CAPUT 18

“Et descendit ignis de coelo, et devoravit eos. Et diabolus, qui seducebat eos, missus est in stagnum ignis et sulphuris, ubi et bestia et pseudoprophetes cruciabuntur die ac nocte in saecula saeculorum.”

Haec omnia per anticipationem dicta sunt; nam qualiter debeant fieri, qualiter ignis diabolum, et eos omnes quos ille seduxit, devoraturus sit, vel quomodo in stagnum ignis et sulphuris mittendi sunt, sequenti capitulo repetens latius exponit. Ait enim:

“Et vidi thronum magnum candidum, et sedentem super eum, a cujus conspectu fugit terra et coelum, et locus non est inventus ab eis. Et vidi mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni. Et libri aperti sunt; et alius liber apertus est, qui est vitae. Et judicati sunt mortui, et ex his quae scripta erant in libris secundum opera ipsorum.”

Ergo sessio ista, et cunctus iste apparatus ille est, quem prospiciens iste qui sessurus est cum jam ad passionem properaret hoc modo prolocutus est:

“Cum autem venerit Filius hominis in majestate sua, et omnes angeli cum eo, tunc sedebit super sedem majestatis suae, et congregabuntur ante eum omnes gentes, et separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab haedis (Matth. XXV),”

etc. Thronus magnus illa magna altissimae majestatis sedes est; thronus ille ut magnus, ita est et candidus, quia non est aut erit, quod in judicio illo jure reprehendatur: sedentem super eum, absque ullo nomine dixit, magnificentius personam illam silentio innuens; quia nec ignota est, nec ignorari licet, et ut tunc non cognoscatur impossibile est: imo providendum est, ut quando sedens videbitur, benevolum habeat oculum praeparatum qui visurus est. Nam contra malignos oculos de isto propheta loquitur:

“Domine, exaltetur manus tua ut non videant, et confundantur zelantes populi, et ignis hostes tuos devoret (Isa. XXVI).”

Nam quomodo zelantes populi, quomodo malevoli sustinebunt oculi? Ait enim, quia ab aspectu ejus fugit terra et coelum, et locus non est inventus ab eis. Quomodo tunc fugiet terra aut coelum. Nimirum terra magna conflagrata incendio pristinam amittet speciem, simulque opera terrena disparebunt, opera regum atque principum simul ruent, simulque ardebunt, nec remanebit lapis super lapidem civitatum sive munitionum, quascunque homines incipiente Cain aedificaverunt, nec saltem exiguus ex incendio residuus erit pulvis eorum. Hoc modo terra fugiens sanguinem quoque reddet omnem, quo corrupta est, ex quo jam dictus Cain interfecit fratrem suum Abel (Gen. IV), et corpora universa hominum, quibus ab initio repleta est. Nam hoc est quod ait:

“Et vidi mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni.”

Porro coelum sic fugiet, quomodo per Psalmista tam de terra quam de coelo praedictum est:

“Initio tu, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt coeli; ipsi peribunt tu autem permanes, et omnes sicut vestimentum veterascent, et sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur (Psal. CI).”

Quod hic singulariter coelum hoc idem illic pluraliter coeli significant, videlicet coelum aereum, quia nimirum iste quoque aer crassior atque corpulentior coelum dici consuevit: Unde et volucres, quae volatu suo infimum non excedunt aerem, dicuntur tamen volucres coeli; qui, videlicet aer cum sit unus, sunt tamen diversae qualitates aeris pro locis et regionibus diversis, atque idcirco et unum coelum, et multi dicuntur coeli. Hinc ait quidam ethnicorum:

Coelum, non animum mutant qui trans mare currunt.

HORAT.

De istis coelis non dubium est quin perituri sint, videlicet nimio calore soluti, quando super thronum suum magnum iste sedens apparebit. Nam de illis quoque Petrus apostolus in epistola sua dicit:

“Coeli autem qui nunc sunt, et terra eodem verbo repositi sunt reservati in diem judicii, et perditionis impiorum hominum (II Petr. III);”

mirabilis atque pavenda erit illa fuga coeli sive coelorum. Neque enim silentio fiet, sed terribiliter audienda est disruptio fugientium, sive fuga disruptorum seque disrumpentium, sicut vetus disrumpitur vestimentum. Ignis quippe non leviter tunc suas jussus exercebit vires, ut non parumper coeli crepitent, sicut nunc interdum invalescente aestivo calore crepitare solent (quem crepitum physici dicunt esse tonitruum) sed erit tempestas valida, validusque ignis qui in circuitu ardebit venientis, utpote ad vindictam exire jussus impiorum, ad examinanda merita bonorum et malorum. Possunt praeterea per terram fugientem homines peccatores; per coelum autem, id est, aerem recte intelligi daemones, quorum in aere potestas vagandi est. Sequitur enim:

“Et locus non est inventus ab eis.”

Illam quoque terram et illud coelum recte hic intelligimus, cui fugiendi quidem voluntas sit, sed latendi locus nullus inveniri possit a conspectu sedentis super thronum scilicet homines impios, et spiritus malignos, qui tanti judicis aspectum fugere non valebunt, nec obtinere poterunt optando abscondere se in scissuris petrarum et dicendo

“montibus: Cadite super nos; et collibus: Cooperite nos a facie sedentis super thronum (Apoc. VI);”

sed universi coram astabunt, omnes producentur ad publicum. Unde protinus subjungit:

“Et vidi mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni.”

Magnos et pusillos dixit: quod idem est ac si dicat, neminem latere posse quin coram adsit, sive magnus, sive pusillus ille sit. Nec vero facies tantum, sed conscientiae quoque parebunt: Hoc est quod continuo subjicit:

“Et libri aperti sunt.”

Apertio namque librorum manifestatio erit conscientiarum.

“Omnes enim nos, ait Apostolus, manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis sui prout gessit sive bonum sive malum (II Cor. V).”

“Et alius liber apertus est, qui est vitae.”

Liber iste divinae praescientiae et beatae praedestinationis certitudo est. Multum ad veritatem judicii operabitur hic liber, quia videlicet salvari fas non est, nisi tantum illos, qui in hoc libro vitae scripti, id est, ad vitam sunt praeordinati, quos jam tunc Deus scripserat, et quos nasci jubebat quando formatis hominibus primis masculo et femina, parentibus nostris gratuita benedictione benedixit illis dicens:

“Crescite et multiplicamini (Gen. I).”

Nam caeterorum omnium causa ut nascerentur, peccatum accessit primae praevaricationis sicut indicat textus vel ordo narrationis. Ad mulierem namque dixit idem Deus peccato jam consummato:

“Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos (Gen. III).”

Multum igitur, ut jam dictum est, ad veritatem judicii simulque ad laudem misericordiae liber iste apertus, qui est vitae, operabitur cum cunctis palam fiet, quia nullus eorum qui perditionem malis sibi operibus conquisierunt fuit praeordinatus, itemque nullus eorum qui ad vitam praeordinati fuerunt, quique illa benedictione nasci jussi sunt saluti deerit, neque cum ejusmodi operibus, tunc apparebit ut debeat condemnari salvatus gratia permanentis et perseverantis ejusdem benedictionis. Hinc enim gratulando pro victoria dicet misericordia his qui stabunt a dextris:

“Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod vobis praeparatum est a constitutione mundi (Matth. V).”

Nimirum haec eo dicente non parvo celebrabitur vel commemorabitur triumpho victrix benedictio Dei, quod inter tot subsecutae maledictionis spinas, et tribulos crescere, et ad perfectum perduci potuerit ad laudem ipsius, qui propter nos homo factus maledictionem solvit, et priorem benedictionem recuperavit.

“Et judicati sunt, inquit, mortui ex his quae scripta erant in libris secundum opera ipsorum.”

Hoc ita certum est, ut nemini vacet nescire, cujus ore recitandum sit quidquid in libris illis scriptum est. Rex ipse sedens super thronum ita se recitaturum asseruit, primum his qui a dextris ejus erunt:

“Esurivi enim et dedistis mihi manducare, sitivi et dedistis mihi potum (ibid.).”

Econtra de conscientiis illorum qui a sinistris erunt, pronuntiabit quod haec omnia non fecerint, et idcirco

“discedite, dicet, maledicti, in ignem aeternum (ibid.).”

Ibi deesse nihil licebit, ubicunque vel qualicunque fine consumptus fuerit. Unde et protinus subjungit:

“Et dedit mare mortuos suos qui in eo erant, et mors et infernus dederunt mortuos suos qui in ipsis erant.”

Mare, videlicet corpora, mors et infernus dederunt animas. Et quidem non solum mare, verum etiam terra de sepulcris omnia reddet corpora. Sed pulchre solum mare hic dixisse contentus est, de quo magis ab infidelibus dubitari poterat, quibus cum incredibile videatur posse nostra de pulvere terrae in integrum reformari corpora, multo magis impossibile aestimatur de mari cunctisque fluminibus revocari, sic omnino consumpta, ut ne pulvis quidem exiguus superstes usquam compareat. Porro mors et infernus hoc differunt, quod infernus malorum tantum, mors autem dicatur et sit etiam bonorum. Nam

“pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus (Psal. CXV).”

Igitur

“mors et infernus dederunt mortuos suos,”

id est, beatorum mortuorum, qui in Domino mortui sunt, et damnatorum, qui in inferno deputati sunt (Apoc. XIV), animae ad propria corpora revertentur, ubicunque corpora ipsa fuerint, etiam ipsa quae in profundo maris belluina voracitas comsumpsit Sequitur: