CAPUT 11

“Vanitas enim vanitatum, dixit Ecclesiastes: Vanitas vanitatum et omnia vanitas (Eccle. I),”

et homo ipse vanitas, sive vanitati similis factus est. Et ipse diabolus non solummodo vanus, verum etiam totius vanitatis est princeps, quia Deo frui contempsit, et in semetipso remanere noluit, ut jam dictum est. Utrum in potestate Dei fuerit, quatenus nec iste de coelo, nec homo illum imitans caderet, sive ejiceretur de paradiso, dicat ipse Dei Filius, omnipotens ex omnipotente, Deus ex Deo:

“Non possum, ait, ego a meipso facere quidquam; sicut audio, judico (Joan. XV).”

Unde sciendum quia judex injustus est, qui a semetipso facit, id est, qui aliter judicat quam audit, sive intelligit. Hoc facere Deo impossibile est, injustus enim [esse] omnino non potest. Et proinde sicut audivit, sic illum judicare oportuit, ut sese non communicaret aut impartiretur creaturae illi quae ausa est velle seipsam sufficere sibi. Salva igitur omnipotentia, salva benevolentia Dei, ruente diabolo et homine decepto, malum accidit, propter quod Deum sapientem laudabiliter hominem fieri, et pro omnibus mori oportuit, aliterque homo salvari non potuit, et hoc nimirum sensu fidelis animus non segnior, imo citatior fit ad occurrendum, et gratias agendum charitati Dei, quia necessario propter nos tantum se humiliavit. Nunc ad illud longe superius memoratum Apostoli capitulum recurrere libet, quo dicit:

“Decebat enim eum, propter quem omnia et per quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem salutis eorum per passionem consummari (Hebr. II).”

Hic primum illud quaerere libet utrum iste Filius Dei, de quo hic sermo est, etiam si peccatum, propter quod omnes morimur, non intercessisset, homo fieret, an non. Nam de eo quod mortalis homo non fieret, quod mortale corpus non assumeret, nisi peccatum accidisset, propter quod et nos omnes facti sumus mortales, nulli dubium est, nulli nisi infideli incognitum est. Illud quaerimus utrum hoc futurum, et humano generi aliquo modo necessarium erat, ut Deus homo fieret caput et rex omnium, ut nunc est, et quid de hoc respondebitur? Nimirum de omnibus sanctis et electis certum est, quia nati fuissent omnes, et soli, si non accidisset illud peccatum primae praevaricationis. Hinc Pater Augustinus in libro decimo quarto De civitate Dei:

“Quisquis autem dicit primos homines non coituros fuisse, nec generaturos nisi peccassent, quid dicit, nisi propter numerositatem sanctorum necessarium hominis fuisse peccatum? Si enim non peccando soli remanerent, quia, sicut putant, nisi peccassent generare non possent, profecto ut non soli duo homines justi possent esse, sed multi, necessarium peccatum fuit. Quod si credere absurdum est, illud potius credendum quod sanctorum numerus, quantus complendae illi sufficit beatissimae civitati, tantus existeret, et si nemo peccasset, quantus nunc per Dei gratiam de multitudine colligitur peccatorum, quousque filii saeculi hujus generant et generantur .”

Cum ergo de sanctis et electis omnibus dubium non sit, quod nascituri forent omnes usque ad praefinitum numerum secundum propositum Dei, quo ante peccatum benedicens:

“Crescite, ait, et multiplicamini (Gen. I),”

et absurdum sit putare, quod propter eos, ut nascerentur, peccatum necessarium fuerit, quod de isto capite, et rege omnium electorum angelorum et hominum sentiendum, nisi quod et ipse maxime causam necessariam non habuerit ipsum peccatum, ut homo fieret ex hominibus delicias suae charitatis habiturus cum filiis hominum (Prov. VIII). Ipse est enim sapientia Dei, quae de isto suo proposito dicit,

“Dominus possedit me initio viarum suarum,”

(Prov. VIII) etc., quae ita concludit:

“Quando appendebat fundamenta terrae, cum eo eram cuncta componens, et delectabar per singulos dies, ludens coram eo omni tempore, ludens in orbe terrarum, et deliciae meae esse cum filiis hominum (Ibid.).”

Tantae charitatis propositum, quo proposuerat Deus Dei Verbum deliciari cum filiis hominum, formam habendo circumscriptam ex natura humana in medio angelorum et hominum, mirum et adoratione dignum, quia non evacuavit ex adverso veniens peccatum, imo jam tunc factum est illud, quod alibi sive aliunde dictum est:

“Ubi autem abundavit delictum, superabundavit et gratia (Rom. V).”

Ubi namque abundavit tantum tantae praevaricationis delictum, ubi super mortem animae, qua mortui fuimus in illis parentibus nostris per illud originale peccatum, accessit mors altera, mors scilicet corporis, providentia Dei, dicentis ad hominem: Quia terra es, et in terram ibis (Gen. III): gratiosum accessit praeceptum ad charitatem Filii obedientis, quatenus ipse Filius talis fieret absque peccato, quales nos propter peccatum facti fueramus, id est, non solum nostram, quam proposuerat assumere naturam, offensus non resurgeret [refugeret?], verum etiam propter nos usque ad mortem nostram descenderet, quod cum maxime diceret, quemadmodum, ut jam meminimus, Apostolus dicit:

“Decebat enim eum propter quem omnia, et per quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem salutis eorum per passionem consummari (Hebr. II).”

In hac ergo consummatione, eo quod per passionem consummatus est ipse auctor salutis nostrae, pondus est paterni praecepti, decus est obedientiae Filii paternae dilectionis, de quo idem Apostolus dicit:

“Humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II).”

Et alibi:

“Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum (Rom. VIII).”

Et ipse Filius ipsa nocte qua tradebatur, ait ad discipulos suos:

“Sed ut cognoscat mundus, quia ego diligo Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Pater sic facio (Joan. XIV).”

Et quia per charitatem Pater hoc mandatum dedit, et per charitatem Filius obedivit usque ad mortem crucis, ipsa autem charitas sanctus est Spiritus eorumdem Patris et Filii, recte et venerabiliter idem Apostolus ad Hebraeos dicit:

“Sanguis Christi qui per Spiritum sanctum semetipsum obtulit immaculatum Deo, emundavit conscientiam nostram ab operibus mortuis, ad serviendum Deo viventi (Hebr. IX).”