CAPUT 23

Sed per Christi gratiam non eo usque altissime sapiant isti sapientes, qui tantis objectiunculis mensam Domini diverberant; ut praedicent jumentis, non dico et brutis animalibus, quae aquam illam et ipsa biberunt, sed jumentis, quae

“computruerunt in stercore suo (Joel. I),”

et canibus qui revertuntur ad vomitum suum (Prov. XXVI), suibus quoque lotis in volutabro luti (II Petr. II), hunc panem vel potum Dominicum indiscrete tradendum esse praedicent, quomodo, ut praedictum est, illo pane, cui comparatum esse volunt hunc panem Dominicum, et illa aqua populus ac jumenta communiter uti potuerunt, neque hoc modo irritum faciant ejusdem quoque Apostoli judicium dicentis:

“Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit?”

(I Cor. XI.) In collatione sententiarum de corpore et sanguine Domini beati Ambrosii sententiam digne palmam obtinere indicatum est, dicentis inter caetera:

“Liquet igitur, quod praeter naturae ordinem virgo generavit, et hoc quod conficimus corpus ex virgine est. Quid hic quaeris naturae ordinem in Christi corpore, cum praeter naturam sit ipse Dominus Jesus Christus partus ex Virgine? Vera utique caro Christi est, quae crucifixa est, quae sepulta est, verum ergo carnis illius sacramentum est.”

Item:

“Sicut verus est Dei Filius, Dominus noster Jesus Christus, non quemadmodum homines per gratiam, sed quasi Filius ex substantia Patris, ita vera caro, sicut ipse dixit, quam accepimus, et verus potus est.”

Igitur etiam si angelus de coelo nobis evangelizet supra dicta Apostoli verba, quoniam

“patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt, et omnes in Moyse baptizati sunt (I Cor. X),”

et caetera, sic exponendo, quod haec ipsa quae tunc in illa umbra vel in illa nocte facta sunt, ejusdem fuerint virtutis, cujus ista sunt sacramenta, quae nunc in die salutis fide Christi rutilante fiunt (Gal. I), vel eo cibo potuque sive baptismo, quo baptizati sunt in Moyse, nube et in mari, magis illos consummatos fuisse quam posteriores, inter quos Samuel et David, qui per mare non transierunt, neque manna manducaverunt; si, inquam, etiam angelus de coelo haec evangelizet, non illum tanquam lucis angelum, non in hac sententia, tanquam Christi audiemus Apostolum. Quod et si quis sanctorum Patrum tale quid alicubi dixit, quod a praesumptoribus in adversum praeripi potuerit (sicut mos eorum est, qui cum venando aliquid apprehendere quiverint, quod vibrare queant ex adverso veritatis, adversarii magis exsultant quam sicarius cum civem aut collegam conciderit), sunt ejusdem alia pleraque scripta, quae fidelis lector diligenter conferens periclitanti fidei citius subvenire valeat, verbi gratia, idem quem tenent adversae quasi patronum sententiae, dicit in David, quia commutans vultum suum ferebatur in manibus suis (I Reg. XXI), nihil aliud sine dubio, quam seipsum tulisse, ait, verum David, id est, Christum in manibus suis, cum tenens panem et vinum diceret:

“Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus (Matth. XXVI);”

qui et paulo post dicturus est in hoc eodem Evangelista,

“et panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita (Joan. VI).”

Nonne hic idem evangelista Joannes dicit in Apocalypsi:

“Si quis apposuerit ad haec, apponat super illum Deus plagas scriptas in libro isto, et si quis diminuerit de verbis prophetiae libri hujus, auferat Deus partem ejus de libro vitae, et de civitate sancta, et de his quae scripta sunt in libro isto?”

(Apoc. XXII.) Nunquid vero minus timenda est hic illa maledictio, ut non detrahamus vel apponamus quidquam verbis dicentis:

“Hoc est corpus meum quod pro vobis tradetur; hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effundetur in remissionem peccatorum?”

(Matth. XXVI.) Cum enim illo dicente,

“hoc est corpus meum,”

nos subauditionem apposuerimus, dicentes, figurativum vel per similitudinem dictum. Cum, inquam, illo dicente,

“hoc est corpus,”

nos dixerimus, hoc significat corpus, nonne multum est quod apponimus vel prava demutatione detrahimus, et sensum generamus, quem tantus auctor, Deus et homo, nusquam est locutus, nec ascendit unquam in cor ejus? Nempe cum objicit quis, suisque scriptitat in schedulis, quod itidem dixerit eadem Veritas:

“Ego sum vitis;”

tam audacter quam imperite in argumentum mendosum illud attrahit, cum statim subsequentia verba dicentis:

“Sicut palmes non potest fructum ferre a semetipso nisi manserit in vite; sic nec vos nisi in me manseritis (Joan. XV),”

manifeste per similitudinem dictum compellant intelligi, praesertim cum non signanter dixerit:

“Ego sum haec vitis,”

sicut signanter dixit:

“Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus,”

apposita protinus descriptione verae proprietatis, de corpore inquiens,

“quod pro vobis tradetur:”

De sanguine autem,

“qui pro multis effundetur.”

Igitur ne veniant super nos plagae novissimae, neque apponimus neque diminuimus quidquam divinae definitioni vel descriptioni, quam incarnatum Verbum ore proprio deprompsit; imo quia perfecta charitas foras mittit timorem (I Joan. II), non tam plagarum timore quam veritatis amore confitemur, quia panis iste corporeus, postquam signaverit eum Pater, et vinum hoc expressum acinis praesentibus, mox ut eodem signo signatum est, per manus Ecclesiae dicentis:

“Ut nobis corpus et sanguis fiat dilectissimi Filii tui Domini nostri Jesu Christi,”

etc. usque

“in mei memoriam facietis:”

Corpus et sanguis ejus, qui hujus traditionis auctor est, et hoc sacrificium ipse Christus est, cujus passione, ut sacrificium fieret, a Deo Patre in veritate signatum est. Dicat nunc aliquis: Quid ergo manducaverunt veteres sancti, ut vitam aeternam haberent? Si non praeterito tempore dedit, sed praesenti dat Pater panem de coelo verum, quem nisi manducaverimus non habebimus vitam in nobis, quomodo nunc vitam habent beati patriarchae, vel prophetae sancti, omnesque anteriores electi, qui antequam Pater hunc panem daret, defuncti sunt, non accepta promissione, et idcirco non potuerunt manducare? (Hebr. XI.) Quid enim? Nonne per unum idemque peccatum, mors in omnes homines transiit (Rom. V); et tam illi qui praecesserunt quam hi qui subsequuntur Christi adventum, in uno omnes peccaverunt? Num ergo peccatum emundari mortemque aboleri oportuit aliter illis quam nobis? aliter nobis quam illis? Aut

“nunquid Dominus supplantat judicium, vel omnipotens subvertit quod justum est (Job VIII),”

ut non secundum modum communis culpae adhibeat communem omnibus medicinam justitiae, sed secundum mutabilitatem voluntatis suae variet ordinem vel effectum vitae aeternae; verbi gratia ut dicat: Vos primi, sola fide perficimini; vos alii, per circumcisionem consummamini; vos tertii, nisi baptizemini, et nisi carnem meam manducetis et sanguinem meum bibatis, non habebitis vitam in vobis? Huic objectioni opportune respondendum est: Cum primum nemo sit, qui dubitet, sanctos omnes ab origine mundi exspectasse hunc Redemptorem generis humani, nec aliter eos potuisse Paradiso restitui, nisi venisset prius hic Agnus tollere peccata mundi, illud quoque scire oportet, quod ob causas antiquas, certas et notas, cum his duobus salutis nostrae sacramentis necessariis, scilicet baptismo corporisque et sanguinis sui cibo potuque illum venire oportuerit. Nec enim aliud tunc intendit, cum secundum justitiae simul et misericordiae suae consilium immutabile, primum hominem lapsum per cibum vetitum requisivit, dicens:

“Quare hoc fecisti?”

(Gen. III) videlicet stirpem ejus tandiu persecuturus, donec culpam eamdem humiliter recognitam, et pia confessione damnatam ipse gratiae suae flumen aboleret, et sic demum verum vitae lignum, quod ipse est adversus cibum illum quem praesumpsit, comedendum apponeret. Aliter quippe destrui non poterat peccatum illud quod homo credens diabolo plus quam Deo, cibum vetitum superba intentione comedit, nisi ut iterum plus credens Deo quam diabolo, econtra cibum imperatum humili subjectione comederet idem homo.