CAPUT XVI. De feriis tertiae hebdomadae.

Hebdomadae tertiae feria secunda praesignat in Evangelio Dominus se in patria sua, scilicet in Judaea, honorem non habiturum, et ad gentes, ubi honoretur, transiturum, dum dicentibus Pharisaeis: Quanta audivimus de te facta in Capharnaum, fac et hic in patria tua (Luc. IV), respondet: Amen dico vobis, quia nemo propheta acceptus est in patria sua (ibid.). Iterumque cum terribili illo ac venerabili juramento suo per simile, non tantum omnino expresse docet, illis posthabitis, gentes potius a peccatis suis esse curandas: in veritate, inquiens, dico vobis, multae viduae erant in Israel in diebus Heliae, et ad nullam illarum missus est Helias, nisi in Sarephta Sydoniorum. Et multi leprosi erant in Israel sub Helisaeo propheta, et nemo illorum mundatus est, nisi Naaman Syrus (ibid.). Amplius autem in eo quod surrexerunt et ejecerunt illum extra civitatem, et duxerunt illum in supercilium montis, supra quem civitas illorum posita erat, ut praecipitarent eum (ibid.), significatur ab illis transitura salus, dum dicitur: Jesus autem transiens per medium illorum ibat (ibid.). Cum enim illum Judaei crucifigentes, in profundum oblivionis praecipitare vellent, ipse, aversus et per medium illorum transiens, ivit ad gentium populos pedibus suis, pedibus speciosis, id est praedicatoribus sanctis. Bene ergo huic Evangelio praemittitur lectio illa de Naaman Syro. Helisaeus Christum, leprosus Naaman gentilem populum significat, immundum et idololatram. Quod non ipse Helisaeus exivit ad illum foras, sed mandavit illi dicens: Vade et lavare in Jordane septies, et mundaberis (IV Reg. V): hoc prophetice innuit quod factum est, quia per semetipsum Christus non praedicavit gentibus, sed mittens praecepit eos baptizari:

“Euntes, inquit, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti (Matth. XXVIII).”

Septies autem lavatur leprosus, quia in baptismo propria est operatio septiformis Spiritus sancti, ex quo et renascimur, et remissionem peccatorum accipientes, novi restituimur.

Feria tertia in Evangelio commendatur lucidum opus misericordiae, dicente Domino: Si peccaverit in te, id est, te sciente, frater tuus, vade, corripe eum inter te et ipsum solum (Matth. XVIII), etc. Et quia ubi duo consentiunt, scilicet corrector et auditor, neque opus est ut alium adhibeas, neque Ecclesiae dicas, eo quem corripis inter te et ipsum solum, sponte audiente, quia, inquam, tunc parata venia confestim impetratur a Domino. Amen, inquit, dico vobis, si duo ex vobis consenserint, ex omni re quamcunque petierint, fiet illis a Patre meo (ibid.), et, quia de impetratione veniae dixerit, hoc testatur ipse, dum praemittit: Amen dico vobis, quia quaecunque alligaveritis super terram, alligata erunt in coelo: et quaecunque solveritis super terram, soluta erunt et in coelo (ibid.). Terminatur autem sic: Domine, quoties peccabit in me frater meus, et dimittam et? Usque septies? Et dicit illi Jesus: Non dico tibi, Petre, usque septies, sed usque septuagies septies (ibid.). Ad haec pulchre lectio, quae praemissa est, concinit. Mulier namque, quae clamat ad Elisaeum pro duobus filiis, quos creditor in servitutem tollere contendit (IV Reg. IV), ipsa est Ecclesia, quae pro filiorum peccatis, quos in baptismate genuit, sollicita est, ne exactor diabolus pro nummo malae voluptatis, quem illis credidit, debitores trahat in damnationem perpetuae mortis. Cui verus Helisaeus, scilicet Christus, praecepit oleum infundere vasis, ostio clauso (ibid.), quia peccatoribus privata correptione conventis, praecipit remissionem et absolutionem indulgeri, data potestate ligandi atque solvendi, sicut in Evangelio jam dicto promisit, et veritate interposita, id est amen, promissionem confirmavit. Clauso ergo ostio vasis infusis redundat oleum, quia per privatam correctionem poenitentibus confestim venia peccatorum affluit. Cum autem quis secreto correptus inter te et ipsum solum non audierit, postquam Ecclesiae dictum fuerit, non tam facilis indulgentiae leniendus erit oleo, sed congrue poenitentiae secandus cauterio.

Feria quarta calumniantibus Pharisaeis quod discipuli Domini transgrederentur traditiones seniorum, non lavando manus suas, dum panem manducarent, redarguit eos Dominus, et criminationis spiculum retorquet in auctores: Quare, inquiens, vos transgredimini traditiones Dei propter traditiones hominum? Nam Deus dicit: Honora patrem tuum et matrem tuam: Vos autem dicitis: Quicunque dixerit patri suo aut matri: Munus, quodcunque est ex me, tibi proderit (Matth. XV), etc. Docuerat enim avaritia Pharisaeorum juvenes, quorum laqueus omnes facti erant, ut, injussu parentum, imo praerepta parentibus donaria deferentes ad templum, reclamantibus parentibus se hoc pacto inhonorari a filiis, cum Deus dicat:

“honora patrem tuum et matrem tuam (Exod. XX),”

illud objicerent: Imo hoc pacto honoramus patrem. Nam Deus Pater noster est, ad cujus haec deferimus templum, et quod illi offerimus filii, vobis parentibus proderit. Haec et hujusmodi culpat Dominus in traditionibus hominum, quas traditionibus Dei praeferebant, simulque edocet quod sola transgressio mandatorum Dei coinquinet hominem (Matth. XV). Bene ergo in lectione libri Exodi ipsa Dei mandata praeferuntur:

“Honora patrem tuum et matrem tuam (Exod. XX),”

etc. De quibus in Evangelio convincuntur hypocritae, foris nitidi observando traditiones hominum, intus autem coinquinati transgrediendo traditiones Dei, quia non quod intrat in os, sed quod exit de corde, coinguinat hominem (Matth. XV).

Feria quinta venientes ad se turbas, ut sese facerent regem, quia manducaverant de panibus ejus et saturati fuerant, hortatur Dominus: Operamini, inquiens, non cibum qui perit, sed qui permanet in vitam aeternam (Joan. VI), etc. Dixerat autem eis: Amen dico vobis, venistis ad me, non quia vidistis signa, sed quia manducastis de panibus et saturati estis (ibid.). In quo sacerdotum quoque turbam percutit, quia turbatim veniunt ad altare Domini, non quia delectat eos contemplari mysteria, quae illic commemorantur incarnationis, nativitatis, passionis, resurrectionis et ascensionis Domini nostri Jesu Christi, sed quia manducant de panibus ejus et saturantur, videlicet de decimis et oblationibus fidelium, sola quaerentes stipendia corporis. Quapropter illa congrue lectio praemittitur, qua Hieremiae dicitur a Domino: Sta in porta domus Domini, et praedica ibi verbum istud (Jer. VII), etc. Sic enim et illi, qui pompatice ingrediebantur portas domus Domini, et cupiditates suas pascentes applaudebant sibimet, dicendo templum Domini, templum Domini, templum Domini est (ibid.), magis per illud praedas agere de populo, quam (secundum quod in eadem lectione jubetur) bonas facere vias suas et bene dirigere studentes.

Feria sexta legitur in Evangelio Dominus Jesus fatigatus ex itinere hora sexta sedisse super puteum, loquensque cum muliere Samaritana, quae venerat haurire aquam: Si scires, inquit, donum Dei, et quis est, qui dicit tibi: Da mihi bibere, tu forsitan petisses ab eo; et dedisset tibi aquam vivam (Joan. IV), etc. Notum atque celebre est fidei sanctae Ecclesiae lectionis hujus mysterium, videlicet Dominum nostrum Christum ex itinere, quo ad nostram salutem venit, fatigatum usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II), sedisse super puteum, id est mundanae sapientiae exsuperasse profundum, mulieremque Samaritanam, id est Ecclesiam alienigenam, quae de profundis, imo obscuris philosophorum doctrinis mortuam aquam haurire consueverat, de qua sitientem animam, ut non sitiret iterum, satiare non poterat, didicisse, quia qui biberit ex aqua hac, sitiet iterum, qui autem biberit ex aqua, quam ipse dederit, id est de Spiritu sancto, non sitiet unquam, sed fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam (Joan. IV). Huic Evangelio valde congruit praemissa lectio, in qua congregatis filiis Israel adversus Mosen atque dicentibus: Da nobis aquam (Exod. XVII), jubente Domino, ducit eos ad aquam, ad petram Oreb, et quanquam diffidens, percutit virga bis silicem, et egressae sunt aquae largissimae, ita ut populus biberet et jumenta (Num. XX). Moses namque significat hac in re Judaicum populum incredulum, populus sitiens, humani generis exspectationem, petra Christum. Percussit bis silicem virga Moses, id est Judaicus populus duobus lignis crucis appendit Christum, et egressae sunt aquae largissimae, aquae vivae, quas in Evangelio supradicto se habere indicat Dominus mulieri Samaritanae. Aqua haec Spiritus sanctus est, qui tunc datus est, quando petra Christus virga crucis percussus, imo post percussionem resurrectione atque ascensione glorificatus est.

Sabbato mulierem in adulterio deprehensam legimus in Evangelio, et adductam ad Dominum Jesum a Scribis et Pharisaeis tentantibus, sicamque latrocinii sui ancipitem occultantibus, ut quidquid respondisset, calumniantes criminarentur (Joan. VIII), id est si ut misericors dimittendam diceret, accusaretur injustus, et legis adversarius, si puniendam, velut immisericors infamaretur. Quibus ita obviavit mansuetudo cum justitia, ut, cedentibus accusatoribus, quippe quos sua subtraxerat conscientia, soli duo remanerent misera et misericordia. Huic Evangelio illa, quae praemittitur, Danielis lectio congruit: quamvis, ut ait Beatus Hieronymus , in Hebraico non habeatur, qua legitur Susanna a falsa criminatione adulterii Dei auxilio liberata (Dan. XIII). Nam haec per misericordiam, illa lapidationem evasit per justitiam. Atque ita in ejusdem diei officio quodammodo misericordia et veritas obviant sibi (Psal. LXXXIV), paribus in personis, eodemque praesidio pietatis, quamvis disparibus causis.