CAPUT XVIII.

Hic ergo, parumper eloqui libet, de ordine judicii vel justitiae, ut liquido constet quia Deus ante saecula, sicut jam dictum est, et hominis peccatum praescierat, et in quo ei propitiaretur, invenerat, et tamen cum statim non faceret vel fecisset eum, reum morti addicere debuerat. Ordo judicii vel justitiae talis est in causa cujusque criminis, qualem ipse Dominus judicii praescripsit ore proprio in causa criminis maximi, scilicet odii fraterni. Ego, inquit, dico vobis, quia omnis qui irascitur fratri suo, reus erit judicio (Matth. V), subauditur divino. Tandiu quippe solius Dei judicio reus est, qui irascitur fratri suo, id est qui odit fratrem suum, sicut Cain, de quo scriptum est quia iratus est vehementer, et concidit vultus ejus (Gen. IV), quandiu iram ipsam sic supertegit, nulloque facti vel signi alicujus judicio prodit, ut in conventu Ecclesiae possit argui, vel testibus convinci, quod fratrem suum oderit. Quod si aliquo signo vocis aut subsannationis, quod ab homine videri possit, vel audiri, odium ipsum prodiderit, jam non solum coram Deo, verum etiam coram hominibus judicandi officium habentibus, reus erit. Ait ergo: Qui ante dixerit fratri suo, raca, reus erit concilio (Matth. V). Concilium quippe conventus est Ecclesiae considentis ad judicandum, et sine dubio ad concilium pertinet judicari de hoc odii signo, quale est raca, etiamsi verbum articulatum sive litteratum expressum non sit, quia videlicet absque malo verbo multa sunt signa odii, exempli gratia, cum quis corrugata nare, vel pallenti facie osculum fratri subtrahit ecclesiasticae pacis. Qui autem dixerit, fatue, id est qui perseveraverit insatiabilis odii plenus amaritudine, ita ut nec in tribulationem sine morte fratri desinat insultare, reus erit gehennae ignis (ibid.), subauditur, nisi faciat quod sequitur: Si ergo offers munus tuum ante altare, et caetera usque et vade prius reconciliari fratri tuo (ibid.). Profecto qualis nunc est Deus, talis erat et in diebus antiquis, talem quoque tenebat, ut nunc tenet ordinem judicii. Non solum nunquam supplantavit judicium aut subvertit quod justum est, verum etiam in judicando semper longanimiter egit, ut nunquam praecipitaret, id est nimis properanter proferret hanc sententiam judicii, quae est reum esse gehennae ignis. Medium hoc semper habere voluit pro justi judicii sui testimonio, ut qui damnandus esset, prius addiceretur reus concilio. Unde miror quosdam dixisse, vel etiam scripsisse, quia primus ille angelus, ubi creatus est, statim cecidit. Si enim statim cecidit, quid dicent requisiti, quando in coelo positus fuerit ? Denique sic se habet veritas Scripturae prophetiae: Aurum, inquit, Dominus Deus opus decoris tui, et foramina tua in die, qua conditus es, praeparata sunt. Tu cherub extentus et protegens (Ezech. XXVIII). Ac demum subjungit: Et posui te in monte sancto Dei (ibid.). Sine dubio montem sanctum Dei coelum dicit. Nunquid vero vel hoc dicere licet, quod ubi positus fuit in monte sancto Dei, statim ceciderit? Sequitur enim: In medio lapidum ignitorum ambulasti perfectus in viis tuis, a die conditionis tuae, donec inventa est iniquitas in te (ibid.), in quo notandum quia non dixit, donec inveni iniquitatem in te, sed donec inventa est iniquitas in te. Hisque paucis interpositis, in multitudine negotiationis tuae repleta sunt interiora tua iniquitate, et peccasti (ibid.), tunc demum subjungit: Et ejeci te de monte sancto Dei, et perdidi te, o cherub, de medio lapidum ignitorum (ibid.). Hoc dicimus pro antiquissimo ordine judicii, quia Deus quidem jam dudum invenerat, imo et praescierat iniquitatem illius angeli, sed non praeparavit, ut jam proferret sententiam super illum quia reus erat judicio, sed tandiu patienter sustinuit, donec fieret etiam reus concilio, id est donec iniquitas, quam solus ipse invenerat in illo, inveniretur etiam ab angelis sanctis, et tunc demum protulit sententiam hanc: reus est gehennae ignis. Nonne hic idem ordo magis ac magis enitescit sequentibus verbis? Elevatum est, inquit, cor tuum in decore tuo, perdidisti sapientiam tuam in decore tuo (ibid.). Sed hoc lapides igniti, angeli sancti, quorum in medio ambulabas, perfectus in viis tuis, videlicet per hypocrysin, necdum videbant, quia solus Deus videlicet intuetur cor. Proinde factus est, et fieri debuit, ut quia reus eras judicio divino, reus etiam fieres sanctorum angelorum concilio. Sequitur ergo: In terram projeci te, ante faciem regum dedi te (ibid.), factum est, viderunt te reges illi nobiles angeli, nobiles autem, quia humiles, tu vero per superbiam ignobilis factus es. Tunc demum, inquit: Producam ergo ignem de medio tui, qui comedat te (ibid.). Quod quid est dicere, nisi ac si dicat: reus eris gehennae ignis?