CAPUT IV. Quam congrue fides resurrectionis per quadraginta dies confirmata sit, simulque de miraculo cuidam fratri ostenso hoc anno ab Incarnatione Domini millesimo centesimo undecimo.

Miranda sane et praedicanda Salvatoris nostri studiosa charitas, qui cum passus propter delicta notra, resurrexit propter justificationem nostram (Rom. IV), nihilominus propter eruditionem nostram distulit quadraginta diebus ascensionis suae gloriam, per quos et praebuit seipsum vivum in multis argumentis apostolis suis, quod elegit, ut essent testes suae resurrectionis (Actor. I). Poterat enim eadem die, qua resurgendo super occasum ascendit (Psal. LXVII), nubem quoque ponere ascensum suum (Psal. CIII), et semel ostensum testibus suis verum hominem, vera Verbi divinitas, eadem velocitate qua suscitaverat, post tres vel paulo plures dies in paternae majestatis collocare dextera. Magna ergo charitas, et vere non quaerens quae sua sunt (I Cor. XIII), quae, ut subveniret tardis ad credendum, triumphalem Christi tardavit ascensum (Luc. XXIV), et ut consummatam ostenderet gratiam, praeparatam victori distulit gloriam. Itaque vae perfidis haereticis, quos legitimus hic quadraginta dierum numerus exspectatos et incorrectos, justae tandem sententiae subigit. Legitimus namque est quadragenarius dierum numerus apud homines quoque in protelandis consultationibus, ut is cui forte consulitur, etiam si lunaticus sit, id est stultus,

“stultus quippe ut luna mutatur (Eccle. XXVII),”

cum tot dies exspectatus sanum consilium non admiserit, justus judicetur, quoniam ante quadraginta dies luna mutatur, unde et hic plus quam stultus, qui per tot dies mutatus non est. Sed libet per aliud simile ex antiqua divinae auctoritatis Scriptura comprobare, quod resurrectionis mortuorum detractores, jure nunquam ad ejusdem resurrectionis gloriam pervenire mereantur, quam per quadraginta dies exploratam, adhuc pertinaci impietate calumniantur. Legimus in libro Numerorum, quia loquens Dominus ad Mosen in deserto Pharan,

“Mitte, inquit, viros, qui considerent terram quam daturus sum filiis Israel, singulos de singulis tribubus ex principibus, id est, viros duodecim. Qui cum ascendissent, exploraverunt terram, ascenderuntque ad meridiem, pergentes ad torrentem Botri, abscideruntque palmitem cum uva sua, quam portaverunt in vecte duo viri,”

etc. Reversique exploratores terrae post quadraginta dies, omni regione circuita, alii detraxerunt terrae quam inspexerant apud filios Israel, dicentes: Terra, quam lustravimus, devorat habitatores suos. At vero Josue filius Nun, et Caleph, filius Jephone, Terra, inquiunt, quam lustravimus, valde bona est. Si propitius fuerit Dominus, introducet nos in eam, et tradet humum lacte et melle manantem. Cumque clamaret omnis multitudo, et eos lapidibus vellet opprimere, apparens Dominus Omnes, inquit,

“homines qui viderunt majestatem meam, et signa quae feci in Aegypto et in solitudine, et tentaverunt me ecce jam per decem vices, nec quisquam qui detraxit mihi, intuebitur terram, pro qua juravi patribus eorum (Num. XIII, XIV).”

Haec illis in figuram contigisse Paulus quoque apostolus testis est. Nam, cum de hac sacra loquens historia dixisset:

“Patres vestri omnes mare transierunt, et omnes in Mose baptizati sunt in nube et in mari, et omnes eamdem escam spiritualem manducaverunt, et omnes eumdem potum spiritualem biberunt, bibebant autem de spirituali consequente eos petra, petra autem erat Christus, sed non in pluribus eorum, inquit, beneplacitum est Deo. Nam prostrati sunt in deserto:”

et quia tentaverunt Christum,

“a serpentibus perierunt:”

et quia murmuraverunt, interierunt

“ab exterminatore,”

et protinus adjungit:

“Haec autem omnia in figura contingebant illis, scripta sunt autem ad correptionem nostram, in quos fines saeculorum devenerunt (I Cor. X).”

In figura videlicet, quorum, nisi eorum, quae in hoc fine saeculorum, id est, in hac mundi sexta aetate facta sunt? Christus Dominus, Aegypti rege, id est, tenebrarum principe debellato, per mare Rubrum baptismi sui traduxit illos, et nunc per vitae praesentis desertum regit, ut inducat in repromissionem aeternae haereditatis, id est, in eam, de qua nunc loquimur, gloriam beatam resurrectionis. Quam enim ab illo terram

“lacte et melle manantem”

sperare debemus, nisi conformitatem corporis Christi quod resurrexit, in quo habitat omnis plenitudo divinitatis (Coloss. II), ut per illud reformet, sicut Apostolus ait (Philip. III), corpus humilitatis nostrae configuratum corpori claritatis suae? Igitur et hi, qui veritatem negant ejusdem resurrectionis, sicut et illusores, malorumque concupiscentes tentatores atque murmuratores, juste prosternuntur in deserto et pereunt, atque ab exterminatore intereunt. Totidem quippe, id est, quadraginta diebus evangelica refert Scriptura in multis exploratam esse argumentis terram carnis Christi, quod vere resurrexit a mortuis (Actor. I), ut veraciter agnoscamus ex illa, qualis erit nobis status futurae resurrectionis. Ascenderunt fidei exploratores ad meridiem, id est, ubi elevatus erat verus sol Christus per altissimam resurrectionem, et attulerunt nobis botrum cum palmite suo, quem portant duo viri, id est ipsum Christum, cui dicit sponsa in Canticis:

“Botrus cypri dilectus meus mihi (Cant. I),”

portant, inquam, in vecte duo viri, id est, pendente in ligno crucis cum veritate corporis, in quo resurrexit. Hunc enim susceptum portant duo viri, id est duo populi, Judaicus, atque gentilis: et sicut anterior ex eis, qui botrum ferebant, portabat quidem, sed averso dorso non videbat, posterior autem et portabat et videbat: Sic anterior populus Judaicus testimonia passionis et resurrectionis Christi portat quidem in Scripturis, sed averso corde non credit, atque ideo non intelligit: posterior autem, id est gentilis, et portat et videt, quia quod legit, credens intelligit, intelligens credit. Hunc ergo botrum afferentes veritatis exploratores, id est, annuntiantes Christum, hunc nobis apostoli testes fideles dicunt scriptis (I Cor. V), dicunt miraculis, de gloria sperandae resurrectionis:

“Terra quam lustravimus bona est, sicut ex his fructibus cognosci potest (Num. XIII).”

Quo enim dissimile est huic illud, quod nobis annuntiant, incorruptibilem carni superindui resurrectionis gloriam, veramque et eamdem carnis ejusdem permanere naturam?

“Lustravimus, inquiunt, eam, vidimus et perspeximus, manus nostrae contrectaverunt de Verbo vitae (I Joan. I).”

Misimus enim manus nostras et palpavimus latus ejus, et contrectavimus cicatrices vulnerum in manibus et pedibus ejus, dicentis:

“Palpate et videte, quia spiritus carnem et ossa non habet,”

sicut me videtis habere:

“et manducavimus, inquiunt, et bibimus cum eo, postquam resurrexit a mortuis (Joan. XX).”

At illi qui simul ascenderunt explorare Scripturam, pleni alieno spiritu, falsi et fallentes, negantes veram resurrecturam corporum naturam, et corpus Dominicum post resurrectionem phantasticum fuisse suspicantur, id est, ventis et aere subtilius. In quo isti murmuratoribus illis dissimiles sunt, qui detrahentes terrae quam inspexerant, dicebant:

“Terra ista quam lustravimus, devorat habitatores suos? (Num. XIII.)”

Devorat quippe habitatores suos illa, quam speramus vita, si nos aliter non admittit, nisi vera in resurgentibus intereat corporum natura. Argumentantur enim et dicunt: Quomodo corpus Dominicum post resurrectionem verum fuit, quod clausis ad discipulos introivit januis (Joan. XX)? Videbor in ventum verba jactare, si contra hos inimicos fidei Christianae multa velim responsionis argumentosae spicula vibrare. Illae namque vulpeculae jam dudum tonitru coeli, id est, clamore fulminantis Ecclesiae conterritae ubicunque sint latitant in caveis subterraneis, nec prodire audent, ut vineas florentes fructumque parturientes (Cant. XI), suo more putido dente demoliantur. Sed ecce dum haec scribimus, jucundo per quemdam fratrem nostrum gratia resurgentis nobis arridet miraculo. Testor illam beatam, ac deliciosam noctem, in qua Christus ab inferis victor ascendit, me nihil super hoc mentiri, nisi ille tam sacrilegus sit, ut de hujusmodi re quippiam fingere ausus fuerit, quod vita ejus vel propositum omnino prohibet vel suspicari. Fratris tamen ejusdem nomen tacebitur, quoniam et hoc obnixe precatur. Nam factum quidem lucere coram hominibus cupit, ut glorificetur Pater qui est in coelis (Matth. V): se autem videri non vult, nec suis reputare meritis miraculum, cujus sola Dei gratia, quo judicio nescimus, operatrix est, multi enim venient in illa die dicentes:

“Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo, virtutes multas fecimus? Et respondebit eis: Amen dico vobis, nescio vos unde sitis (Matth. VII).”

Res hujusmodi est: Hoc sancto Paschae Sabbato, quo cereo de cujus quoque praeconiis superius aliqua diximus, annus ab Incarnatione Domini millesimus centesimus undecimus inscriptus est, in ecclesia Sancti Laurentii ad praecedentes ejusdem diei matutinos, exstinctis de more cunctis luminaribus, dum eorum ultimum exstingueretur, et ad canticum Evangelii haec antiphona a D. abbate Berengero imponeretur: Mulieres sedentes ad monumentum, ecce repente ante pedes illius projectum cecidit ipsius, quo firmiter substrictus erat, cingulum. Ille solutum esse et cecidisse suspicatus, quod tamen mirum fuisset, quia non delapsum fuerat, neque circum crura pedesque descenderat, sed ante pedes quasi projectum, ut dictum est, exsiliverat, inclinavit se, ut tollens illud rursum sese accingeret. Cumque manus injecisset ut illud sibimet circumdaret, nondum, ut erat fortiter astrictus, non cedere sibi, ultra quam dici potest admiratus est, intendenti et secum cum stupore magno reputanti, quidnam hoc sibi vellet, ecce vox facta est et sibilium tanquam aurae tenuis audivit, dicentem sibi:

Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.

Siquidem haec, ut ipse referens testatus est, admiratio mentem ejus persaepe subibat, quomodo verum Domini corpus, unde ipse nullatenus dubitabat, clauso resurgere monumento, clausis potuit januis ingredi ad discipulos. Mox ergo illi ad memoriam simile illud rediit, quod Augustinus refert in libro De Civitate Dei, factum per quamdam Petroniam clarissimam feminam, quae mirabiliter ex magno atque diutino, in quo medicorum adjutoria cuncta defecerant, dolore sanata est. Haec a quodam Judaeo dixit sibi fuisse persuasum, ut annulum capillario vinculo insereret, quo sub omni veste ad nuda corporis cingeretur, qui annulus haberet sub gemma lapidem in renibus inventum bovis. Hoc alligato quasi remedio, ad sancti martyris Stephani limina veniebat. Sed propheta a Carthagine, cum in confinio fluminis Bagradae in sua possessione mansisset, surgens ut iter perageret, ante pedes suos illum jacentem annulum vidit et capillariam zonam, qua fuerat alligatus, mirata tentavit. Quam cum omnino suis nodis firmissime, sicut erat, comperisset astrictam, crepuisse atque exsilivisse suspicata est. Qui etiam ipse cum integerrimus fuisset inventus, futurae salutis quodammodo pignus de tanto miraculo se accepisse praesumpsit, atque illud vinculum solvens, simul cum eodem annulo projecit in flumen. Non credant hoc, inquit idem Augustinus, qui etiam Dominum Jesum per integra virginalia matris enixum, et ad discipulos clausis ostiis fuisse ingressum non credunt.

Comparentur nunc duo haec tam insignia divinae pietatis miracula, recens hoc, quod hominem cingulum renum ejus firmiter obstrictum, et indissolutum transiit et exsilivit: et illud antiquius, quod zonae insertus, nodo integro persistente, erupit annulus. Nescio quid mirer amplius, nisi quod hic pariter, ut supradictum est, vox divinitus audita est:

Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.

Hoc igitur ubi accepi, mane quippe, ubi primum loquendi copia fuit, duobus tantum fratribus, quorum unus exstiti, attonitus adhuc frater ille rem gestam retulit, obnixe postulans ut creditum nobis secretum nunquam cum suo nomine proderemus: ubi, inquam, hoc accepi, tanquam meis maxime oblatum a Deo usibus miraculum, laetus arripui. Siquidem eadem nocte et eamdem paululum ante horam, qua illud accidit, supradictam similitudinem ruminare coeperam, scilicet quod hi qui fidei resurrectionis detrahunt, et ideo non veram carnis naturam credunt resurrecturam, quia Dominus clauso sepulcro surrexit, vel quia clausis ad discipulos ingressus est januis, similes sunt illis, qui terrae quam inspexerant, detraxerunt apud filios Israel dicentes:

“terra quam lustravimus, devorat habitatores suos.”

Non igitur importune longior nunc trahitur sermo de resurrectionis gloria, cui incoepto materiam adaugent coelestia, quae sese ultro offerunt, miracula. Non poterat quidem, etiam si ista deessent, Christiana fides comprehendere sapientes in astutia eorum: qui, dum credere fugiunt, clausis januis verum potuisse corpus ingredi, quod supra naturam est, illo declinent judicium, ut dicant illud ventis et aere subtilius effectum, quod contra naturam est. Non solum enim nihil sese adjuvant, sed et magis implicant, dum defendendo naturam ab eo, quod supra est, ad id devolvunt, quod contra illam est. Utrumque miraculum, sed hoc, ut dictum est, supra naturam, illud quod haeretici suspicati sunt, scilicet impalpabile de palpabili corpus factum esse, majus quidem, sed inutile et contra naturam miraculum est. Quid enim maluerit Divinitas, utrum id quod contra naturam, an id quod supra naturam est, in psalmo evidenter ostendit, dicens:

“Posuisti super me manum tuam (Psal. CXXXVIII).”

At nunc ponendo exempla supradicta, quod verum corpus hominis, verum cinguli sui corpus, id est zonam cervinam nodo firmiter obstrictam excessit, olimque nodum irresolutum annulus exsilivit, proponit Divinitas.

Sic potuit clauso Christus prodire sepulcro.

Assumit ratio: Sed illa supra naturam facta sunt. Concludit fides supra naturam: Ergo verum Christi corpus clauso prodire sepulcro, clausis potuit januis introire ad discipulos. Et hoc vere Deum decuit, videlicet sua taliter uti potentia, ut quam aedificaverat naturam, non destrueret, sed eamdem permanentem, imo perfectam, quo vellet et unde, traduceret vel adduceret; quod qui non concedit, superest ut multo minus illud concedat, quod corruptibiles ac mortales adhuc Apostoli sic educti sint, quomodo in Actibus apostolorum scriptum est:

“Carcerem quidem adhuc clausum invenimus cum omni diligentia, et custodes stantes ante januas: aperientes autem carcerem, neminem intus invenimus (Act. I);”

superest, ut istos quoque, qui necdum resurrexerant, in ventos et aerem subtilem, quo per patentes rimas efflari possent, evanuisse asserat, siquidem sacram recepturi sunt Scripturam. Quam qui non recipiunt, nec audiendi, sed ut infideles omnino vitandi sunt. Nobis credentibus illud pro argumento sufficit quia de nihilo Deus cuncta creavit, et cuncta quasi nihilum et inane reputata sunt ei ad agendum quidquid voluerit, ad traducendum quippiam quocunque voluerit. Mirumque hoc potius esset, si ita non posset, cum nemo fere tam imperitus artifex sit, ut quod composuit, penetrare ipse vel aperire non possit. At ille cum voluit, aperta est terra et diglutivit Dathan (Num. XVI), statimque ora concludens operuit super congregationem Abiron, qui principes seditionis exstiterunt, promissionibus Dei detrahentes, et cum subsannatione dicentes:

“Revera induxisti nos in terram, quae fluit rivis lactis et mellis (ibid.)!”

Quorum exemplum cavere debuerant hi, qui resurrectioni fidei, ut supra dictum est, detrahere ausi sunt, quomodo et ipsi ex illis sunt, quibus

“juravi, inquit Dominus, in ira mea, si introibunt in requiem meam (Psal. XCIV),”

nullus eorum introibit in haereditatem credentibus promissam. Juravit enim illis in ira sua, lacessitus eorum nequitia.