|
In anno secundo Darii regis, in mense sexto, in die una mensis, factum
est verbum Domini in manu Aggaei prophetae ad Zorobabel filium Salathiel
ducem Juda, et Jesum filium Josedech sacerdotem magnum dicens: Haec ait
Dominus exercituum, dicens: Populus iste dicit: Nondum venit tempus
domus Domini aedificandae. Et factum est verbum Domini in manu Aggaei
prophetae, dicentis: Nunquid tempus vobis est ut habitetis in domibus
laqueatis, et domus ista deserta? Primo illud operae pretium est quod,
sicut Nabuchodonosor in sanctis propheticis scripturis diabolo
assimilatur vel similis demonstratur, ob eam causam qua populum Dei
captivum de Hierusalem in Babylonem adduxit secundum similitudinem
diaboli, qui genus humanum in primis parentibus de paradiso in hunc
modum captivavit; ita Zorobabel et Jesus filius Josedech, et caeteri
filii transmigrationis, qui ascendentes de Babylone templum et civitatem
Dei reaedificaverunt, illos significaverunt patres, sive patriarchas et
populum, nec solum significaverunt, verum etiam pars eorum fuerunt, qui
de hoc mundo tendentes ad Deum, hoc meruerunt, ut de carne ipsorum
nasceretur Christus, templumque non manufactum. Nam sicut templum illud
a filiis captivitatis aedificatum est, ita Christus de patribus
confitentibus quod peregrini et hospites essent super terram (Hebr. XI),
natus est. Unde et corpus suum templum ipse nuncupavit. Solvite,
inquiens, templum hoc, et post triduum excitabo illud (Joan. II). Nam
hoc dicebat, ait evangelista, de templo corporis sui (ibid.). Cum igitur
hic ita dicit: Factum est verbum Domini in manu Aggaei prophetae ad
Zorobabel filium Salathiel ducem Juda, et Jesum filium Josedech
sacerdotem magnum, dicens: Haec ait Dominus exercituum, dicens: Populus
iste dicit: Nondum venit tempus domus Domini aedificandae, et, hoc
dicto, nihil amplius addit nisi rursus praemisso, et factum est verbum
Domini in manu Aggaei, profecto hoc ipsum, populus iste dicit: Nondum
venit tempus domus Domini aedificandae. Tale oportet intelligi quale non
potuisset sciri, nisi per verbum Domini, quale Aggaeus scire non posset,
nisi propheta esset, nisi ad eum vel in manu ejus verbum Domini factum
fuisset. Et quod illud est, nisi quod hodieque audiemus et videmus? Nam
populus iste notabilis, et publica captivitate notatus et notus, populus
Judaicus dicit, quia Messias nondum venit, tempus aedificandae domus Dei
nondum venit. Nos autem dicimus, credimus, propter quod et loquimur,
quia tempus jamdudum venit, jamdudum templum hoc aedifreatum est, et in
eo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter (Coloss. II), et hoc
de carne Mariae virginis aedificatum est. Non, inquiunt, ille fuit
Messias nec est, qui de Maria natus est, veniet alius, eum exspectamus
adhuc. Dum hoc populus iste dicit, nonne sacrilegium facit? Mendacem
quippe facit patriarcham et patrem suum dicentem: Non auferetur sceptrum
de Juda, et dux de femore ejus, donec veniat qui mittendus est (Gen.
XLIX). Si verum ille dixit, imo quia verum dixit, ubi ablatum est
sceptrum de Juda, regnante Herode alienigena, qui patre Idumaeo, et
matre ortus erat Arabica. Jam tunc erat adventus Messiae, quod tempus,
ut jam dictum est, erat domus Domini aedificandae, de qua et in
parabolis dictum est: Sapientia aedificavit sibi domum, scidit columnas
septem (Prov. IX). Hoc animadverso constat profecto quia non vane, quia
non absque propheticae auctoritatis dignitate praemissus est, factum est
verbum Domini in manu Aggaei prophetae. Haec ait Dominus exercituum,
dicens; et tunc demum brevis iste sermo subjunctus est: Populus iste
dicit. Nondum venit tempus domus Domini aedificandae. In paucis quippe
verbis magnum istius populi malum signabatur, quod videlicet viventem
Christum non suscepturus, aliumque foret exspectaturus. Unde et ipse
loquitur: Ego veni in nomine Patris mei, et non suscepistis me. Si alius
venerit in nomine suo, illum suscipietis (Joan. V). Ecce aliud: Et
factum est verbum Domini in manu Aggaei prophetae, dicens: Nunquid
tempus est vobis ut habitetis in domibus laqueatis, et domus ista
deserta? Et hoc nimirum quod ait: Nunquid vobis tempus est ut habitetis
in domibus laqueatis, et domus ista deserta, tam magnum est, et ita
magnifice intelligi debet ut dignum sit verbo Domini et ore prophetali,
quoniam edictum est praemissa tali enuntiatione, et factum est verbum
Domini in manu Aggaei prophetae. Et revera magnum et magnae est
stultitiae mendacium, quod populus iste, cum dicit nondum venisse tempus
aedificandae domus Domini, contendit nihilominus tempus sibi esse ut
habitet in domibus laqueatis, id est cum Christum neget venisse,
nihilominus asserat paradisi vel regni Dei mansiones jam a patribus
possideri, et sibi haereditatem illam omnino deberi. Veritas enim ita se
habet, quod nulli regni coelorum aditus patere potuisset nisi per
adventum Christi, et quod non sit in alio aliquo salus, aut aliud nomen
sub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri (Act. IV).
Interroga Judaeum, in quo vel unde confidat salvari vel paradisum
ingredi, si Christus non venit. Et respondet tibi, quod per Abraham vel
per justitiam suam factus sit aptus regno Dei. Ergo, inquit propheta,
domus ista deserta, id est adventus Christi nulla est gratia, nulla est
utilitas. Utquid enim Christus promissus fuit aut venire debuit, si
absque adventu ejus homo per justitiam suam salvari potuit? Igitur unde
apud prophetam arguitur populus iste, dicendo: Duo mala fecit populus
meus, me dereliquerunt fontem aquae vivae, et foderunt sibi cisternas
quae non valent aquam continere (Jer. II). Inde et hic arguitur
aenigmatice, dicendo: Populus iste dicit: Nondum venit tempus domus
Domini aedificandae, et nunquid vobis tempus est ut habitetis in domibus
laqueatis, et domus ista deserta? Unum quippe malum est, negare Christum
venisse; aliud, domos sive mansiones regni Dei sibi vel patribus suis
arrogare, et ad hoc, ut in illas mansiones inducerentur sancti, adventum
Christi non necessarium reputare. Sciendum autem, propter istam domum
non manufactam, propter incarnationem Verbi Dei Filii Dei futuram,
reaedificationem illius manufactae domus fuisse necessariam. Si enim
domus illa et civitas reaedificata, et gens restituta non fuisset, unde
promissio vel adventus Christi, vel propositum ejus adimpleretur,
praesertim cum per alios prophetas dixisset: Quia de Sion exibit lex, et
verbum Domini de Hierusalem (Isai. II). Unde et si tunc temporis non
intelligebantur quae nunc in istis prophetae verbis intelligimus,
attamen nonnihil conferebat ipse carnis sensus, quo eadem verba
intelligentes, ad aedificandam domum illam accendebantur. Unde et in
libro Esdrae scriptum est: Et non fiebat opus usque ad annum secundum
regni Darii regis Persarum. Prophetaverunt autem Aggaeus propheta, et
Zacharias filius Addo, prophetantes ad Judaeos qui erant in Judaea et
Hierusalem, in nomine Dei Israel. Tunc surrexerunt Zorobabel filius
Salathiel, et Josue filius Josedech, et coeperunt aedificare templum Dei
in Hierusalem, et cum eis prophetae Dei adjuvantes eos (I Esdr. V).
Verumtamen quod populus ille tunc temporis dixerit, nondum venit tempus
domus Domini aedificandae, ex eadem Scriptura Esdrae non comprobatur,
imo omnis, inquit populus vociferabatur clamore magno in laudando
Dominum, eo quod fundatum esset templum Domini (I Esdr. III). Hoc tamen
quibusdam eorum displicebat et fletum incutiebat, quod minus flebat quam
fuerat. Siquidem ut Josephus (De antiq., lib. XV, c. 11) quoque meminit,
cum fuisset altitudinis cubitorum centum viginti, reaedificatum est in
altitudine cubitorum sexaginta ex praecepto Darii, quod tandem Herodes
in antiquam magnitudinem reformavit. Plurimi, inquit Esdras, de
sacerdotibus et levitis, et principes patrum et seniores, qui viderant
templum priusquam fundatum esset, et hoc templum in oculis eorum,
flebant voce magna, et multi vociferantes in laetitia elevabant vocem,
nec poterat quisqam agnoscere vocem clamoris laetantium, et vocem fletus
populi (I Esdr. III). Unde ergo secundum litteram dictum esse constabit:
Populus iste dicit: Nondum venit tempus domus Domini aedificandae.
Igitur quomodocunque tunc res sese habuerit, nos ut coepimus, sic
intelligere curemus, tanquam verbum Domini, tanquam prophetiam tendentem
quo omnes prophetae intendunt in tempora vel sacramenta Christi.
Sequitur: Et nunc haec dicit Dominus exercituum: Ponite corda vestra
super vias vestras. Seminastis multum, et intulistis parum. Comedistis
et non estis satiati. Bibistis et non estis inebriati. Operuistis vos,
et non estis calefacti. Et qui mercedes congregavit, misit eas in
sacculum pertusum. Et haec ut littera sonat, non facile probantur ex
historiis; quia videlicet, quod intermissum est opus, et non fiebat
usque ad annum secundum regni Darii, hoc egerunt hostes Judae et
Benjamin, quia conduxerunt adversum eos consiliatores, ut destruerent
consilium eorum omnibus diebus Cyri regis Persarum (I Esdr. IV). Si
invito populo Dei opus intermissum est, quomodo illa intermissio pro
crimine reputatur ei, et vindicatur in eum sterilitate terrae, et
defectu potus atque ciborum, et calefactionis, sive vestium? Itaque,
sicut jam dictum, quomodocunque tunc se res habuerit, spiritualiter, ut
coeptum est, intelligere curemus verba Spiritus sancti. O Judaei, qui in
utroque peccatis, et in eo quod dicitis, nondum est tempus domus Domini
aedificandae, quod est dicere, nondum est tempus adventus Christi (Joan.
IV); et in eo quod habitare praesumitis in domibus laqueatis, domus
autem ista deserta, quod est confidere in operibus legis, tanquam
Christi gratia vobis ad salutem non sit necessaria. Ponite corda vestra
super vias vestras; considerate diligenter operationes sive actiones
vestras. Denique hoc pacto vobis contigit, sicut illi qui seminavit
multum et intulit parum, et sicut illi qui comedit et non est saturatus,
sicut illi qui bibit et non est inebriatus, sicut illi qui operuit se et
non est calefactus, sicut illi qui mercedes congregavit et misit eas in
sacculum pertusum. Seminastis quippe multam salutem. Nam salus ex
Judaeis est (Joan. IV), sed intulistis parum, quia videlicet quidquid ex
patribus habere potuistis, parum est, imo nihil confert non
suscipientibus semen benedictionis Christum. Comedistis, et non estis
satiati; quia videlicet paleam sectantes litterae occidentis, non
attigistis granum spiritus vivificantis (II Cor. III). Bibistis, et non
estis inebriati; quia legentes non intellexistis, nolentes interesse
nuptiis Dominicae incarnationis, ubi de aqua vinum fit. Operuistis vos,
et non estis calefacti, id est praeclaris nominibus patrum, et
sacerdotio legis adornati, et exteriori religione vestiti, nihilominus
quam gentes frigidi permansistis non habentes dilectionem Dei in vobis.
Et qui ex vobis mercedes congregavit, id est qui aliqua operatus est
secundum praecepta legis, sic perdidit, quomodo qui mercedes misit in
sacculum pertusum, quia profecto absque fide Christi nihil opera
prosunt. Haec dicit Dominus exercituum: Ponite corda vestra super vias
vestras, ascendite in montem, portate lignum, et aedificate domum, et
acceptabilis mihi erit, et glorificabor, dicit Dominus. Cum jam domus
ista, quam dicimus domus vel templum corporis, in quo corporaliter
inhabitat omnis plenitudo divinitatis (Coloss. II), aedificatum sit,
quomodo adhuc dicitur vel dicendum est populo isti ex imperio Domini
exercituum, ascendite in montem, portate lignum, et aedificate domum?
Quomodo, inquam, nisi ac si dicatur, credite venisse Christum, credite
in crucifixum, credite illum resurrexisse, et ascendisse in coelum.
Denique illi quidem primi aedificaverunt hanc domum, qui promissiones
acceperunt, et ex quibus ipse Christus est secundum carnem (Rom. IX),
sed nos quoque posteriores, quotiescunque praedicamus, vel recitamus
librum generationis ejusdem Jesu Christi filii David, filii Abraham, et
in summo ejusdem generationis vertice Jesum qui de Maria natus est,
testificamur esse Christum, profecto ascendimus in montem qui juxta
visionem Danielis implevit orbem terrarum (Dan. II), et in quantum vel
ipsi credendo, vel aliis praedicando credentium facimus crescere
numerum, in tantum portamus lignum, aedificamus domum, et hujusmodi
aedificatio sive domus acceptabilis mihi erit, et glorificabor, dicit
Dominus. Respexistis ad amplius, et ecce factum est minus, et intulistis
in domum, et exsufflavi illud. Non facitis, o Judaei, quod mandavi
vobis, ut optetis justificari per fidem Jesu Christi, sed respexistis ad
amplius, id est, voluistis justificari ex operibus, quasi opus vestrum
sit amplius quam fides ejus, et ecce factum est minus, quod ex eo satis
patet, quia quidquid operum intulistis in domum, exsufflavi illud, et
dispersum est, sicut exsufflante aliquo dispergitur pulvis exiguus, et
vos quoque cum operibus vestris eadem exsufflatione in omnes gentes
dispersi estis. Quam ob causam dicit Dominus exercituum? Quia domus mea
deserta est, et vos festinatis unusquisque in domum suam, propter hoc
prohibiti sunt super vos coeli, ne darent rorem, et terra prohibita est,
ne daret germen suum, et vocavi siccitatem super terram, et super
montes, et super triticum, et super vinum, et super oleum, et quaecunque
profert humus, et super homines, et super jumenta, et super omnem
laborem manuum. Haec, ut supra diximus, secundum litteram accidisse,
difficile ex historiis comprobatur, videlicet quod populis dixerit,
nondum venit tempus domus Domini aedificandae, et quod idcirco prohibiti
sint coeli ne darent rorem, et terra ne daret germen suum. Nam ut Esdras
memorat et diligenter enarrat, cum alacritate magna opus faciebant simul
laudantes Dominum, et concinentes in hymnis et confessione: Quoniam
bonus, quoniam in aeternum misericordia ejus super Israel, donec per
accusationem hostium Judae et Benjamin actum est, ut opus
intermitteretur, ut jam supra meminimus (I Esd. III). Non ergo causa
manifesta est, cur ex die, qua opus intermissum est, sterilitas terrae,
vel siccitas juste illis accidere debuerit, nisi quod satis credibile
est, quia prohibiti aedificare domum Domini, nimis cito prohibentibus
acquieverunt, et circa aedificationem domus Domini negligentes atque
socordes effecti sunt, gaudentes quod per hanc occasionem vacaret cuique
suam domum aedificare ad habitandum. Caeterum quomodocunque tunc actum
sit, nos Aggaeum prophetam esse scimus unum de prophetis, per quos
utique locutus est Spiritus sanctus, et idcirco sub verbis, quibus
praesentes excitabantur et confortabantur, mysteria futurorum prophetico
more illum signasse non dubitamus. Coepto igitur modo persequamur. Quam
ob causam, dicit Dominus exercituum, vobis respicientibus ad amplius,
ecce factum est minus, et cum hoc ipsum inferretis in domum, exsufflavi
illud. Quam ob causam odi et projeci festivitates vestras? (Isai. I.)
Videlicet quia domus mea deserta est, et vos festinatis unusquisque in
domum suam, id est, quia vos non quaeritis justificari per Christum,
cujus solum corpus justitiae domus est, et totius Divinitatis templum,
et ejus justitiae non subjecti, festinatis unusquisque statuere
justitiam suam (Coloss. III; Rom. X). Propter hoc super vos prohibiti
sunt coeli, ne darent rorem, prohibiti sunt apostoli apud vos perdere
sermonem, et terra, scilicet Ecclesia, per orbem terrarum diffusa
prohibita est dare germen suum, prohibita est vobis ingerere Evangelium,
non quod debeat salutem vestram cupere, sed quod non valeat nolentibus
vobis ad salutem proficere, et vocavi siccitatem. Et sicut per alium
dicit prophetam: Nubibus mandavi, ne super vos quondam vineam meam
pluant imbrem (Isa. V). Sequitur: Et audivit Zorobabel filius Salathiel,
et Jesus filius Josedech sacerdos magnus, et omnes reliqui populi vocem
Domini Dei sui, et verba Aggaei prophetae, sicut misit eum Dominus Deus
vocem eorum ad ipsos, et timuit populus a facie Domini. Et dixit Aggaeus
nuntius Domini, de nuntiis Domini, populo dicens: Ego vobiscum, dicit
Dominus. Et suscitavit Dominus spiritum Zorobabel filii Salathiel ducis
Juda, et spiritum Jesu filii Josedech sacerdotis magni, et spiritum
reliquorum de omni populo, et ingressi sunt, et faciebant opus in domo
Domini exercituum Dei sui, in die vicesima quarta et quarta mensis, in
sexto mense, in anno secundo Darii regis. Manifestis non est immorandum.
Verumtamen hic non praetereundum, duos homines Zorobabel et Jesum
sacerdotem magnum, qui templum illud manufactum reaedificaverunt quoddam
exemplar exstitisse omnibus, qui templi non manufacti, scilicet corporis
Christi fidem susceperunt, suscipiunt et suscepturi sunt. Denique alter
illorum, videlicet Zorobabel filius Salathiel, qui filius Jechoniae
fuit, de tribu erat regali. Jesus vero filius Josedech sacerdos de
stirpe sacerdotali. Nonne et omnes, qui ad spirituale tendunt vel
pertingunt, templi non manufacturi corporis Christi, et sacerdotis et
regis, sacerdotes et reges sunt? Vos autem, inquit Petrus, genus
electum, regale sacerdotium (I Petr. II): Et in Apocalypsi gratiarum
actionis ipsorum vox ista est: Fecisti enim nos Deo nostro regnum et
sacerdotes (Apoc. V). Sed et hoc quod in sexto mense ingressi sunt, et
faciebant opus in domo Domini, pro ipsa perfectione numeri senarii
reminisci nos facit quod angelus ad Mariam dixit, ubi ingrediebatur in
uterum Virginis Verbum Deus, sapientia Dei, domum de carne ejus mox
aedificatura sibi. Et hic mensis est sextus illi, quae vocatur sterilis
(Luc. I). Forte et hic mensis sextus anni secundi Darii, quo ingressi
sunt, et faciebant opus in domo Domini, et illic mensis sextus a
conceptione Joannis, quo concipiente Virgine de Spiritu sancto,
inchoatum est templum corporis Dominici, lectorem delectat propter
perfectionem, ut jam dictum est, numeri senarii qui constat ex partibus
suis. Est enim dimidium ejus ternarius, tertia pars binarius, sexta
unitas, quae videlicet partes simul junctae senarium perficiunt.
Ejusmodi numeros, qui valde rari sunt, arithmetici perfectos dicunt. Ex
ipso igitur numero commoniti, libenter hic quoque praedicamus, quia
perfectius inter cuncta opera mundi nihil est templo corporis Christi,
quod aedificatum est in absolutione captivitatis generis humani secundum
typum templi illius manufacti, quod aedificatum est in absolutione
captivitatis populi Dei qui de Babylone rediit. Sequitur:
|
|