|
|
“In principio erat Verbum.”
|
|
Ecce
|
“Veritas quae de terra orta est (Psal. LXXXIV),”
|
|
carnem de Virgine assumens, ut nos a diabolo liberaret, eadem de
virginali Joannis anima generatur: vocem corpoream induens, ut pro nobis
contra omnem haereticam pravitatem dimicet. Qui enim de corde suo
|
“verbum bonum eructavit (Psal. XLIV)”
|
|
in uterum virginis, ut Deus invisibilis, visibilis et verus homo fieret;
ipse castis complexibus suis ascitam dilecti Joannis animam eodem Verbo
impraegnavit, ut verbum ineffabile, per vocem litteramque ejus, audibile
et intelligibile procederet. Ait ergo;
|
“In principio erat Verbum.”
|
|
Itaque non recentem adoramus Dominum, sicut Cerinthus, Marcion atque
Ebion caeterique Antichristi mentiti sunt, falsum quippe est quod
dixerunt, ante Mariam non exstitisse Christum. Christus enim, qui nunc
homo est in fine saeculorum, in principio et ante saecula erat Verbum.
Non erat totum, quod nunc est, scilicet caro et verbum, sed erat
tantummodo Verbum. Nunc geminae gigas substantiae duplicisque
operationis una persona est: in principio autem, unius substantiae
uniusque operationis Verbum erat. Christus igitur ante Mariam erat,
quia,
|
“in principio Verbum erat.”
|
|
Verbum autem hic, non pueriliter, id est, juxta etymologiam nominis,
accipiendum est, scilicet sicut apud Donatum pueri accepimus verbum
dici, eo quod verberato aere plectroque linguae formetur. Nam verbum
ejusmodi per aerem sonando transit.
quod in principio scilicet ante ipsum aerem et ante omnia quae facta
sunt, erat,
|
“manet in aeternum (Isa. XL).”
|
|
Hoc etenim Verbum ratio perpetua est, sapientia sempiterna est,
intellectus incomprehensibilis est, veritas incommutabilis est. Cum
autem apud nos, tam de articulata voce, quam de tacito animi consilio
verbum aequivoce praedicetur, cur non ipsa ratio sempiterna recte Verbum
dicatur; unde nobis inest rationalitas, id est universa, quae nobis
suppetit, verba faciendi facultas.
|
“Nolite ergo pueri effici sensibus,”
|
|
inquit Apostolus (I Cor. XIV). Quia Verbum, etsi non aereum, id est,
verberato aere formatum; Verbum, inquam, etsi non affectivum, ut verba
nostra sunt, aut [alias at] substantiale, inquam, Christus
|
“in principio erat Verbum.”
|
|
Ubi autem erat hoc Verbum? Quis erat locus ejus?
|
“Nescit homo pretium ejus,”
|
|
sicut per beatum Job dicitur (Job XXVIII): revelante autem Spiritu,
paulatim cognoscitur per ea quae sequuntur, et primum per id quod quasi
locus ejus, ubi jam tunc in principio fuerit, ostenditur, cum subditur:
|
“Et Verbum erat apud Deum.”
|
|
Ecce sagittae Domini istae sunt, quarum in luce imus; haec fulgurans
ejus hasta est, cujus in splendore gradimur, sicut ei per prophetam
dictum est:
|
“In luce sagittarum tuarum ibunt, in splendore fulgurantis hastae tuae
(Habac. III).”
|
|
Nam ejus sententiae sagitta, quam primum jecit, eos omnes haereticos
confixit, qui diversis quidem blasphemiis, sed pari spiritu
malignitatis, Christum ante Mariam sicut jam dictum est fuisse negabant.
Hac autem sequenti, Patripassianos percutit, qui Trinitatem abnegantes,
Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum unam tantum, non tres esse
personas asserebant. Ait enim evidenter:
|
“Et Verbum erat apud Deum.”
|
|
Ut de personis non dubites, dum alteram audis esse vel fuisse apud
alteram: magnifice hujus Verbi dignitatem insinuat, dicendo:
Nam
quid est, nisi in magno erat honore, in summa dignitate, in magna
dilectione?
sed non, quemadmodum apud divitem aurum suum. Nam apud divitem aurum est
in arca, non in ipsius substantia misera atque vitiosa, fortassis et
leprosa. Erat autem apud Deum quomodo apud sapientem sapientia, apud
fortem fortitudo. Nam per beatum Job dicitur:
|
“Apud ipsum est sapientia et fortitudo (Job XII).”
|
|
Aurum divitis, in marsupio ejus. Verbum Dei in corde ejus. Vere ergo
Verbum erat apud Deum. Jam vero, sicut personas distinxit, dicendo:
|
“Et Verbum erat apud Deum;”
|
|
sic econtra substantiam conjungit, subdendo:
Substantiam quippe breviter unam esse testatus est in duabus personis,
Dei et Verbi sui. Quod aegre ferunt Sabelliani, moleste accipiunt
Ariani. Nam illi quidem, id est Sabelliani, mallent ut dixisset, Dei et
Verbi sui, sicut unam substantiam, sic unam eamdemque esse personam:
isti autem, id est Ariani, sicut duas personas, ita nihilominus duas ac
diversas vellent eum expressisse substantias. Solum enim Patrem esse
Deum vel Creatorem; Filium vero, creaturam esse volunt, licet magnam
atque excellentem. Sed veritas praesentis testimonii, tanquam vox
fulgurantis tonitrui, verberat utrinque terram, id est, utrarumque
partium cauteriatam aeque confundit conscientiam (I Tim. IV). Exsultent
igitur Homousiani, id est, confessores consubstantialitatis, neque
confundentes personas, neque substantiam separantes; scilicet, duas
quidem personas, sed unam Patris et Verbi substantiam, cum tanti testis
suffragatione, confitentes.
enim, inquit,
Protinus una sententia perpulchre complectitur cuncta, quae in tribus
jam dictis expressit propositionibus.
|
“Hoc, inquit, erat in principio apud Deum.”
|
|
Quid tandem provenit ex eo quod Verbum erat apud Deum? vel cur non
maluit Evangelista dicere: Erat in Deo Verbum, sed ait, imo et secundo
repetivit:
enim positiuncula, significat magnum aliquod se intendere negotium. Nam
et nos quoties ita loquentes dicimus, personam aliquam apud aliam esse
personam, in eo proprietas locutionis est, si significare velimus certum
aliquod interesse negotium. Quid ergo inter utrumque, mediante utriusque
bonitate, convenit? Sequitur:
|
“Omnia per ipsum facta sunt.”
|
|
Hoc plane propter utriusque bonitatem, quae est Spiritus sanctus,
effectum est. Nam, si quaeras: quis omnia fecerit? respondebitur: Deus.
Si quaeras: per quid? ecce habes: per ipsum, scilicet Verbum. Si
interrogas: quare? respondetur: quia bonus est. Et haec tota Trinitas
est.
|
“Omnia, inquit, per ipsum facta sunt.”
|
|
O quanta laude, quanta veneratione dignum est hoc verbum per quod omnia
facta sunt! Benevoli spectatores levant oculos cordis et corporis, ad
pulchritudinem eorum quae facta sunt, visibilium et invisibilium, et
attente considerantes corde et ore conclamant: Magnum atque pulchrum
esse artificis Dei ingenium, quod non est aliud, nisi hoc Verbum, per
quod tanta, tam pulchra facta sunt:
|
“Per ipsum enim omnia facta sunt.”
|
|
Nam et alia Scriptura testatur:
|
“Quia ipse dixit et facta sunt; ipse mandavit et creata sunt (Psal.
XXXII),”
|
|
scilicet ea, quae ad laudem Creatoris invitabant: omnes angeli ejus,
omnes virtutes ejus, sol et luna, stellae et lumen, coeli coelorum, et
omnia quae in eis sunt; terra, et omnia quae in ea sunt; mare, et omnia
quae in eo sunt (Psal. CXLVIII). Dixit ipse, ut alia quoque Scriptura
testis est:
|
“Fiat lux et facta est lux; dixit: Fiat firmamentum, et factum est
(Genes. I);”
|
|
dixit et de singulis caeterorum: Fiat, et facta sunt; per Verbum ergo
facta sunt, quia dicendo facta sunt. Dicendo autem non elementali sono,
vel voce corporea (Deus enim spiritus est), sed eo modo loquendi, quo
anima tua, quicunque es homo, quam ille fecit ad imaginem suam, tacitam,
quum libet, format loquelam.
|
|