CAPUT 19

“Vae unum abiit, et ecce veniunt adhuc duo vae. Et sextus angelus tuba cecinit, et audivi vocem unam ex cornibus altaris aurei, quod est ante oculos Dei, dicentem sexto angelo qui habebat tubam: Solve quatuor angelos qui alligati sunt in flumine magno Euphrate.”

Sextus angelus tuba diu cecinerat, quando super Jerusalem et Judam Dominus locutus est:

“Ecce ego adduco mala super locum istum, et super habitatores ejus, cunctaque maledicta, quae scripta sunt in libro hoc, quem legerunt coram rege Juda, quia dereliquerunt me, et sacrificaverunt diis alienis, ut me ad iracundiam provocarent in cunctis operibus manuum suarum. Idcirco stillabit furor meus super locum istum, et non exstinguetur (II Par. XXXIV).”

Quid enim iniquitatis, quid clamoris, de gente illa, de regibus, principibus et sacerdotibus gentis illius, unde judicium et justitiam exspectaverat Dominus, non audierat? Prophetas ejus occiderant, altaria ejus suffoderant, et sanguine innocentium impleverant Jerusalem usque ad os. Sculptile quoque et conflatile signum posuerant in domo Domini. De qua locutus est Dominus ad David et ad Salomonem filium ejus, dicens (III Reg. XIX):

“In domo hac et in Jerusalem, quam elegi de cunctis tribubus Israel, ponam nomen meum in sempiternum (II Par. XXXIII).”

Nimirum propter peccata ejusmodi adduxit super eos Dominus regem Chaldaeorum, et interfecit juvenes eorum gladio in domo Sanctuarii (II Par. XXXVI). Non est misertus adolescentis, et virginis, et senis, nec decrepiti quidem, sed omnes tradidit manibus ejus, et incenderunt hostes domum Domini, destruxerunt murum Jerusalem, universas turres combusserunt, et quidquid pretiosum fuerat, demoliti sunt. Si quis evaserat gladium ductus in Babylonem servivit regi, et filiis ejus. Post hoc secundum sustinuerunt, licet mitius sibi regnum Persarum, deinde jugum tertii regni Graecorum, propter perseverantium multitudinem peccatorum. Sub quarto tandem regno Romanorum impleverunt mensuram patrum suorum, occidendo Christum Dei Filium, ut veniret super eos vel super generationem illam omnis sanguis justus, qui effusus est super terram (Matth. XXIII). Ait ergo:

“Et audivi vocem unam ex cornibus altaris aurei, quod est ante oculos Domini, dicentem sexto angelo qui habebat tubam: Solve quatuor angelos qui alligati sunt in flumine magno Euphrate.”

Vox ista quam audivit, quatuor angelos solvere jubentis, permissio judiciumque fuit malum, id est, afflictionem hominibus propter peccata ipsorum juste creantis et adducentis, quemadmodum in Isaia dicit:

“Ego Dominus faciens pacem, et creans malum (Isa. XLV).”

Porro altare hoc aureum, ipsum est, de quo supra habemus, quia

“venit Angelus, et stetit ante altare, habens thuribulum aureum in manu sua (Apoc. VIII),”

et caetera. Et hoc altare jam superius fidem Christi fuisse diximus, fundatam in sanctorum Patrum cordibus, ex quo primum ad Abraham Deus locutus est,

“in semine tuo, inquiens, benedicentur omnes gentes (Gen. XXII).”

Quid igitur sunt cornua altaris, nisi patriarchae et prophetae, regesque et duces, sive judices illius populi, principes ejusdem fidei, quam et cecinerunt scriptis, praesignaverunt factis mysticis? Et quidem unum est cornu maximum hujus altaris, de quo Psalmista;

“Constituite, inquit, diem solemnem in condensis usque ad cornu altaris (Psal. CXVII),”

id est, vacate a servilibus operibus peccati, in multiplicitate virtutum intenti usque ad cognitionem divinitatis Christi; sed nihilominus sic multa sunt cornua altaris, sicut multi participes ejusdem Christi, de quibus et alibi Psalmista dicit:

“Unxit te Deus, Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis (Psal. XLIV).”

Quomodo ex hujusmodi cornibus altaris audita est vox dicentis,

“solve quatuor angelos?”

Prophetico modo, concessivo modo: Nam et praescientes praedixerunt, et consentientes divinae justitiae concesserunt, quatenus quatuor regna, quae consurgere haberent, de terra solverentur, id est nullis obstaculis sanctorum angelorum, et praecipue Michaelis principis cohiberentur, quin populum Judaeorum, cujus erat princeps, captivarent, occiderent, in servitutem redigerent, et in omnes gentes dispergerent. Exempli gratia: Jeremias in semetipso considerans peccata populi prophetas persequentis, et multos ex eis interficientis, ipsumque Christum interfecturi:

“Et tu, inquit, Domine exercituum probator justi, qui vides renes eorum, videam, quaeso, ultionem tuam ex eis, tibi enim revelavi causam meam (Jer. XI).”

Daniel eadem quatuor regna sub imaginibus quatuor bestiarum praevidens sic exprimit:

“Prima quasi leaena, haec est regnum Babyloniorum. Sequens similis urso, haec est regnum Persarum et Medorum. Tertia quasi pardus, haec est regnum Graecorum. Quarta sine nomine, terribilis atque mirabilis, fortis nimis, haec est regnum Romanorum (Dan. VII).”

Plerique scriptores Persarum et Medorum regnum praetereuntes, sive cum regno Babyloniorum pro uno computantes, Africanum, cujus caput Carthago exstitit, tertio loco ponunt. Principio, inquiunt, fuit Babylonium, deinde Macedonicum, post etiam Africanum, atque in fine Romanum, quod usque nunc manet. Ita fuerunt ineffabili ordinatione per quatuor mundi cardines, quatuor regnorum principatus distinctis gradibus eminentes, ut Babylonium regnum ab oriente, Romanum ab occidente, a meridie Carthaginense, a septentrione Macedonicum. Verum hujusmodi computatio ad sacram Scripturam non pertinuit in tali negotio, cum de regnis ageret, vel agere deberet, tantum his quae gentem Hebraeorum propter peccata sibi permissam diversis temporibus afflixerunt. Nam quod in Daniele de bestia, quae similis erat urso, et in parte stetit, et sic dicebant ei,

“surge, comede carnes plurimas,”

notum est quod regnum Persarum et Medorum significaverit (Dan. VII). Quodque dicitur in parte una stetisse, idem est ac si dicatur, regnum illud adversum Israel nihil crudele gessisse. Item quod dicebant ei,

“surge, comede carnes plurimas,”

illud tempus significat, quando sub Assuero ad suggestionem Aman Agagitae, una die omnes Judaei jussi sunt trucidari (Esther III). Et pulchre non ait devorabit eos, sed sic dicebant ei, ut conatus tantum fuerit, et nequaquam rei sit exitus consecutus. Ut autem pro regnis angeli scriberentur, dicendo,

“solve quatuor angelos,”

illa causa est quia angelis regna credita sunt, et in eodem propheta principes regnorum scribuntur. Ait enim Danieli angelus, qui venerat propter sermones ejus:

“Princeps autem regni Persarum restitit mihi viginti et uno diebus. Et ecce Michael unus de principibus primus venit in adjutorium meum, et ego remansi ibi juxta regem Persarum (Dan. X).”

Restitit enim princeps, id est, angelus Persarum faciens pro credita sibi provincia, ne captivorum omnis populus dimitteretur. Resistente autem Persarum angelo, venit initui, inquit, in adjutorium is qui praeest populo Israel, videlicet princeps sive archangelus Michael. Postmodum dicit:

“Et nunc revertar, ut praelier adversum principem Persarum. Cum ergo egrederer, apparuit princeps Graecorum veniens (ibid.).”

Apparuit, id est, ingressus est in conspectu Dei, scilicet ut accusaret Persarum principem atque Medorum, ut in locum eorum regnum Macedonum succederet. Et revera mira sacramenta Dei, laxato enim de captivitate populo Judaeorum, Persarum regnum atque Medorum, interfecto Dario, subvertit Alexander rex Macedonum, et princeps Graecorum vicit principem Persarum. Igitur quod ait angelo, qui habebat thuribulum,

“solve quatuor angelos qui alligati sunt,”

idem est ac si dicat, omnia cornua altaris, id est sancti patres, sancti principes vel prophetae illius gentis, quondam Deum verum secundum fidem paternam colentes. Ne resistas quatuor regnis, ne offeras incensa orationum contra illa pro Judaeis, ne impedias orando quin veniant et praevaleant contra eos et adducant captivos. Alligati fuisse dicuntur in flumine magno Euphrate, id est, hactenus non permissi terminos Israel introire. Nam flumen Euphrates recte ponitur pro cunctis terminis Israel, idcirco videlicet, quia secundum auctoritatem Scripturae, hic fluvius unus de terminis illius est. Sic enim ad eos a Domino dictum est:

“A deserto et Libano usque ad flumen magnum Euphraten, erit terminus vester (Josue, I).”

Quando ergo primum transierunt Assyrii sive Chaldaei flumen magnum Euphraten, et ab ipsis transductus est in captivitatem populus Israel sive Juda, tunc angeli isti solvebantur, ne alligati tenerentur in illo magno flumine Euphrate. Loquente tunc temporis Domino ad Jeremiam:

“Vade et posside tibi lumbare sive cinctorium lineum, et pones illud super lumbos tuos.”

Ac deinceps:

“Tolle, inquit, lumbare sive cinctorium quod possedisti, quod est circa lumbos tuos, et surgens vade ad Euphraten, et absconde illud in foramine petrae.”

Et abiit Jeremias, et fecit sic.

“Et post dies plurimos dixit iterum Dominus: Surge, vade ad Euphraten, et tolle inde lumbare quod praecepi tibi ut absconderes ibi. Et abii, inquit, ad Euphraten et fodi, et tuli lumbare de loco, ubi absconderam illud, et ecce computruerat, ita ut nullo usui aptum esset. Et factum est verbum Domini ad me dicens: Sic computrescere faciam superbiam Juda, et superbiam Jerusalem multam, et populum istum pessimum, qui nolunt audire verba mea. Sicut enim adhaeret lumbare ad lumbos viri, sic agglutinavi mihi omnem domum Israel, et omnem domum Juda (Jer. XIII),”

et caetera. Denique lumbare sive cinctorium, quod Dei renibus jungebatur, populus Israel erat, qui in lini similitudinem assumptus de terra, et illotus, nec mollitudinem habuit, nec candorem, et tamen per illius misericordiam adhaesit Deo. Cumque peccasset (rationale quippe est hujuscemodi linum atque lumbare) ductus est trans Euphraten, et in Assyrios, et ibi absconditus est, hoc est, in multitudine magnarum et innumerabilium gentium quodammodo absorptus et nihil reputatus. Post longum autem tempus ipse propheta in typum Dei populum liberat de captivitate, qui nihilominus et post reditum praecepta Dei non fecit, sed secutus deos alienos, ad extremum et manus in Dei Filium misit, et sic aeterna perditione contabuit, quomodo lumbare illud computruit et nulli erat aptum usui. Haec idcirco de propheta praesenti loco sumpta sint, ut non dubium vel ignotum sit, quomodo vel in quo Angeli illi in flumine magno Euphrate alligati fuerint. Videlicet quandiu lumbare illud Dei renibus adhaesit, eodem lumbari sive cinctorio tenebantur astricti; quando autem jubente Domino Jeremias illud in Euphrate abscondit, illi sunt soluti, quod est dicere: Quandiu populus Israel sive Juda legem Dei sui custodivit, regna illa non laceraverunt eos, neque captivaverunt eos Assyrii sive Chaldaei; quando autem deos alienos coluerunt et servierunt Baal, imo et prophetas occiderunt, illi permittente Deo transierunt Euphraten, et traduxerunt eos in captivitatem (III Reg. XIX). Quis enim sapiens, absque Dei ordinatione putet illud accidisse, sive ab alio, quam a Deo angelos ejusmodi solutos fuisse? Denique omnem potestatem a Deo esse, omnemque ordinationem, et qui non legerunt sentiunt, et qui legerunt agnoscunt. Quod si potestates a Deo sunt, testante quoque Apostolo cum dicit:

“Non est enim potestas nisi a Deo (Rom. XIII);”

quanto magis regna, a quibus reliquae potestates progrediuntur? Si autem regna diversa, quanto magis regnum aliquod maximum, cui reliquorum regnorum potestas universa subjicitur, qualia nimirum ista fuere, unumquodque suo tempore? Sequitur ergo: