CAPUT XXXV. De miraculis ad ejus monumentum, et quadam visione mirabili.

Interea tumulus beati viri, locus (ut erat) apparebat esse refugii fidem habentibus, et ex quacunque necessitate confugientibus ad protectionem Dei coeli; et velut quidam rivus paradisi, gratia curationum exinde fluebat ubertim. Sanabantur infirmi, illuminabantur caeci, erigebantur [f. claudi], daemones de obsessis corporibus effugabantur. Unum autem inter caetera contigit infra tricennarium funeris, quod pro sui magnitudine non praeterire, imo et imprimis narrare dignum est. Res enim gesta est valde mirabilis, et pene esset incredibilis, si non ex sanctis canonicisque constaret Scripturis, angelos quoque, qui utique spiritus sunt, et carne non teguntur, interdum visos et auditos fuisse ab hominibus sensibus corporeis. Siquidem hoc accidit ut spiritus beati hujus viri, jam carne solutus, homini viventi visibiliter appareret, sermonemque conferret, cujus videlicet sermonis subsecuta veritas testatur, non phantasticum, sed verum et divinum fuisso quod ostensum est. Res hoc modo gesta est: Vir vitae venerabilis Volpertus, coenobii, quod ab eodem sancto pontifice constructum fuerat, Pater primus, recenti tanti praesulis obitu magis excitatus, quotidianus maximeque nocturnis pervigil insistebat orationibus. Erat autem multorum monachorum Pater, quippe cui propter egregiam vitae conversationem, scientiam quoque et dilectionis abundantiam, non solum praefati coenobii, verum etiam monasteriorum sancti Pantaleonis, Sanctique Viti cura vel providentia commissa fuerat. Huic per omne tempus vitae continuum pene studium fuerat, matutinos praevenire hymnos, solitariisque vigiliis psalmos decantare Davidicos, et hunc sanctum fervorem ejus dolor, quia de tanti Patris obitu acciderat, majorem, ut jam dictum est, effecerat. Cum ergo quadam nocte ad hoc ipsum opus ardentius assisteret, et magno charitatis igne sanctae orationis incensum adoleret, revera fumus aromatum ejus altius ascendit, et ante oculos Domini in coelum usque pervenit. Nam illo diutius orante, respectus divinitatis super eum factus est, et locus contremuit, juxta quod in psalmo, salvo altiori sensu, scriptum est: Qui respicit terram, et facit eam tremere (Psal. CIII). Stabat autem ipse prope sepulcrum beati antistitis, et quem viventem dilexerat, eidem sepulto mente et corpore ardenter inhaerebat. Cum igitur locus intremuisset tam valide, ut tota monasterii fabrica funditus quasi [f. quassata] videretur, mortalis, ut erat homo, inhorruit quidem, sed non modicam habens fidem, coeptam continuabat orationem, cornu altaris apprehendens. Iterum a parte orientali murus templi cum magno sonitu intremuit, et omnia circumstantia moveri visa sunt. Ecce autem et sepulchrum beati viri patefactum est, et ipse sanctus Dei egredi visus est. Isque stans prope virum jam dictum, leviterque tangens illum, quid operaretur sciscitatus est. Hoc, ut supradictum est, omnino incredibile videretur, si nusquam ecclesiasticis contineretur litteris, aliquos Deo volente corporaliter visos fuisse mortuorum spiritus, si non etiam angeli ab hominibus Deo placentibus fuissent hospitio suscepti (Gen. XVIII, XIX). Sed et Daniel in visione angelica conturbatus, eodem quia apparuerat, satagenie confortatus est (Dan. X). Cum igitur et istum beatus pontifex alloqui inciperet, tangens prius latera ejus baculo pontificali, cum quo fuerat tumulatus, vires resumpsit, et ad interrogata respondere praevaluit. Nam sic ex visione et ex praedicto fragore fuerat tremefactus, ut non stare praevaleret, imo et vix ad sedendum virtus sufficeret. Cum ergo percunctanti quid operaretur, breviter pro re respondisset, confestim is, qui apparuerat, intulit haec: Orationibus, frater mi, sedulus vigilanter insiste, et vivorum atque mortuorum parentum vel familiarium tuorum salutem exorans mei quoque memoriam abundantius habe. Scito enim et veritatem loquenti mihi praebe fidem quia obitus mei die tricesimo qui nunc imminet, mecum pransurus es. Hoc ille audito, pene exanimatus resedit in eodem loco. Tandem vero spiritum paulatim attrahens, respiravit, baculoque innixus surrexit, et corpore ac mente tremens, vix ad lectulum pervenit. Mane facto, ubi in conventum fratrum de more processit, sermonem protulit aedificationis satis eloquenter et cum spirituali ornatu magnae venustatis, inter caetera maxime illud exhortans, quod egregium decus est monachorum, ut videlicet oris sui custodiam haberent ad silentium, quia sicut propheta testatur: Cultus justitiae est silentium (Isa. XXXII). Porro visionem, quam viderat, tunc interim reticuit. Conventu autem soluto, seniores tantum, et qui magis spirituales esse videbantur, secretius advocavit, et quae viderat, quaeque audierat, cuncta per ordinem retulit. Illi rem, non ut erat, attendentes, et longe minus quam erat aestimantes, suo sensu loquebantur, dicentes ei nihil aliud fuisse quam quod est humanae consuetudinis, scilicet quem viventem dilexerat, eumdem mortuum prae oculis cordis cogitatione continua versabat, et cogitationes vigilantis curamque dilectionis quam erga illum habebat, sequebantur hujusmodi somnia. At ille, audiens haec, nihilominus sciebat quid vel qualiter vidisset, magisque suae conscientiae quam aliorum credebat opinanti ignorantiae. Quid multa? Obitus beati viri dies instabat tricesimus, et praedictus monasterii Pater ad eumdem diem copiosas pauperibus impensas praeparabat. Oportebat autem illum propter hoc ipsum exire ad quamdam suae vel ecclesiasticae possessionis villam, quae ferme decem milliaribus a monasterio procul aberat, ubi quae necessaria erant futuro diei, praeparare praesens ipse properanter jussit. Hoc facto, navem conscendens, velociter per alveum Rheni ad monasterium revertebatur. Jam hora sexta rogabatur a comitibus ut coenaret, quoniam et ipsis ita jucundum de more erat, et hora satis opportuna commonebat. Ipse quoque non abnuens, imo et ex charitate juventuti famulanti condescendens, praemisit opus Dei, sextamque horam de more cum duobus, qui obsequio ejus aderant, fratribus canere incoepit. At ubi ventum est ad lectionem, quam nos capitulum dicimus, haec autem erat: Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur; mors illi ultra non dominabitur. Quod enim mortuus est (Rom. VI), etc., respondentibus illis, Deo gratias, continuo spiritum exhalavit. Quod videntes qui simul aderant fratres, sociique vel comites, vehementer attoniti, et repentino stupore praeventi, paulisper attendentes, protinus voces cum ejulatu levaverunt, paulo ante laeti, nunc autem tristes, quippe qui citharam suam in luctum et organum suum videbant versum esse in vocem flentium. Egressus est unus, et terrestri itinere praecurrens ad monasterium, ut rem fratribus intimaret. At illi qua hora nuntius hic ingressus est, ad coenandum consederant, alacriter sui Patris adventum, et subsecuturae diei, quae tricesima beati praesulis esset, spiritualem exspectantes laetitiam. Ut ergo nuntium hujusmodi consedentibus innotuit, pariter cuncti non leviter congemuerunt, mente concussi, et suis pene cuncti sedibus excussi, tam miserabili gestu tamque lacrymoso processu; ut nulla sermonis copia satis exprimere possit. Vulneri quippe adhuc recenti, id est dolori, qui de beati praesulis obitu acciderat, vulnus hoc aliud superaccesserat. Itaque filiorum animos non mediocriter tangebant tam confinita, tamque continua Patrum funera. At ille venerabilis Pater, qui nunc taliter discesserat, revera feliciter ad aeternae vitae prandium coenamque immortalitatis invitatus processerat, veram visionem suam, verum oraculum illius, exitu suo comprobans, qui dixerat illi: Quia die obitus mei tricesimo mecum es pransurus. Allatum itaque defuncti corpus, propa sepulcrum ejusdem vatis sui, videlicet sancti praesulis, cum libitina depositum est. Ecce autem inter exsequiarum vigilias pauper quidam, a cunabulis contractus, quem idem sanctus pontifex, dum adhuc viveret, cura patris alebat, inter sepulcrum sancti et hujus defuncti feretrum tristis prorepserat, et inter duos mortuos, suae inopis vitae patronos, jacens, tota nocte se illis superstitem esse deplorabat. Viderunt illum, qui coram Deo vivebant, et eadem clementia, qua viventes in carne victualem illi praebebant alimoniam, defuncti iidem mirabilem totius corporis ejus operati sunt medelam. Denique circa lucis exortum, matutinos fratribus hymnos persolventibus, repente is qui contractus jacuerat, vehementer exclamavit, velut ad succurrendum sibi, videlicet virtute invisibili concussus, nervisque solutis in longum extensus. Quo ejus clamore audito, nonnulli ex fratribus seniores accurrunt, videntque illum extensum jacere, rivumque tetri sanguinis per pavimentum decurrere. Allata protinus aqua, refocillatus est, et post pusillum sanus surrexit, ac permansit incolumis. Hujus opus virtutis recte utriusque ascribi debet meritis. Caeterum a beati praesulis transitu intra paucorum dierum decursus, viri pariter et mulieres ferme quadraginta quinque diversis incommodis liberati sunt ad sepulcrum ejus gloriosum, laudantes nomen Domini nostri Jesu Christi, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit aeternaliter. Amen.