CAPUT IX. De prima dominica Quadragesimae.

Dominicae hujus officium, propheticum sancti Spiritus personat uniformiter atque congeminat oraculum, sine mutatione rerum ac personarum, quo pugnanti contra draconem antiquum promittitur sanctae Ecclesiae competens altissimum adjutorium. Spectat Dominica haec quartam mundi aetatem, qua mundus plenaria juventute roboratus est, et populus Dei quasi viriles annos ingressus, coronatus est diademate regum, et ornatus sanctorum sapientia prophetarum. Nam patriarcha David electus secundum cor Domini remoto Saule, primus regum, praecipuus prophetarum, manu fortem vel desiderabilem Christum nomine praesignat (I Reg. XVI), victoriis praefigurat, propheticis oraculis ac spiritualibus canticis annuntiat. Et quia clausa fuit, usque ad Christi adventum, hujus et caeterorum Scriptura prophetarum, ac sicut tenebrosa aqua in nubibus aeris, ita contenebrabatur occulta scientia in prophetis, donec Agnus Dei, solus dignus accipere librum et solvere signacula ejus (Apoc. V), in passione sua complendo propheticas aperiret voces; idcirco ab hac Dominica vela dependent ante sancta Ecclesiae altaria, ut populus Sancta sanctorum non videat, donec in ante paschalia hebdomada depositione velorum, eadem renovetur significatio, quae facta est per hoc quod velum templi scissum est, spiritum tradente Domino (Matth. XXVII). Hac igitur Dominica posito hoc evangelio, quo caput Ecclesiae Christus, jejunans in deserto, tentatoris insidias superasse narratur (Matth. IV), atque ita super aspidem et basiliscum ambulasse, leonemque et draconem conculcasse (Psal. XC), propheticae de toto officio circumsonant tubae, victoriam eamdem cunctis membris ejusdem capitis, et toti repromittentes corpori Ecclesiae. Cujus officii statio ad sanctum Joannem ad Lateranas praescripta, valde congruit. Sicut enim hoc officium totum in veram Salvatoris decantatur felicitatem, qui prae omnibus et pro omnibus super aspidem et basiliscum ambulavit, et totum propheticum est; sic eadem Lateranensis ecclesia, et in nomine ejusdem sancti Salvatoris, et in honore prophetae et plusquam prophetae Joannis (Matth. XI), ab imperatore Constantino constructa est. Itaque propheticae laudes congrue illic apostolica statione celebrantur. Non solum Dominica haec Quadragesima dicitur, quemadmodum illae, quae praecesserunt, quinquagesima, sexagesima atque septuagesima, sed et hoc omne tempus, quod ab hac die usque ad sacratissimam Paschae solemnitatem tenditur, quadragesima nuncupatur, videlicet propter imitationem Dominici jejunii, quam per hos dies extendimus. Sed ad hanc rationem quatuor dies deesse probantur. Nam licet ab hinc usque ad sacram Paschae noctem, quadraginta duo dies computentur, tamen non nisi triginta sex, Christianae devotionis parcimonia sibi dedicare praesumit. Canonica namque vetat auctoritas, ne primam Sabbati, Dominicae resurrectionis splendore illustratam, ulla unquam jejuniorum publica offuscet nubecula. Ut igitur nostri solemnitas jejunii Dominico magis coaptetur exemplo, quatuor dies, qui hanc Dominicam praecedunt, additi sunt ad praetextam totius anni decimam: totius quippe anni, id est dierum trecentorum sexaginta, supradictus numerus, id est triginta sex, decima est. Quibus additis quatuor, fit quadragesima, id est quatuor cum decima. Et haec verior est nominis etymologia: alioquin una dies, id est hujus hebdomadae tertia feria sola a die Paschae, quadragesima est. Sanctae memoriae papa Telesphorus, a beato Petro septimus, hanc salutarem ante sanctum Pascha constituit praeparationem, ut Christiana plebs, quae apostolicae abstinentiae tenorem exsequi non posset, non omnino relinqueret. Apostoli namque primi ejus, qui ablatus fuerat, sponsi filii, tota sua vita jejunium fletumque amaverunt, et renuit consolari anima eorum, tantumque in eo quod ejus memores erant, delectati sunt. At postquam multiplicari coepit numerus credentium, tamque indiscretos pisces retia fidei contraxerunt, ut cum abstinentibus, multitudo quoque intraret ebriosorum, subvenit ecclesiasticae disciplinae magisterium, et tanquam severa mater, edacium puerorum intemperantiam moderata est, ut quia de toto cogi non poterant, vel partem observarent, vitaeque decimas abstinentiae dedicarent. Cum ergo de universo tempore gratiae dictum sit illud Apostoli:

“Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis (II Cor. VI),”

et caetera; hac tamen Dominica illa lectio Epistolae recitatur, qua temporalis jejuniorum observantia, quae ut dictum est, esse continua debuerat, inchoatur.