CAPUT VI. De timore bono, sed nondum perfecto, quomodo dividat hominem contra semetipsum voluntatibus contrariis.

Primum hoc habet utile timor iste, quod hominem unum eumdemque contra semeptipsum dividit, ut quasi duo sint in alterutrum divisi voluntatibus contrariis, quemadmodum Apostolus dicit: Caro enim concupiscit adversum spiritum, spiritus autem adversus carnem. Haec enim sibi invicem adversantur, ut non quaecunque vultis illa faciatis (Gal. V). Non enim hoc ita dictum est, ut quidquam suffragari putanda sit haeresi illi quae animam hominis partem Dei habere dixit, corporis vero figmentum a Deo malo factum, et ideo contrariis sibimet diversisque substantiis carnem laetari, animam contristari, et in quibus exsultat anima, carnem affligi. Non est non quod dixit, caro concupiscit adversus spiritum, spiritus adversus carnem, sed caro totus homo est ante aspirationem timoris Dei, caro, inquam, id est carnalis. Ubi autem aspirat et animae ejus incidit Spiritus timoris Dei, jam partim caro, partim spiritus est, et contra invicem haec duo pugnant voluptatibus contrariis. Pugnam ipsam alio loco idem Apostolus plenius exprimit, dicens in persona cujusque infirmi et imperfecti: Ego autem vivebam sine lege aliquando (Rom. VII). Quid est, vivebam sine lege aliquando, nisi operabar quae volebam sine timore? Sine lege enim vivit, qui sine respectu peccati timoris Dei, qui laetatur cum malo fecerit, et exsultat in rebus pessimis (Prov. II). Sed cum venisset mandatum, inquit, peccatum revixit (Rom. VII). Ecce origo belli et initium seditionis, de qua dixit, caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem. Venit enim mandatum, quando aspirat hic spiritus timoris, et animam facit esse memorem mandati, memorem futuri judicii. Tunc sine dubio peccatum reviviscit, quod antea quasi mortuum fuerat, quia segnius et negligentius urebat ardor peccati, acrius perurget, et quasi tyrannizat, audiens quia contra se in atrio ejusdem animae Spiritus iste portitor mandati resultat. Fit itaque discordia magna concurrentium spiritus et carnis, id est mandati et peccati, sive boni timoris et malae cupiditatis. Ita divisus homo postmodum dicit: Condelector legi Dei, secundum interiorem hominen. Video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, et captivantem me in lege peccati, quae est in membris meis (Rom. VII). Haec est illa pugna sive discordia carnis et spiritus, quam non aliter scire potest homo, nisi experiatur. Amplius autem ex eo quod subinde dicit: Igitur ego ipse mente servio legi Dei, carne autem legi peccati (ibid.). constat unum eumdemque hominem contra semetipsum dividi, ita ut aliud suadeat timor Dei sive timor mortis, aliud infirmitas sive consuetudo carnis. Interea timor Dei crescit et convalescit, ita ut peccatum in carne habitans abjiciatur, et tunc demum qui remanet intus sit timor sanctus, et loco peccati quod ejecit, socia tandem charitate fruatur. Hoc suspirans inter pugnandum loquitur: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (ibid.). Quomodo autem iste timor crescat et usque ad pacis sanctitatem perveniat, ipse Dominus in Evangelio tali similitudine demonstrat: Sic est regnum Dei, quemadmodum si homo jaciat sementem in terram, et dormiat; exsurgat die ac nocte, et semen germinet et increscat, dum nescit ille. Ultro enim terra fructificat primum herbam, deinde spicam, deinde plenum frumentum in spica (Marc. IV).