|
Pulchre igitur, et non sine quodam divino praesasagio, hic unus ex illis
et primus ex duodecim dictus Osee, quod interpretatur salvator. Dicitur
enim filius Beheri, quod interpretatur, putei mei. Et quis est de quo
Deus Pater recte dicat, filius putei mei, nisi Christus Filius unicus et
Verbum Dei, natus de secreto, sive altitudine aut profundo cordis
paterni? Ergo hic non solum officio, verumetiam vocabulo, tam proprio
quam paterno, Salvatoris nostri Christi typum gerit. Sequitur: In diebus
Oziae, Joathan, regis Achaz, et Ezechiae regum Juda, et in diebus
Jeroboam filii Joas, regis Israel. Ozias, qui et Azarias regnavit super
Judam annis LII (II Par. XXVI), et post hunc filius ejus Joathan annis
XVI (II Par. XXVII). Itemque post eum Achaz anis XVI (II Par. XXVIII),
et post hunc Ezechias annis XXIX (II Par. XXIX): qui simul juncti fiunt
anni fere CXIII. Quod quia multum est, ut tandiu prophetasse unus
existimetur: at saltem illud constare oportet, quod et extremos annos
Jeroboam filii Joas regis Israel, qui regnante Ozia in Juda, jam regnare
coeperat, ut praedictum est, regnavit XL et uno annis. Et primos annos
regni Ezechiae propheta hic attigerit, quia sic prophetiae ejus initium
habet: Voca nomen ejus Jesrael, quoniam adhuc modicum, et visitabo
sanguinem Jesrael super domum Jehu. Hoc fere continuo post mortem
ejusdem Jeroboam factum est, quia succedens illi filius ejus Zacharias,
regnavit tantum sex mensibus, et percussit atque interfecit eum Sellum,
regnavitque pro eo. Hic jam recte quaeritur, qualis sit intentio
litterae hujus, cur prophetiam hanc referat esse continuatam a diebus
Oziae, quibus regnavit et Jeroboam, usque ad dies Ezechiae regis Juda.
Ad quod primo dicendum quia regnante Ezechia, anno sexto regni ejus, qui
erat nonus annus Osee regis Israel, capta est Samaria, et transtulit rex
Assyriorum Israel in Assyrios, collocavitque eos in Aylam et in Abor
juxta fluvium Gozan, in civitatibus Medorum, quia non audierunt vocem
Domini Dei sui (IV Reg. XVII). Hoc ergo intendit sacrae litterae
spiritus, ut testificetur inexcusabiles fuisse reges et populum Israel,
quia nunquam Dominus prophetas mittere desiit in illis, nullius regis
eorum diebus prophetica vox defuit, iram Domini venturam comminans,
captivitatem futuram praenuntians, donec veniret, ne Israel se excusare
posset de ignorantia, colens vitulos quos fecit Jeroboam, imo et Baal
quem introduxit Jezabel. Ante hunc exstitit Helisaeus, qui et mortuus
est, regnante Joas patre hujus Jeroboam, et ante Helisaeum Helias,
similiterque et alii, ut Micheas de Gemla (III Reg. XXII) multique filii
prophetarum, atque ita, si rite memores a primo Jeroboam qui peccare
fecit Israel, cui e mala ventura pro meritis praedixit Ahias Sylonites,
propheticum, sicut jam dictum est, testimonium contra illos non defuit,
usque ad effectum praedictae captivitatis, ita ut per omnia judex Deus
laudabilis, reus autem populus cum regibus sit inexcusabilis. Sub eisdem
regibus Juda Isaiam quoque prophetasse, titulus libri ejus indicat. Et
vide diligenter in spiritu Dei, dignitatis cujusque custodiam. Cum
dixisset in diebus Oziae, Joathan, Achaz et Ezechiae regum Juda, tunc
demum subdit, et in diebus Hieroboam, filii Joas, regis Israel. At ille
videlicet Jeroboam cunctis illis tempore prior exstitit, utpote cujus
regni anno XXVII, Ozias, qui et Azarias, regnare coepit in Juda (IV Reg.
XV). Cur ergo tot junioribus in ordine suppositus est? Num casu hoc
actum est? Non utique, sed quia regnum Judae regnum David legitime
exstitit, regnum autem Israel scissum a domo David, rapina erat,
idololatriae cultus erat, non templo Domini sed vitulis aureis
serviebat. Idcirco Jeroboam ne commemorari quidem in ordine regum aut in
sanctarum titulo Scripturarum praefigi debuisset, nisi pro causa, quae
jam dicta est, quia contra quos Helias et Helisaeus, caeterique
prophetae steterunt idololatras reges Israel, contra ipsos etiam
dirigebatur prophetia haec, ut inexcusabilis esset cum suis regibus
impoenitens Israel. Proinde de caeteris regibus Israel qui temporibus
istorum regum Juda regnarunt in Samaria complures fuerint: nullus hic
nominatus est, nisi iste solus, idemque quamvis tempore prior, loco, ut
dignum erat, positus est posterior. Sufficit namque ad insinuandum quod
regibus Israel prophetica commonitio fuerit continuata, isto videlicet
Osee incipiente prophetare diebus Jeroboam, Helisaeo mortuo, qui
prophetaverat adhuc in diebus patris ejus Joas: Principium loquendi
Dominum in Osee. Et dixit Dominus ad Osee: Vade, sume tibi uxorem
fornicariam, et fac filios fornicationum, quia fornicans fornicabitur
terra a Domino. Et abiit, et accepit Gomer, filiam Debelaim; et
concepit, et peperit filium. Et dixit Dominus ad eum: Voca nomen ejus
Jesrael; quia adhuc modicum, et visitabo sanguinem Jesrael super domum
Jehu, et quiescere faciam regnum Israel, et in illa die conteram arcum
Israel in valle Jesrael. Astruere non possumus idcirco dictum hic esse
Principium loquendi Dominum, quod iste primus sit vel fuerit eorum, ad
quos Dominus vel in quibus propheticae locutionis modo locutus est, vel
quibus futura captivitas illius populi praemonstrata est. Nam constans
quidem esse potest, quod prophetarum caeterorum, quorum prophetici
exstant libri, primus tempore fuerit, et Isaiam quoque aliquantis diebus
praecesserit, cujus circa initium voluminis mortuus Isaias legitur;
verumtamen fuerunt et alii prophetae, in quibus sine dubio locutus est
Dominus, quorum notissimi sunt Samuel et David, Helias et Helisaeus, qui
hunc Osee non paucis praecessere diebus. Si ergo sic dictum intelligi
placet, Principium loquendi Dominum in Osee, ut sit sensus, primum
locutus est Dominus in Osee, nihil repugnans invenitur, ita videlicet,
ut subaudias eorum qui sub praedictis regibus prophetaverunt. Nam et
Isaias, et Joel, et Amos, et Abdias, et Jonas, et Micheas sub eisdem
regibus prophetavere. Quorum etiam interpretationes nominum hic ponere
non superfluum ducimus. Ozias interpretatur fortitudo Domini, Joathan,
Domini consummatio, Achaz, virtus, Ezechias, imperium Domini. Hi
regnabant in Juda, cujus nomen confessio est. Porro in Israel, qui sibi
idola fecerat, et a Dei templo et domo David fuerat separatus, regnabat
Jeroboam, qui interpretatur temporalitas sive mora, quod mundum amaverit
et in ipso diu morari vitam putaverit sempiternam, nequaquam futuris,
sed praesentibus delectatus. Quamvis autem sic recte intelligatur, ut
jam dictum est, nihilominus tamen sic accipitur Principium loquendi
Dominum in Osee, ut sit sensus: Haec talia, quae protinus sequntur:
Vade, sume tibi uxorem fornicariam, etc.: primum, in eo locutus est
Dominus. Tandem et hoc praetereundum non est quia loqui Dominum ad Osee,
et loqui Dominum in Osee, non omnino idem est. Nam loquitur Dominus ad
Osee, vel ad alium quempiam, cum verba sua mittit per angelicam, sive
per quamlibet aliam speciem; loquitur in aliquo, cum sine aliqua specie
extrinsecus apparente loquitur in corde ejus per occultam suae virtutis
inspirationem. Sume, inquit, tibi uxorem fornicationum, et fac tibi
filios fornicationum. Ut nunc interim simplicem sequamur litteram, non
culpandus est propheta, si meretricem converterit ad pudicitiam, sed
potius laudandus, quod ex mala fecerit bonam. Non enim qui bonus
permanet, ipse polluitur, si malo societur, sed qui malus est, in bonum
vertitur, si boni exempla sectetur. Haec et his similia multa dicta
sunt, et dici possunt in excusationem viri sancti, non suae libidini,
sed superno imperio servientis, quo videlicet jubente etiam eorum quae
turpia vel inhonesta videntur, nihil fieri turpe aut inhonestum est.
Caeterum eis, qui cum sint veritatis amatores, spiritum ubique potius
quam litteram libenter amplectuntur, cito persuasum est vel persuaderi
potest, quia nihil horum quae hic de fornicationis opere scribuntur,
gestum est corporaliter, sed totum spiritualiter, id est per visum sive
per excessum. Neque enim inauditum et inusitatum est ut uxorem duxisse,
filiosque ex ea genuisse sibi quispiam visus sit, factus extra sensus
corporis, id est per excessum sive in visum noctis. Quanto magis ubi
superna visitatio prophetiam instituit, talium rerum imaginationes
insigniter per visum potuere celebrari! Annon multo plura atque
prolixiora his continet Apocalypsis Joannis, quae omnia sine dubio,
sicut testatur ipse, in spiritu vidit et egit? Hic jam recte quaeritur
quid opus fuerit istis similitudinibus, vel quomodo per istas
similitudines, ipse qui in propheta loquitur Dominus, in manu ejusdem
prophetae assimiletur, sicut ipse testatur. Hoc etiam in ipso dicens: Et
in manu prophetarum assimilatus sum (Ose. XII). Itaque jam nunc,
priusquam litterae seriem percurramus, libet praemittere, quid secundum
istorum similitudinem cum hominibus mirabilis Deus sit operatus, ut
postmodum cum singula similitudinis facta vel dicta secundum tempus
prophetiae disserimus, non incognita pariter mysteria proferamus.
Universum genus humanum a societate Creatoris recessisse, et recedendo
fornicatum fuisse, quis nesciet? Recedere namque a Creatore et servire
creaturae, fornicari est. Nam et Psalmista de hujusmodi fornicatione:
Perdidisti, inquit, omnem, qui fornicatur abs te (Psal. LXXII).
Fornicariam ergo mulierem Deus sibi sumpsit, quando generationem aversam
adiit, generationem Chaldaicam, unde Abraham eduxit: Ego enim, inquit,
sum Deus qui eduxi te de Hur Chaldaeorum (Gen. XV). Cum illo foedus
pepigit, habuitque ex carne ejus Israel, id est semen Dei, filios Dei,
filios promissionis; sed nihilominus pariter nati sunt filii
fornicationis, id est filii carnis, qui non sunt filii Dei, aut filii
promissionis, de qua nimirum distantia et Apostolus dicit: Non enim
omnes qui ex Israel, hi sunt Israelitae; neque qui sunt semen Abrahae,
omnes filii; sed in Isaac vocabitur tibi semen; id est non qui filii
carnis, hi filii Dei; sed qui filii promissionis, aestimantur in semine
(Rom. IX). Isti et in Aegypto, ubi deos Aegyptios coluerunt, sicut in
multis Scripturarum locis, et maxime in Ezechiele (Ezech. XVI),
exprobratur eis, palam fecerunt quod essent filii fornicationum, et
exinde fornicari non desierunt. Nunquam tamen in gente illa defuit
Jesrael, id est semen Dei, scilicet multi fidem habentes ejus beati
seminis, quod Abrahae Deus promisit; et econtra filii fornicationum, id
est filii carnis semper persequentes semen Dei, sive filios
promissionis, non tantum donec interficeretur Naboth, qui hic dicitur
Jesrael, fuit enim Jesraelites, sed et in perpetuum. Hinc et Apostolus:
Sed quomodo is qui secundum carnem natus est, persequebatur eum qui
secundum spiritum, ita et nunc (Gal. IV). Deinde iterum, tempore non
parvo interposito, id est post quadringentos et triginta annos, accessit
Deus ad illam mulierem fornicariam, et genuit filiam, quae diceretur:
non consecuta misericordiam. Dedit enim legem in monte Sina, quae non
vivificaret, nec ad perfectum adduceret, et instituit Synagogam, de qua
pro parte reproborum, quae maxima exstitit, recte dicas, quia filia illa
non est consecuta misericordiam. Non enim, inquit Apostolus, per legem
promissio Abrahae aut semini ejus, ut haeres esset mundi, sed per
justitiam fidei (Rom. IV), etc. Quam fidei justitiam, quia non recepit
illa filia, ideo non consecuta est misericordiam, imo consecuta est
iram. Lex enim iram operatur. Tertio, Deus ad fornicariam accessit,
genuitque rursus filium, id est sermonem propheticum. Prophetas enim
misit, quorum et Scripturas utiliter legi addidit. At illa fornicaria
non solum non est a fornicationibus suis reversa, imo etiam contra
semetipsam est divisa, et ecce jam fornicariae duae factae sunt ex una,
quarum altera Oolla, altera in eisdem prophetis dicitur Opliba. Haec
divisio unius in duas tunc facta est, quando Samaria cum decem tribubus
recedens a domo David regem suum sibi constituit, et pro Deo vitulos
aureos colens, Baali quoque caeterisque deorum portentis sese
prostituit, et haec est Oolla. Nam Hierusalem cum duabus tribubus Juda
et Benjamin, quae et ipsa coluit Baal, ipsa est Ooliba. Ad istam quarto
jam tempore Deus accessit quando Dei Filius de carne ejus natus est ex
utero Virginis. Huic nimirum quodammodo dixit: Dies multos exspectabis
me, non fornicaberis, et non eris viro; sed et ego exspectabo te, quia
dies multos sedebunt filii Israel sine rege, et sine principe, et sine
sacrificio, et sine altari, et sine ephod, et sine theraphin (Osee III).
Igitur ut in manu prophetae hujus assimilaretur Dominus: Sume, ait,
uxorem tibi fornicariam, et fac filios fornicationum. Quare? quia
fornicans, inquit, fornicabitur terra a Domino. Idcirco, inquit, fac
filios fornicationum, ut sint in signum et portentum eorum quae acta,
quaeque agenda sunt inter gentem istam, et me Dominum patrum suorum.
Notandum quippe quia non tantum dixerat: Quia fornicabitur, sed: quia
fornicans fornicabitur. Idcirco praemisit, fornicans, et deinde,
fornicabitur, ut sit sensus. Quia gens ista a Deo suo et fornicata est,
et fornicatur nunc, et amplius fornicabitur in posterum. Et abiit,
inquit, et accepit Gomer filiam Debelaim et concepit et peperit filium.
Gomer consummatam atque perfectam in nostra lingua; Debelaim, palatas
sonat. Est autem massa pinguium caricarum, quas in morem laterum
figurantes, ut diu illaesae permaneant, calcant atque compingunt,
habentque in esu suavitatis voluptatem. Ergo Gomer filiam Debelaim
accepi, inquit, id est apud gentem prophetavi consummatam, sive
perfectam consummatione atque perfectione voluptuosae fornicationis post
vitulos aureos et post Baalim. Genitum ex ea filium, voca, inquit,
Jesrael. Jesrael civitas est metropolis decem tribuum, de qua fuit et in
qua interfectus est Naboth. Ponitur ergo pro ipso Naboth hoc nomen
Jesrael. Et est sensus: Naboth quidem Jesraelites lapidatus (III Reg.
XXI), et hominibus mortuus est; sed mihi vivit, et ad me sanguis ejus
clamat, moxque vindictam recepturus est non solum de interfectoribus
suis, verum etiam de illo qui sanguinis ejus ultor fuisse visus est. Nam
hoc est quod ait: Et visitabo sanguinem Jesrael super domum Jehu. Jehu
namque interfecit domum Achab, Domino jubente, propter peccatum
sanguinis Naboth, sicut praedictum fuerat ad eum: Occidisti insuper et
possedisti (ibid). Ac deinceps: In hoc loco, in quo linxerunt canes
sanguinem Naboth, lingent quoque tuum sanguinem (ibid.). Item: Canes
comedent Jezabel in agro Jesrael (ibid.). Cum ergo Jehu, non Jesrael,
sive Naboth sanguinem fuderit, imo interfectores ejus interfecerit,
quare super domum ejus ille sanguis Jesrael debuit visitari? videlicet,
quia non veraciter zelo Dei paruit, sed propriae cupiditati ut regnaret,
deleta domo regis, per omnia servivit. Super hoc satis manifeste
convincitur, quia videlicut a peccatis Jeroboam non recessit, vitulosque
aureos et ipse coluit, quod non fecisset, si vero zelo zelatus fuisset
pro causa Domini (III Reg. XIX). Recte ergo et ipse, vel domus ejus
reputatur inter occisores Jesrael, id est persecutores seminis Dei, et
vindicta peccati ejusmodi, tam ex ipso, quam ex caetero populo Jesrael
requirenda judicatur, et ita factum est. Nam mortuo pronepote ejus
Hieroboam, sub quo hic Osee prophetare coepit, succedentem filium ejus
Zachariam sexto regni ejus mense occidit Sellum, regnavitque pro eo (IV
Reg. XV), de alia stirpe generatus. Nec mirum quod subversa est domus
Jehu, cum etiam regnum domus Israel, hoc est, decem tribuum perinde
deletum sit. Nam et occiso Zacharia, quia fuit ultimus de stirpe Jehu,
statim reges Assyrii ceperunt Ruben et Gad, et dimidiam tribum Manasse,
quae erat trans Jordanem, et deinde paucis, id est quadraginta et novem
interjectis annis a Zacharia, quem occidit Sellum, ut jam dictum est,
regnante Osee, anno regni ejus nono, decem tribus in captivitatem ductae
sunt. Hoc est quod ait: Et requiescere faciam regnum domus Israel, et in
illa die conteram arcum Israel in valle Jesrael. Nam propter urbem
Jesrael, quae metropolis erat Samariae, campi sunt et latissimi, et
vallis nimiae vastitatis, in qua commisso certamine ab Assyriis, caesus
et captivus ductus est Israel. Nunc quaerere locus admonet, cur omisso
proprio vocabulo Naboth, cum dicere posset: Et visitabo sanguinem Naboth
Jesraelitae, maluit dicere: Et visitabo sanguinem Jesrael, quod non
hominis est nomen, sed civitatis, ex interpretatione sui. Interpretatur
namque, ut jam dictum est, semen Dei, non uni tantum, sed omnibus
communiter congruit, qui sunt semen Dei, homines Dei, electi Dei. Ad
haec dicimus, quia non solus Naboth visitandus erat, nec enim illum
solum persecuti sunt Jezabel et Achab, et cum eis insana multitudo
populi, sed omnes persequebantur, et occidebant, quos consequebantur,
qui erant semen Domini, qui prophetabant in nomine Domini, qui
loquebantur Verbum Dei. Hinc est illa fugientis Heliae querela: Domine,
prophetas tuos occiderunt, altaria tua suffoderunt, et relictus sum ego
solus, et quaerunt animam meam (III Reg. XIX). Quis vero nesciat
sanguineam ejusdem Jezabel insaniam sub ejusdem temporibus profluxisse
etiam invidiam? Nam Athalia Jezabelis filia, mortuo filio suo Azaria,
(nupserat enim Joram regi Judae filio suo Josaphat, et filium ejus jam
dictum Azariam interfecerat Jehu,) irata et in ipsum saeviens Dominum,
surrexit et interfecit omne semen regium, non utique absque favore vel
consensu principum, qui et perinde suis delinitum obsequiis atque
illaqueatum tenentes Joas regem, qui residuus fuerat, insignem
occiderunt ad imperium ejus prophetam Zachariam, sicut scriptum est:
Congregati adversus eum, miserunt lapides juxta regis imperium in atrio
domus Domini (IV Reg. XI). Et non est recordatus Joas rex misericordiae
quam fecerat Joiada pater illius secum, sed interfecit filium ejus. Qui
cum moreretur, ait: Videat Dominus et requirat (II Par. XXIV). Itaque
jam dictus Helias cum fugitaret, et latitans in spelunca, dicenti
Domino: Quid hic agis, Helia? querula responsione diceret: Domine,
altaria tua suffoderunt et prophetas tuos occiderunt gladio, el
derelictus sum ego solus et quaerunt animam meam. Egredere, ait Dominus,
et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transivit, et spiritus
grandis et fortis subvertens montes et conterens petras ante Dominum.
Non in spiritu Dominus, et post spiritum commotio; non in commotione
Dominus, et post commotionem ignis; non in igne Dominus, et post ignem
sibilus aurae tenuis (III Reg. XIX), et ibi Dominus. Nimirum prophetae
desideranti adventum Salvatoris, qui peccata tolleret et justitiam
sempiternam adduceret, quem et hic Osee desiderat atque prophetat, tali
oraculo praesignabatur futura tam Israelis quam et Judae captivitas, de
qua et iste non tacet propheta: utriusque namque scilicet Israelis et
Judae futura mala pronuntiat, et de Salvatoris adventu necessaria
nostrae saluti, sicut sequentia suis in locis declarabunt, praedicit
mysteria. Denique loquens illic ad Heliam Dominus in spiritu grandi et
forti, subvertente montes et convertente petras, futuram captivitatem
significat decem tribuum Israel, quae facta est a Salmanasar, rege
Assyriorum, regnante Osee. Non in spiritu, inquit, Dominus, id est
nondum finis, nondum venit Messias Dominus, qui exspectabatur. In
commotione transmigrationem primam designat tribus Juda, qua traducendus
erat Joachim rex Juda in Babylonem cum quadraginta millibus nemine
relicto, exceptis pauperibus (IV Reg. XXIV). Non, inquit, in commotione
Dominus, id est nondum finis, nondum veniet Dominus. In igne secundam
captivitatem Juda et Hierusalem vult intelligi, quando rebellante
Sedechia iterum venit rex Babylonis, et succendit Nabuzardam, princeps
exercitus, domum Domini et domum regis, omnemque domum combussit igni,
et muros Hierusalem in circuitu destruxit (IV Reg. XXV). Non, inquit, in
igne Dominus, id est nondum templo exusto et civitate destructa, tempus
erit Dominici adventus. Et post ignem sibilus aurae tenuis, et ibi
Dominus. Sibilus aurae tenuis, occultus et secretus fuit adventus
Domini, quem quasi de aura tenui, id est de Spiritu sancto Maria virgo
concepit. Fuerunt autem a praedicto turbine usque ad commotionem, id est
a captivitate decem tribuum usque ad primam filiorum Juda
transmigrationem, anni circiter centum viginti septem, qui supputantur
hoc modo: anno sexto Ezechiae transtulit rex Assyriorum Israel in
Assyrios. Ipse autem Ezechias XXIX annis regnavit in Hierusalem. Ergo
regni ejus residui erant anni XXIV, qui conjuncti cum LV annis filii
ejus Manasse ac duobus filii Ammon atque XXX uno Josiae, ac deinde annis
XI Eliachim, qui dictus est Joachim, tandemque tribus filii ejus
Joachim, fiunt XII [CXXVI]. Ab illa commotione usque ad ignem, id est a
prima transmigratione usque ad templi et civitatis exustionem fuere anni
XI regi Sedechiae. Ab illo igne sive captivitate usque ad sibilum aurae
tenuem, id est Christi adventum, quot anni interessent, Danieli his
verbis revelatum est: Septuaginta hebdomadae abbreviatae sunt super
populum tuum et super urbem sanctam tuam, ut consummetur praevaricatio,
et finem accipiat peccatum, et deleatur iniquitas, et ad ducatur
justitia sempiterna, et impleatur visio et prophetia, et ungatur Sanctus
sanctorum, etc. (Dan. IX). Nimirum eo tendebat Helias, ut deleretur
iniquitas per Christi adventum, et adduceretur justitia sempiterna, qui
tunc abundante iniquitate se solum relictum esse putabat. Igitur quia
per eadem tempora non solum Naboth occisus, sed et multorum prophetarum
atque justorum fundebatur sanguis, quem superna requirere deberet
justitia, recte non proprium nomen Naboth, sed id quod secundum
interpretationem commune est, ponitur vocabulum Jesrael. Miroque modo
ita requirenda esse vindicta praenuntiatur, ut incipiat a justissimis
illius homicidae populi, a capite regni sanguinei, qualis tunc erat
domus Jehu, quae sibi domum Achab occidendo multum contulisse videbatur,
et nihilominus idololatriam, quae causa erat effundendi sanguinis
sanctorum, exsequebatur. Sed et adhuc quaeritur, quid magnum erat inter
prophetas aut inter justos, ille Naboth Jezraelites, ut ex ejus
occasione omnes, qui interfecti sunt, justi aut prophetae
significarentur hoc nomine, Jesrael? Ad hoc respondemus, quia vere
magnum fuit, et esse debuit memoriale interfectionis ejus inter omnium
prophetarum aut justorum neces, quia taliter interfectus est, ut vel
ante, vel post ipsum, usque ad Christi Domini nostri passionem, fere
nemo praeter Dominum nostrum taliter vel tali ordine occisus esse
referatur. Quid enim? Dicenti sibi Achab: Da mihi vineam tuam, ut faciam
mihi hortum oleorum, etc. Hoc tantum responderat: Propitius sit mihi
Dominus, ne dem haereditatem patrum meorum tibi (III Reg. XXI). Pro hoc
indignanti et vehementer irato suae auctoritatis ultionem pollicita
Jezabel scripsit litteras. Praedicate, inquiens, jejunium, et sedere
facite Naboth inter primates populi, et submittite duos viros filios
Belial contra eum, et falsum testimonium dicant: Benedixit Dominum et
regem; educite eum, et lapidate, et sic moriatur (ibid.). Hoc modo
hypocrisis Deo odibilis pulchre palliata incessit, specioso quasi ordine
judicii, ut non tantum occideretur, quasi vir justus ab injustis et Deo
adversantibus, sed quasi reus et blasphemus, a justis judicibus fortiter
pro Deo zelantibus, legemque sanctam custodientibus, jejunantibus, et
animas suas in jejunio humiliantibus, et praedicantibus: Jejunemus, quia
tantum nefas diebus nostris audivimus, ne forte cum blasphemo pariter a
terra deglutiamur, et talia scienter cum iniqua machinantibus
simulatione, ut muliebri satisfieret insaniae vel cupiditati furiosae.
Quantae putas curae Deo videnti hoc debuit esse? Quantum fuit in coelo
spectaculum, dum tam crudele cruorem sitiendo callidi simulatores
praedicarent vel celebrarent jejunium? Bene ergo mors ejus memorabilis
est inter omnium prophetarum vel justorum neces, ubi talis apparatus
hypocritarum, talis spectatur facies homicidarum. Adde, quod in tali
ejus interfectione splendidissimus Dominicae Passionis typus est. Quid
enim hic dissimile? Verum quia mysterium hoc alio in opere nostro latius
tractavimus, nunc praeterire libet. Hoc tantum hic praetereundum non
est, quia quod ait: Et in illa die conteteram arcum Israel in valle
Jesrael, spiritualiter ita factum est, ut omnis evangelica vel
apostolica doctrina testis est. Arcus quippe Israel, id est omnis
fiducia carnalis Judaismi, fiducia circumcisionis et caeremoniarum,
fiducia superbi spiritus et sanguinis, qua contra ipsum Dominum gloriati
sunt, dicentes: Pater noster Abraham est, nos ex fornicatione non sumus
nati, unum patrem habemus Deum (Joan. VIII), sicut hodie cernitur,
contrita est, et gloriari illis non licet, quia non solummodo contempta
est eorum lex carnalis, sed et ipsi captivi ducti sunt in omnes gentes.
Hoc totum factum est in valle Jesrael, id est in humilitate seminis Dei,
quod est Christus. Nam per humilitatem passionis Christi, sicut
exaltatae sunt gentes, fidem ejus recipientes, ita econtra dejecti atque
contriti sunt Judaei, contemnentes juxta illud propheticum B. Virginis
canticum: Deposuit potentes de sede, et exaltavit humiles (Luc. I).
Sequitur: Et concepit adhuc, et peperit filiam, et dixit: Voca nomen
ejus, Absque misericordia, quia non addam ultra misereri domui Israel,
sed oblivione obliviscar eorum, et domui Juda miserebor, et salvabo eos
in Domino Deo suo, et non salvabo eos in arcu, et gladio, et in bello,
et in equis, et in equitibus. Filia haec magnum prioris sententiae
incrementum est. Prior namque sententia haec erat: Et quiescere faciam
regnum domus Israel, et in illa die conteram arcum Israel in valle
Jesrael. Quod totum completum erat, ubi rex Assyriorum, sicut jam
praedictum est, praeliando, victas duxit captivas decem tribus Israel.
Par illi malo exstitit aliud, quod factum est in Juda, quando venit rex
Babylonis, et ab eo capta civitate Hierusalem, populus ille in Babylonem
captivus transmigravit. Facta est magna, judice Deo, captivitatis
utriusque differentia, ut scilicet captivitas Judae post annos
septuaginta solveretur, captivitas autem decem tribuum, nequaquam ultra
solveretur. Hoc est, quod ait: Quia non addam ultra misereri domui
Israel, sed oblivione obliviscar eorum, et domui Juda miserebor, id est
decem tribuum captivitatem non solvam, sed Judae transmigrationem de
Babylone revocabo. Sed et per idem tempus, quando decem tribus in
captivitatem ductae sunt, misertus est Dominus domui Juda (IV Reg.
VIII). Nam cum, sexto anno regis Ezechiae, rex Assyriorum Salmanasser
transtulisset Israel, itidem XIV Ezechiae, ascendit Sennacherib
Assyriorum ad universas civitates Juda munitas, et cepit eas, et venit
usque ad Hierusalem. Venit autem angelus Domini, et percussit in castris
ejus CLXXXV millia, et reversus est Sennacherib, et mansit in Ninive.
Cumque adoraret in templo Neserach deum suum, Adramelech et Serasar
filii ejus percusserunt eum gladio (IV Reg. XIX). Ita si utrumque tempus
misericordiae respicias, veraciter dictum esse perpendes: Et salvabo eos
in Domino Deo suo, et non salvabo eos in arcu et gladio, et in bello, et
in equis, et in equitibus. Denique filii Juda neque nocte illa, qua
percussa sunt castra Assyriorum, neque tempore illo quo de captivitate
Babylonica soluti sunt, contra hostes vel captivatores suos arcum
tetenderunt, aut gladium vibraverunt, aut in equos ascenderunt, sed,
illis quidem dormientibus, percussit angelus Domini castra Assyriorum.
Prophetis autem orantibus, sive caeteris justis hominibus, imo et
angelis intervenientibus, juxta illud Zachariae: Et respondit angelus
Domini, et dixit: Domine exercituum, usquequo tu non misereberis
Hierusalem et urbium Juda, quibus iratus es, iste jam septuagesimus
annus est (Zach. I), suscitavit Dominus spiritum Cyri regis Persarum ut
proponeret edictum, daretque libertatem ascendendi in Hierusalem et
aedificandi domum Domini Dei in Israel. Ergo salvabo, inquit, eos in
Domino Deo suo, et non in arcu vel gladio. Quod si quaeris rationem vel
judicii aequitatem, cur Dominus non Israeli, sed domui Juda misereri
debuerit, sciendum tibi est magnam in regibus Israel et regibus Juda
distantiam fuisse peccati. Regum quippe Juda nonnulli justi fuerunt,
videlicet David, Ezechias et Josias, qui nullum idololatriae peccatum
admiserunt, et Josaphat quoque, nisi amicitias iniisset cum Ochozia rege
Israel, cujus opera pessima fuerunt, sed et cum patre ejus Achab. Unde
et arguit eum Jehu filius Anani, videns, et ait: Impio praebes auxilium,
et his qui oderant Dominum amicitia jungeris (II Par. XIX). Caeterorum
quoque nonnulli poenitentiam egerunt, feceruntque quod placitum erat
coram Domino. At vero de regibus Israel nullus exstitit qui faceret quod
rectum esset aut placitum coram Domino, nullus omnino qui recederet a
peccatis Jeroboam, filii Naboth, qui peccare fecit Israel. Omnes
impoenitentes exstiterunt, et peccata sua defendentes universi, sermonem
Domini repulerunt. Unde et in isto propheta loquitur Dominus: Ego scio
Ephraim, et Israel non est absconditus a me. Quia nunc fornicatus est
Ephraim, contaminatus est Israel; non dabunt cogitationes suas ut
revertantur ad Deum suum (Ose. V). Itaque cum tanta fuerit illis atque
illis distantia peccati, recte et sententia in utrosque debuit
dispariter dari. Igitur filia haec recte vocatur: Absque misericordia,
quia non utcunque captivatus erat Israel, sed absque relaxationis
misericordia. Juxta mysticum intellectum itidem veraciter spiritus
propheticus dicat: Reprobata quippe jam Synagoga, claruit veritas quod
filia illa non est misericordiam consecuta, quae tunc nata est, quando,
ut superius jam dictum est, Deus secundo ad mulierem sibi conjungendam
accessit, quando post CCCC et XXX annos a testamento confirmato legem
dedit in Syna, et nata est Synagoga misericordiam non consecutura,
servilis filia nomine, nomine quidem filia, sed meritis ancilla foras
mittenda. Syna enim, inquit Apostolus, mons est in Arabia (Galat. IV).
Porro, Arabia temporibus antiquis, nunc illa, quae non nominatur, sola
erat, sed solitudo et pars Aegypti non modica, ubi est mons Syna, in quo
data est lex, unde fuerat et Agar, quae significat Vetus Testamentum.
Cum ergo dixisset: Haec enim sunt duo Testamenta, unum quidem a monte
Syna, addidit: In servitutem generans, quae est Agar (ibid.), quae
conjuncta est videlicet significatione ei, quae nunc est Hierusalem, et
servit cum filiis suis. Et subinde, cum dixisset: Sed quomodo tunc is,
qui secundum carnem natus fuerat, persequebatur eum qui secundum
spiritum, ita et nunc, protinus ait: Sed quid dicit Scriptura? (Ibid.)
Ejice ancillam et filium ejus: non enim haeres erit filius ancillae cum
filio liberae (Gen. XXI). Igitur filia illa, et ancilla non est
misericordiam consecuta, sicut jam tunc re non parva significatum est,
quando filiorum ejus corpora in deserto prostrata sunt, et in illam
repromissionis terram non introierunt (Num. XIV). Illud nemo qui
nesciat, aut nescire debeat, quia fideles omnes et electi, qui ex eodem
populo non ad filiam hanc pertinuerunt, sed ad priorem filium scilicet
Israel, id est sed semen Dei. Sequitur: Et ablactavit eam, quae erat
absque misericordia; et concepit, et peperit filium, et dixit: Voca
nomen ejus: Non populus meus, quia vos non populus meus, et ego non ero
vester Deus. Jam nata fuerant duo infelicitatis incrementa, scilicet
filius et filia. Filius videlicet, ut captivus duceretur Israel. Filia,
ut eadem non solveretur captivitas. Non Israel quidem secundum se filius
bonus est, sed secundum id quod requirebatur sanguis ejus, malum illi
populo exstitit; filia vero ablactata perpetuitas est captivitatis, cui
nulla infunditur lactis alimonia, nulla consolatio de captivitate
solvenda. Quid tandem vult tertius iste filius? Quid per hunc
intelligere debemus, nisi illud quod nomine suo personat, quod est: Non
populus meus? Maximum quippe hoc miseriarum est incrementum, ut populus
captivus idemque nullum habens praefixum solvendae captivitatis tempus,
dicatur et sit quod dicitur a Deo: Non populus meus. Nam, si captivus
quidem esset populus, et corporalis ejus captivitas nunquam solveretur;
non tamen etiam secundum animam a Deo projiceretur, esset tolerabile
malum, et magna ex parte bene se haberet status sive casus captivorum
temporaliter gementium. Nunc autem malum irremediabile est, quia corpora
visibilis Assyrius coepit et tenet, animas autem invisibilis Assyrius
decipit et possidet! Dicat nunc aliquis: Quid ergo Dei fiet de
proposito? Proposuerat namque Deus et promiserat Abrahae de semine ejus
populum sibi adducere innumerabilem, sicut stellas coeli; et, inito
foedere, firmaverat quod esse deberet Deus ejus, et Deus seminis ejus -
Suspice, inquit, coelum, et numera stellas, si potes. Et dixit ei: Sic
erit semen tuum. Et continuo sequitur: Credidit Abraham Domino, et
reputatum est illi ad justitiam (Gen. XV). Item et alibi loquitur ad eum
idem Deus: Et statuam pactum meum inter me et te, et inter semen tuum
post te in generationibus suis foedere sempiterno, ut sim Deus tuus, et
seminis tui post te (Gen. XVII). Quid ergo erit, cum illic dixerit: Ut
sim Deus tuus, et Deus seminis tui post te. Hic autem dicat, quia vos
non populus meus, et ego non ero vester Deus? Aut quomodo complebitur de
semine ejus splendidus electorum numerus secundum numerum stellarum
coeli, cum illic quidem dixerit: Sic erit semen tuum numerosum, sicut
stellae coeli (Gen. XV). Hic autem potius arenae maris assimilet eos
quam stellis coeli? Sequitur enim et dixit: Et erit numerus filiorum
Israel quasi arena maris, quae sine mensura est, et non numerabitur.
Denique aquatica maris arena multum disparatur a stellis coeli fulgidis,
et hoc ipso quod sine mensura esse et non numerari dicitur hic, repulsam
vehementem sonat Israelis, quod nec mensuram donationis cujusquam
habeat, nec numeretur in conspectu Dei. Quid ergo fiet, ut jam quaerere
coepimus, de proposito Dei? Nunquid excidit Verbum Dei? Non utique, sed
habita consideratione Verbi Dei promittentis Abrahae diffinitionem sive
determinationem teneamus seminis ejusdem Abrahae. Non enim, inquit
Apostolus, omnes qui ex Israel, hi sunt Israelitae; neque qui sunt semen
Abrahae, omnes filii, sed in Isaac vocabitur tibi semen, id est, non qui
filii carnis, hi filii Dei; sed qui filii sunt promissionis aestimantur
in semine (Rom. IX). Ergo undecunque veniant, ubicunque vel quicunque
sint habentes fidem promissionis, quae, sicut jam dictum est, ad
justitiam reputata est ipsi Abrahae (Gen. XV), sine dubio reputantur in
semine, et idcirco apostatantibus carnalibus Israelitis, recte quae
rantur alii, de quibus impleatur propositum Dei. Sequitur ergo: Et erit
in loco, ubi dicetur eis: Non populus meus vos, dicetur eis: Filii Dei
viventis; et congregabuntur filii Juda, et filii Israel pariter, et
ponent sibimet caput unum, et ascendent de terra, quia magnus dies
Israel. Locum hunc per semetipsum satis illustrem auctoritas apostolica
clarius illustravit, cum post praedictam determinationem seminis Abrahae
paucis interpositis, ait: Volens Deus ostendere iram, et notam facere
potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae apta in
interitum, ut ostenderet divitias gloriae gratiae suae in vasa
misericordiae, quae praeparavit in gloria. Quos et vocavit nos, non
solum ex Judaeis, sed etiam ex gen tibus, sicut in Osee dicit: Vocabo
non plebem meam, plebem meam; et non dilectam, dilectam; et non
misericordiam consecutam, misericordiam consecutam. Et erit in loco, ubi
dictum est eis: Non plebs mea vos, ibi vocabuntur filii Dei vivi (Rom.
IX). His verbis vehementer atque diligenter astruit prophetiam hanc esse
de gentibus assumendis, in locum eorum qui secundum carnem essent ex
Israel, aut semen Abrahae indurati et fidem non habentes, exciderunt.
Porro de illis qui ex gente illa salvantur aut salvandi sunt, continuo
subjunxit: Esaias autem clamat pro Israel: Si fuerit numerus filiorum
Israel tanquam arena maris, reliquiae salvae fient (Ibid.). Nimirum tali
serie vel processu verborum electos ex gentibus et salvatos sive
salvandos ex Israel in unum conjungit Christum, docens quod
indifferenter tam illi quam isti propter fidem seminis Abrahae, quod est
Christus, omnes semen Abrabae sint, atque id esse quod hic propheta nunc
dicit: Et congregabuntur filii Juda, et filii Israel pariter, et ponent
sibimet caput unum, et ascendent de terra, quia magnus dies Israel. Hoc
denique sic fieri coeptum est, filii Israel, scilicet apostoli, qui, tam
secundum carnem quam secundum fidem, filii sunt Israel, congregati sunt
cum filiis Juda, id est, cum electis ex gentibus, quos ad fidem et
confessionem Christi perducendo fecerunt filios Juda, congregati sunt
pariter in unitatem fidei, ita ut non sit, sicut Apostolus ait,
distinctio Judaei et Graeci (Rom. III). Et posuerunt sibimet caput unum,
illud videlicet unum, de quo Apostolus ait: Igitur sicut per unius
delictum omnes homines in condemnationem, sic et per unius justitiam
omnes homines in justificationem vitae. Sicut enim per inobedientiam
unius hominis peccatores constituti sunt multi, ita et per unius
obedientiam justi constituentur multi (Rom. V). Isto capite posito,
sibimet ascendet, inquit, de terra, ut jam non sapiant aut quaerant
terrena, quia magnus dies Jesrael. Magnus dies et magna illustratio
seminis Dei, quod est Christus, seminis, inquam, resurgentis ex mortuis,
cum quo consurgentes utique ascendunt de terra, faciendo quod idem
Apostolus ait: Si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite,
ubi Christus est in dextera Dei sedens; quae sursum sunt sapite, non
quae super terram. Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum
Christo in Deo (Coloss. III). Si nimirum prima ascensione facta, quae
est resurrectio prima, tandem ascendent corpora quoque de terra, quae
erit resurrectio secunda, et sequentur caput suum, sicut membra capiti
conjuncta, et sicut ipse Christus pulchre satis brevi expressit
significatione, dicendo: Ubicunque fuerit corpus, illic congregabuntur
et aquilae (Matth. XXIV). Taliter loquendo in propheta, Spiritus sanctus
miro modo et salutis gentium prophetiam magna ex parte patentem fecit,
et nihilominus ipsis Judaeis sive carnali Israeli, qui gentium semper
odere salutem, litterarum amabilem reddidit. Quid enim libentius
audirent illi, quam quod hic dicitur: Et congregabuntur filii Juda, et
filii Israel pariter, et ponent sibimet caput unum, et ascendent de
terra? Jamdudum quippe magnum illud discordiae malum acciderat inter
Israel et Judam, ut scinderetur regnum et discederent decem tribus a
domo David, et in duo regna divisi, Israel et Judas nonnunquam
hostilibus quoque contra seipsos conflixere praeliis (III Reg. XII).
Haec autem littera hoc illis prophetare videtur, quod aliquando rursum
congregandi sint in unum, Israel et Judas, et sub uno rege foederati
ascendere debeant de terra ad pugnandum et subjugandum sibi regna orbis
terrarum multo fortius atque bellicosius quam fecerunt regna illa quibus
hactenus ipsi servierunt, videlicet Babylonium, Persicum, Macedonium
atque Romanum. Igitur etiam adhuc litteram propheticam libenter
custodiunt, et ignorantes utilitati gentium serviunt, testimonia nostra
jugiter ferendo secum. Nunc ad ipsos vocationis illius ministros, per
quos vocandi erant filii Dei viventis, de loco ubi dicebatur eis: Non
populus meus vos, apostrophen facit sermo propheticus, et dicit:
|
|