CAPUT XX. Cur non dictum sit, factae sunt tenebrae et nox, dies primus, sed

“factum est vespere et mane dies unus.”

Factumque est vespere et mane dies unus. Notandum hic in primis est quod non dixit: Factaeque sunt tenebrae et lux dies unus. Hoc bene et prudenter a scriptore sacro observatum est. Quae enim Deus divisit, quomodo conjungi vel unum quid efficere possint? 9 Divisit autem lucem et tenebras, appellavitque lucem diem, diem, inquam, totum et plenum absque consortio tenebrarum. Bene ergo dictum est: Factae sunt tenebrae et lux dies unus, quia, sicut jam dictum est, quae Deo dividente separata sunt, sociari vel unum quid efficere non possunt. Proinde quaerendum est quod vespere, et quod mane factum sit, ex quibus sano intellectu dies unus valeat computari? Quod ut tandem expeditius fiat, primo illud sciendum est quod certam ob causam dictum sit, dies primus. Quid enim? Nunquid iste angelicae claritatis dies, quamvis pulcher, quamvis decorus, dies est primus? Minime. Absit hoc! Nam longe minor est illo die sanctificato et benedicto in quo requiescit Deus, de quo in hoc libro post caeteros dies, ita scribitur: Istae generationes coeli et terrae, quando creata sunt, in die quo creavit Deus coelum et terram, et omne virgultum agri antequam oriretur in terra, omnemque herbam virentem priusquam germinaret. Quem enim putas hunc esse diem in quo creatum est omne virgultum, et omnis herba priusquam oriretur, vel germinaret id terra: quem, inquam, vel quid putas esse hunc diem nisi Verbum illud in quo omne quod factum est vita erat, priusquam fieret? Bene ergo dictus est hic non primus, sed unus dies, quia videlicet ille alius primus dies, imo et dierum dies est. Dicis ad haec: Si ille est primus, cur iste non dictus est secundus? Videlicet quia dies ille non de ordine, nec de natura caeterorum dierum est, sed dierum originalis causa est, eorumque qui ex diebus caeteris Creatorem cognoscentes glorificant, et gratias agunt: eorum, inquam, hic dies perpetua merces est, ut requiescant in eo, post laborem dierum istorum respirantes, et ideo recte caeteris diebus in ordine non suppositus, sed superpositus est. Sed de hoc plenius suo in loco dicemus. Nunc demum, quia jam sensus patet, videamus quomodo factum est vespere et mane dies unus. Profecto quando dixit Deus: Fiat lux, vespere erat, quia sol dictionis hujus in corde Patris latebat, quia in verbo ejus lux ista nondum in actu exposita, sed in meditatione illius solis abscondita vita erat. Quando autem facta est lux, tunc mane factum est, in quo et lucifer ille, qui cecidit ante diem, primus emicuit, et exinde dies plenus est, et in oculis omnium nostrum lucet; omnes enim scimus, et terrifico exemplo nobis est, divisio lucis et tenebrarum quae illic facta est. Igitur Factum est vespere et mane, vespere, inquam, et mane, non tenebrae et lux, et exinde perseverat dies unus.