CAPUT 53

“Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut et ego Patris mei praecepta servavi, et maneo in ejus dilectione.”

Praecepta mea, quae licet multa sunt, in hoc verbo instaurantur:

“Diliges proximum tuum sicut teipsum (Rom. XIII; Matth. XXII),”

“praecepta, inquam, mea si serva veritis, manebitis in dilectione mea.”

Forte dicat quis: Cum ipsa dilectio praeceptum sit, quomodo nunc dictum est:

“Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea?”

Divisionem namque omnis justitiae fecisse videtur, ut totius pars, altera dilectio Dei, altera pars praecepta sint. Ad haec inquam: Revera justitia quiddam totum est, partes autem ejus duae sunt, altera videlicet dilectio Dei, altera dilectio proximi. In his duobus mandatis ita universa lex pendet et prophetae, ut vita activa tota in dilectione proximi, vita contemplativa in dilectione pendeat Dei. Dilectio namque Dei contemplationi magis inhaeret, dilectio proximi exterioris vitae actibus incumbit. Deus enim Moysi in monte duas tabulas dedit, in quibus duabus tabulis lapideis conscripta erant decem praecepta legis, tria in una tabula, ad Deum pertinentia, scilicet: Non habere Deos alienos, non facere idolum, neque ullam similitudinem, non sumere nomen Domini in vanum; septem vero in altera tabula, pertinentia ad proximum, quorum primum est:

“Honora patrem tuum et matrem tuam,”

secundum:

“Non occides,”

tertium:

“Non moechaberis,”

quartum:

“Non furtum facies,”

quintum:

“Non falsum testimonium dices,”

sextum:

“Non concupisces uxorem proximi,”

septimum:

“Non concupisces rem proximi tui (Exod. XX).”

Ita ad primum praeceptum (quod est dilectio Dei) tria pertinent, quae et Dominus in Evangelio sic expressit, dicendo:

“Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua (Matth. XXII);”

ad alterum vero praeceptum, id est, ad dilectionem proximi, septem respiciunt perdocentia, quomodo vivatur inter homines. Igitur,

“si praecepta mea servaveritis,”

inquit, id est, quae ad dilectionem proximi pertinent, vitamque activam perficiunt, et ita dilexeritis invicem,

“manebitis in dilectione mea,”

scilicet in dilectione Dei, quae vitam contemplativam perficit, ad quam sic non pervenitur, nisi per activam vitam, sicut ad dilectionem Dei non ascenditur, nisi per dilectionem proximi. Itaque si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea. Operae pretium est ut in caeteris, ita et in hoc dicto justissimam perpendere auctoritatem docentis, quia statim subjunxit:

“Sicut et ego Patris mei praecepta servavi, et maneo in ejus dilectione.”

Dignum quippe et aequum est, ut cujus magistri opera jure laudantur, ejusdem dicta quoque suscipiantur; sicut econtrario, cujus vita despicitur, restat ut ejus etiam praedicatio contemnatur. Quam vero laudabiliter praecepta Patris praeceptor iste primus servaverit, jam dum totus orbis canit cum Apostolo dicente:

“Humiliavit semetipsum, factus pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II).”

De qua obedientia sua, paulo superius, cum dixisset ipse:

“Venit enim princeps hujus mundi, et in me non habet quidquam,”

statim subjungens:

“Sed ut cognoscat, inquit, mundus quia ego diligo Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio (Joan. XII).”

Igitur aequum est, et hunc magistrum decet, ut praecipiat quia videlicet dignitas vel auctoritas praeceptionis in aperto est, dum facit ipse prior quod jubeat: Dicat itaque;

“Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut et ego Patris mei praecepta servavi, et maneo in ejus dilectione.”

Notandum vero, quod cum dicat,

“sicut,”

non aequalitas dilectionis vel obedientiae praecipitur, quam assequi cunctis impossibile est hominibus, sed similitude quantulacunque vel imitatio requiritur. Quomodo enim in observatione praeceptorum Patris, illis potest aequari, qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus? (I Petr. II.) Quomodo imitator emetiri valeat quantitatem dilectionis ejus, cui dicitur in Psalmo:

“Dilexisti justitiam et odisti iniquitatem, propterea unxit te Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis?”

(Psal. XLIV.) Sic nempe dictum est

“prae consortibus tuis,”

ut intelligas nullum obedientiam vel dilectionem Filii Dei assequi posse aequaliter, qui singulariter et Patrem dilexit atque dilectus est, et nos proximos suos prior dilexit, imo pro magna dilectione proximus nobis factus est (I Joan. IV). Sequitur: