CAPUT 6

Illud quaeris quomodo prius, cum adhuc esset apud Deum, illuminabat omnem hominem venientem in hunc mundum? Sed hoc te non moveat; imo, audi quod sequitur:

“In mundo erat.”

Et apud Deum erat, et in mundo erat. Verbum quippe Deus erat. Deus autem omnium Creator et in patre [in parte] non est, quia ubique est. Verbum ergo Deus, quia incircumscriptum lumen est, quia ubique est, et apud Deum erat, et in mundo erat, quid autem mirum quod et in mundo erat? Audi quod majus est. Sequitur enim:

“Et mundus per ipsum factus est.”

Mundum ergo implet, ut regat; regit, ut impleat; quem et implendo circumdat; et circumdando, implet; et sustinendo transcendit; et transcendendo, sustinet. Igitur repugnantia non sunt ea quae dicta sunt, scilicet quod hoc Verbum, haec vera lux, et erat apud Deum, et illuminabat

“omnem hominem venientem in hunc mundum,”

quia videlicet cum ubique sit, et apud Deum erat et in mundo erat. Jam vero, quid doloris, quid habet conquestionis, quod, cum dixisset,

“et mundus per ipsum factus est”

protinus adjunxit:

“Et mundus eum non cognovit.”

O caecitas, o ingratitudo! Ingrati namque primi homines clauserant, dum se aperire putabant, oculos suos promittente mendacii patre diabolo, quod, si transgrederentur mandatum, aperirentur oculi eorum, fierentque sicut dii

“scientes bonum et malum (Gen. III),”

id est, haberent quod solius Dei est, scientiam universorum. At vero econtra caecati sunt, suamque caecitatem posteris suis haereditariam dereliquerunt; ut per caecitatem eum non viderent, qui

“in mundo erat, et per quem mundus factus est,”

cujus scientiae coaequari procaciter affectaverant, et per ingratitudinem eum nec de tantillo, quantum ex operibus illum cognoscere poterant, sicut Deum glorificarent, aut gratias agerent. Quod ergo ait:

“Et mundus eum non cognovit,”

exclamatio dolentis est. Amplius autem et hoc, quod sequitur:

“In propria venit, et sui eum non receperunt.”

In propria namque venit, scilicet in hunc mundum, qui per ipsum factus est, vel in eo quod apprehendit semen Abrahae, de quo propagatus peculiaris illi fuerat populus Israel. Apprehendens enim semen Abrahae (Hebr. II), id est, assumens carnem de semine Abrahae, in propria venit, dum in gente illa conversatus est cum hominibus, quam sibi magnis in propriam haereditatem acquisierat beneficiis. Venit autem non localiter (Deus quippe est: unde et constat, quia ubique est). Venit sane non de loco ad locum transeundo, sed qui erat invisibilis, visibilem se exhibendo. Nam in mundo erat per divinitatem, cujus est esse vel manere; venit autem in mundum per humanitatem, cujus est ire, et de loco ad locum transire.

“Et sui, inquit, eum non receperunt.”

Patrum est, non receperunt, insuper et occiderunt. Nam, qui sunt hi sui, nisi maligni illi et male perdendi agricolae, quibus ipse suam locaverat vineam? (Matth. XXI.) Aptius namque sic accipitur:

“in propria venit,”

ut vineam illam intelligas, de qua scriptum est per prophetam:

“Vinea enim Domini exercituum domus Israel est (Isa. V),”

quam juxta Psalmistam de Aegypto transtulit, ejecitque gentes, et plantavit eam (Psal. LXXIX). Cui sepem circumdedit, quia videlicet urbes muratas, vel angelorum praesidia praestitit, fodit in ea torcular, et turrim aedificavit, id est, altare et decus templi, in ea sola gente habuit. Cum ergo ad hanc vineam suam missus est, dicente Patrefamilias:

“Verebuntur Filium meum (Matth. XXI; Luc. XX),”

in propria venit, sed mali agricolae, mali operarii legis, non receperunt eum. Imo ejecerunt eum extra civitatem, et occiderunt animosius et nequius quam servos ejus (ibid.), id est, justos et prophetas occiderunt.

“Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri: his, qui credunt in nomine ejus.”

Universali quidem enuntiatione dixit:

“Sui eum non receperunt;”

sed non universaliter dixit, aut dicere debuit: Nemo suorum recepit eum; nam aliqui suorum, licet pauci, receperunt eum. Et, quod majori gratia dignum est, cum scirent se quoque similiter ejiciendos esse propter eum, tamen receperunt eum. Maxime autem de gente quam nesciebat, de populo quem non cognoverat, scilicet de universitate gentium innumeri ad eum confluxerunt extra vineam suam projectum, et suo sanguine cruentatum, qui et subjectis humeris devote impositum, ad suum transtulere diversorium.

“Quotquot ergo, inquit, receperunt eum;”

quotquot exierunt ad eum extra portam passum, quotquot de gentibus quae illum non cognoverant, ad eum cucurrerunt et improperium ejus portare non erubuerunt (Psal. XVII; Hebr. XIII), dedit eis magnam potestatem, inclytam potestatem, scilicet posse filios Dei fieri, cum prius Dei fuissent inimici (Rom. V; Ephes. II). Talem ille potestatem dedit iis qui receperunt eum. Quid sit autem recipere eum, ne nimis laxe accipiatur, definit evidentius, adjungendo:

“His qui credunt in nomine ejus.”

Ac si dicat: Non tecto inducentibus, aut cibum apponentibus, potumque miscentibus, et sic solummodo recipientibus ista potestas datur, ut filii Dei efficiantur. Nam talia Judas quoque exhibere, et diabolus esse potuit. Siquidem hoc modo caro sola reficitur. Christus autem non tantum caro, sed et Verbum est, et maxime ex eo quod Dei Verbum est, praedictam potestatem dare potest. His ergo qui sic receperunt eum, quomodo recipiendum est Dei Verbum,

“dedit potestatem filios Dei fieri,”

id est, qui credunt in nomine ejus. Credere namque est semen Dei verbum cum amore susceptum, impraegnata mente portare. Quod tantae virtutis atque potestatis est, ut animae substantiam in suum vigorem transferens, de hominibus deos (Psal. VIII), de filiis irae filios gratiae faciat (Ephes. II), fiatque ut in loco ubi dicebatur,

“non plebs mea vos, ibi vocentur filii Dei (Ose. I; Rom. IX).”

“Qui non ex sanguinibus neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt.”

Non ergo glorietur quis, quod ex sanctis parentibus carnaliter generatus sit, videlicet quomodo gloriari solent Judaei, quod semen Abrahae sint (Matth. III). Non enim quod illis vel illis parentibus carnaliter quis natus sit, idcirco magis aut minus computatur inter filios Dei. Quod maxime patet in duobus geminis Jacob et Esau. Nam, cum ex eisdem sanguinibus, id est, ex commistione ejusdem patris, ejusdem matris generati sint, cum nati sint ex voluntate ejusdem carnis, id est, feminae, carnem namque evangelista pro femina posuit, juxta illud:

“Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea (Gen. II).”

Et ex voluntate ejusdem viri, videlicet sancti, et patriarchae magni. Cum ergo ex eisdem sanctis parentibus ambo nati sint, non tamen idcirco ambo praedestinati, vel vocati sunt in numerum filiorum Dei, sed

“Jacob dilexi, Esau autem odio habui, dicit Dominus (Mal. I; Rom. III).”

Item, ex sanguinibus Christianorum parentum, quamlibet fidelium et justorum, qui nascuntur filii, nascendo accipere non possunt ut sint Christiani, quamlibet nascantur, ut dictum est, ex parentibus christianissimis, quia videlicet parentes non ex eo quod Christiani sint [Christianos generant], sed ex eo carnaliter generant, quod homines sunt, id est, non per Christi gratiam, sed per carnis naturam. Atque ideo non in Christo generant, sed in Adam.