CAP. VI


CAPUT SINGULUM

Sequitur: Et conversus sum, et levavi oculos meos, et vidi, et ecce quatuor quadrigae egredientes de medio duorum montium, et montes aerei. In quadriga prima, equi rufi, et in quadriga secunda, equi nigri, et in quadriga tertia equi albi, et in quadriga quarta equi varii et fortes. Et respondi, et dixi ad angelum, qui loquebatur in me: Quid sunt haec, Domine mi? Et respondit angelus, et ait ad me: Isti sunt quatuor venti coeli, qui egrediuntur ut stent coram Dominatore omnis terrae. In quo erant equi nigri, egrediebantur ad terram aquilonis, et albi egrediebantur post eos, et varii egressi sunt ad terram austri. Qui autem erant robustissimi, exierunt et quaerebant ire et discurrere per omnem terram. Et dixit: Ite et perambulate terram, et perambulaverunt terram. Et vocavit me, et locutus est ad me, dicens: Ecce qui egrediuntur in terram aquilonis, requiescere fecerunt Spiritum meum in terra aquilonis. Meminisse oportet unam esse, et unius noctis visionem, ab eo quod dixit: Vidi per noctem. Et ecce vir ascendens super equum rufum, usque ad id quod postmodum dicturus est, et factum est in anno quarto Darii regis (Zach. VII), secundum rerum ordinem, quae tunc gerendae erant, nunc autem gestae sunt fere omnes, praeter secundum viri ejusdem, scilicet Domini nostri Jesu Christi adventum. Consideramus visionis ordinem pulcherrimum, et non minime delectatus est animus, gloriam talis viri quaerens ac diligens, quia recto hic ordine invenit historiam salutis, historiam gratiae et veritatis, quomodo Deus et Verbum sive Filius Dei, memor propositi, memor ad Abraham et David dictae atque juratae promissionis, reversus est ad Hierusalem in misericordiis, et in ea domus ejus aedificata est. Et quatuor cornua quae ventilaverunt Judam et Hierusalem, id est quatuor regna, per quae conatus est diabolus eamdem abolere promissionem, detrita sunt, et tunc venit Dominus, o filia Sion, et habitavit in medio tui. Verbum enim caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I). Atque idem Deus, filius Josedech, quod est Filius Domini justitiae, mutatoriis indutus, id est, propter passionem mortis, gloria et honore coronatus est, ascendensque in coelum, factusque candelabrum magnum, candelabrum aureum septem lucernarum, claruit per mundum universum, dando apostolis, vel praedicatoribus suis sanctum septiformem Spiritum, et qui lumen tantum exstinguere voluerunt, impleta paternorum mensura scelerum, suam sicut novissime dictum est, amphoram et impietatem blasphemiae deportandam in terra Sennaar, cum plumbea damnationis massa receperunt. Quid deinde factum est post illorum excidium, quod dignum sit intelligi per quatuor hujusmodi quadrigas, egredientes de medio duorum montium, quarum in prima sunt equi rufi, in secunda equi nigri, in tertia equi albi, in quarta equi varii fortes? Levemus cum propheta oculos nostros, et prospectum extendamus per mundum universum. Et ecce mundus plenus est, et ex quo beati apostoli de candelabro illo sunt illuminati, coepit impleri quadrigis ferventibus, et equis currentibus, de quibus et Habacuc decantans Domino, qui ascendes, ait, super equos tuos, et quadrigae tuae salvatio (Habac. III). Quadriga prima, in qua erant equi rufi, apostolorum est et martyrum. Quadriga secunda, in qua erant equi nigri, poenitentium est, qui ab apostolorum temporibus incipientes, in his qui sanguinem Christi fuderant, vitam nobis coenobialem sanxerunt. Unde usque hodie per orbem niger tam professione quam habitu perseverat ordo monachorum. Quadriga tertia, in qua erant equi albi, ordo est virginum, utriusque sexus, totum candore suo perornans equitatum Jesu Christi Domini exercituum. Unde illud notandum quia, cum dixisset: In quo erant equi nigri, egrediebantur ad terram aquilonis, ait, et albi egrediebantur post eos. Illum namque vitae ordinem, qui facinorosis erat necessarius, quemque priores illi susceperunt, ut fructus dignos poenitentiae facerent, subsequuntur quamplurimi, neque homicidii, neque adulterii, sive alterius cujuslibet criminis rei, imo et plerique corpore incorrupti atque integri, quos beatus papa Gregorius, Quid, inquit, nisi et justos et poenitentes dixerim? Plane hoc ipsum est ingredi ad terram aquilonis, vitam austeriorem exsequi, quae tantum differt a vita remissiore multis utente deliciis, non tamen illicitis aut lege prohibitis, quantum rigor aquilonis a suavitate austri sive favonii, quantum hiemalis algor a vernis distat blanditiis. Unde notanda littera, quia sic dictum est, in quo erant equi nigri egrediebantur in terram aquilonis, ut sit sensus. Propter quod erant sibi peccatorum conscii, in propositum se dimiserunt vitae arctioris. Quadriga quarta, in qua erant equi varii fortes, pastorum atque doctorum est, et omnium in quibus eminent illae gratiarum divisiones, de quibus Apostolus, alii, inquit, per Spiritum datur sermo sapientiae, alii fides, alii genera linguarum, alii gratia sanitatum (I Cor. XII), etc. Num parvum hoc est, aut indignum fuit inter illa magna, quae ventura erant, et de quibus jam dictum atque adhuc dicendum est: Istos Ecclesiae gentium ordines prophetica visione demonstrari, imo quis prophetarum de hujusmodi tacuit et gentes salvandas. Unde ordines istos Divinitas assumpsit non declamavit in gaudio Spiritus sancti? Quid porro sunt duo montes illi, quorum de medio quadrigae istae videntur egredi, qui videlicet montes dicuntur aerei. Montes isti duo Testamenta sunt, Lex et Evangelium, dicunturque montes propter altitudinem sive dignitatem coelestium, quae continent, sacramentorum, quam videlicet altitudinem illud quoque significat, quod et Lex in monte data est (Exod. XX). Et evangelicum sermonem Dominus, in monte sedens atque os suum aperiens, exorsus est (Matth. V): Montes isti, montes aerei, videlicet propter sonoritatem atque diuturnitatem tam Legis quam Evangelii, quia non potest solvi Scriptura tam legalis, quam evangelica (Joan., X). Nam iota unum sive apex unus, ait Dominus, non peribit a lege donec omnia fiant (Matth. V), et coelum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt (Matth., XXIV). De medio montium istorum quatuor quadrigae egressae sunt, quia videlicet utrumque Testamentum, quatuor jam dicti ordines ecclesiae recipiunt, et sicut in alia similitudine dictum est, de medio petrarum dabunt vocem (Psal. CIII), ita hic recte dicas, quia de medio duorum montium, montium aereorum, quadrigae istae procurrent, id est, de communi legis et Evangelii sensu sive consensu servabunt vitae ordinem, scientiae vel doctrinae puritatem. Quid tandem est, quod percunctanti prophetae, quid sunt isti, domine mi; respondens angelus, isti sunt, ait, quatuor venti coeli qui egrediuntur, ut stent coram Dominatore universae terrae? Quid nisi quod Sapientia dicit, quia multitudo sapientium sanitas est orbis terrarum? (Sap. VI.) Idcirco nimirum quatuor quadrigae istae, quatuor venti coeli dicuntur esse, quia sicut venti perflando nebulas sive pruinas evertunt, aeremque qui per quietem corruptior fieret, inquietando saniorem efficiunt. Sic ordines isti, quos diximus singuli in suis officiis stando, et cum tempus postulat discurrendo atque festinando suscitant homines ad cognoscendum Deum Creatorem suum, qui nisi crebra commonitione solliciti redderentur, nec cogitarent quidem corrupti mente, restare quidquam post praesens saeculum, aut in fine distare quidpiam inter hominem et jumentum. Hinc est illud quod Joannes in Apocalypsi: Vidi, ait, quatuor angelos stantes super quatuor angulos terrae, tenentes quatuor ventos coeli, ne flarent super terram, neque super mare, neque super ullam arborem (Apoc. VII). Quatuor namque angeli quatuor angelorum mali principes, id est, angelicae fortitudines fuere quatuor regnorum principalium, Babylonici, Persici, Macedonici, atque Romani, de quorum uno angelus bonus, qui Danieli loquebatur: Princeps, ait, Persarum restitit mihi viginti et uno diebus (Dan. X). Regnis sive regnorum principibus illis hoc fuit tenere quatuor ventos coeli, cohibere a cultu sive servitio Dei quadrigas istas, id est, colentium Deum, id est, quos diximus ordines et servientium Creatori, sed inclamavit et compescuit illos alter angelus, qui ascendit ab ortu solis, habens signum Dei vivi (Apoc. VII). Qui non est alius nisi vir iste, qui in initio visionis hujus super equum rufum ascendit, et post eum equi rufi varii et albi, qui erant sancti prioris popuii Veteris Testamenti. Nam iste quadrigae, isti quatuor venti coeli, qui ab euntibus illis mulieribus cum amphora sua egressi sunt de medio duorum montium, ut assisterent Dominatori universae terrae, sancti sunt junioris populi qui, negante Christum Synagoga, ut dudum negaverat, dicendo: Non est nobis pars in David, neque haereditas in filio Isai (III Reg. XII), mulier altera, scilicet decem tribuum scissura, crediderunt in eum, et assistunt illi nunc usque, sicut veraciter Dominatori universae terrae. Inter quos ista equorum non praetereunda est distantia, quod illic nigri non erant equi, tantummodo rufi, varii et albi, hic autem rufi, nigri, albi et varii. Quid ex hoc animadvertendum est, nisi, quia poenitentiam, quam equorum esse nigredinem jam dictum est, publice illo tempore nemo praedicabat. Nam a diebus Joannis ista nigredo coepit, qui primus baptismum poenitentiae praedicavit, subsequente protinus Evangelica voce ipsius Domini dicentis: Poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum (Matth. III). Porro in lege ne saltem poenitentiae nomen arbitror usquam reperiri, sed qui fecerit hoc vel illud morte moriatur, nisi quod post legem multo tempore venientes prophetae, aliquid super poenitentia clamaverunt regibus et populo, qui communiter derelicto Domino, et vitulos aureos quos fecit Hieroboam, et Baal, et Astaroth, caeteraque tam in Hierusalem quam in Samaria colebant portenta deorum, a diebus, ut jam dictum est, Joannis regnum coelorum vim pati coepit (Matth. XI), hujusmodi, ut non diceretur, morte moriantur criminosi, morte moriatur qui hoc vel illud fecit aut fecerit, sed poenitentiam agite, et facite fructus dignos poenitentiae (Luc. III); poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum; poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque vestrum (Act. II), quorum primum Joannes, secundum ipse Dominum, tertium apostoli Domini post passionem ejus, ipso jubente, praedicaverunt, et ex tunc cunctis peccatoribus quacunque ex gente vel natione confugientibus, quantumlibet criminosis sive facinorosis, patet poenitentiae asylum, patet eorum violentiae regnum coelorum. Unde notandum quia de nigris equis, ut jam dictum est, egredientibus ad terram aquilonis, id est, de peccatoribus poenitendo semetipsos tradentibus vitae arctiori Dominus ita dicit: Hi qui egrediuntur ad terram aquilonis, requiescere fecerunt spiritum meum in terra aquilonis. Etenim hic sensus: Hi qui poenitentiam egerunt vel agunt de peccatis suis, quod est egredi ad terram aquilonis, ubi ultroneus labor, tanquam glacialis rigor poenitentis corpus affligit, per hoc ipsum quod illuc egressi sunt, irae meae spiritum requiescere, id est, cessare fecerunt, ut jam ego non irascar eis, quoniam ipsimet irati sunt sibi. Sicut enim peccando exacerbavit Dominum peccator, sic contra poenitentiam agendo spiritum Domini requiescere facit peccator. Sine dubio cum dicit, requiescere fecerunt spiritum meum, intelligendus est spiritus irae, testante Psalmista, qui cum de peccatorum conversione praemisisset, commota est et contremuit terra, fundamenta montium conturbata sunt et commota sunt (Psal. IX), et caetera, ita subjunxit: Ab increpatione tua, Domine, ab inspiratione spiritus irae tuae (Psal. XVII). Quod si equi nigri egrediendo in terram aquilonis requiescere faciunt spiritum Domini, quid putas de his qui egrediuntur post eos equis albis? Et ut manifestius dictum sit, si facinorosi poenitentiam agendo gaudium faciunt Deo et angelis Dei, secundum illam parabolam centum ovium, et unius inventae quae perierat, sive decem drachmarum et unius inventae quae perdita fuerat (Luc. XIII), quid putas de illis, qui nullius criminis rei, vel conscii propositum vel regulam sequentur constitutam poenitentibus criminosis? Profecto hi spiritum Domini non solummodo requiescere faciunt, verum etiam oblectant plurimum, et unde illi veniam, inde isti coronam consequuntur sempiternam. Dictum est de equis nigris et equis albis, quod egressi fuerint, et non dictum est de equis rufis qui erant primi. Porro de equis variis qui erant quarti, manifeste dicitur, quia egressi sunt ad terram austri. Sed et protinus sequitur: Qui autem erant fortissimi, exierunt et quaerebant ire et discurrere per omnem terram. Dixitque Dominus ad eos: Ite et perambulate terram. Unde et arbitrari licet illos, qui primo loco dicti fuerant equi rufi, nunc in novissimo fortissimos dicit. Non plures enim quam quatuor quadrigae supra numeratae sunt, neque dictum est hactenus quidquam de equis rufis, nec ullo modo contra rationem est, ut iidem equi et rufi dicantur et fortissimi. Restat igitur dicere, et de istorum egressu. Varii, inquit, egrediebantur ad terram Austri. Jam supra dictum est varios equos Domini, illos esse vel dici, quibus diversa data sunt charismata Spiritus sancti, sermo sapientiae, sermo scientiae, gratia sanitatum, genera linguarum, interpretatio sermonum, prophetia vel discretio spirituum, et his similia. Porro nomine Austri Spiritus sanctus solet designari. Et quae terra hujus Austri, nisi sancta Scriptura legalis, prophetica, evangelica, quam universam utique Spiritus sanctus condidit? Quid igitur est, varios equos egredi ad terram austri, nisi doctae fidei viros jam dictas divisionum gratias habentes, eximere se omnibus curis saeculi, solisque vacare vel studere Scripturis sanctis, et verba tractare Spiritus sancti. Talium est enim hujusmodi negotium, propter ipsum, quod non solummodo nigri sive albi sunt, sed varii, id est, non solummodo propositi sancti exsecutores vel sanctitate vitae decori, sed et sancti pariter et eruditi, quasdam habentes facultates sermonis et praeclari ingenii, caeterorumque talium quas non habent multi, qui sunt vitae laudabilis et arctioris quam sint isti, quia non dedit ipse auster, cujus haec terra est, non dedit Spiritus sanctus divitiarum hujusmodi Dominus, dividens singulis prout vult (I Cor. XII). Denique sicut de quodam paulo simplice legimus, qui in conventu Patrum requisisse fertur, prius ne prophetae fuerint an Christus, ita de multis diffiteri non possumus sanctae vitae ut exstitit ille, quod eis plurimum defuerit gratia illius, qua sanctus et verus, qui habet clavem David aperit, et nemo est qui claudat (Apoc. III), qua apostolis suis jam quidem sanctis, sed eatenus idiotis, post resurrectionem suam aperuit sensum, ut intelligerent Scripturas (Luc. XXIV). Qui erant fortissimi, videlicet, quos jam ante rufos dixit, quaerebant exire et discurrere in omnem terram, quia videlicet spontanea charitate fortissimi milites Christi, pro fide ipsius ad passiones cucurrerunt, spontanea devotione tradiderunt corpora sua ad supplicia propter Deum, hoc expediebat, et fidei Christianae talis eorum fortitudo necessaria erat, quia profecto, multos idololatria defensores habebat, quorum stultitia nihilo melius quam morte vel sanguine martyrum confundi, vel superari poterat. Et notandum quia non prius dictum est equis fortissimis: Ite et perambulate terram, et postea, quaesierunt exire et discurrere in universam terram, sed prius quaesierunt exire, et tunc demum dictum est eis: Ite et perambulate terram. Christiano quippe nolenti aut timido non praecipitur, vel semetipsum ingerat passioni, vel persecutoribus objiciat, imo licentia datur fugiendi, dicente Domino: Si vos persecuti fuerint in una civitate, fugite in aliam (Matth. X). Volentibus ergo atque desiderantibus coronam martyrii, per magnam gratiam concedi designatur, dum fortissimis equis volentibus exire, dicitur: Ite et perambulate terram. Exempli gratia: tunc unus de equitibus hujusmodi, equis fortissimis quaerebat exire, et dictum est ei, perambula terram, quomodo B. Laurentio dicenti ad Sixtum papam: Quo progrederis sine filio, Pater, respondit ei Dominus per os illius, quod post triduum esset secuturus. Cautela bona, cautela necessaria est omnibus equis Domini, quamvis fortissimis, ut quamvis multum desiderent ad martyrium exire, non exeant nisi exspectata, et per orationes quaesita dignatione supernae gratiae, quia periculosum est hujusmodi praelium, nisi magnum adsit Spiritus sancti solatium, et plerique in negationis barathrum prolapsi sunt, dum se fortiter agere confidentes, ultro se tradiderunt. Quam fortissimus in hoc ordine Petrus apostolus exstitit, in quo tamen summae sapientiae complacuit sancire exemplum cavendi nimiam confidentiam in ejusmodi. Cum enim dixisset: Domine tecum paratus sum in carcerem et in mortem ire, animam meam pono pro te, et si omnes scandalizati fuerint in te, ego nunquam scandalizabor, et si oportuerit me mori tecum, non te negabo, cum ita fortiter cinxisset se adhuc junior et ambularet ubi volebat, occurrit ei una ancilla, Et tu, inquit, ex illis es? atque hoc audito mortem timuit et vitam negavit (Matth. XXVI; Marc. XIV; Luc. XXII; Joan. XIII). Exspectandum illi fuerat, ut alius eum cingeret et duceret, quod et factum est postquam senuit, postquam sapientiam veramque fortitudinem didicit, quia videlicet senilis animi et cani sensus est scire, quod haec fortitudo non in homine, sed in Deo sit. Itaque fortissimis equis et ratio praesens, et exemplum in promptu esse debuit, ut volentes exire exspectarent nutum dicentis: Ite et perambulate universam terram, quod est dicere: offerte vos ad mortem propter me sustinendam. Nam quia moriturus quispiam dicit, aut legitur dixisse: Ego ingrediar viam universae terrae (III Reg. II), recte et hic exire in universam terram, sive ambulare terram intelligitur, quod sit mortem non timere, ad meliorem vitam festinare. Ad ultimum et hoc non praetereundum, quia congrue quos in ordine quadrigarum dixerat equos rufos, hic ubi exire volentibus dictum refert, ite et perambulate terram, non dixit rufos, sed dixit fortissimos, quia videlicet non antequam fundant, sed postquam fuderint sanguinem suum propter Dominum equi Domini rufi sunt, et ut manifestius dictum sit, ante passiones suas confessores equi albi sunt in passionibus, et post passiones usque in sempiternum martyres et equi rufi sunt. Post haec omnia quae hactenus dicta et facta sunt, eodem ordine quo in hac visione praemonstrata fuerant, ab eo quod dictum est, vidi per noctem, et ecce vir ascendens super equum rufum, quid restat secundum Christi Evangelium, nisi ut veniat ipse Filius hominis sedens in sede majestatis suae, et coronam regni habens in capite suo, pro eo quod propter nos homo factus, et in ista captivitate natus, in ista Babylone cum hominibus conversatus, nostram captivitatem per passionem suam solvit, et multos filios in gloriam adduxit, et reduxit congregatos in unum qui dispersi fuerant, secundum similitudinem illorum, qui tunc soluta captivitate de Babylone ascenderunt, et reaedificato templo Domini, rursus in Hierusalem habitare coeperunt. Sequitur ergo: Et factum est verbum Domini ad me dicens: Sume a transmigratione ab Holdai et a Tobia, et ab Idaia, et venies in die illa, et intrabis in domum Josiae filii Sophoniae, qui venerunt de Babylone, et sumes argentum et aurum, et facies coronas, et pones in capite Jesu filii Josedech sacerdotis magni, et loqueris ad eum, dicens: Haec dicit Dominus exercituum: Ecce vir Oriens nomen ejus, et super eum orietur, et aedificabit templum Domino et ipse portabit gloriam, et sedebit, et dominabitur super solio suo, et consilium pacis erit inter illos. Et coronae erunt Helen et Tobiae, et Idaiae, et Hen filio suo Sophoniae memoriale in templo Domini, et qui procul sunt venient, et aedificabunt in templo Domini, et scietis quia Dominus exercituum misit me ad vos. Erit autem hoc, si auditu auris audieritis vocem Domini Dei vestri. Hic finis est praeclarae ac pulcherrimae visionis, quae sic incoepit: Vidi per noctem, et ecce vir ascendens super equum rufum, et ipse stabat inter myrteta. Visionis illius nocturnae finis hic est, sacrosanctam salutis nostrae propheticam miro modo praesentans historiam, quam hodie credentes videmus et gaudemus esse, impletam, quia sicut jam saepe dictum, et semper est sciendum, secundum magnum quod in ea continetur pietatis sacramentum, ad illam, quam tunc Babylonii destruxerant Hierusalem, vir ille Dominus exercituum reversus est in misericordiis, et in ea domus ejus aedificata est, et licet illa quatuor cornua regnorum principalium supradictorum Judam et Hierusalem multum ventilaverint, nihilominus fecit, quod facere Deus proposuit quia promissum fuerat, Christus inde venit, et secundum Scripturas juxta hanc visionem ea quae de ipso erant jam finem habent, et ut jam ante dictum est, nihil restat, nisi ut ipse qui victor salutis omnium per passionem consummatus resurrexit, et in coelum ascendit, redeat gloria et honore coronatus (Hebr. II), omni mundo, et angelis, et hominibus spectabilis. Unde quia visio est, et haec omnia per noctem propheta vidit, non magnopere hic insistendum est sensui litterali, dum dicitur, sume a transmigratione ab Oldai, et caetera. Equidem tradunt Hebraei, utpote litterae amici, quod Daniel et tres socii ejus reversi de captivitate, aurum et argentum obtulerunt in domo Domini, et exinde jusserit Dominus, sicut hic sonat littera coronas fieri, eosque commutatis nominibus designari, scilicet Oldai, Tobiam, Idaiam et Hen, Ananiam esse, et Azariam, et Misaelem et Danielem (Dan. II). Porro quod in secundo loco pro Oldai positum est Helen, idcirco factum est, quia Helen interpretatur somnium, et Daniel cum sociis suis apud Deum obtinuit ut somnii quod viderat rex revelaret sacramentum (ibid.). Verumtamen sive in re gestum, sive tantummodo in visione fuerit ostensum, grande et admirabile contemplemur negotium, cujus illud constat exstitisse portentum. Supra namque in hac eadem visione taliter dictum est: Audi, Jesu, sacerdos magne, tu et amici tui qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt (Zach. III). Non ibi totum dictum est illi quod audire jussus est, neque amicis ejus illic totum expositum est quod audire jubebantur; sed nec nomina ipsorum illic scripta sunt, neque expressa propter quam, vel in qua portendentes dicti sunt. Ecce nomina eorum semel et iterum expressa sunt, primum dicendo: Sume a transmigratione ab Oldai, et ab Tobia et ab Idaia argentum et aurum, et facies coronas; deinde et coronae erunt Helen, et Tobiae et Idaiae, et Hen filio Sophoniae memoriale in templo Domini. Nimirum et nominibus suis, et auro atque argento suo, et in eo quod coronae exinde factae poni jubentur in capite Jesu filii Josedech, viri isti portendentes sunt. Et recte ibi Jesus indutus erat sordidis vestibus, quae et ablatae sunt ab eo, dictumque est ad eum: Audi, Jesu, sacerdos magne, tu et amici tui, qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt; recte, inquam, illi dilata est haec portenti pars, quia videlicet prius oportebat illa fieri, quae per candelabrum aureum et per caetera quae scripta sunt, usque ad praesentem locum significata esse uni diximus, et demum futurum erat, et fiet illud quod praesenti capitulo significatum est. Ipsos sanctae Ecclesiae quatuor ordines, quos in quatuor quadrigis intelligendos esse diximus, in gloria resurrecturos, et ex ipsis sive propter ipsorum salvationem coronandum esse Dominum Jesum, quatuor viri isti portendunt Oldai, Tobias, Idaia et Hen. Oldaia namque interpretatur deprecatio Domini, quod videlicet nomen congruit quadrigae illi, in qua sunt equi nigri, id est ordini illi, in quo, sicut supra dictum est, peccatores conversi ad poenitentiam deprecantur faciem Domini. Tobias interpretatur bonus Domini, et idcirco congruit quadrigae illi, in qua sunt equi albi, id est ordini illi, in quo nullius macula criminis, imo etiam multus in plerisque candor virginalis propositi. Siquidem talis ordo, sive quispiam hujusce ordinis recte dicitur bonus Domini: ita ut quidam istorum notissimus dicatur etiam dilectus Domini, Idaia interpretatur notus Domini. Unde et bene congruit quadrigae illi, in qua sunt equi varii, id est ordini illorum quibus Spiritus sanctus divisiones gratiarum distribuit, ita ut alios docendo, regendo atque confirmando, plus caeteris innotescant Domino, ita ut cujuslibet eorum dignetur dicere: Novi te ex nomine (Exod. XXXIII). Hen interpretatur gloria. Unde et nomen convenit equis illis fortissimis qui exierunt, et quaerebant ire et discurrere in omnem terram, scilicet glorioso martyrum ordini, qui vexillum divini nominis foras extulerunt, et contra diabolum et plagas ejus visibiles atque invisibiles exierunt ad pugnam, et per universam terram sanguine roseo suo sanctam rigaverunt et decoraverunt Ecclesiam, hoc fecisse illis gloria maxima est. Igitur ab istis sumes, ait, argentum et aurum, et facies coronas, et pones in capite Jesu filii Josedech sacerdotis magni, quia videlicet per singulas virtutes electorum suorum Dominus coronatur, imo in illis omnibus coronatis, Salvator in singulis coronam accipit, quia videlicet ipsius gratia, ipsius est opus, omnis omnium sanctorum corona. Non solum aurum, neque solum argentum, sed et aurum sumitur et argentum ad coronandum Jesum, quia videlicet non solo sensu Scripturarum, qui intelligitur per aurum et argentum, clarificamus eum. Locus vero ubi coronae istae fiant domus est Josiae, id est salvati filii Sophoniae, id est visitationes Domini, quo nomine recte intelligitur Ecclesia, quam Dominus universam sua visitatione salvavit, secundum typum domus Zachaei quam ipse visitavit. Et hodie salus domui huic facta est (Luc. XII), inquit, et loqueris ad eum, dicens: Haec dicit Dominus exercituum, dicens: Ecce vir Oriens nomen ejus, et subter eum orietur, et caetera. Ponendo coronas in capite Jesu filii Josedech, jubetur loqui ad eum et dicere, cujus rei ipse et amici ejus, viri portendentes sint, ac si dicat: Istud quod agitur hic aliud portendit; alterius rei portentum est, quia videlicet juxta hanc significationem ecce venit, ecce in propinquo est vir magnus, vir fortis et potens, cui non est par alius. Et si vultis scire quis dicatur vel quomodo nominetur, Oriens est nomen ejus, quo videlicet nomine, nullus virorum praeter ipsum jure nominatur, quia solus hic semper est in ortu, et nullus unquam illi est occasus. Cum occidere putabitur, maxime orietur, id est cum fuerit secundum carnem huic mundo moriturus, tunc apud infernos timentibus Deum orietur, moxque super occasum ascendens, coelo et terrae orietur vivus, et nunquam moriturus. Hoc omnino est in potestate ejus et idcirco dico vobis, quia hoc ipsum nomen ejus. Oriens subter eum orietur, id est per eum in multitudine credentium dilatabitur, in gloria resurgentium clarificabitur. Hinc est quod protinus sequitur: Et aedificabit templum Domino, et ipse exstruet templum Domino. Non enim quod semel dixerat, et aedificabit templum Domino superflua repetitione repetivit, dicendo et ipse exstruet templum Domino, sed quia una eademque Ecclesia et in praesenti saeculo aedificatur dum gentes convertuntur, et in futuro exstruetur dum omnes resurgemus; recte non contentus semel dixisse, et aedificavit templum Domino, repetivit, et ipse exstruet templum Domino. Et tunc ipse portabit gloriam, scilicet quam coronae istae significant, quia videlicet magna illi erit gloria, tam multos filios adduxisse in gloriam (Hebr. I). Si enim cujuslibet gloria sunt hi qui per ejus ministerium crediderunt, quemadmodum et Apostolus dicit: Quia gloria vestra nos sumus, sicut et vos nostra in die Domini nostri Jesu Christi (II Cor. I), quanto magis ipsius Domini nostri Jesu Christi gloria est et gloria erit, quod est ipse salus omnium, quemadmodum idem Apostolus ait, quia cum placuit per eum reconciliari omnia in ipso, pacificans per sanguinem crucis ejus, sive quae in terris, sive quae in coelis sunt? (Coloss. I.) Tacito quod primum est, quia in ipso condita sunt universa in coelis et in terra, visibilia et invisibilia, sive throni, sive dominationes, sive principatus, sive potestates, et omnia per ipsum, et in ipso creata sunt, et ipse est ante omnes, et omnia in ipso constant (ibid.); quae causae si, cum jam dictis congregentur, quot putas coronarum gloriae est, unus idemque Deus et homo Jesus Christus? Ergo et ipse portabit gloriam, et sedebit, ait, super solio suo, et erit sacerdos super solio suo. Quod quam justum sit, melius quis cogitare potest quam eloqui, ut ille sedeat et dominetur omnium, per quem omnia condita sunt, et sic sacerdos in aeternum, per cujus sanguinem universa pacificata sunt. Dominetur, inquam, super solio suo, et sit sacerdos super solio suo, quod de nullo sanctorum dicere fas est, quia nullius eorum jus est, dicere suum dominationis vel sacerdotii solium, sed hujus tantum Domini et sacerdotis unici, cujus majestas est, et sedes una eademque sedes majestatis Dei, quemadmodum dicit: Cum autem venerit Filius hominis in majestate sua, et omnes angeli cum eo, tunc sedebit super sedem majestatis suae (Matth. XXV), et caetera. Quid et ista sibi vult congeminatio, et dominabitur super solio suo, et erit sacerdos super solio suo, nisi quia unus idemque in quem haec dicuntur, futurum erat ut esset et nunc est rex atque sacerdos? Denique, qui rex idcirco dominabitur, ait, super solio suo, et erit sacerdos super solio suo, satisque manifestum est hunc esse sensum quia in unam personam convenient regnum et sacerdotium, et unus idemque geminum obtinebit regni et sacerdotii solium. Ubi statim infertur, et consilium pacis erit inter illos, subaudiendum est, dominantem et sacerdotem, non quo Christus dividatur, sed quo principatus duo qui fuerant eatenus disjuncti, altera enim erat persona regia et altera sacerdotalis, imo Christo consocientur. Inter illos igitur subauditur principatus cum in uno fuerint inseparabiliter consociati, consilium, inquit, pacis erit, quia videlicet per illam conjunctionem pax est nobis, et sicut jam ante ex Apostolo commemoratum est, per eum complacuit reconciliari omnia in ipso, et pacificari per sanguinem crucis ejus, sive quae in terris sunt, sive quae in coelis. Et coronae erunt, ait, Helen, et Tobiae, et Idaiae, et Hen filio Sophoniae memoriale in templo Domini. Hoc est, quod exspectamus, quia sanctis omnibus et amicis Domini quos per istos significari jam diximus memoriale erunt sempiternum, in illo coelesti templo Domino ipsae coronae quae de auro et argento ipsorum Domino Jesu factae sunt. De sensu et sermone ipsorum, quo Spiritus sanctus eumdem Dominum Jesum clarificavit et clarificare non desinit usque in finem saeculi. Illud quoque quod sequitur: Et qui procul sunt venient, et aedificabunt in templo Domini, videmus quia factum est, et fit et fiet usque in finem saeculi, et nos maxime qui de gentibus advenimus continget, quia procul eramus, quod meminisse nos vult Apostolus, ubi ad Ephesios loquitur: Propter quod memores estote, quod vos qui eratis sine Christo, alienati a conversione Israel, et hospites testamentorum promissionis spem non habentes, et sine Deo in hoc mundo. Nunc autem in Christo Jesu vos qui eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi (Ephes. II). Nunc venimus credendo, tunc autem ubi ponetur coronarum memoriale, veniemus resurgendo, et aedificabimus, imo et aedificati tanquam lapides vivi in templo Domini permanebimus. In fine sermonis ad ipsos, de quibus loquebatur, familiariter se convertit; et scietis, ait, quia Dominus exercituum misit me ad vos. Erit autem hoc si auditu audieritis vocem Domini Dei vestri. Et nunc quidem scimus quod prophetiam in veritate Dominus miserit ad nos, et veritatem locutus est Spiritus sanctus per prophetas suos (Act. XXVIII), sed scimus ex parte quod nondum venit quod perfectum est (I Cor. XIII). Per fidem enim ambulamus, et non per speciem (II Cor. V). Tunc autem sciemus experimento, cum apparuerit cum coronis jam dictis, quoniam videbimus eum sicuti est (I Joan. III). Et hoc erit, ait, si auditu audieritis vocem Domini Dei vestri, hoc est, si praecepta ejus custodieritis, quia sine operibus ad tantam gloriam promerendam sola fides non sufficit.