|
O beata Maria, vocem sponsi jamdudum audierunt non solum amici, verum
etiam adolescentulae quam plurimae pulchritudinem tuam laudantis et
dicentis, quia
et adhuc adjicientis [al., dicentis],
|
“absque eo quod intrinsecus latet.”
|
|
Quid est illud quod
nisi optimus intentionis sive conscientiae thesaurus? Hoc enim fere
omnes nos latet dum legimus, quia tu religionis et fidei magistra cum
beatis apostolis conversata es, cum hominibus, et fere inter turbas visa
es. Cur non potius in abscondito te continuisti? Cur non confirmasti
tibi secretum contemplationis? Cur unquam aliquis mortalium visus est
magis te assumpsisse pennas sicut columbae, ut volaret et requiesceret,
ut. elongaret fugiens, et maneret in solitudine? (Psal. LIV.) Hoc enim
multi fecerunt, non solus Helias sive Helisaeus (III Reg. XVIII), verum
etiam quamplures filii prophetarum. Quid igitur? Quam ob causam non et
tu similiter, sive amplius eo modo pretiosam abscondisti hominibus
pulchritudinis tuae margaritam? Quaerimus hoc et est scitu dignum, et
ecce jam invenimus et videmus, non quidem omnino sicut est, sed quasi
per speculum (I Cor. XIII). Nam speculi vice ad causam istam
considerandam habemus maxime hunc Scripturae locum, haec pulcherrima
dicta Canticorum, quae sic incipiunt:
|
“Ego dormio, et cor meum vigilat. Vox dilecti mei pulsantis: Aperi mihi,
soror mea, amica mea, columba mea, immaculata mea, quia caput meum
plenum est rore, et cincinni mei guttis noctium. Exspoliavi me tunica
mea, quomodo induar illa? Lavi pedes meos, quomodo inquinabo illos?
Dilectus meus misit manum suam per foramen, et venter meus intremuit ad
tactum ejus. Surrexi, ut aperirem dilecto meo. Manus meae distillaverunt
myrrham primam, et digiti mei pleni myrrha probatissima. Pessulum ostii
mei aperui dilecto meo. At ille declinaverat atque transierat. Anima mea
liquefacta est, ut dilectus locutus est. Quaesivi illam et non inveni:
Vocavi, et non respondit mihi. Invenerunt me custodes, qui circumeunt
civitatem: Percusserunt me et vulneraverunt me, tulerunt mihi pallium
meum custodes murorum. Adjuro vos, filiae Hierusalem, si inveneritis
dilectum meum, ut annuntietis ei, quia amore langueo.”
|
|
Ecce hic, o Maria beatissima, ecce hic nobis
|
“quasi per speculum in aenigmate (I Cor. XIII)”
|
|
sublucet vita tua, vita inclyta, quae, ut dicere vel canere jam
consuevimus, cunctas illustrat Ecclesias. Totus fere hujus capituli
sensus ad illud pertinet, quod in te latet; et supra nos est quemadmodum
supra dicebat dilectus,
|
“oculi tui columbarum, absque eo quod intrinsecus latet, sicut fragmen
mali punici, ita genae tuae absque eo quod intrinsecus latet (Cant.
IV).”
|
|
Admoveamus igitur hoc speculum et diligenter oculis cordis exinde
contemplemur, ut saltem aliqua ex parte cognoscamus sanctissimam
conversationem tuam.
|
“Ego dormio, et cor meum vigilat.”
|
|
Quid hoc est aliud, nisi illud ipsum quod alibi dicit habitatrix
pectoris tui sapientia Dei:
|
“In omnibus requiem quaesivi? (Eccli. XXIV.)”
|
|
Et quid haec sunt:
etc.,
|
“In omnibus requiem quaesivi,”
|
|
nisi optimam partem elegi (Luc. X), relictis cunctis sollicitudinibus
vel curis saeculi? Et quidem multae filiae sive multae animae taliter
dormierunt, vel dormire cupierunt, sed tu dormitionis hujus totum
obtines magisterium et vigiliarum cordis totum tenes principatum. Quid
aliud nobis in Psalmo loquitur ibidem dilectus dicens:
|
“Vacate et videte, quoniam ego sum Deus (Psal. XLV).”
|
|
Hoc namque idem est ac si diceret: Vos dermite, et cor vestrum vigilet.
Intelligimus igitur quid dicas:
|
“Ego dormio, et cor meum vigilat,”
|
|
scilicet quia talem nobis ut sequamur vitam tuam esse insinuas, qualis
in patre tuo Jacob, quasi per umbram significata est, qui et ipse quando
dormivit, tunc cor ejus vigilavit sicut scriptum est:
|
“Cumque venisset ad quemdam locum et vellet in eo requiescere, tulit de
lapidibus qui jacebant, et supponens capiti suo dormivit in eodem loco.
Viditque in somnis scalam stantem super terram, et cacumen ejus tangens
coelum; angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam, et
Dominum innixum scalae (Gen. XXVIII),”
|
|
etc. Multarum quoque, sicut jam dictum est, animarum fuit et est, non
solum secundum illam similitudinem otio sancto dormire, id est, a
terrenis curis vacare, et in coelestibus per contemplationem corde
vigilare, verum etiam eodem modo, quo et Jacob tunc dormivit secundum
corpus dormire et secundum animam per somnium coelestia videre, juxta
illud:
|
“Senes vestri somnia somniabunt, et juvenes vestri visiones videbunt
(Joel. II).”
|
|
Sed, o tu coelum Dei, unica sedes Domini, in utroque vigilantiae modo,
cunctis mortalibus sive terrenis hominibus longe eminentior exstitisti,
longe studiosior ad contemplandum eum, in quem desiderant angeli
prospicere, atque aptior fuisti. Quid ergo tu cum hominibus, quamvis
sanctis? Quid tu loqui vel conversari cum mortalibus, quamvis apostolis?
Cur non potius tanquam turtur castissima, turtur solivaga, solitudinem
expetisti remotior quam Joannes Baptista, secretior quam Helias, ut
solite scirent, tibique famularentur angeli sancti, non ad horam, sicut
angelus Heliam semel et iterum pavit (III Reg. XIX), neque ad tempus,
sicut eumdem corvi paverunt ministri, sed jugiter, donec tuis completis
diebus, ad transferendam te in coelum aethereum non unus tantum currus
igneus, sed totus cum rege suo Filio tuo veniret atque occurreret
angelorum exercitus? Haec nobis quasi percontantibus tu respondens,
dicis:
|
“Vox dilecti mei pulsantis, aperi mihi, soror mea, amica mea, columba
mea, immaculata mea, quia caput meum plenum est rore, et cincinni mei
guttis noctium.”
|
|
Hoc est dicere: Dilectus meus foris est, quasi subdio est, tectum non
habet, domum non habet:
|
“Vulpes, inquit, foveas habent, et volucres coeli nidos, Filius autem
hominis non habet, ubi caput suum reclinet (Matth. VIII).”
|
|
Quid enim? Nunquid domum vel suam habet? Imo
|
“reliqui, ait, domum meam, divisi haereditatem meam, facta est mihi
habitatio mea quasi spelunca hyaenae (Hier. XII).”
|
|
Domum ergo jam non habens suam, et nondum adeptus aliam, id est, a
Judaeis repulsus, et gentibus nondum cognitus, quodammodo stans foris et
pulsans, rogat intus suscipi, et haec vox dilecti mei pulsantis:
|
“Aperi mihi, soror mea, columba mea, amica mea, immaculata mea.”
|
|
per fidem,
per spem,
per charitatem,
per omnimodam mentis et corporis incorruptionem, quod in matre quae
concepit et peperit, valde laudabile est.
id est os tuum,
prout ad confirmandum pertinet Evangelium, et in hoc optatae tibi
quietis patere suspendium; ut gratum singulari pudicitiae tuae propter
me rumpas silentium. Quam ob causam? videlicet,
|
“quia caput meum plenum est rore, et cincinni mei guttis noctium.”
|
|
|
“Extraneus factus sum quippe fratribus meis, et peregrinus filiis matris
meae (Psal. LXVIII);”
|
|
et sicut ejus qui foris est, et tectum non habet,
|
“caput plenum est rore, et cincinni”
|
|
sive supremi capilli pleni sunt
ita
|
“opprobria exprobantium ceciderunt super me (ibid.),”
|
|
et ab ipsis sacrae sensibus pravis inficiuntur Scripturae, quae omnes
ita mihi, scilicet Verbo Dei, sicut cincinni inhaerent capiti. Sicut me
extra portas suas, ut crucifigerent, ejecerunt, ita de cordibus suis
longe fecerunt, odientes et me et Patrem meum, et sicut illa nocte sua
faciem meam conspuerant, ita pertinaciter blasphemias in caput meum
jactitant, et cincinnos meos commaculant, similes ipsi rori cadenti,
sive caducis guttis noctium, quia de gratia Dei ceciderunt, dum me Deum
Dei Filium esse blasphemantes negant, et Scripturas, quae testimonium
perhibent de me, sensu contrario conturbant. Aperi igitur cum aliis
testibus meis os tuum, et facito, ut in quibuscunque locum habeam, ubi
reclinem caput meum. Ubi et quando ista vox dilecti pulsantis? Intus et
interiori homine, ubi vobis quoque amicis dilectus idem solitus est
loqui, sicut et de quodam vestrum Scriptura dicit:
|
“Dixit autem Spiritus Philippo: Accede et adjunge te ad currum istum
(Act. VIII).”
|
|
Si enim dilectus habitat in vobis et intus loquitur vobis, non necesse
habetis doceri quid de meipsa dixerim,
|
“vox dilecti mei pulsantis.”
|
|
Si quaeritur quando, nimirum postquam ascendit in coelum, dum hic quoque
sexus tenderet ad cum, sicut legitur in Actibus apostolorum:
|
“Hi omnes erant perseverantes unanimes cum mulieribus, et Maria matre
Jesu et fratribus ejus (Act. I).”
|
|
Sicut viri, ita et feminae jam communiter vivere incipiebant, non solum
Judaeorum, verum etiam Graecorum, cum dato Spiritu sancto, praedicaretur
Evangelium. Hinc est illud:
|
“In diebus autem illis crescente numero discipulorum, factus est murmur
Graecorum adversus Hebraeos, eo quod despicerentur in ministerio
quotidiano viduae eorum (Act. VI).”
|
|
Propter hujusmodi maxime fiebat
et dicentis:
videlicet ne vel infirmiori sexui deesset salutaris doctrina,
ministeriumque et norma vitae, vel morum disciplina. Ego autem, inquam:
|
“Exspoliavi me tunica mea, quomodo induar illa? Lavi pedes meos, quomodo
inquinabo illos?”
|
|
Jamdudum quippe, dilecte mi, vitam perfecte solitariam concupivi, in qua
sic vivitur, ac si quis tunica vel omni veste nudus, quiescat sibi in
secreto lectuli lotis pedibus, et expers totius pulveris. Quomodo rursus
implicabor curis, quae non desunt praelatis in conversatione communi,
quamvis vita communiter viventium propriumque nihil habentium religiosa
sit vel esse possit? Haec namque vita sine victu vel ministerio
quotidiano non potest deduci, et nonnihil habet pulveris, imo et nimis
saepe pulverulenta est, et in primis murmuriosa, sicut initio jam
audistis, o amici,
|
“quia factus est murmur Graecorum adversus Hebraeos,”
|
|
eo quod despicerentur in ministerio quotidiano viduae eorum. Nec mirum
quod sexu isto, sexu fragili, confugiente ad nos de luto saeculi, subest
aliquid pulveris hujusmodi, cum et in vestro, scilicet sexu virili,
nonnulla reprehensibilia sint, et multa pristinae conversationis
vestigia supersint. Ego autem dilecto meo pulsanti loquor, eique nota
replico, quia singularis ego prae omnibus exui me tunica mea, mente et
actu vel habitu reliqui omnia et ita lavi pedes meos, conscientiam sive
intentionem meam emundante Spiritu sancto, ut jam dicti pulveris nihil
omnino residuum sit. Quomodo nunc
ut cum mea reliquerim omnia, curem aliena, pro aliis sollicita, et earum
quae quotidie veniunt viduarum, vel quae venturae sunt virginum
materfamilias effecta?
|
“Quomodo inquinabo, quos lavi pedes meos,”
|
|
id est, ad aliqua terrena inclinabo oculos vel caeteros, quos omnes tibi
soli, dilecte mi, dedicavi, sensus vel cogitatus meos? Nam, etsi
custodia tua semper mecum est, vera tamen humilitas semper sollicita
est, et mea potissimum anima, quae amore tuo singulariter plena est, pro
pulvere aestimat, pro sordibus reputat, quidquid unquam praeter te per
aliquam necessitatem dicit vel cogitat, quamvis licitum sit, quamvis non
otiosum, imo et aliquatenus utile videri possit. Haec vel his similia
dicenti et vigilanti, corde dormire volenti mihi quid obvenit?
|
“Dilectus meus misit manum suam per foramen, et venter meus intremuit ad
tactum ejus.”
|
|
Quomodo, o dilecta, misit dilectus tuus manum suam per foramen? Quae est
illa manus? Quod est illud foramen? Quis ille tactus? Quis ille tremor?
Quomodo
aut quid venter tuus? Mirantes ista quaerimus, quia talium inexperti
sumus. Dicit quidam veterum amicorum.
|
“Et misit Dominus manum suam et tetigit os meum, et dixit ad me: Ecce
dedi verba mea in ore tuo. Ecce constitui te hodie super gentes et regna
(Jer. I).”
|
|
Item alius dicit:
|
“Ego sedebam in domo mea, et senes Juda sedebant coram me, et cecidit
super me ibi manus Domini Dei. Et emissa similitudo manus apprehendit me
in cincinno capitis mei (Ezech. X).”
|
|
Nostra aetate referebat quaedam adolescentularum familiaribus suis,
quibus propter compertam benevolentiam secreta sua committere non
dubitabat, nocte quadam similitudinem manus a capite lectuli fuisse
immissam super pectus suum pene vigilantis, imo nullatenus dormientis,
non nihil tamen de excessu tenuiter patientis. Erat autem tactus
suavissimus, quasi dexterae manus. Et apprehendens illam suis utriusque
manibus demulcebat signaculo crucis, peragrans intus et exterius, quibus
delinimentis valde manus eadem delectari videbatur. Cumque post illas
signaculi sancti delicias, quibus manum demulcebat, brachium quoque
contingere, ipsamque personam, cujus manum tenebat, assequi conaretur,
velociter veluti increpitans movit et excussit se manus illa, oleo
suavior, penna volucris agilior, motuque suo dedit intelligi, quod ipse
cujus erat manus, nollet se apprehendi. Memorabat etiam eadem
adolescentula, scilicet anima nuptiis istis dedita, canticisque
nuptialibus intenta, quoniam dilectus in visu noctis conspicuus, manum
suam miro modo pectori ejus, quasi per foramen injecit, et cor ejus
intrinsecus apprehendit, tenuitque aliquandiu suavissime stringens, et
gaudebat ineffabili gaudio cor illud intra manum illam subsiliens atque
tripudians. Porro de tremore illo, tremore sancto et divino, tale
experimentum sibi evenisse fideli narratione referebat. Aspiciebat per
visum in quadam ecclesia Salvatoris imaginem, cruci confixam in loco
sublimi, scilicet ubi de more consistebat, orantibus sive adorantibus
proposita populis. Cumque in eam intenderet, vivens imago visa est,
vultu quasi regio, radiantibus oculis, aspectuque prorsus reverendo,
manumque suam dextram de patibulo adducere, signaculum crucis super
aspicientem edere magnifica expressione dilectus ille dignatus est. Nam
vana visio, imo magnae virtutis sensum videnti intulit continuo. Denique
sicut tremit folium arboris, ubi ventus vehemens illud concusserit, ita
cum repente in hoc visu evigilasset, tremore dulci, in lectulo
aliquandiu tremuit, verumtamen, tremore blando nimiumque suavi. Et
antequam evigilaret, in ipso visu jam dicti virtus signaculi videntem
sursum rapuit, velocius atque facilius quam dici possit, manibus
expansis ad manus illius confixas cruci, ita ut os quoque ori, totumque
corpus admotum videretur ejus corpori, et ubi somno erupit, aliquandiu,
sicut jam dictum est, tremore illo divino multum delectabiliter vigilans
tremuit. Haec pro experimento manus vel tactus atque tremoris divini
paucis dicta sint. Verum cum de tua persona agitur, o dilecta dilecti
singularis, qualia vel quanta sunt ista, ut ea, quae circa te fecisse
credenda est manus Domini, possint aliquatenus ex istorum similitudine
colligi? Magna sunt ista, nostrosque longe cogitatus excedunt, te potius
audiamus, caetera tam sancta tamque mystica narrantem, tam longe supra
litteram spiritum vitae in sensu habentem.
|
“Surrexi ut aperirem dilecto meo. Manus meae stillaverunt myrrham
optimam, et digiti mei pleni myrrha probatissima . . ”
|
|
Surrexi, inquam. Quomodo enim diutius dormire aut post obdormiscere
potuissem? Quomodo tunica indui fastidiosum, aut pulverem pati in
pedibus mihi esset pigrum, ubi post vocem dilecti mei pulsantis, manus
quoque accessit, et tactu suo illum ineffabilem ventri meo timorem
incussit?
|
“Surrexi igitur, ut aperirem dilecto meo,”
|
|
operam dedi, ut cum apostolis Christi, utique dilecti mei dictis et
factis proficerem currenti Evangelio. Nam hoc est quod dico:
|
“Manus meae stillaverunt myrrham optimam, et digiti mei pleni myrrha
probatissima.”
|
|
Oportebat namque, ut maxime relictis credentium atque apostolicam vitam
imitantium viduis, manifestum darem exemplum mortificationis vitiorum
normamque in propatulo mox venturis, novumque eatenus inauditum exemplum
eo suscepturis sanctae virginitatis propositum. Haec
|
“myrrha utique probatissima,”
|
|
id est pretiosissima est. Caeterum carnem mortificare, non propter Deum,
neque propter aedificationem videntium, sed propter gloriam propriam
capiendam ex ore laudantium, hoc quidem est manibus stillare myrrham,
sed non probatam, imo nec ibi sunt digiti, qui dicantur myrrha pleni,
quia non est in tali opere virtus discretionis, quae per digitorum
distinctionem solet intelligi.
|
“Pessulum ostii mei aperui dilecto meo.”
|
|
|
“Pessuium, inquam, ostii mei,”
|
|
id est, clausuram oris mei. Quid namque per pessulum, nisi silentii
signatur firmamentum? Pessulum ergo ostii dilecto meo aperitur, cum
indictum ori silentium propter Christum resolvitur, ut audientes
aedificentur. Et quam pulcher, quam rationabilis et disciplinatus ordo
loquendi! Prius myrrha stillat de manibus et digiti myrrha probatissima
pleni monstrantur, ac deinde pessulus ostii dilecto aperitur, id est,
prius vita laudabilis in exemplum praeparatur, et deinde doctrina fidem
quaerens audientium palam profertur. Hinc de ipso dilecto scriptum est,
quia coepit facere et docere (Act. I). Non dictum est prius docere, et
deinde facere, sed prius facere, et deinde docere.
|
“Et ille declinaverat atque transierat.”
|
|
|
“Ego, inquit, pessulum ostii mei dilecto meo aperui et ille declinaverat
atque transierat,”
|
|
id est, ego os meum aperui in doctrina, ut audientibus facerem notitiam
dilecti, sed ille jam nobiscum non erat, jam coelo receptus adhuc redire
ulterius non habebat. Ergone, o dilecta, tu istud nesciebas? Nonne prius
quam modo jam dicto pessulum ostii tui aperuisses, videras quod in
coelum ascendisset, et sciebas quod ultra ad commanendum mortalibus
rediturus non esset? Sciebam, ait, et bene sciebam. Sed quid?
|
“Anima mea liquefacta est, ut dilectus locutus est.”
|
|
Quando vel ubi locutus est? Nimirum, quando vel ubi ego
|
“pessulum ostii mei dilecto aperui,”
|
|
loquendo scilicet pro utilitate audientium ea quae sunt dilecti, tunc et
ubi dilectus est locutus. Non enim ego eram quae loquebar, sed ipse
loquebatur in me (Matth. XI). Si enim quislibet vestrum amicorum dicit,
et vere dicit:
|
“An experimentum quaeritis ejus, qui in me loquitur, Christi (II Cor.
XIII),”
|
|
non dubium quin et in me dilectus idem locutus sit, quoties ei pessulum
ostii mei aperui, quoties linguam movi, et Verbo Dei, quod ipse est,
vocem meam accommodavi. Ut ergo dilectus locutus est,
|
“anima mea liquefacta est.”
|
|
Flebam quippe, et prae singultibus vehementer erumpentibus non poteram
verba nisi concussa, vel voces nisi intercisas evolvere. Nunquid enim
poteram absque fletu de illo verba facere? Verum fletus ipse consolatio
mihi erat, delectatio quaedam mihi erat, sicut et cuique vestrum
lacrymae suae dulces sunt, fluentes in ejusdem recordatione dilecti,
juxta illud:
|
“Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte (Psal. XLI).”
|
|
Quanto magis mihi, dum diceretur mihi quotidie.
|
“Ubi est Deus tuus (ibid.),”
|
|
filius tuus? sive dum dicerem ego: Me dimisit in hoc exsilio Deus meus,
filius meus, de me taliter incarnatus vel natus, propter me et me
vidente, taliter agonizatus, talia passus? Quale mihi erat, commemorare
sive narrare verba ejus, verba morientis, sive continuo morituri
dilecti, maxime commendantis praeceptum charitatis, mandatum
dilectionis, ab illa coena sacrosancta, quando tradebatur, usque ad haec
verba novissima:
|
“Mulier, ecce filius tuus;”
|
|
ad discipulum autem:
(Joan. XIX.) Ibi ignis, ibi gladius, ignis amoris, gladius doloris, et
anima mea victima erat holocausti. Hanc enim et ignis incendit, et
gladius pertransivit. Unde sicut adeps sacrificii liquescit ab igne, et
sicut fluit sanguis de gladii vulnere, sic
|
“anima mea liquefacta est,”
|
|
non ibi semel tantum, ubi moriebatur ipse, verum etiam quoties me
aperiente pessulum ostii mei, locutus est in me. Toties quippe sensi
profundo corde, vulnerata mente istud, quod nunc dico, quia declinaverat
atque transierat, ipsa commemoratione horum sensum mihi renovante ut
magis ac magis sentirem eum hic jam non esse, visibiliter non comparere.
|
“Quaesivi illum, et non inveni, vocavi, et non respondit mihi.”
|
|
Quaesivi, scilicet jugiter meditando, vocavi, semper orando, sed sic
quaerens non inveni, sic vocanti non respondit mihi. Dulce lumen, et
delectabile est oculis videre solem, sed mihi dulce sentiebam, videre
carnem meam in ipso viventem, delectabile habebam, quem genueram, videre
facie ad faciem, ad dextram Patris super omnia fulgentem. Non sic statim
inveni, non quam cito volui, super hoc respondit mihi:
|
“Invenerunt me custodes, qui circumeunt civitatem. Percusserunt me et
vulneraverunt me, tulerunt mihi pallium meum custodes murorum.”
|
|
Qui sunt vel erant illi vigiles, illi custodes murorum, qui circumeunt
civitatem? Nimirum amici et primi amicorum nostrorum, qui dicunt in
libro suo, libro Actuum apostolorum:
|
“Non aequum est nos derelinquere verbum Dei, et ministrare mensis.
Considerate ergo, fratres, viros ex vobis boni testimonii septem, plenos
Spiritu sancto et sapientia, quos constituamus super hocopus. Nos vero
orationi, ministerio verbi instantes erimus (Act. VI).”
|
|
Isti erant vigiles, et hoc illis erat vigilare, et civitatem circuire,
et muros custodire, scilicet orationi et ministerio verbi jugiter
instare, juxta illud propheticum:
|
“Super muros tuos, Hierusalem, constitui custodes, tota die et tota
nocte non tacebunt laudare nomen Domini. Qui reminiscimini Domini, ne
taceatis et ne detis silentium ei, donec stabiliat, et donec ponat
Hierusalem laudem in terra (Isa. LXXII),”
|
|
illam Hierusalem nimirum, de qua et in Psalmo dictum est:
|
“Hierusalem, quae aedificatur ut civitas (Psal. CXXVIII).”
|
|
Hoc ita vigiles illi faciebant, ut omni die in templo et circa domos non
cessarent docentes et evangelizantes Jesum Christum. Isti invenerunt,
quaerebant enim me. Quomodo quaerebant, et quomodo invenerunt me?
Quaerebant me utique omnes pia sollicitudine, et ille praecipue, cui a
dilecto fueram commissa, dicente:
|
“Ecce mater tua (Joan. XIX),”
|
|
et recepit me in sua. Quaerebant isti multum sperantes de me, quod
inesset mihi aliquid dignum sua inquisitione, quippe qui noverant quod
in me vel de me fuisset factum, qualis mater qualem genuissem filium.
Nonnihil in me superesse arbitrabantur de thesauris Altissimi, quos
superveniens in me Spiritus sanctus thesaurizat in conceptione tanti
Filii. Verum quippe hoc erat, quia filius quidem de utero meo per
nativitatem carnis,
|
“tanquam sponsus de thalamo suo”
|
|
processit (Psal. XVIII), sed nihilominus tota plenitudo gratiae, quam
acceperam, extunc et usque in saeculum in corde et in sensibus meis,
perseveravit ac perseverabit. Quaerebant igitur et invenerunt me plenam
esse gemitibus inenarrabilibus (Rom. VIII). Et hoc unde illis, ut sic
invenirent me? Nimirum ex aliqua suimet similitudine. Nam quod gemebam,
similiter et ipsi gemebant, eamdemque in gemitibus nostris habebamus
causam, taliter ab ipso dilecto veraciter praenuntiatam.
|
“Filioli, adhuc modicum vobiscum sum. Quaeretis me, et sicut dixi vobis:
quo ego vado, vos non potestis venire; et vobis dico modo (Joan. XIII).”
|
|
Haec nobis erat communis causa gemituum atque fletuum, quod quo ipse
abierat nos non poteramus ire. Non quidem relinquerat nos orphanos, quia
reliquerat cum sua promissione et suae promissionis spe secundum verba
haec:
|
“Et si abiero et praeparavero vobis locum, iterum venio et accipiam vos
ad memetipsum, ut ubi sum ego, et vos sitis (Joan. XIV):”
|
|
verumtamen interim, dum differebamur, sic erat nobis, quemadmodum ipse
alibi dixit:
|
“Nunquid possunt filii sponsi jejunare, quandiu cum illis est sponsus?
Venient autem dies quando auferetur sponsus ab eis, et tunc jejunabunt
(Matth. IX).”
|
|
Quod si filiis sponsi erat jejunandum, quanto magis mihi matri ejusdem
sponsi jejunandum erat et flendum? In hoc ipsi invenerunt me, nec enim
quid animi gererem, posset illos latere. Quid deinde?
|
“Percusserunt me et vulneraverunt me.”
|
|
Quomodo vel quibus armis percusserunt me? Conferendo et colloquendo, et
gemitus suos nimis ultroneos, imo et nimis violentos in medium jaciendo,
quos videlicet gemitus et fletus suos, et si vellent, retinere non
poterant, et idcirco solutis habenis lacrymas suas currere dimittebant,
quantum ipsae lacrymae volebant. Tunc unusquisque portionem suam
afferebat in medium, memores verborum Patris sui, filii mei, sponsi jam
dicti, dilecti nostri, verborum novissimorum Patris ejusmodi, quae
moriens et quasi ultimum trahens spiritum dixit, memores quale
testamentum scripserit eisdem filiis suis, qualem haereditatem
dimisisset eis, et de ipsorum haeredum pace et concordia moriens quam
pie sollicitus testator ipse fuisset, et quomodo
|
“cum dilexisset suos, qui erant in mundo, in finem dilexit eos (Joan.
XIII).”
|
|
Haec erant jacula ipsorum, et istis percusserunt me, et vulneraverunt me
percussi ipsi et vulnerati a me vicissim sagittis acutis, quae erant
sagittae loquentis in me dilecti, quemadmodum Psalmista dicit:
|
“Sagittae potentis acutae cum carbonibus desolatoriis (Psal. CXIX),”
|
|
atque ita mutuis percussionibus mutuisque vulneribus percutiebamus
invicem et percutiebamur, vulnerabamus et vulnerabamur percussionibus
suavissimis, vulneribus dulcissimis, qualia qui expertus non est
profecto sanitatem cordis non habet. Inter ista tulerunt mihi pallium
meum illi custodes murorum, ita videlicet ut totum quod erat in me
secretum facerem, quantum opus erat, illis manifestum. Nam eatenus omnia
quae erant de illo dilecto verba conservaveram conferens in corde meo
(Luc. II), et ita contegens quasi sub pallio; tunc autem deprompsi in
aperto, videlicet necessaria multumque profutura praedicando vel etiam
conscribendo dilecti Evangelio. His aliisque modis defessa et omnino
huic mundo praemortua, converto me ad filias sororesque nostras,
Evangelii nostri viduas, sive qualescunque sexus nostri personas mihi
creditas, et aio ad eas:
|
“Adjuro vos, filiae Hierusalem, si inveneritis dilectum meum, ut
annuntietis ei quia amore langueo.”
|
|
O filiae Hierusalem, quae verae estis filiae Abraham, semen Juda, filiae
quoque David secundum fidem, credendo in eum, qui cum esset filius Dei
secundum divinitatem, et rex supernae Hierusalem, factus est filius
meus, sive filius hominis
|
“ex semine David secundum carnem (Rom. I),”
|
|
videlicet per hoc ipsum, unde estis
|
“filiae Hierusalem, si inveneritis dilectum meum;”
|
|
si ante me, ut saepe fit, discipulae ante magistram, exeuntes de corpore
veneritis ante dilecti mei conspectum,
|
“ut annuntietis ei quia amore langueo,”
|
|
quia prae amore ejus, prae magno videndae faciei ejus desiderio, nimirum
vitae hujus taedium patior et animo gemituoso lacrymosisque oculis
suspiriosas praesentis exsilii moras sustineo. Quid erat, vel quid
efficiebat haec talis adjuratio? Nunquid ille dilectus nesciret amorem
languentis sive languorem amantis nisi annuntiaretur ei?
|
“Domine, inquit Petrus, tu omnia scis, tu scis quia amo te (Joan. XXI).”
|
|
Quanto magis, o tu dilecta, tam prudens tamque fidelis per temetipsam
absque internuntiis dicere poteras dilecto, et frequenter dixisti sine
dubio, dilecte mi, nullum tibi est absconditum cor, nullius occultus
amor, tu scis quia amore langueo? Quorsum ergo tendit vel quid efficit
haec adjuratio? Eo nimirum ut percussa percutiat, vulnerata vulneret
mater filias, salubriumque vulnerum suorum aliquod, et si non statim
omnibus at saltem jam aliquibus earum experimentum efficiat, ut
audientes filiae vel sentientes in matre tantum vitae futurae, quae non
videtur, desiderium in mente persentiant et ipsae talem illum esse
dilectum, ut jure propter eum fastidiat quivis vel quaevis hoc praesens
saeculum, jamque inter moras praesentis vitae magis ac magis cupiat eum
agnoscere, saltem per speculum, saltem in aenigmate (I Cor. XIII). Unde
et protinus dicunt:
|
“Qualis est dilectus tuus ex dilecto, o pulcherrima mulierum? Qualis est
dilectus tuus ex dilecto, quia sic adjurasti nos?”
|
|
Opportuna valde percontatio, si respiciamus ad illa tempora de quibus
nunc agimus, quando tu, o dilecta, propter Evangelium dilecti praesens
aderas, et in corpore detinebaris, magistra necessaria, testis valde
idonea! Jam tunc enim audiri incipiebant, non solum Judaei aperta fronte
blasphemantes, verum etiam multi ac diversi haeretici sub nomine
Christiano Christianam veritatem corrumpere laborantes, et exinde
pullulare habebant eodem quidem malignitatis spiritu, sed diversis
sibique contrariis erroribus, quamplura viperarum genimina, velut
antiquae hydrae capita quae, ut fertur, sectis prioribus plura
renascebantur. Pulsandum igitur erat ad ostium veritatis, et consulendum
oraculum Spiritus sancti, scilicet sacrarium pectoris tui, ut viva voce
omnem necessario tenendam demonstrares regulam fidei, cum testimonio
Scripturarum, quas memoriter tenebas prophetissa magna, et capax omnium
prophetarum sive prophetiarum.
|
“Qualis est, aiunt, dilectus tuus ex dilecto, o pulcherrima mulierum,”
|
|
idem filius tuus, Deus ex Patre Deo qualis est, o Virgo virginum, o
sancta sanctarum?
|
“Qualis est dilectus tuus ex dilecto, quia sic adjurasti nos?”
|
|
Neque enim nos, quae jam sumus filiae Hierusalem, dubium habemus quin
ipse sit dilectus ex dilecto, id est Deus ex Deo, sed non nobis solis,
quae nunc sumus in hoc tempore tuo, verum etiam et omnibus aliis
providendum est filiabus Hierusalem quae futurae sunt post nos, ut ex te
certo instructae vel confirmatae Spiritus sancti testimonio, sciant
contemnere haereticos et solius dilecti sancto flagrare desiderio.
|
“Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex millibus. Caput ejus
aurum optimum, comae ejus sicut elatae palmarum, nigrae quasi corvus.
Oculi ejus sicut columbae super rivulos aquarum, quae lacte lotae sunt,
et resident juxta fluenta plenissima. Genae illius sicut areolae
aromatum, consitae a pigmentariis. Labia ejus lilia distillantia myrrham
primam. Manus illius tornatiles aureae, plenae hyacinthis. Venter ejus
eburneus, distinctus sapphiris. Crura illius columnae marmoreae, quae
fundatae sunt super bases aureas. Species ejus ut Libani, electus ut
cedri. Guttur illius suavissimum, et totus desiderabilis. Talis est
dilectus meus et ipse est amicus meus, filiae Hierusalem.”
|
|
Tale tuum nobis carmen, divina prophetes,
Quale sopor fessis in gramine, quale per aestum
Dulcis aquae saliente sitim restinguere rivo.
Hoc tuum carmen vere pulcherrimum, et sicut dicitur, ita est Canticum
canticorum. Nihil amici libentius audierint, nihil adolescentulae
delectabilius acceperint, quaecunque habent aures audiendi sensum que
promptum, quo legitimum carmen discernere possint. Dixisti qualis
dilectus sit, et miras qualitates ejus breviter quidem sed
delectabiliter exposuisti, sicut habet seipsa veritas rei, sicut omnes
consonanter praedicant Scripturae veritatis.
|
“Dilectus meus candidus et rubicundus.”
|
|
Unde candidus, et unde rubicundus? Nimirum candidus sanctitate,
rubicundus passione. Dicat aliquis: Si ergo candidus, quare rubicundus?
Si sanctus, quare passus? Hoc enim admirans Spiritus sanctus in David,
cum dixisset:
|
“Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum, et in via peccatorum non
stetit, et in cathedra pestilentiae non sedit (Psal. I),”
|
|
et caetera, utique verbis designavit eum fore candidum, scilicet immunem
ab omni nigredine ejus,
|
“in quo omnes peccaverunt (Rom. V),”
|
|
erant enim in lumbis ejus, quando
|
“abiit in consilio impiorum, et stetit in via peccatorum, et sedit in
cathedra pestilentiae,”
|
|
cogitando malum, et transgrediendo mandatum, et defendendo sive in
posteros suos transfundendo haereditarium peccatum suum, subjunxit atque
ait:
|
“Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania. Asteterunt
reges terrae, et principes convenerunt in unum, adversus Dominum et
adversus Christum ejus?”
|
|
(Psal. II.) Et est sensus: Cum ita fuerit candidus et omnino
immaculatus, quare ita convenerunt, et suo illum sanguine rubicundum
fecerunt? Et in Isaia:
|
“Quare ergo rubrum est indumentum tuum, et vestimentum tuum, sicut
calcantium in torculari?”
|
|
(Isa. LXIII.) Praemiserat enim:
|
“Ego qui loquor justitiam, et propugnator sum ad salvandum (ibid),”
|
|
quod est vere esse candidum, vere immaculatum. Statimque et quod hic
dicitur,
ibidem subjungitur,
|
“torcular calcavi solus (ibid.).”
|
|
Igitur quaerimus et nos, sive adolescentulae, quae nondum ad plenum
didicerunt, sed adhuc discunt tantum sacramentum. Si ergo candidus,
quare rubicundus? Si sanctus, quare passus? Et respondent nobis amici
veteres ac novi:
|
“Quia vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est propter
scelera nostra (Isa. LIII),”
|
|
|
“et proprio Filio suo non pepercit Deus, sed pro nobis omnibus tradidit
illum (Rom. VIII),”
|
|
et ipse dilecti dilectus
|
“propter peccata, inquit, populi mei percussi eum (Isa. LIII).”
|
|
Quibus autem ex millibus est electus, nisi ex sanctis omnibus? Et in quo
electus, nisi in eo ut illud faceret solus, ad quod faciendum nullus
illorum fuit idoneus? Hinc enim apud Isaiam, cum de universitate
sanctorum, quae una civitas est, quaeque in Adam cecidit, praemissum
fuisset:
|
“Elevare elevare, consurge Hierusalem, quae bibisti de manu Domini
calicem irae ejus, et usque ad fundum calicem soporis bibisti (Isai.
LI),”
|
|
protinus infirmitas cunctorum millium quanta fuerit, his verbis quae
subjuncta sunt, demonstratur. Non est qui sustentet eam ex omnibus
filiis quos genuit, et non est qui apprehendat manum ejus ex omnibus
filiis quos enutrivit. Amplius autem ad ipsam conversus dicit:
|
“Filii tui projecti sunt, dormierunt in capite omnium viarum, sicut
bestia illaqueata pleni indignatione Domini, et increpatione Dei tui
(ibid.)”
|
|
Vere magna infirmitas cunctorum millium. Non solum non potuerunt
sustentare Hierusalem sive apprehendere manum ejus, verum etiam ipsi
|
“projecti fuerunt et dormierunt in capite omnium viarum sicut bestia
illaqueata,”
|
|
videlicet peccato illaqueati, peccato originali, et ob hoc
|
“pleni indignatione Domini, pleni increpatione Dei,”
|
|
id est et secundum animam mortui, et secundum corpus mortales effecti,
nisi quod in isto electo spes omnibus illis una residua fuit,
quemadmodum sequens littera continuo repromisit. Haec dicit Dominator
tuus, Dominus et Deus tuus, qui pro populo suo pugnavit.
|
“Ecce tuli de manu tua calicem soporis, fundum calicis indignationis
meae. Non adjicies, ut bibas illum ultra, et ponam illum in manu eorum,
qui te humiliaverunt (ibid.).”
|
|
Hoc est opus electi, potuisse facere et fecisse, quod nullus alius fecit
aut facere potuit, quod est abstulisse de manu generis humani, scilicet
omnium qui ad vitam erant praeordinati, qui omnes dicuntur et sunt una
Hierusalem, calicem irae et fundum calicis, id est sententiam utriusque
mortis animae et corporis. Unde hoc illi, ut talis vel tantus deberet
esse electus? in quo discernitur? Quo differt a cunctis?
|
“Caput ejus aurum optimum.”
|
|
Hoc est ejus proprium, et hinc est illud quod veraciter esse dicitur.
|
“speciosus forma prae filiis hominum (Psal. XLIV),”
|
|
quia caput ejus aurum est optimum, id est, principalis ejus natura vera
divinitas est, ipse enim est Deus, Dei Verbum, quod
|
“erat in principio apud Deum. Nam Deus erat Verbum (Joan. I).”
|
|
Ex duabus unus idemque subsistit naturis, divina scilicet et humana; et
ob hoc divina ejus natura recte dicitur caput, quia principium est,
quemadmodum quodam loco dicit:
|
“Ego principium, qui et loquor vobis (Joan. VIII).”
|
|
Quid tanti ponderis, ut hoc aurum? Quid tam pulchrum, ut hoc caput
aureum? Quid tam pretiosum, ut hoc verbum? Ego dilecta pondus auri hujus
ineffabiliter in memetipsa persensi, quando de coelo in uterum meum
descendit. Sed habet quamdam de semetipso mirabilem atque inaestimabilem
efficaciam, qua mortalis conditionis uterum fragilemque hunc sexum ita
dulciter solidare novit ac potuit, ut non solum non frangeretur, verum
etiam delectaretur pondere ejus parvitas uteri mei, cum sit ipse quem
tremunt angeli, quem totus non capit orbis,
|
“sub quo curvantur, ait Scriptura qui portant orbem (Job. IX).”
|
|
Efficacia haec, gratia ejus est, sine qua nulla sub eo creatura
subsistere potest. Hoc habet prae cunctis millibus, scilicet tale,
tantique ponderis caput, et hinc est dilectus ex millibus.
|
“Comae ejus, sicut elatae palmarum, nigrae quasi corvus.”
|
|
Comae ejus capitis sunt omnes Scripturae veritatis. Sicut enim comae de
capite prodeunt et capitis quoddam sunt ornamentum, ita omnes Scripturae
divinitus inspiratae, de plenitudine hujus verbi sive electi acceptae
sunt, et omnes huic electo perhibent testimonium. Istae comae
id est sicut folia palmarum, quae videlicet folia idcirco dicuntur
elatae, quod eleventur sursum, quia non pendent deorsum, sicut aliarum
arborum. Est aut palma arbor, insigne victoriae ramis oppansis in modum
palmae hominis, procero ac decoro virgulto, diuturnisque vestita
frondibus, et folia sua sine ulla successione conservans. Vere ergo
videlicet electi sive aurei capitis dilecti,
quia videlicet Scripturae veritatis, quarum utique principium est caput
illud, scilicet Deus Verbum, non sicut scripturae hominum terram
aspiciunt, sed sursum tendunt, et quae sursum sunt quaerunt (Coloss.
III). Siquidem non occidentem litteram, sed vivificantem sequaris
spiritum (II Cor. III), et valde diuturnae sunt, sicut imo plus quam
elatae sive folia palmarum. Quia
|
“coelum, inquit, et terra transibunt verba autem mea non transibunt
(Luc. XXI);”
|
|
et:
|
“iota unum, aut unus apex non praeteribit a lege, donec omnia fiant
(Matth. V).”
|
|
Sunt autem nigrae quasi corvus, quia, sicut alibi dictum est,
|
“tenebrosa aqua in nubibus aeris (Psal. XVII),”
|
|
id est occulta scientia in propheticis atque legalibus scripturis, ita
veraciter dicas, nigredo magna in comis capitis dilecti, ut sensus sive
intellectus idem sit. Sed vide quid sequitur:
|
“Oculi ejus sicut columbae super rivulos aquarum, quae lacte lotae sunt,
et resident juxta fluenta plenissima.”
|
|
Oculi ejus septem sunt spiritus ejus, septem dona sive septem gratiae
sunt unius ejusdemque spiritus. Confer opposita haec,
|
“comae ejus nigrae quasi corvus et oculi ejus sicut columbae, quae lacte
sunt lotae,”
|
|
et vide quid conficitur. Istud nimirum, quia Scripturae sanctae sunt
quidem sanctum et vivificantem non habentibus spiritum nigrae quasi
corvus, quia obscurae eis et truces videntur; sed habentibus gratiam
spiritualem, quae per oculos intelligitur, candidae, imo et lucidae
sunt, sicut oculi columbae mansuetae, columbae lacteae. Exempli gratia:
Scriptum est, quoniam Abraham duos filios habuit, unum de ancilla, et
unum de libera (Gen. XXI). Et lex dicit.
|
“Animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente (Deut. XIX),”
|
|
et caetera. In prophetis autem:
|
“Vade, inquit Dominus, sume tibi uxorem fornicationis et fac filios
fornicationum (Osee. I),”
|
|
et caetera. In iis namque et caeteris hujusmodi, comae jam dictae nigrae
sunt, non quomodocunque, sed sicut corvus, quia non solum obscura sunt
haec, verum etiam nociva videntur secundum litteralem sensum. Adhibitis
autem oculis jam dictis oculis spiritualibus, apparet quia lucida sunt,
columbina sunt, honesta et sancta sunt, videlicet secundum sensum
mysticum, et quantum distat inter nigredinem corvorum nitoremque
columbarum lactearum, tantum, imo et amplius, distat inter occidentem
litteram et vivificantem spiritum (II Cor. III). Igitur
id est gratiae sancti Spiritus in eo manentis
|
“sicut columbae, quae lacte sunt lotae,”
|
|
columbae valde candidae,
|
“quae resident super rivulos aquarum et juxta fluenta plenissima,”
|
|
id est omnino intendunt scripturis prophetarum et omnes inspiciunt
Scripturas sanctas, sacramentorum coelestium plenissimas, juxta illud
Psalmistae:
|
“Sed in lege Domini voluntas ejus, et in lege ejus meditabitur die ac
nocte (Psal. I).”
|
|
Quid enim fecit aut docuit absque auctoritate Scripturarum? Primum ubi
egressus est a deserto, post jejunium ac tentationem, traditum sibi
librum Isaiae prophetae revolvens, et inveniens locum, sibi scriptum
erat:
|
“Spiritus Domini super me, propter quod unxit me (Isa. LXI),”
|
|
et caetera.
|
“Hodie, inquit, impleta est haec Scriptura in auribus vestris (Luc.
IV).”
|
|
Ita incipiens, cuncta sine dubio cum auctoritate Scripturarum, et dixit
et fecit, semper intendens Scripturis. Et ut aliquid pro exemplo dictum
sit, nunquid in ipso initio suae praedicationis sine inspectione
Scripturarum, absque meditatione legis Domini in montem ascendit, sicut
narrat Evangelium,
|
“quia videns turbas plurimas ascendit in montem; et cum sedisset,
accesserunt ad eum discipuli ejus et aperiens os suum, docebat eos,”
|
|
videlicet hoc praecipue,
|
“quod non venisset legem solvere, sed adimplere?”
|
|
(Matth. VI.) Non utique sed hoc inspiciebat hoc meditabatur, unum et
alterum, videlicet et quod olim fecerat et quod postmodum erat facturus,
quia nimirum et olim in monte legem dederat eamdem (Exod. XX), et
postmodum ascensurus erat in montem, id est in ipsam coeli altitudinem,
et aperto ore suo, aperto nihilominus sensu discipulorum suorum ut
intelligerent Scripturas (Luc. XXIV), docere habebat eos omnem veritatem
(Joan. XVI). Recte igitur sicut columbae non qualescunque, sed columbae
residentes
|
“super rivulos aquarum et juxta fluenta plenissima, ”
|
|
ita
videlicet dilecti sunt, quia sensus sive cogitationes ejus nusquam a
sanctarum inspectione Scripturarum sese aliquando averterunt.
|
“Genae illius sicut areolae aromatum, consitae a pigmentariis.”
|
|
Genae sunt inferiores oculorum partes, unde barbae inchoant. Nam barba
Graece dicitur [g][eac][n][e][i][o][n]. Quid ergo per genas dilecti,
nisi exterior ejus habitus intelligitur? Genae namque hominis enuntiant
de illo, unde et dicitur vultus idem locus, eo quod per eum animi
voluntas ostenditur. Ergo
|
“genae ejus, inquit, sicut areolae aromatum,”
|
|
quia nimirum latentium in eo indices sunt gratiarum virtutumque omnium,
quae ita latuentibus gratae sunt, habentibus duntaxat simplicem oculum
atque benevolum,
|
“sicut areolae aromatum, consitae a pigmentariis,”
|
|
id est non casu complantatae, sed bene dispositae cura diligenti
delectabiles sunt, et aspicientium laetificant visum pariter et
olfactum.
|
“Labia ejus lilia distillantia myrrham primam.”
|
|
Evangelii praedicatio munda est, et omnis doctrina dilecti sancta et
vera est, quod et ipsi adversarii confessi sunt, quamvis non simpliciter
dicentes:
|
“Magister scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces (Matth.
XXII).”
|
|
Fuit autem initium praedicationis ejus poenitentia, praecurrente in hoc
ipsum Joanne, sicut ipsa manifeste Scriptura evangelica demonstrat.
|
“In diebus autem illis, inquit, venit Joannes Baptista praedicans in
deserto Judaeae, et dicens: Poenitentiam agite, appropinquavit enim
regnum coelorum (Matth. III).”
|
|
Item:
|
“Cum audisset Jesus quod Joannes traditus esset, secessit in Galilaeam,
et exinde coepit praedicare et dicere: Poenitentiam agite,
appropinquavit enim regnum coelorum (Matth. IV).”
|
|
Sed et alias, ubicunque occasio se praebuit, illam ostendit fuisse
adventus sui causam,
|
“vocare scilicet peccatores ad poenitentiam (Luc. V),”
|
|
et haec est amicorum quoque ejus doctrina circa omnes homines,
|
“ut mortificent membra sua super terram (Colos. III).”
|
|
Ergo veraciter
|
“labia ejus lilia distillantia myrrham primam,”
|
|
quia docet munditiam, vocat ad poenitentiam. Non qualemcunque myrrham,
sed
|
“myrrham, inquit, primam,”
|
|
id est veram et optimam scilicet nequaquam cupiditate vanae gloriae
adulteratam.
|
“Cum, inquit, jejunatis, nolite fieri sicut hypocritae tristes. Tu autem
cum jejunas, unge caput tuum et faciem tuam lava, ne videaris hominibus
jejunans, sed Patrituo, qui est in absconso et Pater tuus, qui videt in
absconso, reddet tibi (Matth. VI).”
|
|
|
“Manus ejus tornatiles, aureae, plenae hyacinthis.”
|
|
In quo
|
“manus ejus tornatiles et aureae?”
|
|
Nimirum in faciendo miracula, ut constanter dicere posset:
|
“Si non facio opera Patris mei, nolite credere mihi. Si autem facio, et
si non vultis mihi credere, operibus credite (Joan. X);”
|
|
videlicet quae feci in vobis, qualia vel quomodo nemo alius fecit. Nemo
quippe alius manus in faciendis signis vel prodigiis ita tornatiles et
ita aureas habuit, id est nemo ita velox et potens exstitit in
hujusmodi, ex omnibus, quicunque mira in hoc mundo sunt operati. Qui
torno operatur, facilius, citius atque perfectius operatur. Sic iste
dilectus nimirum longe facilius, multo citius, valde perfectius mira
quae voluit operatus est quam aliquis ex cunctis operariis virtutum,
quicunque a saeculo fuerunt. Illi namque multo sudore, multis orationum
atque jejuniorum impendiis, multo clamore cordis et oris aliunde,
scilicet ex Deo acquirere sive obtinere meruerunt cujuslibet (quam
utique in semetipsis vel ex semetipsis non habebant) virtutis effectum.
Hic autem solo nutu, sola voluntate, solo imperio interdum et taciturnus
quod voluit operatus est. Exempli gratia: Cum dixisset in nuptiis:
|
“Implete hydrias aqua (Joan. II),”
|
|
non solum non clamavit aut oravit, sed nec voce sua sive labiorum motu
jussit saltem aut dixit, convertantur vel convertimini aquae in vinum,
sed de hoc omnino tacitus
|
“Haurite nunc, inquit, et ferte architriclino (ibid.),”
|
|
sciens et certus, quod satis sensisset natura tacitum conditoris sui
nutum. Nec mirum. Ipse enim erat et est antiquus tornator, qui tornavit
coelum et terram, et sphaerica solis et lunae cunctarumque corpora
stellarum torno suo, id est imperio velocissimo. Unde manus ejus adeo
tornatiles? Nimirum ex eo quod sunt aureae. Quid est aureae, nisi
divinae? Substantia namque Verbi incarnati verum aurum est, vera
divinitas est; et unde quod ita velociter currunt manus ejus? Quia,
quamvis infirmitate carnis obtectae fuerint, nihilominus tamen
tornatiles, ut erant, perseveraverunt, et in nullo infirmiores sive
tardiores effectae sunt. Adde et hanc sapientiae laudem, tanto praeconio
fortitudinis sive velocitatis, quia plenae hyacinthis, lapidibus utique
pretiosis. Quinam sunt illi hyacinthi? Nimirum coelestes causae
mirabilium ipsorum quae fecit, quas intendit, quas internis prae oculis
habuit, sensus interni, sensus pulcherrimi, quos tu, dum cum exteriori
opere conjungis, dum clare intelligis, dum opportune eloqueris, nimirum
hyacinthos pulcherrimos auro optimo superadditos ostendis. Exempli
gratia: Ut illuminaret caecum a nativitate,
|
“exspuit in terram, et fecit lutum ex sputo, et linivit super oculos
ejus, et dixit ei: Vade, et lava in natatoria Siloe (Joan. IX),”
|
|
etc. In hoc nimirum manus ejus tornatiles et aureae claruerunt, quia et
velociter operatus est et sicut Deus in potestate opus fecit divinum.
Adde nunc causas quare taliter operatus sit, cum dicere posset sicut
alii dixit:
|
“Respice, fides tua te salvum fecit (Luc. XVIII),”
|
|
et ecce manus eaedem
Quaenam illae causae sunt? Illae profecto, quas usque in hanc diem
sancta Ecclesia diligenter observat in catechumenis suis, prius liniendo
oculos eorum fide vel doctrina Incarnationis ejusdem dilecti Filii Dei,
in qua videlicet Incarnatione, quasi sputum oris Dei, pulveri terrae
sese indidit, et unus idemque Deus et homo ad illuminandum genus humanum
processit de utero virginis, et deinde mittendo eos in fontem baptismi,
quo per Spiritum sanctum totus homo illuminatur et vivit.
|
“Venter ejus eburneus, distinctus sapphiris.”
|
|
Qualis venter, quam pulcher et quam decorus? Verumtamen et caput
pulchrius et pulchriores manus. Nam
|
“caput aurum optimum, et aureae sunt manus, venter autem eburneus.”
|
|
Pulchrum quidem et pretiosum est ebur, sed aurum longe pulchrius, longe
pretiosius. Sic nimirum humana dilecti hujus natura sive substantia,
passibilis quondam et tenera, pulchra quidem et pretiosa; sed divina
longe pulchrior, longe pretiosior, in una eademque dilecti persona,
nunquam passibilis, semper immortalis, ut erat ante omnia saecula. Vere
pulcher et decorus venter eburneus; quia sicut ebur magni corporis,
scilicet elephantis, tota pulchritudo, totumque pretium est; sic iste
venter, videlicet humanitas sive caro, quam ex genere humano assumpsit,
totius mundi maximeque generis Abrahae, de cujus semine nasci voluit,
decus et gloria est. Pulchrius nimirum atque pretiosius est ebur carne
vel corpore reliquo de quo sumptum est, et nihilominus caro di lecti
hujus pulchrior, mundior et incomparabiliter sanctior est omni massa,
cujus ex semine sumpta est. Nam universitatis hominum ista conditio est,
ut nullus sit qui non veraciter dicat:
|
“Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me
mater mea (Psal. L),”
|
|
praeter hunc unum et unicum, singularem et solum, quem sine ulla
iniquitate absque ullis peccatis concepi ego mater sua, nunc incorrupta,
mater in conceptu intaeta, in partu et post partum illaesa et integra.
Ita
id est homo ipse est castissimus, ab omni vitio frigidus, contra omnia
quae sunt carnis et sanguinis valde solidus, impassibilis et mundus,
|
“sanctus, innocens et impollutus, et omnine a peccatoribus segregatus
(Hebr. VII).”
|
|
Hujusmodi venter, et si non est aurum, sive aureus, ut caput est aurum,
et ut sunt aureae manus, attamen distinctus est sapphiris, id est
humanitas ejus, et si non est idipsum quod divinitas ejus, attamen
splenduit rebus divinis, glorificata est omnimodis privilegiis
divinitatis ab ipso initio quo cum vagiret in cunis, famulante coelo et
indice stella, adoratus est a magis usque ad consummationem (Matth. II),
id est
|
“usque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. II).”
|
|
Ubi dum compungeretur hic venter clavis et lancea militis (Joan. XIX),
|
“coelum obscuratum est et tenebrae factae sunt (Luc. XXIII),”
|
|
|
“et velum templi scissum est, et terra mota est, et petrae scissae sunt,
et monumenta aperta sunt (Matth. XXVII),”
|
|
et caetera deinde facta sunt, quae tu considerans recte dicas, quia
|
“sub pedibus ejus quasi opus lapidis sapphiri, et quasi coelum cum
serenum est (Exod. XXIV).”
|
|
|
“Crura illius columnae marmoreae, quae fundatae sunt super bases
aureas.”
|
|
viae sunt illius, scilicet misericordia et judicium, sive misericordia
et veritas, sicut ait Psalmista:
|
“Universae viae Domini misericordia et veritas (Psal. XXIV).”
|
|
Nam veritas, ipsa est judicium verum.
ista, viae istae,
id est rectissimae sunt atque firmissimae, nec est qui posset eas
infirmare aut juste reprehendere.
|
“Nam judicia Domini vera, justificata in semetipsa (Psal. XVIII).”
|
|
Exempli gratia: Loco vel tempore supradicto, cum penderet dilectus iste
crucifixus, latronum duorum medius, alterum ex eis poenitentem
misericorditer suscepit, secumque in paradisum assumpsit, alterum
blasphemantem justo judicio reprobavit (Luc. XXIII). Cum similiter
populum quondam non suum, populum gentilem credentem atque confitentem
assumit, et populum quondam suum, populum Judaicum non credentem, imo
contradicentem atque blasphemantem dereliquit, quis juste reprehendere,
quis immutare possit? Nemo utique, quia rectae sunt istae viae ejus
universae. Ergo
|
“crura illius columnae sunt marmoreae.”
|
|
Quid eo quoque verius, quod ait,
|
“quae fundatae sunt super bases aureas?”
|
|
Bases namque aureae consilia sunt sapientiae divinae. Denique super
hujusmodi bases ita fundatae sunt illae mirabiles columnae, ut in
judicando sive misericordiam faciendo, dilectus iste nihil possit a
semetipso facere. Flere potuit super civitatem Hierusalem (Luc. XIX),
subversionem et damnationem suae gentis praevidens, et tamen animum suum
inducere non potuit ut averteret ab eis iram imminentem. Stabant quippe
inflexibilia crura ejus tanquam
|
“columnae marmoreae super bases aureas,”
|
|
id est non qualis esset humanitatis suae voluntas, sed divinae justitiae
rationes attendebat.
|
“Species ejus, ut Libani electus ut cedri.”
|
|
pulchritudo ejus talis est ut Libani. Cujus Libani? Illius nimirum, cui
per prophetam Zachariam Spiritus sanctus, spiritus propheticus dixit:
|
“Aperi, Libane, portas tuas, et comedat ignis cedros tuas (Zach. I).”
|
|
Iste Libanus fuit templum Domini, templum quod Salomon Domino
aedificavit, cujus trabes et tabulata fere omnia fecit de lignis Libani,
lignis cedrinis auroque vestivit. In quo species dilecti similis speciei
talis Libani? Primum in eo quod sicut Libanus ille, templum illud, caput
et decus exstitit, sanctumque sanctorum Hierusalem illi terrenae
civitati, sic iste dilectus, et caput, et decus, et Sanctus sanctorum
est supernae Hierusalem civitati coelesti, civitati Dei viventis,
secundum mysteria templi hujus non manufacti, cuncta facta sunt
aedificia templi illius manufacti, sicut et tabernaculum, quod Moses in
eremo, jubente Domino, perfecit. Sicut enim de tabernaculo faciendo
dixit Dominus Mosi:
|
“Inspice et fac secundum exemplar quod tibi in monte monstravi (Exod.
XXV),”
|
|
ita et David Spiritum sanctum, spiritum propheticum habenti, non dubium
quin demonstratum fuerit coelitus exemplar coelestis aedificii, ut
describeret qualiter deberet fieri, sicut Scriptura libri Paralipomenon
dicit:
|
“Dedit autem David Salomoni filio descriptionem porticus et templi, et
cellariorum, et coenaculi, et cubiculorum, in adytis, et domus
propitiationis, necnon et omnium quae cogitaverat atriorum (I Par.
XXVIII),”
|
|
et caetera usque ad id:
|
“Omnia, inquit David, venerunt scripta manu Domini ad me, ut
intelligerem universa opera exemplaris (ibid.)”
|
|
Profecto propheta cum esset David, qui et dicebat:
|
“Super senes et super omnes docentes me intellexi (Psal. CXVIII),”
|
|
non dubium quin et ipse oculis iisdem quibus Moses viderat exemplar
tabernaculi faciendi, viderit exemplar, juxta quod descriptiones templi
faciendi, dedit filio suo Salomoni.
inquam, coeleste, scilicet magnum sacramentum templi, non manufacti, per
Spiritum sanctum de utero virginis construendi, id est corporis sancti,
sicut et ipse dilectus testatur, dicendo Judaeis:
|
“Solvite templum hoc, et post triduum excitabo illud. Hoc autem, inquit
evangelista, dicebat de templo corporis sui (Joan. II).”
|
|
Igitur
|
“species ejus ut Libani,”
|
|
id est decus ipse est suae sempiternae civitatis, et Sanctum sanctorum
in Hierusalem coelesti, sicut praefiguratum est in illo templo
manufacto, in illa Hierusalem terrena, constructa de lignis
imputribilibus atque auro tectis. Non solum autem, sed et in hoc
|
“species ejus ut Libani,”
|
|
et ipse
Quia sicut Libanus mons Phoenicis qui ex uno latere terminus est terrae
Judaeae maximis abundat cedris in semetipso radicatis et in altum
subrectis, sic iste
|
“mons Dei, mons pinguis (Psal. LXVII)”
|
|
vere candidus et mundus secundum hoc ipsum nomen, quod est Libanus,
magnos et valde nominatos et ipsos patres suos, secundum fidem et de
semetipso radicatos protulit, quemadmodum de David, utique patre suae
carnis, ipse dicit:
|
“Ego Jesus misi angelum meum testificari vobis, haec in Ecclesiis, ego
sum radix et genus David (Apoc. XXII).”
|
|
Igitur isto quoque modo
|
“species ejus ut Libani,”
|
|
et
scilicet sancti vel patres antiqui, id est assimilatus est illis,
quemadmodum in Osee propheta dicit:
|
“Et locutus sum per prophetas, et ego visiones multiplicavi, et in manu
prophetarum assimilatus sum (Osee XII).”
|
|
Exempli gratia: sicut Isaac ad immolandum ductus, non reluctatus est
ipse, tamen
|
“vivus holocausto suo superfuit (Gen. XXII);”
|
|
et sicut Joseph, invidia fratrum superata, de carcere transivit ad
currum dominationis, et Aegyptum de periculo famis eripuit (Gen. XLI).
Et sicut David, cum esset minimus, de medio fratrum invidentium,
assumptus, et rex unctus, superbum Goliad stravit, et post multas
persecutiones Saul, tandem sedit in throno regni (I Reg. XVI); sic iste
dilectus inter adversa gloriosus claruit, omnique invidia et ipsa morte
superata, in coelum ascendit, et sedet a dextris Dei, juxta illud:
|
“De torrente in via bibet, propterea exaltabit caput (Psal. CIX).”
|
|
Similiter de aliis quamplurimis experimenta capere copiosa promptum est,
ut scienter noveris ita esse, ut dilecta dicit, electus ut cedri. Finis
descriptionis hic est:
|
“Guttur illius suavissimum, et totus desiderabilis.”
|
|
Guttur dilecti experimentum est divinae ejus dulcedinis, quae nondum
apparuit, sed in futuro reservatur in remunerationem praesentis fidei ac
dilectionis, quemadmodum ipse Dilectus dicit:
|
“Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo, et ego diligam eum, et
manifestabo ei meipsum (Joan. XIV).”
|
|
|
|