CAPUT XXXI. Quomodo secundum ordinem gratiarum ejusdem Spiritus sancti operetur in Ecclesia sua Christus, operibus distinctis a passione sua usque in finem saeculi.

Nunc in altum fidei vela pandenda sunt. Etenim quae de isto pleno sive de plenitudine ejus hactenus manant, et usque in finem saeculi manare non desinunt, septem hujus septiformis flumina ipso aspirante permeare cupimus, eodem quo ordine Spiritus eosdem a Christi Domini passione usque ad ultimum judicii diem, in hoc mundo universali, magis operari ex ipsis operibus advertere possumus. Ordo ipse a nobis susceptus iste est: In ipsa humilitatis Christi passione diaboli calliditas superata est, juxta illud: Et prudentia ejus percussit superbum (Isa. XXVI, LI), et in sacramentis ejusdem passionis quibus regeneramur, vel regenerati sumus, sanctum sapientiae Spiritum praedicabimus. In eo quod per eamdem Christi passionem velum templi scissum est (Matth. XXVII), imo velamen vultus Moysi quod positum est super cor Judaeorum, a cordibus credentium sublatum est (Exod. XXXIV; II Cor. III), ut aperto sensu Scripturas intelligerent, maxime apostoli, qui erant homines idiotae et sine litteris, sanctum intellectus Spiritum confitebimur. In eo quod caecitas contigit in Israel, donec plenitudo gentium subintraret (Rom. XI), veterisque culturae templum exterminio datum est, ne currentis Evangelii quadrigas stantes impedirent ejus lapides, sanctus nobis consilii Spiritus glorificandus est. In praeliis martyrum, quibus diabolus victus est, et de templis, vel delubris, atque simulacris gentium non valentibus adversariis resistere, aut contradicere ejectus est, sanctus nobis fortitudinis Spiritus, qui in ipsis loquebatur collaudandus est. In sanctis Patribus atque doctoribus nostris, qui Scripturas sanctas fideliter tractando exposuerunt, ita ut in ipsis veraciter impletum sit illud propheticum: Pertransibunt plurimi, et multiplex erit scientia (Dan. XII), sanctus nobis scientiae Spiritus digna cum gratiarum actione venerandus est. In eo quod postquam plenitudo gentium subintraverit, tunc auferetur velamen (II Cor. III), et reliquiae convertentur ex Israel (Rom. IX, XI), sanctus nobis pietatis Spiritus confitendus est. In eo quod ad judicandos vivos et mortuos venturus est, ut procedant qui bona egerunt, in resurrectionem vitae, qui vero male egerunt, in resurrectionem judicii (Joan. V), sanctus nobis timoris Domini Spiritus praedicandus est. Et quidem septem primae creationis diebus, totidemque sequentibus mundi aetatibus insistentes, ad eosdem respiciebamus spiritus, quod secundum ipsos operaretur Deus Pater, Deus Filius; sed illic tanquam in imagine, hic autem in re ipsam nobis adesse intuemur personam Dei sancti Spiritus. Ipse quoque ordo differt. Nam in illis a timore ad sapientiam ascendebamus, hic autem a sapientia ad timorem descendimus, habentes in fine saeculi quod semper timeamus, quamlibet perfecti simus, quamvis apud homines jam apprehendisse videamur. Etenim quis sapiens aut intelligens, quis consultus aut fortis, quis scientiarum, aut pietatis thesauros possidens, castum ibi cor se habere gloriabitur, ubi virtutes coelorum movebuntur, ubi timebunt angeli, et territi purgabuntur? Magnus ergo ibi timoris Domini spiritus. Igitur per haec septiformis gratiae flumina navigaturi, ducem ipsum atque rectorem Spiritum sanctum invocamus, ut ipso cursum regente ad optatum finem, cum fructu laetitiae, mereamur pervenire. Amen.