|
Semota igitur mediarum multitudine vanitatum, summam vanitatem, et quae
recte dicatur vanitas vanitatum, explorare libet, quatenus ex
deprehensione illius victae partis notior fiat haec pars victrix,
scilicet veritas Dei, victoriae laudem adepta per testimonium hujus
Filii hominis, quemadmodum dixit, ut supra jam memini:
|
“Ego in hoc natus sum, et ad hoc veni in mundum, ut testimonium
perhibeam veritati.”
|
|
Explorata est, et ipsa altitudo Satanae,
|
“quemadmodum dicunt, ait Joannes apostolus (Apoc. II),”
|
|
subauditur, hi qui eum cognoverunt, vel stulte admirati sunt. Explorata,
inquam, est maxime sanctis prophetis. Nam in Ezechiele Deus exprobrat
illi sub nomine Pharaonis regis Aegypti:
|
“Ecce, inquit, ego ad te, Pharao rex Aegypti, draco magne, qui cubas in
medio fluminum tuorum, et dicis, meus est fluvius, et ego feci
memetipsum,”
|
|
et caetera, usque
|
“eo quod dixeris: Fluvius meus est, et ego feci eum (Ezech. XXIX).”
|
|
Quid, rogo, est dicere istum draconem magnum:
|
“Meus est fluvius, et ego feci eum,”
|
|
nisi dicere, meum est humanum genus, et ego feci illud? Et unde putas
illi altitudini Satanae ut hoc audeat dicere? Puta quod proinde
glorietur sic, tantumque sibi arroget, quia nequissimus venator per os
serpentis sibilans, radicem nostrae originis in primis parentibus
vitiavit, ut tam multiplex ultra numerum succresceret propago generis
humani, supra numerum, inquam, eorum,
|
“quos Deus praescivit et praedestinavit regni sui consortes fieri (Rom.
VIII),”
|
|
quosque in benedictione jussit nasci, benedicens enim dixit:
|
“Crescite et multiplicamini (Gen. III).”
|
|
Nam revera si intercessisset praevaricatio, auctore illo serpente
maligno, non dixisset Deus ad mulierem:
|
“Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos (ibid.),”
|
|
non profluxisset ex carnis liquore tantus fluvius tanta superfluitate
abundans, imo superabundans humanum genus. Sic vanus et mendax nebulo
ille malignus, ut proinde ausus sit dicere factorem se humani generis,
pro eo quia vitiator est humanae originis. Qualis autem, quam mala sit
intentio vel semper fuerit, in operatione tanti adversarii
|
“in omni virtute et signis et prodigiis mendacibus, et in omni
seductione iniquitatis (II Thess. II),”
|
|
quorum primum illud ex Scripturis agnovimus, quod serpentem ingressus,
et per os ejus locutus, stultam mulieri admirationem fecit, eamque
seduxit; ultimum quod hominem peccati, scilicet Antichristum,
ingressurus est, et seducet eos, qui juste pereant, eo quod charitatem
veritatis non receperunt credentes mendacio, judicentur omnes qui non
crediderunt veritati, sed consenserunt iniquitati, qualis, inquam,
intentio ejus sit vel fuerit, operae pretium est, et ad praesens
negotium pertinet hic breviter edicere, ut, sicut propositum est, per
hoc oppositum bonam et utilem intentionem Dei clarius queamus agnoscere.
Haec nimirum intentio ejus fuit, quae nunc frustrata est per Jesum
Christum, ut creatura cognoscere non posset Creatorem suum. Quam ob
causam? Videlicet, quia cognoscere illum vita aeterna est, quam ille Deo
mortuus et mortis auctor omnibus invidet. Econtra intentio Dei in omni
operatione suae bonitatis, in omni virtute et signis, et prodigiis
veracibus in omnibus quas condidit Scripturis veritatis, haec fuit et
est, ut creatura Creatorem suum in veritate cognosceret. Quam itidem ob
causam? Nimirum quia cognoscere illum, vita aeterna est, quam ille nobis
cupit, quia bonus est: Nam
inquit Filius ad Patrem,
|
“ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum
(Joan. XVII).”
|
|
Causa ista vere magna est, et digna Deo, propter quam voluerit cognosci
et glorificari, et admirabilis fieri, magnumque certamen suscipere
contra illam intentionem diaboli, quo posset, vincendo illum, melius
cognosci, eo quod fructus cognitionis ejus, vita aeterna creaturae sit.
|
“Quemadmodum Jamnes et Mambres restiterunt Mosi, ita hi resistunt
veritati: homines corrupti mente, reprobi circa fidem, sed ultra non
proficient. Insipientia enim eorum manifesta erit omnibus sicut et
illorum fuit (II Tim. III).”
|
|
Igitur ut certamen peramplum atque diutinum, diffusum in universitate
melius per compendium, perspicias in parte, sit tibi Pharao ille
carneus, tanquam spiritualis Pharao diabolus, sic illa localis Aegyptus,
tanquam totus mundus, sic Israelitae peregrinantes in illa Aegypto,
tanquam omnes electi Dei, degentes captivi in hoc saeculo, sic omnis
temporis illius Aegyptus tanquam omnes homines reprobi, et a Deo alieni,
sic illi duo magi, tanquam omnes ministri Satanae, quicunque restiterunt
veritati, maleficiis sive quibusdam arcanis et incantationibus maxime
armati, sic Moses et Aaron tanquam omnes sancti et prophetae vel justi,
quicunque doctrinam vel ministerium veritatis assecuti, ad hoc missi
sunt et in hoc steterunt, ut testimonium perhiberent veritati. Quo
tendebat Pharao, vocans sapientes et maleficos, ut facerent ipsi per
incantationes Aegyptias et arcana quaedam similiter ut Moses et Aaron,
projicientes singuli virgas suas, quae conversae sunt in dracones: et
convertentes aquas in sanguinem, et educentes ranas super terram
Aegypti, similiter ut Moses et Aaron, licet ultra proficere non
potuerunt? (Exod. VII, VIII.) Quo tendebat, nisi eo ut Dominus Deus
Hebraeorum dicere non posset quod dicebat:
|
“Ut scias quod non sit similis mei in omni terra?”
|
|
(Exod. IX.) At ille et magi ipsius restiterunt quidem veritati, sed
ultra non profecerunt, et insipientia illorum manifesta fuit, dum per
immolationem agni tandem effectum est, ut cantare liceret Israeli:
|
“Quis similis tui in fortibus, Domine? quis similis tui, magnificus in
sanctitate, terribilis atque laudabilis et faciens mirabilia?”
|
|
(Exod. XV.) Juxta hunc modum qui spectatus est in parte spectandum est
et in universitate. Quo enim tendebat spiritualis Pharao diabolus,
adhibens et subordinans sibi per mundum universum templa et sacerdotes
arreptitios sive fanaticos, magos et aruspices, poetas quoque turpium
numinum declamatores, similiter, ut putabat, sicut Deus, imo plures quam
Deus, qui tantum in una gente habebat prophetas et sacerdotes. Quo
tendebat nisi eo, ut nesciret mundus, nebula ejus obtenebratus, illud
quod scire vita aeterna est, scilicet quod non sit Deus, nisi unus? Non
propositum nobis est demonstrare, sed neque scire licet, quibus modis,
quibus artibus homines corruptos mente in jus suum deduxit, qui nisi
corrupti sua sponte fuissent, et voluptatum amatores, odiumque veritatis
habentes, non tam facile, non tam curiose, tantum admisissent creaturae
Dei adulterium, non ignorantes iniquum esse et impium, cum illo habere
pactum, sed plane scientes, et tamen obsequentes, propter illum, quem
nimis diligebant, temporalem hujus mundi successum. Exempli gratia:
|
“Numa Pompilius, tertius [Leg. secundus] a Romulo rex, sacrorum
Romanorum constitutor, conscriptas eorumdem sacrorum causas, ipse
quidem, quoad vixit, penes se habuit, sed nec populo nec senatui, nec
saltem ipsis sacerdotibus eas innotescere voluit.”
|
|
Constat quippe quia curiositate illicita, ad ea daemonum pervenerat
secreta, quae ipse quidem ut scriberet, ut haberet unde legendo
commoveretur, sed tamen quamvis rex esset, qui minime quemquam metueret,
scire neminem voluit, ne homines nefaria doceret, violare autem timuit,
ne daemones iratos haberet. Obruit ergo ubi tutum putavit, scilicet in
sepulcro suo, cui appropinquare aratrum posse non credidit, quod tamen
factum est. Nam cujusdam Terentii bubulcus, cum juxta sepulcrum ejusdem
Numae aratrum trajiceret, libros illos ex terra eruit, et in Urbem ad
praetorem pertulit. At ille cum respexisset principia, rem tantam
detulit ad senatum. Ubi cum primores quasdam causas legissent, cur
quidque in sacris fuerit institutum, eosdem libros, ut praetor
combureret, tanquam religiosi patres censerunt . Sed redeamus ad rem.
|
|