CAPUT II. Quod novus homo Christus primum ac praecipuum opus sit sancti Spiritus, et idcirco sermonis de operibus ejusdem Spiritus sancti principium a conceptione illius hominis recte debuerit inchoari.

Verum speculandae hujus gratiae via recta legitimusque ordo, tunc demum nobis servabitur, si gratiae principem et largitorem, Dei et hominum mediatorem (I Tim. II), hominem Jesum Christum prius cognoverimus (I Joan. II). Ipse est, secundum hominem, primum ac praecipuum Spiritus sancti opus, quo pulchrius aut pretiosius nihil unquam fecit Deus, aut iste Dei Spiritus. Novus hic homo, nova haec creatura est. Forte dicis: Si Christus nova creatura, si, ut Apostolus ait: Et nos in Christo nova sumus creatura (II Cor. V; Gal. VI), quomodo verum dixit Scriptura, quia requievit sive cessavit Deus die septimo ab omni opere suo quod patrarat? Quomodo cessaverat, si hanc novam creaturam facturus erat? Ad haec, inquam, primo sciendum quia persona, quam Scriptura illa veterem narrat condidisse creaturam, Deus Pater est. Persona, inquam, quae dixit, et dicendo fecit, Pater est Verbi, quo coeli firmati sunt (Psal. XXXII), Pater est generans Verbum, per quod omnia facta sunt (Joan. I). De ipsa nihilominus persona sentire littera postulat, quod requieverit et cessaverit. Num ergo quia Deus Pater cessaverit, consequitur quod Spiritus ejus cessaverit? Non utique, nam etsi cessavit Pater, cujus erat proprium condere rerum naturam, non cessavit Spiritus sanctus, cujus est opus proprium meliorare naturam. Sic recte distinguamus Patrem Deum, et Spiritum sanctum Deum, ut Pater condiderit, Spiritus sanctus reformaverit quam voluit creaturam, et utraque persona per tertiam sive mediam, id est, per Filium. Sed Pater per Filium Deum tantum, Spiritus sanctus per Filium jam homiuem factum. Nam sicut nulla creatura facta est nisi per Filium Deum, sic nulla reformata est nisi per eumdem Filium Deum, hominem factum. Itaque, ut dicere coeperamus, novus homo Jesus Christus, primum ac praecipuum Spiritus sancti est opus, quippe qui de Spiritu sancto conceptus est. Igitur ut magnum et evidens habeamus ostium sermonis de Creatore, Spiritu sancto renovante faciem terrae, ab illa ejus emissione sumemus principium, de qua angelus ad Mariam: Spiritus, ait, sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obrumbabit tibi, ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. I). Et hoc quidem faciemus si prius breviter faciem ejusdem sancti Spiritus in confessione verae fidei praevenire meruerimus.