|
|
“Haec ostendit mihi Dominus, et ecce uncinus pomorum. Et dixit: Quid tu
vides, Amos? Et dixi: Uncinum pomorum. Et dixit Dominus ad me: Venit
finis super populum meum Israel, non adjiciam ultra, ut pertranseam eum.
Et stridebunt cardines templi in die illa, dicit Dominus Deus; multi
morientur, omni loco projicietur silentium.”
|
|
Nimirum dum ostenso uncino pomorum dicit Dominus,
|
“venit finis super populum meum Israel,”
|
|
subaudiendum est, propter uncinum istum, sive propter illud quod
significat
Hanc autem esse avaritiam, sicut jam dictum est, sequentia declarant.
Sequitur enim:
|
“Audite hoc qui conteritis pauperes, et deficere facitis egenos terrae,
dicentes, quando transibit messis, et venundabimus merces et Sabbatum,
et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram, et augeamus siclum, et
supponamus stateras dolosas, ut possideamus in argento egenos, et
pauperes pro calceamentis, et quisquilias frumenti venundemus?”
|
|
Itemquè post aliqua:
|
“Vidi, inquit, Dominum stantem super altare, et dixit: Percute cardinem,
et commoveantur superliminaria. Avaritia enim in capite omnium (Amos
IX).”
|
|
Igitur dum causam malorum quae ventura erant esse asserit avaritiae
crimen, mira et mirabiliter congrua similitudine illam denotat,
praeostendens
Uncinum, quo arboris rami attrahi solent ad carpenda poma, quae manu
attingi non possunt. Unca profecto est avaritiae manus, nec unquam nisi
ad accipiendum extenditur. Porro homines aliquid habentes, veluti rami
sunt, poma candida sive rubicunda visuque pulchra et ad vescendum
delectabilia gerentes. Talibus avaritia callide insidiatur, cujuslibet
artis uncinum innectens crebroque convolvens silenter dum timet audiri,
ut et damnum fiet pomo detracto, et tamen possessor non percipiat, donec
jam saturato fure, damnum suum tarde reperiens gemat. Vera et conveniens
in hac ostensione similitudo, dum et avaritiae dolus uncino, et bona
temporalia circa quae laborat avaritia pomis assimilantur. Pomum quippe
res levis est, maximeque pueros mulcet; viris autem, et maxime sanis pro
minimo est. Sic nimirum bona praesentis saeculi levia sunt, et eos
quidem qui sensu parvuli sunt, nimis oblectant; sapientibus autem, qui
coelestia sapiunt, contemptibilia sunt. Quoties autem ecclesiastici viri
animam, terreni homines attentaverint ut sibi conformem faciant, recte
conquerendo, de illo dicas Davidicum:
|
“Posuerunt Hierusalem in pomorum custodiam (Psal. LXXVIII).”
|
|
Et alibi sanctus vir respiciens et enumerans vacuos menses suos:
|
“Dies mei, inquit, velociores fuerunt cursore, fugerunt, et non viderunt
bonum, pertransierunt quasi naves poma portantes (Job IX).”
|
|
Ad summum ut perpendas bona omnia temporalia, quae sibi uncus avaritiae
sitienter attrahit, recte ob utilitatem nomine pomorum denotari,
sciendum est, quia primus homo cupiditatis crimen, per quod periit, non
per aurum neque per argentum, sed per exiguum pomum admisit (Gen. III).
Nunc coeptam persequamur litteram.
|
“Quid, inquit, tu vides, Amos? Uncinum pomorum.”
|
|
Parvam utique rem sed magni vides mali signum. Significat namque, ut jam
dictum est, avaritiae malum, propter quod venturus erat finis super
illum populum. Hoc enim protinus ait:
|
“Venit finis super populum meum Israel.”
|
|
Quis vel qualis finis? Profecto malus finis, et quam malus vel quali
nomine sit censendus, apud Danielem reperimus his verbis:
|
“Et post hebdomadas sexaginta duas occidetur Christus, et non erit ejus
populus, qui eum negaturus est. Et civitatem et sanctuarium dissipabit
populus cum duce venturo, et finis ejus vastitas, et post finem belli
statuta desolatio, et deficiet hostia et sacrificium, et in templo erit
abominatio desolationis, et usque ad consummationem et finem
perseverabit desolatio (Dan. IX). Recte ergo cum dixisset, venit fines
super populum meum Israel, non adjiciam ultra ut pertranseam eum,”
|
|
continuo subjunxit:
|
“Et stridebunt cardines templi in die illa, dicit Dominus Deus.”
|
|
Quis enim non audivit stridorem cardinum illius templi, id est
subversionem civitatis et sanctuarii factam vincentibus Romanis? Porro
quod pro illo auditu sive fama tant excidii stridorem posuit cardinum
templi, quid decoris, quantum habet gravitatis? Quod vero addit,
quam verum sit testis est Josephus, qui tragoediam illam describens,
mortuorum multitudinem refert pene incredibilem. Deinde quod ait,
|
“in omni loco projicietur silentium,”
|
|
idem est ac si dicat: Et qui superfuerint ex eis, ducti in omnes gentes
captivi, abjecti et silentes erunt, auctoritatem loquendi non habebunt.
Christum quem confiteri nolunt, palam blasphemare non audebunt. At vero
quod interposuit,
|
“non adjiciam ultra ut pertranseam eum,”
|
|
videlicet populum meum, breviter satis innuit, nihil jam prodesse illis
ritum paschae sui sive immolationem paschalis agni, cujus sanguine
postes suos signare consueverant. Olim hic idem Dominus ita dixit:
|
“Erit autem sanguis vobis in signum in aedibus, in quibus eritis, et
videbo sanguinem, ac transibo vos, nec erit in vobis plaga disperdens,
quando percussero terram Aegypti (Exod. XII).”
|
|
Nunc autem dicit super eumdem populum,
|
“non adjiciam ut pertranseam eum.”
|
|
Etenim ex quo fusus est ab eis sanguis Agni Dei, sanguis Christi Filii
Dei, jam non recipitur apud Deum sanguis agni illorum bruti pecoris, sed
quae signatae sunt signo sanguinis Christi, signaculo crucis Filii Dei,
illae sunt domus Israel. Ille autem populus qui prius dicebatur Israel
inter Aegyptios reputatur, quia non habet hoc signum, et propterea
|
“non adjiciam, inquit, ut pertranseam eum,”
|
|
et subaudiendum est, sed percutiam sicut olim terram Aegypti, ita et
nunc omnem animam hominis increduli et malum operantis tam Judaei quam
Graeci, imo prius et durius Judaei quam Graeci (Rom. II). Haec
intelligens propheta in illo quam viderat uncino pomorum, et in his
audierat verbis dicentis,
|
“venit finis super populum meum,”
|
|
annuntiat protinus et dicit:
|
“Audite haec, qui conteritis pauperem, et deficere facitis egenos
terrae, dicentes. Quando transibit messis, et venundabimus merces et
Sabbatum, et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram, et augeamus
siclum et supponamus stateras dolosas, ut possideamus in argento egenos,
et pauperes pro calceamentis, et quisquilias frumenti vendamus?”
|
|
Hoc, inquit, audite quod locutus est Dominus ad me, ostendens mihi
uncinum pomorum. De vobis enim sermo est qui estis avari, qui haec talia
facitis, qui pauperes diripitis in dolo, sicut uncinus ob carpenda poma
ramusculos attrahit. Dum enim inhianter desideratis, ut transeunte, id
est consumpta messe, quae pauperibus parvula est, possitis merces
charius vendere, dum desideratis Sabbatum adesse, id est septimum annum,
quo secundum legem sabbatizat, nec licet seminare aut metere ut tunc
demum repositum aperientes frumentum pro libitu vestro vendatis,
minuentes mensuram et augentes siclum, id est pretium, compulso paupere
per inopiam, ut ipsas quoque frumenti vestri emat quisquilias, et in
mercimonio tam infelici stateras quoque supponatis dolosas, dum, inquam,
taliter efficitis ut in argento possideatis egenos fratres vestros,
vendunt enim sese vobis necessitate compulsi, et pauperes factes
possidetis pro calceamentis, id est pro pretio modico et levi, quanto
vix calceamenta possint comparari, nimirum uncino doloso poma carpitis,
et idcirco venit super vos finis, qui dicitur vastitas, sicut Daniel
ait: Haec enim agendo, non cessabitis donec Christum occidatis propter
avaritiam vestram, quia contra illam ipse disputabit, et extunc erit
super vos finis, extunc, inquam, usque ad consummationem et finem
desolatio perseverabit (Dan. IX). Vos, inquam, qui tales estis et talia
facitis audite haec: Quid audiemus? Nimirum et illud quod jam dixi,
|
“quia mihi uncinum pomorum Dominus ostendit,”
|
|
in quo sermo est de vobis, et hoc quod protinus dicturus sum. Quid est
illud?
|
“Juravit Dominus in superbia Jacob. Si oblitus fuero usque in finem
omnia opera eorum. Nunquid super isto non commovebitur terra et lugebit
omnis habitator ejus? Et ascendet quasi fluvius universus, et ejicietur,
et defluet quasi rivus Aegypti. Et erit in die illa dicit Dominus;
occidet sol in meridie, et tenebrescere faciam terram in die luminis, et
convertam festivitates vestras in luctum, et omnia cantica vestra in
planctum, et inducam super omne dorsum vestrum saccum, et super omne
caput calvitium, et ponam eam quasi luctum unigeniti, et novissima ejus
quasi diem amarum. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et emittam famem in
terram, non famem panis neque sitim aquae, sed audiendi verbum Domini.
Et commovebuntur a mari usque ad mare, et ab aquilone usque ad orientem
circuibunt, quaerentes verbum Domini, et non invenient.”
|
|
Hoc totum audite vos avari et rapaces, non in attractione pomorum, de
qualibus jam dictum est, vobismetipsis complacentes,
Hoc jam tertio dixi, quia
Primo dixi, quia
|
“juravit Dominus Deus in Sancto suo.”
|
|
Secundo dixi, quia
|
“juravit Dominus Deus in anima sua.”
|
|
Et ecce nunc tertio dico, quia
|
“juravit Dominus in superbia Jacob.”
|
|
Trina juramenti repetitio, valida vestrae condemnationis est
confirmatio. Quale autem est hoc juramentum,
|
“jurare Dominum in superbia Jacob?”
|
|
Siquidem
|
“juravit Dominus in Sancto suo,”
|
|
idem est ac si dicat:
|
“juravit per animam suam,”
|
|
id est per semetipsum. Porro, quod nunc ait,
|
“juravit Dominus in superbia Jacob,”
|
|
non recte sic intelligitur, ac si dicat,
|
“juravit per superbiam Jacob.”
|
|
Quale est enim jurare Deum per cujusquam superbiam? Denique nec hominem
jurare decet, imo nec licet, per causam sive rem indignam et sanctitati
contrariam. Est ergo sic intelligendum,
|
“juravit Dominus in superbia Jacob,”
|
|
ac si diceret,
|
“juravit propter superbiam Jacob.”
|
|
Sic et in psalmo cum dicit:
|
“Quadraginta annis offensus fui generationi illi, et dixi, semper hi
errant corde, et isti non cognoverunt vias meas, quibus juravi in ira
mea (Psal. XCIV).”
|
|
Intelligendum est ac si diceret, juravi propter iram meam, propterea
quia me provocaverunt ad iracundiam,
|
“non intrabunt in requiem meam.”
|
|
Sic, inquam, praesenti loco cum dicit,
|
“juravit Dominus in superbia Jacob,”
|
|
si oblitus fuero usque in finem omnia opera eorum, intelligendum est ac
si dicat,
|
“juravit Dominus propter superbiam Jacob,”
|
|
non obliviscar usque in finem omnia opera eorum. Revera namque superbia
causa est cur Dominus juret, cur sententiam super peccatorem juramento
firmet, cujus simplex sermo veritas est. Exacerbat enim superbiendo
peccator Dominum ut juret, juxta illud in psalmo:
|
“Exacerbavit Dominum peccator, secundum multitudinem irae suae non
quaeret (Psal. IX).”
|
|
Quandiu per ignorantiam quis peccat, quandiu per juventutem sive per
infirmitatem quis delinquit, ingemiscens eo quod
|
“videat aliam legem in membris suis, repugnantem legi mentis suae, et
captivum se ducentem in lege peccati, quae est in membris suis (Rom.
VII),”
|
|
nondum Dominum exacerbavit, nondum Dominus sententiam super illum
juramento firmavit. Idcirco Psalmista spem habens, dicit:
|
“Delicta juventutis meae, et ignorantias meas ne memineris, Domine
(Psal. XXIV).”
|
|
Sola superbia est, cujus delicta Dominus non vult oblivisci, propter
quam exacerbatus non quaerit
|
“secundum multitudinem irae suae,”
|
|
id est
peccatorem, quia multum iratus est illi. Notandum vero qualiter dicat,
juravit Dominus in superbia Jacob. Scimus namque quia Jacob ille
patriarcha, cujus secundum carnem erant vel sunt isti filii, magnae fuit
humilitatis, superbiam vero non habuit. Alioquin, quomodo putamus illum
potuisse cum Deo luctari, et invaluisse cum angelo (Gen. XXXII; Ose.
XII), nisi per magnae humilitatis virtutem, quae vera est fortitudo?
Moyses quoque quomodo Deum tenere potuisset, dicentem:
|
“Dimitte me (Exod. XXXII),”
|
|
nisi, quia virtute humilitatis confortabatur, stans, sicut Psalmista
dicit,
id est, in nimia mentis humilitate,
(Psal. CV.) Jacob ergo non superbus, sed humilis fuit, et inde cum Deo
valde luctari potuit. Notandus igitur, ut jam dictum est, modus
dictionis, dum non dicit: Juravit Dominus in superbia populi, de quo
dixerat:
|
“Venit finis super populum meum,”
|
|
sed
|
“juravit Dominus, inquit, in superbia Jacob.”
|
|
Breviter namque innuit, valde esse incongruam, magnaque animadversione
dignam superbiam in filiis hominis pauperis, qui tota vita sua fuit
humilis, qui suo fratri Esau longe dissimilis, cum ille foris venaretur,
simplex domi habitavit, qui ad imperium patris, et matris, ut uxorem
acciperet, peregre profectus in baculo suo Jordanem transivit, qui non
in lecto eburneo, sed nuda humo decubans, lapidemque habens suppositum
capiti, visionem magnam, scilicet scalam coelos tangentem, et Dominum
scalae innixum vidit, qui pro uxore semel et iterum servivit annis
septenis, et pro mercede de ovibus sumenda, sex annis soceri gregem
pavit, quique deinde cum duabus turmis regrediens, civitatemque hic
manentem non habens, sed futuram inquirens, peregrinus et advena super
terram de loco in locum ivit, fixis ac refixis tentoriis, tandemque in
Aegyptum cum omni domo sua deveniens, stansque in conspectu Pharaonis,
peregrinationem suam confiteri non erubuit,
|
“dies, inquiens, peregrinationis vitae meae centum tringinta annorum
sunt parvi et mali, et pastores ovium sumus servi tui, et nos et patres
nostri (Gen. XLVII).”
|
|
In filiis, inquam, patris ejusmodi, qui tam humiliter vixit, superbia
est valde reprehensibilis, imo et exsecrabilis. Et idcirco satis
congrue,
|
“juravit Dominus, inquit, in superbia Jacob,”
|
|
breviter innuens quam graviter Dominus tulerit, quod a patre tam humili
tam longe superbiendo degenerassent filii. Et quid juravit?
|
“Si oblitus fuero, inquit,”
|
|
id est nullo modo obliviscar,
subauditur, quaecunque fecerunt ex quo egressi ex Aegypto vitulum
formaverunt, et adoraverunt. Nam licet tunc Moyses tenuerit Dominum, et
placatus fuerit, ne faceret malum, quod locutus fuerat adversus populum
suum, tamen postmodum dixit:
|
“Ego autem in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum (Exod.
XXXII).”
|
|
Ex tunc omnia quaecunque fecerunt non obliviscar opera eorum, imo et a
sanguine Abel justi, omnia venient super impiam generationem eorum
(Matth. XXIII). Ita juramento praemisso, quasi quaereres qualiter operum
illorum memor eris quae jurasti te non debere oblivisci, adhuc in ipso
fervore quo juravit, interrogat, et dicit:
|
“Nunquid super isto non commovebitur terra, et lugebit omnis habitator
ejus?”
|
|
Ac si dicat: Nunquid operum illorum recordatio legis est adhibenda?
Nunquid huic populo talia facienti parva debetur ira? Nonne merito
revelabunt coeli iniquitatem ejus, et terra adversus eum consurget?
Utique sic fiet, quia sic fieri justum est. Juravi, et immutabilis est
sententia, ut super isto, vel pro causa ista, quod superbus factus est
Jacob, commoveatur terra, commoveatur caput terrae Romanum imperium et
adversus eum consurgat, et ita commota terra, ubi movebitur tanti
imperii terrena potestas,
|
“lugebit omnis habitator ejus,”
|
|
videlicet, quia finxit sibi timorem, quod non posset habitare terram,
nisi unus homo moreretur. Dixerunt enim:
|
“Si dimittimus eum sic, venient Romani, et tollent nostrum et locum et
gentem (Joan. XI).”
|
|
Idcirco
|
“lugebit omnis habitator ejus,”
|
|
subauditur terrae, quod et factum est in illa obsidione, ubi
confluxerant multitudine increduli, divino illos ad poenam judicio
trahente. Unde et congrue mox subditur:
|
“Et ascendit quasi fluvius universus, et adjicietur et defluet quasi
rivus Aegypti.”
|
|
Mirum namque hoc fuit, quod venturis Romanis ad obsidendum Hierusalem,
instante jam solemnitate paschali, tanta in illam multitudo confluxit
fiduciam habens in magna firmitate amplae civitatis, ut recte dicat,
|
“et ascendit quasi fluvius universus,”
|
|
subauditur, habitator ejus. Abundanter enim quasi fluvius venit, et
muros civitatis confluendo implevit. Quia vero futurum erat ut post
innumerabilem mortuorum congeriem, ruptis et patefactis muris, reliqui
caperentur, et in omnes gentes ducerentur captivi. Recte subjungit:
|
“Et ejicietur et defluet quasi rivus Aegypti;”
|
|
ejecti sunt enim residui, sicut jam dictum est, et per totum orbem
defluxerunt, qui, quasi fluvius, confluxerant putantes se intus posse
tutos contineri. Et quomodo defluxerunt?
inquit. Miro modo dictum, mirumque innuit mysterium. Noluit dicere,
quasi Jordanis qui fluvius erat terrae illius populi, et obsessis
indeque in captivitatem ducendis multo vicinior, quam aliquis rivus
terrae Aegypti. Quare? Videlicet quia noluit ille populus esse, sicut
Jordanis, noluit suscipere sacramentum baptismi Christi, qui baptizatus
est in fluento Jordanis. Idcirco defluxit sicut rivus Aegypti, nam ecce
revera Judaei et apud Deum et apud homines reputantur et sunt sicut
Aegypti, imo et vere Aegyptii, id est tenebrosi, quia corde sunt
excaecati. Unde et protinus subjungit:
|
“Et erit in die illa, dicit Dominus, occidet sol in meridie, et
tenebrescere faciam terram in die luminis.”
|
|
Quis enim est iste sol, nisi sol justitiae Christus, sol verus et
aeternus, qui in ista die, in isto tempore mundum universum illuminavit,
et quando coepit iste dies luminis, nisi quando visitavit nos oriens ex
alto sol iste, quem miro modo Maria, id est maris stella peperit? Nox
erat et stella consurgens de spiritu Creatoris sui concepit, cum parvula
esset, magnum solem peperit, et exinde est dies luminis; meridies autem,
ex quo idem sol exaltatus est a terra, resurgens a mortuis in coelum
ascendit. In isto meridie sive die luminis, Dominus terram, id est
Judaeam tenebrescere fecit, ut jam non dicantur aut sint Judaei, sed
Aegyptii, id est tenebrosi et caeci, quia sol Christus illis occidit, eo
quod non credant quod mortuus resurrexerit. Hujus obscurationis et
caecitatis cordium illorum signum illud fuit, quod meridie, id est hora
sexta, dum crucifixissent illum, iste diurnus sive quotidianus sol
obscuratus est, et tenebrae super terram factae sunt. Tantum scelus in
festivitate sua, quae dicitur Phase, id est Pascha, commiserunt.
Sequitur ergo, et dicit firmiter sub eodem firmamento secundum justum
judicium:
|
“Et convertam festivitates vestras in luctum, et omnia cantica vestra in
planctum, et inducam super omne dorsum vestrum saccum, et super omne
caput calvitium.”
|
|
Hoc ita planum et notum est, ut expositione non indigeat, quia
festivitates illorum in luctum conversae sunt, eo quod in paschali
festivitate sua Christum occidendo, Christi discipulos et matrem ejus,
juxta quod praedixerat Simeon:
|
“Et tuam ipsius animam pertransibit gladius (Luc. II),”
|
|
lugere fecerunt. Idcirco imminente, ut jam dictum est, paschali
festivitate, obsessi lugere coeperunt, cunctasque festivitates annuas
lugubres habuerunt, et omnia cantica illorum in planctum conversa sunt,
tanta utique tunc miseria fuit ut nunquam meliorem causam habuerint
induendi saccum super dorsum suum, et decalvandi caput suum, quod facere
consuetum erat in luctu, ob magni doloris indicium. Quod deinde
subjungit:
|
“Et ponam eam quasi luctum unigeniti, et novissima ejus quasi diem
amarum,”
|
|
insanabilem fore denuntiat dolorem, irrecuperabilem desolationem. Qualis
est enim planctus unigeniti? Utique inconsolabilis, quia consolatio non
est alterius filii illi cujus unigenitus mortuus fuerit. Unigenitus
autem Christus est, non solum Deo Patri, verum etiam Synagogae cujus de
carne carnem assumpsit. Mortuus est illi; ipsa namque mater crudelis eum
occidit, nec vult audire quod resurrexerit, imo nec vult scire quod ille
Christus sit unigenitus Dei. Porro Deus alium unigenitum non habet, nec
alium mittet, quia ipse unigenitus est. Idcirco luctus Synagogae, quae
unigenitum occidit, in aeternum inconsolabilis erit, quemadmodum in
Zacharia ipse dixit:
|
“Et aspicient ad me quem confixerunt, et plangent eum quasi unigenitum,
et dolebunt sicut doleri solent in morte primogeniti (Zach. XII).”
|
|
Et nunc quidem super eum lugere nolunt, sed futurum est in novissimo ut
lugeant. Idcirco cum dixisset,
|
“et ponam quasi luctum unigeniti,”
|
|
continuo subjunxit,
|
“et novissima ejus quasi diem amarum.”
|
|
Novissima namque sunt ea quae sequuntur praesens saeculum. In illis
novissimis promittit illis luctum, et ea fore quasi diem amarum, id est
vere diem amarum, quemadmodum econtra, cum dicent sancti:
|
“Facti sumus sicut consolati (Psal. CXXV),”
|
|
id est esse constat ac si dicant vere consolati. Etenim ille dies in
quo, ut jam dictum est, videbunt in quem confixerunt, sive aspicient ad
eum, quem confixerunt, vere illis amarus erit, sicut alius propheta
dicit:
|
“Vox diei Domini amara, et tribulabitur ibi fortis (Soph. I).”
|
|
Tunc dissimulare non poterunt luctum unigeniti, quem nunc dissimulant
dicentes ad alterutrum in malis suis:
|
“Tace et non recorderis nominis Domini (Amos VI).”
|
|
Interim miseri sunt ubique terrarum, neque ullum merentur reperire
consolationis verbum, sicut olim in Aegypto et in Babylonia, vel quoties
afflicti sunt, consolationem inveniebant clamantes ad Dominum. Hoc est
quod continuo dicit:
|
“Ecce dies venient dicit Dominus. Et mittam famem in terram, non famem
panis, neque sitim aquae, sed audiendi verbum Domini. Et commovebuntur a
mari usque ad mare, et ab aquilone usque ad orientem circuibunt,
quaerentes verbum Domini, et non invenient.”
|
|
Hoc mirum est, et miserabile, quod ipsi, quorum de terra panem
Scripturarum, nos advenae messuimus et comedimus, famem patiuntur et
siti pereunt, esuriunt et non comedunt sitiunt, et non bibunt. Etenim
quod amplius mirandum est, ipsi panem hunc nobis deferunt, et
circumferunt, et tamen non inveniunt, sicut in Evangelio mystice
significatum est, ubi maxima multitudine veniente ad Dominum, cum vellet
illis dare ad manducandum,
|
“erat ibi puer unus, habens quinque panes hordeaceos, et duos pisces
(Joan. VI).”
|
|
Habebat et non manducabat, portabat et non esuriebat, sed accepit ab
illo Jesus et fregit, deditque illis quos reficere volebat (ibid.). Sic
denique Judaei, quoniam sunt sensu puerili, nescientes quid ferant,
panem ferunt verbum Dei, mente jejuni, et secundum animam aridi, quia
Dominus immisit eis famem audiendi verbum Domini. Hoc, inquam, mirum et
miserum est, quod onusti verbo Domini circumeunt a mari Atlanteo usque
ad mare Britannicum, id est a meridie ad occidentem, et ab aquilone
usque ad orientem, quae orbis terrarum quatuor plagae sunt,
|
“quaerentes verbum Domini et non inveniunt.”
|
|
Videlicet quia caeci sunt, idcirco idipsum quod portant videre non
possunt. Excaecavit enim illos malitia ipsorum. Quomodo autem contingit
eis ut quaerant et non inveniant, cum Dominus dicat:
|
“Quaerite et invenietis (Matth. VII)”
|
|
; itemque et:
(Ibid.) Quomodo istud convenit, nisi quia non quaerunt sicut est
quaerendum, quia non in illo quaerunt in quo est quaerendum. In Christo
qui quaerit, invenit quod comedat ut non esuriat, invenit quod bibat ut
non sitiat. Ideo dicit:
|
“Qui venit ad me, non esuriet, et qui credit in me, non sitiet unquam
(Joan. VI).”
|
|
Item:
|
“Si quis sitit, veniat ad me et bibat (Joan. VII).”
|
|
At illi Christum oderunt, consortium nullum cum Christo habere volunt.
Quomodo ergo invenirent, qui miro modo sine verbo Dei, quod Christus
est, verbum Dei quaerunt? Mira quaerentium dementia, dum ita quaerunt
verbum Domini, ut velint exsurgere sibi aliquem prophetam, dolentes quod
non aliquam habeant in homine gloriam, qui signa faciat, et ventura
praedicet, ad satisfaciendum cupiditati ipsorum, ut iterum congregentur,
et in illam terrenam Hierusalem redeant non jam lapideam, sed aureolam
atque gemmatam, secundum vanam nimisque avaram spem suam. Taliter
esurientes nunquam comedent, taliter sitientes, nunquam bibent, taliter
quaerentes verbum Domini nunquam invenient, sed pro verbo Domini
spiritum recipiunt erroris, pro Christo Antichristum sunt recepturi.
Sequitur:
|
“In die illa deficient virgines pulchrae et adolescentes in siti, qui
jurant in delicto Samariae, et dicunt: Vivit Deus tuus Dan, et vivit via
Bersabee, et cadent, et non surgent ultra.”
|
|
Quamvis paulo ante praemisso,
|
“et emittam famem in terram,”
|
|
statim subjunxerit,
|
“non famem panis, neque sitim aquae, sed audiendi verbum Domini;”
|
|
tamen cum dicit,
|
“in illa die deficient virgines pulchrae et adolescentes in siti,”
|
|
recte utrumque intelligitur, scilicet tam fames panis et sitis aquae
quam fames et sitis audiendi verbum Domini. Nam, etsi nunc Judaei,
quamvis captivi, panem habent et aquam, tunc utique non habuerunt,
quando, sicut jam supra dictum est, ab hostibus circumdati sunt in
vindictam sanguinis Christi. Tunc, inquam, corporaliter quoque
defecerunt virgines adolescentes in siti, tanta tamque mira defectione,
ut mirum sit si quisquam calamitatem illam absque horrore animi
perlegere possit. Verum, quia fames et sitis corporalis comparatione
famis et sitis audiendi verbum Domini, quae fames vel sitis animae est,
pro levi reputari debet, idcirco cum dixisset:
|
“Et emittam famem in terram,”
|
|
ne putaretur hanc parvam vindictam famis corporeae rependere illorum
avaritiae,
|
“non famem, inquit, panis, neque sitim aquae, sed audiendi verbum
Domini,”
|
|
ut sit sensus: Non primum famem panis et sitim aquae immitto illis, sed
prima erit vindicta fames audiendi verbum Domini, fames autem panis et
sitis aquae superadjicietur eis. Narrat autem vetus historia, tam Latina
quam Graeca, et omnium gentium barbararum nihil fame durius, quae saepe
compellit obsessos humanis vesci carnibus, et in suam saevire naturam,
ita ut nec parentes parcant parvulis liberis, sicut nec illa infelix
Maria pepercit, quae in illa obsidione parvulum suum coxit et comedit.
Quid igitur de fame dicendum est animarum, quae post vitam praesentem
procul dubio sentitur, si hoc facit fames corporum? Utraque tunc
oppressit populum Judaeorum, et nunc usque opprimit illa, quae deterior
est fames et sitis verbi Domini. Quae vel quales sunt virgines, et qui
adolescentes ita deficientes? Ait:
|
“Qui jurant in delicto Samariae, et dicunt: Vivit deus tuus Dan, et
vivit via Bersabee.”
|
|
In illo tempore, quando haec prophetabantur, vitulus aureus colebatur in
Dan, qui terminus est terrae Judaicae, et ibant illuc per viam Bersabee,
longo videlicet itinere propter reges Judae, declinantes eos, quin et
idcirco vitulos illos fecerat Hieroboam, ne ascenderent decem tribus ad
orandum in Hierusalem (III Reg. XII), reputans ne converteretur cor
populi ad dominum suum regem Juda. In tantam autem venerationem venerat
illis talis factura, scilicet facies vitulina, ut quomodo solitum fuerat
jurari,
|
“vivit Dominus Deus, verbi gratia, veluti cum Jonathas dixit: Vivit
Dominus, et vivit anima tua, rex, si novi (I Reg. XVII).”
|
|
Sive Elias:
|
“Vivit Dominus Deus in cujus conspectu sto (III Reg. XVII),”
|
|
ita vulgo jurantes jam dicerent:
|
“Vivit dominus deus Dan, et vivit via Bersabee,”
|
|
per quam itur in Dan. Aureus erat ille vitulus, et inde facile
persuaderi poterat populo quod esset deus. Quare? nimirum quia mentes
eorum obtinuerat avaritiae spiritus, et idcirco apud cogitationes eorum
non parva res erat aurum, multoque plus placebat aspectibus eorum tale
metallum quam mentibus Deus eorum. Ergo deus illorum erat aurum, deus
illorum erat Mammon. Nunquid a tali scelere queunt immunes existimari
Scribae et Pharisaei temporis illius, quo passus est Dominus noster, in
quem sanctorum prophetarum tota intentio tendit? Nonne illorum mentes
maxime obtinuerat Mammon, et per eumdem deum jurabant, per quem et illi,
dicentes:
|
“Vae vobis, ait ipse Dominus, duces caeci, qui dicitis: Quicunque
juraverit per templum, nihil est; qui autem juraverit in auro templi,
debet (Matth. XXIII).”
|
|
Nonne isti Deo praeferebant aurum?
|
“Qui enim jurat in templo, inquit, jurat in illo et in eo qui habitat in
ipso (ibid.).”
|
|
Ergo sicut templo, ita et illi qui habitat in templo, praeferebant
aurum, dicendo:
|
“Quicunque juraverit per templum nihil est; qui autem juraverit in auro
templi, debet.”
|
|
Igitur cum dicit,
|
“qui jurant in delicto Samariae, et dicunt: Vivit deus tuus Dan,”
|
|
non omittamus illos qui in auro jurare docebant, quia videlicet multo
cupidius isti aurum coluerunt quam illi patres eorum. Illi namque
idcirco colebant aurum, ne ascendendo adorare in Hierusalem discerent
reverti ad David regem suum. Isti autem, ut licentius possiderent aurum,
per quod docebant esse jurandum magis quam per Deum vel per Dei templum,
occiderunt verum David, filiumque David, Filium Dei regem suum. Talis
eorum deus est deus Dan, quod interpretatur judicium, traxit enim illos
ad judicium aeternum. Item talis illorum via est Bersabee, quod
interpretatur puteus juramenti sive puteus satietatis, quia jurabant in
auro quo volebant quidem, sed non poterant satiari. Proinde
|
“cadent, inquit, et non surgent ultra,”
|
|
consumpti fame supradicta, fame audiendi verbum Dei, sicut comperimus ex
his qui supersunt ex illis. Denique maxime his convenit, quod sanctus
Job dicit:
|
“Egestate et fame sterilis, qui rodebant in solitudine squalentes
calamitate et miseria, et mandebant herbas et arborum cortices, et radix
juniperorum erat cibus eorum. Qui de convallibus ista rapientes, cum
singula reperissent, ad ea cum clamore currebant (Job XXX).”
|
|
Nimirum herbis et arboribus et radici juniperorum comparari possumus
fabulas et genealogias eorum. Quoties cum illis sermonem conferimus, si
qua de fabulis ac genealogiis occasio incidit, ibi clamosi atque deserti
sunt, et veluti quidpiam herbarum sive corticum aut radicum juniperi de
convallibus rapientes, ad singula cum clamore currunt, dum aliquid
nugarum retexentes declamant, suoque arbitratu magistri sunt. Porro ad
enucleandum Scripturae sensum, ita egestate et fame steriles, ita
squalentes et miseri sunt, et non solum dolere, verum etiam admirari
possimus imbecillitatem puerilis sensus eorum. Sequitur:
|
|