CAPUT XVIII. Quod secundum similitudinem harum trium operationum unius dilectionis, debeamus juvari ad intelligentiam, quod Pater, et Filius, et Spiritus sanctus tres personae et unus Deus sit.

Spectabilem, ut arbitror, imaginem habemus hic, per quam nobis imperspicabilem speculari et ex parte cognoscere valeamus, splendorem solis aeterni. Ecce enim tres operationes dilectionis, nec tamen tres dilectiones, sed una dilectio est. Et ecce tria spiramenta hominis, anima et cor, et utrorumque fortitudo, nec tamen tres spiritus unius hominis, sed unus spiritus est. Sic Dei tui, o Israel, tres personae sunt, Pater, et Filius, et Spiritus sanctus; nec tamen tres dii. sed unus est Deus. Nonne aliud agit anima, et aliud cor sive mens humana? Anima quippe totum corpus vivificat et cuncta corporis officia per quinque sensus dispensat; cor autem sive mens in conspectu animae est, et cum ea graditur ac praeseribit ei cuncta quae faciat utilia. Sic quodammodo Deus Pater vivens in semetipso vita est sempiterna: Filius autem sive Verbum ipsius in ipso est, et in ipso erat, providens ut faceret cuncta valde bona, ita ut dicat ipsum Verbum, ipsa Sapientia:

“Quando praeparabat coelos aderam; quando certa lege et gyro vallabat abyssos; quando aethera firmabat sursum et librabat fontes aquarum; quande circumdabat mari terminum suum, et legem ponebat aquis, ne transirent fines suos, quando appendebat fundamenta terrae, cum eo eram, cuncta componens (Prov. VIII).”

Pene sic de anima architecti, qui basilicam istam sive munitionem illam aedificavit, loquatur cor sive mens ipsius, quando praecogitabat mensuras longitudinis, latitudinis et altitudinis aedificii hujus, quando certa lege numerorum distinguebat columnas et inter columnia, sive turres et interturria ejus, quando eligebat lapides quadratos sive quadrandos, quos in fundamento poneret, cum eo eram cuncta componens. Neque enim aliter ista praecogitaret, nisi cor sive mens cum ea esset, id est, nisi anima rationalis sive artificiosa existeret. Sed quid multa?

“Memento, ait quidam, quod ignores opus ejus, de quo cecinerunt viri. Omnes homines vident eum, et unusquisque intuetur procul. Ecce Deus magnus vincens scientiam nostram, numerus annorum ejus inaestimabilis (Job. XXXVI),”

Si opus ejus, id est, seipsum ignorat homo; factus enim est ad imaginem Dei, et idcirco dicitur quasi proprium opus ejus, quanto magis ipsum ignorat? Non enim ipsum, sed de ipso cecinerunt viri, scilicet Moyses iste et caeteri sancti qui maxime habuerunt scientiam Dei; hinc quidam illorum dicit:

“Quis vidit eum, et enarravit, et quis magnificavit eum, sicut est ab initio (Eccli. XLIII).”

Procul vident omnes, procul intuetur unusquisque, procul, inquam, id est

“per speculum et in aenigmate (I Cor. XIII).”

Ut autem videat facie ad faciem, praesentis temporis non est, sed in futuro spes ista reposita est.