CAPUT IV.

Ubi, quando, quali intentione, o Deus, hoc inventum invenisti? Non enim parvi ponderis esse sentimus quod dixisti: Inveni in quo propitier ei. Stet ergo hic diligens anima diutius ad meditandum, memor quod sapientia dixit: Melius est ire ad domum luctus quam ad domum convivii (Eccle. VII). In illa enim finis cunctorum agnoscitur, et vivens homo cogitat quid futurus sit. Et revera de hujusmodi loquitur ipse Dominus: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. V). Ut igitur ea quae percunctatus sum delectabilius inveniam, scilicet ubi, quando, quali intentione hoc invenerit Deus, quatenus caro hominis morte consumatur. et quomodo vel quot vicibus eamdem consumptionem operetur, totum capitulum hic ponere libet, de quo versiculum hunc assumpsi: Consumpta est caro illius suppliciis, revertatur ad dies adolescentiae suae. Capitulum hoc est: Per somnium, inquam, in visione nocturna, quando irruit sopor super homines, et dormiunt in lectulo, tunc aperiens aures virorum et erudiens eos instruit disciplina, ut avertat hominem ab his quae fecit, et liberet eum de superbia, eruens animam ejus a corruptione, et vitam illius ut non transeat in gladium. Increpat quoque per dolorem in lectulo, et omnia ossa ejus marcescere facit. Abominabilis ei sit in vita sua panis; et anima illius cibus ante desiderabilis, tabescet caro illius, et ossa quae tecta fuerant nudabuntur. Appropinquabit corruptioni anima ejus, et vita illius mortiferis. Si fuerit pro eo loquens angelus, unum de similibus [Vulg. unus de millibus], ut annuntiet hominis aequitatem, miserebitur ejus et dicet: Libera eum, et non descendat in corruptionem; inveni in quo ei propitier. Consumpta est caro ejus a suppliciis, revertatur ad dies adolescentiae suae. Deprecabitur Deum et placabilis ei erit, et videbit faciem ejus in jubilo, et reddet homini justitiam suam. Respiciet homines et dicet: Peccavi et vere deliqui, et ut eram dignus, non recepi. Liberavi animam suam ne pergeret in interitum, sed vivens lucem videret. Ecce haec omnia operatur Deus tribus vicibus per singulos, ut revocet animas eorum a corruptione et illuminet lucem viventium (Job. XXXIII).

Fere cuncta haec secundum sensum litteralem, qui gravissimus et sacratissimus est, accipienda nobis sunt, juxta rationem praesentis propositi, quod est meditatio mortis, praeter id quod primum dixit, per somnium in visione nocturna quando irruit sopor super homines et dormiunt in lectulo. Haec enim juxta anagogen accipienda sunt, ut per somnium et per visionem nocturnam, et per soporem irruentem et per dormitionem in lectulo, quae multiplex circumlocutio est, sanctum sacrae meditationis intelligas otium, videlicet quod his tantum, qui mentis quietae sunt, quos amor hujus saeculi non inquietat, quos illecebra praesentis vitae non delectat, quorum cor in avaritia non vigilat, aperiuntur aures cordis, ut illud quod dictum est: Ne comedat etiam de ligno et vivat in aeternum (Gen. III), et alibi: Non permanebit spiritus meus in hominibus in aeternum, quia caro sunt (Gen. VI), clare audiat et bene intelligat, non tam esse vindicis irae sententiam, quam consulentis misericordiae providentiam, non tam judicialis gladii vindictam quam paternae virgae disciplinam. Verumtamen esto, vocetur ira, dicatur furor disciplina haec. Ecce, inquit propheta, tu iratus es, etenim peccavimus et cecidimus quasi folium universi, et iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt nos (Isa. LXIV). Et Psalmista cum dixisset concedendo disciplinae huic, id est mortalitati sive morti, dicendo: Mane sicut herba transeat, mane floreat, et transeat, vespere decidat, induret, et arescat (Psal. XCIX), continuo subjunxit: Quia defecimus in ira tua et in furore tuo turbati sumus (ibid.). Et in alio quoque propheta Deus ipse disciplinam hanc, sive supplicia haec, de quibus hic scriptum est. Consumpta est caro ejus a suppliciis, non solum iram, verum etiam judicia pessima nominat, cum dicit: Quod etsi quatuor judicia mea pessima gladium, et famem, et bestias malas et pestilentiam misero in Hierusalem, ut interficiam de ea hominem et pecus, tamen relinquetur in ea salvatio educentium filios et filias (Ezech. XIV). Esto ergo: nihil enim obest, imo multum prodest et intentioni sive proposito Dei cooperatur existimatio haec, veluti si puer dum a patre verberatur acriter, furorem esse existimet cum ille diligendo percutiat, percutiendo diligat, sciens scriptum: Qui parcit virgae, odit filium suum (Prov. XIII).