CAP. III


CAPUT SINGULUM

Et factum est verbum Domini ad Jonam secundo dicens: Surge et vade in Niniven civitatem magnam, et praedica in ea praedicationem quam ego loquar ad te. Magna instantia clemens Deus Ninivitarum quaerebat poenitentiam quam utique sciebat, tanquam Deus omnia sciens, audita praedicatione non defuturam. Sed dicet aliquis; Quare Dominus non solum Ninivitarum, sed omnium gentium Deus, magis de Ninivitis quam de caeteris gentibus curavit? Poterat enim fieri ut aliae quoque gentes converterentur ad poenitentiam, si praedicatores misisset illis Deus, sicut per semetipsum testatur ipse Dei Filius: Vae tibi, inquit, Corozaim, vae tibi, Bethsaida; quia si in Tyro et Sidone factae essent virtutes quae factae sunt in vobis, olim in cilicio et cinere poenitentiam egissent (Matth. XI). Item: Quia si in Sodomis factae fuissent virtutes, quae factae sunt in Capharnaum, permansissent forsitan usque in hanc diem (ibid.). Quare ergo Tyro et Sydoni, Sodomis quoque praedicatorem aut prophetam nullum misit, sicut hunc Jonam tantopere ad Ninivitas ire cogit, cum et illas gentes, sicut et Ninivitas ad poenitentiam converti posse praescierit? Nunquid illos salvos fieri noluit, et idcirco nullum ad eos misit? Videtur namque hoc consequi, quod eos salvos esse noluerit, quoniam testimonium perhibet illis quod poenitentiam fuissent acturi, si praedicatores misisset eis, quod non fecit. Sed econtra dicit Apostolus, quia vult omnes homines salvos fieri (I Tim. II). Formosa quaestio, quae et nostris quoque temporibus sollicitavit quamplurimos, proinde praesenti loco paulisper immorandum est. Primo dicendum quia, cum dicit Dominus de illis, quia si factae fuissent virtutes in eis, olim in cinere et cilicio poenitentiam egissent, quibus utique non procuravit ut fierent virtutes ejusmodi, non est consequens ut dicas, quia noluit illos salvos fieri, sed hoc tantum, quia de poenitentia illorum non curavit. Esset quidem consequens, si omnis poenitentia ad salutem sufficiens esset; nunc autem non ista est; ille namque solummodo poenitentiae tenor ad salutem perducit, cum idcirco quis poenitentiam agit, quia judicium universale et coelorum regnum futurum esse credit, a quo excludendi sunt, et in gehennam mittendi peccatores. Cum ergo quis idcirco poenitentiam agit, ut mala aeterna evadat, et bona consequatur sempiterna, fidelis judicatur, et per fidem agendo poenitentiam, salvatur. Nulli ex omnibus, quos ad talem poenitentiam converti posse praescivit, Deus unquam praedicatores mittere seu notitiam veritatis ostendere neglexit. Est alia poenitentia sive poenitendi intentio, cum quis idcirco poenitentiam agit; ut praesentia tantum sive praesentis saeculi mala effugiat, bona retineat, fidem aut curam non habens futurorum atque aeternorum bonorum sive malorum. Si exempla requiras, talis poenitentia fuit Achab, qui solummodo de sanguine Naboth, quem interfecerat ipse et Jezabel uxor sua, poenitentiam egit, quia pro illo comminatus fuerat illi Dominus per Heliam dicens: Ecce ego superinducam super te malum, et demetam posteriora tua; et dabo domum tuam sicut domum Hieroboam filii Naboth filii Achia. Propter hoc scidit vestem suam, et operuit cilicio carnem suam, jejunavitque et dormivit in sacco, et ambulavit demisso capite (III Reg. XXI): idcirco sic egit, ne regno privaretur temporali. Hujus intentionis poenitentia si multum studiosa sit, adipisci meretur quod intendit, sicut praedictus Achab, de quo nunc Dominus ad Heliam dixit. Nonne vidisti Achab humiliatum coram me? Quia ergo humiliatus est mei causa, non inducam malum in diebus ejus, sed in diebus filii sui inferam malum domui ejus (ibid.). Quod si segnior sit et a summis, ut ita dixerim, labiis proferat: Peccavi, nil proficit, quemadmodum Saul dixit quidem ad Samuelem: Peccavi, quia praevaricatus sum sermonem Domini; sed nunc porta, quaeso, peccatum meum, et revertere mecum ut adorem Dominum, sed non obtinuit. Ait enim Samuel: Non revertar tecum, quia projecisti sermonem Domini, et projecit te Dominus, ne sis rex super Israel (I Reg. XV). Porro prior ille et melior poenitentiae modus, quo non propter temporalia bona, sed propter ipsum Deum, et futuri saeculi fidem de peccato quis compungitur, interdum absque magno opere sive labore, in prima confessione suscipitur; exempli gratia, ut David qui, cum dixisset ad Nathan: Peccavi Domino, statim audivit: Dominus quoque transtulit peccatum tuum: non morieris (II Reg. XII). Igitur cum de Tyro et Sidone, Sodomis quoque dicit Dominus, quia si factae fuissent virtutes in illis, olim poenitentiam egissent in cilicio et cinere, sive permansissent forsitan usque hodie, ne aliquem suspicio perturbet, quod eos salvari noluerit, et idcirco virtutes in eis non fecerit, sciendum est duplicem esse modum, sive intentionem poenitendi, id est aliud esse cum pro metu mali temporalis sive praesentis, aliud cum pro fide regni Dei poenitentiam quis agat. Et injusti quidem sunt vel fuerunt, qui poenitentiam egissent, nonnisi pro emolumento temporali sicut egissent, ut ait Dominus, Tyrii et Sydonii. Injustissimi autem, qui neque propter temporalia, neque propter aeterna mala evitanda poenitentiam egerunt, quales erant Judaei, quibus et gehennam ignis aeterni, et excidium quod facturi erant Romani comminabatur Dominus, et pro neutro ad poenitentiam convertebantur. Idcirco Tyrii atque Sydonii, Sodomitae quoque, veraciter quidem injusti, sed comparatione illorum justificantur, ita duntaxat, ut non salventur, sed ut sit eis remissius. Quid tandem de istis, id est de Ninivitis dicemus, quibus hunc prophetam Dominus ad praedicandum tantopere mittere curavit? Nunquid pro fide regni Dei poenitentiam erant acturi? Non utique, sed pro metu temporalis excidii. Unde et in primo tempore ad hanc praedicationem poenitentiam egerunt, et veniam consecuti sunt. Postea vero mala securitate recepta, in pristinis vitiis perseverantes Dei in se provocaverunt sententiam, et, Astiaxa rege Medorum regnante, apud Judaeos Josia, subversi sunt. Quod sciens Tobias ait ad filium suum: Prope erit interitus Ninivae, non enim excidet verbum Domini (Tob. XIV), quod locutus est Jonas propheta. Et subinde: Video enim quia iniquitas ejus finem dabit ei, (ibid.). Proinde excepto mysterio, quo in poenitentia Ninivitarum recte plurimum delectamur, signum quippe fuit poenitentiae gentium secundum Deum, valentis ad consequendum regnum coelorum. Excepto, inquam, hoc mysterio nihil est in quo caeteris gentibus Ninivitas poenitentes praeferamus, aut praeferre debeamus. Nam caeterae quoque gentes similiter, id est pro temporalium rerum intentione, poenitentiam agere potuissent, testante Domino, qui de Tyro et Sydone praedictam sententiam locutus est. Quod si quaeritur adhuc cur ejusmodi experimentum contra impoenitentem Israel, de Ninivitis potius quam de caeteris gentibus, dare complacitum est Deo, et ostendere quod in comparatione Israelis justificati essent; quippe qui neque pro temporalium, neque pro aeternorum metu matorum poenitentiam ageret, vitulosque aureos desereret, breviter dicendum est: Ninive civitas magna metropolis Assyriorum erat. Intendebat autem Dei justitia tradere Israelem in manus Assyriorum, quod et factum est anno nono Oseae. Cepit enim Salmanassar rex Assyriorum Samariam, et transtulit Israel in Assyrios. Translatusque est Israel, ait Scriptura, de terra sua in Assyrios, usque in diem hanc (IV Reg. XVII). Praemonstratum ergo erat comparatione Israelis justificatos esse Assyrios, ne videretur Deus supplantare judicium, tradendo in manus eorum Israelem, qui se profitebatur peculiarem esse Dei populum. Injustum namque calumniatoribus videtur ut Assyriis, in terra sua potenter consistentibus, Israel Dei populus de terra sua transferretur, et in civitatibus Assyriorum perpetua captivitate detineretur. Causa rationabilis data est, quod scilicet Assyrii, saltem pro amore terrae ad poenitentiam converti possent, quod de Israele diu frustra tentatum fuerat, et hujus causae experimentum, per ministerium Jonae quae situm, et inventum est. Porro ad fidem futuri regni Dei suscipiendam tam isti quam illi nimis erant imparati, et idcirco neque manifeste Israeli sive Judaeis, neque ullo modo Assyriis caeterisve gentibus tunc illud oportebat praedicari. Nunc ad ordinem prophetiae revertamur, sacramentum Dominicae resurrectionis in sequentibus prae oculis habentes, cujus in antecedentibus passionis mysterium spectabamus. Et factum est verbum Domini ad Jonam secundo, dicens: Surge et vade in Niniven civitatem magnam, et praedica in ea praedicationem, quam ego loquar ad te. Non dicitur prophetae, quare non fecisti, quod tibi fuerat imperatum, sed sufficit ei naufragii et devorationis sola correptio, ut qui imperantem non senserat Deum, intelligeret liberantem. De Domino nostro homine Jesu Christo, in quo cum sit Deus, humanitas laboravit, illud notum esse debet, quia cum post mortis laborem in sepulcro quiesceret, secundo, verbum Domini ad eum factum est, ut ad praedicandum surgeret. Primo namque, ut superius tractavimus, verbum Domini ad eum factum fuerat, dum baptizaretur a Joanne, quando visus est super eum Spiritus sanctus in specie columbae (Matth. III), et impletum est illud Isaiae: Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me Dominus, ad evangelizandum pauperibus misit me (Isa. LXI), etc. Et illud quidem ipse de semetipso testatus est, dicendo: Quia hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris (Luc. IV). Illud autem quod ad eum in sepulcro quiescentem, factum vel dictum est verbum, non ipse eodem modo recitavit, sed nihilominus notum est ex psalmo jam supra memorato, ubi vox Patris taliter dicit: Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara (Psal. CVII), subauditur ad confitendum mihi in populis, ad psallendum mihi in nationibus. Nam protinus persona Filii secundum corpus in sepulcro jacentis respondens, exsurgam, inquit, diluculo, subjungitque, confitebor tibi in populis, et psallam tibi in nationibus (ibid.), quod nimirum est praedicare in Ninive civitate magna. Praedicationem quam loquitur Divinitas, antiquum habens consilium de salvandis populis, sive nationibus sanctae Scripturae testantur. Et surrexit Jonas, et abiit ad Niniven civitatem magnam, juxta verbum Domini. Et Ninive erat civitas magna, itinere trium dierum. Et coepit Jonas introire in civitatem itinere diei unius, et clamavit et dixit: Adhuc quadraginta dies, et Ninive subvertetur. Juxta litteram, Ninive civitas magna erat, et tanti ambitus, ut vix trium dierum posset itinere circumiri. At ille praecepti et superioris naufragii memor, viam trium dierum unius diei festinatione complevit, quanquam et ita possit intelligi quod in tertia tantum parte urbis praedicaverit, et ad reliquos confestim praedicationis sermo pervenerit. Quod ex eo maxime perpendi potest, quod protinus subjungitur: Et crediderunt viri Ninivitae in Domino, et praedicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis, a majore usque ad minorem, et pervenit verbum ad regem Ninive. Non dixit, et pervenit Jonas, sed pervenit verbum ad regem Ninive. Et quis super hoc dubitet quod fama tantae rei pedibus prophetae velocior fuerit, praesertim cum ille toto die ingrediens clamaret, et clamando utique paucis in ipso primo introitu innotesceret? Videtur ergo facilitas Ninivitarum ad poenitentiam in eo commendari, quod antequam Jonas perveniret ad regem Ninive praeveniente fama verbi Domini, ille crediderit. In mysterio quoque amplius sensus iste placebit. Ninive quoque civitas magna itinere trium dierum, mundus iste est sive orbis novissimarum trium partium, scilicet Asiae, Europae, et Africae. Hunc orbem terrarum trifidum Christus Jesus post passionem et resurrectionem suam, introivit itinere diei unius, id est illustravit illustratione Dei unius, ut gentes, quae multa falsarum portenta deorum sectabantur, unum Deum cognoscentes, ab errore suo liberarentur. Non quidem in persona sua ad gentes profectus est, sed in apostolis suis in quibus ipse utique loquitur, quos cum mitteret, dicens: Euntes, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matth. XXVIII), hoc quoque dixit: Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (ibid.). Igitur ipse ad Niniven, id est ad gentes venit, quia veraciter cum illis est, et in ipsis loquitur, quos ipse misit. Adhuc, inquit, quadraginta dies, et Ninive subvertetur. Et est sensus: Adhuc tempus poenitentiae vobis gentibus datum est, et hoc tempus in sua potestate posuit Deus, quod cum impletum fuerit, consummabitur mundus, et per ignem judicabitur. Numerus quippe quadragenarius poenitentialis est. Nam et Moses quadraginta diebus in monte Syna (Exod. XXIV, XXXIV), et Helias fugiens Jezabel, quadraginta diebus jejunavit (IV Reg. XIX), et ipse Dominus verus Jonas, missus ad praedicationem mundi quadraginta diebus jejunans (Matth. V), haereditatem nobis jejunii quadragenarii reliquit, ut per singulos annos sacramentum ejus paschale celebraturi, ad esum corporis et potum sanguinis ejus per tot dies praeparemur. Itaque adhuc quadraginta dies et Ninive subvertetur, id est adhuc tempus poenitentiae breve datum est gentibus, post quod jam non erit tempus, sicut et Apocalypsi sua Joannes angelum fortem de coelo descendentem, qui est Christus, ipse Dei Filius, cum juramento firmasse testatur: Et angelus, inquit, quem vidi stantem super mare, et super terram, levavit manum suam ad coelum, et juravit, per Viventem in saecula saeculorum, quia tempus amplius non erit, sed in diebus vocis septimi angeli cum coeperit tuba canere, consummabitur mysterium Dei, sicut evangelizavit per servos suos prophetas (Apoc. X). Mysterium Dei consummabitur, Ninive subvertetur, mundus per ignem judicabitur, homines impii cum diabolo et angelis ejus in ignem aeternum mittentur, tempus poenitentiae non erit amplius. Talis vel tantae rei praedicatio clamor utique est, et fragor omni aures habenti terribilis, ita ut nihil sit terribilius hoc auditu, quemadmodum et ille senserat, qui ita loquitur: Revelatur enim ira Dei de coelo super omnem impietatem, et injustitiam hominum eorum qui veritatem Dei in injustitia detinent (Rom. I). Bene ergo et hoc ad mysterium pertinet, quod Jonas introiens civitatem clamasse dicitur quia Ninive subvertetur. Et crediderunt viri Ninivitae in Dominum, et praedicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis a majori usque ad minimum. Et pervenit verbum usque ad regem Ninive. Et surrexit de solio suo, et abjecit vestimentum suum a se, et indutus est sacco, et sedit in cinere, et clamavit, et dixit: In Ninive ex ore regis et principum ejus, dicens: Homines, et jumenta, et boves, et pecora non gustent quidquam, nec pascantur, et aquam non bibant, et operiantur saccis homines, et clament ad Dominum in fortitudine, et convertatur vir a sua via mala, et ab iniquitate, quae est in manibus eorum. Quis scit si convertatur, et ignoscat Deus, et revertatur a furore irae suae, et non pereamus? Res gesta valde memorabilis expositione non indiget, sed hoc semper memoriter tenendum est, quia in condemnationem Israelis hoc provenit, quod Ninivitae poenitentiam tam cito tamque studiose egerunt pro metu malorum temporalium, Israel autem toties correptus, per prophetas commonitus, neque pro temporalium, neque pro aeternorum timore malorum poenitentiam egit, ut recederet a peccatis Hieroboam, et aureorum cultum desereret vitulorum. Porro in mysterio multo delectabilius est, quod crediderunt viri Ninivitae in Dominum, id est quod Judaeis contradicentibus et blasphemantibus, gentes Christi receperunt Evangelium, et gavisae sunt, et glorificaverunt Deum. Nam praedicaverunt quidem jejunium, et saccis vestiti sunt, id est omnimoda humilitatis compositione ad tantam gratiam sese comparaverunt, sed hoc cum gaudio fecerunt, prae oculis habentes jucundum praesentis tristitiae fructum, scilicet remissionem, et apertum sibi regnum coelorum. Et pervenit, inquit, verbum ad regem Ninive. Si totus mundus Ninive, quid nisi Romanum imperium intelligimus per regem Ninive? Denique Romanum imperium sic terrore et potentia cunctis regnis praeeminebat, quomodo ducibus sive satrapis in quolibet regno praeeminet regia potestas. Ad hujusmodi regem Ninive verbum priusquam ipse Jonas pervenit, quia videlicet Roma caput mundi, priusquam videret apostolos Christi, Evangelium ejus audivit, et sapienter appendens, fidelem, et acceptione dignum sermonem judicavit, magnumque caeteris gentibus fuit exemplum credendi. Neque enim contemnendum putarent quod sapientia Romana rationabile esse sua credulitate comprobasset. Unde gratulatus Apostolus: Primum quidem, ait, gratias ago Deo meo semper per Jesum Christum pro omnibus vobis, quia fides vestra annuntiatur in universo mundo, obsecrans, si quomodo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate Dei veniendi ad vos (Rom. I). Nondum ergo ad eos venerat, sicut adhuc amplius subjungendo manifestat: Nolo enim vos ignorare, fratres, quia saepe proposui venire ad vos, et prohibitus sum usque adhuc, (ibid.), etc. Praeveniente igitur verbo ad ejusmodi regem Ninive, ille surrexit de solio suo, etc., ut supra. Usque adeo profecit auditus verbi, et paulatim invaluit, ut de altitudine gloriae saecularis demitteret, et subtus se curvaret genu verticemque inclinaret tanti imperii baptizato imperatore Constantino per beatum Sylvestrum pontificem apostolicae sedis. Nam in illo quantum Evangelio Christi terrena potestas assurrexerit, licet satis notum sit, paulisper tamen commemorandum est ex privilegio sanctae Romanae Ecclesiae, quod idem Constantinus imperator constituit. In quo inter caetera sic dicit: Decrevimus quidem et hoc, ut idem venerabilis Pater noster Sylvester summas pontifex, vel ejus successores omnes pontifices diademate, videlicet corona quam ex capite nostro illi concessimus ex auro purissimo, et gemmis pretiosis uti debeant, et eorum caput ad laudem Dei et Domini nostri pro honore beati Petri apostoli gestare. Ipse vero beatissimus papa super coronam clericatus, quam gerit ad gloriam beati Petri apostoli, omnino ipsa ex auro non est passus uti corona. Phrygium vero candidi nitoris, splendidam resurrectionem. Dominicam designans, ejus sacratissimo vertici manibus nostris imposuimus, et tenentes frenum equi ipsius pro reverentia beati Petri apostoli, stratoris officium illi exhibuimus, statuentes, eodem phrygio omnes successores ejus singulariter uti in processionibus, admirationem imperii nostri. Unde ut non pontificalis apex vilescat, sed magis amplius quam terreni imperii dignitas et gloria potentiae decoretur. Ecce tam palatium nostrum ut praelatum est, quamque Romanae urbis et omnes Italiae seu occidentalium regionum provincias, loca, et civitates, praefato beatissimo pontifici patri nostro Sylvestro universali papae tradentes atque relinquentes ei, et successoribus ipsius pontificatus, a quorum potestate, et ditione per hanc nostram divalem et sacram pragmaticam constitutionem decernimus disponenda atque juri sanctae Romanae Ecclesiae concedimus permanenda. Unde congruum prospeximus nostrum imperium et regni potestatem orientalibus transferri ac transmutari regionibus, et in Byzantii provincia, in optimo loco, nomini nostro civitatem aedificari, et nostrum illic constitui imperium, quoniam ubi principatus sacerdotum, et Christianae religionis caput, ab imperatore coelestium constitutum est, justum non est, ut illic imperator terrenus habeat potestatem. Nimirum, cum haec jam dictus Constantinus dixit, et fecit, nunc rex Ninive de solio suo surrexit, tunc Romanum imperium verbo Domini assurrexit, et abjecit vestimentum suum a se, id est illas quibus involutus fuerat, religiones fanaticas reliquit, suscepta Christiana religione, et induit saccum, et sedit in cinere, ut videlicet ordinate post asperitatem poenitentiae, circumdaretur delectamento justitiae, dicens cum Psalmista: Conscidisti saccum meum et circumdedisti me laetitia (Psal. XXIX). Religiosus namque mos et ordinata est traditio professionis evangelicae, ut prius de pristinis erroribus poenitentia suscepta catechizetur quisque sacramento passionis Dominicae, et deinde Christo consurgat in sacro baptismate, gaudens de prima resurrectione, id est de peccatorum remissione. Hujus sacramenti, et omnis Ecclesiae religionis lex et ordo multimodis jam antedictae Romae munitur ac roboratur decretis, eo quod beati principis apostolorum Petri sedes facta sit, ejusdem et consortis ejus Pauli, sicut praedicatione illustrata, ita et martyrio coronata, cunctis Ecclesiis caput altius extulerit, latiusque denominetur per omnes gentes sacra pontificum ejus lingua, quam dominata fuerit Caesarum sive Augustorum purpura. Bene ergo et hoc mysterio congruit, quod rex Ninive clamavit, et dixit: In Ninive ex ore regis et principum ejus dicens: Homines, et jumenta, et boves et pecora non gustent quidquam, etc. Sicut enim tunc secundum edictum regis Ninive fieri oportuit, ita secundum fidem et traditionem beatorum Petri et Pauli, qui sunt vel esse debent os et lingua Romanae sedis, ordinem ecclesiasticum oportet observari. Sane homines et jumenta saccis operta, et clamantia ad Deum rationabiles et irrationabiles, sive prudentes ac simplices intelligere debemus ad praedicationem Evangelii poenitentiam agentes, juxta quod alibi dicitur: Homines et jumenta salvos facies, Domine (Psal. XXXV). Dicendo autem: Quis scit si convertatur, et ignoscat Deus, ambiguum ponitur et incertum, ut, dum homines dubii sunt de salute, non tamen desperent, imo fortius agant poenitentiam, et magis Deum provocent ad misericordiam. Et vidit Deus opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala, et misertus est Deus super malitia quam locutus fuerat, ut faceret eis, et non fecit. Non tunc primum vidit, quando sic operti sunt, non, inquam, tunc primum vidit saccos eorum, quando se illis vestierunt, sed jamdudum viderat priusquam mitteret illuc prophetam, quando prophetas occidebat Israel praedicentes instantem sibi captivitatem, et non incertus praescierat quod, si longe ad gentes mitteret prophetas, tale quid nuntiando, illi audirent et poenitentiam agerent. Vidit ergo, id est videre fecit, per hoc experimentum, quam damnabilis esset Israel, in comparatione gentium, ut non solum prophetae, sed et totus orbis terrarum audiens, justum comprobaret esse judicium in eo quod gentibus Deus misereretur, Israeli non misereretur, eo quod converterentur de via sua mala, Israel autem perseveraret absque poenitentia. Malitiam hic pro afflictione accipimus, id est pro subversione Ninive, quam fuerat locutus, quam per prophetam fuerat comminatus. Nec vero mutabilitatis est, quod quasi poenitens Deus saepe dimittit, quod fuerat comminatus, imo maxime stabilitatis et animi est incommutabilis, quia videlicet illa intentione, ut poenitentiam agant, solet comminari peccatoribus. Proinde et hic cum dicit: Adhuc quadraginta dies, et Ninive subvertetur. Et in lege dicit, qui fecerit hoc vel hoc, morte morietur. Sed et in Evangelio cum loquitur: Omnes enim qui acceperint gladium, gladio peribunt (Matth. XXVI), prudens lector subaudire debet, nisi conversus fuerit, nisi poenitentiam egerit, juxta illud: Nisi conversi fueritis, gladium suum vibrabit (Psal. XVII), id est qualis poena vel sententia peccatum consequatur jam praescripsit, quam profecto tunc adimplebit, nisi conversi fueritis.