CAPUT XXI. De officio ejusdem quartae feriae.

Jam vero hac feria, quam sanctum, quam pium, quam mysticum, secundum ea quae dicta sunt, sequitur missae officium. Primum in Evangelio, quod, ut saepe dictum est, totius officii principale est, catechismi simul atque baptismi sacramentum, speciose a specioso nostrae salutis opifice, Dei Filio, praefiguratum est. Homo enim caecus a nativitate (Joan. IX), genus significat humanum, magnum utique caecum, et valde caecum, qui pulchros oculos ad videndum Creatorem, menti (ubi fulget imago Factoris) inditos, in primo parente principem tenebrarum respiciente, perdidit, atque ideo per hominem a nativitate caecum, congrue significatur. Cui revocato ad veritatis lumen, dum praedicatur a ministris Christi incarnatio ipsius Filii Dei, caeteraque mysteria, quae in carne pro nostra salute gessit, lutum ipse facit ex ipso sputo, et linit super oculos caeci (ibid.). Sputum enim oris et labiorum ejus, in quibus

“gratia diffusa est (Psal. XLIV), ”

sputum, inquam, quod a capite descendit, significat divinitatem Christi Filii Dei, Verbum bonum, quod eructavit cor Patris (ibid.), qui, ut ait Apostolus:

“Christi caput est (I Cor. XI).”

Expuit namque caput Deus in terram et sputum suum pulveri, quem omnis ventus agitabat et circumferebat, univit, quando Verbum suum eructavit cor ejus in terrenum uterum Virginis, et pulveri nostrae naturae in unam personam conjunxit, ut a tali tantoque sputo tantillus pulvis formam stabilem, speciemque atque decorem accipiens, conservaretur. Igitur, dum hujus incarnationis fides humano generi praedicatur, magni caeci, ut dictum est, oculi luto, quod fecit Dominus, linuntur. Cum autem ita catechizatus idem caecus ad sacros fontes pervenit, et lavatur fonte visibili, purificaturque virtute invisibili, hoc utique agit, quod Dominus imperavit: Vade ad natatoriam Siloe et lava (Joan. IX). Fons namque visibilis, invocata virtute Spiritus sancti factus est natatoria Siloe, id est missi, quem ascendens ad Patrem, missurum se esse dixit, et misit discipulis suis Filius Dei. Ille, inquam, missus in natatoriam suam descendit, et illitos oculos fide Christi, sua remissione lavat a peccatis, illuminat agnitione Dei. Ab hoc quasi capite universa membra pendent officii. Primum in introitu, vox prophetica: Dum sanctificatus fuero in vobis, congregabo vos de universis terris, et effundam super vos aquam mundam (Ezech. XXXVI), etc. Sanctificatur enim Dominus in catechumenis, dum audiunt, et credunt quia sanctus est, et ideo effusa super se aqua munda, id est Spiritu sancto, per quem haec visibilis aqua mundatur et mundificat, emundati ab omnibus inquinamentis suis, sic deinceps vivunt, ut testimonio sint eis, quod sanctus sit, cujus praecepto et ipsi sancti sunt (Levit. XX, XXI). Hoc in utraque lectione diversis verbis, sed eodem sensu repetitur. Nam in prima, quae est Ezechielis prophetae, idem, quod in introitu cantatum est, legitur, et additur: Et auferam cor lapideum de carne vestra, et dabo vobis cor carneum (Ezech. XXXVI), etc. Cor namque carneum, id est molle ac tenerum, et facile cedens novam legem scribenti digito Dei, habent catechumeni nostri, dum inscriptam sibi capiunt doctrinam fidei, quam non capiunt, qua confringuntur lapidea corda Judaeorum, quorum in typum confractae sunt priores tabulae, quas praeciderat Moses (Exod. XXXII), et aliae praecisae in typum gentium (Exod. XXXIV). In secunda, dum dicit Esaias: Lavamini, mundi estote. Et si fuerint peccata vestra ut coccinum, quasi nix dealbabuntur, et si fuerint rubra quasi vermiculus, velut lana alba erunt (Isa. I), nihilominus remissio peccatorum, quae accipitur in baptismate, commendatur. Gradualia quoque pulchre atque consone ad eumdem sensum concinunt. Cujus enim, nisi catechizantis novam sobolem Ecclesiae, vox est: Venite, filii, audite me, accedite ad eum, et illuminamini? (Psal. XXXIII.) Nam ut juxta Evangelium paucis immutetur verbis, idem est ac si dicat: Venite, caeci, ut luto, quod fecit Dominus ex sputo, vestri linantur oculi, accedite ad natatoriam Siloe, et illuminamini. Hoc autem, quod duae lectiones totidemque gradualia praesens accumulat officium, sacramenti celebritas poposcit, videlicet ut propter augmentum filiorum habeat quoque spiritualium augmenta ciborum. Lecto autem Evangelio, in quo saepe dictus caecus illuminatus et extra synagogam ejectus, Filium Dei foras invenit, imo a Filio Dei foras inventus est, et procidens adoravit (Joan. IX), conveniens huic significationi sequitur offerenda: Benedicite, gentes, Deum nostrum (Psal. LXV). Nam in psalmo illo, de quo sumpta est, juxta sacram expositionem venerabilium doctorum, loquuntur apostoli, exhortando gentiles laude inenarrabili, et opere et voce Deum laudare, et de occulto et terribili judicio ejus, quo illos assumpsit, et populum sibi ante peculiarem et electum repudiavit, intra se expavescere et timere, ne forte, si naturalibus ramis non pepercit, quia inobedientes fuerunt, imo, quia caecum illuminatum extra synagogam ejecerunt, id est gentibus cadentibus communicare noluerunt, nec ipsis parcat, si superbiant (Rom. XI). Bene ergo de psalmo illo, utpote de voce apostolorum, qui magnum caecum, id est omnes gentes, catechizaverunt, offerenda haec sumpta cum versibus suis ad rem concinit, maxime in eo quod dicimus: In multitudine virtutis tuae mentientur tibi inimici tui (Psal. LXV), etc. Mentiti sunt enim inimici ejus, dicentes:

“In Beelzebub principe daemoniorum ejicit demonia (Matth. XII),”

cum ipse in digito Dei ejecerit. Hoc autem illud praeibat agendum, quod in catechismo Christianae fidei spiritus immundus ejiceretur de hominibus per idololatriam possessis, quos ipse fortis armatus male pacato custodiebat atrio (Luc. XI). Bene ergo et venerabiliter cantamus hac die, qua de hac ejectione muti daemonii mentiuntur usque nunc inimici ejus Judaei, quod non fiat in spiritu Dei. Sed frustra. Nam illis blasphemantibus hoc fit quod sequitur: Omnis terra adoret te. Venite et videte opera Dei, quam terribilis in consiliis super filios hominum (Psal. LXV), videlicet in illius prioris populi abjectione, et gentium assumptione. Communio quoque canora, ac suavi modulatione acutas voces efferens, gratulubunda praedicatio sive testificatio est humani generis, incarnationem Filii Dei confitentis, juxta illud. Credidi, propter quod locutus sum (Psal. CXV). Et sicut indignantibus et maledicentibus Pharisaeis, et extra synagogam ejicientibus, non tacebat ille, dicens: Ille homo qui dicitur Jesus, lutum fecit ex sputo, et linivit oculos meos, et modo video (Joan. IX), sic beati illi, quibus ait Dominus: Beati eritis, cum oderint vos homines, et cum separaverint vos, et exprobraverint, et ejecerint nomen vestrum tanquam malum propter Filium hominis (Luc. VI), quanto magis maledicunt eis inimici Christi, et os eorum opprimunt, tanto magis praedicant scientes, et intelligentes lutum illud, id est incarnationem Christi, illuminationem omnium esse videntium.

Ad Introitum.

Ubi aguntur scrutinia, proprie quoque collectae pro catechumenis dicuntur.

Oratio.

Omnipotens, sempiterne Deus, Ecclesiam tuam spirituali fecunditate multiplica, ut qui sunt generatione terreni, fiant regeneratione coelestes.

Secreta.

Remedii sempiterni munera, Domine, laetantes offerimus, suppliciter exorantes, ut eadem nos et digne venerari, et pro salvandis congruenter exhibere perficias per Christum.

Complenda.

Tu semper, quaesumus, Domine, tuam attolle benignus familiam, tu dispone correctam, tu propitius tuere subjectam, tu guberna perpetua bonitate salvandam per Dominum nostrum.

Cur statio ad S. Paulum.

Considerata, ut dictum est, scrutiniorum ratione, perspicuum est quod statio ad Sanctum Paulum praescripta, valde rei conveniat. Ipse enim magnus et mirabilis catechizator orbis terrarum, et, ut ipse ait

“doctor gentium in fide et veritate (I Tim. II),”

ipse idem magnifice et mirabiliter catechizatus est, quia

“Non ab homine, neque per hominem, sicut ipse ait ad Galatas, Evangelium meum, quod evangelizatum est, non est a me, neque enim ab homine accepi illud, neque didici, sed per revelationem Jesu Christi (Gal. I).”

Cum voce namque, quam de coelo corporaliter audivit, qua carnalis ejus sensus percussus et occisus est (Act. IX), incorpoream quoque vocem accepit coelestis magisterii, quam per triduum audiens, juxta magistri catechizantis efficacissimam potentiam, ipse quoque catechumenus mirabilis, perfectus redditus est doctor Evangelii. Nec longe dissimilis illi caeco evangelico utpote corporaliter caecus ad natatoriam baptismi salutaris missus est, ubi et corpore et anima illuminatus, disceptantibus contra se Pharisaeis, omnibus Christi inimicis, enarrare non desiit, quid fecerit sibi homo, qui dicitur Jesus, quomodo sibi aperti sunt oculi, et lutum ipsum quod fecit ex sputo Dominus, id est incarnationem Verbi Dei, omnibus ostendere non cessavit (Act. XVIII). Propter quod et maledixerunt ei, et extra synagogam suam ejecerunt, quinquies quadragenis una minus caesum (II Cor. XII).