CAPUT IX. Item quid sit:

“Crescite et multiplicamini,”

vel in quantum, si non peccasent homines, debuissent multiplicari.

Crescite, inquit, et multiplicamini (Gen. III). Crescite, videlicet virtutum dignitate, et multiplicamini numerosa quantitate. Crescite, inquam, et multiplicamini, subauditur, usque ad coeli regnum, certumque numerum, qui utique solius ejus scientiam non latet, cui capilli quoque capitis nostri omnes numerati sunt (Matth. X). Porro quod sequitur, et replete terram, commune quidem est electis cum reprobis, qui omnes eodem modo nascendo pariterque vivendo replent terram, sed in eo discernuntur, quod sequitur, et subjicite eam. Soli namque electi, quorum est terra viventium, hanc terram, quam corporibus repleverunt, libertate animorum sibi subjiciunt, quippe qui solum Deum proponentes, terrena omnia fortiter contemnunt. An et reprobi terram sibi subjiciunt, dum illam aratro vertunt, aut etiam armis capiunt? Ita plane qualicunque modo terram subjiciunt, sed hic vel ille subjiciendi modus de benedictione Dei non est, cum econtra propter peccatum dictum sit homini, in sudore vultus tui vesceris pane tuo (Gen. III). Et arma non benedictionis gratia, sed cupiditatis invenerit immanitas. Itaque et hoc dictum est, et subjicite eam, et dominamini piscibus maris, et volutilibus coeli, et bestiis universae terrae, et omni reptili quod movetur in terra, benedictionis est fructus, qui in electis manifestus apparet: quippe quos terrae vel brutis animantibus, cupiditas subjicere non potest vel poterit, quemadmodum reprobos de quibus scriptum est: Homo cum in honore esset, non intellexit, comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis (Psal. XLVIII). Attamen illi quoque cunctis praesunt animantibus rationis dignitate, praestat, inquam, solummodo; isti autem non utcunque praesunt, sed etiam dominantur in illo quo Deo pie subditi sunt honore. Et haec benedictio primis hominibus data crementi et multiplicationis causa effectiva est. Caeterum fuere nonnulli qui putarent eosdem homines non fuisse generatos, nisi admisso peccato fuissent ejecti de paradiso. Hi procul dubio quod valde absurdum est, Deo volenti ut homines nascerentur, peccatum hominis existimant fuisse necessarium, quasi non potuisset ipse talem ejus facere naturam quae generaret, nisi adjuvisset peccatum. Verum contra haec longa dissertatione opus non est, cum dicat Deus: Crescite et multiplicamini et replete terram, cujus dictio naturae compositio est, nec solum naturae hominis ad generandum, sed etiam naturae terrae ad germinandum; suavius est hoc sentire quod si homo non peccasset, tam multa tamque vitiosa progenies de carne ejus non pullulasset, sed solum praedictae benedictionis fructum, id est, electos omnes et solos germinasset, non more jumentorum ruendo in libidinem, sed rationis imperio per mundam carnis naturam aedificando praedestinatam coeli progeniem. Peccatum quippe generandi naturam non attulit, sed generationis instrumenta corrupit; et generi honorem eripuit. Consideremus cur oportuerit jumentis medullitus inseri libidinis ardorem, et indubitanter agnoscemus non pertinuisse ad hominem, ut eumdem ad generandum acciperet, in carne sua monitorem. Nempe quando dixit Deus caeteris animantibus: Crescite et multiplicamini, et replete aquas maris, avesque multiplicentur ex eis, ipsa non intellexerunt quid vellet Deus, vel quod posset de commistione masculi et feminae propagari cujusque ipsorum genus. Propterea necessario monitorem acceperunt, urentem carnis suae stimulum, ut insiliat masculus in feminam rabido libidinis turbine, nulla conscientia posteritatis propagandae, sicque Creatori scienti serviat bruta ignorantia creaturae. Verum homo rationalis est, et proinde si Creatorem dilexisset domumque ejus pia charitate aedificare voluisset, nullo alio monitore indiguisset; sciens enim et prudens coelesti reipublicae militaris cives gigneret, et ad hoc opus carnis suae ministerium eadem pietate impenderet, qua nunc linguam vel vocem suam ad hoc impendit sacerdos vel pontifex, ut male natos huic mundo, Deo per Christi gratiam bene regeneret. At ille spiritu depravatus diabolico, non Deo generare, sed sicut Deus ipse voluit esse; tanta perversitate abductus, ut mallet ad honorem vel nomen suum, quam ad gloriam Creatoris sui filios facere. Non enim arbitrandum est illud promissum serpentis, quod dixit, eritis sicut dii (Gen. III), sic esse dictum ac si diceretur, eritis sicut angeli, cum praesumptionem ejus et vanam spem gravissima Deus ironia percutiens dixerit, ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, eamdem in se uno pluralitatem personarum indicans, quam et supra cum diceret: Faciamus homines ad imaginem et similitudinem nostram. An ille ad honorem Dei generare cuperet, et non potius a generationis opere vacare mallet, qui ipse sicut Deus esse appetisset? Recte ergo Deus vindex adversus contumacem insurrexit, et bestialis arma libidinis in adversarium conjecit, ut serviliter vinctus et catenatus in poena et verecundia sua generet, qui in honore et charitatis deliciis Deo generare potuisset. Cujus libidinis tumultum barbaricum, quoties eruditus quisque sentit, recte illud cum Psalmista clamat et dicit: Domine, ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me, quoniam sagittae tuae infixae sunt mihi, et confirmasti super me manum tuam, non est sanitas in carne mea a facie irae tuae (Psal. XXXVII), etc. Sed de his vel hujusmodi locus postmodum opportunior ad loquendum erit. Nunc illud dixisse satis est, quod non per peccatum, sed per Dei benedictionem generandi usus homini datus sit, et per illam missos fuisse solos electos generari vel nasci, ita ut quandoque absque transitu mortis in aethereum translati paradisum beatis consocientur angelis in gloria, quam praevaricator angelus perdidit.