|
Agones Domini nostri Jesu Christi egentibus nobis intelligentia opus
est:
|
“Beatus enim, inquit Psalmista, qui intelligit super egenum et pauperem
(Psal. XL),”
|
|
ipsum utique intelligi volens,
|
“qui, cum dives esset, pro nobis pauper factus est (II Cor. VIII).”
|
|
Ipse namque in eodem psalmo loquitur, quod nunc tractare coepimus:
|
“Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando morietur, et peribit nomen
ejus?”
|
|
(Psal. XL.) Ipse manifeste seipsum exprimit dicens:
|
“Qui edebat panes meos, magnificavit super me supplantationem (ibid.).”
|
|
Quis autem misericordia vel charitatis compassione purgatum habens
cordis oculum, non intelligat quam non parvi aut levis sit certaminis
hoc ipsum, quod stans in medio superborum ac divitum inimicorum suorum,
mala sibi dicentium, egenus et pauper iste apud cogitationes illorum,
pro sua contemptus paupertate, divinitatis suae divitias ore proprio
cogebatur praedicare, et de seipso testimonium perhibere? Si enim sub
silentio semetipsum absconderet, frustra nobis advenisset, quia
videlicet sine praedicante nemo nostrum audisset, nemo credidisset (Rom.
X), atque ita nemini adventus ejus profuisset: laborabat ergo sustinens
semetipsum praedicare. Hoc enim faciens apud superbos, quantae putas
subjacebat invidiae? Quicunque ab ipso didicit mitis esse et humilis
corde (Matth. XI), et idcirco tanto magis gravatur suam virtutem
praedicare, quanto magis humiliter sentiens odit ventum jactantiae, ipse
sentit utcunque quanti laboris sit huic egeno et pauperi stare in illo
tali templo, et coram inimicis mala sibi dicentibus quis esset vel unde
opprobria exprobrantium sibi recepturus edicere (Psal. LXVIII). Igitur,
ut verae beatitudinis participes simus, super hunc egenum et pauperem
intelligere studeamus, et tunc nos verum lectionis intellectum assecutos
arbitremur, cum mala, quae audit vel patitur, compatienti corde
perceperimus. Sequitur:
|
“Ex illa ergo turba cum audissent hos sermones ejus dicebant: Hic est
vere propheta. Alii dicebant: Hic est Christus. Quidam autem dicebant:
Nunquid a Galilaea Christus venit? Nonne Scriptura dicit quia ex semine
David, et Bethlehem castello, ubi erat David, Christus venit? (Mich. V).
Dissensio itaque facta est in turba propter eum.”
|
|
Sanctis viris nonnunquam dissensio multitudinis occasio fuisse legitur
evasionis. Nam et Paulo apostolo pene tale quid contigit, qui dum staret
in medio multitudinis, et sacerdotes atque omne concilium convenissent
adversus eum,
|
“sciens quia una pars esset Sadducaeorum et altera Pharisaeorum,
exclamavit in concilio: Viri fratres, ego Pharisaeus sum, filius
Pharisaeorum, de spe et resurrectione ego mortuorum judicor. Et cum haec
dixisset, facta est dissensio, et soluta est multitudo. Jussitque
tribunus milites descendere, et rapere Paulum de medio eorum (Act.
XXIII),”
|
|
videlicet volente Domino ut servaretur:
|
“Sicut enim, inquit, testificatus es de me in Hierosolymis, sic te
oportet Romae testificari (ibid.).”
|
|
Imo sic vel universaliter sanctae Ecclesiae contigit, quia, dum
universae iniquitatis et multitudo in multas haereses divisa est, et
adversus alterutrum discordans semetipsam impugnat, evadit per medias
divisiones fides catholica. Quod etiam veteri miraculo praefiguratum
est, salvo altioris quoque sacramenti intellectu, quando ad ingressum
filiorum Israel, mare Rubrum divisum est (Exod. XIV). Traditum namque
est majoribus quod in illa digressione maris, singulis quibusque
tribubus filiorum Israel, singulae aquarum divisiones factae sint, et
propria unicuique tribui in mare aperta sit via. Idque ostendunt ex eo
quod in psalmo scriptum est:
|
“Qui divisit mare Rubrum in divisiones (Psal. CXXXV).”
|
|
Per quod plures divisiones docentur factae secundum singularum tribuum
viam. Quod ergo in Ecclesia sua futurum erat, videlicet ut inter
dissidentes haereticorum sectas catholica fides incolumis persisteret,
hoc in seipso Christus praefigurare dignatus est, dum ubi miserant
principes et Pharisaei ministros, ut apprehenderent cum, ad praedictum
clamorem ejus dissensio in turba propter eum facta est, et ipse
apprehensus non est. Nam et hoc sequitur:
|
“Quidam autem volebant apprehendere eum, sed nemo misit super illum
manus.”
|
|
Nam revera volentes eum tenere timebant,
|
“ne forte tumultus fieret in populo (Matth XXVI),”
|
|
ne de manibus eorum, populi liberaretur auxilio. Quod timentes, et
maxime divinitus coerciti, tandiu sunt a conatu suo repressi, donec eis
|
“Judas illum traderet sine turbis.”
|
|
|
“Venerunt ergo pontifices et ministri ad Pharisaeos.”
|
|
inquit, quia dixerat Dominus, qui necdum pati dignabatur:
|
“Adhuc modicum vobiscum sum (Luc. XXII),”
|
|
et volebat adhuc et dictis et factis implere, quae supererant, implere
oculos et aures eorum, et sufficienter inexcusabiles eos facere, quibus
gravis etiam erat ad videndum;
ministri immunes a crimine, pleni admiratione.
|
“Et dixerunt eis illi: Quare non adduxistis eum?”
|
|
Non parvam exspectationem, vel attentionem evangelista innuit pontificum
et Pharisaeorum, tam prompta percontatione dicentium,
|
“quare non adduxistis eum?”
|
|
inquiunt, superfluum habentes dicere Jesum, cui protinus adducendo, ut
putabant, palam erat praesentem inhiare conventum.
|
“Responderunt ministri: Nunquam sic locutus est homo sicut hic homo
loquitur.”
|
|
Vere
|
“nunquam sic homo locutus est.”
|
|
Homines quippe quicunque sapientiae vel scientiae sermonem habuerunt, de
plenitudine hujus omnes acceperunt (Joan. I). Sed eo magis inexcusabiles
sunt, quia tantam sapientiam audierunt, et non obaudierunt, qui talem
hominem viderunt et inviderunt. Quid igitur retributionis habebunt?
Illud utique quod per os David pronuntiat spiritus prophetarum, vel
omnium justorum, qui minus quidem hoc homine, sed tamen bona et
salutaria locuti sunt:
|
“In salicibus, inquiunt, in medio ejus,”
|
|
scilicet Babylonis,
|
“suspendimus organa nostra, quia illic interrogaverunt nos, qui captivos
duxerunt nos, verba cantionum (Psal. CXXXVI).”
|
|
esti namque homines, filios quidem Hierusalem se esse putant, oculos
quoque ad videndum, et aures habere ad audiendum, legitimumque Mosaicae
sive propheticae cantilenae rationabiliter discernere, vel comprehendere
sonum. Sed revera salices sunt Babylonis, vitiosa radice ripis haerentes
fluminis, id est decurrentibus voluptatibus saeculi, solum habentes in
verborum foliis virorem Judaicae professionis, a fructu autem boni
operis steriles, ita ut terram quoque tanto tempore frustra occupaverint
(Luc. XIII). Suspendentur ergo in eis, id est propter eos tacebunt
organa prophetarum et omnium veritatis praedicatorum, ne audiant verba
cantionum, quae vane interrogaverunt, et cum isto summae divinitatis
organo, cum isto homine qui sic loquitur quomodo nunquam locutus est
homo, ad gentes ibunt et ipsis cantabunt. Nam isti nimis impatientes
sunt ad audiendum, nullum de illo bonum volentes audire testimonium.
Unde et subditur:
|
“Responderunt eis Pharisaei: Nunquid et vos seducti estis?”
|
|
Et vos, inquiunt, qui ex nobis estis, quos arbitramur aliquid prudentis
habere ingenii, nunquid tam cito seducti estis? Quasi vero jam legitimo
deprehensum esse judicio seductionem esse quidquid audissent ab homine
isto, sic loquente quomodo nunquam locutus est homo. Cui malignae
intentioni, quia nulla est quae suppeditat rationis vis, protinus sub
interrogatione obliqua illud intorquent, quod pro ratione volunt accipi,
vere seductores, et ipsi a maligno spiritu seducti.
|
“Nunquid aliquis ex principibus credidit in eum, aut ex Pharisaeis?”
|
|
Ac si dicerent: Seductos vos esse in eo quod ejus estis sermonibus
delectati ex hoc solo constans est, quod nemo credidit in eum ex
principibus aut ex Pharisaeis. Quae ratio quam infirma, vana et inepta
sit probari nullis opus est argumentis. O ergo caeci, duces caecorum,
caeci, inquam, caecis ducatum praebentes, ut pariter in foveam cadant
(Matth. XV). Nonne principes isti, Isaia testante, principes sunt
Sodomorum, et populus iste populus est Gomorrhae? (Isa. I.) Exspectandi
ergo sunt tanquam scientiae clavim habentes, ut nemo quamvis oculos
habens introeat (Luc. II), nemo quamvis aures habens audiat nisi
hujusmodi principes ad videndum vel audiendum habeat praecessores?
|
“Nunquid, aiunt, aliquis in eum credidit ex principibus aut ex
Pharisaeis? Sed turba quae non novit legem, maledicti sunt.”
|
|
Videlicet pro hoc ipso quod legem nesciunt, maledictionibus illis illo
subjacere judicant, quas Moyses in Deuteronomio legem non custodientibus
praescribens:
|
“Maledictus, inquit, qui non permanet in sermonibus legis hujus, nec eos
opere perficit (Deut. XXVII),”
|
|
etc. Sed profecto turba illa verius contradixisset. Istud vanitatis
consilium et haec Ecclesia malignantium (Psal. XXV), quae non facit
legem, maledicti sunt. Turba enim haec, ut supra dictum est, multitudo,
quae de civitatibus et regionibus convenerat ad diem festum, hic
intelligi debet, quos falsi illi et fallentes Hierosolymitani, penes
quos erat templum, et Sancta sanctorum, velut agrestes in sui
comparatione aestimabant.
|
“Dicit ad eos Nicodemus, ille qui venit ad eum nocte, qui unus erat ex
ipsis: Nunquid lex nostra judicat hominem, nisi audierit ab ipso prius,
et cognoverit quid faciat?”
|
|
Cur non hic aperta defensione dixit quod sentiebat, et quod dudum
veniens ad eum nocte dixerat, videlicet quod non seductor esset, sed
Magister a Deo venisset (Joan. III), etc. Videlicet, quia timiditatis
nox adhuc in corde ejus erat, et necdum securitatis dies illuxerat. Nec
mirum,
|
“nondum enim, ut praedictum est, erat Spiritus datus, quia Jesus nondum
fuerat glorificatus,”
|
|
et idcirco necdum de ventre ejus, sive apostolorum flumina aquae vivae
saltem usque ad publicum circuitum unius Synagogae fluere poterant, quae
Jesu glorificato et Spiritu dato usque in dispersionem quoque gentium
fluere habebant. Ergo causam, vel invisam non ausus palam defendere
personam, sed rursus non ferens impudentem, malitiam tantum usurpare
injustitiae licentiam.
|
“Nunquid, ait, lex nostra judicat hominem, nisi audierit ab ipso prius,
et cognoverit quid faciat?”
|
|
Non utique, sed econtra praecipit non facile credendum esse quod
audieris. Videlicet hoc dicto coargui non potest, velle defendere
hominem, cum verba sonent potius justae ac sanctae legis defensionem.
Justa quippe non esset lex, si praejudicia fieri juberet aut
permitteret. Itaque timidus quidem, sed providus in tutam confugit
arcem, dum pro homine loquens pro lege videtur patronam ferre
sententiam. Attamen quoniam intentio ejus callidam audientium nequitiam
latere non poterat, hostiles assultus non omnino evasit. Nam sequitur:
|
“Responderunt, et dixerunt ei: Nunquid et tu Galilaeus es?”
|
|
Nonne ergo verum est, quia
|
“dixit injustus ut delinquat in semetipso (Psal. XXXV),”
|
|
id est, sciens et videns, proposuit coetus Pharisaicus permanere in
peccato suo? Nonne et hoc verum est, quia
|
“noluit intelligere ut bene ageret?”
|
|
(ibid.) Hoccine est velle intelligere audiendi suggestionem, vel legalis
judicii mentionem non posse sustinere? Homo Pharisaeus et princeps
Judaeorum, ausus in tali causa facere legitimi judicii mentionem, uno
dicto suum coram illis odorem fetere fecit, et hostili calumniae patuit.
Non enim parvam odii spirat abundantiam, quod tam cito dictus est
Galilaeus, eo quod homini Galilaeo favere videretur. Jam quippe propter
odium Jesu, ipsum nomen Galilaeae putabat illis, nares subsannantes
habentibus.
|
“Nunquid, aiunt, et tu Galilaeus es? Scrutare et vide, quia propheta a
Galilaea non surgit.”
|
|
Ecce in retributionem et scandalum sic quoque impletur illud, quod
Propheta praedixit:
|
“Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum (Psal. LXVIII),”
|
|
Scriptura, quam scrutati sibi esse videntur, locum praedixit, ubi
nasceretur iste propheta magnus, de quo Moyses scripsit (Deut. XVIII):
|
“Et tu, inquit propheta, Bethlehem terra Juda, nequaquam minima es in
principibus Juda, ex te enim exiet dux, qui regat populum meum Israel
(Mich. V).”
|
|
Sed illud tacuit, quod exiturum esset edictum a Caesare Augusto, ut
describeretur universus orbis, et ituri essent omnes, ut profiterentur
singuli in suam civitatem, et quod ascensurus esset Joseph de Galilaea
in civitatem David, quae vocatur Bethlehem, ut profiteretur cum Maria
desponsata sibi uxore praegnante, et cum essent ibi, implendi forent
dies ut pareret (Luc. II). Hoc modo mensa sua nunc eos illaqueavit, quia
videlicet oculos suos compresserunt ne viderent, et aures suas
aggravaverunt ne audirent (Isa. VI). Ecce enim praeterita non
respicientes, et praesentia tantum oculis nequam aspicientes, laqueum
sibimet hoc modo texuerunt. Christus secundum Scripturas ex semine David
et castello Bethlehem nasciturus est, hic autem Jesus homo Galilaeus
est. Igitur hic homo propheta non est, Christus non est. Hoc modo
obscurati sunt oculi eorum, ne videant (Psal. LXVIII). Quid enim:
Nunquid repugnantia sunt haec, Christum ex semine David, et castello
Bethlehem nasci debere, et eumdem in Galilaea nunc habitare? Scrutentur
ergo Scripturas ipsi, ut videant quia non sic scriptum est per
prophetam: In te enim natus habitavit, sed
|
“ex te enim exiet dux, qui regat populum meum Israel (Mich. V.).”
|
|
Sequitur:
|
“Et reversi sunt unusquisque in domum suam.”
|
|
Quia telas araneae texuerant, idcirco leviter solutum et dissipatum est
eorum conventiculum, et ad unam objectiunculam infirmae causae
conscientia diverberati, unusquisque in domum suam reversi sunt, ut
iterum in cubilibus suis aliud ineuntes consilium, ova rumperent aspidum
et confoverent quod erumperet in regulum (Isa. LIX).
|
|