque cum de persona tertia in secundam prosilit, dicitque: Clangite buccina in Gabaa, tuba in Rama, ululate in Bethaven, post tergum tuum in Benjamin. Mira elocutionis arte, et rem decenter exornat, et instantem tumultum captivitatis acriter exprimit. Nec moratus eodem spiritus impetu ad personam tertiam recurrit, ac resilit, et dicit: Ephraim in desolatione erit in die correptionis. Supra dixerat: Ruet etiam Judas cum eis, scilicet cum Israel et Ephraim, nunc autem de Juda tacet, et de Ephraim, id est de decem tribubus dicit: Ephraim in desolatione erit, id est sine consolatione erit in miseriis captivitatis. Et recte: non enim Judas quoque tunc temporis sine consolatione habebat esse captivus in Babylone. Multas quippe consolationes habiturus erat, maxime per Danielis sociorumque ejus gloriosam sanctitatem, per quos sua magnalia Deus Judaeorum ostendit, ita ut possent in Deo suo gloriari coram rege Babylonis, et deinde post annos septuaginta solutione captivitatis erant consolandi. Ejusmodi consolationibus Israel sive Ephraim in terra Assyriorum captivus caruit. Recte igitur, ut jam dictum est, Judas hic praetermissus est, dum dicitur: Ephraim in desolatione erit in die correptionis, id est decem tribuum populus consolationem ex Deo non habebit in die vel tempore, quo propter iniquitates suas hostibus traditus fuerit, quarum iniquitatum maxime auctor exstitit Ephraim, id est Jeroboam caeterique reges, qui fuere de tribu Ephraim. Cur ita discerni debuerunt, ut Israel sive Ephraim in desolatione esset, jam loco alio diximus, quia videlicet aliqui de regibus Judae justi fuerunt, ut David, Ezechias et Josias, aliqui vero, et si peccaverunt colendo deos alienos, conversi sunt, et poenitentiam egerunt, ut Manasses, et sub aliis quoque regibus suis populus Juda reversus est ad cultum Dei. Regnum autem Israel, id est decem tribuum, pro quibus cunctis hic ponitur Ephraim, ex quo reges illi fuere orti, nullus omnino a peccatis Jeroboam recessit, id est a vitulis aureis, quos ille fecit. Idcirco et paulo supra Dominus dixerat: Ego scio Ephraim, et Israel non est absconditus a me; non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad Dominum. Mox ne cui dubitare vacet de veritate comminantis, sequitur et dicit: In tribubus Israel ostendi fidem. Ac si dicat: Quaecunque hactenus promisi, vel comminatus sum Israeli, effectum habuerunt, et in omnibus me ostendi veracem. Ergo et de hoc sermone nemo sibi blandiatur, tanquam sermo sit incertus, quia profecto sicut in caeteris, ita et in isto fidelis et verax comprobabor esse Deus. Sequitur: Facti sunt principes Juda, quasi assumentes terminum, super eos effundam quasi aquam iram meam. Calumniam patiens Ephraim fractus judicio, quoniam coepit abire post sordes. Hoc quod nunc dicebamus Judam aliquoties suas terminasse iniquitates, Ephraim vero perpetuasse scelus idololatriae, atque idcirco Judae quidem captivitatem debuisse terminari, Israelis vero sive Ephraim non debuisse finiri, verbis praesentibus placet intelligi, ac si dicat Veritas vel Justitia Dei: Idcirco, ut in exordio prophetiae hujus dixi, domui Juda miserebor (Ose. I), quia facti sunt principes Juda quasi assumentes terminum, et idcirco non addam ultra misereri domui Israel (ibid.), quia coepit abire post sordes, et sicut jam dixi, non dabit cogitationes suas, ut assumat terminum, ut cesset ire, ut terminet ipsas sordes. Juxta hunc sensum illud, quod ait: Super eos effundam quasi aquam iram meam, profecto magnam in ipsa ira sonat misericordiae memoriam. Etenim captivitas Judae fuit quidem ira peccatis debita; sed sicut aqua visibilis mundare solet sordes corporeas, sic illa captivitas eadem mundavit populi peccata, ut jam non superesset in quibusdam, videlicet in tribus pueris quippiam peccati, propter quod in Babylonica fornace laedi deberent eorum corpora (Dan. I). Igitur quod ait: Facti sunt principes Juda, quasi assumentes terminum, sic intelligi libet, ac si diceret: Viis suis pessimis terminum posuerunt, quod reges Israel non fecerunt, atque idcirco ira mea, id est praesens captivitas sic erit illis quasi aqua, id est proficiet ad emundationem peccatorum. Econtra Ephraim calumniam patiens, id est captivus ductus ab Assur calumniante illum factus est et cecidit judicio, id est causa ejus promerente aliter judicatum est apud Deum, ut non solvatur captivitas ejus, sed perpetuetur in terra Assyriorum. Quare? Quoniam coepit abire post sordes. Gravissime dictum, quoniam coepit abire post sordes, atque subaudiendum est, sordescere non desinet, juxta illud: Et qui in sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. XXII). Cum enim dicit, coepit consummationem sordium, nondum esse innuit, quamvis maximae sordes fuerint illi vituli aurei, quos Jeroboam fecit, et ille Baal, quem Jezabel impia superinduxit. In illis jam sorduerat Israel, erantque magnae sordes, et tamen non dixit, quoniam abiit, sed quoniam coepit abire post sordes, nimirum subintelligi volens quia sicut coeperat, ita et in sordibus etiam perseveraret, neque daret cogitationes suas ut rediret, et earumdem sordium emundationem quaereret. Ad haec subjungit: Et ego quasi tinea Ephraim, et quasi putredo domui Juda. Mira clementia Ephraim post sordes, quae verae sunt sordes, abiit; ego autem qui gloria ejus esse poteram, quasi sordes, imo quasi tinea et quas putredo visus sum illi, etenim erubuit me cum gentibus confiteri, quasi leges meae contemptibiles sint. Exempli gratia: Circumcisio signum fidei, respicientis in illud semen quod Abrahae repromisit. Haec et caetera sanctae legis obsequia, quae gentium vicinarum garrulitas irridebat, secreta nesciens mysteria, sicut porci conculcare solent margaritas, Ephraim observare erubuit, ac perinde quasi tinea et quasi putredo reputatus sum illi, ut erubesceret confiteri gloriam nominis mei, quemadmodum tinea capitis ab homine nimis verecundo circumtegi solet atque operiri. Et vidit Ephraim languorem suum, et Juda vinculum suum, et abiit Ephraim ad Assur, et misit ad regem ultorem, et ipse non poterit sanare vos, nec solvere poterit vos a vinculo, quoniam ego quasi leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Ego ego capiam, et vadam, et tollam, et non est qui eruat. Vadens revertar ad locum meum, donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. Mira male videntis exprobatio. Ephraim languorem suum, et Judas vidit vinculum suum, atque tam magnum ille suum languorem existimavit, et ille tam forte vinculum suum reputavit, ut nullatenus a Deo patrum suorum Abraham, Isaac et Jacob, curari posset aut solvi, et idcirco ad Assur quasi ad fortiorem Deo, confugit, munera mittens illi. Legi namque in libro Regum, quia sub rege Manahen, qui decem tribubus praefuit, Israel Assyriis dona transmisit, ut eum a Damascenis hostibus liberaret. Judas quoque sub rege Achas misit munera Teglathphalasar, ut eum liberaret de oppressione regis Damasci (IV Reg. XV). Nimirum uterque male vidit, et ille languorem suum, et iste vinculum suum; nam si bene vidissent, scirent id quod sequitur: Et ipse non poterit sanare vos, nec solvere vinculum vestrum, imo convertentur vobis in adversarios, et tanquam in Dei desertores facient ultionem. Unde et signanter, cum dixisset: Et misit ad regem, addidit ultorem, vehementer illius populi redarguens insipientiam, qui cum irato Deo molitur sibi acquirere hominem auxiliatorem, incurrit eumdem Dei ultorem, qui desertores Dei ducat in captivitatem, tanquam Deo juraverit facere ultionem. Idcirco dicit: Quoniam ego quasi leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Et est sensus: Licet perrexerint ad Assur, et munera miserint illi, ut illos liberaret, tamen sanare eos non poterit, nec solvere vinculum captivitatis eorum. Ostendam enim quod me adversante vanum sit omne humanum consilium, imo quod irato me spes posita in homine vertatur in contrarium, dum ab illis captivi ducentur, quos sibimet paraverant habere refugium, et quia vindex Deus hoc egit, Deus, inquam, hoc agere consuevit, ut ad quem confugit, ab eodem potissimum capiatur, atque elidatur is qui a Deo refugiens atque recedens ad hominem confugit, sive daemonum in simulacris auxilia requirit. Verumtamen quod protinus ait: Ego ego capiam, et vadam, tollam, et non est qui eruat, in bonam accipere partem, pulcherrimum atque rationabile est. Nam postmodum ipsi qui a Domino capiuntur, cujus utique captura bona est et salubris, taliter dicunt: Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse cepit, et sanabit nos (Ose. VI). Igitur secundum bonam captivitatem, de qua et in psalmo scriptum est: Ascendisti in altum, cepisti captivitatem (Psal. LXVII), sive ascendens in altum, captivam duxit captivitatem, locum praesentem pertractemus. Recitatis hactenus peccatis, et demonstrato, quod Deo propter eadem peccata irato salvare sive sanare nemo possit, tandem seipsum Salvatorem venturum ad sanandum eos, qui ad ipsum confugiunt, hoc modo repromittit: Ego ego capiam. Ego, inquam, quasi leaena Ephraim, et quasi catulus leonis domui Juda, tandem capiam et vadam. Capiam dicit, et quod capiat non exprimit. Verum, sicut jam dictum est, hi qui revertuntur ad Dominum, revertendo exprimunt, quid capiat dum dicit: Quia ipse cepit et sanabit nos. Ergo cum dicit: Ego ego capiam, promittit se capere nos, capere naturam nostram, ut fiat homo. Proinde respiciamus cursum ejus, qui nos cepit, et tunc liquido prospiciemus cursum sermonis hujusmodi, qui taliter procurrit: Ego ego capiam, et vadam, tollam, et non est qui eruat. Vadens revertar ad locum meum, donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. In tribulatione mane consurgent ad me, dicentes: Venite, revertamur ad Dominum, quia ipse cepit, et sanabit nos, percutiet et curabit nos. Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus, sciemus, sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Salvator noster Christus, qui haec loquitur, sic fecit. Cepit nos et abiit, quemadmodum dicit: Ego ego capiam, et vadam. Capiens namque naturam nostram, id est homo factus, transivit ex hoc mundo per passionem mortis. Unde et ejus evangelista dicit: Sciens Jesus quia venit hora ejus, ut transeat ex hoc mundo ad Patrem (Joan. XIII). Item: Sciens quia a Deo exivit, et ad Deum vadit (ibid.). Deinde cum taliter isset, tulit praedam inferni, quemadmodum dixerat: Cum fortis armatus custodit atrium suum, in pace sunt omnia quae possidet. Si autem fortior illo superveniens vicerit eum, universa arma ejus auferet, in quibus confidebat, et spolia ejus distribuit (Luc. XI). Cum ergo dixisset: Ego ego capiam, et vadam, bene continuo subjunxit: Tottam, et non est qui eruat. Ac si dicat: Ego naturam hominis assumam, et ad mortis passionem vadam, et electos meos, nemine valente resistere, de inferni claustris eripiam, ego illa leaena, ego ille catulus leonis, quem longe ante Jacob patriarcha intuens, dixit: Catulus leonis Juda ad praedam, fili mi, ascendisti. Requiescens accubuisti ut leo et quasi leaena (Gen. IV). His peractis, resurgens ex mortuis, abiit in coelum unde venerat, et sedet ad dexteram Patris. Postquam ergo dixit: Ego ego capiam, et vadam, tollam, et non est qui eruat, bene continuo subjunxit: Vadens revertar ad locum meum. Locus quippe ejus est ille sedes majestatis, ille consessus Dei Patris, ubi captivam duxit captivitatem (Psal. LXVII), quam cepit ubi peregrinam collocavit naturam hominis, cujus origo non coelum, sed terra; cujus patria sive locus originalis non altitudo coelorum, sed pulveris exiguitas est. Ad illum locum reversus, faciem suam ab illo populo, cui haec Scriptura loquitur, abscondit, donec plenitudo gentium subintroeat, et sic omnis Israel salvus fiat. Cum ergo dixisset: Vadam et revertar ad locum meum, bene continuo subjunxit: Donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. Donec deficiatis, inquit, illa nimirum defectione, qua illos nondum defecisse, Apostolus gemens dicit: Ignorantes enim justitiam Dei, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti. Finis enim legis Christus ad justitiam omni credenti (Rom. X). Quod ergo dicit: Donec deficiatis, et quaeratis faciem meam, idem est ac si dicat: Donec desinatis velle vestram statuere justitiam, et gloriari in operibus legis, et credatis in me, solam quaerentes justitiam Dei, justitiam fidei. His dictis protinus de omnibus, tam Judaeis quam gentilibus, quicunque poenitentiam acturi, et in Christum credituri, et per fidem ejus erant justificandi, idem ipse dicit: In tribulatione sua mane consurgent ad me. Subauditur dicentes: