CAPUT 12

Denique hoc sciendum quia sub conditione, et quasi conventione facta, gregem pavi, scilicet filios Israel, de quibus Psalmista dicit:

“Deduxisti sicut oves populum tuum, in manu Moysi et Aaron (Psal. LXXVI).”

Et sub conditione legem dedi eis in monte Sinai, et terram Chanaan, cujus videlicet conditionis sive conventionis summam Psalmista breviter exprimit his verbis:

“Et dedit illis regiones gentium, et labores populorum possederunt, ut custodiant justificationes ejus, et legem ejus requirant (Psal. CIV).”

Quid ergo est hic dicere:

“si bonum est coram vobis, afferte mercedem meam, et si non, quiescite,”

nisi in arbitrio ipsorum quid mallent ponere, et voluntarias debiti cultus et susceptae legis observationes quaerere? Nam voluntarium servitium ab eis quaesisse Deum, manifestum est. Exempli gratia:

“Testes, ait, ipse per Moysen, invoco coelura et terram, quod proposuerim vobis vitam et bonum benedictionem et maledictionem. Elige ergo vitam, ut et tu vivas et semen tuum (Deut. XXX).”

Et Josue dixit ad eos:

“Sin autem malum vobis videtur ut Domino serviatis, optio vobis datur: Eligite hodie quod placet, cui servire potissimum debeatis (Jos. XXIV).”

Igitur quod dicit:

“Si bonum est coram vobis afferte mercedem meam, et si non quiescite,”

tale est, ac si dicat: Ille filius patrisfamilias et domini vineae, missus ad agricolas tempore fructuum, ut acciperet vineae fructus, Ecce Pater meus, postquam servos suos misit, quorum alios cecidistis alios lapidavistis, me novissime misit ad vos dicens:

“Verebuntur filium meum (Matth. XXI).”

Si ergo bonum est coram vobis, date fructus vineae, et si non, saltem quiescite: ut non occidatis me dicentes:

“Hic est haeres, venite, occidamus eum, et habebimus haereditatem ejus (ibid.).”

At illi, non solum fructus vineae non dederunt, verumetiam ab hoc malo non quieverunt quin ejicerent me extra vineam et occiderent. Et ut hoc facere possent, appenderunt triginta argenteos, quos ironice dico mercedem meam, quia non mea vel mihi debita merces, sed sanguinis mei pretium erant. Miraculum tam malae retributionis spectandum erat oculis, Patris, qui miserat me, ut vineae fructus exigerem ab eis. Dixit ergo Dominus ad me:

“Projice illud ad statuarium decorum pretium.”

“Denique pretium quod sic appretiatus sum 673 ab eis (Zach. XI).”

Cum gravissima ironia dixit decorum. Ille statuarius, id est, figulus, sive plasmator hominis, Deus Pater meus. Tuli enim triginta argenteos et projeci illos in domum Dei ad statuarium (ibid.), ut scilicet videns retributionem tam iniquam, daret judicium, et judicaret eos ex ore ipsorum dicentium:

“Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui reddant ei fructum temporibus suis (Matth. XXI). Ad hunc sensum valet quod continuo sequitur: Et praecidi virgam meam secundam quae appellabatur funiculus, ut dissolverem germanitatem inter Judam et Israel (Zach. XI).”

In isto prophetiae capitulo, quod totum hic praescribere piguit, ita praemiserat:

“Et assumpsi mihi duas virgas, unam vocavi decorem, et alteram vocavi funiculum, et pavi gregem.”

Ac deinceps:

“Et tuli virgam meam, quae vocabatur decus, et abscidi eam, ut irritum facerem foedus meum, quod pepigi cum omnibus populis.”

Et est sensus: Regendas susceperam omnes gentes, et foedus pepigeram cum eis, dicens ad Noe, et ad filios ejus,

“Ecce ego statuam pactum meum vobiscum, et cum semine vestro post vos (Gen. IX),”

et illius regiminis virgam vocavi, inquit, decorem. Decus enim sive decor quidam est non parvus inter omne genus humanum: et deinde seorsum regendum susceperam gregem unum gentis Israeliticae. Et hujus regiminis virgam alteram, inquit, vocavi funiculum, juxta illud:

“Pars autem Domini populus ejus. Jacob funiculus haereditatis ejus (Deut. XXXII).”

Quomodo autem abscondi virgam illam priorem, quam vocaveram decorem? Dimittendo scilicet gentes omnes abire quo volebant, quemadmodum et Paulus in Actibus apostolorum dicit:

“Annuntiamus vobis ab his vanis converti ad Deum vivum, qui fecit coelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt, qui in praeteritis generationibus dimisit omnes gentes ingredi vias suas (Act. XIV).”

Porro virgam secundam, quam vocaverat funiculum, praecidi, ait, ut dissolverem germanitatem inter Judam et Israel, faciendo scilicet, quod ipsimet judicaverunt ad quos et propter quos parabolam dixerat,

“malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis.”

Sicut praedictum, ita et factum est. Praecidit virgam suam fecundam, quae appellabatur funiculus, et hoc non quomodocunque, non ita ut repelleret plebem suam,

“Nunquid”

enim, ait Apostolus,

“repulit Deus populum suum? absit, nam et ego Israelita sum, ex semine Abraham, de tribu Benjamin: non repulit Deus plebem suam quam praescivit (Rom. XI);”

sed ita, ut dissolveret germanitatem inter Judam et Israel. Et est sensus: Sicut olim dissoluta germanitas inter Judam et Israel, quando decem tribus scissae sunt a domo David, facientes sibi regem Jeroboam, et colendo vitulos, quos ille fecit, tribus autem Juda permansit cum domo David, habens civitatem Hierusalem, et unicum templum nominis Domini (III Reg. XII), ita et nunc. Sicut enim tunc in illa dissolutione germanitatis tribus Juda, ex qua oportebat Christum nasci, adhaesit regi suo David, cujus de domo nativitas illa sperabatur, quia Dominus juraverat illi (Psal. LXXXVIII, CXXXI), et sicut in ipso Israel, id est, in decem tribus aliqui erant residui dicente Domino,

“Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal (III Reg. XIX),”

sic et in hoc

“tempore ait idem Apostolus, reliquiae secundum electionem gratiae salvae factae sunt (Rom. I).”

Et in his tanta est dissolutio germanitatis, quanta significari potuit significatione gladii, cum Dominus dicit:

“Nolite arbitrari quia venerim pacem mittere in terram. Non veni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem adversus patrem suum, et nurum adversus socrum suam, et inimici hominis domestici ejus (Matth. X).”

“Ibi dolores ut parturientis (Psal. XLVII),”

pro tanta dissolutione germanitatis. Exempli gratia cum Paulus apostolus dicit:

“Veritatem dico in Christo, non mentior, testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto, quoniam tristitia est mihi magna, et continuus dolor cordi meo. Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum carnem (Rom. IX).”

In tueri tandem libet quia inter prophetiam et inter rem gestam, secundum qualitates verborum nonnulla distantia est. Nam in re

“Judas,”

ait evangelista,

“retulit triginta argenteos principibus sacerdotum et senioribus,”

et projecit eos in templum (Matth. XXVII); in prophetia autem ipse, qui mercedem suam quaerebat, qui gregem paverat, Dominus dicit:

“Et tuli triginta argenteos, et projeci illos in domum Dei (Zach. XI).”

Itemque et cum futurum esset, et ita factum sit, ut dicerent illi emptores sanguinis:

“Non licet eos mittere in corbonam, quia pretium sanguinis est,”

et haec dicentes emerent

“ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum,”

ita prophetatum fuerat:

“Et dixit Dominus ad me: Projice illos argenteos sive illud pretium ad statuarium (ibid),”

id est figulum. Itaque quod fecit Judas referens argenteos, et quod fecerunt principes sacerdotum et seniores, emendo ex illis agrum figuli, hoc secundum verba prophetiae semetipsum fecisse dicit ipse cujus sanguinis pretium fuerunt illi argentei. Diligenter animadverte: Non quod talem appenderunt mercedem divites illi, negotiantes in templo, et dicere soliti, quod in hoc ipso capitulo praemissum est,

“Benedictus Dominus, divites facti sumus (ibid.);”

non, inquam, quod constituerunt traditori dare triginta argenteos pro traditione Domini, hoc fecit Dominus; sed quod traditor eosdem retulit argenteos, et quod illi

“consilio inito emerunt ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum,”

hoc fecit Dominus Dei Filius, et hoc inquit,

“constituit, mihi Dominus.”

Et quem non delectet justitiae causam cognoscere, cur ita fecerit Dominus, cur tantopere hoc facere voluerit Dei Filius, ut super faciendo, quasi jam facto, tubam praemitteret propheticam personantem suo perflante Spiritu? Denique per hoc excitati aestimare debemus argenteos illos gravissimos et maximi fuisse ponderis, magnique signatos inscriptione mysterii, quam ipse noverat qui omnia in sapientia fecit. Appendamus eos melius in statera rationis, quia male appenderunt ipsi qui dederunt eos in pretium sanguinis justi. Primo sciendum quia argentum illud fuit Domini, sicut et caetera et omnia quaecunque possidebant illi divites facti, filii pauperum, quorum Patres nihil habuerunt, quippe quos de Aegyptia servitute, qua propter venditionem fratris sui Joseph diu servierant, Dominus eduxit (Gen. XXXVII; Psal. CIV), nihil habentes, nisi quod dedit eis regiones gentium et labores populorum possederunt, sub ista conditione, sicut jam superius dictum est, ut custodirent justificationes ejus, et legem ejus requirant.

“Et terra,”

inquit,

“mea est: vos autem coloni mei estis (Levit. XXV).”

Tunc dedit et ex tunc multiplicavit eis aurum et argentum videlicet de laboribus populorum jam suis, de regionibus Chananaeorum in suum jus redactis, quia per justum illis abstulerat judicium, propter scelera ipsorum. Nihil ergo juris isti habuerunt in bonis illis, nisi hoc, ut servientes Domino, bonis Domini uterentur tanquam mercenarii. At illi utentes bonis Domini persaepe nimis fraudaverunt servitium Domini, in tantum ut haec ipsa bona quae pro mercede acceperant servitii Domini sacrarent diis alienis, et simulacra fabricarent daemoniis. Hoc est quod per prophetam Osee Dominus idem conqueritur, his verbis sub similitudine mulieris fornicatricis.

“Et haec nescivit, quia 674 ego dedi ei frumentum, et vinum et oleum, et argentum multiplicavi ei et aurum, quae fecerunt Baal. Idcirco convertar, et sumam frumentum meum in tempore suo, et vinum meum in tempore suo, et liberabo lanam et linum meum, quae operiebant ignominiam ejus (Osee II).”

Parum illud fuit, quod argentum et aurum Domini fecerunt Baal. Impleverunt isti filii mensuram patrum suorum, in eo maxime, quod argentum ejusdem Domini pretium sanguinis, ejus fecerunt. Igitur jam plane tempus erat faciendi quod in illa prophetia praescriptum fuit, tempus Domino liberandi lanam suam et linum suum, quae operiebant ignominiam suam fornicatricis illius, liberandi frumentum, et vinum suum, aurum suum et argentum suum. Hujusce liberationis initium quale esse potuisset convenientius, justius, aut venerabilius, quam ut revocaret, et de manu traditoris abstraheret, atque in templo projiceret illud ad statuarium jam dictum, scilicet, Deum Patrem suum, illos triginta argencos sanguinis sui pretium? Nam vere ipsa relatio argenteorum liberationis jam dictae fuit initium liberationis omnium bonorum, quibus sibi collatis illi nimis sacrilego et crudeliter abusi sunt. Finis autem vel consummatio, quando venerunt Romani, totumque aurum et argentum sive in templo sive extra templum, lanamque et linum, quod incendio superfuit, abstulerunt; et factum est quod in eodem propheta comminatus fuerat Dominus,

“ne forte,”

inquiens,

“exspoliem eam nudam, et statuam eam secundum diem nativitatis suae, et ponam eam quasi solitudinem, et statuam eam velut terram inviam, et interficiam eam siti (ibid.).”

Quoniam autem et hoc fecit Dominus, sicut jam supra dictum est,

“non licet eos mittere in corbonam, quia pretium sanguinis est, emerunt ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum.”

In isto quoque facto quis dubitet scitu dignum subesse mysterium? Nos enim eramus peregrini, quippe et quibus dicit Apostolus:

“Qui eratis illo in tempore sine Christo, alienati a conversatione Israel. Hospites testamentorum, promissionis spem non habentes, et sine Deo in hoc mundo. Et nunc quidem,”

ait idem,

“jam non hospites et advenae sed estis cives sanctorum et domestici Dei (Eph. II),”

verumtamen mutata peregrinatione peregrini sumus, profitentes cum eodem, quia

“non habemus hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus (Hebr. XIII),”

et facientes quod idem dicit:

“Exeamus igitur ad eum extra castra improperium ejus portantes (ibid.).”

Igitur illi emendo

“agrum figuli in sepulturam peregrinorum, sicut constituit mihi Dominus,”

Domini Dei Filius, mysterium nobis operati sunt, et licet ignorantes, justitiae Dei servierunt. In eo videlicet, quod sicut illi argentei non remanserunt traditori, qui vendiderat non suum, sic nec sibi pretium illud remanere passi sunt, qui bonum operarium et vineae Dominum, non de suo sed de bonis ejusdem Domini, de mercede ejusdem operarii, emerant ad interficiendum. Erat autem corbona gazophylacium, et interpretatur corbona oblatio, et proinde sic appellabatur, quia de oblationibus implebatur, quae nimirum oblationes ad ipsos perveniebant. Ne igitur ad illos illi argentei redirent, quibus et ipsum gazophylacium et caetera omnia juste tollenda erant, hoc providit Dominus, hoc

“constituit Dominus,”

ut emerent ex illis agrum jam dictum, qui vocaretur ager sanguinis, in praesagium malum ipsis, bonum nobis. Ager quippe sanguinis tota est illis Ecclesia Christi, quae sanguinem illum usque hodie fideliter bibit, clamantem ad Deum adversus maledictos illos secundum similitudinem sanguinis Abel justi, de quo Dominus loquitur ad Cain:

“Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra. Nunc igitur maledictus eris super terram, quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua (Gen. IV).”

Quomodo autem in hujusmodi agro sepelimur aut sepulti sumus nos peregrini? Quis hoc nesciat?

“Quicunque baptizati sumus,”

ait Apostolus,

“in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus. Consepulti enim sumus cum ipso per baptismum in mortem, etc. (Rom. VI). Interea jugum obedientiae trahit ipsa, cujus ad honorem haec loquimur, facies vituli, et adversa obveniuntei, juxta quod in propheta dictum fuerat. Facies autem bovis sive vituli a sinistris. Et facies leonis a dextris (Ezech. I),”

de qua dicendum post haec erit. Sinistra haec sunt, quod illuditur, flagellatur, et crucifigitur. Illusus enim est prius ab ipsis Judaeis et pontificibus sive pontificum ministris, exspuendo in faciem ejus, velando faciem ejus, colaphis eum caedendo, et palmas ei in faciem dando, cum cachinno crudeli, ut dicerent:

“Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit.”

Deinde illusus est a gentibus, quibus eum tradiderunt, militibus praesulis [leg. praesidis]. Congregata quippe ad eum omni cohorte,

“exuentes eum, chlamydem coccineam circumdederunt ei, et plectentes coronam de spinis posuerunt super caput ejus, et arundinem in dextera ejus, et genu flexo ante eum, illudebant ei, dicentes: Ave Rex Judaeorum. Et exspuentes in eum acceperunt arundinem, et percutiebant caput ejus;”

deinde flagellatum tunc demum crucifixerunt eum. Fuit ergo duplex illusio, altera canum, alia vitulorum: canum, id est, gentilium; vitulorum lascivientium, id est Judaeorum, sicut ipse in psalmo clamavit, et adhuc clamans dicit:

“Circumdederunt me vituli multi, tauri pingues obsederunt me, aperuerunt super me os suum, sicut leo rapiens et rugiens,”

etc. (Psal. XXI). Ac deinceps:

“Quoniam circumdederunt me canes multi, concilium malignantium obsedit me, foderunt manus meas et pedes meos (ibid.).”

Miro modo prophetia haec ordinem tenuit historia sive rei gerendae, ut sicut futurum erat, et sicut factum est, quod prius a Judaeis, et deinde a gentilibus illusus et male tractatus est; ita prius de Judaeis, et Judaeorum pontificibus querelam depromeret, sub nominibus vitulorum et taurorum pinguium, qui quasi munda erant animalia, quia putabant vel dicebant se cognoscere Deum, deinde de gentilibus sub nomine canum, quia sine Deo viventes, nec saltem nomen scientes ejus, palam immundi erant. Cuncta haec sinistra fuerunt, unde et facies haec recte, ut jam dictum est, a sinistris fuisse perhibetur. Facies in gloria et despecta, sicut gemituosus propheta loquitur:

“Et ascendit sicut virgultum coram eo, sicut radix de terra sitienti. Non est ei species neque decor. Et vidimus eum et non erat aspectus, et consideravimus eum despectum et novissimum virorum, virum dolorum et scientem infirmitatem et quasi absconditus vultus ejus,”

etc. (Isai. LIII). Sinistra, inquam, id est, adversa haec fuerunt, sed per haec sinistra, cuncta nobis dextra, per haec adversa, cuncta nobis prospera venerunt. Et illis quidem vitulis sive tauris sinistra haec ignominiosa, et canibus illis contemptibilia fuerunt, unde et Apostolus loquitur:

“Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam; (I Cor. I); sed nobis,”

id est, nostro sensui, illud

“stultum Dei sapientius est hominibus”

Judaeis,

“et infirmum”

illud

“Dei, fortius est hominibus”

ethnicis, quos cum auctoritate supra scripta, vitulos et canes dicere audemus potius quam homines.

“Beatus est, ait ipse, qui non fuerit scandalizatus in me (Matth. I),”

et hoc scientes non scandalizamur, sed gloriamur, et faciem hanc in ista quasi stultitia et infirmitate 675 maxime gloriosam praedicamus, quippe qui ipsas ejus contumelias sacramentis et majestate judicii plenas esse intelligimus. Primum illud quod illudentes faciem quoque ejus (quod Marci et Lucae narratio non praeterivit [Marc. XIV; Luc. XXII], velaverunt, quantum usque hodie super illos exercet judicium? Nam quia sic faciem ejus velaverunt, idcirco velamen positum est super cor eorum, secundum illud portentum, quod Moyses ponebat velamen super faciem suam (Exod. XXXIV), et

“usque in hodiernum diem, ait Apostolus, cum legitur Moyses, velamen positum est super cor eorum (II Cor. III).”

Et quia sic velata facie incurvabant eum ad colaphizandum, recta imprecatione, sive justa concessione in psalmo spiritus propheticus:

“Obscurentur, inquit, oculi eorum, ne videant, et dorsum eorum semper incurva (Psal. LXVIII).”

Sibimet ergo faciem ejus absconderunt, quamvis ipse illis abscondisse dicatur, dicente Isaia:

“Et exspectabo Dominum, qui abscondit faciem suam a domo Jacob, et praestolabor eum (Isa. VIII),”

subauditur, donec ostendat eis faciem suam, sicut loco memorato prosequitur Apostolus, dicens:

“Cum autem Israel conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen (II Cor. III).”

Interim absconditus est ab eis pro reatu velationis, et reprobationis illius, qua reprobaverunt eum, lapidem summum, lapidem angularem, non qualicunque modo, sed ita procaciter ut inter reprobandum in faciem quoque ejus exspuerent. Quo enim modo quidpiam magis quam conspuendo reprobamus? Ejus namque rei, quam conspuimus, odorem nobis fetere significamus. Nimis ergo illi reprobaverunt aedificantes istum lapidem, sed frustra, factus est enim in caput anguli (Psal. CXVII). Et principium est fortitudinis, unde plenius dicendum erit in contemplatione faciei leonis. Praeter haec et vocem cachinni non sine justa indignatione Deus audierit, dum velata facie quasi non videntem colaphizantes, et alapis caedentes, dicerent:

“Prophetiza nobis, Christe: Quis est qui te percussit?”

Stulti et caeci, nos pro illo vobis prophetizamus, id est secundum veram prophetiam respondemus, quia percussit eum filia latronis. Quae percussit eum, tota Synagoga vestra vocatur et est filia latronis. Sic enim habet prophetia, quam ipse velata tibi facie nobis videt, nobis ostendit.

“Nunc vastaberis, filia latronis (Mich. V).”

Quam ob causam?

“Obsidionem, ait, posuerunt super nos, in virga percutienti maxillam judicis Israel (ibid.).”

Quem judicem Israel, si quaeras quisnam sit? ecce dicimus, quia ipse est, qui natus in Bethlehem de virgine Maria, ab initio autem sive ab aeterno Deus erat. Nam protinus sequitur, et ait:

“Et tu Bethleem Ephrata, parvulus es in millibus Juda, ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel, et egressus ejus ab initio a diebus aeternitatis (ibid.).”

Ergo filia latronis tu es, o Synagoga Satanae, quae tanti judicis maxillam percussisti, et hoc prophetizat tibi loquens in prophetis, loquens, etiam in nobis. Cujus filia latronis? Nonne Barabae, Erat enim Barabas latro, et propter seditionem et homicidium missus fuerat in carcerem (Matth. XXVIII; Luc. XXIII), illum tu tibi donari petisti, auctorem seditionis, occidisti autem hunc, principem pacis. Vere ergo filia latronis, et patris ejusmodi, seditiones et latrocinia justa in haereditate possedisti. Et idcirco vastata es, quia obsidionem posuisti, eos prohibens loqui, et persequens et occidens eos qui praenuntiabant de adventu justi, scilicet jam dicti judicis, et ejusdem cum praesens esset, maxillam percussisti. Et quidem gentiles quoque, quibus cum tradidisti, non minus illuserunt, imo et amplius illuserunt, quia praeter hoc, quod similiter, uti tu, exspuerunt in eum, et alapas ei dederunt, simul etiam ad derisionem regii nominis, super quo accusaveras eum chlamidem coccineam circumdederunt ei.