CAPUT VIII. Quod eodem vitio diabolus hominem decepit, quo ipse cecidit de coelo.

Considera nunc quanta hic allevatio uxta sensum ejus, qui decipitur, quanta sit dejectio juxta sensum ejus qui decipit. Sub eadem pollicitatione dum dicitur: Aperientur oculi vestri, haec sapientiae altitudinem, ille cogitat conscientiae confusionem. Sub eadem dictione dum dicitur et eritis sicut dii, haec rapere Dei celsitudinem, ille suimet similem cogitat invenire damnationem. Item sub eadem pollicitatione scientiae boni et mali, haec plenitudinem scientiae, ille cogitat experimentum miseriae. Molestissimum hoc fallaciae genus est, in quo is qui decipit et palmam obtinet mendacii, et gloriatur quod verus sit verumque dixerit. Qui autem decipitur, non habet unde insultantem falsitatis arguere possit, quamlibet ille fallacissimus sit. Laborat hic sensus noster in barathro tanti hujus mali, quia videlicet tantae caliginis, tantaeque profunditatis est, ut sapientium quoque oculis vix conspicabilis sit. Quid enim? Quis hic ita decipientem accusare potest ut excuset eum qui deceptus est? Deus qui decipientis intentionem et decepti spem considerat, sicut scriptum est (Job. XII): ipse novit et decipientem, et eum qui decipitur; nunquid hic alterum magis altero excusatum habere salva justitia, nulla satisfactione placatus? cur enim diabolum dejecerat e coelo, nisi quia superbiendo dixerat: Ero similis Altissimo? Nempe hoc eodem flatu tumida, dixit mulier: dixit, inquam, quia putavit quod comedendo fieret similis Altissimo. Quis ergo inter utrumque postularet et auditorem, vel judicem, sive defensorem Deum, cum utrumque constaret Dei factum esse inimicum. Siquidem juxta veram rationem justitiae, deceptum prius oportebat reconciliari, tunc demum postulare judicium super impio, crudeli et sanguineo scelere deceptoris. O ergo vere necessarium hominibus adventum Mediatoris Dei et hominum, qui solus potuit et pacem inter Deum et homines reformare, et deceptoris hominum dolosam praesumptionem in judicium adducere! Sed de hoc alias, nunc instantia percurramus.